tag:blogger.com,1999:blog-90306127526491964372024-03-05T17:38:20.578-08:00TREGIME, POEZI, KRIJIME LETRAREUnknownnoreply@blogger.comBlogger806125tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-86328549705954160172020-08-19T03:43:00.001-07:002020-08-19T03:51:51.564-07:00 Model from Big Boss Services UK Ltd<p> Model from Big Boss Services UK Ltd</p><p style="text-align: justify;"> The construction team "Big Boss Services UK Ltd", are a small family, but a very professional team of builders. They have decades of experience in renovation in their field. They are also industry specialists and their construction company can tailor the services to your project needs.</p><p style="text-align: justify;"></p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgaaFFEdl8BxNy3cPsfv91uJA7vlVV5YV3u-oiBbKEG-gzXKvf31dpXXehZjhZUTeNhZi7vJGa_fmCgQ-jJyWnD7fM_bc_ev_CqyT7KDAy41inpJt2KLPFoQoLH7awovA0iXF-se5sGPL0/s964/15995187_1840639472861631_2585001985007830737_o.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="964" height="318" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgaaFFEdl8BxNy3cPsfv91uJA7vlVV5YV3u-oiBbKEG-gzXKvf31dpXXehZjhZUTeNhZi7vJGa_fmCgQ-jJyWnD7fM_bc_ev_CqyT7KDAy41inpJt2KLPFoQoLH7awovA0iXF-se5sGPL0/w320-h318/15995187_1840639472861631_2585001985007830737_o.jpg" width="320" /></a></div>Big Boss Services UK Ltd are happy to assist with your construction projects. This could include basement renovations, attic extensions or a new construction project. If you would like to discuss one of your projects with Big Boss Services UK Ltd, including a team of experienced managers and surveyors, you should contact its manager Gazmend Cufaj for further information.<p></p><p style="text-align: justify;">Big Boss Services UK Ltd has several years of renovation experience as a builder. They are industry specialists and the construction company can tailor the services to your project needs. If you're not sure what to do with your project, Big Boss Services UK Ltd can design and build your dream project. Gazmend Cufaj says “We have a team of Architects with our construction company that can help design your project from start to finish.</p><p style="text-align: justify;"><br /></p><p style="text-align: justify;"> Specialized experts for construction and renovation in your area</p><p style="text-align: justify;"><br /></p><p style="text-align: justify;"> According to Mr. Cufaj, "Big Boss Services UK Ltd" contains a construction project management team, experienced in providing numerous construction projects throughout London. Big Boss Services UK Ltd will ensure that we give you the best use of your space as a Contractor in your region. What makes us different as builders when we do our basement renovations, loft additions and building renovations is that our business owners attend project meetings, ensuring that as a Client you are satisfied with the progress of your project. ".</p><p style="text-align: justify;">Thus further from Mr. Cufaj we learn that this company is quite efficient in various fields. Unlike many other construction companies, its manager says we do not expect you to pay all the first fees for your renovation or new construction project. As an established construction company, we set payment schedules before the start of our projects, in order to ensure that your project will be delivered on schedule. Any changes are clearly agreed in writing with you and our team of builders before they are carried out, so that there are no unexpected hidden costs. Big Boss Services UK Ltd understand that customer service is essential to any project. We therefore want to ensure that our service is transparent and professional at all times.</p><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjamm3PNm2ayawm5OTqtZIlFA2NTxnh603uxTWhpiTs6ucNEXyYXhVBnAXbs3HH5PXlwuvJXT7af2bTjaDlICrHXn3lifL76O4MuMKNKfa6ydVBlcrMBBnGjPHqYWxUZJ2dUuUe5bjK7v8/s1024/89811770_2575073562751548_317101438373199872_o.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="768" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjamm3PNm2ayawm5OTqtZIlFA2NTxnh603uxTWhpiTs6ucNEXyYXhVBnAXbs3HH5PXlwuvJXT7af2bTjaDlICrHXn3lifL76O4MuMKNKfa6ydVBlcrMBBnGjPHqYWxUZJ2dUuUe5bjK7v8/s640/89811770_2575073562751548_317101438373199872_o.jpg" /></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjChVT3Bt7UmX9pIC36KZ0blKbynEeOpRffdgKViyB7Nt3Qimlv04sUC2k3Egy6RDeVFEdpjgnXU4Bicmu6fKnMkvaJzMxy2N7DbUziNKyVvb194fx9mWDVKsbA5X7xn36VTsGY3JRT90Q/s1024/89804546_2575073526084885_8607387092823048192_o.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1024" data-original-width="768" height="640" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjChVT3Bt7UmX9pIC36KZ0blKbynEeOpRffdgKViyB7Nt3Qimlv04sUC2k3Egy6RDeVFEdpjgnXU4Bicmu6fKnMkvaJzMxy2N7DbUziNKyVvb194fx9mWDVKsbA5X7xn36VTsGY3JRT90Q/s640/89804546_2575073526084885_8607387092823048192_o.jpg" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhSPCG3xzxCTCJtULTAocN45zCi5nnFAJ8wfdoqAe9UCZFPEurxf3E4b9cFBCYOK8fADY3t3CLjeXhjDoOIDTP4XESpuPAJm0j5TKcbeLEobIYhBr-5n5T96gXBSUbBq1nOf3-XTKIx4RQ/s2048/87327632_2560109544247950_8250659981234274304_o.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1536" data-original-width="2048" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhSPCG3xzxCTCJtULTAocN45zCi5nnFAJ8wfdoqAe9UCZFPEurxf3E4b9cFBCYOK8fADY3t3CLjeXhjDoOIDTP4XESpuPAJm0j5TKcbeLEobIYhBr-5n5T96gXBSUbBq1nOf3-XTKIx4RQ/s640/87327632_2560109544247950_8250659981234274304_o.jpg" width="640" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSNLoJgyzDH62Ela7I2qJ9il8wAr6Be3WjzOoHlpdUr6hLSP33TFixArGDblgvjx4QVqzAcfAhQLPLMMyhaUq-UVAAiVYYhx3zt4gStY_ofMMSq5auu1O290VoxHX0VxLEe5F3Qjs4Hwk/s2048/87258218_2560109624247942_7513303861327560704_o.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="1536" data-original-width="2048" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgSNLoJgyzDH62Ela7I2qJ9il8wAr6Be3WjzOoHlpdUr6hLSP33TFixArGDblgvjx4QVqzAcfAhQLPLMMyhaUq-UVAAiVYYhx3zt4gStY_ofMMSq5auu1O290VoxHX0VxLEe5F3Qjs4Hwk/s640/87258218_2560109624247942_7513303861327560704_o.jpg" width="640" /></a></div><br /><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJtzcAACk8e_hx1lNq7s47Cbd19YyYkh1AqpU615b8ogqZPm0-I4jqgBKk_HuBRc9GFdpWy0xw_ASLCO68jNJtbT0h9AxdbSbBfjleUTD_dmpqz0p1p32BHthRav9jqxh4glrzh7heZWc/s964/15995187_1840639472861631_2585001985007830737_o.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="960" data-original-width="964" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJtzcAACk8e_hx1lNq7s47Cbd19YyYkh1AqpU615b8ogqZPm0-I4jqgBKk_HuBRc9GFdpWy0xw_ASLCO68jNJtbT0h9AxdbSbBfjleUTD_dmpqz0p1p32BHthRav9jqxh4glrzh7heZWc/s640/15995187_1840639472861631_2585001985007830737_o.jpg" width="640" /></a></div><br /><p></p>Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-90045940789059248602020-06-13T03:51:00.005-07:002020-06-13T03:51:57.350-07:00ÇËSHTJE TË SHQIPES RRETH VENDBANIMEVE (VI)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
DR. NUHI VESELAJ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ÇËSHTJE TË SHQIPES RRETH VENDBANIMEVE (VI)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prishtinë, 2016<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Recensues<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prof. Dr. Abdullah Zymberi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prof. Dr. Begzad Baliu<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përshëndetje,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lexues i nderuar, mosndryshimi i një numri enorm të emërtimeve të vendbanimeve në trojet aktuale e historike shqiptare me prejardhje të huaj disa të mbetura që nga lashtësia (kryesisht të imponuara me intrigancë nga pushtuesit sllavë e grekë) konsiderohet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) si një shenjë e kulturës së lashtë toleruese shqiptare,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) si një mentalitet përulësie kohësisht i thadruar thellë në shprehi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) si një moszotësi zgjidhjeje konceptore të institucioneve tona të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
deritashme të larta kombëtare shtetërore,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
apo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) si një reflektim i stërmoshuar i shndërruar kohësisht në funksion të një vlere normale simbioze tashmë të patjetërsueshme toponimike?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krejt këto katër versione e ndonjë tjetër përftuese le të vlerësohen e komentohen. Ne, në këtë vepër “Çështje të shqipes rreth vendbanimeve”, jemi përpjekur, jo aq që këtë problematikë t’ia bëjmë sa më transparente opinionit, ose të sfidojmë për zgjidhje institucionet tona kompetente studimore e vendimmarrëse, sa ta trajtojmë lëndën, sa më gjithanshëm e në hollësi nga ana fjalëformimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, lexim e meditim, me tolerancë, duresë e shpresë të trashëguar!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prishtinë, gusht 2016<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me nderime,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Autori<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P a s q y r a e l ë n d ë s<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(ÇËSHTJE TË SHQIPES RRETH VENDBANIMEVE)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P ë r s h ë n d e t je 3<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P ë r m b a j t j a 5<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P a r a t h ë n i e 13<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e parë <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çështje aktuale rreth emërtimit të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
vendbanimeve në gjuhën shqipe <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vështrim hyrës 21<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nënpjesa e parë <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
GJENDJA AKTUALE OIKONIMIKE NË GJUHËN SHQIPE 25<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dy fjalë në gjurmë historike të onomastikës antike shqiptare dhe përgjithësisht 25<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) RRETH NDËRLIDHJES SË GJENDJES HISTORIKE DHE AKTUALE OIKONIMIKE NË KOSOVË 33<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) GJENDJA SHOQËRORE-POLITIKE E AKTUALE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
OIKONIMIKE NË SHQIPËRI 44<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Probleme oikonimike gjithandej trojeve<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
shqiptare 55<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përmbyllje rreth nënpjesës së parë ose meditimi si duhet vepruar 59<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nënëpjesa e dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
KONSULTIM OSE NJOHJE ME PËRMBAJTJEN E DISA BURIMEVE OIKONIMIKË LIDHUR ME TROJET SHQIPTARE 61<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(I) NGA LISTA PËR NDRYSHIMIN E DISA EMËRTIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TË VENDBANIMEVE TË PAPËRSHTASHME TË SHQIPNISË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1938 63<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 63<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Prefektura e Dibrës 65<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prefektura Kosovëas (Kukësit – Nëprefekturë e Qendrës 66<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Prefektura e Lumës 66<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Prefektura e Elbasanit 66<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Prefektura e Korçës 67<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Leskovikut 68<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Kolonjës 68<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6.Prefektura e Gjirokastrës 68<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Delvinës 69<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nëprefektura e Tepelenës 69<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Prefektura e Beratit 69<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Prefektura e Vlorës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Himarës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Vorës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Nënprefektura e Sarandës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Nga prefekturat e tjera 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Burrelit 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Mirditës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Nënprefektura e Pukës 71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Nënprefektura e Lezhës 71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Nënprefektura e Malësisë së Madhe 71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga sqarimi i autorit 71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(II) NGA LISTA E TOPONIMEVE (SLLAVE) NË TERRITORET<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E LIRUEME SHQIPTARE ME SHQIPËRIMET E<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PROPOZUARA (1942) 74<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 74<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Lista e toponimeve në territoret shqiptare me shqipërimet e propozuara 77<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Dibra dhe Struga 77<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prespa 77<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3 Tetova 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Kosova Qendrore 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Metohija dhe ana e Prizrenit 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6, Pellgu i Plavës 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Zona e Ulqinit 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Lumej dhe male 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Rajonet 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10.Stacionet hekurudhore 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Ohër-Strugë 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Linja Shkup-Mitrovicë 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) LInja Pejë-Fushëkosovë 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Linja Fushë-Kosovë Prishtinë Podujeve – Kurshumlija 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Linja Rasha-Novipazar-Rozhajë-Kolashin 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II.Venerime nga burimi i mësipërm 80<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Veçori të përgjithshme 80<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Veçori formëzuese fjalëformuese 81<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundim 82<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(III). NGA FJALOR I EMRAVE GJEOGRAFIKË, Tiranë 2002 83<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Konstatime të nevojshme 83<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Nga “Parathënia” 83<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Nga Ndërtimi i Fjalorit 84<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Nga kriteret dhe rregullat e ndjekura 85<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Shembuj me zanore e grup zanoresh 86<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Shembuj me bashkëtingëllore e grupbashkëtingëlloresh 86<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II. Disa rregulla drejtshkrimore!! 87<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III, Disa rregulla gramatikore 88<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundim 88<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(IV) NGA REGJISTRI I STANDARDIZUAR I EMËRVENDEVE TË KOSOVËS, PRISHTINË (2005) 90<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 90<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Parime dhe detyra 91<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Të dhëna me interes në raportin FEGJ/RSEK 93<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Pasqyra e numrit të emrave të përveçëm oikonimikë sipas shkronjave në këto dy burime 93<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Sqarime lidhur me të dhënat nga Pasqyra 94<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim 95<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(V) NGA REGJISTRI I EMRAVE TË QYTETEVE DHE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
FSHATRAVE TË KOSOVËS E METOHISË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-versioni serbisht 96<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 96<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Qarqet dhe komunat (Okruzi i opštine) 96<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vërejtje 97<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Intervenimi nga hartuesit (në serbisht) bërë komplet kësaj liste rreth emrave përkatës 97<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Disa shembuj serbisht dhe dy versionet e mëparshme të propozuara shqip 1942/2005 100<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nga Kosova Qendrore 100<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shënim 100<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nga Metohia dhe zona e Prizrenit 101<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Disa konstatime me pikëpyetje 101<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5)Venerime të elementeve të shqipes në formëzimin e vendbanimeve përkatëse 104<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Trajta në shqipe duket si parësore 104<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtime nga rrënja ose fjala e qartë shqipe 104<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Trajta të përbashkëta ose ndërndikuese indirekt në trajtën e pashquar 105<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Trajta të përbashkëta të huazuara nga turqishtja 106<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Raste që qëndrojnë si dyjare 106<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(VI) NGA REGJISTRI AKTUAL I QYTETEVE DHE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
FSHATRAVE TË KOSOVËS SIPAS RAJONEVE 107<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 107<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndarja e territorit të Kosovës sipas qarqeve (rajoneve) administrative 107<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vërejtje 108<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Regjistri aktual dhe emrat e komunave sipas administratës tre gjuhësore: shqip- serbisht- anglisht 108<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim 109<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Numri dhe realizimi i ndryshim-risimeve të vendbanimeve të Kosovës sipas regjistrave 2005/2015 110<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim 112<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundimi i pjesës së parë 113<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e dytë 119<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
RRETH FORMËZIMIT DHE FJALËFORMIMIT TË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
EMËRTIMEVETË VENDBANIMEVE NË GJUHËS SHQIPE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
–me theks emërtimet e propozuara në Kosovë 121<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 121<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A. Vështrim i shkurtër rreth emërtimeve në funksion 117<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Raporti i emërtimeve të vendbanimeve në funksion<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
serbisht e shqip 121<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Parimet dhe burimet mbështetëse në punën e Komisionit 127<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Pasqyra e numrit të vendbanimeve të rishqyrtuara, përkatësisht të propozuara nëpër komunat e Kosovës, sipas Regjistrit 129<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim 131<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B. Analiza formëzuese e fjalëformuese e emërtimeve të vendbanimeve të propozuara sipas Regjistrit e më gjerë 133<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(I) Formëzimet pa ndajshtesa 134<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emra të përgjitshëm konkretë të formëzuar si vendbanime 134<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emra të përgjithshëm abstraktë të formëzuar si vendbanime 135<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(II) EMËRTIMET E VENDBANIMEVE ME PRAPASHTESIM 137<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A. Emërtimet me fundoret a prapashtesat e huaja të imponuara 138 <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me formantet me origjinë sllave 138<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Emërtimet me -icë/-ica 138<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimet me -(v)iqi 139<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Emërtimet me -ovac/-ovci 140<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Emërtimet me -evac/-evci 141<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Emërtimet me -evo/-eva 142<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Emërtimet me -ovo/-ova 143<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Emërtimet me -avo/-ava 144<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shënim 144<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me formante me origjinë greke e turke 145<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Emërtimet me -OS e –OT 145<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Emërtimet me –OS 145<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Emërtimet me –OT 146<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimet me prapashtesat -a/xhi, a/li, dhe -ije 146<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Emërtimet me -a /xhi 146<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Emërtimet me a/li (-lli) 147<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c. Emërtimet me –i ose –ije 147<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B. Emërtime VENDBANIMESH me prapashtesat e përvetësuara MBI BAZË ORONIMESH 149<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –ishtë 149<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me -n/ik 150<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me –inë /-in 151<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Emërtimet me -ore e –tore 152<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim 153<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
C. Emërtimet mbi bazë të emrave me prapashtesate përvetësuara për koncepte nga veprimtaria e njeriut 154<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –aj 154<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërmbyllje ose sqarim i domosdoshëm 158<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me prapashtesat etnonime: -as, -an, -ak 162<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me –as 162<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Raporti etnonim-patronim / vendbanim me prapashtesat <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-AJ dhe –AS 166<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skema trirubrikashe 167<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –an (-j/an ose -i/an) 168<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me –ak 170<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç. Emërtimet me prapashtesat e specifikuara për emërtimet e njerëzve sipas profesionit 171<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -ë/s 171<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –tar e –ar 172<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –tar 172<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Ermërtimet me –ar 172<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me –or 174<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
D. Formimet mbi bazë nga veprimtaritë e tjera semantike me prapashtesat përkatëse të përvetësuara 176<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Emërtimet nën ndikimin e sendeve apo të mjeteve të punës 176<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimet nën ndikimin e emrave nga fusha e nocioneve abstaktë 177<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me –i 177<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me emra të ndryshëm abstraktë dhe nga emra vetjakë (të modës) 178<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Shembuj me –IM 178<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Shembuj me fundore të tjera 178<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Shembuj me –OJË 179<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Emërtimet me prapashtesat a emocionuese - zvogëluese 180<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -ush/-ushë 181<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –osh 181<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me -oz 181 <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Emërtimet me prapashtesat zvogëluese –TH dhe –ZË/-ËZ 182<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –TH 182<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me –ZË/ËZ 182<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim 184<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dh. EMËRTIMET me prapashtesat e siprapashtesat përkatëse me prirje specializimi për emërtimet e vendbanimeve 185<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 185<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –ajë 186<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Identifikimi 186<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Raporti me simotrën –NAJË 187<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Raporti -AJ/-AJË 192<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me isht 191<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me -sh/ç, -ash e -esh 192<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -sh/ç 192<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –ash 193<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me –esh 193<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim 194<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Emërtimet me -et e –at 195<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me –et 195<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –at 195<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim 196<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim plotësues 197<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Emërtimet me –arë 197<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Emërtimet me –anë 200<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Emërtimet me -i/onë 202<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përmbyllje rreth prapashtesave me prirje specifikimi lidhur me nënfushat semantike ose profilimet që mbulojnë 205 <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(III) Formimet me kompozim e në mënyrë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
perifrastike 209<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 209<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me kompozita të mirëfillta 209<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet togfjalësha 211<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me çiftat togfjalësh me epitetin:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
i epërm/ i poshtëm 211<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me çiftat togfjaklësh me epitetin:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
i vogël/ i madh 212<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me mungesë çifti 212<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me togfjalësha të tjerë 212<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(IV) Raporti i SHKALLSHMERISË kuptIMORE Sipas mënyrave të fjalëformimit TË VENDBANIMEVE NË GJUHËN SHQIPE 213<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skema e shkallshmërisë kuptimore 214<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundimi i pjesës së dytë 216<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËRMBYLLJE OSE CILAT JANË DISA NGA RISIMET<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
KRYESORE SFIDUESE NGA KJO VEPËR 222<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga pjesa e parë 223<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga pjesa e dytë 227<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rezyme ose komenti ynë përmbyllës 229<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Literatura kryesore 237<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të dhëna bio-bibliografike për autorin 239<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P a r a t h ë n i e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fill pas Çlirimit të Kosovës nga pushteti serb, qershor 1999, pasi Qeveria e përkohshme e Kosovës, natyrisht, jo pa lejemarrje me gojë me kreun e Administratës Ndërkombëtare për Kosovën (UNMIK) kishte pranuar nismën e disa intelektualëve të Prishtinës (gusht 1999) që në Kosovën e Çliruar të rishikohen dhe rivendosen emërtimet e rrugëve si dhe të vendbanimeve (fshatrave e të qyteteve), ngase më parë dhe gjatë kësaj Lufte ishin bërë ndryshime të mëdha në dobi të emërtimeve zyrtare serbe, andaj lidhur me këtë ndërmarrje pa humbur kohë, gjithsersi mbi bazë vullnetare, edhe ishin formuar komisionet përkatëse në shkallë vendi si dhe në nivel komunash. Në Komisionin rreth emërtimit të rrugëve, shesheve e lagjeve të Prishtinës, anëtar komisioni më kishin propozuar edhe mua. Pranova me kënaqësi, ku dhe dhashë kontributin tim modest, më tepër nga pikëpamja drejtshkrimo-fjalëformuese të emërtimeve. Me thënë të drejtën, kjo çështje imponohej si temë e ngutshme problemore shoqërore–politike në këto dy aspekte:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, mbasi nga administrata e pakmëparshme serbe pëqindja e emërtimeve të rrugëve, siç u cek më sipër, në favor të emërtimeve në serbisht, dilte mbi 80%, madje ishin favorizuar emërtime nga kombësitë e tjera, ndërkaq emërtimet në shqipe kishin mbetur në pakicë, edhe pse dihej përqindja shumicë e shqiptarëve 70-80%, që assesi s’mund të vihej në dyshim, dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, siç e kishim konstatuar ne, edhe më përpara në shqipe çështja drejtshkrimore e emërtimeve të rrugëve paraqitej siproblemore. Së këtejmi, pikërisht për çështjen e dytë, problemin drejtshkrimor të rrugëve, lagjeve, shesheve, në plan kombëtar, e kishim rrahur disa vite më parë në një artikull të botuar në gazetën Rilindja, ku konstatonim që kjo çështje nuk kishte gjetur zgjidhje të plotë e të kënaqshme as në Drejtshkrimin e gjuhës shqipe (1973) dhe as në burime të tjera normëzuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, pasi Komisioni ynë e kreu punën, duke e dorëzuar tek organi kompetent komunal, materialin me propopozimet për emërtimet e reja të rrugëve, shesheve dhe lagjeve të kryeqytetit, nga shtypi morëm vesh që edhe Komisioni Qendror për rishikimin e përshtatshmërisë ose për standardizimin e vendbanimeve të Kosovës (formuar, dhjetor 1999), kishte qenë në vazhdë të punës së vet të suksesshme, madje pas harmonizimit të punës me komisionet pëkatëse të komunave, propozimi i tyre si version i parë, ishte publikuar në gazetën Rilindja (2000). Aty, në atë publikim, pata vërejtur, që disa emërtime të reja ishin farkëtuar disi pa respektuar disa kritere të rëndësishme rreth specifikimit të ndajshtesave emërformuese të shqipes, të cilat, gjithsesi, për mendimin tonë, nuk ishin përdorur plotësisht në përputhje me rregullat ose prirjet rreth specifikimit apo specializimit të afikseve përkatëse të sistemit fjalëformuese nominal të shqipes. Këtë bindje e bazonim në faktin se lidhur me këtë fushë studimore kisha fituar njëfarë përvoje teorike e praktike, sepse përveç temës së doktoraturës Rreth emërtimit e formëzimit të njerëzve sipas profesionit në gjuhën shqipe, kisha botuar edhe ndonjë artikulli përkatës, ku kisha trajtuar pjesë të strukturës emërformuese të gjuhës shqipe brenda sistemit fjalëformues global, përkatësisht tashmë e kisha të botuar edhe veprën: Çështje të shqipes standarde …I, - Rreth konsolidimit të modeleve të caktuara emërformuese mbi bazë të disa prapashtesave të specifikuara, Prishtinë, 1997, ku në vëshgimet e mia studimore kisha konstatuar disa rregulla aksiomativisht të qëndrueshme rreth specifikimit të prapashtesave përkatëse sipas nënfushave të caktuara semantike që mbulonin ose prireshin të mbulonin, të cilat, deri atëherë, nuk ishin vërejtur sa duhet ose fare nga standardologët përkatës, rregulla këto, që duhej t’i konstatonin dhe t’i rekomandonin pikërisht ata (standardologët). Prandaj edhe vendosëm që përvojën tonë në këtë lëmë ta bëjmë të njohur publikisht, në mënyrë që jo vetëm opinioni i gjerë, por të jenë në dijeni lidhur me këtë së paku edhe anëtarët e Komisionit Qendror .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, në veprën Çështje të shqipes standarde...I (1997), pas hyrjes, në temën e parë prirëse, në bazë të kontatim-vëzhgimeve të mëparshme, kishim konstatuar specifikimin e afikseve (prapashtesave autoktone) për disa nënfushat përkatëse semantike, të të dy sistemeve morfologjike–fjalëformuese të gjuhës shqipe, të sistemit foljor dhe atij emëror.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Lidhur me sistemin foljor konstatonim që në Gramatikën e Akademisë paraqiteshin të trajtuara mirë vetëm katër prapashtesa foljore bazë: -IS, -IT, -OS, -O, që nuk kontestoheshin, por në realitetin tonë gjuhësor, siç argumentonim ne, mbi temë në bashkëtingëllore veç këtyre 4 prapashtesave të mirëfillta: -S, -IS, -IT dhe –OS ndeshen edhe 4 të tjera të identifikuara si ndërfërkime: -I/J, -E/J, -AS dhe –AT – gjithsej 8 prapashtesa mbi temë konsonantike dhe një tip të njohur mbi temë foljore: formanti -O– pa zgjerim. Ndërkaq të foljet me –O me zgjerim, përveç: -RO, -TO, -LLO, -SO dhe -ZO, të cekura ose të trajtuara paksa në atë gramatikë, që ne i quajtëm si të mirëfillta, ndeshëm edhe 13 të tjera: 6 sivariante të prapashtesave të mirëfillta të –O-së me zgjerim: -NO, -MO, -RRO, -LO, -IZO, -CO, si dhe 7 formante të tjera të diskutueshme si zgjerim i prapashtesës –O: -KO, -SHO, -SHTO, -ÇO, -ZHO, -HO dhe –JO, të cilat aty vetëm sa i shoqëronim me ndonjë shembull ilustrues, por nuk u trajtuan në përimtësi, lëndë kjo që më në hollësi iu bë e njohur opinionit më vonë, me veprën: Foljet më –O në gjuhën shqipe, Prishtinë 2002, madje si punim i veçantë viteve të fundit është botuar edhe vëzhgimi ynë për foljet me prapashtesën e pavarur –AVë. Dhe së këndejmi, për rrjedhojë del që gjuha shqipe globale, sipas vëzhgimeve tona, ka 28 prapashtesa foljore dhe që të gjitha këto kanë gjetur ose priren të gjejnë përdorim si formante të specifikuara ose të specializuara për nënfusha të caktuara semantike, pra edhe brenda shqipes standarde.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Ndërkaq për sistemin emëror në atë punim prirës, sipas nënfushave semantike që mbulojnë, po sipas vëzhgimeve tona, qenë identifikuar disa prapashtesa emërformuese, të cilat ndërkohë edhe janë trajtuar mjaft gjerësisht e në hollësi, qoftë aty (në veprën Çështje të shqipes standarde ... I, 1997), qoftë në punime të tjera të veçanta: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) –tar, -ar, -ës dhe -an (huazimet me –ik/ë fundore)– të spesifikuara për emërtimin e njerëzve sipas profesionit a veprimtarisë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) –as, -j/an - pothuaj të specializuara për emërtimin e njerëzve sipas vendbanimit a prejardhjes,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) -or, -ore, -(ë)s, (ë)se, -cë, -urina etj. - shumë praktike për emërtimin e gjë-sendeve ose të mjeteve konkrete të punës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) –tore – me prirje specializimi për emërtimin e vendshërbesave,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lokaleve të punës etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) –i, -si, -shmëri, të + pjesore +t- praktikisht shquhen në përdorim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
për nocione abstrakte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) –aj – e specializuar kryesish, për emërtimin e patronimeve,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) –atore, -eshë dhe –e - praktikisht të njohura për emërtimin e grave sipas veprimtarisë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe, si me thënë, në këtë vazhdë, veç e kishim të gatuar idenë për të shtrirë hulumtimin në drejtim të konstatimit rreth specifikimit të afikseve te mundshme fjalëformuese edhe për nënfusha të tjera semantike dhe pikërisht për emërtimin e vendbanimeve, në kuadër të toponimisë dhe lidhur me këtë sa pata filluar me grumbullue material. Për këtë qëllim sa për konsultim ndamë ndonjë hartë si provë dhe hulumtonin edhe burime të tjera dhe po atëherë, për ne, fatlumnisht, piku materiali i grumbulluar, i sapobotuar në gazetën Rilindja, rreth emërtimeve të vendbanimeve të Kosovës (2000), material, ky që ishte, pra, shumë i mirëseardhur për ne, ngase ai material, vinte i përpunuar jo aq dosido, por i niveluar nga një dorë studiuesish tanë të njohur nga Komisioni Qendror për Standardizimin e emërvendeve të Kosovës, dhe kështu m’u rrit e ngrit motivi edhe më shumë për t’iu rrekur punës, pikërisht rreth mënyrave formëzuese-fjalëformuese të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Natyrisht, puna e parë ishte me e shumue dhe me e grumbullue materialin dhe njëherazi me i seleksionue e konstatue zgjidhjet që ishin bërë më parë, qoftë si zgjidhje formëzuese të trashëguara, qoftë edhe të rishtkrijuara, spontanisht ose zyrtarisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë kontekst vumë re disa mbështjellime që kishin ndodhur, duke ngarkuar pa nevojë për mungesë përvoje konceptore disa ndajshtesa edhe për këtë fushë semantike, të cilat tashmë veç ishin të zëna, ose të specalizuara mirë për nënfusha të tjera semantike. Kështu si rezultat i përpjekjes sonë në këtë drejtim doli asokohe edhe punimi me titulli: “Çështje rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe” – me theks emërtimet e propozuara në Kosovë, botuar në gazetën Rilindja. në vitin 2001, në 11 vazhdime.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, meqë kjo temë, nga aspekti fjalëformues-formëzues, mesa dinim atëherë nuk ishte trajtuar gjëkundi dhe, si duket, ashtu e pastudiuar në hollësi, ka mbetur deri në ditët e sotme, andaj lidhur me këtë, pa marrë parasysh vështirësitë, vendosëm ta rishikojmë dhe ta përplotësojmë sa është e mundur po atë temë, po tash si vepër me titull: Çështje të shqipes rreth emërtimit të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, pra, ishim dhe jemi të vetëdishëm për vështirësitë fillestare (pioniere) që ka çdo punë serioze, megjithatë, duke e pasur të qartë rëndësinë që ka, së pari, paraqitja dhe pastaj shqyrtimi, dhe ndërkohë zbardhja e zgjidhja e problemeve të tilla, patëm marrë dhe tash po e rimarrim guximin që së paku të vazhdojmë të rivënët e tiketave në këtë shtrimtraseje fjalëformimi, e pastaj ndërrmarrësit, ekspertë më të përgatitur e më me nge se ne, këtë stazë-ecjeje ligjërimi ta bëjnë më të lehtëkalueshme, më të mirështruar, madje edhe ta bëjnë objekt shembëll për të mirë, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sa patëm arritur të shenjonim diçka nga tiketimi fillestar në këtë drejtim, edhe pse atëherë përpjekja jonë qe vlerësuar pozitivisht, sot nuk mund të jemi të kënaqur, prandaj duke e rimarrë në rishikim të njëjtën temë do të përpiqemi që atë punë ta bëjmë edhe më të qartë edhe më të plotë. Një nevojë e tillë fjalëformuese, si çështje hapur ndjehet aktualisht, jo vetëm në Kosovë, por edhe në Shqipri dhe në mbarë trojet shqiptare. Madje, zgjidhja i një problemi të tillë në mos qoftë edhe më i madh për të gjitha trojet shqiptare, është po aq aktual e më tepër sa ishte edhe atëherë, në fillimvitet e mijëvjeçarit të ri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, tash sa vite, përveç materialit të mëparshëm na ra të njihemi edhe me material të ri kushtuar kësaj teme, prandaj e pamë të arsyeshme që punimin ta zgjerojmë në përmasa të një vepre, duke e ndarë në dy pjesë, punimin e atëhershëm, të rishikuar, po e lëmë si pjesë të dytë, ndërkaq materialin e ri oikonimik që po ofrohet përgjithësisht me fakte të reja të interpretuara sipas dokumentave përkatës, po e trajtojmë si pjesë të parë të veprës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e drejta, edhe pjesën e parë po e ndajmë në dy nënpjesë, në nënpjesën e parë, me pak fjalë paraqesim problemin aktual ekzistues në përgjithësi dhe konkretisht, në tri zona: Kosovë, Shqipëri e gjithasndej në Trojet e tjera shqiptare dhe njëherazi në nënpjesën e dytë do të njohim opinionin me përmbajtjen e disa burimeve ose të dokumentave përkatës që përmbajnë lëndë të grumbulluar ose pjesërisht të analizuar lidhur me këtë temë, që nuk i njihnim më parë, dokumenta këta, të cilët ofrohen si lëndë me emërtime të formëzuara të vendbanimeve të trojeve shqiptare kryesisht, por në raste edhe me propozime për ndryshimin e tyre me emërtime të reja më të përshtatshme gjuhësisht e kombëtarisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Natyrisht në këtë pjesë të parë të punimit do të vëmë theksin te problemi më i madh që i imponohet shqipes që është: raporti ndërgjuhësor sllavisht (bullgaro-serbisht) – shqip i emërtimeve oikonomike të trashëguara që nga mesjeta e më vonë deri në ditët tona sidomos në Kosovë. Trashëgimi kjo e fryrë, e politizuar dhe e manipuluar nga pala sllave për qëllime makiaveliste, sidomos nga serbët. Meqë nga analiza ose ballafaqimi me lëndën nga këto burime edhe pritet të plotësohet çështja, madje edhe të zbardhet sadokudo raporti shqip-sllavisht të emërtimeve në trojet shqiptare, me theks serbisht(!), prandaj kërkojmë nga lexuesi i nderuar që t’i bashkohet aktivisht përpjekjes sonë në mënyrë që së bashku të ndihmojmë sa të mundemi zgjidhjen e problemeve të diskutueshme, siç është, përveç tjerash së paku edhe vlerësimi ose ndryshimi i disa emërtimeve të çuditshme apo “me marre” në të dyja gjuhët, sepse kemi të bëjmë me një problematikë vërtet të hapur dhe shumë të gjerë e serioze të manipuluar edhe politikisht, dhe si të tillë jo të paprekur e të parrahur, nga aspekte të ndryshme, edhe nga studiues të tjerë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është vendi të falenderojmë botuesin dhe recensuesit: Prof. dr. Abdullah Zymberi dhe Prof. dr. Begzad Baliu. Në mënyrë të veçantë i jam mirënjohës profesor Begzad Baliut, i cili jo vetëm tash, por edhe atëherë, për dallim nga të tjerët punimin tonë të vitit 2001 e pati vlerësuar drejt, duke e përdorur edhe si referencë në veprën e tij Gjendja e toponimisë shqiptare në Ballkan, Era Prishtinë.2004.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi falenderoj edhe studiusit, si: Shefki Sejdiu, Rexhep Doçi, Rami Memushaj, Emil Lafe, Mustafa Ibrahimi, Jusuf Osmani, Isa Bajçinca, Ilir Konushevci, Begzad Baliu, e shumë e shumë të tjerë, sepse nga punimet e të cilëve kemi mësuar, por për hir të zgjidhjes përfundimtare të çështjes kërkojmë ndihmë e mirëkuptim, jo vetëm nga ata, por edhe nga studiues të tjerë, madje edhe nga joshqiptarë, specialistë të kësaj fushe studimore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e parë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çështje aktuale rreth emërtimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vështrim hyrës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me qëllim që punimit t’i japim natyrë serioze shkencore që në fillim në këtë vështrim hyrës po shënojmë disa terma në kuadër të disiplinës ku përfshihet edhe dija rreth emërvendeve ose vendbanimeve, të cilët i kemi objekt trajtimi në punimin tonë. Kështu menjëherë po përmendim onomastikën, si degë të linguistikës (gjuhësisë), e cila studion emrat e përveçëm dhe se në kuadër të saj bashkëveprojnë disa disiplina, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- etnonimia (që studion emrat e popujve, fiseve të kombeve e të kombësive),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- antroponimia (emrat e përveçëm vetjak të njerëzve),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- toponimia, e cila studion emrat gjeografikë, ndërkaq në kuadër të saj dallohen këto nëndisiplina:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) toponimia hidronimike ose hidronimia (studion emrat e ujrave: përrojeve, lumejve e deteve),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) toponimia oronimike ose oronimia (studion emrat e bjeshkave, maleve, arave etj.) dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) toponimia oikonimike ose oikonimia (urbane e rrurale), e cila studion emrat e vendbanimeve (qyteteve, fshatrave, qendrave të banimit).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, siç po shihet nga titulli i punimit tonë, ne, kemi të bëjmë kryesisht rreth trajtimit të emrave të vendbanimeve të trojeve shqiptare, por pa përjashtuar ndonjë shembull ilustrimi që ndërlidhet shkrimisht e prejardhjesisht edhe me nëndisplinat a nëndegët e tjera të toponimisë, përkatësisht të onomastikës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, ne për mos me humbë në komplesin e problemeve të shumta onomastike që i imponohen shqipes, siç u sqarua paksa në Parathënie, si fill e bazë të parë mbështetës do ta kemi punimin tonë “Çështje rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe”– me theks emërtimet në Kosovë”, i publikuar në gazetën Rilindja të Prishtinës, mars 2001, në 11 vazhdime (19-31,’1), i cili atbotë edhe pse qe pritur mirë, edhe prej disa anëtarëve të Komisionit Qendror për Standardizimin e Vendbanimeve të Kosovës (1999-2001), për shkaqe të ndryshme edhe objektive, nuk e pati jehonën e duhur gjithkëndej e gjithandej. Pse ndodhi kështu? Të tjerët mund të dinë e t’i shprehin shkaqet më mirë, por unë po i mëshoj arsyetimit, që pikërisht në atë periudhë lënda për standardizimin e vendbanimeve të Kosovës ishte në përfundim e sipër nga ky Komision, sepse propozimet nga komisionet e komunave pothuaj kishin përfunduar. Megjithatë mund të thuhet që ndonjëri nga propozimet tona, edhe pse ishte atëherë në fazën e konstatim-supozimeve dhe binte paksa ndesh me praktikën e deriatëhershme lidhur me ngarkesat enorme të afikseve përkatëse me polisemantizim etj., nuk qe fare pa ndikim, së paku te ndonjë anëtar komisioni.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, siç e kemi cekur edhe më përpara, meqë punimi ynë kishte të bënte me një ide ose temë të veçantë, realisht të patrajtuar në hollësi më pëpara në kuadër të shkencës sonë për gjuhën, sidomos nga aspekti i fjalëformimit, andaj, logjikisht mbeti që tashembastashti, duke u rishikuar, të vlerësohet më me nge, qoftë edhe nga opinioni i gjerë intelektual, qoftë nga gramatikanët e standardologët e qendrave tona studimore gjuhësore, Tirana, Prishtina, Shkupi (Tetova), Podgorica (Ulqini), Presheva (Beogradi) etj. Mirëpo, e themi me keqardhje, nuk do të dëshiroja që edhe kjo temë si disa çështje të tjera gramatiko-ortologjike e pragmatike të nismuara prej nesh (si paskajorja, shumësi dhe shquarsia e emrave, asnjanësi etj. etj.), që edhe tash pas afro 20 vitesh, të mbesin të pavlerësuara seriozisht. Këtë e theksojmë në mënyrë të veçantë, sepse çështja e emërtimeve të vendbanimve nga pikëpamja e qëndrueshmerisë drejtshkrimore e drejt-fjalëformuese si temë e hapur në Kosovë ashtu edhe në Shqipri dhe më gjerë, sot për sot, paraqitet edhe më aktuale se atëherë kur pata filluar me e shenjue këtë temë brenda kohëhapësirës përkatëse të terminologjisë shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, pikërisht në pjesën e pare shtesë të këtij punimi i kemi vënë vetes për detyrë me i njoftë dhe dhe me i sqarue para opininonit këto dy çështje madhore, siç janë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) në nënpjesën e parë: Gjendja aktuale oikonomike në gjuhën shqipe: 1) në Kosovë, 2) në Shqipëri dhe 3) gjithandej në Trojet e tjera shqiptare dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) në nënpjesën e dytë: Konsultimi ose njohja me përmbajtjes e së 6 burimeve oikonimike ku dalin të shënuara emërtimet e vendbanimeve në viset shqiptare, në Shqipëri, në Kosovë e paksa gjithandej në Trojet e tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nënpjesa e parë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
GJENDJA AKTUALE OIKONIMIKE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NË GJUHËN SHQIPE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë nënpjesë të punimit në vend të hyrjes do të themi dy fjalë rreth historikut të onomastikës shqiptare përgjithësisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dy fjalë në gjurmë të historikut të onomastikës antike shqiptare<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e përgjithësisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse dihet që asnjë gjuhe nuk mund t’i fiksohet data e fillimit të formimit të saj, megjithatë secila gjuhë që është tipar themelor filltar i një etnie (kombësie a kombi) ka historikun e vet. Gjithsesi, secila gjuhë lidhet me emërtimin e një etnonimi, madje edhe me emërtimin e vendqendrimit të folësve përkatës të atij kombi a kombësie. Edhe emri i gjuhës shqipe ndërlidhet me etnonimin shqiptar dhe toponimin Shqipri /Shqipni e Shqypni (Shqipëri). Në të vërtetë, ky toponim me koncept gjeografik, njihej më herët, por del i emërtuar si emër shteti të mvetësishëm, i njohur ndërkombëtarisht, vetëm pas vitit 1912, por që nuk mbulonte të gjitha trojet e banuara me shumicë shqiptare, të cilët identifikohen gjeografikisht e historikisht me gjuhën e vet dhe me veti të tjera etnike e kulturore . Është e vërtetë se shtetet dhe popujt e tjerë sot na njohin, kryesisht me termat: alban Albania, pastaj Arnaut Arnautllëk, ndërkaq si komb (etni) na njihnin edhe me emër-termat etnonim e toponim: Arbanas (Arbanashki), Arvanitas (Arvanites, Alvaniki), Albanes (Albanisch, Albanian, Albanez, Albaniez, Albanees, pa përmendur ngatërresa emërtimesh: si epirot, daradan, grek, turq, serbë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu studiuesit, duke u bazuar në gjuhën e veçantë të trashëguar që e kemi dhe duke u nisur nga realiteti historik dhe faktet ekzistuese gjeografike, ku sot jeton shumica e popullit shqiptar në këto vise na konstatojnë si popull autokton, por sa i përket prejardhjes ka disa hipoteza. Deri tash në dy qendrat albanologjike shqiptare: Tirana e Prishtina, prejardhja e shqiptarëve dhe e gjuhës shqipe ndërlidhet me Ilirinë, ilirët dhe ilirishten, por pa e përjashtuar njëfarë ndërlidhjeje me Thrakinë, thrakët e thrakishten.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e drejta, pa e injoruar ilirishten e Ilirinë, në kohët e sotme është rilindur hipoteza (e veprimtarëve të Rilindjes shqiptare dhe jo vetëm e tyre) për prejadhjen e protoshqiptarëve dhe të protoshqipes nga pellazgishtja *pellas +Ge ose*pellas+De ose P(j)ellas+dhe që zbërthehet: pjellë nga dheu ose lindur nga dheu dhe kështu, duke i ndërlidhur stërgjyshët e protoshqiptarëve si popull hyjnor para e pas Noes (Nauhut, Nuhut Nuh-it) ose si popull ndër më të vjetrit në botë, hipotezë kjo gjjithsesi aktuale dhe me ngjyrim përshkallëzues mbështetur mbi bazë dokrinore fetare, sipas treshes: adamo–nauho-abrahame!…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne duke u uruar punë të mbarë studiuesve të tillë të sotëm, të cilët po i japin aq publicitet çështjes rreth: pellazgëve, pellgasve, pellazgishtes, përkatësisht protoshqiptarëve si popull hyjnor, me gjuhë hyjnore të tyre, po shtojmë edhe këtë se me prejardhje pellazge ose në simbiozë, veç ilirëve, thrakasve, dardanëve nga studiuesit e tillë quhen sot edhe shumë popuj të tjerë të lashtë, shumica të identifikuar edhe historikisht si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Atlantidët, Egjiptasit e Vjetër, Hititët, Shumerët, Persët, Amazonët, Frigasit, Mikenasit, Spartanët, Akilejtë, Etruskët, Frigjidët, Mesapët, Latinët, Tirsenët, Keltët, Maqedonët e Moçëm, Epirotët, Romakët, Britanikët, Irlandezët, Gjermanikët, Frankët, “Grekët” e Lashtë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe pse kam hasur në burime të caktuara që studiuesit e caktuar e ndërlidhin logjikisht e mjaft argumentisht protoshqipen e protoshqiptarët me atë periudhë, përkatësisht me fijet historike të shumicës së emrave të popujve të sipërshënuar, këtu unë po përmend sa për ilustrim, vetëm një fakt venerues vetjak. Si student pasuniversitar e kam pasë parë vetë në një burim që edhe te hetitishtja (gjuhë e lashtë e Azisë së Vogël) vëreheshin përmrat grimcë ngjashëm pothuaj si në gjuhën shqipe. Po ashtu, ndeshen edhe disa fjalë (konkordanca) etimologjikisht të ngjashme me gjuhë të tilla të vjetra mediterane, të gjalla ose të zhdukura, që zgjojnë interes, madje edhe me ato të Lindjes së Hershme, por e pranojmë se nuk kishim krahë specialë të pajisur me tejqyrë të instaluar teknikodigjetalisht në shtatin e mendjesisë sonë të pashkëputur nga toka bazë për të fluturuar ose për të ecur e për të parë e gjurmuar më thellë në ato hapësira me plot mjegullnaja të padëpërtueshme për sytë e rëndomtë, atëherë detyrimisht u ndala në dhe-tokën tonë. Mirëpo, sa për kërshëri, shfrytëzova praninë e prof. E. Çebejt, i cili atëbotë mbante një cikël ligjëratash për ne studentët pasuniversitarë në Prishtinë, të cilin e pata pyetur lidhur me ngjashmërinë e përemrave grimcë hetitisht-shqip, ai m’u përgjigj vetëm kaq:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- Edhe një studiues gjerman ma ka bërë po këtë pyetje.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq rreth konkordancave mediterane si venë /vino... dhe tezës pellgase ose pellazgjike (pellazde), pasi i recitoi disa vargje të Fishtes që ndërlidheshin me këtë hipotezë, shkurt më tha:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Ne duhet ta forcojmë punën me ilirishten.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, studiuesve tanë dhe të huaj u uroj suksese në hulumtime të mëtejshme për të na sjellë argumenta të rinj që flasin për raportin gjurmëve të shqipes me pellazgishten, por gjithsesi do të dëshironim që mos t’i ndahen dhe mos të ndahemi edhe ne rreth përforcimit të hipotezës rrënjëzuese ose këshillës së Çabejt: Shqipja - bijë e ilishtes me disa komponente të thrakishtes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, sipas asaj që kemi mundur të shohim dhe të gjykojmë kemi fituar bindje të plotë që vërtet shqipja që e kemi sot që në antikë e kishte të ravijëzuar qartë fizionominë e saj ligjërimore edhe në troje të Dardanisë Iliriane dhe kjo dëshmohet katërçipërisht edhe me disa fakte gjuhësore, siç janë ndërndikimet gjuhësore me greqishten e vjetër, latinishten, thrakishten, keltishten, e ndonjë gjuhë tjetër, dhe ndërkohë e më vonë edhe me sllavishten e arabo-turqishten dhe gjuhë të tjera. Në këtë kontekst si fakte ndeshim edhe elemente oikonomike, emërtime këto, gjurmë e të cilave hetohen në disa emërtime vendoikonimesh të vjetra në trojet historike të shqiptarëve e më gjerë si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Naisus, Scodra, Duracium, Mathus, Vicianum, Ulpianë, Therandë, Livragonë, Vendenis, Siparant, Margus, Bardarium, Dalmacija, Helada, Buena, Scardus, Iliria, Dardania, Pindi, Athina, Butrinti, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
të cilat të ruajtura në gojën e banuesve trashëgues sot thjesht-shqiptohen shqip:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nish, Shkodër, Durrës, Mat, Vushtrri etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, në këtë hyrje nuk e shohim të arsyeshme të zgjatemi më tepër lidhur me këtë, ngase ndonjëra nga këto raste sadopak është prekur edhe prej nesh, qoftë rrëshqitazi këtu ose në punime të tjera më me nge.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e drejta, kur është fjala tek oikonimet toponimike të vjetra që shkenca e re po i qet në dritë, mendoj që disa nga studiuesit tanë me profil gramatikani apo standardologu, assesi nuk duhet ndjerë ndonjëfarë krenarie folklorike, duke u kënaqur me ndonjë konkordancë të përbashkët të shqipes me gjuhët e huaja, gjëra këto që u përkasin t’i vlerësojnë profesionisht studiuesit e profilit përkatës, linguistëve me përgatitje lashtohistorike, ndërkaq, gramatikanët dhe standardologët tanë të sotëm, siç mendojmë ne, duhet t’i kthehen shqipes, gjuhës së sotme shqipe, përpunimit të saj, ta begatojnë atë, pos tjerash, duke pasur pikësynim: zbulimin e modeleve fjalëformuese ose prirjet e shenjuara që i ka të trashëguara aksiomativisht shqipja globale sipas nënfushave të caktuara semantike, të cilat edhe pse ekzistuese, ende janë të pazbardhura e të konstatuara nga shkenca jonë bashkëkohore e si rrjedhojë edhe të papërvetësuara nga një numër i konsiderueshëm i intelektualëve albanologë, studius të gjuhës së sotme shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, gjuhësia shqiptare duhet ta kërkojë forcimin e vetvetes brenda vetvetes (shqipes globale), të cilën për mendimin tonë, ende nuk e ka të studiuar në përplotni. Me fjalë të tjera ne përshëndesim studiuesit e profileve të specializimeve të ndryshme teorike të gjuhësisë moderne si dhe ata që kanë krahë e sy me tejkëqyra imagjinative të udhëtojmë në parahistori, por prej standardologëve që nuk e kanë një mundësi e aftësi të tillë fluturimi, kërkojmë dhe i ftojmë ta kryejnë punën e vet në të mirë të qartësisë në strofullogun e përkapshëm të gjuhës sonë reale, qoftë në aspektin diakronik, qoftë aq më tepër në atë sinkronik. Ngase, pikërisht në sinkroni, për mendimin tonë kemi ngecje studimore të hetueshme, jo vetëm sa i përket normës drejtshkrimore standarde, por edhe aq më tepër kemi nevojë plotnie në fushën e gramatikës, semantikës etj., dhe sidomos në fushën e fjalëformimit, ligjësitë e gjedheve fjalëndërtuese e fjalëformuese që i kemi ende, qoftë të panjohura ose të papërvetësuara, qoftë të paverifikuara ose edhe të pazbardhura mirë ose fare, pra t’i njohim dhe t’i zbardhim e përpunojmë për sofrën tonë ligjërimore të përditshme shqiptarishte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne, në hyrje të kësaj vepre kemi cekur disa mënyra fjalëformimi të të dy sistemeve, por në veçanti në kuadër të emërformimit cekëm disa prapashtesa të specializuara për nënfusha të caktuara semantike, të cilat me urti duhet të fuqizohen institucionalisht, duke i cilësuar si rregulla të qëndrueshme emërformuese, ngase në atë mënyrë do të ndihmonin shumë që edhe makineria jonë fjalëfomuese të ndihmojë ligjërimin me prodhime serike të saj nga brenda, nga brendia e nëntokës e mbitokës së gjuhës sonë. Të veprojmë ashtu, siç ndodh edhe me makineritë përkatëse në kuadër të ndërmarrjeve prodhuese të veglave e pajisjeve dhe në fushën digjitale të jetës të gjuhëve të zhvilluara të botës. Lidhur me këtë, mbase nuk e teprojmë, kur ua shohim për të madhe, jo vetëm gazetarëve, poetëve, shkrimtarëve, përkthyesve të profileve të ndryshme, por edhe disa standardologëve tanë që gëzojnë emër nga pozita ose vendi i punës, pse nuk reagojnë ose, aq më keq, pse nuk i respektojnë edhe vet rregullat e një makinerie të tillë, siç i cekëm ne më sipër në disa pika. Më konkretisht. Pyesim, pse nuk i vënë në zbatim rregullat e tilla të verifikuara nga jeta, duke filluar nga më të thjeshtat, apo jo!? Mos vallë, një shkelje të tillë e bëjnë nga mosdija apo nga pakujdesia?! Cila do qoftë, mosdija ose pakujdesia, si lajthitje janë të palejueshme për çdo intelektual të rëndomtë e jo më për ekpertët, me përgatitje ose thirrje gramatikani ose standardologu, apo jo?! Po i rikujtoj vetëm nja dy raste të tilla fare të thjeshta:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, pse në vend të trajtës së normëzuar rilindËS lejohet ose i lejojnë vetes të përdoret trajta rilindAS, në vend burrështetËS (burrë i shtetit) lejohet burrështetAS, kur dihet se prapashtesa –ËS në gjuhën tonë të sotme është e specializuar për emërtimin e njerëzve sipas veprimtarisë, ndërsa ajo me –AS për emërtimin e njerëzve sipas prejradhjes a vendbanimit, dhe së këndejmi pasi, siç dihet fakti se as rilindësi as burrështetësi, funksionalisht nuk janë përfaqësojnë banorin(!), por veprimtarin, apo jo, andaj pse mos të respektohen trajtat me –ËS rilindës, burrshtetës (burrë i shtetit jo burrë i shtetasve!)?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, pse për emnimin e vendbanimeve të reja lejojnë ose i lejojnë të pagëzohen ose i pagëzojnë vetë ato në mënyrë enorme me prapashtesën -AS ose -AJ, pa pasur arsye si motiv paraprak, d.m.th. pa pasur si fakt një emër njeriu sipas prejardhjes ose sipas patronimisë me një prapashtesë të tillë. Së këndejmi, pra pse, të pagëzohet (emnohet) fshati i njohur për frutin e mollave: Mollas ose Mollaj, kur, siç dihet, nga struktura aktuale fjalëformuese e shqipes, për këtë destinim (emërtim vendbanimi) konkretisht për emrin e përgjithshëm mollë molla (nënkupto trung-pemën me frutin), ofrohen trajta të tjera më të specifikuara për emrin e oikonimit përkatës, si b.f. fshati:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mollë-a, Mollet-i, Mollëz-a, Mollajë-a, Mollush-i, Mollushë-a, Mollishtë-a, Mollish-ti, Molljonë-a, Mollanë-a, Mollarë-a, Mollak/e-ja, Mollor/e-ja...,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër, pa hyrë në mundësinë e ndonjë fjalemri të përbërë ose togfjalësh, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temolla, Mollëkuqja, Shpatmolla, Kodërmollë-a, Ndërmollajë-a, Qafëmolla ... etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, cilido nga emrat e mësipërm, edhe pse të shënuar arbitraisht prej nesh, nëse parapëlqehet si oikonim, pa mëdyshje, del më i pranueshëm si emërtim vendbanimi se ai me prapashtesë-fundoren: –AS Mollas(!!) ose ai me prapashtesën–AJ Mollaj(!!), ngase, siç dihet, prapashtesa –AS del e specializuar për emërtim banori ose të njeriut sipas prejardhjes, ndërsa ajo –AJ për emërtim patronimi (mbiemër familjar). Dhe së këndejmi, meqë emërtimet e tilla Mollas ose Mollaj (që ashtu i ndeshim si emërtime vendbanimesh) po ne i shënuam të shoqëruara me dypikëçuditje në kllapa, ngase, formalisht, sipas rregullsisë fjalëformuese parësorisht nuk janë emra njerëzish (po vendesh), atëherë ata emra sipas rregullit pragmatik-gjuhësor (gramatikor – fjalëformues) janë futur në fushë të huaj semantike pa nevojë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja sa mirë këshillohej në Komisinë Letrare Shqipe në Shkodër, më 8 maj 1917, nën pikën 2:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
“Atyne qi nuk kanë emen familjeje të posaçme (të rrjedhun: ja prej ndonji ofiqi, ja prej katundit a qytetit nga ka ardhë familja, ja prej mjeshtrisë, ja prej emnit të veçantë të ndonjenit prej të parëve të familjes), mund t’u trajtohet emni i familjes prej rrajvet të sipërshenjueme, ose tue i shtue emnit të gjyshit shtimin (sufiksin) –aj ...” (Shih Shekulli i Komisisë Letrare Shqipe në Shkodër, Tiranë 2016, f.395).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po kështu, një rekomandim të tillë del për sufiksin –AS, i cili parësorisht nuk duhet me dalë si emërtim vendbanimi, po si emërtim banori ose të njeriut sipas prejardhjes, rregull ky që e ndeshim në të gjitha burimet normëzuese gtë gjuhës sonë, prandaj është obligim yni t’i përdorim me vend të dyja këto prapashtesa -AJ dhe –AS, sipas specializimit që e kanë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Por, ç’është e vërteta, emrat oikonimikë në formën e tillë me –AJ ose -AS përkatëse, mund të përligjen vetëm nëse janë krijuar pas emërtimit paraprak të njeriut sipas prejardhjes ose patronimit e më pastaj të jenë transferuar nga funksioni antroponimik (emërtim patronimi ose banori) në funksion toponimi(!). Sidoqoftë, për të kuptuar më mirë këtë që e thamë, shih shembujt më poshtë të improvizuar prej nesh, me–AS ose –AJ, me sqarimin përkatës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mollasit (Mollushasit, Qafëmollasit ...) e fshatit Mollë (Mollushë, Qafëmollë ...) me mbiemrin Mollaj (Mollushaj, Qafëmollaj ...) na gostiten me molla të llojllojshme të prodhimit vendës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prandaj trajtat:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) me –AS: mollasit, mollushasit ose qafëmollasit ...(e kështu me radhë), kuptohen si emërtime banorësh),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Mollë-a, Mollushë-a ose Qafëmollë-a... (e kështu me radhë), kuptohen si oikonime, emra vandbanimi);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) ndërkaq, emrat me –AJ: Mollajt, Mollushajt ose Qafëmollajt ... (e kështu me radhë) kuptohen si patronime, emra familjarë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Andaj vetëm në këto trajta sipas rregullit në fuqi emrat e tillë kanë rregullsi kuptimore në shqipen e sotme standarde, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, nëse mollasit ose mollajt (ose një pjesë e tyre), shpërngulen diku tjetër, mund formojnë lagje ose vendbanim me atë emër. Pra vetëm në raste të tilla kuptimisht e gjuhësisht emërtimet e tilla janë të ligjshme si vendbanime.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, gjithsesi paraprakisht, në kushte normale, nuk duhet lejuar që zyrtarisht (analogjikisht) të formohen vendbanime me –AS ose me –AJ që vështrirësojnë apo pengojnë menjëhershmërisht zbatimin e modelit emërformues të emërtimit të njeriut, qoftë sipas banimit a prejardhjes me -AS, qoftë sipas patronimit, mbiemrit familjar, me -AJ. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk po vazhdojmë me shembuj të tjerë, ngase besojmë se kjo si më sipër mjafton që lexuesi i nderuar ta ketë shumë lehtë për ta kuptuar mesazhin e kësaj vepre tonë. Me fjalë të tjera, për dikë tërheqim vërejtje e për dikë tjetër zgjojmë vemendjen që të njihet e vërteta, ngase si pasojë mosnjohjeje për shkak të mungesës së studimeve përkatëse të derisotme ose për shkaqe pakujdesie, me veprime të tilla, duke plasuar emërtime vendbanimesh arbitrarisht me –AS ose –AJ në numër enorm, përdoruesit tanë (intelektualët me në krye disa gramatikanë besa dhe standardologë!), jo vetëm nuk kanë bërë mirë në të kaluarën e nuk do të bëjnë mirë, por shumë keq, nëse, tash e mbrapa, vazhdojnë me emërtime të tilla, sepse me një veprim kësisoji po e shkatrrojmë ose më mirë me thënë, po e pamundësojnë operimin teknologjik të një njësie aktive të teknologjisë gjuhësore shqiptare të prodhimit serik, pikërisht të prodhimit të vegëlpajisjeve të gjuhës shqipe në përdorim normal të disa nënfushave semantike dhe kështu po e shkatërrojmë ose po e dëmtojnë shumë konsolidimin dhe zhvillimin normal të gjuhës sonë globale, situatore, letrare, sidmos atë standarde. Gjithsesi, duke mos ia respektuar rregullat e qëndrueshme të fjalëformimit në fuqi që atavikisht i ka krijuar vetë natyra e gjuhës sonë ndër shekuj, përkatësisht duke mosshfrytëzuar mjetet e makinerisë së tillë të gatshme gjuhësore, rreth prodhimit serik fjalëformues, siç u cek më sipër, të gjithë e sidomos mësuesit dhe e intelektualët tanë, me në krye me ndonjë gramatikan ose ndonjë standardolog pa koncepte të avancuara, pavetëdijshëm, bëjnë mëkat të pafalshëm ndaj mbarëvajtjes dhe konsolidimit të gjuhës sonë standarde, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, po e lëmë në ndërgjegjen e përdoruesve të tillë për emërtime të reja, ndërsa për ato të formuara më përpara të vendbanimeve me –AS ose –AJ fundore tashmë të rrënjosura thgellë nuk mund të fajësohet askush, por gjithsesi edhe ato nëse vjen shtegu duhen rishikuar, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kjo çështje del shumë më e nëpërdukshme përveç në nënpjesën e dytë të kësaj pjese, por aq më tepër, në pjesën e dytë të kësaj vepre. Në këtë vazhdë tashti, do të pasqyrojmë sadopak teorikisht gjendjen reale jo të kënaqshme të emërtimeve të vendbanimeve: së pari në Kosovë, së dyti, në Shqipëri dhe së treti, gjithandej në trojet shqiptare, prandaj qysh tani kërkojmë nga lexuesi i nderuar, me sa u tha më sipër, të mbajë qëndrim kritik ndaj asaj që prish në të mirë të asaj qaë ndreq, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) RRETH NDËRLIDHJES SË GJENDJES HISTORIKE DHE AKTUALE TË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
OIKONIMIVE NË KOSOVË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kosova, si term gjeografik, edhe pse thuhet se është artikulluar më vonë nga ai i Dardanisë, ka histori më të përkapshme bashkëkohore se Dardania. Në të vërtetë, siç konstatojnë studiuesit, Kosova si trevë konsiderohet, pjesë e zonës së hershme të Dardanisë Ilirike, Edhe ne, sipas studiuesve e quajtëm Dardani Ilirike, ngase Iliria shtrihej së paku në pjesën më të madhe të Gadishullit Ballkanik (ilirik). Ne vetëm konstatojmë atë që e kemi lexuar ose atë që kanë konstatuar të tjerët që paska dokumentacion që emri Dardani paska pasur shtrirje më të gjerë se ai i Ilirisë, sidomos drejt Mesdheut e Lindjes së Hershme. U përmendka në veprat e Homerit, dhe në anale të Egjiptit. Madje u flitka për tri Dardani etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për ne ka rëndësi, fjala Dardani, jo vetëm si term gjeografik i trevës sonë, por zgjon interes edhe vetë prejardhja e kësaj fjale, e cila shpjegohet me fjalën darda të ilirishtes, përkatësisht dardhë-dardha të shqipes. Ndërkaq, ndërkohë kjo fjalë Dardani (darda+NI ) si emërtim i lashtë treve, edhe pse nuk u zhduk, pësoi pasivizim përdorimi, përkatësisht u mbulua me emërtime të tjera, sidomos në kohën tonë ato vise të Dardanisë Ilirike dalin të shtrira në tri shtete me emra të ndryshëm: Kosovë, Serbi, Maqedoni, që edhe sot mund të simbolizohen me emërtimin e tri qyteteve të lashta: Naissus (Nishi Serbi), Ulpiana (Lipiani Kosovë) dhe Uscupe (Shkupi Maqedoni). Edhe pse thuhet se Dardania gjeografikisht kalonte edhe kufijtë e këtyre tri shteteve të sotme, për ne është shumë i rëndësishëm fakti që në trevën e Dardanisë ILIRIKE u përdor në kontinuitet e pandryshuar: gjuha pellazgo-iliro-dardane-arbnore, e cila del e trashëguar nga banorët e kësaj zone, madje edhe u formëzua, d.m.th., mori formë koineje, në Dardani. Kështu, si gjuhë e rinuar (koine autentike) ligjëron aktualisht gjuha shqipe, e cila, edhe sot e gjithë ditën, ruhet e kultivohet në të njëjtat treva e më gjerë. Së këtejmi, siç e arsyeton logjika ajo gjuhë pellazgo-ilire-dardane-arbnore, pikërisht që para takimit me grekët e latinët e vjetër kishte marrë fizionomi e sforcim në sistem, pra jo vetëm në Dardaninë e ngushtë, por edhe në Maqedoni, Epir, Albani e më gjerë, treva këto, në të cilat edhe sot gjallon, pra, si gjuhë shqipe. I mëshojmë logjikës se kjo gjuhë, po të mos kishte qenë e tillë me autonomi të qartë brendapërbrenda një sistemi të gjerë që në atë kohë, me struktura të veçanta të ravijëzuara, strukturat e saj nuk do të mund të qëndronin pa u shpërberë tërësisht gjatë turbulacioneve e katrahurave që ka ka pësuar vendi e folësit e këtyre trevave, gjatë atyre periudhave të gjata disa qinda e mija vjeçare nën administrim të Perandorisë Romake, pastaj me invadime apo dyndjet e barbarëve etj., fakte këto që domosdo do të kenë lënë gjurmë edhe në gjuhën e banorëve autoktonë të shpërndarë në treva të ndryshme, siç e vërtetojnë edhe historianët e gjuhës shqipe, por nuk mundën me tjetërsue atë sistemin gjuhësor autentik të kësaj gjuhe, ngase sistemisht ishte e ravijëzuar thellë. Por në këtë kontekst mund të kenë pësuar edhe toponimet pellazgo-ilire–(proto)shqiptare, prandaj gjurmët e tilla në kohën tonë mund të dëshifrohen më fort pjesërisht nga studiuesit që mund t’i vërejnë si gjurmë të mbetura brenda formave shumështresore. S’ka dyshim, që edhe Kosova si dhe mbarë trojet albano-shqiptare më parë kishin edhe emërtimet e veta toponimike, por gjatë administratës në gjuhën latino-greke e të sunduesve të tjerë ato do të jenë prekur detyrimisht, madje edhe do të jenë përqafuar edhe emërtime të reja toponimike. Nuk përjashtohet që edhe nën presionin e gjuhëve si dhe të popujve të tjerë, sidomos pas dobësimit dhe zhbërjes ose shkërmoqjes së Perandorisë Bizantine, ku pothuaj mbizotëronin elemente të ndikimit albano-helen, kanë ndodhur ndryshime. Është e vërtetë, që kur në skenë shfaqen perandoritë sllave (bullgare e serbe) ndodhën edhe ndryshime të mëdha të kufijve gjeografikë. Kështu edhe Kosova pothuaj me shekuj bie nën ndikimin administrimit bullgar e pastaj edhe të astij serb, të cilat si gjuhë administrative përdorën sllavishten. Është konstatuar që gjatë këtij adminisrtrimi në mënyrë të organizuar gjuhësisht u sllavizuan shumë toponime ilire e romake, qoftë rrënjësisht, qoftë pjesërisht, por shumica morën afikse kohësisht tashmë të përvetësuara nga sllavishtja. Ky sllavizim nuk u ndryshua as pas rënies së këtyre trojeve nën sundimin e Perandorisë Osmane. Që në fillim të sundimit osman elita intelektuale kishtare ortodokse serbe shfrytëzon rastin dhe u prezentonte dhe u sugjeronte pushtetarëve dhe regjistruesve turq emërtimet toponimike në trajtat në gjuhën sllave. Ky fakt, sipas studiuesve, ishte keqveprimi më i madh filltar bërë kundër gjuhës dhe faktologjisë së ekzistencës së toponimeve iliro-dardane-shqiptare dhe të vetë shqiptarëve në këto troje. Megjithatë, meqë, pa marrë parasysh si t’i quajmë feudokracinë kishtare serbe (sllave) pasi shumica e banorëve mbeti arbanfolëse, trajtat e tilla domosdo hynë në sistemin gjuhësor të arbnorëve në trevat ku ata ishin shumicë folëse, atëherë edhe vetë ndryshimet që pasuan emrat e tillë u bënë sipas ligjeve fonetike gjuhësore dhe me këtë verifikohet e vërteta, që u tha, se masa shumicë e përdoruesve të emërtimeve të tilla të përvetësuara në trevat përkatëse gjithsesi pa mëdyshje ishte arbnore (shqiptare).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ka fakte që tregojnë që në këtë periudhë popujt jetonin të përzier në simbioza, ndërkaq shqiptarët ishin më të përqendruar në pjesën perëndimore të ish-Dardanisë (Kosovë e Maqedoni, Zetë (Mal të zi) si dhe në Albani, Epir e më tutje nga jugu, por gjuha arbërore-shqipe kishte përhapje edhe më të gjerë. Kuptohet shqipja nuk vërtetohet se ishte gjuhë zyrtare, por pamëdyshje shërbente si gjuhë komunikimi e masës së gjerë dhe si e tillë, thuhet se ajo ishte gjuhë mbizotëruese në mbarë Siujdhesën Ilirike (Ballkanike) të atëhershme. Dhe ky zgjerim hapsinor zgjati, pak a shumë, deri në shek. XIX, kur u plandos rëndë me shfaqjen e preporodit pravosllav (rilindjes ortodokse ose nacionalizmit të shfrenuar sllav) nën ndikimin dhe orkestrimin e Rusisë cariste dhe tashti, veç tjerash ortodoksët në përgjithësi (sllav e grek) nën sundimin turk të nxitur jo vetëm nga ndërsimi rus, por edhe nga qarqe europiane përveç sforcimit të së drejtës fetare që e kishin që nga themelimi i Perandorisë Osmane, filluan të kërkonin edhe autonomi e pavarësi politike e shtetërore, ku përveç trojeve ku mbizotëronin fetarisht e paksa gjuhësisht, zgjeruan oreksin edhe për trojet ku mbizorëronte komuniteti shumicë shqiptar me gjuhën e tij bazë. Pikërisht për këto qëllime ndaj botës perëndimore dhe popullatës naive vendëse kryesisht muslimane (që i besonte mbrojtjes turko-osmane), tash u shfrytëzuan edhe toponimet me prejardhje të dikurshme të ashtuquajtura sllave të regjistruara para e pas invazionit turk, për të arsyetuar hegjemoninë se gjoja sipas të drejtës historike atyre serbëve u takojnë këto treva, pa marrë parasysh se kush banonte aty momentalisht e në vazhdimësi dhe çfarë gjuhe fliste. Pra, mbi bazë të atyre toponimeve dhe të fesë së dikurshme të përbashkët mbarë popullore të trashëguar kryesisht ortodokse, në njërën anë, kisha greke sipas megaliidesë turrej rreth trojeve shqiptare, ashtu edhe kisha serbe, në anën tjetër sipas naçrtanjes, me nacionalizmin serb vringëllonte shpatat dhe mprehte oreksin për trevat e Kosovës, Maqedonisë, deri edhe të Albanisë dhe më gjerë, të cilat edhe i emërtoi Serbi e Vjetër (Stara Srbija).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se nga një propagandë e tillë e sforcuar politikisht për qëllime ekspansioniste, Greqia e sidomos Serbia, në dy shekujt e fundit e përkrahur jo vetëm nga Rusia cariste, por edhe nga Franca dhe Europa (kundërshtare e Perandorisë Osmane), si rrjedhojë u arsyetua pushtimi i viseve shqiptare të Shqipnisë gjeografike që nga Nishi, Shkupi, Dibra deri edhe pjesë të Malësive shqiptare. Kështu shteteve të saposhkëputura nga Turqia u dhuruan toka shqiptare, si: Malit të Zi - pjesë të Malësisë dhe të bregdetit shqiptar, Serbisë–pjesë e Kosovës që nga Nishi, Vraja e Kushumlia pastaj edhe tërë Kosova, me Sanxhak e pjesë të Maqedonisë. Po ashtu edhe Greqisë vazhduan t’i dhuronin vise të reja të tëra shqiptare si Çameria etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po kjo, nuk mbeti me kaq dhe pa rrjedhoja. Në të vërtetë, pushtimet më të mëdha që ndodhën gjatë LPB vazhduan me mbajtjen nën influencë Shqiprinë dhe sidomos pushtimin e plotë të Kosovës që zgjati, deri në qershor të vitit 1999, ku me luftën UÇK dhe ndihmën e NATO-s, u hoq pushtimi serb, andaj po në këtë faze frymëmarrjeje të re, nga populli, përkatësisht nga intelektualët shqiptarë menjëhëhershmërisht u shtrua çështja e standardizimit të emërtimeve të Kosovës. Qeveria e Përkoshme e Kosovës, nuk ia la këtë punë stihisë, po formoi Komisionin kompetent shtetëror dhe si rezultat doli Regjistri i propozimeve të oikonimeve të Kosovës të publikuara nga Komisioni Qendror (2000).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se shumica prej emërtimeve përkatëse, duke qenë të pranuara dhe të përqafuara nga opinioni, sidomos nga pjesa entuziaste që sapo ndjente një frymim lirie pas Çlirimit (1999) filluan të implementoheshin, kryesisht nga “banorët lokalë”, dhe nuk qortoheshin as nga pushteti vendor dhe as nga ai qendror. Por, ç’është vërteta, edhe pse pritej sforcimi i këtij implementimi, jo vetëm nga administrata komunale e më lartë, në plan vendi dhe sidomos pas dorëzimit të Regjistrit organeve kompetente të Qeverisë së Kosovës (2004), i cili qe shumë i mirëpritur nga qeveria, organi ndërkombëtar mori parasysh “reagim-kërkesën e Këshillit Nacional Serb dhe e bëri revokimin (stopimin) e vendimeve të marra nga Komision i Qendror për “ndërrim-ndryshimin e emrave të vendbanimeve”.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, pasi Kosova ishte nën protektoratin e KB, mbi bazë të Rezoluta 1244 të KB-së, patjetër për një ndërmarrje të tillë lypsej vepruar sipas urdhër-udhëzimeve të UNMIK-ut. Madje, siç shpjegohet në burimet përkatëse, përveç UNMIK-ut, organ i KB-së edhe më vonë në bazë të Kornizës Kushtetuese të Kosovës (2001), u vazhdua një ndërhyrje e tillë, përkatësisht edhe sipas Pakos së Ahtisarit (pako kjo që u plasua në Prishtinë, më O2.02.2007). Në të vërtetë, Ahtisari ishte faktor ndërkombëtar i autorizuar nga BE për Kosovën deri në pavarësimin e saj legjitim. Pra me Kornizën përkatëse për Kosovën (2001), sipas komentimit të analitikanëve, ndër të tjera u stopua çështja e emërtimeve të propozuara, sidomos pas vitit 2004, kur regjistri kishte marrë formë të prerë nga Komisioni, ngase tashti organet ndërkombëtare më shumë iu përkushtuan, siç konstatojnë analitikanët, çështjes rreth të drejtave të komunitetit serb, madje, duke i dhënë këtij komuniteti (ndoshta) më tepër privilegje se që i kanë pakicat e tjera në shtete europiane si dhe vetë popullit shqiptar(!) për këtë punë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për rrjedhojë gjuha serbishte vazhdoi të njihej si gjuhë zyrtare shtetërore, krahas shqipes e anglishtes. Ndërkohë u bë formimi i disa komunave të reja me shumicë serbe etj. Kështu, me fjalë të tjera, u pamundësua zbatimi normal nga organet kompetente të kohës në Kosovë, andaj emërtimet e propozuara të vendbanimeve ende nuk u trajtuan në organet e larta të Kosovës dhe si pasojë nuk u lejua të implementoheshin edhe pse, sipas ndonjë interpretimi, ishin në harmoni me të drejtën që jepej me Kornizës Kushtetuese (2001), e cila që nga hyrja në fuqi obligonte të gjitha institucionet e Kosovës, që të zbatonin drejtpëdrejt edhe me përparësi Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut, e cila lejon ndryshimet ose përmirësimet përkatëse edhe të emërtimeve të kësaj natyre. Në të vërtetë, me këtë stopim, i cili mbase ndodhi edhe për shkak se nuk pati kush ta interpretonte si duhet të drejtën universale që kanë banorët për ndryshimin dhe zgjedhjen e emrit më të pështatshëm të qendrës së vet të banimit, qoftë edhe si dyshor (dualizëm), emërtime paralele, u krijua një laramani edhe më e madhe se përpara në përdorim jozyrtar e zyrtar të emërtimeve në fjalë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të ketë qenë, mbështjellimi i tillë i dualizmave që ishte i pranishëm edhe më përpara tashti u bë edhe më alarmant, sepse emërtimet e reja ende pa u rrënjosur mbeten të pezulluara, ndërkaq të vjetrat, edhe pse jo të gjitha të dëshiruara, ngase numër i konsiderueshëm i tyre nuk ishin për zemër të masës (opinionit) shumicë, patjetër lypsej rikthyer e respektuar zyrtarisht. E thamë që kishte edhe pa qartësi, siç paksa u cek edhe më parë, ngase në këtë kontekst, edhe më përpara, kishte trajta joplotësisht të stabilizuara, jo vetëm në të dyja gjuhët (serbisht e shqip), po edhe në gjuhët e kombësive si turqisht, boshnjakisht etj. Kështu bashkë me ndonjë zhgënjim tjetër për një masë, jo aq të papeshë, mbeti çështje e pazgjidhur e oikonimformimeve të propozuara në gjuhën shqipe nga Komisioni, problem ky që shpresohej se do të rregullohej fill pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt 2007, po që në të vërtetë ende kjo nuk ndodhi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, para pakos së Ahtisarit, siç e lexuam në faqe interneti, përveç kërkesës së Këshillit Nacional Serb, të sipërcekur, doli një reagim nga ana e palës serbe, pikërisht lidhur me emërtimet në shqyrtim, me titull: Ndërrimi i emërvendeve në Kosovë (Menjanje naziva mesta na Kosovu i Metohiji (12.04.2006), me këtë përmbajtje (përkthimi ynë n. v.):<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Qendrën koordinuese thuhet se është fjala për një ndër shkeljet më të vrazhda të Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të KB, ngase me një veprim të tillë është bërë goditje jo vetëm në praninë fizike të ekzistimit të popullit serb në ato treva, por edhe në historinë dhe kulturën e tij.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emërtimet e qyteteve të formuara sipas proceseve historike që datojnë që nga shek. 16 e 17 janë ndryshuar me farkëtime shqipe. Kështu veç tjerash Podujevo është bërë Besijana, Istok-Burim, Kosovska Kamenica-Dardanë, Glogovac–Drenas, deri edhe emërtimi mesjetar i qytetëzës Novo Brdo është ndryshuar në Artanë!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Qendra koordinuese shpjegon se normat ndërkombëtare që rregullojnë këtë materie janë shumë të qarta, lejojnë përkthime, por assesi ndryshime emërtimesh, sepse kjo paraqet një formë të re dhune mbi kombësinë përkatëse etnike. Përgjegjësia për një formë të tillë dhune bie mbi përfaqësuesit e administratës ndërkombëtare në Kosovë e Metohi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht kjo akuzë fajsimi, për mendimin tonë, ishte e njëanshme dhe gjithsesi e paqëndrueshme, sidomos pjesa ku thuhet që:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
“kjo paraqet një formë të re dhune mbi kombësinë përkatëse etnike” (serbe),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sepse në këtë gjykim nuk është dëgjuar fare arsyetim-përgjigjja nga pala tjetër, andaj ky fakt fiktiv do të ketë rindikuar për moszbatimin ose anashkalimin enblok të propozimeve të Komisionit Qendror, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq, më 27 shtator 2012, d.m.th. 6 vjet pas reagimit të mësipërm nga pala serbe, përkatësisht 5 vjet pas Pakos së Ahtisarit, publicisti Shkëlzen Maliqi në një artikull shkruar serbisht lidhur me këtë çështje në masmedia shpjegon:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndryshimi i emërtimeve të vendbanimeve dhe të rrugëve në Kosovë është bërë fill pas vitit 1999 nga Komisioni Qendror, të cilin pohohet se e ka formuar Qeveria e Përkohshme e Kosovës me Hashim Thaçin në krye. Ajo që është më qenësore, procesi i ndryshimeve, formalisht asnjëhere nuk është zbatuar, sepse administrata e UNMIK-ut ka refuzuar jetësimin, sidomos për vendbanimet. Për këtë, edhe pas shpalljes së Pavarsisë së Kosovës nuk është nxjerrë ligj apo akt nënligjor përkatës për rregullimin e kësaj çështjeje. Sidoqoftë, rreth emërtimit të qyteteve dhe fshatrave edhe në ligjërimin e përditshëm dhe zyrtarisht deri më sot ka dualizëm…por në këtë proces… pati edhe skajshmëri…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe kështu, veç tjerash, autorit jep për të kuptuar që përpara nga ish regjimi sebo-sllav ka pasur teprime në këtë proces, por edhe tashti në këtë proces të riemërtimeve pas vitit 1999 (nga Komisioni) pati gjithashtu skajshmëri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për çudi, edhe pse ky sqarim i Shkëlzenit nuk është tërësisht i drejtë, nuk pati reagime plotësim-sqarime as nga Komisioni në fjalë as nga ana e organizmave të Qeveverisë së Kosovës. Për rrjedhojë vazhduan reagime të tjera nga ana serbëve që unë po e dalloj vetëm këtë të botuar më 27.03.2013:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shqiptarët dhe administrata e Prishtinës në Kosovë e Metohi, po përgatiten me të madhe për ndryshimin e krejt asaj që është ose çka ka ekzistuar serbe në krahinën tone jugore -Kosovë e Metohi. Në të vërtetë, tashmë shumica është realizuar, sepse pothuaj të gjitha qytetet dhe fshatrat kanë marrë emra të rinj në shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe lidhur me këto konstatime shumica plotësisht të pavërteta askush nga pala shqiptare, as nga ajo ndërkombëtare nuk pati reagues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, siç del nga reagimet e mësipërme, personat e caktuar faktikisht ose ishin të frustruar ose nuk ishin të informuar sa duhet me realitetin sa u përket tentimeve rreth ndryshimeve toponimike të Kosovës si dhe për vendbanimet e propozuara të stopuara, andaj pritej të kishte reagime të tjera nga ajo anë, madje edhe më shumë të fryra politikisht. E thamë se edhe nga sqarimi ose “përgjigjja”, e Shkëlzen Maliqit, i cili nuk përjashtonte edhe teprime të skajshme, për mendimin tone, nuk është bërë sqarimi i plotë rreth punës së Komisionit, ngase, në procesin pas vitit 1999, si reaguesit ashtu edhe nga përgjigjedhënësi nuk i dinin ose nuk i kishin parasysh këto fakt-arsye:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, Komisioni nuk i ka ndërruar, përkatësisht as që i ka prekur fare trajtat në gjuhën serbe, ato si përpara edhe gjatë periudhës pas Çlirimit të Kosovës (1999), si dhe pas shpalljes së Pavarësisë së Republikës së Kosovës (2007) kanë tagër që të gjitha zyrtarisht të përdoren të pandryshuara si përpara në atë gjuhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, Komisioni ka përpunuar ose është përpjekur t’i stabilizojë vetëm trajtat në gjuhën shqipe me synim standardizimi, ngase ato edhe më përpara në krahasim me tekstin në serbishte paraqiteshin si dualizma të zyrtarizuar, por tash (pas Çlirimit) imponoheshin jo si problem në raportin serbisht–shqip, por më tepër ose vetëm si problem brendapërbrenda shqipes, pra si problem: shqip/shqip, sepse sipas opinionit aktualisht trajtat e mëparshme nuk kënaqnin, pasi ato ishin të paqarta ose preknin si reflekse me dhembje nga gjuha e pushtuesit etj., prandaj me të drejtë u kërkua nga Qeveria që Komisioni të trajtojë këtë çështje dhe të intervenojë, duke propozuar zgjidhje sa më të drejta me qëllim standardizimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, ç’është e vërteta, mbase zyrtarët e UNMIKU-t dhe tash të EULEKS-it nuk e njihnin problematikën rreth kësaj çështjeje, sepse edhe më përpara (para Çlirimit 1999) pothuaj asnjë emërtim vendbanimi në raportin serbisht/shqip zyrtarisht nuk ishte identik sa i përket shkrim-shqiptimit në administratën zyrtare ekzistuese dygjuhësore në të dyja gjuhët, sepse serbishtja në përdorim zyrtar ka dy sisteme shkronjash: azbukën cirilice dhe alfabetin latinice, ndërkaq shqipja ka vetëm sistemin shkronjor latin, por përveç veçorive të tjera shqipja ka tinguj që nuk i ka serbishtja as latinishtja dhe përveç kësaj shqipja e ka si tipar të veçantë dallues ndryshimin e emrit sipas trajtës së shquarsinë dhe të pashquarsisë, andaj nga kjo pikëpamje për të kënaqur të drejtën e administrates dygjuhësore, ndryshimet në raportin shqip-serbisht, ishin, siç janë edhe sot, të pashmangshme. Po japim vetëm një shembull emërtimi i qytezës: Zubin Potok, edhe pse e shënuar me alfabetin latin, në shqip del e njëfjalëzuar Zubinpotok–u, ndërkaq të gjithë shembujt e tjerë dalin edhe më me shumë ndryshime. S’domend, se ndryshimet brendapërbrena shqipes, aspak, në asnjë mënyrë, nuk i prekin emërtimet serbe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, është e vërtetë, se në Jugosllavinë e pas L2B ky problem i hapur, kishte njëfarë arsyetim-zgjidhjeje për dysorët në raport me të drejtën rreth barabarësisë së gjuhëve të kombeve e të kombësive. Me sa dime, që nga viti 1969 edhe më përpara, por që nga viti 1971 dualizmat e emërvendeve sipas gjuhëve përkatëse, si për kombet e kombësitë, si në tërë Europën e botën e civilizuar, ishin të lejuara ligjërisht. Të kujtojmë vetëm emrin e qytetit të Zvicrës që në shqipe shënohet Cyrih: gjerm, Zurich, it. Zurigo, rus. Cjurih, serb. Cirih ose kryeqytetin e Austrinë që në shqipe shënohet: Vjenë-a, angl, Wien, tur, Beç, hung. Bees, serb. Beč etj. Së këtejmi, në raportin shqip/serbisht, siç u cek më sipër, pothuajse asnjë emër-emërtim vendbanimi nuk ishte i njëjtë, qoftë shkrimisht, qoftë shqiptimisht, dhe kjo nuk ishte as nuk është kurrfarë shkeljeje e të drejtës gjuhësore të asnjërës gjuhë, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, është e vërtetë, se disa emërtime tejet të dhunshme serbe, të mbetura nga Jugosllavia e Kralevinës SKS, që kishin përmbajtje me natyrë të ndryshme (irituese asimiluese etj.) për palën shqiptare, fill pas L2B dysoret ishin të lejuara, si p.sh: Skënderaj (Srbica), Ferizaj (Uroševac), Hani i Elezit (General Jankoviq) etj., prandaj veprimi i Komisionit në këtë drejtim kishte mbështetje edhe nga praktika implementuese ashtu edhe nga ana ligjore e së drejtës universale europiane, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, së këtejmi, puna e Komisionit ishte në funksion të mbarësisë shkencore e kombëtare për palën shqiptare e në përgjithësi, madje synimi ishte human dhe në raport me palën tjetër, të kombit e shtetit serb, sepse duke paraqitur të vërtetën e mohuar historikisht, si të thuash, pa fajin e popullit serb, por me fajin e politikës hegjemoniste që e konservonte dhe e plasonte shteti dhe kisha serbe, veprimi dyshorëve në gjuhën shqipe tërhiqte vërejtje që kjo çështje të normalizohej (rishikohej) edhe në serbishte, me qëllim që mos të bëhen edhe mëtej shkelje tejet të vrazhda kundër popullit shqiptar dhe gjuhës së tij.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, si përforcim rreth pikës së mësipërme po shtojmë faktin, se politika e tillë hegjemoniste serbe në të kaluarën dhe sidomos në periudhën gjatë dy shekujve të fundit lidhur me toponiminë e viseve shqiptare ishte bërë strategji kolonialiste shtypëse ndaj shqiptarëve, sidomos në trojet e Dardanisë e viseve të tjera të hershme arbanase e më gjerë, të quajtur sipas tyre Serbi e Vjetër (Stara Srbija), vetëm pse identifikohej ndonjë element emërtimi me prejardhje sllave, ku gjithsesi synimi kryesor ishte kolonizimi i truallit të Kosovës dhe i viseve të tjera të populluara kryesisht ose tërësisht nga shqiptarët, të cilët, edhe pse autoktonë, sipas tyre duhej shtypur, milom ili silom, qoftë me asimilim, shkombëtarizim, qoftë me shpërngulje e dëbim, apo me zhdukje, asgjësim. Dihet që kjo strategji shtetërore serbe (duke mohuar deri bullgarizimin toponimeve përkatëse emërtuar para serbve) e ndërsyer sidomos nga kisha ortodokse (pravosllave) e tyre, vazhdoi me shekuj dhe për fat të keq vazhdon pandërprerë, deri në ditët e sotme, me të njëjtin avaz.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E teta, andaj edhe propozimet e ndyshimit duale lidhur me qytetet Podujevë – Besianë, Istok – Burim, Kosovska Kamenica - Dardanë, Glogovac - Drenas, si dhe Novo Brdo – Artanë dhe propozime të tjera, sigurisht kishin arsye e motive që i di Komisioni dhe banorët përkatës që i kishin propozuar, përkatësisht i kishin pranuar si emërtime të reja, pa i prishur komoditetin emërtimit të mëparshëm në gjuhën zyrtare (serbe), por kjo nuk do të thotë që këto dhe propozime të tjera në kuadër të gjuhën shqipe, me qëllim persosshmërie nuk mund të ridiskutohen cilësorisht e përmbajtësisht në organizmat përkatës studimorë, shoqërorë e shtetërorë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, përveç arsyeve nga pikat e mësipërme që nuk janë shterrruese, ka edhe argumenta të tjerë në mbështetje të punës së Komisionit në fjalë, prova këto që disa prej tyre lexuesi ka mundësi t’i vërtetojë edhe gjatë analizës së më poshtme që do të vazhdojë po në këtë punim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prandaj, mesa u tha më sipër, kemi plotësisht të drejtë të gjykojmë që stopimi i punës së Komisionit Qendror për Emërtimet që gjoja ishte kundër kulturës e historisë së popullit serb, ose kundër ndonjë Rezolute etj, ishte krejtësisht e pabazë. Së këtejmi, moszbatimi i propozimeve, nëqoftë edhe stopim i përkohshëm, në parim nuk e quajmë të drejtë. Është tjetër gjë, nëse ka kërkesa si jona, që emërtimet e tilla duhet të rishikohen patjetër së paku edhe njëherë, duke respektuar ligjshmërinë e brendshme fjalëformuese të shqipes, sepse, lidhur me këtë logjika na bind që si të stabilizohet gjendja, kjo lëndë patjetër do të rikthehet në rishqyrtim edhe më serioz dhe pa kurrfarë euforie e teprie. Kështu rishikimi duhet të bëhet jo vetëm nëpër komuna, por edhe në institucionet tona përkatëse shkencore shtetërore e ndërshtetërore dhe pastaj të dalë për miratim para Parlamentit të shtetit sovran Republikës së Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E thamë që tema e tillë, mbeti aktuale dhe e pazgjidhur, andaj ftojmë, përveç atyre shqiptarë e të huaj edhe studiuesit e vërtetë serbologë ta japin kontributin e tyre në ketë drejtim, ngase qëllimi i shkencës është që e vërteta të dalë në dritë si e tillë, jo gënjeshtrat ose ekzagjerimet e çastit, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, mirëpresim konsultime edhe me homologët në Shqipëri e Maqedoni duke nëpërkaluar shqyrtimin e lëndës edhe në ekspertizë akademike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu në rrethana më të volitshme do të bëhet zbatimi ose zgjidhja sipas interesit të përgjithshëm kombëtar. Gjithsesi çështja rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe duhet të jetë objekt trajtimi edhe nga studiues të tjerë më eminentë nga të gjitha trevat shqiptare e më gjerë, sidomos edhe nga Tirana, sepse edhe në Shqipëri si në Kosovë e gjetiu imponohet si shumë aktuale pikërisht çështja e ndryshimit, rikthimit, modifikimit ose të vërtetësimit të emërtimit të venbanimeve të reja, por edhe atyre ekzistuese, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, duhet të kuptohet gjithandej sikurse edhe këndej se çështja e emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe është e hapur dhe zgjidhja e kësaj teme i takon mbarë shqiptarisë, por në veçanti institucioneve, organeve e organizmave të shtetit të njohur mbiqindvjeçar shqiptar, Shqiprisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) GJENDJA SHOQËRORE-POLITIKE E AKTUALE OIKONIMIKE NË SHQIPRI<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prof. Begzad Baliu në veprën Gjendja e toponimive shqiptare në Ballkan (2004),veç tjerash pasi përmend faktin se në Shqipëri në periudhën e Pavarësisë, përkundër vështirësive rreth konsolidimit të shtetit që kishin u bë përpjekje në shqipërimin e toponimisë dhe për këtë përmend hartën e prof. Ahmet Gashit 1935, mirëpo siç do të argumentohet edhe prej nesh atbotë pikërisht gjatë veprimit të Komisisë Shqiptare në Shkodër (1916-1918), është inicuar paksa ky problem, ndërsa në fundvitet e ’30-a, nga Shteti i Mbretnisë shqiptare, ishte vepruar në mënyrë edhe më të organizuar rreth kësaj teme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu siç mësojmë nga materialet e Komisisë Letrare Shqiptare në Shkodër, më 02.07.1917, është pranuar për shqyrtim letër-kërkesa e Komandës austro-hungareze:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mbi ndërrimin e emnavet të katundevet të Grykës së Madhe e të Grykës së Vogël (Dibër)...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa më 11.o7.1917 nga ana Komisisë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vendohet me iu përgjegjë letrës... mbi emnat e katundevet të Grykës së Vogël e të Grykës së Madhe, tue i diftue ata qi s’janë shqip e tue thënë e tue qenë se edhe të tjerët s’kanë një tingllim shqip etimologjin e tyne nuk mund t’ua diktojmë, pra të ndiqet dishiri i katundevet e t’u kthehen emnat kutundevet ashtu si dishirojnë këta. (T.O., Shekulli i KLSH në Shkodë, Tiranë, 2016, f. 4003.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra Komisioni zyrtar (KLSH) jep pëlqimin për ndryshimin e emërtimeve të vendbanimeve nga gjuha e huaj (zakonisht sllave) në atë shqipe sipas propozimit të vetë banorëve, por ne, ç’është e vërteta, nuk dimë se si është vepruar më pastaj në atë kohë lufte. Në të vërtetë, e dimë se edhe në 20 vitet më vonë, më 1937, me dekretin e Mbretit Zog ishte formuar Këshilli përkatës dhe më 1938, nga organet më të larta të shtetit ishte miratuar Lista e emrave të përshtatshëm, pothuaj i të gjitha vendbanimeve në Shqipëri dhe pikërisht për Qarkun e Dibrës ishin ndërruar 80% të emërtimeve të papërshtatshme të vendbanimeve, të cilat fatkeqësisht mbeten vetëm si përpjekje, ngase pa kaluar një vit nga ky miratim, Shqipria u pushtua nga Italia fashiste. Jo vetëm kjo, por zgjon interes fakti tjetër se edhe në kohën Mbretrisë Italo-Shqiptare 1939 -1943, pati përpjekje për shqipërimin e toponimeve të Viseve të Lirueme Shqiptare, por edhe kjo mbeti vetëm si përpjekje, megjithatë, mund të themi, se krejt kjo punë nuk ka kaluar krejtësisht pa gjurmë, gjë që dëshmon edhe përpjekja e të tjerëve në vazhdimësi dhe puna jonë me këtë vepër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pas L2B, 1944/45 e në vijim deri në fillimvitet e ’90-a, kur në Shqipëri mbretëroi regjimi komunist, pati ndryshime emërtimesh të vendbanimeve, por jo aq të asaj natyre, rreth ndryshimit të emërtimeve sllave, siç ishin dy-tri përpjekjet e mëparshme të sapocekura. Edhe pse në atë drejtim nuk u vazhdua me atë entuziazëm në raportin e ndryshimeve sllavisht/shqip, megjithatë nuk mbetën pa u bërë ndryshime të disa vendbanimeve (toponimeve), por kryesisht ato u bënë mbi bazë të parimeve klasore, politike e fetare të shtetit komunist, por jo në përmasa aq të gjera. Fare pak shembuj u prekën rreth shqipërimit të emërtimeve me prejardhje sllave. Ndërkaq pas rënies së atij sistemi, tash 20 e sa vite, në këtë kohë tranzicioni, siç konstaton profesori i nderuar Begzad Baliu (2004), nuk është bërë pothuaj asgjë në këtë drejtim, përkundrazi ka rikthime të emrave shqip në gjuhën e pakicave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, mesa kemi vërejtur ne, edhe në Shqipëri në kohë të fundit, sipas publikimeve që ndeshëm në masmediat përkatëse, lidhur me këtë temë, ka mjaft fjalë edhe shqetësuese edhe premtuese rreth këtyre ndryshimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Madje, pikërisht rreth kësaj teme janë implikuar, përveç personave të caktuar, jo aq të njohur nga fusha e kulturës toponimike, edhe persona të njohur të klasës shoqërore politike e kulturo-arsimore që ishin ose janë në organet a organizmat e pushtetit dhe të shtetit shqiptar. Së këtejmi këtë gjendje aktuale, duke shfrytëzuar faqe-interneti, do të përpiqemi që këtë realitet ta paraqitim objektivisht më poshtë në disa pika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, po fillojmë me faktin se z. Bamir Topi, i cili, deri sa ishte, në cilësinë e Presidentit të RP të Shqipërisë, gjatë një vizite në Korçë, i bie në sy njëfarë mosdisipline në përdorimin e emërtimeve të vendbanimeve, të cilat, siç vëren ai, po kthehen në trajtat e vjetra sllave dhe ky këshillon, jo vetëm të mos kthehen, por edhe ato të trashëguarat të zëvendësohen me emërtime toponimesh tona të hershme ilire apo të tjera që mund të sugjerohen dhe nga institucionet përkatëse që merren me ruajtjen e traditave të kulturës sonë gjuhësore shqiptare. Kështu, siç duam ta kuptojmë ne, ky duke shpjeguar se një kompetence e tillë u takon pikë së pari organeve të pushtetit vendor, kërkon që problematikat e tilla të zgjidhen sa më shpejt. Madje, ky në listën e emërtimeve pati thënë që duhet të rikthehen ndoshta edhe emërtimet e viteteve të ‘90-a, siç janë emrat: Sheqeras, Mollas etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, prof. dr. Sali Berisha, edhe ky deri sa ishte, në postin e kryeministrit të RSH-së shkon edhe më tej. Në një mbledhje të qeverisë, pikërisht për çështje emërtimesh ose riemërtimesh të vendbanimeve qe shprehur mjaft bombastikisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të bëhet një ndërrim masiv i emërtimeve në mbarë vendin të mbetura që kur ushtritë sllave pushtonin territoret shqiptare. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përkatësisht ato:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Do të duhet që në një të ardhme të afërt të nisin e të ambientohen me toponime tërësisht shqiptare… si p.sh.: Banimet e fshatrave apo të krahinave të ndryshme shqiptare që deri tani thirren me emërtime serbe. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, lidhur me këtë nismë reagon prof. Shezai Rrokaj, i cili mbështet mendimin e kryeministrit të atëhershëm, Sali Berisha, por shton se zgjidhja shumë e mirë do të ishte që këto vendbanime të merren me referendum populli. Pra, me të drejtë gjykon ai, që duhet të merret edhe mendimi i qytetarëve përkatës dhe njëherazi më në fund zgjidhja ose zëvendësimi duhet bërë me ekspertiza akademike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, gjithashtu edhe pushtetari i atëhershëm dhe i tashëm Ilir Meta, aktualisht kryetar i Kuvendit të Shqipërisë, ka deklaruar:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të korrigjohen emërtimet sllave të vendbanimeve<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe ato komuniste…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, kjo e thënë gati-gati me gjysmë zëri, nuk dimë se për cilët ka menduar më tepër se duhen ndryshuar nga sllavishtja në shqipe apo prej shqipes në sllavishte. Por një gjë e kemi të qartë se pas ndryshimit të emrit të komunës Liqenas në Pustec (Shretinë!) dhe të 7 fshatrave të kësaj komune që kanë rimarrë emra maqedonisht, z. Iir Meta, si politikan në pozitë këtë ndërmarrje e miraton me këto fjalë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ky është një akt tolerance, mirëkuptimi dhe respekti ndaj pakicës...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk dimë në raste të tilla a vazhdon të ruhetsi dualizëm edhe më emri zyrtar paralel shqip që ne nuk na dukej se ishte komunist (!) siç ishte b.f.edhe emri i një fshati tjetër Lajthizë, i cili i rikthyer në Leska, i cili ruan të njëjtin kuptim, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, ndërkohë në portalin “Alben” lexuam një artikull mjaft cilësor shkruar nga Valon Kurteshi, ku veç tjerash thekson se prania e emërvendeve sllave, greke dhe turke në territorin nën sovranitetin politik të Shqipërisë është një çështje themelore që prek në palcën kombëtare, pra në identitet, andaj propozimi i kryeministrit Sali Berisha për shqiptarëzimin e emërtimeve të emërvendeve në shkallë vendi i duket i drejtë, i natyrshëm dhe plotësisht europian, sepse:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
asnjë popull i botës, pas çlirimit të tij, nuk toleron vazhdimësinë e emërtimeve të emërvendeve të ish okupatorëve të vet,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ngase me një tolerim të tillë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
okupatorët u thonë shqiptarëve se jemi prezent brenda jush, si shpirt nga e kaluara, andaj: Pyetja është si duhet vepruar dhe sa më shpejt?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk dimë kjo pyetje pati farë jehonë atëbotë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti, po në këtë kontekst përfshihet edhe politikani historian, ish ministri i punëve të jashtme të RP të Shqiprisë, Paskal Milo, i cili këtë çështje e politizon shumë keqas, ngase këtë nismë të kryeminitrit, Sali Berisha, e konsideron si tentativë që gjoja, me fjalët e tilla, Sali Berisha po u kthyeka në diktaturë si Enver Hoxha, ngase, kinse vetëm në kohën e sundimit të E. Hoxhës qenkan bërë disa ndryshime të emërtimeve të vendbanimeve (!), të cilat, me sa dihet, vërtet janë bërë, por më tepër mbi bazë klasore partiake, por mbase nuk kanë munguar raste edhe të kësaj natyre me interes kombëtar-shtetëror, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së shtati, edhe publicisti Ardian Vehbiu në një artikull me titull Donkishotët e toponimeve (02.08.2011), reagon shumë ashpër e paksa me nënçmim kundër Lëvizjes qytetare mbarëkombëtare: Aleanca Kuqezi, ngase nuk dimë sa u pëgjigjet atributi donkishotë pjesëtarëve ose kryesisë të këtij asociacioni politik, vetëm pse paska shpallur njoftimin për nismën për shqiptarizimin e toponimeve të huaja, por që ende pa i nxjerr shpatat t’u fringëllojnë në erë, mori “epitetin” donkishtesk?! Kështu sipas tij një nismë e tillë, që nuk është pa precedent sikurse nismat e tjera të mëparshme do të mbetet në nivelin e kuriozitetit politiko-gjuhësor..., sepse:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Toponimet sa kohë që ekzistojnë dhe përdoren janë fjalë në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Konstatim ky që në njëfarë mënyre nuk qortohet, por megjithatë, bën mirë që na e mëson të vërtetën, që edhe sipas tij një emërvendi, përkatësisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Një toponim mund të ndryshohet nëse nuk e kryen funksionin e vet, kur pëdoruesi nuk e pëlqen, sepse u shoqërohet me diçka të papëlqyeshme, të papërshtatshme dhe të pakëndshme... po kjo është punë për gjuhëtarët e historianë që t’i shpjegojnë(!)...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, po sipas tij:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nisma për të ndryshuar emrat e vendeve “me prejradhje të huaj”, ka efekt anësor të padëshiruar: mbjelljen e vetëdijes se trojet ku banojmë nuk qenkan tamam “shqip”, prandaj dashkan shqiptarizuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë Ardianin e vlerësoj shumë edhe si studiues, do të dëshironim që mos të kishte nxituar, me hedhjen e ndonjë konstatimi pa e peshuar e sqaruar mirë, ngase ka gjëra në atë artikull edhe kundërthënëse që nuk do t’ia lejonte vetes si studiues. Diçka nga ajo që nuk po ia themi ne ia kanë cekur shumë me vend tre reaguesit ndaj artikullit të tij, sepse:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, nuk është donkishotizëm vetëm pse inicohet çështja problemore e shqipërimit të disa oikonimeve të imponuara sllave në trojet shqiptare të pandryshuara nga lashtësia, të mbetura, qoftë si shprehi përulësie, qoftë nga naiviteti apo nga moszotësia e të parëve tanë që s’kishin “shkrim e këndim”, por që sot nuk pëlqehen, sepse shoqërohen me diçkatë të pakëndshme..., apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, sa i përket asaj ndjenje që përmendet nga z. Adrian,atë nuk e zgjon ngjyra kuqezi, përkundrazi. Madje, nuk dimë pse disa intelektualë tanë për këtë dukuri, këshillojnë që masa, politika, t’i mbajë vesh e sy mbyllur, pikërisht atëherë kur të tjerët në vazhdimësi arbitrarisht po na zhurmojnë kryet me ata emra-tapi(!), dhe gjithsesi po na i hapin sytë e ndërgjegjës së përgjumur me gishtat e vrazhdë të makiavelizmit të tyre, deri sa disa njerëzve tanë në trojet e veta aktuale e historike, po ua shkërmoqin vetëdijen atdhetare me proçka, apo jo?! Presim që z. Ardian me shokë të ndihmojnë pikërisht zgjidhjen ose zbutjen e kësaj problematike, pasi mbase nuk e ditka se jo pak emra të tillë, veç pasojave të tjera, si Sericë, Seran, Gomnaselë ! etj. kuptimisht janë janë tejet banalë, janë “me marre”.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së teti, ndeshim në masmedia dhe reagues të tjerë, që nuk kanë vetëm fjalë politikanësh e publicistësh, sa me thënë, por shprehin dëshirë të sinqertë atdhedashurie. Natyrisht, dashtë e pa dashtë, ne po përmendim kërkesën e zotit Rexhep Torta (te Zhurnal, 20.06.2012.), i cili me rastin e 100 vjetorit të shpalljes së Pavarësisë (1912 -2012) veç tjerash theksonte:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të paktën (në këtë përvjetor) të krijojmë mundësitë që të fillojë procesi i zëvendësimit të toponimeve serbo-sllave me emërtime shqiptare, në të kundërtën, do t’u mbetemi borxh për jetë të jetëve qindra mija trimave…, do të mbetet për ne njollë e zezë në këtë jubile madhështor kombëtar…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe i mëshon së vërtetës që të gjitha vendet tona fqinje kanë bërë një punë të tillë më herët, madje duke vepruar edhe në dëmë të visarit kulturo-historik shqiptar, kurse Shqipëria ka ngecur në këtë drejtim. Është e vërtetë, siç konstaton autori, vendasit (shqiptarët) këtë barrë e kanë bartur mbi korriz dhe e kanë vuajtur shpirtërisht që nga mesjeta kur Car Dushani me Kanonizmën e tij me popat urdhëroi shënimin e emërvendeve, duke bërë dinakërisht sllavizimin e toponimeve iliro-shqipe dhe si të tilla nuk u ndryshuan me shekuj, andaj këto fakte i bëjnë serbët të kompleksuar, të cilëve po ua “shtojnë oreksin të punojnë në mënyrë sistematike dhe agresive për propagandimin e pranisë së tyre në këto troje”…dhe kështu po shtojmë ne: të mobilizohen për ta ripushtuar e robëruar jo vetëm Kosovën, por të vazhdojnë më serbez t’i mbajnë të robëruara, viset siç është: Sanxhaku, Kosova Lindore, madje me synim edhe disa vise të Maqedonisë e të Malit të Zi, e së andejmi ta robërojnë edhe tërë Shqipërinë Veriore e më shumë, përshirë edhe Elbasanin, sepse sipas tyre ato emërtime sllave nga mesjeta në Shqipëri janë tapi që i japin Serbisë të drejtën historike, mbi tërë territorin e Shqipërisë së sotme, vise këto që i quajnë Serbi e Vjetër (Stara Srbija).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është interesant, siç del nga burimet serbe se vetëm ata e kanë këtë të drejtë historike, jo bullgarët me maqedonë as malazezët, sepse ata bullgarë-maqedonët e sotëm, qenkan serbë të bullgarizuar, përkatësisht serbë të maqedonizuar, ashtu si edhe malazezët të cilët janë serbë të pastër të vërtetë, por u denacionalizuan, më fort për interesa karrieriste(!) etj. Madje, në burimet e caktuara serbe mbahet ndezur gjithnjë propaganda se edhe një shumicë shqiptarësh ishin serbë, por u albanizuan, qoftë duke u islamizuar, qoftë duke u katolikëzuar. Ndërkaq, të gjithë ortodoksët shqiptarë e një pjesë e grekëve si dhe pak muslimanë e ndoshta edhe familje katolike në ndërdijen e tyre anembanë Shqipërisë: Stara Serbisë(!) ruajnë me nostalgji prejardhjen e tyre serbe (!?), andaj të tillët si fakt edhe sot janë pengesë e fortë për mosndryshimin ose ruajtjen së paku të emërtimeve të vendbanimeve sllave të të parëve të tyre, që ishin vërtetë serbë të pastër(!!!).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së nënti, që është e gjallë ajo që thamë më sipër nga shumica e opinionit serb, po e përmend faktin që kur një shkrimtar – politikan, atëherë në cilësinë e Ministrit të punëve të jashtme të Serbojugosllavisë (Vuk Drashkoviq), ia kujtoi Ismail Kadaresë të vërtetën se Shqipëria është e vërshuar nga toponime në gjuhën sllave (serbe), I. Kadare nuk paska pasur përgjigje tjetër, pos shprehjes: Ato duhen studiuar(!). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, ato nga shqiptarët duhet vetëm të studiohen, të konstatohen, ndërkaq, a duhen ndryshuar, apo jo, mbetet çështje e hapur vetëm për të frustruarit : historianë e gjuhëtarë, përkatësisht për studiuesit, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dhjeti, ndeshëm një artikull në internet (më 01.12.2015), me titull Të ndryshohen toponimet joshqiptare të Shqipërisë ku autori që nuk i mësuam emrin, prek këtë temë duke u shprehur:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ka edhe Shqiptarë të tjerë që duan të bëjnë një gjë të tillë (të ndryshojnë toponimet joshqiptare), sepse ca toponime që nuk mund të shqiten me një Kujtesë Shqiptare dhe për këtë shënon emrat e dy qyteteve Berat dhe Elbasan, emërtimi i parë vjen nga bullgarishtja<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(beligrad –qyteti i bardhë) dhe i dyti nga arabishtja El Basan (ai që<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
shtyp) .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pastaj shton konstatimin tjetër që ka qindra fshatra që kanë prapashtesën sllave me –ova Grahova, Libohova etj. si dhe me shtesën –ec: si Lipovec, Rahovec etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në fund, për çka e përgëzojmë, propozon që prapashtesa fundore sllave të zëvendësohet me prapashtesën ilire –ONA (-i/onë-a!), siç janë shembujt: Apollona, Didiona, Paliona, Panona, Denastion, Enhalon/a (Struga). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse duket se autori i ka dhënë tepër hapët, siç thuhet me një zekosë do të kosisë tërë barnishtat e livadhint, sepse përmend emrat e dy qyteteve historike që as Bullgaria, as Arabia nuk shprehin pretendime pushtuese, sikurse bëjnë serbët, por pajtohemi pjesërisht me mendimin e tij dhe të një reaguesi tjetër, i cili lidhur me këtë propozim, thotë që kjo që ka shtruar autori, për ne i paidentifikuar:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk është ide e keqe, vetëm se kërkon tepër punë dhe prandaj mund të jetë diçka utopi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Madje shton, me të drejtë, se në këto ndryshime duhet përfshirë edhe emërtimet greke dhe solidarizohet me propozuesin me këto fjalë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Le të jetë ky mendimi yt gurë i parë në themelin e një ndërtese të fortë e të shëndoshë që duam ta ngremë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe përfundon, duke theksuar të vërtetën, e cila gjithnjë thumbon dhe të gjithë studiueve e shtetarëve ua bën rëndë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Më vjen rëndë që disa qytete dhe sidomos fshatra, kanë emërtime sllave të mbetura që nga pushtimet bullgare dhe serbe të mesjetës. Kjo gjë, u jep shkas sidomos serbëve të kenë pretendime mbi territorin tonë deri në Shkumbin.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përveç këtyre që përmendëm ka edhe reagues të tjerë që gjykojnë pak ters, siç e thotë njëri prej tyre:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për emërtimet e reja historianë e gjuhëtarë mund ose duhet të gjejnë emrat e vjetër dhe të përshtaten ose të hedhen ide të ndryshme për emërtimet dhe të bëhet një zgjedhje nga populli edhe me referendum po qe nevoja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ose një tjetër:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me të vërtetë, ka ardhur koha që vendbanimet t’i emërtojnë banuesit e tyre,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
natyrisht (po shtojmë ne), banuesit, nëse kanë vetëdije të lartë shqiptarie.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së njëmbëdhjeti, po e përmend, në vijim edhe një rast tejet të veçantë që zgjon edhe interes të veçantë. E kemi fjalën për reaguesin Fatos Daci, historian publicist, i cili në punimin me mbititull Shqipëria duhet të flasë shqip (albaniapress, 24.08.2011) bën të njohur opinionin me një material, për ne shumë interesant që ne e konsideruam dokument shumë të rëndësshëm, të cilin dhe do ta trajtojmë veçantisht, nën titullin Lista e ndryshimit të disa emërtimeve të papështatshme të toponimeve të Shqipnisë (1938) nga Qeveria e Ahmet Zogut, ku autori shpreh dhe disa mendime shumë me vlerë dhe me interes për të kuptuar e rikujtuar aktualitetin e sotëm lidhur me këtë çështje në Shqipri: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, edhe pse ne s’duam të besojmë që në Shqipri, fatkeqësisht ende emërvendet e Lindjes, Verilindjes dhe të Veriut, siç konstaton zoti Daci, në numër të konsiderueshëm, janë me prejardhje sllavo-maqedonase-bullgare, të Veriperëndimit me prejardhje malazeze, pjesa bregdetare perëndimore me prejardhje romake, të Jugut e Juglindjes me prejardhje greke dhe lidhur me këtë studiuesit shqiptarë flenë rehat – rehat mbi këtë shtratim, edhe pse mbase vetë nuk dyshojnë në autoktoninë shqiptare, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, të gjithë pushtuesit, siç konstaton autori, me po aq zell sa punuan për të përpunuar mendjet e shqiptarëve, veç tjerash (me fe, ideologji, kuzhinë, etnokulturë, zakone, gjuhë) si element më të rëndësishmin konsideruan emrat e vendeve në gjuhën e tyre, të cilat në planin afatgjatë ishin për ta piramida të vërteta territoriale në brendësi të vendit tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, të gjithë (duhet) t’i shohim rrjedhojat se këto piramida (banka komerciale mashtruese) të vëna prej tyre në kohë pushtimesh shovinistët po i përdorin sot, si alibi në luftën e ethshme të tyre për të ndryshuar raportet etnike në Shqipëri, me synimin e vetëm për ta kthyer vendin tonë, ashtu si nuk është, në një shtet multietnik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, të gjitha ato shtete e kombe që janë patriotë të mëdhenj për vendin e tyre, janë në ballë të zhvillimit, mirëqenies e të politikës botërore, andaj i mëshon autori:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mendojmë se ka ardhur koha, që kjo punë shkencore rreth ndryshimit të emërvendeve me origjinë të huaj e nisur në kohën e mbretërisë së Zogut të zyrtarizohet(!) nga qeveria e sotme shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, kjo jo vetëm të zyrtarizohet e të lihet në letër, sa me thënë, por të zbatohet me rreptësi, fjala e tij:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është kohë e fundit, që kjo çështje duhet cilësuar si një problem shumë serioz dhe shqetësues për kombin tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne lidhur me këtë shtrojmë dy pyetje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e para, meqë ky artikull-punim qenka publikuar në vitin 2011, pse nuk përmendet bile si reference nga reaguesit përkatës si kontribut dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e dyta, pati kush vesh me ndi e me kuptue, qoftë nga politikologët, qoftë nga standardologët tanë gjuhësorë (në Shqipëri e më gjerë) këtë shqetësim dhe me marrë masa të duhura, për të angazhuar mjekë-studiues standardologë për ta shpëtuar e shëruar njëhëherë e përgjithmonë, së paku Nënën e Kombit (Shqipërinë e Pavarur) nga shqiptarofobët, virusët e përkrahësve të piramidave gangrenëse, nga të cilët nuk po i ndahen dot së brejturi të kujtesës historike të të rinjve tanë, ashtu siç bënë edhe në të kaluaren, në vazhdimësi që nga mesjeta, dhe s’ka kush të marrë masa parandalimi lidhur me këtë, apo jo?!!?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ne pajtohemi me autorin dhe me të tjerët, por kemi bindjen që kjo barrë e imponuar, mjerisht ka mbetur siproblem shumë serioz dhe shqetësues për kombin tonë, jo vetëm nga virusët e huaj e nga virusët e brendshëm, por edhe nga moszotësia pushtetarëve dhe e studiuesve tanë që ende jetojnë nën hijen e gërmadhave të piramidave të tilla dhe kemi bindjen që këto gërmadha, këtë barrë me virusë të gjallë, mund ta heqin nga korrizi i kombit, në radhë të parë vetëm punonjësit që vërtet me shpirt e zemër e duan shkencën dhe shqiptarinë, duke vepruar bashkërisht me vullnet pa hile dhe duke hedhur tejpërtej ndërskambcat e politikave ditore në shërbim të të huajve dhe duke mobilizuar e kërkuar përgjegjësi nga kuadri profesional në detyrë, me detyrim që në institucionet tona më të larta ndër të tjera duhet të kuptojne që:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, është detyrë e ngutshme me përgjejësi që profesionalisht këtë çështje ta vënë në tryezën e shqyrtimit. Shqyrtimi me sinqeritet mund të nxjerrë të vërtetën se të gjitha trajtat, madje edhe prapashtesat që deri tash janë konsideruar sllave, mbase ato më tepër janë përvetësime të përbashkëta sllave-shqipe ose kanë origjinë nga ndonjë gjuhë tjertër, mbase edhe ilire, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, duhet filluar menjëherë shërimi me bllokimin e veprimit të virusëve të tillë vendës e të huaj që të mos e gangrenizojnë edhe më shtatin e gjuhës dhe të vetëdijes së popullit tonë me metoda paksa të kamufluara makiaveliste me naçërtanie e megaliide.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, duhet vlerësuar në mënyrë kritike materiali përkatës i Tiranës, i viteve 1938, 1941 dhe 2002, si dhe ai i Prishtinës 2004, por duke grumbulluar e trajtuar edhe material tjetër shtesë nga viset e tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, nuk duhet zyrtarizuar e zbatuar symbyllazi çdo propozim ngado që të ketë ardhur, por duhet të shqyrtohen dhe të vlerësohen rigorozisht të gjitha propozimet, por edhe e sugjerimet dhënë nga ekspertët e të gjitha profileve të fushave përkatëse (që sot nuk na mungojnë), ngase tashti kanë ndryshuar raportet edhe sa i përket praktikës formëzuese e fjalëformuese të emrave ose të emërtimeve toponimike etj., por lidhur me këtë lypset punë e organizim i duhur shoqëror institucional shtetëror e ndërshtetëror.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, lidhur me këtë problematikë, këtu nuk po ndalem më gjatë, pasi këto materiale, d.m.th. përmbajtja e 6 regjistrave (listave) të emërtimeve të emërvendeve të trojeve shqiptare, do t’i kemi paksa në analizë përmbajtësore e formëzuese tash në nëpjesën e dytë, ndërkaq nga pikëpamja e fjalëformuese rastet e veçanta do të trajtohen më në hollësi në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, nuk mund ta kuptojmë, pse në Shqipëri, siç e konstatojnë studiuesit përkatës as në sistemin komunist, as tash mbi 20 vjet të lirisë që duket paksa si me qenë e përqafuar jo aq me dashje edhe shtetërisht (pluralizëm demokraci, tranzicion), andaj edhe raporti i ndryshimeve krahasuese i toponimisë sllavisht/shqip ose gjuhë e huaj/shqip e emërvendeve, nuk po gjen trajtim të duhur serioz shkencor dhe si rrjedhojë as zgjidhja institucionale nuk duket as në horizont.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) PROBLEME OIKONIMIKE GJITHANDEJ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TROJEVE TË TJERA SHQIPTARE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pas njohjes me realitetin aktual rreth emërtimeve të vendbanimeve në Kosovë dhe në Shqipëri që u konstatua si gjendje jo e mirë, edhe pse vendet udhëhiqen nga qeveritë sovrane shqiptare, e pamë të arsyeshme që të shohim paksa si qëndron ky realitet dhe në viset e tjera shqiptare, edhe pse dihet se gjendja në ato vise gjithsesi del edhe më e rëndë, edhe më e komplikuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, në rrethana kohore, kur flitet për demokraci, për administratën dygjuhësore të proklamuar, për të drejta e barabartta të kombëve e kombësive, të etnive etj., në botën demokratike, imponohet nevoja të mendohet rreth mundësisë për ndryshime në të mirë edhe në të gjitha trojet shqiptare e më gjerë, pra edhe në Maqedoni, Kosovën Lindore, Malin e Zi, të shpresohet deri edhe në Greqi(!), pa harruar edhe Arbëreshët (Itali), ndoshta edhe arnautët në Turqi, Siri e Egjipt, ku shihet njëfarë ringjalljeje shqiptarie, nën hije, gjithandej e kudo në mërgata e diaspora shqiptare nëpër Europë, Amerikë, Azi e Australi, Skandinavi, e kudo. Është e vërtetë, se gjurmë të komunitetit tonë, po identifikohen edhe në ato vende, që nuk ishin të njohura më parë, deri edhe në Amerikën Latine, Zelandën e Re etj. Një veprim i tillë njohjeje është me rëndësi të njihet, të regjistrohet, të ndihmohet që mos të zhduket, madje edhe të ndihmohet gjallimi i tij. Nuk përjashtohet të dalë në shesh e të shfrytëzohet edhe ndonjë fosil a risim apo mënyrë formëzimi toponimo-etniko-patronimik që mund të jetë bartur nëpër shekuj dhe të ketë mbetur ende gjallues. Aktualisht, përveç objekteve nderi nëpër botë, kushtuar b.f. emrit Albania, pastaj Skënderbeut, Nanës Tereze e ndonjë tjetër, lypset evidencuar e nxitur edhe ndonjë emërtim lokaliteti, vendshërbese, hoteli, gjellëtore-pitetore, emërtim firmash të biznesmenëve të suksesshëm shqiptarë që nuk janë të rrallë, anembanë vendeve të ndryshme të botës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse siç del nga konstatimet tona në nëntitullin e mësipërm për mosfunksionimin si duhet të institucioneve ekzistuese kulturo-shkencore (akademike) të përhershme në shtetet tona Shqipëri e Kosovë, jashtë ndikimeve të fryra momentale politike-pushtetore, faji bie edhe në vetë kuadrot e punësuar në ato institucione, të cilët duhet të kenë programe të avancuara strategjike me interes kombëtar që i shërbejnë interesit të përgjithshëm shoqëror kombëtar e ndërkombëtar, siç është edhe zgjidhja e problematikës që po trajtohet këtu.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ç’është e vërteta, çështje e ruajtjes ose e emërtimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe nuk është temë e patrajtuar në gjuhën tonë, e kemi të freskët trajtimin që i kushtoi prof. Begzad Baliu kësaj teme në veprën që e cekëm më parë, por jemi të vetëdishëm që krejt lënda problemore nga ai punim dhe nga punime të tjera nuk ka mundësi ta përthekohet as pjesërisht në këtë vështrim tonin, por ndonjë venerim të kësaj natyre do të përpiqem ta inkorporojmë së paku si ndajngjitje lënde në harmoni me lëndën e trajtuar ose të grumbulluar më parë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, po t’i hedhim një sy të kaluarës, mesa jemi të njohur, sa here që në trojet shqiptare është stabilizuar ose ka pasur ndonjë hije stabilizimi nga ndonjë autoritet ose qeveri vendëse, janë shprehur synime për ndreqjen e padrejtësive rreth toponimeve ekzistuese të vendbanimeve. Kështu edhe pse nuk kemi hasur tema që rrahin ekskluzivisht këtë çështje jemi të sigurt se përpjekje për emërtime të reja të vendbanimeve ka pasur edhe në periudhën 1912-1920, duke filluar nga Qeveria e Ismail Qemalit e të tjerëve, në kohën e Komisisë Letrare të Shkodrës (gjatë regjimit austrohungarez), dhe në veçanti në perudhën e ekzistimit të shtetit të brishtë shqiptar në Periudhën e Pavarësë 1924-1939, sidomos gjatë regjimit të Mbretit Zog, ku si dihet në fundvitet e ’30-a u propozuan emërtime të reja për tërë territorin brenda Shqiprisë londineze. Madje edhe gjatë gjallimit të shkurtër të Mbretnisë italo-shqiptare 1939-1943, pati nismë të mbarë për ndryshimin e disa emërtimeve sllave në viset shqiptare që iu aneksuan kësaj mbretnie. Edhe në periudhën gjatë viteve 1945-1992 gjatë qeverisjes komuniste, e dime se pati ndryshime të vendbanimeve, por më tepër të natyrës politike sesa patriotiko-historike, prandaj mund të thuhet se deri në vitin 1992, kur ra ai sistem, nuk pati punë të organizuar për ndryshimin e emërtimeve të tilla në raportin shqip/sllavisht ose shqip/greqisht, por kjo atmosferë mjerisht u pasua edhe gjatë periudhës vijuese të sistemit politik pluralist. Është e vërtetë, pra, që për një temë të tillë mund të thuhet se është folur, por nuk është bërë kurrfarë trajtimi serioz institucional. edhe pse nuk përjashtohen reagime individësh, Sidoqoftë, në anën tjetër gëzon fakte që edhe në viset e mbetura jashtë Shqipërisë e Kosovës varësisht nga situatat që imponohen nga shqiptarët janë dëgjuar (Ulqin, Tetovë) dhe po dëgjohen zëra për rishikimin ose për standardizimin e toponimeve të vendbanimeve të trevave shqiptare në gjuhën e tyre, si në Mal të Zi, Serbi (Kosovë Lindore), madje më me forcë ligjore në Maqedoni. Ka reagime për mos-harrimin e emrave toponimikë edhe në Greqi. Në të vërtetë, nuk është çështja që të mos-harrohen emërtimet e vendbanimeve të asaj popullate që është dëbuar si muslimane ose që edhe që brezat e rinj të vendasve arvanitas mos ta harrojnë prejardhjen e tyre arbnore, por aq më tepër për të paraqitur të vërtetën shkencore historike para botës, para opinionit shkencor vendës, europian e botëror, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lidhur me këtë, edhe pse kam lexuar e konsultuar punime shumë cilësore e serioze për viset shqiptare në Greqi, Maqedoni, Serbi, Sanxhak (Pazari i Ri), Preshevë e Mal të Zi, këtu po mjaftohem me konstatimet e dy studuesve dhe intelektualëve tanë të njohur nga Maqedonia: Mustafa Ibrahimi dhe Avzi Mustafa.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Studiuesi Mustafa Ibrahimi në veprën Gjuhë dhe kulturë, Shkup, 2016, në punimin Emërtimet shumëgjuhësore të toponimeve, veç tjerash pasi arsyeton që në botë e sidomos në Europë si dhe kudo, por edhe në Ballkan nën kushte të ndryshme historike pothuaj është dukuri normale që toponimet e caktuara të kenë dy ose më shumë emërtime, kuptohet nga gjuhë të ndryshme, si p. sh.: qyteti Gjeneva e Zvicrës, në gjermanisht quhet Genf, në italisht Xhineva dhe nuk paraqet kurrfarë problemi, ashtu si edhe qyteti Shkupi, i cili në trajtën latino-dardane shënohej Scupis, trajtë kjo të cilës i ka mbetur me afër trajta e shqipes Shkup-i, ngase në greqishte quhet: Skopoi, turqisht Uskup, maq. Skopje, serb Skoplje dhe së këtejmi autori kërkon që kjo e drejtë e ndryshimit të emrave sipas gjuhëve përkatëse, jo të stopohet, por duhet të shtrihet edhe në shqipërimin e trajtave të vendbanimeve në të gjitha trojet shqiptare, ngase trajtat sllave e greke në trojet shqiptare:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
janë imponuar me anë të masave represive dhe pushtuese...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
gjë që shqiptari përherë e ka dëshiruar të çlirohet edhe nga kjo barrë, mirëpo:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E keqja është se jo gjithnjë dhe jo me kohë është reaguar në përmirësimin ose në emërtimin e drejtë...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Andaj po ky veprim duhet shtrirë në të gjitha trojet shqiptare dhe se:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ky duhet të jetë edhe synimi ynë për riemërtimin e toponimeve e në<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
veçanti të oikonimeve...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dhe përfundon duke ia parë për të madhe pushtetit në Shqipëri pse nuk ka vepruar dhe nuk po vepron si duhet si shtet fqinje, në këtë drejtim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nëse për pushtetin shqiptar kjo është vështirë të realizohet, le të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
shikojë fqinjët maqedos e mos të flasim për ato grekë.... (Aty f.27)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dhe së fundi ngulmon:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nëse lufta është vazhdim i politikës me mjete të tjera, atëherë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
politika gjuhësore paraqet formën më të butë të luftës midia dy<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
popujve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë edhe për ne këto nuk janë mendime të shprehura pa vend, andaj kërkohet që lufta për ndryshimin e toponimeve të papërshtatshme shqipe të imponuara nga zaptuesit, duhet të vazhdojë, por kuptohet me masa demokratike, me luftën politike gjuhësore, me shkencë, me bindje.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po ashtu e quajmë shumë me vend edhe propozimin e profesorit të nderuar, Avzi Mustafa, i cili duke trajtuar toponimet e Rekës së Epërme (zsh, 21.11.2015), veç tjerash thekson:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
…Duket se ka ardhur koha që toponimet të gjejnë zgjidhje të drejtë që ato të përdoren ashtu siç i emërtojnë banorët e vendit dhe të standardizohen…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lexuesi mund ta dijë se, ndër të tjera, këtu është fjala për Rekën e Epërme (Maqedoni), atë trevë, ku mbizotëron popullata ortodokse shqiptare, të cilës me dhunë nga administrata serbe-maqedone dhe naiviterti i vëllezërve muslimanë shqiptarë fqinj, i është mohuar kombësia shqiptare pothuaj tash 100 e sa vite.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së fundi, flas përgjithësisht, ne kuptojmë që në çdo vend mund të ndodhin ndryshime a ndërrime politike pushtetore, por në ato raste mbesin të paprekura institucionet hulumtuese shkencore, të cilat duhet t’i fuqizojë dhe t’i shfrytëzojë secila qeveri, madje edhe të kërkojë përgjegjësi realizimi, andaj nuk kuptojmë pse kjo nuk po ndodh me organet a institucionet shkencore-kulturore (akademike) kombëtare, të cilat duhet të kenë programe afatgjata strategjike jashtë ndikimeve momentale të ndërrimeve politike, andaj pyesim pse organizmat e tillë nuk i kryejnë ose nuk angazhohen me i krye punët me interes kombëtar e ndërkombëtar që janë të obliguara jo vetëm zyrtarisht,. Por edhe ndërgjegjësisht t’i kryejnë mbi bazë vullnetare, siç po bëjmë edhe ne në vazhdë të Komisionit për standardizimin e emërvendeve të Kosovës 1999-2004.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, po kësaj natyre serioze me interes kombëtar e ndërkombëtar i takon edhe çështja e vlerësimit të qëndrueshmërisë së emërtimeve toponimike në trojet shqiptare: Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e më gjerë, apo jo? Nëse deri para 20 vitesh nuk e kanë pasur mundësi ta hartojnë pa drojë një program pune të miratuar bashkërisht, tash dhjetë vitet e fundit duhet ta kenë tashmë, të miratuar një program-platformë të tillë, mundësi kjo që nuk e pengon askush, përkundrazi. Gjithsesi në këtë program strategjik do të përfshihej doemos edhe çështja e qëndrueshmërisë fjalëformuese të emërtimeve toponimike (vendbanimeve), madje duke e kuptuar edhe si obligim e përgjegjësi morale, përveç asaj shoqërore - shtetërore edhe obligim me interes kombëtar e ndërkombëtar, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përmbyllje rreth nënpjesës së parë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
meditimi: si duhet vepruar?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pasi nxorëm konstatime rreth aktualitetit të tillë nga Kosova, ku u fol së pari, për punën e organizuar lavdëruese të Komisionit Qendror për standardizimin e emërtimeve të vendbanimeve, në periudhën 1999- 2002/2004 dhe për arsyet pse çështja e tillë mbeti e pazgjidhur, së dyti, gjithashtu u dha njëfarë pasqyrimi si qëndron kjo çështje aktualisht në Shqipri, ku vetëm flitet, por nuk ndërmirret asgjë e organizuar në mënyrë institucionale për rishikimin dhe zgjidhjen e problemeve të kësaj fushe dhe së treti, u përmend gjendja edhe më pafavorshme gjithandej në trevat shqiptare në shtete të tjera, ku problemet terminologjike vendëse vlerësohen në gjendje edhe më të vështitrë se në dy shtetet shqiptare të njohura ndërkombëtarisht: Kosovë e Shqipri, atëherë për të ndihmuar sadopak zbutjen ose për të futur sadopak nën kontroll këtë problematikë mendojmë që urgjentisht duhet ndërmarrë këto veprime:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, kërkohet nga organet shtetërore dhe intelektuale akademike që pas grumbullimit të materialit, këtë problematikë me interes kombëtar e ndërkombëtar ta vlerësojnë e trajtojnë me seriozitetin e duhur.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, gjithsesi duke mos e hequr këtë temë nga tryeza e studiuesve të intitucioneve të larta shtetërore, nga të cilët duhet kërkuar lidhur me këtë përgjegjësi morale e materiale.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, shkencërisht e politikisht menjëherë duhet filluar me bllokimin e veprimit të virusëve të tillë vendës e të huaj përçmues që të mos e gangrenizojnë edhe më shtatin e gjuhës dhe të popullit tonë me manipulime se gjoja qenia shqiptare për shkak të formimit të tij historik të paqartë(!) qenka e paaftë për t’u ballafaquar për të zgjidhur çështjet e tilla me interes kombëtar e ndërkombëtar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, pa humbur kohë duhet vlerësuar materialin përkatës të Tiranës: 1917, 1938, 1941, 2002 dhe atë të Prishtinës 2004, por duke grumbulluar edhe material tjetër, por pa u dhënë vizë implementimi symbyllazi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, me fjalë të tjera, nuk duhet përçmuar çdo nismë rrugëzgjidhjeje, por njëherazu nuk duhet zyrtarizuar e zbatuar, pa pëlqimin e ekspertëve, çdo propozim ngado që të ketë ardhur, qoftë edhe nga bashkësitë lokale. Gjithsesi duhet të shqyrtohen dhe të vlerësohen rigorozisht të gjitha propozimet e sugjerimet e arrtitura, madje nga ekspertët e të gjitha profileve të fushave përkatëse (që sot nuk na mungojnë), ngase tashti kanë ndryshuar raportet edhe sa i përket praktikës formëzuese e fjalëformuese të emrave ose të emërtimeve toponimike etj., por lidhur me këtë lypset punë e organizim i duhur shoqëror-shtetëror.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti, lidhur me këtë problematikë, këtu nuk po ndalemi më gjatë, pasi në vijim kemi materiale konkrete nga gjashtë (6) regjistra (lista) të emërtimeve të emërvendeve të trojeve shqiptare, dhe si rrjedhojë do të kemi mundësi ta perceptojmë realien si nga ana përmbajtësore dhe ajo formëzuese dhe të përcaktojmë qëndrueshmërinë e tyre, dhe pastaj të marrim pjesë aktive në analizën që pason më në hollësi në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, kërkojmë nga lexuesit dhe studiuesit e nderuar që materialin në vijim ta shikojmë së bashku, me vemendje të shtuar, ngase shumica e këtij materiali për këtë qëllim del për here të parë para opinionit të gjerë, siç janë dokumentat e mëposhtëm, të cilët meritojnë të trajtohen më me nge, veç e veç, por edhe së bashku, sigurisht më gjerësish e më në hollësi e thellësi, seç do të përpiqemi të bëjmë ne në vijim të kësaj nënpjese dhe do ta vijojmë po atë trajtim nga pikëpamja fjalëformuese në pjesën e dytë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nënpjesa e dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
KONSULTIM OSE NJOHJE ME PËRMBAJTJEN E DISA BURIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
OIKONIMIKE LIDHUR ME TROJET SHQIPTARE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga sa e thamë e nuk e thamë duhet kuptuar e vërteta se të gjitha emërtimet e propozuara dhe të tjera me qasje potenciale mund të konsiderohen, sot për sot, që mbesin në fazën e diskutimeve rreth formëzimit e fjalëformimit të tyre dhe si të tilla pritet që nga studiuesit të trajtohen menjëherë, ndërkaq në situata më të qeta, siç u tha më sipër, të rimerren në shqyrtim edhe nga organet e institucionet shoqërore shtetërore, andaj ne po bëjmë vetëm përpjekje parapërgatitëse, që kuadri përkatës ta ketë më lehtë të ballfaqohet me serioziozitetin që e pret rreth trajtimit të tyre. Pra këtu, në këtë nënpjesë do të njohim lexuesin me përmbajtjen e disa dokument-materialeve, më konkretisht me lëndën e 6 regjistrave (listave), ku dalin të shënuar emërtimet e vendbanimeve të trevave shqiptare gjithandej e këndej, siç janë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Lista e ndryshimit të disa vendbanimeve të papërshtatshme të Shqipnisë… 1938.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Lista e toponimeve sllave në territoret e lirueme shqiptare me shqipërimet e propozuara (1942).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Fjalor i emrave gjeografikë të Republikës së Shqipërisë, Tiranë 2002.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës (2004), Prishtinë, 2005.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Regjistri: Okruzi, gradovi (opštine) i sela Kosova i Metohije (Internet, 13.08.2015 – botim i Beogradit) dhe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Regjistri: Rajonet, komunat (selitë) dhe fshatrat e Kosovës (portali Gjigand, 14.10.2015) – botim i Prishtinës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në fund pas analizës me të dhëna pëcjellëse (edhe pse joshteruese) për secilin dokument do të japim përmbylljen e kësaj nënpjese të punimit, përkatësisht të pjesës së pare të këtij punimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(I) NGA LISTA PËR NDRYSHIMIN E DISA EMËRTIMEVE TË VENDBANIMEVE TË PAPËRSHTATSHME TË SHQIPNISË 1938<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(Publikuar nga z. Fatos Daci, më 24 gusht 2011 në Albaniapress.com)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hy r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse në këtë publikim thuhet se “Ahmet Zogu, i shqipëroi për herë të parë e të vetme të gjithë emërvendet për të gjithë Shqipërinë, del e vërteta se jo të gjitha ishin përfshirë në atë shqipërim, por kjo nuk e mohon aspak atë ndërmarrje aq të madhe me interes aktual të lartë historik kombëtar e ndërkombëtar nga ana e asaj Qeverie. Është tjetër gjë fakti sa ishin pjekur kushtet dhe si qëndronin rrethanat shoqërore politike të brendshme e të jashtme që një ndërmarrje e tillë të dalë e sukseshme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, siç na bëhet e ditur në atë artikull që në pranverë të vitit 1937 Parlamenti Shqiptar paska shprehur shqetësim për emërvendet me prejardhje nga gjuhët dhe ndikimet gjuhësore të pushtuesve të imponuara në Shqipëri, andaj për zgjidhjen e kësaj çështjeje, Mbreti i Shqiptarëve, Zogu I, me dekretin e datës 05.o5 1937, lëshon autorizimin për të zëvendësuar me emra të përshtatshëm disa prej qyteteve, katundeve, lagjeve, lumenjve të Mbretërisë, të këthej sa është e mundur ata emra origjinalë, të cilët kanë humbur në kohën e shkeljeve dhe okupacioneve të huaja, duke marrë emra të imponuar nga të huajt. Në këtë drejtim ndërkohë, ishte formuar Komisioni Qendror me në krye z. Ajet Libohova, por njëherazi edhe në të gjitha: prefekturat, nënprefekturat, përkatësisht në çdo komunë apo bashki ishin ngritur komisione përkatëse vendore. Pas 14 muajsh pune intensive komisionet shtetërore, vendore të komunave, të bashkive dhe të prefekturave të vendit pasi kishin kryer studimet e duhura, vendimet e marra përkatëse ia paraqesin Komisionit Qendror. Ndërsa Komisioni Qendror, në gusht të vitit 1938 ia paraqet Komisionit të posaçëm të qeverisë për miratim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu miratimi përfundimtar i kësaj Liste u bë në mbledhjen e Këshillit të Ministrave, në këtë përbërje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Faik Shatku, zv-kryeministër e ministër i Drejtësisë (që drejtoi edhe mbledhjen),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Ekrem Libohova, ministër i Jashtëm,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Musa Juka, ministër i Brendshëm,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Kolë Thaçi-ministër i Financave,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Abdurrahman Dibra-ministër i Arsimit dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Rrok Gera-ministër i Ekonomisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në përfundim të shqyrtimit, ku u arrit miratimi i formës së prerë, Këshilli i Ministrave me një vendim të posaçëm vendosi që emrat e katundeve, qyteteve, lagjeve e lumenjve të ndryshohen, të zbatohen, sipas Listës që pasonte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, autori i kësaj paraqitjeje, nuk e publikon tërë tekstin, por, bën mirë që përparësi u jep prefekturave në kufi me vend-shtetet e sotme fqinje, sepse, siç thekson ai:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pretendimet shoviniste sllavo-maqedono-bullgare janë ngritur në sistem nëpërmjet shoqatave dhe të partive të tyre antishqiptare të ngritura mbi baza të pretendimeve etnike “të pakicave” të tyre kombëtare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Publikuesi i këtij materiali, pra, bën mire që tërheq vërejtjen sesi shtetet fqinje aktualisht, duke shfrytëzuar politikën ditore të shteteve demokratike(!) më me përvojë se Shqipëria, pikërisht nëpërmjet shoqatave përkatëse të minoriteteve, duke shfrytëzuar plogështinë ose shkriftërinë e organeve shtetërore në detyrë të shtetit shqiptar, të nivelit lokal deri në atë më të lartë shtetëror, po ndërhyjnë jo për të mirë, në shoqërinë e padjallëzuar, politikisht ende adoleshente të masës shqiptare në Shqipri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, nuk dimë pse autori nuk i përmend edhe pretendimet serbe e malazeze, që për ne në Kosovë e përgjithësisht në Veri janë edhe shumë të njohura, madje edhe më gangrenëse se ato që përmenden aty, të cilët (serbët) janë duke e shtrirë ndikimin jo vetëm në Veri , por po e shtrijnë edhe d<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
eri edhe në Jug të Shqipëri (Fier).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, duke kërkuar nga lexuesi të vë re përqindjen e ndryshimeve dhe krahasimin e shembujve konkretë të mëparshëm dhe të propozuar, po japim tërë listën e emrave të publikuar nga autori:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.Prefektura e Dibrës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 153 fshatra (pa nënprefekturën e Burrelit) nuk ndryshuan emrat e 34 fshatrave, por ndryshuan 119 emrat ose 80 % e të gjithë fshatrave, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bellovë-Bardhushe, Cerjan-Kërrabaj, Çetush-Bregasi, Dohoshisht-Hysenaj, Grevë-Grindushë, Ilnicë-Kreshtë, Melan-Miellaj, Pejkë-Bishtore, Pjeçë-Kurrizaj, Pollozhan-Kuqelinë, Rabdishti-Lugina, Rrashnapojë-Rrafshinë, Staravec-Shëngjergj, Tomin-Dëshmoraj, Trepça-Vjeshta, Ushtelenza-Begata, Zagradi-Qytetëza, Zimuri-Dimnori, Hoteshi-Tejdrini, Lishani-Ledhaj, Luznia-Petritaj, Allajbegi-Draguoni, Bllata e Epërme-Burimi i Epër, Bllata e Poshtme-Burimi i Poshtëm, Çernena-Zheshkorja, Dovolani-Lëndina, Grazhdani-Moisiu, Kërçisht i Epër-Gur i Epër, Kërçisht i Poshtëm-Gur i Poshtëm, Kllobçisht-Lisi i Madh, Kovashica-Farkëtorja, Oboku-Bujkaj, Pesjaka-Rranxa, Pocesti-Ujmira, Popinara-Pjeshkorja, Vojnika-Brrakaj, Bahutaj-Mallasi, Bulaçi-Kulaçi, Blliçaj-Shalësi, Borovjani-Përpjekasi, Brest i Epër-Brezi i Epër, Brest i Poshtëm-Brez i Poshtëm, Berzhdani-Karahasanaj, Deshati-Gjylaj, Kishavec-Kishaj, Limjani-Lymaj, Sohodolli-Thatina, Shimshani-Shëmria, Vranjt-Pishaj,Kalla-Kallëza, Sllatina-Floriri, Shumbati-Dushkaj, Venishti-Vëneshta, Ratkaj-Rrathaj, Selishta-Shpatinaj, Bulqiza-Bylmetaj, Dushaj-Njomëza, Vajkal-Vrapkali, Krajka-Krekëza, Lubaleshi-Pjellorja, Safraçani-Tryezgjana, Strikçani-Thatushi, Zerqani-Arta, Boçeva-Kuqlashi, Çereneci-Sukthi, Gjorica e Epër-Bukuroshi i Epër, Gjorica e Poshtme-Bukuroshi i Poshtëm, Homeshi-Skënderaj, Kovashica-Guramira, Mazhica-Kështenjasi, Okshatina-Miroshi, Stushaj-Dushkaja, Topojani-Ura, Borova-Brinjasi, Gjinoveci-Gjinaj,Klenja-Theknore, Sebishti-Trimaj, Strebleva-Shllinëza, Trebisht Çelepi-Treanas i Mesëm, Trebisht i Epër-Treanas i Epër, Trebisht Muçinë-Treanas i Poshtëm, Zabzun-Ushtima, Lejçani-Gurakuqi, Lladomerica-Djegas, Okshtuni-Hoxhëmuglli, Ostren i Madh- Plakasi i Madh, Ostren i Vogël-Plakasi i Vogël, Radoveshi-Ranga, Smolliku-Shkoza, Tërbaçi-Thakas, Tuçepi-Kumbulla, Golevishti-Shpatllasi, Izvira-Bushaj, Sepetova-Gropaj, Mireshi-Miraj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prefektura e Kosovës (Kukësit) -Nënfrefektura e Qendrës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për nënprefekturën e Qendrës nga 28 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan 9, por ndryshuan emrat e 19 fshatrave (rreth 70 % e tyre), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Brruti-Thupra, Gostili-Gushtaj, Myçi-Rrasa e Lekës, Dobruca-Ujmira, Peraj-Bardhoshaj, Perollaj-Lugina, Vranishta-Malishta, Zaharishta-Trojëza, Nikoliqi-Nikolaj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Prefektura e Lumës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në prefekturën e Lumës, nga 76 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan 29 dhe ndryshuan emrat e 47 fshatrave (ose 60 % e tyre), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bardhoc-Bardhoshi, Bela-Bardhaj, Borja-Lulëzimi, Brekinja-Bregina, Cernaleva-Pyllishta, Kollovozi-Kodraj, Kasharishta-Kepaj, Novosej-Katund i Ri, Oreshka-Rreshka, Orgjosta-Burimaj, Shishtaveci-Fushaj, Zapodi-Pikllimaj, Bushtrica-Ranishte, Kllasi-Kalisi, Ploshtani-Plotaj, Radomira-Bukuroshi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Për nënprefekturën e Malësisë së Gjakovës, nga 145 fshatra gjithsej nuk ndërruan emër 41 dhe i ndërruan emrat 104 fshatra (70 % e tyre), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Myhejani-Mehaj, Vladi-Fusha, Leniçi-Lendishti, Zharka-Brezdaja, Bratoshnica-Vllaznija, Koçanaj-Kallishta, Tepla-Pla, Peraj-Bjeshka, Raja-Shkambi, Dushaj-Dushkaja, Dojane-Kuvendi, Resuj-Rreth Uji, Viliq-Leka i Zi, Radogosh-Dëshira, Visoç-Sukthi, Vatoc Vidric-Fangu i Vogël etj.etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Prefektura e Elbasanit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 180 fshatra, nuk ndryshuan emrat e tyre 92 fshatra dhe i ndryshuan 88 fshatra, pra, rreth 50 % e tyre, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bradasheshi-Bregsheshi, Godoleshi-Pemëza, Jagodina-Oriza, Jateshi-Trashi, Karakullaku-Mbikusha, Kozani-Edhëza, Kuqani-Arrasi, Meliza-Mbleta, Murriqani-Uriqaj, Petreshi-Gjurmasi, Reçani-Lisaj, Shushica-Rraza, Martaneshi-Kaptina, Fenarsi-Flaka, Kostenja-Gështenja, Zdrajsha-Muzhagja, Biçakaj-Briskaj, Broshka-Shkumiza, Kajani-Shkëmbi, Budini-Bletëza, Dushkani-Dushkaja, Koçani-Koçaj, Isufmuçani-Muçani, Terbsaçi-Rrushnaja, Viskiqi-Vendkeqi, Babja-Shulorja, Dragostunja-Melqiza, Gizaveshi-Lajthiza, Hotolishti-Balldrethi, Kokreva-Kokrraj, Letmi-Verasi, Vulçani-Gjemthi, Bezeshta-Qyteta, Oraka-Uraka, Rashtani-Ballkuqi, Raica-Suta, Somotina-Bardhaj, Skroska-Shtresa, Straniku-Shqiponja, Vehçani-Shpatza, Jeronishti-Lana, Zavalina-Maskartha, Bejliku-Prona, Bizhdeni-Dafinëza, Gostima–Ujza,Shtermeni-Shkozet Terepsenishti - Bliza, Serica-Verriza etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Prefektura e Korçës:(konstatohen ndikime maqedone e greke)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 137 fshatra gjithsej nuk ndryshuan emrat e 35 fshatrave dhe ndryshuan emrat e 102 fshatrave (ose 75% e tyre), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Barçi-Bardhi, Belartoja-Mesi, Biranji-Niraj, Boboshtica-Manëza, Bellovoda-Ujë i Bardhë, Bulgareci-Arbëri, Çiflik Shemoll-Fushëkuqi, Dersniku-Lakthi, Dishnica-Mullias, Drenova-Thanëza, Dvorani-Kurtaj, Kamenica-Mulçija, Orman Çiflik-Gjashtë Dëshmorët, Polena-Pullazi, Porodina-Rushaj, Pulaha-Pulaj, Ravoniku-Rafshaj, Rembosi-Drithas, Vashtemija-Vashëza, Vinçani-Vinjolli, Voskopi-Vreshtëza, Nikolica-Nikaj, Sinica-Mollëza, Kolaneci-Kalaji, Liboniku-Shelgasi, Pirku-Prika, Plovishti-Plepaj, Pocesta-Prita, Vloçishti-Reza, Zvirina-Burimasi, Brozdoveci-Degaj, Peshtani-Brinjari, Rosoveri-Rosaj, Toroveci-Koroziu, Varvara-Varrëza, Vrepcka-Harabeli, Xerja-Kryebardha, Doberçani-Shkrepaj, Copeli-Kopshti, Moglica-Liresi, Zemblaku-Zembraj, Podgorija-Temali, Zvezda-Gelqerasi, Posteci-Shen Pali, Gjergjevica-Gjergjaj, Kushova-Pishaj, Lozhani-Vreshtari, Osoje-Bredhasi, Tresova-Hijëza, Grabocka-Kueba, Leshnje-Lathias, Lubonja-Dashasi, Panariti-Dashamiri, Stratoberdha-Ushtriza, Treska-Arishta, Trebicka-Tribigasi etj. etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pastaj vijohet me Jugun e Shqipërisë, ku hasen ndikime greke:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Leskovikut:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 32 fshatra, nuk i ndryshuan emrat e mëparshëm 12 prej tyre, ndërsa i ndryshuan emrat 20 fshatra, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Cercka-Bukëz, Çarshova-Mazaraku, Hosecka-Shpati, Leshova-Ripas, Pobickë-Vashëza, Postenan-Morriza, Radanj-Rradha, Radat-Rrodhëza, Rodohova-Punmira, Sarandopori-Vehaj, Vrepcka-Pjeshkëza, Izgar-Shkoza, Kovaçisht-Farkaj, Kreshova-Dardhas, Melani-At Stathaj, Mbreshtani-Breshta, Toranik-Ahishta, Zguraleci-Guraleci.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Kolonjës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 50 fshatra gjithsej, 22 nuk i ndryshuan emrat, ndërsa 28 fshatra po:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bejkova-Bujarasi, Borova-Pishaj, Gostivishti-Rrushkaj, Kodra-Kreshniku, Mesiçka-Mshikza, Psari-Peshkasi, Rehova-Bubullina, Vodica-Shenkolli, Zharkanji-Zezaka, Gozhdarazhde-Çmershi, Kamniku-Gurishtë, Leshnja-Lajthia, Radimishti-Gurëza, Bezhani- Grykaj, Koseli-Kedhasi, Skorovoti-Shendelli, Mileci-Kroj i Madh, Lencka-Gurë i Bardhë, Orgocka-Pendari, Selinicë e Pishës-Pyllasi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Prefektura e Gjirokastrës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në komunën e Qendrës, nga 80 fshatra, nuk ndryshojnë emër vetëm 22 ndërsa ndryshojnë 58 fshatra (75 %), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Derviçan-Kukel, Dhoksat-Dushka, Dhuvjan-Pronjat, Frashtan-Arbëri, Goranxi-Gur i Zi, Gorice-Bregu, Grapshi-Gravë, Hashova-Drague, Kakozi-Miraj, Nokova-Visi, Palokastra-Kështjella, Sofratika-Shufrati, Saraqinishta-Gjerni, Tranoshishta-Trandaj, Vanista-Vëneshta, Cepuna-Çepaj, Zhulat-Shulaj, Dropull-Fusha e Drinit, Deshnica-Dërrasa, Hoshtova-Kodra, Nivani-Nënmali, Sheperi-Sipër, Topova-Lajthiza, Konispoli-Çamëria, Çuçat-Cuca, Aligat-Trilagje, Dishat-Vishëza, Ninat-Nënëza, Perdhihor-Fëllenza, Çiflik-Fushaj, Grave-Lajthizë, Grazhdan-Drizë, Kakat-Kalaj, Kullurice-Kulperi, Qeburja-Rinia, Soponiku-Botkuqi, Zmineci-Dimnori, Theollogo-Rapëza, Vagalati-Vlaga, Vrina-Vrima.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Delvinës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 41 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrat 3 fshatra dhe i ndryshuan 38, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Brailat-Brrylaj, Kokodhiq-Merinoti, Kardhikaq-Kërthias, Kalase-Rebesh, Karakaxh-Pemza, Kopaçe-Ferras, Kongoc-Kungaj, Lefterhor-Liria, Mavropulli-Zezar, Mesopotam i Poshtëm-Meslumaj i Poshtëm, Mesopotam i Sipërm-Meslumaj i Sipërm, Palavli-Pallati, Senica-Kullosaj, Vergo-Purteka, Dhrovjani i Sipërm-Kastrioti i Sipërm, Dhrovjani i Poshtëm-Kastrioti i Poshtëm, Leshnica e Sipërme-Lajthiza e Sipërme, Leshnica e Poshtme-Lajthiza e Poshtme, Çerkovica-Rrethina, Valahove-Vllazeri, Ardhosova-Ardhas, Dhivri-Dibri, Ymer Efendi-Omertaj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Tepelenës: nga 54 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrin e mëparshëm 18 dhe 36 fshatra (60 % e tyre) e ndryshuan emrin e mëparshëm, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Breçishta-Fatosi, Berça-Grykëza, Hormova-Hardhija, Kashishta-Zallishta, Labovë e Madhe-Laborë e Madhe, Labovë e Vogël-Laborë e Vogël, Memaliaj-Sharkaj, Mexhgorani-Merguraj, Peshtani-Qyteza, Veliqoti-Veliaj, Kalivaçi-Donije, Kamshishti-Mesari, Koshtani-Gershtanizi, Levani-Luani, Qesarati-Qeshaj, Lapmartallozi-Qafëza, Mahmut Gjinaj-Gjinaj, Matoha Sanaj-Mataj, Salarija-Shpati, Gllava-Çukëza, Zvori-Burimi, Komari-Kodrina, Maricaj-Merjani, Rabije-Lisi, Selcka-Kopshtina, Zhabotika-Majasi etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Prefektura e Beratit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 137 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrat e 84 fshatrave dhe ndryshuan emrat e 53 fshatrave, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bistovica-Kështjellëz, Dobroniku-Bukuranje, Gjoroveni-Mali Plak, Kulalakut-Lahut, Mbolan-Bajames, Uznova-Fushgjata, Velobishti-Defrimi, Vetoniku-Dardhanj, Kuçova-Vajguri, Qereshniku-Qershajn, Çoragjaf-Qafaj, Plashnik-Kreshnik, Drenovica-Drithas, Sllanica-Shenjas, Velmishti-Fatmiri, Malishova-Karaflanj, Poliçani-Rosanjë, Hallvaxha-Kodras, Polozhani-Pëllumbas, Skrevani-Shkrepaj, Vokopola-Kryegregas etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8)Prefektura e Vlorës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Himarës: nga 7 fshatra, nuk ndryshuan emrat 4 prej tyre dhe i ndryshuan emrat 3 fshatra, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Qiparo-Gjinovleshi, Dhërmi-Gjolekaj, Vuno-Malaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa Himara, Palasa, Kudhësi dhe Piluri nuk ndryshuan nga forma e parë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Vorës: Nga 91 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrat për 56 fshatra dhe ndryshuan emrat e 35 fshatrave si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Tophana-Lagjja e Flamurit, Varosh-Kaçanik, Drashovicë-Drangaj, Kropisht-Fjerza, Movrovë-Fitorja, Budina-Verri, Golimbas-Pellambas, Ploça-Amantina, Sevaster-Kunorë, Velçe-Shpellaj, Brataj-Shkambi i Kuq, Gumenicë-Bigaj, Vranishtë-Zallishtë, Ramicë-Ramaj, Smokthinë-Zhgabaj, Brusja-Limaj, Gerneci-Arza, Karbunari-Thengjillas, Treshovë-Kështjellë, Bestrovë-Plepaj, Hoshtimë-Ushtimë, Kerkove-Shkrepaj, Zvernec-Rrethujëza, Bunavi-Verore, Aliban-Aliasi, Grabian-Gropaj, Novoselë-Katund i Ri, Sofratinë-Sopi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Nënprefektura e Sarandës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 24 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrat e 10 fshatrave dhe ndryshuan emrat e 14 fshatrave (60 % e fshatrave), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Saranda-Zogaj, Metoq-Metaj, Trembull-Tremburi, Gjiashte-Gjashte, Karalibaj-Likaj, Kalive Shushi-Sheshi, Bredan-Brija, Çaush-Rreshteri, Vermero-Kalina, Çiflik Vana-Vena, Ksamili-Mulliri, Hundecovë-Hundaj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Nga prefektura të tjera<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Burrelit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 164 fshatra gjithsej (se atëherë Burreli kishte në juridiksion edhe fshatrat komunave Lurë dhe Selishtë, si dhe disa fshatra të Mirditës) ndryshime përmbajtësore pësuan vetëm 10 fshatra, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bishkashi-Pishkashi, Klosi-Dullinjasi, Bejni-Shkreptima, Derjani-Derëgjani, Boshiqi-Krismajt, Kome-Këmbaj, Midha-Millëz, Karica-Karriza, Fsheti-Fshati, Shlliu-Shenllija.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Mirditës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 45 fshatra gjithsej asnjërit nuk i ndryshoi emri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Nënprefektura e Pukës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 50 fshatra gjithsej, ndryshuan formën e parë vetëm dy fshatra:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Spasi-Shpëtimi dhe Vau i Spasit-Vau i Shpëtimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Nënprefektura e Lezhës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 83 fshatra gjithsej, ndryshoi emri i vetëm një fshati:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krajmi-Skaj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Nënprefektura e Malësisë së Madhe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 94 fshatra gjithsej, vetëm 14 fshatra morën emra të rij, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dobre-Nënkodër, Potgore-Rranxë, Bogiq-Trojë, Kamice-Vau, Llazan-Vneshtë, Zhupa-Tregu, Okol-Rrethi, Stare-Katund i Vjetër, Goraj-Malishtë, Gradec-Qytezë, Bratosh-Vllaznia, Rahovica-Kodra, Vermoshi-Orajt, Vrata-Grykë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga sqarimi i autorit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nga 436 fshatra të këtyre 5 nënprefekturave morën emra të rinj vetëm 27, ndërsa 409 fshatra ruajtën emrat e mëparshëm. Pra, ndryshuan emrat e mëparshëm ,vetëm 7 % e fshatrave të tyre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Ndërkaq për për lëndën e peraqitur deri në pikën 8 autori jep këtë sqarim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emrat e këtyre njësive vendore të marra në analizë … nga gjithsej 1233 fshatra, nuk i ndryshuan emrat e mëparshëm vetëm 471, ndërsa 762 fshatra (62 % e totalit) i ndryshuan emrat e mëparshëm… Por kemi dhe nënprefektura, ku ndikimet qenë më të vogla dhe për rrjedhojë edhe ndryshime pati fare pak. Këto nënprefektura, në brendësi të vendit dhe në periferi, pothuajse nuk kanë rënë nën pushtim, ndaj dhe kanë pasur dhe ndikime më të pakta nga gjuhët e huaja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Në fund paksa në mënyrë kritike autori jep disa konstatime jo pa interes, që ne po i përmendim më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Për disa fshatra bëhet shqiptimi i drejtpërdrejt i emrit të huaj në shqip, andaj ndodh që përkthimi i drejtpërdrejt me dhënë një emër jo fort të këndshëm e të dëshirueshëm dhe për këtë shkak, duhet menduar për të gjetur një formë tjetër më të pranueshme. (Në të vërtetë, për këtë konstatim autori nuk jep shembuj konkretë.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Disa fshatra i morën emrat e rinj duke pasur parasysh pamjen fizike të tyre, relievin dhe pozicionin gjeografik, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pishaj, Kërrabaj, Bregasi, Kreshta, Rrafshorja, Bishtorja, Kurrizaj, Lëndina, Lisi i Madh, Lisi, Shkoza, Gropaj, Lugina, Kodraj, Bregorja, Shkambi, Shpatinaj, Shpati, Zallishta, Verriza, Driza, Shkrepaj, Dimnori, Hijëza, Qyteza,Lajthia, Fushgjata, Mali Plak, Qafaj, Kodras, Verri, Shkamb i Kuq, Plepaj, , Ahishta, Pyllasi etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Fshatra të tjerë morën emrat e rinj duke pasur parasysh vlerat prodhuese të fshatit, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjellorja, Burimi, Thatina, Thatushi, Kumbulla, Gështenja, Kështenja, Vreshtëza, Vëneshta, Kullosaj, Kopshti, Kungaj, Bajamas, Drithas, Arza, Pjeshkëza, Dardhas, Hardhija etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Disa fshatra të tjerë duke pasur parasysh vlerat etiko–qytetare të tyre e dhe të banorëve të tyre, morën emrat, si p.sh.: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shqiponja, Trimaj, Tryezëgjana, Dashamiri, Dëshira, Dafinëza, Ushtima, Ujmira, Bukuranje,Vashëza, Defrimi, Morrina, Pellumbas, Lagjeja e Flamurit, Fitojra, Kreshniku, Kështjellë,Verore, Bukëz, Punmira, Rrodhëza, Mshkiza, Pendari etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Sigurisht, në të gjithë këtë mori emrash, sipas autorit, ka edhe gjetje jo të përshtatshme, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bukuroshi, Floriri, Bukuroshi i Epër e Bukuroshi i Poshtëm, Miroshi, Thëllenza, Miraj, Vashëza, Defrimi, Morrina, Mshikza, Punmira, Rrodhëza, Rreshteri, apo Kastriot dhe Kastriot i Epër në Gjirokastër, kur ishte dhe u listua përsëri fshati Kastriot i Dibrës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe përfundon autori:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse mangësi të tilla janë të pashmangshme, por të korrigjueshme,…megjithatë kjo ishte një punë shkencore e vërtetë e serioze, që duhet konsideruar si bazë nisjeje. Ndaj, pikërisht këtu duhet mbështetur edhe starti i sotëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe ne, siç e cekëm më përpara, pajtohemi që materiali i tillë mund të shërbejë si bazë nisjeje, por jo të miratohet symbyllazi, ngase siç del nga përfundimet e punimit tonë, sa i përket formëzimit e fjalëformimit të emërtimeve në fjalë disa nga zgjidhjet e propozuara nuk përputhen me kriteret fjalëformuese që mendojmë ne dhe të tjerët se duhen mbështetur në kohën tonë për rastet përkatëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, ne mendojmë se formimet e propozuara me prapasheshtesën –AJ që kapin shumën mbi 80, ato –AS afro 30 raste, janë të diskutueshme, ndërkaq ato me -ËZ me afro 30 raste, si dhe ato pa ndajshtesa, jo të gjitha janë të qëndrueshme, pastaj shembujt me –IN(ë) 11/-5, -J/AN 42 /-39, -ISHTË 12/-6, -ISHT 20/-19 e raste të tjera duhen rishikuar, por nuk është vepruar qortueshëm kur është propozuar ndryshimi i i shembujve me prapashtesat sllave: –OV (17), -ICË (17), –IQ (7), e raste të tjera, të cilat do të kihen parasysh prej nesh gjatë analizës në pjesën e dytë të punimit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, mendojmë që gjithsesi urgjentisht duhet të (ri)botohet dokumenti integral (i plotë), në mënyrë që studiuesit e të interesuarit dhe mbarë opinioni mund ta shfrytëzojnë edhe këtë material për qellime të caktuara shkencore ose për të pasur në dijeni, një punë të tillë vërtet për lakmi që qenka ndërmarrë në vitin 1938 nga Qeveria shqiptare rreth ndryshimit të emërtimeve të toponimeve të papërshtatshme me prejardhje të huaj në Shqipri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mjerisht ajo qeveri nuk ka pasur mundësi të bejë zbatimin adminsitrativisht, sepse pa kaluar as gjysmë viti shiheshin gjasat se Shqipëria do të jetë pre e invazionit të fashizmit Italian ose edhe nga pushtues të tjerë potencialë, siç ishte Jugosllavia SKS.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(II) NGA LISTA E TOPONIMEVE (SLLAVE) NË TERRITORET<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E LIRUEME SHQIPTARE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ME SHQIPËRIMET E PROPOZUARA (1942)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë për fazën e parë (1912-1924) nuk kemi të dhëna që kishin filluar, apo jo, ndryshimet e emërtimeve të papërshtatshme të venbanimeve dhe për fazën e dytë (nga fundi i regjimit të Mbretit Zog) 1924-1939, siç e pamë në pikën e mësipërme, u bë një punë e mire vetëm viteve të fundit të atij regjimi, por që mbeti vetëm si tentativë, sepse në pranverën e vitit 1939, Shqipëria ra nën pushtimin italian. Mirëpo, ç’është e vërteta, siç dihet, Italia fashiste (musoliniane), pas parapërgatitjeve ilegale–legale që i intensifikoi në atë fillim të L2B, pa shumë mund e pushtoi Shqipërinë më 8 prill 1939 dhe pas një jave gjoja me dëshirë të vet shqiptarëve, Albania (Shqipnia) u fut në “personaunion” me Italinë dhe pas 2 muajsh, më 3 qershor 1939, gjithashtu gjoja me pëlqimin, përkatësisht me nënshkrimin e Viktor Emanuelli III dhe Shefqet Verlacit, në emër të Shqipërisë, u themelua e ashtuquajtura Mbretëria italo-shqiptare. Kështu, tash Viktor Emanuelli III quhej: Mbret i Italisë e i Shqipnisë dhe Perandor i Etiopisë, andaj perandori kishte tagër dhe detyrim të formonte e drejtonte edhe qeverinë shqiptare, po në të vërtetë, krejt pushtetin ekzekutiv të kësaj Perandorie e kishte në dorë, kryefashisti Benito Musolini, i ashtuquajturi Duçe, aleat besnik i kryenazistit gjerman Adolf Hitler.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se në këtë kohë në Qeverinë e Tiranës, nga përfaqësuesi i Italisë Qiano, qenë pranuar në Qeverinë e Shqipnisë, mjaft patriotë të njohur iredentistë të bindur shqiptarë, të cilët jo vetëm ishin të lejuar, por qenë edhe të ngarkuar, në njëfarë mënyre, të propagandonin për bashkimin e tokave shqiptare që kishin mbetur jashtë kufijve të Shqiprisë Londineze. Kuptohet që një punë e tillë prekte Greqinë e sidomos Mbretërinë Jugosllave SKS. Kështu që atë propandë të ligjshme aq hapur kundër Jugosllavisë e Greqisë nuk mund ta bënte më përpara Zogu si mbret i shqiptarëve as ilegalisht me qeverinë e tij, prandaj tash veprimtarët e caktuar nën ombrellën e Mbretnisë italo-shqiptare, mund ta bënin legalisht dhe me plotgojë, si Mustafa Kruja, Bedri Pejani, Ernest Koliqi, e shumë të tjerë, si dhe një plejadë e tërë intelektualësh të njohur jo vetëm katolikë, por edhe atdhetarë të tjerë të sprovuar shqiptarë nga Veriu e Jugu, që nuk kishin vetëm fjalë, por edhe punë për të mirën e popullit shqiptar. Në të vërtetë, ashtu siç e kishin parashikuar politikanët italianë pas dy vitesah Mbretnia Jugosllave SKS u zhbë dhe tash duhej të bëhej e përgëzohej, siç ishte premtuar: Grande Albania (Shqipnia e Madhe), duke iu bashkangjitur asaj viset e okupuara shqiptare, të cilat më përpara e gjatë LPB nga ish-Jugosllavia e Greqia i ishin aneksuar me dhunë, prandaj tokat e tilla duhej kthyer Shqipnisë Nanë. Mirëpo po kjo ide s’mundi të realizohej as njëhershmërisht, madje tërësisht asnjëherë e plotë as në proces, as nga ajo Mbretni shqiptaro-italiane, as më vonë. Shkaqet qenë të shumta, por do të përmendim këto dy: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, edhe pse, ushtria italiane u fut në Kosovë e në Mal të ZI, ajo e mbajti mbyllur kufirin e Kosovës me Shqipërinë për një periudhë 3-4 mujore, ngase siç thuhej edhe për arsye se V. Emanuelli kishte në (ha)mendje ta përtërijë dinastinë K. Nikollës dhe kështu edhe Kosovën t’ia bashkangjiste Malit të Zi, për të kënaqur zonjën mbretëreshë, që ishte me origjinë malazeze. Në të vërtetë, gruaja e Viktor Emanuellit ishte vajza e Kral Nikollës, i cili me formimin e Mbretnisë SKS e humbi pushtetin në Mal të Zi, edhe pse një vajzë e tij qe martuar me mbretin serb. Në këto rrethana, siç flitej atëbotë, ithtarët e Shqipnisë së Madhe me politikanët patriotë shqiptarë të implikuar në Qeverinë shqiptare të asaj perandorie, nuk e kanë pasur lehtë për t’i mbushur mendjen Perandorit për të realizuar sadopak një Shqipni Etnike që t’ia aneksonin (rikthenin) Shqipërisë viset shqiptare që tash hynë nën juridiksionin e Mbretnisë shqiptaro-italiane.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, në këtë drejtim asaj qeverie të Mustafa Krujës me disa shokë, nuk u mungoi përpjekja dhe suksesi i përgjithshëm kombëtar, andaj shikuar nga prizmi i sotëm neutral, së paku duke pasur parasysh efektin arsimo-kulturor në viset e lirueme etj., ajo qeveri nuk mund të quhej krejtësisht kuislinge, sepse shfrytzoi atë situatë për të mirën e popullit sadokudo të bashkuar nën emrin e flamurin shqiptar, apo jo?! <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, duhet sqaruar fakti se jo të gjitha trojet shqiptare nga zhbërja e Jugosllavisë Mbretnia e tillë italo-shqiptare, siç propagandohej, mundi t’ia ribashkonte Shqipnisë, por megjithatë propaganda si shpresë entuziazmonte dhe nuk u shua edhe për ato vise që mbeten jashtë. Nuk u shua as propaganda për lirimin e bashkimin e tokave shqiptare nga Follorino e Gjiu i Artës në Greqi deri në Ulqin e Tivar në Mal të Zi, si edhe për ato vise të Kosovës që Italia u detyrua t’i ndante me aleatët: Bullgarinë e cila mori nën administrimin e saj disa vise shqiptare në Maqedoni dhe një pjesë të Kosovë, dhe Gjermaninë, e cila po ashtu mori nën adminstrim Mitrovicën me një rrethinë bukur të gjerë, të cilën ia bashkangjiti Serbisë, nën administratën e qeverinë kuislinge të Nediqit. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, shqiptarët jo vetëm në Shqipërinë e Madhe, por edhe në viset e tjera në kuadër të Gjermanisë fituan më shumë të drejta se ato nën Bullgarinë okupuese, mirëpo duke u falenderuar patriotëve të devotçëm me veprimtarinë e tyre atdhetare, politike e arsimo-kulturor të pakursyer, shqiptarët, kudo, morën frymëmarrje më të lirë dhe shihnin një perspektivë që premtonte, pra, edhe në ato vise jashtë asaj Shqipërie, sidomos pas shpartallimit të Italisë fashiste, kur disa patriotë shqiptar, me në krye Imzot Harapin, shfrytëzuan tolerancën gjermane në dobi të bashkimit simbolik të trojeve shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, duke shfrytëzuar parapërgatitjet dhe entuziazmin e shqiptarëve idealistë, sidomos në këto vise, që iu bashkangjiten Shqipnisë Nanë, edhe pse për një kohë të shkurtër, filloi një rilindje e vërtetë me adminstratën shqipe, me hapjen e shkollave në gjuhën amtare, me një fjalë, u mundësua, si me thënë, një shfaqje e lire e kulturës dhe e identitetit kombëtar. Madje në këtë kontekst, çka është me shumë rëndësi për temën tonë nga Mbretnia Shqiptare (Mëkëmbësja e Përgjithshme, në Qeverinë e saj, përveç ministrive ekzistuese kishte formuar edhe Ministrinë e Tokave të Lirueme, ku veç detyrave të tjera kjo ministri, përkatësisht Mëkëmbësia e Përgjithshme, duke mos qenë shumë e kënaqur me ritmin e punës, nëpërmjet Kabinetit diplomatik, njoftonte se Ministria e Punëve të Jashtme “kishte ba me dijë se asht e nevojshme që çështjet e toponimastikës shqiptare (në viset e lirueme)… të rregullohen sa më parë, edhe për asye se qëndrimi i mbiemnimeve në gjuhën serbo-kroate mase një vit pas aneksimit të tokave Shqipnisë mund të interptohet si nji shenjë pasigurie të gjendjes n’ato krahina.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në fakt pasi qeveria bullgare tash sa kohë ishte kujdesur me i zëvendësue mbiemnimet e tilla, andaj tërhiqej vërejtje që edhe pala shqiptare sa më parë duhej me ndërmarrë masa për zgjidhjen e çështjes në fjalë… Në të vërtetë përgjegjësit nga Ministria e Tokave të Lirueme, duke qenë të vetëdijshëm se “kishin të bënin me një problem delikat e që padyshim kishte rëndësi kombëtare tejet të madhe” e kishte ndjerë të nevojshme “me i ngarkue me studimin e çështjes persona të rrahun në lamë gjeografike e historike si të Shqipnisë së Vjetër e tash të Re e përgjithësisht… Kështu për këtë qëllim ishte formuar Komisioni përkatës në këtë përbërje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
At Zef Valentini, kryesues dhe profesorët: 1. Ahmet Gashi, 2.Ndue Paluca dhe 3. Filip Fishta, anëtarë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ky Komision kishte për detyrë me i rikthye në shqipe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Toponimet sllave në këto krahina shqiptare që ishin vendosur dekada dhe shekuj më parë nga pushtesit serb, malazez dhe bullgar…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Madje për realizimin e kësaj detyre, ishin angazhuar zyrtarisht jo vetëm këto personalitete të shquara të fushave përkatëse, por edhe të tjerë duke punuar ngushtë me funksionarët e Ministrisë së Tokave të Liruara, por edhe me Institutin Shtetëror të Studimeve Shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga teksti që patëm në dorë për këtë punë ekziston dokumentacioni i plotë, prej nga ne në këtë punim shkëputëm, Listën e emërtimeve serbe me shqipërimet e propozuara, të botuar tash së voni në Gazetën shqiptare portal Farumi shqiptar, nën komentimin e studiuesit Veli Haklaj, nën titullin Mbretëria italo-shqiptare si i riktheu emërtimet sllave në shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja teksti origjinal i propozimeve por me boldimin dhe pikat e radhitjes (si numra e shkronja) të vëna prej nesh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Lista e toponimeve në territorin shqiptar me shqipërimet e propozuara <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Dibra dhe Struga:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Podmolje –Rranxa, Meševiste – Meshevistja, Novosela – Fshati i Ri, Drugovo – Drugova, Srbica -Koshëza,Veleste–Naltësija, Labunište–Labi, Jablanica – Jablanica, Kodzadzik–Koxhaxhiku, Lazaro Polje–Kastrioti, Galičnik Galiçniku, Žiromica–Zhirovmica, Rostuša–Rostusha, Volkovija –Valkalija???, Mavrovo –Mavraj, Niciforvo –Niqifori.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prespa<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Leskovec–Laskaj, Otesevo–Babaj, Perovo-Peraj, Carev Dvor–Pallati, Podmočane–Moçala, Krani–Krani, Nakolec–Nekolaj, Ljubojna – Miqesija, Lajmos (Lemos)-Qafa, Pisoderian–Pisha, Vatokhorian-Ferra, Katokhori-Fshati i Poshtën, Moskhokhori–Mosku.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3.Tetova<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zeljino–Blerimi, Strmnica-Shpati, Miletino–Miraj, Neprosteno- Neproshteni, Dzepciste-?, Brdoc–Kodra, Sevce-Sevcja, Brvenica-Brevenica, Tumeviste–Tumça, Volkovija-Valkalija??, Srbinovo-Donika, Trnovo-Ferra, Simnica-Simna Vogël.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Kosova Qendrore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Stari Kacanik-Kaçaniku i Vjetër, Grlica–Qafza, Varos–Varoshi, Jazince-Jazhincja, Sevce-Sevcja, Urosevac-Ferizaj, Pozarane–Flakadani, Gnjilane-Gjilani, Podgradnje-Rranxa, Babus-Babushi, Stimlje-Shtimla, Nerodimlje-Shtërporja, Staro Selo- Fshati i Vjetër, Belogradec-Bardheci, Laplje Selo-Lapi, Gračanica–Gjyteza, Dobrevo-Miraj, Belačevac-Bardhaj, Caglavica-Çagla. Milosevo-Bajram Curri ose Milo Shini. Lebane-Majta, Slovinje-Arëni, Obilic-Abdyl Frashëri, Kosovopolje –Fushë e Kosovës, Dobri Dub-Lisi, Prilužje-Prelushi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Metohija dhe ana e Prizrenit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dečani-Deçani, Crmjan-Cërmniani, Gorazdevac-Malsija, Ratkovac-Luftari, Orahovac-Orahova, Zrze-Zerze, Rogovo-Rugova, Suva-Reka-Lumi, Movlane–Mavlana, Bijelo Polje–Fusha e Bardhë, Dobruša-Mireza, Djurakovac-Gjergjaj, Vrelo-Vrella, Belica-Bardhëza, Rožaj-Rozhaj, Ribarica- Peshkatari, Pridvorica-Kepallati, Srbica-Kosëza, Obrinje-Abaraj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Pellgu i Plavës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kruševo-Dardha, Martinović–Martinaj, Vojno Selo–Ushtrija, Novsiči-Djelmnija, Velika-Plaka.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Zona e Ulqinit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vladimir-Vladimiri, Pelinkovići – Pelinku.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Lumej dhe male<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shar Planina–Bjeshka e Sharrit, Stogova Planina-Bjeshka e Stogovës, Milanovac Planina - Bjeshka e Milanit, Crna Goga-Mali i Zi, Ljuboten-Lubotini, Nerodimka-Shkretija, Lepenac-Bukurija, Bistrica-Bistrica, Pečka Bistrica-Bistrica e Pejës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Rajonet<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krajina-Kraja, Metohija-Metohija, Podgor-Rranxa, Podrima-Bregdrini, Kosovo Polje – Fusha e Kosovës, Prekorupjle-Prekorupi, Gornja Morava- Morava e Malit, Donji Polog- Fusha e Poshtme, Gornji Polog- Fusha e Epër, Mavrovo Polje- Fusha e Mavrajvet, Gornja Debrca- Malsija e Dibrës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Stacionet Hekurudhore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Ohër- Strugë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skopje-Shkupi, Ohrid-Ohri,Podmolje-Rranxa, Struga-Struga, Vranište-Vranja, Tasmuroniste-?, Trebeniste-Trebenishti, Meseviste-Mesevishta, Botun-Botuni, Novo Selo Ohridsko-Fshati i Ri i Ohrit, Izdeglava-?, Arbinovo- Arbëni, Slivovo-?, Presek-Preseku, Klenovac-Klena, Malkovac-Malku, Izvor Ohridski-Gurra e Ohrit, Podvis Ohridski-Rranxa e Ohrit, Kičevo-Kërçova, Sveti Nikola-Shën Kolli, Oslomeni-Besa, Srbica-Kosëza, Tunjo-Tunja, Dolenaka Rampa-Rampa e Lugut, Berikovo-Ganija, Bukojčani-Ashta, Bukovik Ohridski- Bukoviki i Ohrit, Zrkjlje-Zeqra, Donovica-Dona, Tajmište-Tajmishta, Stetkovo-Mesi, Zimnica-Dimri, Zvezda-Hylli, Kunovo-Kunova, Gostivar-Gostivari, Vranovci-Vranti, Badovine-Badovina, Palačište-Palçi, Tetovo- Tetova, Saracilce-Saraçi, Glumčin-Glumçini, Novo Selo Tetovsko- Fshati i Ri i Tetovës, Laskarci- Laskaj, Semeniste-Faraj, Glumovo-Gluma, Djeneral Hanri-?, Gornje Skopje-Malsija e Shkupit, Zipce- Gardhi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Linja Shkup-Mitrovicë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skopje-Shkupi, Gornje Skopje-Malësia e Shkupit, Djeneral Hanri-?, Djeneral Jankovic-?, Kačanik-Kaçaniku, Grlica-Qafëza, Uroševac-Ferizaj, Babljak-Bablaku, Lipjan-Lipjani ose Ulpiana, Prilužje- Prelushi, Samodreza- Besabesa, Vucitrn-Vuçiterna, Kosovska Mitrovica- Mitrovica.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c. Linja Pejë-Fushë Kosovë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pec-Peja, Hvosno-?, Budisavic- Budi, Metohija- Metohija, Pograde-Rranxa, Dobro Voda-Ujmiri, Cerovik-Bajram Curri, Banjic-Baja, Drenica-Dreni, Dobrosevci-Augusta, Belacevac-Bardhaj, Kosovo Polje- Fusha e Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç. Linja Fushë Kosovë- Prishtinë- Podujevë-Kurshumli:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kosovo Polje-Fusha e Kosovës, Priština- Prishtina, Devet Jugovica-Nanda, Vrani Do- Vrana, Put-Rruga, Podujevo-?, Kuršumlija-Kurshumlija. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d. Linja Rasha-Novipazari-Rozhaj-Kolashin: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Raska-Rasha, Pilareta-Pilareta, Novipazar-Novipazari ose Pazar i Ri, Bajevica-? Zunjevci- Zhunji, Ribarice-Peshkatari, Botrage-Botraga, Spiljane-Shpellani, Kolapare-Kolapara, Rožaj- Rozhaj, Zupanica-Zhupanza, Turjak-Turri, Trpeza-Treveza, Gidocelje-?, Ravna Reka, Mojkovac-?, Kolasin- Kolashini.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II.VENERIME NGA BURIMI i MËSIPËRM<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç mund të shihet Komisioni nuk është ndalë vetëm në viset që momentalisht i ishin bashkuar Shqipërisë, por edhe në vise të tjera nën adminstrimin, qoftë të Bullgarisë, si b.f Kaçaniku i Vjetër etj., qoftë Serbisë së Nediqit, si b. f. Mitrovica, Podujeva etj., deri edhe Rasha me Pazarin e Ri etj., të cilat më vonë për pak kohë 1943-1944 bashkë me Shkupin edhe qenë përfshirë sa më thënë me entuziazëm në kuadrin e Shqipnisë së Re ose Shqipnisë Etnike, terma këta, siç dalin nga burimi në konsultim, në vend të ashtuquaturit term italian Shqipnia e Madhe (Grande Albania).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, nga dokumenti i mësipërm, do të dallojmë dy karakteristika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) veçori të përgjithshme dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) veçoritë formëzuese fjalëformuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Veçori të përgjithsme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si veçori të përgjithshme nga dokumenti në fjalë dallojmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, lënda nuk përfshin vetëm Tokat e Lirueme, në Kosovë, Maqedoni e Mal të Zi, por kalon edhe në rajonin e Novipazarit e Rashës (Rashkës) në Serbi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, barasvlerësit e disa emërtimeve në shqipe dalin me pikëpyetje, d.m.th në shqipe ende nuk ishte gjetur barasvlerësi përkatës. Në këtë grup bën pjesë edhe edhe emri i qytetit Podujevë-a.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, emëvendet e trevave shqiptare në Greqi nuk u preken fare (ngase ishin ende të palirueme), por nja disa shembuj te Prespa, si të themi të asaj natyre greko-vllahe barasvlerësisht shqipërohen, si: Pisoderion–Pisha, Ljamos (Lemos)–Qafa, Vatokvorfion -Ferra, Katorhori -Fshati i Poshtën, Maskhorkhori-Mosku.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, para Institutit Alabanologjik të atëhershëm e faktorëve përkatës jo vetëm gjuhësor, por edhe atyre të historisë dhe të gjeografisë mbetej detyrë që të vazhdonin trajtimin e qëndrueshmërisë së toponimeve edhe në vetë Shqipërinë e Vjetër (londineze).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Veçori formëzuese fjalëformuese<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rreth veçorive formëzuese e fjalëformuese, këtu nuk do të ndalemi gjatë, ngase ndonjëri nga shembujt do të ceket edhe në pjesën e dytë ttë kësaj vepre, ku temë e fjalëformimit trajtohet më në hollësi, megjithatë nga kjo fushë po përmendim këtu, jo vetëm sa për kërshëri, por për më tepër se aq, ndonjë fakt si:. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, të emrat e propozuar në shqipe janë shënuar në trajtën e shquar, veç emrit Zërze, por kjo nuk ndodhë në ndonjë rast me gjymtyrën e parë me emrat tofjalësha: Fusha e Poshtme, Fshati i Ri i Tetovës etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, vihet re prapashtesa shqipe –AJ edhe pse e specializuar për patronime, të përdoret si zëvendësim në vend të disa prapashtesave sllave të toponimeve përkatëse të venbanimeve me -(v)es, -ovo, -evo –e/vac, por asnjëherë në vend të prapashtesës -viq ose –ica të serbishtes(!).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, lë pështypje emërtimi i stacionit serb Arbinove që nga Komisioni shqipërohet Arbënia, andaj po e shënoj si pikë më vete.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, zgjojnë intereres përkthimet Pridvoric (pri+dvor) me Kepallati: ke (te tek)+pallati, Nerodimlje- Shtërporja (ne rodi’ –shtërp), ndërkaq Nerodimka (lumi)– Shkretija(!!).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, shikuar nga raporti barasvlerës serbisht-shqip, për mendimnin tonë kërkon sqarim, p.sh. rasti: Gornje Skoplje -Malsia e Shkupit dhe Gornja Debrca–Malësia e Dibrës, ngase emri gora e serbishtes në shqipe ka barasvlerës mal ose malësi varësisht nga konteksti, ndërkaq mbiemri gornji gornja gornje është mbiemër ka kuptimin i sipërm, e sipërme apo i epërm e epërme, varësisht nga gjinia e emrit. Me sa pamë emërtimi i tillë në sllavisht kishte të bënte me konceptin vend-vakëf.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, mesa pamë, emri polog në serbishte aktualisht mbulon këto dy koncepte: të parin furrik dhe të dytin drith, drithnajë, andaj emërtimi shqip fushë nga Komisioni mund të jetë jo i qortueshëm. Krahaso: Gornji Polog – Fusha e Epër (sot e Epërme) dhe Donji Polog –Fusha e Poshtme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, zgjon interes rasti te Prespa: Katakhori - Fshati i Poshtën. Pikërisht e kam fjalën me N-në fundore të mbiemrit i poshtëN, Siç dihet ky mbiemër në letrarishte përdoret me kuptim neutral i poshtëm (Fshati i Poshtëm), ndërkaq me kuptim pejorativ i poshtër. Në Kosovë sipas traditës trajta i poshtër / e poshtër është pëdorur me –r fundore, gjë edhe sot dëgjohet në stilin ligjërimor me kuptim jopejorativ edhe në toponime si Katundi i Poshtër, Vorret e Poshtra, Mahalla e Poshtër, Lluka e Poshtër, Lluka e Sipër, Katundi i Poshtër etj., prandaj për ne ka domethënie neutralizimi i kuptimit pejorativ i shënuar aty me elementin –N (nazal), i cili në toskërishteqë në lashtësi u shëndërrua në R: i poshtër / e poshtër, çka nënkupton se trajta më e hershmesiç supozohet ishte me –*N (intervokalike), prej nga doli trajtë e rotacizuar në mbarë trevat e Kosovës?!. Gjithsesi kjo dukuri kërkon sqarim, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E teta, të vihen re disa përkthime si Koshëza për Srbica, përkatësisht Kosëza (afër me konceptin srp-drapër të serbishtes).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E nënta, lypset përshëndetur emërtimet si risime mbi bazë shqipe ose si krijime bashkëhore: Blerimi, Bardhëza, Bardhaj, Hylli, Qafëza, Gurra etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dhjeta, dy raste Komisioni i ka lënë në alternativë: Lipljan -Lipiani ose Ulpiana dhe Obiliq-Bajram Curri apo Milo Shini.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, meqë ky material i vitit 1942 si dhe ai i vitit 1938 nuk ishin publikuar më përpara e si rrjedhojë nuk i kishim të njohur, as ne, as hartuesit e regjistrave të hartuar te ne, prandaj ne i paraqitëm të shoqëruara me ndonjë hollësi jo vetëm sa për kërshëri, por që njëherazi mendojmë se duhet me i pasë parasysh studiuesit tanë, sa here shqyrtohet kjo lëndë, si në kohën e sotme ashtu dhe në të ardhmen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht lënda nga këto dy burime do të konsultohet prej nesh edhe nga pikëpamja formëzuese dhe sidomos nga ajo fjalëformuese në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(III) NGA FJALOR I EMRAVE GJEOGRAFIKË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TIRANË 2002<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si ndihmesë e mirëpritur për ne erdhi burimi Fjalor i emrave gjeografifë të RSH (2002), ku përveç materialit (tekstit përmbajtësor të emërtimeve konkrete) për ne zgjojnë interes të veçantë edhe që të tre këta tituj shoqërues të kësaj vepre: Parathënia, Ndërtimi i Fjalorit dhe sidomos shtesa mbasthënëse me titull: Disa kritere e rregulla të ndjekura për vendosjen e trajtës normative të emrave gjeografikë në këtë Fjalor, punim i shkruar nga studiuesi i mirënjohur për ne prof. Emil Lafe. Po i shënojmë me pak fjalë disa konstatime si ndihmesa mësimore që morëm ose i përforcuam njohuritë tona nga titujt shoqërues të kësaj vepre, të këto, që pëveç meje mund t’u hyjnë në punë edhe studiuesve e të interesuarve të tjerë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Konstatime të nevojshme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Nga Parathënia<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NgaParathënia e këtij burimi veç tjerash kuptojmë këto gjëra tejet të rëndësishme për lexuesin si dhe për plotësimin e disa gjërave profesionale lidhur me punimin tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, ky Fjalor është përmbledhja e parë e emrave më të njohur gjeografikë të RSH-së, ku, ndër të tjera, janë përfshirë emrat e qyteteve, të fshatrave, por edhe disa prej qendrave të rëndësishme të banuara.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, synimi i kësaj pune ishte edhe të përcaktojë trajtën normative të shkrimit e të shqiptimit të tyre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, Fjalori pasqyron të gjitha ndryshimet e emërtimeve gjeografike që janë bërë pas Çlirimit (pas L2B).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, gjithë lënda e nxjerrë nga burimet përkatëse është diskutuar, siç njofton autori, në çdo rreth me komisione të posaçme të përbëra nga njohës të mirë të gjeografisë e të të folmeve të rrethit përkatës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, edhe pse gjatë redaktimit, për të saktësuar një varg emrash janë bërë diskutime plotësuese me njohës të mirë të zonave përkatës edhe pse të gjithë emrat gjeografikë të përfshirë në këtë Fjalor janë shqyrtuar, një për një, dhe është përcaktuar trajta normative e tyre, megjithatë, duke e pasur parasysh faktin që përcaktimi i trajtës normative të emrave gjeografikë është një çështje shkencore shumë e ndërlikuar dhe së këtejmi, për këtë në Kongresin e Drejtshkrimit (I972) si dhe në Fjalorin drejtshkrimor (1973), u përcaktua qartë se shkrimi i emrave gjeografikë nuk mund t’u nënshtrohet tërësisht rregullave drejtshkrimore të leksikut të përgjithshëm, andaj shumë emra gjeografikë të njohur në mbarë vendin dalin në një trajtë të caktuar dialektore, e cila, megjithatë konsidertohet normative, si p.sh. Rranxë (Kukës, Shkodër), Shullan (Dibër, Kukës), Truen (Pukë), Kaluer (Lezhë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, edhe pse hartuesit e këtij Fjalori janë të vetëdijshëm se vendosja e një trajte sa më të drejtë normative të emrave gjeografikë do të arrihet nëpërmjet kërkimesh e diskutimesh te reja, megjithatë me të drejtë shprehin bindje që ky fjalor edhe drejtshkrimisht përbën një bazë të nevojshme për punën e mëtejshme në këtë fushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Nga Ndërtimi i Fjalorit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe nga Ndërtimi i Fjalorit konsiderojmë si ndihmesë këto mësim-konstatime: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, emrat gjeografikë që janë dhënë sipas rendit alfabetik, ata të thjeshtit janë shënuar në trajtën e pashquar, pa shënuar gjininë e cila kuptohet lehtë nga mbaresat a fundoret përkatëse, ndërkaq tek emërtimet e pathjeshta (emër+mbiemër, emër+emër në gjinore, emër+parafjalë+emër gjymtyra e parë është dhënë në trajtën e shquar, si: Qafa e Thanës, Shtegu i Dhenve, Mali me Gropa; Karbunara e Poshtme, Katundi i Vogël, Katundi i Vjetër, Katundi i Ri, Lumi i Bardhë,Vau i Shkjezës, Vela e Vendit, Vodëza e Sipërme Curraj i Epërm etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, emrat gjeografikë me –AJ me theks në rrokjen e parafundit nuk marrin mbaresë shquarsie në rasën emërore, si: Brataj, Memaliaj, Sinanaj, Ferraj, Kapaj, Kukaj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, emrat gjeografikë të përbërë nga një emër në rasën emërore dhe një emër në rasën gjinore, kur janë pjesë përbërëse të një emërtimi të përveçën gjeografikë që të dyja gjymtyrët shënohen me shkronjë të madhe, si: Bregu i Detit, Bregu i Lumit (qendër banimi), Mali i Jushit (fshat), Ranza e Shnikut (fshat) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, në rastet kur një emër gjeografik është zëvendësuar me një emër të ri, në Fjalor jepen të dy emrat, secili në vendin përkatës, p.sh. Pëllumbas (ish Samuraj), ndërkaq te Samuraj (sot Pëllumbas) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Nga kriteret dhe rregullat e ndjekura… <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e fundit me titull Disa kriteret e rregulla të ndjekura për vendosjen e trajtës normative të emrave gjeografikë në këtë Fjalor, të shkruar nga prof. Emil Lafe, sqarohen, përforcohen, përplotësohen, por edhe shtohen disa të dhëna me interes që kanë të bëjnë me ndërtimin e kuptimin e këtij fjalori. Profesor Lafe, këtë analizë e ka ndarë, si me thënë në katër tituj (sinënkapituj):<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Kriteret e përgjithshme, ku nën 1.1. përmend 8 kritere ose pika të ndarë me:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- Vizë lidhëse, ku në pikë të veçanta cek disa diftongime të veçanta dialektore që nuk janë reflektuar në emra gjeografikë, si: Luznoj, Radomarj, Shutrej, Sllatajn, në vend Luzni, Radomirë, Shutri, Sllatinë, por si emërtim e të ngulitura në gjuhën e shkruar kanë gjetur vend trajtat si: Kraj-Reç, Krej Reç. E veçanta, te këto raste del se prapashtesat –Oj dhe –EJ (Luznoj, Shutrej) nuk parapëlqehen, andaj ato dalin të nomëzuara në trajtën e pashquar me fundoren –I.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Edhe palatalizmi e ndërfërkimet e bashkëtingëlloreve dialektore si: Bulgjër, Diqakë, Gjur-Lurë, Gjurra e Madhe, Përbregj, Qoshtan, Vigj –janë korrigjuar në Bulgër, Dipjakë, Gur-Lurë, Gurra e Madhe, Përbeg, Ploshtan, Vig…, por janë pranuar (gj/g):Gjoricë, Lugjaj, Zogjaj, por edhe toponimet (gj/q): Rrasa e Gjytetit, Kodra e Gjytetzës…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Zëshmimi ose shurdhimi i bahkëtingëlloreve fundore është stabilizuar në gjuhën e shkrimit: te rastet: Çiflig-u (g/k), Liqeth-i ( th/dh, Patos (s/z), Rubik (k/g) …<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Në pikë të veçantë sqarohet ndërrimi nj/j sidomos në toponimet, ku autori i jep cilësinë e normës trajtën me –NJ: Gështenjë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Bjerrja e h-së nuk del e lejueshme, kështu trajtë e drejtë: Buhal, Sohodoll, Perhondi, Vinjah…, ashtu si edhe për moslëvizjen e theksit në zanoren e parë: Fier, Fierzë, madje nuk arsyetohen ndërrimet fonetike, si: Lobonjë (o/u) Novoselë (o/a), Maja e Lajthizës (a/e), Dëllinjë (ë:e) etj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, nën pikën 1.2., theksohet se jo rrallë veçori dialektore kanë shërbyer për të njëjtësuar toponimin përkatës homonimik dhe lidhur me këtë shembujt u ndanë në dy grupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. me zanore e grupe zanoresh dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. me bashkëtingëllore e grupe bashkëtingëlloresh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shembuj me zanore e grupe zanoresh<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.1: Banjë/Bënjë, Frankth/Frëngth, Gramsh/Grëmsh, Llangë/Llëngë, Por Shkëmb/Shkambi, ndërkaq po Rranxa e Shniku, Shullani i Shtrembët etj…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.2. Kaluer Truen (ue), por Gjoli i Buajve, Qafa e Buallit etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.3. Vorri i Hanës, Vorri i Bamit, Vorri i Fratit…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.4. Maja e Korrilës (a/o); Rripa e Shëllirës (i/y). Tanda/Tenda; Vakuf/Vakëf; Lejthizë/Lajthizë, Lubinjë/Lubonjë, Maja e Gremit/ Maja e Grëmit; Peshkopi/Peshkëpi (o/ë), Dishnicë/Dëshnicë, Shijak/Shijan/ Shojhon; Boks/Baks (o/a) deri edhe Këlcyrë/Krisurë etj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Shembuj me bashkëtingëllore e grupe bashkëtingëlloresh<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.5. Edhe lidhur me bashkëtigëlloret është pasur parasysh që ruajtja në shkrim e veçorive dialektore të shërbejë për të individualizuar e për të njëjtësuar toponimin përkatës, si: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) n-ja e parotacizuar: Qafa e Blinit, Maja e Drenit, Druni i Martallozëve, Maja e Frashnit, Përroi i Gjarpnit, Mali i Kunorës, Bregu i Ranës, Thekër /Thekna !!! etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) zëshmimi i bashkëtingëlloreve të shurdhëta: Cfakë, Cfrat, Cupi i Madh; Hingë ; Rrasa e Gjytetit; Maja e Badrave, Badhër/Batër (d/t)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) z-ja e kthyer në afrikate: Zalli i Rranxës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Po kështu janë ruajtur një varg rastesh trajtash dialektore: Qafa e Gjalit/Qafa e djalit, Novosejë/Novoselë, Shuri i Kuçit, Përroi i Zhurit (sh/zh), Toshkëz/Toshkës (z/s), Çardak /Çardhak, Tërovë/Tërrovë (r/rr), Leshicë/Leshnicë, Kreshpan/Kreshpanj, Barbullej/ Barbullojë/ Barbullinjë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.3: Është vendosur trajta origjinale e disa emërtimeve (Fushë-Arës jo Fushë-Arrëz, (qytetet e fshat në Pukë), ndërsa Fusharë fshat në Kukës, pastaj:Razën jo Razëm, Patog jo Patok etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimi toponimik togfjalësh, dy gjymtyrët shkruhen me shkronjë të madhe: Përroi i Zi, Përroi i Thatë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Në pikën 3, tekstualisht thuhet kështu: Në pajtim me traditën e përdorimit zyrtar janë shkruar me –AJ emra fshatrash Arapaj, Demarkaj, Hamallaj, Haziraj, Lakaj etj. (Në Shqipërinë e Mesme, të cilët në viset përkatëse përdoren në trajtën me –JE si Arapje… por është pranuar si normative trajta Këçukje e ngulitur (Durrës), por edhe Mukje, Zhurje, e ndonjë tjetër…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithashtu në pajtim me traditën zyrtare janë normative shembujt: Barakaj, Sallmonaj, Kukaj, Mustafaj, të cilët në vise përkatëse dalin me /e; Barake, Sallmone, Kuke, Mustafe… Mbiemrat që përdoren si përcaktues toponimesh janë njësuar te shembujt: Curraj i Epërm, Curraj i Poshtëm, Gomsiqja e Epërme, Gomsiqja e Poshtme etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II. Disa rregulla drejtshkrimore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Shkrimi i -Ë-së së potheksuar<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) –ë-ja fundore: Brojë, Lezhë, Tropojë ; Buzë-Madh, Ujëbardhë, Lumëzi; Kamzë, Manzë, por Manëz etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) –ë-ja e patheksuar te emrat me –ës, -ësh, -ëz: Bathës-i, Kukës-i; Grykësh-i, Gurrëz-i, por Ballsh, Belsh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) - ë-ja e patheksuar: Cërrujë, Gëlleshtë,, Mëgullë, Komësi,Vërrin, por Kapshticë, Srriqe, Rrgjina-t (v. sh.).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Shënimi me –ë ose me –e: Blëzenkë, Çërravë; Gërmenj, Golem<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Shkrimi me –i ose –y: Graka e Madhe, Kodra e Gjytezës (me –i asnjë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Shkrimi i grupit –ue: Kaluer, Truen, por Rrashbull Mlcu-oi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Shkrimi i bashkëtingëlloreve nj/ j: Mazhanj e Mazhaj,Gërmenj e Gërmej, Gështenjë, Brinja e Lisit, por Mali i Shejtit, Kroi i Zojës, Vajmëdhej.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Shkrimi bashkëtigëllores rr: Arrëz, Rrëzë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Shkrimi i grupeve mb, nd: Ndërfushaz, Mbishkodër, por Fani i Vogël, Rremull.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Shkrimi njësh e ndaras të emrave gjeografikë: Fushëkuqe, Fushëlumë, Kodërmajë; Qafëmollë e Qafa e Mollës, Shëngjergj, por Qafë-Kërrabë /qafa e Kërrabës (!),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9) Përdorimi i vizës lidhëse: Nikaj – Mërtur, Gur –Reç, Gurëshqipe (!)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10) Përdorimi i shkronjave të mëdha: Përroi i Farkës, Qafa e Kumbullës, Qafa e Gurit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III. Disa rregulla gramatikore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Trajta e shquar: Barçalla-i (jo Barçallaja), Mëlcu-oi (jo Mëlcuja);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Prirja me –n fundore: Balldren-i (jo Balldre-ni).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emrat e pëgjithshëm e trajta e pashquar: Gjiri (jo gjiu), Kroi (jo prroni, përroni)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Trajta e shquar me –k. -g, -h fundore: Koritnik-u, Laku i Thive.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Gjinia e emrave gjeografikë: Shënkollë-a, Spasathor-i , Spatharë –a, Pylla e Vogël, Qafa e Pyllës, Ujët e Ftohtë, Ujët e Zi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Rasti emrave me –AJ: Ballaj (jo Ballaji), Brataj (jo Brataji), shkolla e Bratajt (jo e Bratajve). Është fjala për emërtim vendi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Përdorimi i rasteve në shumës (formë e fosilizuar): Bregu i Ahmate, Buza e Dede, Maja e Keke, Mëgjulla e Hote, Shpella e Hyse, Kërshi i Kocaje, Shuri i Kuçe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Disa veçori të ruajtura morfologjike dialektore për të njëjtësuar toponimin si Maja e Strehave, Gurët e Ngulë, Maja e Shpueme, Maja e Lartër Përroi i Thanëve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu vetëm në ndonjë rast përdorimi i theksit hyn në përdorim, i cili përdoret për të dalluar emërtimet homonimike Pojan/ Pojanë !!! S’do mend që edhe nga rregullat e tjera që sjell punimi i mësipërm përforcuam dijen edhe për gjëra që njihen si të zgjidhura, por edhe për gjëra të hapura. Së këtejmi kjo ishte arsyeja që ne e konsultuam këtë punim mjaft në hollësi, prej nga nxorëm të dhëna që e ngrejnë më në nivel temën tonë, për mos me thënë që është trajtuar disi shkel e shko, apo jo? Por vlera më e madhe e kësaj vepre (Fjalorit) është grumbullimi dhe paraqitjen e materailit, i cili prej nesh është konsultuar e shfrytëzuar nga disa aspekte, dhe më fort rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimeve në shqyrtim dhe lidhur me këtë meqë nuk dimë që dikush tjetër ka bërë ndonjë studim model, morëm guximin të shprehim disa mendime tona, edhe nëse nuk janë të gjitha në harmoni me zgjidhjet fjalëformuese që ofrohen në këtë burim. Fundi i fundit pothuaj të gjitha emërtimet janë regjitruar nga terreni, por vetëm me ndonjë adaptim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe pse Komisioni nuk e ka vra mendjen për të saktësuar mënyrat e modelet e fjalëformimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe, megjithatë nga vetë materiali i regjistruar del që edhe në këtë drejtim kontributi nga puna e bërë në këtë vepër nuk mund të mohohet. .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(IV) NGA REGJISTRI I STANDARDIZUAR I EMËRVENDEVE TË KOSOVËS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(PRISHTINË 2005)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës, si broshurë u botua nga shtypshkronja Era, Prishtinë 2005, por puna kryesore numerikisht pothuaj ishte kryer në vitin 2000-2001, edhe psae e dorëzuar si e përfunduar në vitin 2004. Në këtë burim që në fillim shënohen emrat e studiuesve veprimtarë, anëtare të Komisionit Qendror që janë 15 emra të njohur studiuesish në fushat përkatëse te ne (Kosovë), madje shënohen edhe 5o emra aktivistësh … si dhe disa intelektualë veprimtarë të njohur tek ne, po nuk shënohen komisionet lokale nëpër komuna.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, tekstin përfundimtar e ka hartuar redaksia në këtë përbërje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Prof. dr. Shefki Sejdiu (kryeredaktor),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Dr. Mehmet Halimi, Dr. Rexhep Doçi, Mr. Isa Bajçinca,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dr. Jusuf Osmani - anëtarë, dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Prof. Dr. Begzad Baliu (sekretar). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq nga parathënia e kësaj broshure të shkruar nga sekretari, prof. dr. Begzad Baliu, si me thënë në bashkautorësi me kryeredaktorin, thuhet se:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
... Edhe Lufta e Kosovës 1998 – 1999 ”solli ndryshime të thella në historinë e Kosovës”, solli një realitet të ri sidomos në aspektin e zhvillimeve të brendshme, por edhe më gjerë”.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, pas kësaj Lufte, siç pohohet aty:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
filloi një frymëmarrje e re edhe nga pikëpamja e mendimit sociohistorik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, si rezultat i Luftës edhe nën presionin e aleatëve, forcave ndërkombëtare të NATOS, ushtria okupuese serbe u largua nga shumica e trojeve shqiptare të Kosovës, por njëherazi në këtë frymë u shpreh dëshirë e ligjshme që duhej larguar edhe ndikimi i administratës serbe e ndër to ende qëndronin si barrë e rëndë e asaj atmosfere edhe emërtimet e emërvendeve, ku bëjnë pjesë edhe emërtimet e venbanimeve, randim shpirtëror ky, të cilin e ndjente thellë masa e gjerë shqiptare. Kjo masë donte që bashkë me robërinë shekullore të ndryshohen edhe disa nga emërtimet e tilla të huaja, andaj në mënyrë stikike filluan të ndryshoheshin disa emra toponimikë, sidomos të vendbanimeve që iritonin,. Duke e parë këtë situatë, pothuaj konfuze, nga Qeveria e Përkohshme e Kosovës që në gusht të vitit 1999 u miratua nisma e disa intelektualëve që të rishikohet toponimia, sidomos ajo e vendbanimeve të Kosovës dhe pas njëfarë përgatitjeje në fillim të dhjetorit 1999 Ministria e Arsimit pas një kontakti me studiuesit kërkoi nga ata që të punonin rreth standardizimit të emërtimeve të venbanimeve të Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Parime dhe detyra<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Andaj si rrjedhojë, u caktua Komisioni Qendror për Standardizimin e Emërvendeve të Kosovës dhe në harmoni me kërkesat shoqërore e shkencore fillimisht u hartuan këto parime si detyra:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Të hetohen e të ruhen elemente toponimike:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) paraindoeuropiane): si Llap, Gallap etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) indoevropiane si: Ulpianum, Theranda,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) ilire: Dardani, Scardus, Bederiana,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) protoshqiptare e shqiptare: Brad, Brod, Bard /Bardh etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Të hetohen dhe të ruhen, përkatësisht të kihen parasysh ose të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
konstatohen elementet toponimike të lashta të trashëguara:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) latine, si: Pollatë, Kostërc,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) romano-vllahe: Surdull, Magurë,Makresh, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) greko-bizantine: Lypenon, Lypian, Mavriq, Metohi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) gjermanike: Shashkofc, Shashar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) turko-orientale: Çifllak, Qystendil,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dh) sllave të vjetra: Polluzhë, Reçak, Suharekë, Suhogërlë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Të bëhet punë rreth rikontruktimit rikthimit të srukturave<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
autoktone, sjellja e emrave të vjetër shqip që me qëllim zhdukjeje të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
çdo gjurme shqipe ishin zëvendësuar me emra sllavë, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nova Shumadija, Velikareka etj. Devet Jugoviq, Lazarevo, Miloshevo etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Të trajtohet çështja e afikseve sllave, me përparësi venia e atyre<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
shqipe etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi lidhur me të gjitha këto nga Parathënia e prof. dr. Begzad Baliut, sekretar i redaksisë, që në të vërtetë, siç u tha, ishte edhe zëri i kryeredaktorit dhe i Redaksisë, mund të themi se dalin të sqaruara këto çështje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, Komisioni ishte që mos të prekeshin fare ojkonimet në vendbanimet kryesisht me popullsi joshqiptare, madje edhe ato me kombësi të përzier të standardizoheshin më tepër në aspektin fonetik, duke iu përshtatur të folmes lokale dhe rrafshit afiksal.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, të kihet parasysh e vërteta se fondi sllav i rindërtimit të disa monumenteve toponimike në Kosovë nuk ishte veçse relikt kryesisht i romantizmit serb i fundshekullit XIX dhe i fillimit të shek. XX. Ishte, pra vazhdim i një përpjekjeje të hershme që kisha serbe, duke shfrytëzuar autonominë e saj gjatë pesë shekujve nga Perandorisë Osmane, ngase ishte e lirë që ritet fetare ortodokse t’i ushtronte në gjuhën sllave dhe kështu bënte asimilimin e popullsisë vendëse ortodokse iliro-shqiptare e thrako-shqiptare. Së këtejmi edhe kishte ndërmarrë veprime për mbishtresimin e toponimisë vendore me toponime me prejardhje sllave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, në të vërtetë me një punë të tillë Komisioni ka “kryer një akt të shumëfishtë, ndër të tjera ka çmitizuar njërin prej miteve më të rëndishme të serbëve si kolektivitet dhe i ka çliruar ata si kolektivitet nga prangat më raciste të qindvjetëshit të fundit”… Është fjala të mitit ndaj Kosovë-Metohisë, ku gjoja ka pasur vetëm terminologji sllave (serbe) e jo shqipe dhe të tjera, të shqiptuara nga goja e shqiptarëve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, ky regjistër i emrave të vendbanimeve i hartuar nga Komisionit është version përfundimtar që iu dorëzua si i tillë institucioneve shtetërore të vendit, më 2004.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe pse mesa pamë ndërkohë në botimet përfundimtare nëpër Komuna është bërë edhe ndonjë ndryshim tjetër, ky version prej 1484 toponimesh edhe pse iu paraqit organeve shtetërore të Kosovës, mbeti i pazbatuar ose pa u trajtuar në shkallë të ministrive përkatëse, tashti për shkak të intervenimit të administrates ndërkombëtare, por edhe për shkak ngjarjeve politike jostabile në nivel vendi e në raport me ndërkombëtarët si dhe mbase edhe për shkak të paaftësisë së faktorëve adminitrativo-politikë vendorë për arsyetimin për zbatimin e një të drejte të tillë unversale, të garantuar edhe ligjërisht, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, edhe pse, ky Regjistër ishte dorëzuar më vonë (2004) ai praktikisht ishte hartuar ose e kishte marrë pothuaj formën e prerë, para se të jetë publikuar Regjistri i emrave gjeografikë të RSH (2002) që e trajtuam më sipër pasi ne patëm si kriter vitin e botimit, në vijim po japim disa të dhëna me interes në këtë raport të këtyre dy burimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Të dhëna me interes në raportin FEGJ/RSEJK<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë shtojcë, së pari po shënojmë raportin numerik të shembujve sipas alfabetit dhe pastaj do të bëjmë dhe krahasime të tjera, pa harruar edhe të dhëna në raport fjalëformues FEGJ/ RSEKe burime të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Pasqyra e numrit të emrave të përveçëm oikonimikë, sipas shkronjave në këto dy burimeve<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shkronja FEGJ RSEK Gjithsej Diferenca +/-<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1 2 3 4 5<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
----------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A 82 39 121 + 43<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B 355 191 546 +164<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
C 33 16 49 +17<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç 86 23 109 +63<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
D 152 106 258 +46<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dh 8 - 8 +8<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E 12 3 15 +9<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ë - - - -<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
F 95 32 127 + 63<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
G 217 92 309 +125<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
GJ 71 20 91 +51<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H 93 22 115 +71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I 20 12 32 +8<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
J 23 19 42 +4<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
K 432 162 594 +270<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
L 205 85 290 +120<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ll 4 31 35 - 27<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
M 293 111 404 +182<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
N 63 28 91 +35<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nj 1 - 1 +1<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
O 40 6 46 +34<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P 276 96 372 +180<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Q 64 17 81 +47<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
R 88 54 142 +34<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rr 60 6 66 +54<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
S 211 66 277 +145<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sh 182 50 232 +132<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
T 117 65 182 +52<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Th 11 5 16 +6<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
U 27 17 44 +10<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
V 177 59 236 +118<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
X 12 2 14 +10<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Xh 12 - 12 +12<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Y 2 - 2 +2<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Z 82 32 114 +50<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zh 30 11 41 +19<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-----------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Totali 3636 1457 5093 +2152/-27<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Sqarime lidhur me të dhënat nga Pasqyra e mësipërme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç po shihet numrin më të madh të emrave të përveçëm gjeografikë e ndeshim në FEGJ, gjithsej 3636 shembuj. Në të vërtetë aty numruam vetëm venbanimet (qytetet, fshatrat, qendrat e banimit) ekzistuese sipas regjitsrit në Shqipëri, ndërkaq në Kosovë RSEK numruam vetëm vendbanimet (fshatra e qytete) që kapin shumën 1457 shembuj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sa i përkez numrit sipas shkronjave ndeshëm këto shifra më të larta dhe më të vogla:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Në FEGJ:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) K 432, B 355, M 293, P 276, G 217, Sh 182, D 152 e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Ë zero, Nj 1, Y 2, Ll 4, Dh 8, Th 11 e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Në RSEK:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) B 191, K 162, M 111, D 105 e kështu me radhë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Ë, Dh, Nj zero, X 2, E 3 Th 5 O 6 Zh 11 e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mund të vërehen edhe veçori të ndryshme të tjera, sidomos brenda lëndës së çdo numri. Po tash do të përmendim gjëra të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Me që nga krahasimi i shembujve nga pikëpamja fjalëformuese nuk dalin shembuj konkretë, atëherë njoftojmë lexuesin se çështja fjalëformuese e emërtimeve përkatëse do të jepet në pjesën e dytë të kësaj vepre, prandaj atje do të shënojmë si plotësim vetëm ndonjë veçori me interes në krahasim edhe me burime të tjera, prandaj këtu nuk do të ndalemi më gjatë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si përfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Procesi i hartimit të këtij regjistri ka motivuar dhe motivon studiuesit e të gjitha profileve që të hulumtojnë më tej dhe të botojnë lëndë tejet me vlerë rreth toponimeve të shqipes, me anë të të cilave vërtetohen të gjitha faktet që paksa janë cekur në parathënien e RSEJK shkruar nga sekretari i Komisionit Prof. dr. Begzad Baliu. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, po kaloj në konsultimin e burimit tjetër, në versionin serbisht të Regjistrit të emërtimeve të vendbanimeve të Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(V) NGA REGJISTRI I EMRAVE TË QYTETEVE DHE FSHATRAVE TË KOSOVËS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- versioni serbisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga ky burim vërejmë disa çështje, me interes, sidomos shembuj me trajta të diskutueshme të vendbanimeve dhe përgjithësisht do të shfrytëzohen në fund të këtij kapitulli në krahasim me burimet e shqipes, ndërkaq këtu fillimisht na bie në sy:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, ndarja në qarqe e komuna që nuk e kishim në burimi 2005,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, intervenime rreth ndryshimeve përkatëse drejtshkrimore e drejt-fjalëformuese në serbishte të emrave brenda këtij regjistri,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, disa shembuj serbisht dhe 2 versionet e propozuara në shqip 1942 /2001,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së katërti, disa konstatime me pikëpyetje? dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pesti, venerime të elementeve të shqipes në formëzimin e vendbanimeve përkatëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Qarqet dhe komunat /Okruzi, gradovi (opština)Kosova i Metohije/ (nga wikipedia 2012 -2015)/<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga Regjistri (alfabeti qirilik) që e nxora nga wikipedia me titull “Okruzi, gradovi i sela Kosova i Metohije”(Qarqet, qytetet dhe fshatrat e KM), Kosova del ndarë në 5 qarqe (okruzi) dhe pastaj vijojnë komunat (opštine) dhe fshatrat emër për emër në përbërje të secilës komunë (opštine) brenda qarkut (okrug) përkatës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Kosovski okrug (Qarku i Kosovës) përfshin 10 opština (komuna);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Priština, Glogovac, Kačanik, Kosovo Polje, Lipljan, Obilić, Podujevo, Urosevac, Shtimlje, Štrpce .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Pećki okrug (Qarku i Pejës, 5 opština (komuna):<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dečani, Đakovica, Istok, Klina, Peć.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Prizrenski okrug (Qarku o Prizrenit): 4 opština (komuna);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gora(!?), Orahovac, Prizren, Suva Reka.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Kosovskomitrovački okrug (Qarku i Mitrovicës): 6 opština: (komuna): <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vučitrn, Zveçan, Zubin Potok, Kosovska Mitrovica, Leposavić,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Srbica dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Kosovskimoravski okrug (Qarku i Anamoravës): 4 opština (komuna):<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vitina, Gnjilane, Kosovska Kamenica, Novo Brdo.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vërejtje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nëkëtë dokument dalin gjithsej 29 komuna, një më pak se RSEK, ngase Malisheva nga administrate serbe nuk pranohej e konstituuar si komunë më vete.Vërehet si risi komuna e re Gora, sipas këtij versioni, kjo komunë përfshin vetëm fshatrat e komunitetit goran, ndërkaq fshatrat e Opojes (shqipfolëse i janë ngjitur (fuzionuar) Prizrenit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kuptohet këto dy krahinëza, Gora ku mbizotëron gjuha sllavo-gorane dhe Opoja kraninëz shqipfolëse përbënin, siç e përbëjnë edhe tani një komunë: Komunën e Dragashit (Sharrit).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç mund të shihet në Kosovski okrug (Qarkun e Prishtinës), nuk përfshihet Novo Brdo etj., ndërsa përfshihet Shtërpce etj., që, siç do të shohim në ndarjen aktuale të Kosovës u takojnë qarqeve ose rajoneve të tjera të Republikës së Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Intervenime nga hartuesit ( në serbisht) bërë komplet kësaj liste<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
rreth emrave përkatës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse në Kosovë adminstrata serbe jo vetëm ka dominuar mëse 100 vjet, përkatësisht tash afro 60 vjet pa ndërprerë që nga viti 1944 e deri më1999, kur përherë ka pasur kompetencë zyrtare në duart e veta, në Regjistrin në fjalë, si duket i hartuar ose i rishikuar pas vitit 2007 janë paraqitur disa intervenime: sqarim korrigjime rreth emërtimeve të caktuara të vendbanimeve të Kosovës në atë gjuhë, që ne po i japim në vijim: sipas komunave:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Prishtinë: Novo Selo (na Gračanki), - si duket fshat i ri, i sajuar në prag ose gjatë Luftës së fundit (!, nuk figuron në regjistrin aktual shqip.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2.Kaçanik: Vrtomica (Vrtolnica), Drenoglava (Drenova Glava), 1) ndërshkëmbim m/ln, parapëlqehet e dyta, 2) nuk parapëlqehet njëfjalëzimi karakteristikë e shqipes te ne (Drenogllava).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Shtimje: Štimlje dhe Štimlja– me variante të zanores fundore të lejueshme, apo jo? – në shqipe Shtime Shtimja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4.Vushtrri: Miroce (deri ‘75 Mirace), Novo Selo Madjunsko (deri‘75 Novo Selo), Slakovce (‘75-‘91Slavkovce). – 1) ndërshkëmbimi o/a, parapëlqehet –O-ja, 2) shtohet përcaktimi Madjunsko (I Maxhunit) dhe 3) përtheksohet rrënjëzimi Sllavkov me –V-në shtesë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Zveçan: Meki Do (nga 2007 Keqi Do) – zgjon interes fakti pse më 2007 korrigjohet emri në Keqi Do?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Zubin Potok: Banja (‘75 Banje), Gornje Varage (deri ‘59 Varage), Dragalica (deri‘80 Dragalice nga 2007 Vragalica), Drainovice (2007 Drajinovice), Zagradje (deri‘75 pjesë Burgata), Junake (deri 1980 Junaci), Kijevce ( deri‘75 Zečevica), Klečke (deri‘75 pjesë Banja), Kopilovice (deri 1987 pjesë Medjedjeg Potoka), Krligate (deri 1975-1983) Krljigate, Ledenik (deri‘75 pjesë Čišanovića), Prelez nga 2007 Prelaz), Rančiće (1975 -1987 Raičiće), Češaniviće (deri‘75 Češenoviće), Sipovo (‘75 Šipova) Štuoce (deri ‘75 pjesë Veljeg Brega).- raporti a/e.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Mitrovica: Brabonjić (deri ‘75 Brabonić), Vlahinje (deri‘75 Vlahinja), Gušavac (deri 1980 Guševac, Zasela (deri‘75 Zaselja, Kačandol (deri‘78 Kačan Dol) Kosovska Mitrovica(1981-1991 Titova Mitrovica), Lisica (deri‘65) Lisca), Madjare (deri 92 Madjera nga 2007 Madjera), Stari Trg deri ‘75 Rudarsko Naselje), Stari Trg (selo) deri‘75 Stari Trg).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Leposavić: Donje Isevo (deri ‘75 Isevo), Ibarsko Postenje (deri‘75 Postenje), Koporiće (deri’65 Kopuriće), Košutica (deri‘75 pjesë Jarinja), Lazine (deri‘80 Lazina), Mekiniće (deri‘75 Mekinjić), Mioliće (deri‘75 Miolić), Potkomlje (deri‘75 Potkomnje), Tvdjan (deri ‘75 Trdjane), Ćirkoviće (deri ‘75 Ćirkovići).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Srbica: Poljance ( më ‘75 formuar nga Staro dhe Novo Poljance), Ćirez (deri ‘75 Čirez, Čubrel (Kraljica shpërngulur 1975.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Vitina: Veliki Goden (deri‘75 Goden, Vrnavokolo (deri ‘75 Vrna Kolo), Gornja Budrika (deri ‘75 Budriga), Grnčar (deri ‘75 Grnčare, Požaranje (deri ‘75 Požeranje). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Gnjilane: Bilince (deri ‘75 Bilinca), Bresaljce (deri‘59 i ndarë në Gornje dhe Donje Bresalce), Stančić (‘75-91 Staničić).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12. Kosovska Kamenica: Bušinca (1975-1991 Vušince), Veljeglava (deri‘75 god. Velja Glava, më 2007 e ndarë në Gornju Veljeglavu dhe Donju Veljeglavu), Grizime (deri‘78 Grizine), Zajçevce (deri‘75 Zajçevac), Kosovska Kamenica (deri ‘52 Kamenica), Krajnidel (deri 1980 Krajni Del), Lisocka (1980-1992) Lisacka, nga 2007 Lisacka), Firićeja (deri‘74 Firićeje), Šaiq (deri‘80 Šajiq, nga 2007 Šajiq).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I shënuam këto ndryshime për të treguar faktin se edhe në serbishte edhe pse ishte gjuhë shtetërore, tash mbi 100 vjet ndërkohë për motive të caktuara janë bërë ndryshime e korrigjime përkatëse të emërtimeve të caktuara dhe ato, siç e pamë, ishin në numër të konsoderueshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Intervenime më tepër janë bërë në vitin 1975 afro 40 raste (35), janë vite kur Kosova pati fituar njëfarë autonimie më të zgjeruar administrative etj. Në të vërtetë, intervenime pati edhe më herët para këtij viti, por si me thënë ato ishin interevenime simbolike: në vitin 1952,1 rast, 1959 3, 1965 2 raste dhe pas vitit 1975: më 1980 6 raste, më 1983 1 rast, më 1987 2, me 1991 1 rast dhe më 1992 2 raste. Bie sy fakti se në periudhën gjatë ose pas Luftës UÇK nuk paska pasur intervenime, por në vitin 2O07, kur Kosova e shpalli Pavarësinë kemi 8 raste intervenimi në emërtimet e vendbanimeve të Kosovës dhe kjo në këto komuna:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Kamenicë 3 raste:1) Fshati Velja Glava ndahet në Gornju Veleglavu dhe Donju Veleglavu, 2) emri i fshatit Shaiq korrigjohet në Shajiq, dhe 3) emri i fshatit Lisocka korrigjohet në Lisacka.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Në Mitrovicë: emri Madjare korrigjohet në Madjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Në Zubin Potok:është interevenuar në 3 raste: 1) Vragalica në vend Dragolica, 2) Prelaz në vend Prelez dhe 3) Drajinovice në vend Drainovice , ndërkaq<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Në Zveçan: në vend Meki Do del Keqi Do.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këto ishin intevenimet e regjistruara në Regjistrin e vendbanimeve të Kosovës, në versionin serbisht që ende Serbia e mban si regjistër zyrtar, duke kundërshtuar ndryshimet e bëra ndërkohë në Republikën e Pavarur të Kosovës, të cilën Serbia ende nuk e njeh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Disa shembuj serbisht dhe 2 versionet e propozuara shqip<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1942 / 2001<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
___________________________________________________<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nr. serbisht shqip Vërejtje<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
rendor 1942 2001/2004<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-----------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nga Kosova Qendrore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Grlica Qafëza Gur-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Varoš Varoshi Varosh-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Jažince Jazhincja Jazhincë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Sevce Sevcja Sevcë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Uroševac Ferizaj Ferizaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Nerodimlje Shterpore Nerodime (Poshtme / Epërme)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Staro Selo Fshati i Vjetër Fshat i Vjetër<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Požarane Flakadan (Pozheran) Poshtan-i /a/e/<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9) Gnjilane Gjilani Gjilan-i / shqiptimi ll/l?/<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10) Podgradnje Rranxa (Pograxhë?) Gurgat-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11) Babush Babush Babush i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12) Shtimlje Shtimla Shtim/e-ja /l/j<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13) Lipljan Ljipljani ose Ulpiana Lypian-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14) Laplje Selo Lapi Laplje Selo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15) Gračanica Qyteza Graçanica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
16) Dobrevo Miraj Miradi (E P.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
17) Belačevac Bardhaj Bardhi (M./V/)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
18) Čaglavica Çagla Çagllavica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
19) Miloševo B. Curri ose Milo Shini Muzakaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
20) Lebanje /Lebane/ Majta Lebanë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
21) Slovinje Arëni ( Sllovi) Manastir<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
22) Obilić Abdyl Frashëri Kastrioti<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
23) Metohija (Pod.) Metohija (Rr. D.!) Metehi-a (Bes.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
24) Prilužje Prelushi Prelluzhë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
25) Samodreža BesaBesa (Samadrexhë-a) Lumkuq-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
26) Vučitrn Vuçiterna Vushtrria<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
27) Babljak Bablaku Bablak-u<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shënim:Metohija sipas L 1942 kupton Rrafshin e Dukagjinit, ndërsa sipas Ls dhe R 2004 kuptohet një vendbanim i Besianës (Podujevë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nga Metohija dhe Zona e Prizrenit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Crmjan Cerminiani Cërmjan-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Garaždevac Malësija Gorazhdec-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Ratkovac Luftari (Ratkoc-i) Drinas<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Orahovac Orahova Rahovec-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Zrze Zërze Xërxë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Rogovo Rugova Rogovë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Suva Reka Lumi (Suharekë-a) Theranda <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Movljane Movlana (Muhlan-i) Malas-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9) Bjelo Polje Fusha e Bardhë (Bellopojë) Dardhishtë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10) Dobrusha Mireza Drenushë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11) Gjurakovac Gjergjaj (Gurakoc-i) Gurrakoc-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12) Vrelo Vrella Tedel-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13) Belica Bardhëza (Belincë-a) Belaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14) Srbica Kosëza (Sërbica e Epërme) Arbnor-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(Sërbica e Poshtme) Arbnesh-i) <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15) Obrinje Avaraj Abri (e Poshtme)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
16) Drenica Dreni-a Drenica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
17) Budisavić Budi, Budisals (Kl.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
18) Dobra Voda Ujmiri Ujëmir-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
19) Vrani Do Vrana Vranesh !<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
20) Cerovik Bajram Curri,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
30) Banjić Baja Bajëz (Baica)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
31) Dobriševac Augusta Dobrosh!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Listen më sipër me propozimet përkatëse ne po e lëmë pa koment.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Disa konstatime me pikëpyetje<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne do të përmendim ndonë shembull nga secili rajon që studiuesi i vëmendshëm të ketë mundësi të bëjë krahasime e konstatime të tjera me interes shkencor, duke krahasuar gjurmët brenda emërtimesh në raportin shqip-serbisht–gjuhë tjetër në të dyja zonat e Kosovës 1) Rrafshin e Dukagjinit me rrethinë dhe 2) Rrafshin e Kosovës me rrethinë, të cekura nga dy dokumentat e sipërkonsultuar ai i vitit 1942 dhe teksti aktual në serbisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, këto dy zona që e përbëjnë sot Kosovën shikuar historikisht nga pikëpamja e emërtimeve të vendbanimeve nga të dyja gjuhët shqip-serbisht nuk paraqesin ndryshime të mëdha, apo jo? Studiuesit konstatojnë që nga paramesjeta e mesjeta edhe në këto dy zona protoshqiptarët si autoktonë priten veç ardhacakëve të tjerë edhe ardhacakët sllavë me të cilët ndërkohë domosdo bënë njëfarë simbioze bashkëjetese. Që të dyja këto gjuhë, shqipja e sllavishtja, e sidomos serbishtja, nuk e kanë lehtë të dallojnë ndikimin e vet gjuhësor në emërtimet e vjetra të qyteteve të sotme të Kosovës. Jo vetëm Prishtina, Prizreni, Peja, por edhe Vushtrria, Mitrovica, kanë shpjegime të ndryshme jo të qarta në gjuhët përkatëse. Po ashtu edhe emrat Gjakova (Djakovica), Podujeva (Besiana), ka mosputhje shpjegimi ndërgjuhësor. Ndërkaq, për ndryshimet Ferizaj (Urosevac), Serbica (Skënderaj), të cilat veç dihen, ngase pala serbe në administratën pas L2B ka pasur rast t’i dëgjojë dhe faktikisht t’i pranojë, ndërsa, për propozimet më të reja: Novo Brdo/Novobërdë (Artana), Suva Reka /Suhareka (Theranda), Dragash (Sharri), Glogovce/Gllogoci (Drenasi) mund të kërkohen sqarime nga Komisioni përkatës. Mirëpo është e vërtetë se disa emërtime sllave dalin të shënuara në mënyrë të organizuar nga pushtetet bullgare e serbe që nga mesjeta, por edhe këto pasi dalin të shqiptuara nga goja e shqiptarëve që nga fillimishtja e deri në ditët e sotme dalim njëtrajtshëm të deformuara (të pranuara) në shqipe dhe nga kjo dukuri dëshmohet prania shqiptare, të ngulitur, që më parë e pa shkëputje në këto troje. Sidoqoftë këto dy të vërteta nga të dyja palët nuk duhen keqpëdorë si mosmarrëveshje. Është fjala për këto dy konstatime me rëndësi, e para nuk mund të mohohet në mjaft raste emërtimi bazë nga gjuha sllave dhe e dyta nuk mund të mohohet përdorimi i emrave të tillë nga goja e shqipfolësve që nga fillimi e në vazhdimësi, ngase trajtat e tilla tek të gjithë shqifolësit dalin të konsoliduara pikërisht sipas ligjeve të brendshme fonetike e morfologjike të gjuhës shqipe, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, duhet mirëkuptuar e vërteta, se në këto vise: Rrafshi i Kosovës dhe Rrafshi i Metohisë (Dukagjinit) në periudha të caktuara, elita e pushtetit qendror sundues si gjuhë administrative praktikonte sllavishten, ndërkaq sundimtarët vendorë mund të ishin edhe shqiptarë e vllahë, por që domosdo respektonin pushtetin superior, andaj pse mos të pranohet e vërteta se shumica e banorëve ishte përherë shqiptare, e cila vërtetohet edhe nga fakti se gjuha vllahe ndërkohë u shkri në shqipe. Pra, edhe pse edhe ata ishin nën pushtetin serb dhe më vonë edhe nën pushtetin turk, vllahët gjuhësisht nuk iu bashkuan gjuhës së sundimtarit ose asaj kishtare, por gjuhës së shumicës folëse shqiptare dhe kështu shqipen e bënë gjuhë të veten. Kjo mbështetje logjike si e vërtetë e verifikueshme s’mund të mohohet dot.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, pse mos të pranohet gjithashtu e vërteta tjetër se qysh para ardhjes së sllavëve banorët paganë të këtyre viseve (shqiptarë e vllahë) e kishin pranuar fenë kristiane, e cila u trashëgua edhe tek ardhësit. Madje me ndarjen e perandorisë romake, përkatësisht të fesë Lindore ortodokse dhe Perëndimore (katolike) shumica e banorëve të këtyre vendbanimeve ranë nën Bizant dhe liturgjia kryesisht bëhej sipas ritit fetar që respektonin sundimtarët, kështu vepronin domosdo edhe serbët edhe shqiptarët të së njëjtës bashkësi. Pra kështu ishte para se serbët ta fitonin autoqefalinë, prandaj serbët duhet pranuar se si ortodoks kristian para tyre ishin shqiptarët dhe vazhduan jetën e përbasahkët edhe pas autoqefalisë serbe, qoftë si ortodoksë, qoftë në raste bashkëjetese edhe sipas variantit greko-bizantin, madje edhe si katolikë ose kriptokatolikë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, është e vërtetë se me rënien e vendit nën Perandorinë Osmane, kisha ortodokse serbe doli më e organizuar, ngase edhe më e pranuar se ajo katolike nga pushteti osman. Edhe në këtë rast në Kishën serbe u gjenden shumica e banorëve shqiptarë të viseve tona, pa përjashtuar edhe variantin romejbizantin, madje edhe rrymën kriptokatolike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, gjithashtu duhet kuptuar e vërteta tjetër që edhe shqiptarët edhe vllahët ortodoksë në këto treva si gjuhë kishtare e kishin serbishten gjuhën e trashëguar të sundimtarit edhe në kohën e sundimit osman, andaj nuk përjashtohet as sllavizimi i një pjese dërmuese e tyre (vllahëve dhe e shqiptarëve) në sllavë (bullgarë e serbë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, është e vërtetë, se po gjatë asaj periudhe për shkak gjuhe dhe për interesa disa krenë shqiptarë kryesisht respektues të ritit ortodoks, përqafuan islamizmin, fe e re kjo e cila u fuqizua ndërkohë, edhe si reaksion ndaj pravosllavës serbe, të fuqizuar nga nacionalizmi pansllavist serb nën ndikimin e rusisë cariste, kur kërkohej me çdo kusht serbizimi i elementit shqiptar, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, është e vërtetë se tek emërtimet e vendbanimeve shihen gjurmë të dy gjuhëve, zakonisht trajta zyrtare tregohet më me qartësi sllave, të mveshura me disa prapashtesa të përvetësuara, ndërkaq, përveç disa fjalëve me origjinë josllave pothuaj të gjithë shembujt aktual të serbishtes në gjuhën shqipe te mbarë shqifolësit dalin të deformuara (pranuara) njësoj ose të përshtatura sipas sistemit të gjuhës së vet dhe kjo vërteton që shqipja diltel mjaft e konsoliduar nga kjo pikëpamje, sepse i kishte të ravijëzuara thellë ligjet strukturore brenda sistemit fonetik e morfologjik autokton, siç ishin prapashtesat –OJË, -AJË, -ARË, -ONË e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë ne për hir vendi nuk po i sjellim në analizë të gjithë shembujt, por megjithatë do të japim kalimthi ndonjë venerim vetëm për disa nga shembujt më karakteristikë, sa për të treguar pos tjerash se jogjithherë elementet e serbishtes ishin parësore në emërtimet përkatëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Venerime të elementeve të shqipes në formëzimin e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
vendbanimeve përkatëse <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne në këtë kontekst nuk vërejtëm elemente të pakta të shqipes në raport me serbishten, andaj lidhur me këtë, andaj vërejtjet tona po i japim në disa pika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Trajta në shqipe duket si parësore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja pse themi se në krahasim me shqipen trajta e serbishtes duket si përkthim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, me që gjuhës vendçe sllave këndej i mungon H-ja disa emrave vendesh në serbishte janë shënuar pa këtë nistore si Ajvalija, Ajkobila, Arilaça, Enc Ereç, Alabak,që trajta e shqipes del me përparësi, ngase më mire e tregon realitetin, si: Hajvalia, Hajkobilla, Harilaça, Henci, Hallash, Hereç, Halabak etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, meqë serbishtes i mungon bashkëtingullorja DH emrat e shqipes si Palabardhë, Lumibardhë, Ibar(dh) Bardh, Badhoshan, Shurdhan etj. në atë gjuhë janë shënuar me d ose ll, si: Palabarda, Lumbarda, Ibar, Bardoniq, Bardosan Shurlane, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, bien në sy rastet si Zym, Çyçyl, Dyz, Syleviqi, Çyshku Qypevë që në serbishte del Zjum, Çuçul/aga, Duz, Suljeviq Qushka, Qupevo etj. .sepse asaj gjuhe i mungon tingulli Y.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta rasti me X, del me Z si Zrze për Xërxë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, rasti me RR që i ka përvetësuar edhe disa trajta të serbishtesh me r/rn Rrenc për Rence, pastaj Cërrnicë /Crnice Carralevë, Crnolevo, Carrallukë Crnillug, Carravranë Crna Vrana etj, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimi nga rrënja ose fjala e qartë shqipe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, siç janë shembujt: Zabel, Lug, Kodër, Keq, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, vihen re disa emra venbanimesh pa prapashtesën e zakonshme serbe (–E) po me atë –A, si trajtë e shquarsisë përfaqësuese shqipe, si: Nika, Eleza, Vata, Raça, Viça, Shkoza, Dren-i, Hilja, Firza etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, rastet e fiseve shqiptare: Berisha, Kabash, Gash, Shalë, Morinë, Krasniqe etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, emra me prapashtesën shqipe –AJ, si: Hulaj, Miraj, Lukenaj, Rapaj, Racaj, Pacaj, Gjonaj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, paraqitja e termave në serbishte me fundore prapashtesën OC në shqipe e asimiluar nga ajo e serbishtes -OVAC, ose OVCE, si p.sh. :<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rakoc, Grkoc, Ramoc, Rashkoc – prirje kjo që në shqipe mbizotëron edhe për shembuj të tjerë si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Glogoc për Glogovac, Davidoc, Davidovac, Gjinoc Gjinovce, Drenoc Drenovce etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, në shqipe asnjë emëtim me fundoren –O të sllavishtes si :<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Maçitevë - Maçitevo. Novobërdë Novo Brdo, Novaselë Novo Selo, Gracka e Vogël Malo Gracko, Vranakollë Vrnakolo, Popovë Popovo, Minjera Kosova Rudnik Kosovo, Çikatovë e Vjetër, Staro Çikatovo, Çikatovë e Re Novo Çikatovo, Dobëdol Dobri Do, Suhagërlë Suvo Grlo, Glanasellë Gladno Selo, Krajkovë Krajkovo etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ngase tingulli fundor O në shqipen tonë zhduket duke marrë emri i shqipes fundoren përkatëse –Ë të pashquarsisë zakonisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, zanorja O e serbishtes në shqipe në trup të fjalës rëndomë në emërtimet e vjetra shqiptohet A, si: Obrinje Abrij, Motiçane Matiçan etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E teta, mosrespektimi i eptimit në kategorinë e rasave të serbishtes standarde, veç tjerash edhe te ky rast, në vend: rodjen u Rečanima, Dečanima..., në serbishten nashke del: rodjen u Rečane, Dečane... Krahaso shqip: Lindur në Reçan, Deçan..., e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Trajta të përbashkëta ose të ndërndikuara indirekt<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
në trajtën e pashquar:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, parapashtesa –AJË/AJA e shqipes te rastet: Firajë, Blagajë, Devajë, Romajë, Sinajë, Cerajë që në serbishte dalin: Firaja, Blagaje, Devaja, Romaja, Sinaje, Ceranja,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, me prapashtesën –ANË/ANA, si: Peranë, Bërçanë, Brodosanë, Berçanë, Rezhanë, Labjanë, Bleçanë, Glodzanë, që në serbishte del me -A ose –E fundore, por Muzhiçane në shqipe del fundorja -inë:Muzeqinë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, rastet me: –AVË/AVA: Batllava, Morava, Duližava, Dubrava.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, rastet me –EVË/EVA: Barileva, Glareva, Milosheva, Meçiteva, që në serbishte marrin fundoren –O, si Maçitevo, Miloshevo etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Trajta të përbashkëta të huazuara nga turqishtja:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, me mbaresën –IJE: Sofalije, Hamidije, Bakshije, që në shqipe dalin zakonisht me –I fundore ose të shquara me -A fundore si Sofali-a, Hamidi-a, Hajvali-a Hajvalia, në serbishte me –IJA fundore zakonisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, trajta të pandryshuara në trajtën e pashquar, por në të shquarën ndryshon raporti, si Halabak-u Qerim-I, Çifllak-u, Kullë-a etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Raste që qëndrojnë si dyjare:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, rastet shqipe që ishin në përdorim zyrtar në këtë Regjistër (spisak) nuk janë shënuar fare, si: si Suharekë për Suva Reka, Suhogrlë për Suvo Grlo, Gjakovë për Djakovica, Rahovec Orahovac, Vushtrri, Veçitrn etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, edhe trajta shqipe si dyjare nuk është e shënuar në këtë burim, siç janë rastet: Ferizaj për Uroshevac dhe Skënderaj për Srbica, Rrafshi Dukagjinit për Metohija etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për studiuesit, edhe në këtë aspekt mbesin shumë çështje të hapura që kërkojnë trajtime shkencore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(VI) NGA REGJISTRI AKTUAL I QYTETEVE DHE FSHATRAVE TË KOSOVËS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
SIPAS RAJONEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(version i rikthyer ose i ribërë pas Pakos së Ahtisarit, 2007-2013)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtë regjistër, i cili është aktualisht në përdorim zyrtar po e vështrojmë nga nga këto pika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e para, si është bërë ndarja e re në qarqe (rajone administrative) territori i Republikës së Kosovës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e dyta, si janë shënuar emërtimet e komunave në këtë regjistër duke respektuar administraten 3 gjuhësore: shqip, sebisht-anglisht dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e treta, si qëndron numri i risimeve të propozuara sipas Regjistrit të Komisioni (2005) dhe këtij për secilën komunë, duke theksuar ndonjë vërejtje edhe në raport me versionin serbisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Ndarja e re e territorit të Kosovës sipas qarqeve (rajoneve) administrative<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas këtij regjistri Republika e Kosovës është e ndarë në shtatë rajone (qarqe) dhe secili qark përfshin komunat si vijon:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Rajoni i Prishtinës: Fushë Kosovë, Gllogoc, Çraçanicë, Lipjan, Novobërdë, Podujevë, Prishtinë - 7 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Rajoni i Pejës: Istog, Klinë, Pejë – 3 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Rajoni i Prizrenit: Dragash, Malishevë, Mamushë, Suharekë, Prizren – 5 komuna ;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Rajoni i Mitrovicës: Leposaviq, /Mitrovicë /J+V/, Skënderaj, Vushtri, Zubin Potok, Zveçan – 6 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Rajoni i Gjilanit: Gjilan, Kamenicë, Kllokot, Partesh, Ranillug, Viti – 6 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Rajoni i Gjakovës: Deçan, Gjakovë, Junik, Rahovec – 4 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Rajoni i Ferizajt: Ferizaj, Hani i Elezit, Kaçanik, Shtërpcë, Shtime – 5 komuna.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vërejtje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç po shihet, Republika e Kosovës momentalisht ka 7 qarqe me 37 komuna. Janë themeluar 8 komuna më shumë në krahasim me Regjistrin nga versioni serbisht, përkatësisht 7 në krahasim me RSEK. Ndërkaq sa u përket qarqeve administrtative ndërkohë janë inkorporuar dy regjione: Qarku i Ferizajt dhe Qarku i Gjakovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Regjistri aktual dhe emrat e komunave të Kosovës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sipas administratës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
tregjuhësore shqip- serbisht- anglisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja si dalin të shënuara aktualisht në administratën tregjuhësore (shqip, serbisht, anglisht) në Kosovë emrat e 37 komunave do ta shohim si në skicën e mëposhtme:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shqip Serbisht Anglisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Deçan Dečane Decan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjakovë Djakovica Gjakova<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gllogoc (Drenas) Glogovac Glogovac<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjilan Gnjilane Gjilan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dragash (Shar) Dragaš Dragash<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Istog (Burim) Istok Istog<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kaçanik Kačanik Kacanik<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Klinë Klina Klina<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fushë Kosovë Kosovo Polje Fushe Kosove<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kamenicë (Dardanë) (Kosovska) Kamenica Kamenica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mitrovicë (Kosovska) Mitrovica Mitrovica <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Leposaviq Leposavić Leposaviq<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lipjan (Lypjan) Lipljan Lipjan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Novobërdë (Artanë) Novo Brdo Novo Brdo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Obiliq (Kastriot) Obilić Obilic<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rahovec Orahovac Rahovec<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pejë Peć Peja<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Podujevë (Besianë) Podujevo Podujevo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prishtinë Priština Pristina<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prizren Prizren Prizren<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skënderaj Srbica Skenderaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shtime Štimlje Stimlje<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shtërpcë Štrpce Shtrpce<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Suharekë (Therandë) Suva Reka Suva Reka<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ferizaj Uroševac Ferizaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Viti Vitina Viti<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vushtrri Vučitrn Vushtrri<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zubin Potok Zubin Potok Zubin Potok<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zveçan Zvečan Zvecan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Malishevë Mališevo Malisheve<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hani i Elezit General Janković Hani i Elezit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mamushë Mamuša Mamush<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Junik Junik Junik<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kllokot Klokot Klokot<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Graçanicë Gračanica Gracanice<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ranillug Ranilug Ranilug<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Partesh Parteš Partesh<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
--------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në krahasim me tekstin serbisht ku vetëm Gora ndahej nga Opoja, e cila i mvishej komunës së Prizrenit, e cila ajo në të vërtetë sipas ligjeve të Kosovës as që ishte e ndarë nga Opoja dhe që të dyja, Gora dhe Opoja i takojnë komunës së Dragashit (Sharrit), por janë krijuar edhe 7 komuna të reja, ndër to me shumicë shqiptare, tri: Malisheva, Juniku e Hani i Elezit, 1fshat me shumicë turke: Mamusha, si dhe katër komuna me shumicë serbe: Kllokoti, Graçanica, Ranillugu e Parteshi. Gjithashtu është krijuar edhe një komunë binare Mitrovica e Veriut (me shumicë serbe në njërën dhe Mitrovica e Jugut me shumicë shqiptare në anën tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, Mitrovicës së Jugut dhe komuna e Mitrovicës së Veriut e formojnë një bord të përbashkët funksional. Bordi do të zhvillojë bashkëpunim funksional në sferat e kompetencave vetjake komunale. Bordi përbëhet nga 11 anëtarë, me nga pesë përfaqësues të zgjedhur nga secila komunë dhe një përfaqësues ndërkombëtar i zgjedhur nga PCN, i cili e kryeson bordin. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas të dhënave, selitë e të gjitha komunave përkojnë me emërtimnin e vetë komunës për veç komunës së Novobërdës, selia e të cilës është në Bostan (fshat afërt Novobërdës).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për ne gjithashtu zgjon interes fakti, se si dalin të shënuara emrat e komunave në tri versionet shqip, serbisht dhe anglisht. Të vihet re sesi në në versionin anglisht shënohen ortografikisht shkronjat e veçanta dhe cili version pëlqehet më shumë ai shqip apo serbisht? Nuk dime a ka pasur ndonjë kriter apo është bërë zgjidhje spontane?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas Pakos së Ahtisarit me shumicë serbe u formuan këto komuna të reja (5+1) Graçanica, Klokot–Vërbas, Partesh, Ranillug dhe Mitrovica e Veriut. Gjithashtu Nëvobërda u bë Komunë e zgjeruar me oikonime të reja me popullatë kryesisht serbe, ashtu siç ishte edhe Shtërpca dhe Gora kryesisht sllavishtfolëse, e cila, siç u tha, bashkë me Opojën shqipfolëse e formojnë komunën e Sharrit (Dragashit).Kështu bashkë me tri komunat e Veriut: Zubin Potok, Zveçan dhe Leposaviq, po zyrtarizohen 10 Komuna ose lokalitete me shumicë serbe, dhe së këtejmi bashkë me Gorën si komunë potenciale po bëhen 11 komuna sllavishtfolëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me sa pamë, ndërsa në Regjistrin e versionit serbisht asnjë emër nuk vihet në versionin shqip si dyshor që ishte i legalizuar edhe para Çlirimit, ndërkaq në Regjistrin e Komisionit Qendror (emërtimet sllave, vihen paralelisht (qytetet në Kllapa), ndërsa në Regjistrin më të ri pas Paketës së Ahtisarit del e kundërta në kllapa vihet emri i ri i qytetit të propozuar shqip, parësor mbetet ai serbisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Numri dhe realizimi i ndryshim-risimeve të propozuara<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
të vendbanimeve për secilën komunë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sipas regjistrave 2005/2015<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
___________________________________________<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nr. Komuna Risimet Vërejtje<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
r. 2005 2013<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
---------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Rajoni i Prishtinës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Prishtinë 20/18 ndaj 47 0/41<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Podujevë (Besiana) 55/46 ‘76 2/76 Besiana, Livadhia<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Obiliq (Kastrioti) 10/11 ‘19 5/19 Kastrioti, Dardhishta,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Muzakaj, Mirashi, Lulegjaku <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Novobërdë (Artana) 1/1 ‘13 1/24 Artana<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Lipian 34/3168 3/70 Bregzi, Krojmiri, Shala<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Graçanicë - 0 16<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Glogoc (Drenas) 20/1836 0/37<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Fushëkosova 11/11 18 4/15 Bardhi (i Madh/i Vogël),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lismiri, Miradia (e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Epërme/e Poshtme),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fushëkosova<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Rajoni i Gjilanit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Kamenica (Drdania) 29/1774 1/58 Dardania<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Gjilan 25/2160 0/54<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Kllokot - 0/3<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Partesh - 0/4 <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Ranillug - 0/13<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Viti 14/10/ 44 0/39<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Rajoni i Mitrovicës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Zveçan 3/2 35 1/35 Keqi Dol?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Zubin Potok 2/0 63 2/29 Përroi i Megjës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bregu i Madh?!! (I Veles)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Vushtrri 34/29 67 4/67 Liqej, Maxhunaj, Begaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shalë, Studime (e Epërme <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
/e Poshtme! /serb. Sudimlja <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Skënderaj (Srbica) 22/1652 4/52 Skënderaj, Pemishta,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Syriganë <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Mitrovicë 26/1648 2/45 Frashëri, Kodra<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Leposaviq 2/172 0/42<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Rajoni i Pejës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Pejë 48/39 91 2/14 Stakaj ?, Llazdrelaj? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Klinë 33/25 58 0/54<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Istog 34/24 52 1/50 Burimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Rajoni i Gjakovës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Rahovec 13/1035 3/35 Drinas, Fortesë, Guri i Kuq <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Junik - 0/3<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Gjakovë 13/8 86 1/86 Fshajë-a ?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Deçan 13/6 40 1/37 Rrafshi (i Epërm//i Ulët!) <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Rajoni i Prizrenit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Suharekë (Therandë) 24/23 42 0/42 Therandë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Prizren 20/19 76 2/74 Breg-Drini, Malësia e Re!!! <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Mamushë - 0/1<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Malishevë 22/15 44 4/43 Burimi, Fshati i Ri,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gurëbardhi, Gurishta<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Dragash (Sharri) 6/3 36 2/36 Sharri, Buzezi ?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Rajoni i Ferizajt<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Shtime 10/1 21 0/23<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Shtërpcë 1/0 16 0/16<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Kaçanik 26/20 46 0/31<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Hani i Elezit - 1/21 Hani i Elezit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Ferizaj 17/84 3/46 Ferizaj, Balaj, Dardan-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim.- Numri i parë i risimeve është marrë nga vepra e Begzad Baliut, e dyta nga Regjistri t Komisionit, shihen mospërputhje sa i përket numrit të vendbanimeve në raport Regjistri i Komisionit ndaj Regjistrit aktual.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përveç numrit të ndryshim-risimeve të propozuara të vendbanimeve në të dy regjistrat në pëmbyllje- përfundim të pjesës së parë do të jepet edhe ndonjë sqarim me interes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundimi i pjesës së parë <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Para se të japim përfundimin e pjesës së parë e shohim të arsyeshme të cekim një çështje që i ka përcjellë të gjithë dokumentat, përkatësisht realitetin rreth emrave toponimikë, por që më e tejpashëm del në oikonime. E kemi fjalën për disa emra që janë të papërshtatshëm për shoqërinë normale. Ne këtë dukuri e kemi vërejtur në të dyja gjuhët: serbish e shqip. Kështu janë disa emra të çuditshëm, jo vetëm qesharakë, por edhe pejorativë ose “me marre” siç quhen te ne, sepse përbëhen nga fjalë banale.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në një tekst tekst wikopedie në serbishte lexova se për ndonjë shembull të tillë faji i hedhet kohës së Turqisë, por jo vetëm asaj, ngase kjo dukuri është e pranishme edhe sot, siç ceken edhe këta shembujt:.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Brlog, Kurici, Smrdica, Zlakuqan, Svinjishte, Zlodol, Zlokuqa, Kuruçina, Poganovo, Sisevac, Donje Brijanje etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shumica të cilëve ndërkohë janë ndryshuar nga banorët, ose ndryshimi është në proces e sipër. Sidoqoftë, edhe te ne ndeshim emërtime të tilla banale, deri tani pa i hedhur fajin kohës së aqdministrimit sllave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari po i përmendim disa emërtime venbanimesh kryesisht në Shqipëri me prejadhje sllave të mbetura që nga lashtësia, pa u prishur kush komoditetin, ndoshta pse popullsia shqipfolëse nuk ua dijka kuptimin, apo jo?! Ja disa shembuj:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mërdicë, Jericë, Kërpicë, Greshicë, Grobovicë, Babicë, Gllavë , Lapardhicë, Gomnasellë, Cërrnillë, Gërdec, Seran Sericë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të gjitha këto emërtime fshatrash, por ka edhe emërtime të tjera që në shqipe si barasvlerës kanë fjalë tejet banale, për turp e marre. Pa u zgjatur po ia kujtoj lexuesit (edhe banorëve që e bartin) se b.f. emri i fundit Seran ose Sericë në shqipe ka kuptimin: I dhier, E dhier (poserem, userem-dhiej, me dhie, sernica - nevojtore), kuptim të ngjashëm vulgar kanë edhe shembujt e tjerë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Na na merr mendja që më fort për shkak se banorët shqipfolës, nuk ia kanë ditur përmbajtjen e emrit përkatës në origjinal, emrat e tillë janë trashëguar mbase me ndjenja krenarie (!), duke i konsideruar si emra të lavdishëm, andaj shtrohet pyetja tash e mbas do t’i ndryshojnë emërtimet e tilla banale sllave të vendbanimeve të tyre, apo jo? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po nuk është vetëm kjo e pamirë në emërtimet shqiptare. Është e vërtetë se edhe brenda emërtimeve të tjera me fjalë shqipe në përdorim, qoftë në Shqipri, qoftë në Kosovë kanë mbetur emërtime të çuditshme vendbanimesh, aspak të përshtatshme për një shoqëri normale, si b.f. në Shqipri:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vithkuq, Gopesh Karicë, Qinam, Kardhiq, Symizë, Kundëkeq, Kerth.., Lapërdha, Macuk, Kryevidh, Bishqen, Kakërdhiq, Karkovc deri edhe Bithuq, Mutravë, Prapapanicë, Kaçinar, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Kosovë ndeshim disa emra të tillë, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Muçibaba, Muçivërci, Gjylekari, Nëpërbishti, Skarrabishti, Qyqylaga, Kaçibegi, Karaqeva, Karaçica, Llukari etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht kjo lëndë nuk duhet lënë stihisë. Komisionet ose institucionet duhet të japin ndihmën profesionale si është më së mirë që emrat e tillë, aty ku është e domosdoshme për një shoqëri normale të ndryshohen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, pra, edhe kjo dukuri mund dhe duhet të zgjidhet me respektimin e rregullave të specifikimit ose specializimit tëmëformave më të përshtatshme të emërforimit, duke futur në veprim edhe afikset përkatëse fjalëformuese të specifikuara për nënfusha të caktuara semantike, e rëndësishme kjo edhe për konsolidimin e drejtformëzimit dhe drejt-fjalëformimit të të gjitha toponimeve oikionimike në gjuhën shqipe: në Kosovë, Shqipri dhe gjithandej trojeve shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në punimin tonë, veç tjerash u konstatua e vërteta se një numër të konsiderueshëm emërtimesh të vjetra të vendbanimeve të regjistruara aktualisht në funksion i kishim të trashëguara ose të propaganduara si të tilla nga gjuhët e huaja, por nuk përjashtohen raste që edhe te emërtimet e tilla, kryesisht të qyteteve të vjetra dhe të maleve e lumejve të mëdhenj, por edhe disa vendbanimeve vërehen edhe gjurmë të gjuhës origjinale të shqipes së lashtë (protoshqipes). Sidoqoftë, në këtë kontekst paraqiten vështirësi, sepse<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç’është e vërtetë, shqiptarët që nga mesjeta e vonë nuk patën fatin historik të kenë një shtet qendror të vetin, ku do të dominonte zyrtarisht gjuha shqipe, atëherë si shumë çështje të tjera, edhe, çështja e oikonomisë shqiptare del jo vetëm e paqartë, por aq më tepër e politizuar dhe keqpëdorur nga grekët dhe nga sllavët (serbët, bullgarët e malazezët), por më vonë edhe nga turqit. Ky politizim dhe keqpërdorim ka ndodhur edhe për faktin se studimet e kësaj fushe më fort për shkaqe objektive se subjektive kanë munguar nga vetë shqiptarët, pasi për ne, për historinë tonë kanë shkruar më shumë të tjerët sesa ne për vete. Një mungesë ose pamundësi e tillë nga pala shqiptare është shfrytëzuar, sidomos nga serbët, të cilët edhe e kanë keqpërdorur për qëllime makiaveliste albanofobe, andaj sa herë që shqiptarëve u shkoi për dore që sadopak të konsolidoheshin me dije e si me pushtet e shihnin të nevojshme dhe të domosdoshme që emërtimet e tilla me prejardhje sllave të përpiqeshin me i rishikue ose t’i rikthenin ose edhe t’i zëvendësonin me emërtime më të përshtatshme, sepse ato janë keqpërdorur dhe ende po vazhdojnë të keqpëdoren në korriz të popullit tonë. Kjo është arsyeja që ne në nënpjesën e parë të kësaj pjese të punimit, duke pasqyruar realitetin e sotëm u dhamë përparësi përpjekjeve të tilla që së paku me fjalë të pasqyrohen problemet e shprehura me të cilat janë duke u ballafaquar të gjitha qendrat përkatëse shqipfolëse, së pari trajtuam gjendjen në Kosovë, së dyti, në Shqipëri dhe së treti, gjithandej në trojet e tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mjerisht mund të thuhet se njëherëpërnjëherë çështjet e tilla janë ose kanë mbetur në fazën e diskutimeve dhe assesi nuk mund të bëhet fjalë për zgjidhje ose implementimin e ndryshimeve të tyre, edhe pse disa ecje përpara lidhur me të kuptuarit e çështjes dhe ndonjë zgjidhje parciale e sukseshme nuk mund të mohohen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si do që të jetë, po këtë gjendje jo të lavdueshme lidhur me oikonomet, siç e konstatuam në nënpjesën e parë e konstatojmë edhe në në nënpjesën e dytë, ku patëm për konsultim gjashtë regjistra (lista) me emërtime vendbanimesh të shënuara nga trojet shqiptare. Kështu, duke respektuar përparësinë e kohës së publikimit, për secilin burim veç e veç, pas trajtim-konsultimit nxorëm disa konstatime: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, nga krejt kjo kemi fituar bindjen, siç u cek, që shqiptarëve, sa here që u është dhënë mundësia kanë bërë përpjekje të tregojnë të vërtetën që ata si autoktonë që janë këtu në këto troje që nga parahistoria dhe historia, përherë ishin shumicë dhe i kishin edhe emërtimet e veta toponimike, por ndërkohë romakët, keltët, pastaj bullgarët, serbët, grekët e të tjerë duke shfrytëzuar epërsinë pushtetore ushtarake administrative, manipulonin me emërtimet e vendbanimeve, duke i shënuar me hile në gjuhët e tyre, andaj shqiptarët edhe janë përpjekur me i rikthye ose me i zëvendësue ato, por deri më sot nuk patën suksesin e duhur. Gëzon fakti se një përpjekje të tillë të organizuar për ndryshimin e emërtimeve të tilla të papërshtatshme në masë të gjerë e kishte ndërmarrë Qeveria e Zogut me 1937/1938, që ne e trajtuam në titullin: Lista për ndryshimin e emërtimeve të vendbanimeve të papërshtatshme në Shqipri (1938), por për shkak të pushtimit italian vendimi i tillë ka mbetur pa u implementuar. Për ne ka rëndësi fakti se propozimet e tilla si material i gatshëm mund të shfrytëzohen edhe sot, qoftë për të nxitur procedurë të mëtejshme sistemore, qoftë për trajtime shkencore ndërdisiplinore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, po ashtu pati pëpjekje të organizuar edhe nga Qeveria e Mbretrisë Italo-shqiptare (1942), që ne e trajtuam nën titullin: Lista e toponimeve (sllave) në territoret e lirueme shqiptare me shqipërimet e propozuara (1942). Por edhe kjo punë mbeti vetëm si përpjekje, por sidoqoftë edhe ky material mund të shfrytëzohet për të njëjtin qëllim si ai i pikës së mëparshme. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, të dy ndërmarrjet shtetërore 1938 dhe 1942 për zëvendësimin e ermërtimeve të vendbanimeve mbeten të paimplementuara, pra për shkak të L2B, por ashtu mbeten edhe pas asaj lufte botërore, sepse qeveria komuniste e Shqipërisë nuk deshi ose nuk pati fuqi të konfrontohej me aleatin e saj dominues Jugosollavinë, ngase sipas Listës së vitit 1938 ndryshoheshin një shumicë emërtimesh pikërisht me origjinë sllave, ndërsa Lista e vitit 1942, kishte të bënte me vise që përsëri u kthyen nën administrimin e Jugosllavisë II, prandaj emërtime e propozuara deri atëherë as që ishin publikuar, mirëpo kjo nuk do të thotë se gjatë pushtetit komunist 1945-1990 në Shqipëri nuk pati fare ndryshime emërtimesh vendbanimi. Për këto ndryshime mësojmë nga burimi i tretë : Fjalor i emrave gjeografikë të RP-se, Tiranë (2002), ku vërejtëm mbi 200 emra vendbanimesh të ndryshuar gjatë këtij regjimi, madje edhe të implementuar. Kjo zbatueshmëri e qëndrueshmëri e emërtimeve të ndryshuara dhe atyre të reja flet për qëndrueshmërinë e administratës shtetërore të regjimit përkatës. Është tjetër gjë që ndryshime ndodhën më tepër sipas natyrës klasore partiake. Sidoqoftë, ky burim (fjalor) është shumë i rëndësishëm, ngase aty i ndeshim të regjistruara pothuaj të gjitha vendbanimet e sotme në Shqipëri. Kështu tash studiuesit kanë në dorë një material të grumbulluar, i cili mund të studiohet nga aspekte të ndryshme. Ne shfrytëzuam fillimisht për çështja drejtshkrimo-fjalëformuese dhe formëzuese dhe paksa mësuam nga praktika e tillë shkrimore, por hetuam edhe mbi 200 ndryshimet e oikonimeve përkatëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, në vitin 1999, fill pas Çlirimit të Kosovës, po ashtu në mënyrë të organizuar u ndërmorën masa për standardizimin (ndryshimin ose vlerësiminm e përshtatshmërisë)) e një morie të emërtimeve të tilla në Kosovë. Nga analiza që i bëmë Regjistrit të Komisionit Qendror me titull Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovë (2005), i përgatitur pothuaj në vitin 2000-2001, por i përplotësuar derisa iu dorëzua Qeverisë më 2004. Mirëpo edhe pse ky tekst u vlerësua lartë, edhe ky mbeti ende pa u shqyrtuar dhe implementuar nga organet përkatëse të shtetit të Kosovës, më fort për arsye ndërhyrjeje kompetencash, por edhe për disa arsye të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, ne përveç këtyre katër burimeve, të cilat në njëfarë dore mund t’i quajmë sadokudo të trajtuara, konsultuam edhe burimin paralel versionin serbisht për emërtimet në Kosovë me titull Okruzi, gradovi i sela Kosova i Metohije (2015), (Qarqet, qytetet dhe fshatrat e KM-së), ku konstatuam raportin e ndryshimeve ndaj Regjistrit të Komisionit Qendror për Standardizimin e Emërtimeve të Vendbanimeve të Kosovës (2005).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti, meqë Regjistri i Komisionit 2005 siç u cek ende nuk është trajtuar në krahasim me versionin paralel në serbisht, ndërkohë u rikthye në përdorim, si me thënë, “i vjetri”, por paksa i përpunuar dhe i përplotësuar, që tashpërtash është në përdorim e sipër në tri gjuhë: shqip, serbisht, anglisht, i cili nuk përkon me asnjërin nga burimet e mëparshme as me atë serbisht as me atë shqip para vitit 2000, por ka elemente të teksteve të mëparshme. Në të vërtetë ky Regjistër që ne e trajtuan nën titullin Regjistri i qyteteve dhe fshatrave të Kosovës sipas rajoneve, mund të quhet version zyrtar i përkohshëm i vendbanimeve të Kosovës, i rikthyer për nevoja zyrtare, edhe pas Pakos së Ahtisarit (2016). Sa do të vazhdojë të qëndrojë i përkohshëm dhe kur do të marrë formën e prerë dhe çfarë ndryshimesh do të pësojë do të shihet në të ardhshmen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, nuk mund ta kuptojmë, pse në Shqipëri, si e thotë njëri nga reaguesit as në sistemin komunist, as tash pas mbi 20 vjet të lirisë (pluralizëm demokraci, tranzicion) kjo çështje, raporti i ndryshimeve krahasuese sllavisht/shqip, nuk po gjen trajtim të duhur e si rrjedhojë as zgjidhje institucionale. Për këtë çështje problemore vetëm flitet e nuk ndërmirret asgjë serioze.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne jemi të vetëdijshëm që tema rreth rishikimit të qëndrueshmërisë së emërtimeve toponimike në të gjitha trojet shqiptare: Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Malin e Zi e më gjerë ka specifikat e veta dhe zgjidhja e tyre është me interes kombëtar e ndërkombëtar, andaj veç karakterit të përgjithshëm shoqëror etj., ka edhe karakter politik shtetëror e ndërshtetëror. Me këtë duam të themi se ne e kuptojmë seriozitetin e kësaj problematike në mbarë botën shqiptare e më gjerë, kuptojmë edhe shqetësimet që po shprehen, por nuk mund ta kuptojmë pse aty ku ka pasur dhe ka mundësi si në Shqipëri, kjo çështje nuk del mjaft e studiuar. Në të vërtetë, përt prejardhjen sllave të toponimeve në trojet shqiptare më shumë mësojmë nga burimet studimore sllave se nga ato shqiptare. Pse institucionet tona ngelin nga kjo pikëpamje?! Është edhe kjo detyrë e tyre apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, meditojmë, në çdo vend mund të ndodhin ndryshime a ndërrime politike pushtetore, por edhe në ato raste mbesin të paprekura institucionet hulumtuese shkencore kombëtare shtetërore, sidomos edhe ato të kulturës e të shkencës gjuhësore, të cilat duhet t’i fuqizojë dhe t’i shfrytëzojë çdo qeveri, andaj nuk kuptojmë pse kjo nuk ndodh me organet a institucionet tona shkencore-kulturore hulumtuese (akademike) ekzistuese kombëtare, të cilat duhet të kenë programe strategjike afatgjata jashtë ndikimeve momentale të ndërrimeve politike, ku krahas përpunimit të shqipes zyrtare ndaj asaj globale etj., duhet të ketë vend edhe rreth përshtatshmërisë së emërtimerve të vendbanimeve të trojeve tona.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, pyesim me habi, organizmat e tillë institucionalë shtetërorë aktualë e kuptojnë seriozitetin e kësaj teme, apo jo?! Mendojmë se kjo temë gjithsesi duhet kuptuar, ashtu siç edhe është, si shumë serioze. Andaj, duhet kuptuar se edhe obligimi zyrtar duhet të jetë në nivel, apo jo?! Konkretisht në emërtimet e vendbanimeve të trashëguara etj. në trevat përkatëse shqiptare të rikonstatohet prejardhja, qoftë e fjalëve, qoftë e afikseve, disa prej të cilave arbitrarisht janë konsideruar me prejardhje sllave, ato mbase mund të kenë qenë krijime ose përvetësime të përbashkëta nga ndonjë gjuhë e tretë (ilirishtja) e ku ta dimë. Sidoqoftë, si kjo e ndërlidhur me këtë temë ka edhe shumë çështje të tjera të kësaj natyre, siç është edhe mënyra formëzuese e fjalëformuese e emërtimeve në përgjithësi, por edhe të emërtimeve të vendbanimeve në veçanti.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së fundi po cekim faktin që lexuesi ka mundur të vërejë sesi ne gjatë trajtimit të regjistrave përkatës u ballafaquam pikërisht edhe me raste jo të pakta fjalëformuese, por, siç kemi paralajmëruar më në hollësi lidhur me procesin e fjalëformimit oikonimik në gjuhën shqipe do të bëhet fjalë në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ÇËSHTJE TË FORMËZIMIT E TË FJALËFORMIMI TË VENDBANIMEVE NË SHQIPEN E SOTME<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ÇËSHTJE TË FORMËZIMIT E TË FJALËFORMIMIT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TË EMËRTIMEVE TË VENDBANIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NË GJUHËM SHQIPE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(me theks emërtimet e propozuara në Kosovë, viti 2000)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është një e vërtetë që nuk thuhet kot se ndër emrat më të dashur të njeriut përveç treshës: emrit vetjak, patronimit (emrit familjar) dhe emrit të kombit (atdheut) është edhe emri i vendlindjes apo ai i vendbanimit. Gjithashtu është i drejtë gjykimi se emrin e hijeshon personi a personat që e bartin, mirëpo janë edhe disa vlera të tjera që ndikojnë dhe shtrojnë nevojën që emri i imponuar mund dhe duhet të ndryshojë dhe kjo varet, qoftë nga ideologjizma, qoftë nga idealizma që ka lidhshmëri me edukatën, rrethin shoqëror dhe nga mbrumimi me ideal i personit a i masës së caktuar. Natyrisht, ndryshimet e tilla dalin në sipërfaqe më tepër në kthesa të rëndësishme historike, siç ndodhi edhe te ne, sidomos me rastin e Luftës Çlirimtare të fundit, UÇK. Edhe në Shqipëri ende janë të freskëta disa ndërrime emërtimesh si p.sh. Shmëri e Gollobërdë Burimas, Shiqan Blerimas, Shelegar Çlirim, Karaalibegaj Dritas, Vromen Bregas, Mavropopull Buronjë, Shefasia e Mahmutaga Përparim, Bellovoda Ujëbardhë, Novoselë Fshati i Ri etj., pa përmendur rastin Kuçovë/ Qyteti Stalin / Kuçovë (tash i rikthyer). Fundja, jemi edhe vetë dëshmitarë që dita ditës me shtimin e popullsisë po formohen lagje a vendbanime të reja, të cilat domosdo kushtëzojnë edhe emërtime përkatëse të reja, të cilat ekspertët kanë për detyrë që t’iudhëzojnë që të jenë sa më të pështatshme gjuhësisht e përmbajtësisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ne, në këtë punim, do të përqendrohemi në emërtimet e vendbanimeve të Kosovës, temë kjo aktuale sot e gjithë ditën, ngase ka afro dy vjet që kjo kategori emërtimesh ndodhej në tryezën e diskutimit publik te ne, e drejtuar nga Komisioni Qendror për standardizimin e vendbanimeve të Kosovës, por edhe të komisioneve përkatëse nëpër komuna, formimin e të cilave e pati inicuar për këtë qëllim, me të drejtë, ish-Qeveria e Përkohshme e Kosovës, që në korrik - gusht të vitit 1999. Ky interesim për rishikimin e emërtimeve të vendbanimeve arsyetohet fare lehtë me faktin se të gjithë popujt kur çlirohen nga robëria kolonialiste a çfarëdo pushtimi tjetër qoftë ai, bëjnë rivlerësime të tilla. Në të vërtetë, populli ynë (i prirë nga kuadrat intelektualë) sa herë që ka pasur mundësi të frymojë pak më lirshëm e ka prekur ndër të tjera edhe çështjen e rivlerësimit të emërtimeve të toponimeve, një shumicë e të cilave, siç dihet mbajnë gjurmë imponimi nga sunduesit përkatës dhe sidomos te ne e më gjerë nga ai serb, i cili, aq më keq, këtë element “si të drejtë historike!” e ka shfrytëzuar dhe po e shfrytëzon edhe sot për të arsyetuar vazhdimin e gllabërimit të viseve tona kombëtare, fakt ky që nxiti dhe që i shton edhe sot arsyen Komisionit për t’u marrë me rishikimin e emërtimeve në fjalë si dhe të arsyetojë propozimet për ndryshimin e tyre me emërtime të reja më të përshtatshme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, Komisioni Qendror për Standardizimin e Vendbanimeve të Kosovës, pas 8 muaj pune intensive, në gazetën Rilindja, në 6 vazhdime, në muajin mars 2000, publikoi Regjistrin e emrave të vendbanimeve të Kosovës, duke e përcjellë me një konsultim (shkencor) që u mbajt në Institutin Albanologjik të Prishtinës, më 23 të atij muaji. Po këtë tekst (paksa më të kompletuar) e ribotoi po në gazetën Rilindja, më 18 prill 2000, duke theksuar, së pari, qëllimin se një ndërmarrje e tillë ka synim të evitojë anarkinë dhe stihinë e krijuar në këtë fushë, ngase në këtë periudhë si edhe pak më përpara, vërtet, që më të larguar të forcave serbe, pothuaj spontanisht lindnin ose zbuloheshin, krijesa vendbanimesh me kriter e pa kriter, siç janë b.f. kalkëzimet, Sopata për Sekiraça, Malësia e Re për Nova Shumadija, Shkabë për Obiliq etj., por edhe të tjera si Gurakoci Gjurakovac, Bardhi Bellaçevac, Krojmiri Krajmirovce etj., pa ditur rrjedhojat se me një shërbim të tillë spontan me të drejtë hapej, po në mjaft raste nuk ndihmohej si duhet zgjidhja zyrtarisht e çështjes ngase menjëherë në raste edhe fillonte implementimi me të shënuar në tabela dhe njëherazi dhe në mënyrë të vetorganizuar familjare ose grupore u imponoheshin organeve lokale, jo vetëm me kërkesa për pranimin e propagandimit që emërtimet e reja të propozuara të miratoheshin sa më parë, por njëherazi edhe të jetësoheshin si norma të standardizuara, menjëhershmërisht, nga organet e pushtetit më të lartë të Kosovës së Lirë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, në të vërtetë, siç thuhej në gazetë, ato emërtime, edhe sipas Komisionit Qendror, tashmë zyrtarisht kishin përfunduar së diskutuari (sepse të gjitha vërejtjet që i ishin drejtuar deri atëherë Komisionit si dhe komisioneve të komunave, ishin shqyrtuar dhe se ato të arsyeshmet ishin marrë parasysh), mirëpo, megjithatë, në një mbledhje tjetër konsultuese që u mbajt, po në lokalet e Institutit Albanologjik të Prishtinës, më 21.IX.2000, si dhe nga Tryeza e mbajtur më 07.02.2001, po aty, doli se puna e Komisionit ende nuk mund të quhej e përfunduar, por, siç thuhej, ajo është në përfundim e sipër dhe së këtejmi, u ripërsërit apeli i publikuar nëpërmjet gazetës Rilindja, më 22.IX.2000, që për finalizimin sa më me sukses të kësaj ndërmarrjeje madhore, gjithsesi me interes të shumanshëm shkencor-gjuhësor e politik-kombëtar, duhej të angazhohej gjithë potenciali intelektual shqiptar që nga kuadrot dhe organet e rangut më të ulët e deri te kuadri i Akadamisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës. Ç’është e vërteta, me sa kam vërejtur, edhe sot e kësaj dite, siç shihet edhe nga ndonjë reagim në shtyp, procesi i përpunimit dhe i konsultimeve ende vazhdon, qoftë brendapërbrenda komisioneve përkatëse të komunave, qoftë në nivel të atij Qendror, i cili po u takuaka së paku një herë në javë për të shqyrtuar vërejtjet eventuale, ngado që vijnë ato dhe njëherazi, për të nxitur, ndihmuar e përshpejtuar institucionalizimin e çështjes në kuadër të organeve përkatëse kompetente. Dhe, vërtet, kjo veprimtari në proces e sipër, nga poshtë lartë e nga lartë-poshtë, d.m.th., nga veprimtarët e vendbanimit përkatës e deri te organet më të larta profesionale e të tjera gjithandej, me duket punë shumë me mend, me rend e me vend dhe duhet të vazhdojë edhe më, për derisa zgjidhjet të jenë sa më të mbështetura dhe të pranueshm nga çdo pikëpamje, sepse emri i një vendbanimi i përshtatshëm do të ketë moshë pothuaj të pakufizuar ndër brezat e ardhshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkohë në shtyp në njërën anë, (ende e kemi fjalën për vitin 2001 n.v.) dolën vlerësime tejet pozitive lidhur me punën e Komisionit që u quajt si punë me kompetencë e profesionalizëm, por në anën tjetër dolën edhe shkrime përçmuese, saqë dikush punën në fjalë e quajti, jo vetëm si një trajtim joshkencor, por edhe me ndonjë fjalëvlerësim tjetër tejet nënçmues. Ne, duke mbajtur anën e miratuesve, ndonëse me ndonjë rezervë për ndonjë pikë, sepse kur kemi parasysh interesin madhor shoqëror e kombëtar të çështjes, nuk duhet të na i vrasë sytë e mendjes aq shumë ndonjë e palarë e parëndësishme që mund të jetë si rast që mund t’i ndodhi çdo lindjeje të re në fillim të saj. Në këtë drejtim ne do të përpiqemi me këtë vështrim tonin ta ndihmojmë punën e Komisionit, t’i bëjmë jehonë po kësaj vepre madhore, por edhe të vëmë në spikamë ndonjë lëshim eventual, dhe krej kjo bëhet me qëllim që zgjidhja e çështjes në shqyrtim të jetë sa më e pranueshme dhe më cilësore edhe nga pikëpamja e fjalëformimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ndonëse në praktikë, siç vërejmë, ende kemi raste të ndeshim emërtime të tjera të reja që nuk ishin përfshirë në Regjistër, por që ndërkohë, duket se kanë kaluar edhe nëpër duart e Komisonit, pikërisht lënda e Regjistrit të datës 18 prill 2000, neve na shërbeu si material strumbullar për të trajtuar veçoritë formëzuese e fjalëformuese të emërtimeve të vendbanimeve te ne në veçanti dhe këtë e bëmë, së pari, duke krahasuar emërtimet në funksion në të dyja versionet serbisht e shqip dhe së dyti, duke bërë analizën formëzuese e fjalëformuese të materialit në veçanti, paksa, në krahasim me emërtimet zyrtare në Shqipërinë e sotme administrative, bazuar në një hartë dhe në tekstin: Fjalori enciklopedik shqiptar (1985), por me rastin e përgatitjes së kësaj vepre, me rastin rishikimit të dorëshkrimit të vitit 2001 u konsultuan përveç ndonjë artikull nga interneti, edhe të gjashtë burimet e trajtuara në pjesën e parë, ndër të cilët ia vlen të dallohet vepra Fjalor i emrave gjeografikë të RSh-së (Tiranë,2002).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A. VËSHTRIM I SHKURTËR RRETH EMËRTIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NË FUNKSION<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në vazhdim shkurtimisht fare do të bëhet fjalë rreth raportit të emërtimeve në funksion (është fjala për periudhën deri në vitin 2001 n.v.), sipas dy versioneve shqip e serbisht, pastaj rreth parimeve dhe burimeve mbështetëse, të cilat i ka shfrytëzuar Komisioni në punën e vet dhe do të jepen të dhëna nga numri i vendbanimeve si dhe numri i emërtimeve të reja të propozuara me përqindje sipas komunave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Raporti i emërtimeve të vendbanimeve në funksion<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
serbisht e shqip<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga konsultimi i tekstit në funksion nga Regjistri, d.m.th., në versionin shqip dhe tekstit zyrtar të serbishtes (d.m.th. para vitit 1999 n.v.), arritëm në përfundimin se puna e Komisionit, jo vetëm arsyetohej, por ajo dilte si diçka e domosdoshme që patjetër duhej të merrej me konstatimin dhe harmonizimin e emërtimeve në fjalë. Sa për të dëshmuar këtë, që e thashë, pa hyrë në analizë mbi të drejtën e përparësisë, ndonëse dihet se serbishtja si gjuhë e pushtuesit, institucionalisht ishte gjuhë siperiore, në vazhdim po i paraqit disa shembuj ilustrues problemor që dalin në raportin: krahasues të këtyre dy versioneve, material ky i klasifikuar sipas natyrës së ndryshimeve, në këto tetë grupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Uroshevac/Ferizaj, Serbica/Skënderaj, Gjeneral Jankoviq /Hani i Elezit, Dobra Voda /Ujmir;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Belo Polje /Bellopojë, Peq/Pejë, Crkvena Vodica /Caravadë, Crno Brdo/Orrobërdë, Banin Most /Babimoc, Gladno Selo /Gllanasellë, Dobar Dub/Dobërdup, Vlashki Drenovac/Llashkadrenoc, Kishno Polje/Kishnapolë, Stari Trg / Stantërg, Djurgjev Del /Gjurgjedel, Pusto Selo/Pastasellë, Stara Vuçina/ Stravçinë, Suva Reka /Sufrekë (Suharekë), Vrnovo Kolo/Vrnakollë; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Ojnovce/Hajnoc, Odovce/Hodofc (Hodoc), Alaç /Hallaç, Krpimej / Kërpimeh, Ajvalija / Hajvali, Movljane / Muhlan, Androvac / Hanrofc(Hanroc);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Shurlane/Shurdhan, Silevica/Sylevicë, Çupevo /Çypevë, Zulfaj/Zylfaj, Lipljane /Lypian, Bardaniqi/Bardhaniq;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Vitine/Viti-a, Sopine/Sopi-a, Lepina/Lepi-a, Polatna/Pollata, Tomance /Tomoc, Tudjence/Tugjec, Majnance/Majac, Burince/Buricë, Letance/Letan; Broçna /Brojë, Polance/Polac, Ceranja/Cerajë, Retimjlje/Reti-a, Romuna/Romajë, Trudna/Trudë; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dh) Bubavac/Bubavec), Orahovac/Rahovec, Kushavac/Kushavec, Lipovac/Lipovec, Ljubovac /Lubovec;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e) Glavnik/Gllamnik, Koprivnica/Kopërnicë, Smolice/Smonicë, Drobnjak/Dramjak), Budisavce /Budisalc, Muzhiçane/Muzeqinë, Goraçevo/ Gajrak etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ë) Gjinovce/Gjinoc, Grejkovce/Grekoc; Grejçevce/Grejçec, Vrshevce / Vërshec, Duganjiva /Dugajivë, Shisharka/Shisharë, Shalinovica (Shalinoc) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të vihen re ndryshimet e llojllojshme dhe sa qëndron larg forma e përdorimit zyrtar nga pikëpamja shqiptimore e shkrimore e shqipes në funksion nga ajo e serbishtes zyrtare, forma këto që ishin të pranishme dhe sadokudo të pranueshme më përpara edhe, në të ashtuaquajturën administratën tonë zyrtare dygjuhësore. Sigurisht, një dukuri e tillë vinte edhe si pasojë e natyrave të ndryshme strukturore të gjuhëve përkatëse, ndonëse në bashkëjetesë //sllavishte e vjetër serbishte e re// shqipja (popullore) në anën tjetër, për një periudhë të gjatë kohore, rrethana këto që pa mëdyshje ishin më të volitshme për gjuhën serbe, e cila domosdo mbizotëronte administrativisht. Mund të thuhet me plotgojë se edhe si mos të kishte kurrnjë arsye tjetër (që ka të bëjë me vetëdijësimin politik-kombëtar rreth riemërtimit të vendbanimit me një kriter të pranueshëm dhe më të përshtatshëm gjuhësisht e kombëtarisht), vetëm harmonizimi i rasteve të saposhënuara në aspektin praktik të sotëm “zyrtar” do të mjaftonte për t’u arsyetuar dhe për t’u përshëndetur puna e Komisionit në fjalë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo Komisioni nuk u ndal vetëm në konstatime të tilla, por ai bëri shumë më shumë punë. Ai, i hyri një veprimi të vështirë, por edhe shumë dobiprurës, pra i hyri rishqyrtimit të gjithanshëm të emërtimeve në fjalë në të gjitha trevat shqiptare te ne dhe për këtë, së pari hartoi parimet dhe përkufizoi metodën e punës. E shoh me interes t’i rikujtojmë parimet e sajuara nga Komisioni, sepse ato do të ndihmojnë, jo vetëm për ta kuptuar më mirë çështjen, por edhe për ta kuptuar edhe analizën e temës që do ta shtjellojmë në vazhdim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Parimet dhe burimet mbështetëse në punën e Komisionit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Komisioni, për punën e vet, në konceptualizimin, kodifikimin, riemërtimin dhe emërtimin e shumë toponimeve të Kosovës, duke u përthelluar konkretisht, hartoi këto parime:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) hetimi dhe ruajtja e elementeve toponimike autoktone (parailire, ilire, protoshqiptare e shqiptare), që deshmojnë kontinuitetin tonë në këto anë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) hetimi dhe ruajtja e elementeve toponimike latine, romane, vllahe, gjermanike, dhe orientale e sllave, që paraqitnin vlera historike e kulturore për Kosovën;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) hetimi, rikonstruktimi dhe rikthimi i strukturave autoktone të eleminuara nga administratat shtetërore dhe kishtare të pushtuesve, që për arsye të kursimit të mundit apo për mungesë imagjinate emërtuese ardhësit i kishin adaptuar apo përkthyer emërtimet e mëparshme;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) eliminimi i emrave të vendeve të vëna arbitrarisht sipas modeleve të gjuhëve të huaja konceptualizuese e kodifikuese dhe, që, më së shpeshti, ishin bartur nga rajonet nga kishin ardhur; kishte edhe modele të mbështetura në mite e mitologji, duke krijuar paradigma emërtuese të bazuara, sidomos me mitin për Betejën e Kosovës;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) eliminimi i mikrostrukturave afiksale (prefiksale e sufiksale) sllave, që ishin krijesë e administrimit dhe të tendencave sllavëzuese të toponimisë autoktone dhe të akceptueshme për vendësit, si p.sh. sufiksat: -aj për toponimet e burimit patronimik, -as që përdoret për toponizimin e shumë apelativave (!), -et, -isht, -ishtë etj. për toponimet me bazë fitonimike etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prandaj ne, duke qenë të interesuar që sadopak të japim kontributin tonë në zgjidhjen e çështjeve të caktuara fjalëformuese në kuadër të shqipes standarde nga aspekti gjuhësor-shkencor, s’kemi si të mos i jemi mirënjohës Komisionit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, për vetë grumbullimin dhe paraqitjen e materialit,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, jo vetëm për formulimin e parimeve, por edhe për respektimin e tyre sipas kritereve të qasjes;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, për propozim - zgjidhjet konkrete të bëra mbi bazë të atyre kritereve,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së katërti, për guximin intelektual e profesional për t’i hyrë një pune kaq me përgjegjësi politike, shoqërore e shkencore, ngase janë çaste kur njeriu mund të shklasë nën presionin e emocioneve, por edhe nga njohja e pamjaftueshme e ligjeve dhe të prirjeve fjalëformuese të gjuhës që vepronin në të kaluarën, por që veprojnë edhe sot, në rrethana të reja dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pesti, për pretekstin që na u dha që ne t’i publikojmë mendimet tona lidhur me këtë temë me shumë interes për gjuhën dhe gjuhësinë tonë, e cila deri më tash, me sa dimë, nuk del e trajtuar si temë e veçantë, me theks në apektin formëzues e fjalëformues të vendbanimeve në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E nënvizuam më sipër togun si temë e veçantë, sepse si lëndë, në kuadër të temave të tjera, kjo nuk del fare e paprekur. Së këtejmi, vlen të përmenden burimet me vlerë të konsultuara që sadokudo dalin lidhur me trajtimin e kësaj teme, të cilat, veç atyre të fushave të ndryshme shkencore, domosdo do të jenë shfrytëzuar nga Komisioni edhe këto nga fusha e gjuhësisë, siç janë: veprat e klasikësve të albanologjisë e më gjerë. Këtë rast s’mund të anashkalohen të dhënat teorike nga gramatikat, revistat e publikimet e tjera normative të gjuhës sonë, siç është edhe vepra e Xhuvani-Çabejt Prapashtesat e gjuhës shqipe, ku për emërtimin e vendbanimeve ceken si aktive afro 20 prapashtesa; Onomastika e Kosovës1979, ku ndër të tjera do të veçonim punimin e prof. Sulejman Drinit, Derivatet semantiko-strukturore në onomastikën shqipe të Kosovës, ku dalin 40 prapashtesa të shfrytëzuara për këtë destinim; shtojcën Emra gjeografikë, emërtime të njerëzvë sipas vendbanimit a prejardhjes, të botuar në Fjalorin e shqipes së sotme (1984), ku jepen shembuj përfaqësues normativë karakteristikë të oikonimeve, pastaj punimin mjaft cilësor të dr. Ragip Mulakut me titull Parashtesat e prapashtesat e gjuhës shqipe në shkrime të vjetra (shek XV - XVIII), IAP, Prishtinë 1998 si dhe punime të tjera të L. Mulakut, R. Doçit, M. Halimit etj., por që, për mendimin tim, në punimet e sipërpërmendura, si dhe në të tjera të derisotme, toponimet e vendbanimeve nga aspekti formëzues e fjalëformues nuk dalin të trajtuara me thellësinë dhe gjerësinë që lypset. Ato, si me thënë, mbesin, më fort, në rrafshin e konstatimeve. Pra, jepen të dhëna, si të themi, ashtu, si janë gjetur a gjenden emërtimet e tilla në burimet përkatëse e pak ose aspak bëhet fjalë rreth specifikimit të formanteve të caktuara, kryesisht a vetëm për këtë nënfushë semantike, në kuadër të oikonimisë. Po të kishte pasur punime të natyrës së tillë, veçan rreth emërtimit të vendbanimeve sigurisht Komisonit do t’i ndihmonin shumë, së paku sa për orientim më me lehtësi rreth përzgjedhjes së formës përkatëse parapëlqyese drejtshkrimore për emërvendet e reja përkatëse të propozuara. Po them, të përzgjedhjes, sepse, siç del nga materiali i Regjistrit, Komisionit iu desh të rindërtonte, por edhe të krijonte ose të lejonte disa propozime si emra të rinj të fshatrave e të qyteteve tona në numër të konsiderueshëm,apo mesa pamë këto mënyra kapin një përqindje relativisht të madhe, në krahasim me numrin e përgjithshëm të emrave të vendbanimeve të Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja, si del pasqyra e numrit të emërtimeve të reja, sipas komunave, ndaj emërtimeve të përgjithshme në funksion:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Pasqyra e numrit të vendbanimeve të rishqyrtuara të propozuara nëpër komunat e Kosovës sipas Regjistrit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
__________________________________________________<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
N.r. Kom Nr.p. Em.r Përqindja Disa shembuj ilustrues<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1 2 3 4 5 6<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
---------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Artana 12 3 16.66 Shpatar, Artanë; Labian; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Besiana 74 54 72,97 Vllasaj, Bunjak. Izvori;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kreshtë, Batllavë Plepas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ballëz, Llapias, Anallap;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Burimi 51 38 74.50 Gash, Mollëz, Krasniqaj, Temal, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Grunajë, Kodërbardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Dardana 74 29 39.18 Qarr, Lisor, Lugës, Shalëz,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drinoc, Dardanë, Gmizë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Deçani 40 11 27.50 Voksh, Strall, Lumishtë, Isnik,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shaptej, Lumbardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Drenasi 37 27 72.97 Shkabë, Vashë, Bletar, Drenar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gurras, Kruembret;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Ferizaj 44 12 27.27 Trim, Zgatar, Muhos, Kodrion, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rakaj; Micsokol,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. F. Kosova 18 7 38.88 Bardh E/P, Nakër, Albanë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mesbardh, Gurshkabë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Gjakova 85 15 17.64 Devë, Sopot, Gushaj, Batus,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mullishtë, Messukash;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Gjilani 58 27 46.55 Kullë, Tunaj, Mrizaj, Idrizaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lahtizë, Meslum,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Kaçaniku 43 24 55.81 Bob, Bajëz, Gjegjaj, Korbaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Trina, Trimor, Gurian,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12. Klina 58 35 60.64 Lug, Topiaj, Martiras, Luftar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bregas, Boksh, Qarret;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13. Leposaviqi 72 3 4.16 Dreni, Kreshbardh, Kodrabardh,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çirkoviqi, Lumbardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14. Lypiani 69 33 47.82 Bajë, Gurrë, Kronas, Bujar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bjeshkas, Qarr, Kruebardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15. Malasi b) 43 27 62.79 Lisan, Pleqnor, Drenar, Rrezor,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Tryezë, Gurak;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
16. Mitrovica 85 28 32.94 Prronas, Frashër, Barbanik,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bugariqi, Tejibri;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
17. Obiliqi 19 11 57.89 Tryezë, Mjekaj, Shegëz,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Balshaj, Muzakaj, Burabardh; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
18. Peja 91 48 52.74 Alba, Plakan, Siparant, Drinisht,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kryedri, Haxhizekaj;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
19. Prishtina 47 24 51.06 Shkabë, Kalajas, Murrizaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drenush, Brezare, Gurkuq;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
20. Prizreni 76 32 42.10 Ashtë, Berishaj, Prronjas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Flokësh, Livadhi, Pusat;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
21. Rahoveci 34 17 50.00 Xërxë, Kromnik, Bajrakaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vneshtar, Drenësh, Balldrin;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
22. Skënderaj 50 21 42.00 Murgë, Gofile, Shqiponjas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Burojë, Dashes, Kruebardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
23. Sharri 36 9 26.47 Sharr, Prronaj,Bardhaj, Zgatar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Borajë, Kuklibeg;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
24. Shterpësi 16 5 31.25 Shtërpës, Beroc, Kashtanet,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Viçaj,Vorbesh, Shushicë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
25. Shtimja 24 16 66.66 Rrafsh; Krenajë, Zotaj, Lugas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Davidon, Kryedren;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
26. Vitia 43 13 37.20 Mjek, Delmer, Gashaj, Grunor,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirak, Buzëmal;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
27. Vushtrria 67 45 67.16 Bajë, Druar, Krasniqaj, Trimor,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lajthizë, Gurkuq;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
28. Theranda 42 27 64.28 Pllajë, Dardhë, Lumar, Gurras,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vranik, Gurmadh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
29. Z. Potok 63 2 3.17 Drena, Prroni i Arushës, Bregas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Babiqi, Varraga E/P;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
---------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsej : 1471 645 43.84 175 shembuj ilustrues<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) 1. n.r. - numri rendor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. kom.– Komuna.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. nr. p. - numri i përgjithsëm i vendbanimeve. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. em. r. - emërtime të reja (të propozuara).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. disa shembuj ilustrues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Malasi për Malishevë (Mališevo), u rikthye në Malishevë.(tash komunë e re)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, siç po shihet nga Pasqyra, gjendja në rubrikat, pos numrit rendor, numrit të komunave dhe numrit të vendbanimeve që mund të mbesin, apo jo, të pandryshuara, në të ardhshmen mund të pësojë ndryshim sigurisht gjendja e shifrave sa i përket emërtimeve të reja (me përqindje) sipas komunave, sepse çështja është në proces e sipër. Sa për kërshëri po shënoj se sotpërsot, siç po shihet nga pasqyra, për nga numri i vendbanimeve vendin e parë e zë Peja me 91 vendbanime, pastaj vjen Mitrovica me 85, Prizreni 76, Dardana 74, e kështu me radhë, ndërsa sa i përket rubrikës së emërtimeve të reja prijnë Besiana 54, Peja 48, Vushtrria 45, Burimi 38, Klina 35, Lypiani 33, Prizreni 32 e kështu me radhë, kurse sa i përket përqindjes radha ndryshon, prin Burimi me 74.50%, Besiana 72.97%, Vushtrria 67.16%, Shtimja 66.66%, Theranda 64.28%, Klina 60.34%, ndërsa përqindje më të vogël kemi te Zubin Potoku 3.17%, Leposaviqi 4.16%, Artana 16.66%, Gjakova 17.64%, Ferizaj 27.50%, Shtërpësi 31.25%, e kështu me radhë. Sidoqoftë, sipas propozimit përqindja e emërtimeve të reja del e ndryshuar mbi 40%, në krahasim me numrin e përgjithshëm, por nëse merren në konsideratë edhe korrigjimet e modifikimet e veçanta me semantikë kuptimdalluese, atëherë ndryshimi del edhe më i madh. Me fjalë të tjera, kur kemi parasysh natyrën e gjuhës shqipe (ortografinë, shquarsinë e emrave etj.) me atë të serbishtes, ndryshimi është i qindpërqindtë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sa i përket qëndrueshmërisë drejtshkrimore a drejt-fjalëformuese të shembujve ilustrues, që u dhanë më sipër, këtu nuk do të ndalemi, por, sidoqoftë, edhe sa i përket vetë formëzimit (fjalëformimit) brendapërbrenda shqipes, siç del nga Pasqyra, çështja është mjaft komplekse, sigurisht vihen re edhe çështje të diskutueshme nga kjo fushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, në punimin tonë çështja do të trajtohet kryesisht në aspektin sinkronik, ndërsa ai diakronik mbetet për t’u dëshiruar, sepse interesi e do që rrafshi horizontal tash për tash, duhet të jetë sa më i qartësuar, pa e mohuar edhe rëndësinë e anës tjetër, vertikales, e cila, në të vërtetë, ka të drejtë të kërkojë nga dijetarët tanë që edhe më mos me mbetë të kënaqur me gjendjen inferiore të shkencës sonë mbi këtë çështje, por të përpiqen ta sqarojnë më mirë hisen ndërndikuese që kishte dhe që ka gjuha jonë, qoftë në raport me gjuhët e vjetra simotra greke, latine (sidomos të latinishtes vulgare), qoftë edhe ndaj gjuhëve të tjera, sidomos atyre të vjetra e të reja sllave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë drejtim, veç qëmtimeve, shkencës sonë mbi gjuhën i nevojitet edhe një njohuri më e thellë e strukturës së sotme fjalëformuese në kuadër të sistemit tonë të pëgjithshëm nominal si dhe atij verbal.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B. ANALIZA FORMËZUESE E FJALËFORMUESE TË EMËRTIMEVE TË VENDBANIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TË PROPOZUARA SIPAS REGJISTRIT E MË GJERË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga pikëpamja fjalëformuese (e prejardhjes) të gjitha emërtimet mund t’i analizojmë në tri mënyra:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. emërtimet pa ndajshtesa,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II. emërtimet me prapashtesim dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III. emërtimet me kompozim a togfjalësha.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo para se t’i shtrohemi analizës sipas pikave të mësipërme e shohim të nevojshme të sqarojm; dy gjëra: e para, çfarë kuptojmë ose si qëndron në këtë punim raporti kuptimor i fjalëtermave formëzim ndaj atij fjalëformim i emërtimeve përkatëse dhe e dyta, çfarë kuptojmë ose si përkufizohet kuptimi i fjalës vendbanim si term gjeografik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, me fjalë-termin formëzim në raport me atë fjalëformim kuptojmë se emërtimi i caktuar del i formuar në nënfushë tjetër semantike dhe pastaj transferohet po në atë formë po tash me koncept oikonimi, ndërsa me fjalëformim kuptojmë, kur emërtimi i caktuar formohet drejtpërdrejt në nënfushën semantike të endbanimeve duke marrë elemente përkatëse fjalëformuese mbi temën prodhuese, ndërkaq me fjalë-termin vendbanim, në këtë punim, përfshihen vetëm emërtimet e qyteteve (urbane) dhe të fshatrave (rurale) të Kosovës, duke i përjashtuar në hollësi emërtimet e lagjeve, e të komplekseve të tjera të caktuara të banimit (mikrooikonimet) si dhe emërtimet e krahinave e të viseve të caktuara shtetërore (makrotoponimet).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Andaj së pari, do të bëjmë fjalë rreth emërzimit ose formimit ose emërzimit të vendbanimeve pandajshtesore e pastaj rreth fjalëformimit të vendbanimeve, qoftë mendajshtesa, qoftë me kompozim a në mënyrë perifrastike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. FORMËZIMET PA NDAJSHTESA <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prej 1471 emrave të shënuar në Regjistër nja 270 shembuj ose 18.35% të tyre janë emra pandajshtesorë, të cilët prej nënfushave përkatëse të ndryshme semantike vijnë në Regjistër në të njëjtën trajtë. Mirëpo, ç’është e vërteta, që edhe këto emërtime, ashtu si emërtimet me ndajshtesa dhe ato me kompozim, pasi nuk vijnë nga një fushë e njëjtë semantike del e nevojshme të konstatohen edhe fushat ose nënfushat përkatëse semantike prej nga imponohen, andaj praktikisht shembujt e tillë mund t’i ndajmë në: emra të përgjithshëm konkretë dhe emra të përgjitshëm abstraktë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emra të përgjithshëm konkretë të formëzuar si vendbanime<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në bazë të kuptimsisë emrat e përgjithshëm të formëzuar si vendbanime mund të merendohen:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) mikrotoponimet e shfaqura si pamje të konfiguracionit gjeografik (relievor), si: Shpat, Pllajë, Thep, Fushë, Shkrep, Grykë, Vërrin, Vneshtë, Ashtë, Shullan, Klysyrë, Lug, Sukë, Qyshk;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) objektet monumentale me vlerë që nëkuptojnë vendin ku ndodhen: Kullë, Gjytet, Trojë, Kala, Kështjellë, Pojatë, Manastir, Teqe;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) emra të përgjithshëm të bimëve (fitonime) që nënkuptohet vendi ku rriten: Qarr, Fier, Rrepë, Dardhë, Lis, Orizë(!), Ulëz;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) emrat e përgjithshëm kafshësh (zoonime), nënkuptohet vendi ku rriten, por edhe me simbolikë të caktuar: Petrit, Shkabë, Devë(!!), Dren, Bec, Gjeraqinë, Skifter, Korb;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) emrat e përgjithshëm ujrash (hidronime), nënkuptohet vendi ku ndodhen burimet e cekura: Gurrë, Lken (liqen), Bajë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) emrat e përgjithshëm të sendeve: Altar, Tryezë, Kosh, nënkuptohet vendi ku ndodhen, po që kanë patjetër edhe ndonjë simbolikë semantike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emra të përgjithshëm abstraktë të formëzuar si vendbanime nga:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) emra të fenomeneve të natyrës e të tjerë si: Rreze, Plojë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) emra njerëzish a tipare të tij (të përgjithshëm e të përvetshëm), si Goden, Bujar, Kusar, Kastriot, Beleg, Gash, Krasniq, Sop, Berishë, Kelmend, Kastrat; Besim, Përparim etj. si dhe tre emra të gjinisë femërore (simatronime): Vashë, Ajete, Norë, që mbartin në vete simbolikë të dalluar me vlerë historike-atdhetare a ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për ne nuk dalin aq të pranueshme emërtimet pandajshtesa që ishin përzgjedhur si të përshtatshme, nga Komisioni shtetëror i Mbretnisë shqiptare ose ai i Mbretnisë Italo-shqiptare në vitet përkatësisht 1938, 1942.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë në Listën e vitit 1938 ndeshim mbi 60 emërtime që sipas komisionit përkatës dilnin të përshtatshme, për ne të diskutueshme, si. p.sh. Begata, Kulaçi, Prona, Hardhija, Vrima, Luani, Gjashta.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Por, gjithsesi, jo të qortueshëm dalin shembujt si: Shkoza, Fshati, Floriri, Kodra, Ura, Kështjella, Shkëmbi, Lisi, Gryka, Shreptima, Liria etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po ashtu të paqortueshëm dalin emrat e tillë përkatës që disa përsëriten edhe edhe në burimin e tretë Emra gjeografikë të RPSH-së, si Kreshtë, Thupra, Rreshka, Bjeshka, Shkambi, Flaka, Sheshi, Purteka, Fatosi etj. madje edhe disa shembuj që në Burimin e tretë përsëriten në rajone të ndryshme, si Dardhë-a, 5 raste, Shtuf-i e Prush-i nga 2 raste, Dushk-u 3, ndërsa Kuç, 6 raste etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me thënë të drejtën, si veçori e përgjithshme lidhur me emërtimet e mësipërme nuk dalin aq çështje të hapura drejt-fjalëfomuese, ngase të gjitha këta emra që më përpara, siç u tha, dalin të formuar në nënfushën përkatëse semantike dhe së andejmi, për nevojë oikonimie transferohen (janë transferuar) si emërtime të vendbanimeve, por sa del i qëlluar a i plotëfuqishëm dhe sa i qëndron arsyes emri i caktuar, si nga ana e brendshme ashtu dhe ajo e jashtme, për t’i dalë zot konceptit të ri që synohet të mbulohet me emëtimin përkatës në funksion vendbanimi, është çështje tjetër. Ky fakt mund të jetë vjegë për diskutim, por për ne është me rëndësi kapshmëria e logjikës (sintakso-morfologjike e stilistike), që gjithsesi emërtimet pandajshtesa duhen pasur mbështetje në ligjësitë formëzuese e fjalëformuese të sistemit emëror të shqipes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Diskutimi rreth përshtatshmërisë apo mbështetshmërisë së emërtimit të caktuar si emërtim vendbanimi do të dalë gjithsesi më i kapshëm pasi të trajtohen formimet e vendbanimeve sipas mënyrave të tjera, qoftë me ndajshtesim, qoftë me kompozim a me togfjalësha që do të bëhet fjalë ose së trjtauari tash fill, por ia vlen të spikasim të vërtetën, që duhet të zgjojë interes të veçantë edhe raporti i shkallshmërisë kuptimore të tyre që përmbledhtas do të jepet në fund të kësaj analize.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II. EMËRTIMET E VENDBANIMEVE ME PRAPASHTESIM<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emërtimet e vendbanimeve nga Regjistri të formuara me prapashtesim zënë vendin kryesor nga numri i përgjithshëm. Sipas prapashtesave a fundoreve përkatëse të tyre emrat e vendbanimeve për lehtësi studimi (paraqitjeje) na u imponua t’i ndajmë në këto pesë grupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, emërtimet me prapashtesat e huaja që shumica prej tyre sot ndjehen si të imponuara bashkë me emrat e vendbanimeve: -ica, -(v)iqi, -ovci (ofc/i -oc/i) , -ova, -eva, -ava(?), me origjinë sllave; -ot, -os me origjinë greke dhe -(a)li/a, -(a)xhi/, –ije, me prejardhje turke;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, emërtimet me prapashtesat e përvetësuara a të dëshmuara shqipe nga nënfusha e (mikro)toponisë: ishtë, -inë ,-nik, -ore e -tore;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, prapashtesat e shfrytëzuara në iokonime, por të specifikuara për veprimtari të nënfushave të tjera semantike të njeriut,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) sipas patronimisë - aj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) etnonimisë -as, (j)an, -ak dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) sipas mjeshtërisë a profesionit -(ë)s, -ar, -tar, -or;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së katërti, prapashtesat e shfrytëzuara në vendbanime, por të specifikuara për koncepte të tjera si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) emërtimet me prapashtesat e emrave të gjësendeve a të mjeteve konkrete: -ore, -(ë)s/e, -ar/e,-ues/e, -je etj., <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) emërtime me prapashtesat e emrave të nocioneve abstrakte : -i, -im, -ojë dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) emërtimet me prapashtesat e emrave të natyrës emocionale (zvogëlimi, përkdheljeje etj.): -osh, -ush/ë, -oz dhe –th e -zë/-ëz;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pesti, emërtimet me prapashtesa a siprapashtesa të emrave me prirje specifikimi,vetëm ose kryesisht për vendbanime, si: 1)-ajë, 2) -isht, 3) -sh/-ç, -ash e -esh, 4) -et e -at, 5) -arë, 6)-(i)anë dhe 7) -(i)on/ë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A. FORMIMET ME FUNDORET A PRAPASHTESAT E HUAJA TË IMPONUARA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fundoret a prapashtesat më të dalluara të gjuhëve të huaja të imponuara që më së shumti kishin vërshuar emërtimet e vendbanimeve në gjuhën tonë janë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) ato me origjinë sllave (që ende ngulfatin formimet në shqipe):-ICA, -(V)IQI, -OVCI, -EVCI, -OVA, -EVA, -AVA(?);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) ato me origjinë greke -OS e -(J)OT dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) turke: -(a)XHIa e -(a)LIa, -IJE/a.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ishin në proces për ndryshim një numër i konsiderueshëm i shembujve të papërshtatshëm me prapashtesat sllave, si vijon: me –ICA 21, me –OVA 21, me –IQ 4, eva 2 , -AVEC 10 dhe me ava 1. Është interesant se të gjithë shembujt janë dhënë sipas gjendjes shqiptimore nga masa shqipfolëse, andaj disa shembuj janë aq të deformuar se vështrië se mund të dihet origjina e tyre sllave (bullgare apo serbe). Sidoqoftë, ne vazhdim do të ballafaqohemi me secilen formant veç e v/eç, duke theksuar ekzistencën e tyre në emërtimet përkatëse, si këtu te ne, si në Shqipëri, po me theks në përpjekjen e Komisionit për t’u liruar nga nga shembuj më karakteristikë të kësaj natyre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me formantet me origjinë sllave<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Emërtimet me -icë/-ica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundore-prapashtesën -ICË (-ICA) sipas Regjistrit te ne dalin 140 emërtime, ndonëse ky fenomen në përdorim të përditshëm në shqipe del detyrimisht i diskutueshëm, prej tyre vetëm 14 shënohen në Regjistër, ashtu, të paprekura fare, madje as nga pikëpamja e shquarsisë. Nja 23 shembuj dalin pjesërisht të modifikuar, ndërsa rreth 100 janë ndryshuar rrënjësisht. Zgjojnë interes disa oikonime, të cilat u zëvendësuan tërësisht si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gollubica (Kodranesh), Kovaçica (Trimor), Grobanica (Fushëlum), Gllavica (Kronas), Luzhnica (Ulëz) etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtu, siç po shihet asnjë rast nuk ka të bëjë me kalkëzim ose përshtatje, siç janë edhe këto raste që gjithashtu zgjojnë interes, për të cilat Komisioni sigurisht i ka pasur sqarimet përkatëse, si: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Banjica/ Bajëz, Burinca/ Burimzë, Balinca /Balaj, Gjergjica/ Gjergjaj, Llashtica/ Llashtizë, Breznica/ Brezni, Shtarica /Shtarrë, Rudica /Radesh etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pastaj edhe disa barsvlerës të diskutueshëm si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pashkaj për Paskalica, Gasha (!) për Gushica, Krasniqaj(!) për Dumnica etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
përkatësisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drinas për Vërmicë, Kronas për Gllavicë, kompozita Gurëkrypas për Tërnavicë; Vitmir për Vërtomicë, Shegëz për Kozaricë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në toponiminë e Shqipërisë si oikonime dalin në përdorim afro 100 emra me -ICË fundore, madje disa ende ruajnë formën transparente sllave, dhe kjo tregon për ndikimin sllav edhe atje. Vetëm në Qarkun e Korçës janë afro 20 emërtime të tilla me –ICË fundore. Po i cek vetëm disa shembuj për ne të nënkuptueshëm me ngjyresë pejorative, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Babicë, Bradvicë, Grabovicë, Kërpicë, Sericë, Cërkovicë, Greshicë, Karicë, Rapavicë, Lapardhicë, Lomnicë, Guzhnicë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e çuditshme se si nuk janë vërejtur ose janë lejuar deri tani emërtimet e tilla që Korçës “Lule të shqiptarisë e të shkollarisë” nuk i kanë hije aspak, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimet me -v/iqi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe emërtimet me fundorin a prapashtesën -(v)IQI që në variantin në funksion kapin shifrën afro 70 sosh, sipas Regjistrit del i zëvendësuar një numër mjaft i konsiderueshëm me këtë formant, mbi dy të tretat nga numri i përgjitshëm. Në të vërtetë, kanë mbetur edhe afro 20 shembuj (katunde) ortografikisht të paprekura që i përkasin momentalisht popullatës me shumicë serbishtfolëse. Mirëpo, janë edhe dy-tre fshatra, të cilët ndonëse i takojnë popullatës dominuese shqipfolëse, për ndonjë arsye, kanë mbetur po me këtë formant fundor të pandryshuar, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Jasiqi, Shahiqi e Kopiliqi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe te ky grup me v/iqi bien në sy përshtatjet që arsyet i di Komisioni, si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Laçiqi/ Laç, Isniqi/ Isnik, Papiqi /Papaj, Stançiqi/ Stanaj, Korbiliqi/ Korbaj, Babiqi /Babaj, Kodraliqi/ Kodrinë, Pëpiqi /Pepaj, Raushiqi/ Raush, Llazoviqi /Llazaj, Sopaniqi /Sopaj, Vraniqi/Vranik, Dranashqi Dranash etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pastaj ngjallin kërshërinë edhe zgjidhjet e diskutueshme si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjetërshi për Pjetërqi, Vitushë për Vitushiqi, Kështjellas për Zatriqi, Bjeshkas për Plitkoviqi etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse ndonjë studiues formantin -iqi e nxjerrë me origjinë latine -icius e jo sllave-v/iq/i, mund të themi se, sotpërsot sidomos te ne, dhe përgjithësisht në gjuhën tonë, del formant jo i favorizuar, madje edhe iritues, nëse dikush tenton ta fusë në fusë përdorim këtë prapashtesë për ndonjë emërtim të ri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, sipas Listës së vitit 1938, i shtrohen prosesit të ndryshimit këto emërtime me –IQI fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Viskiqi, Nikoliqi, Kokodhiqi, Bogiqi dhe Bozhiqi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, githsesi në favor të kriterit të marrë nga Komisoni për ndryshimin e emërtimeve me këtë formant del edhe fakti se në Shqipëri nuk ndeshim oikonime të shumta me këtë formant. Gjithsej, në FEGJ (2002) hasëm afro 10 shembuj. Këtu po i shënoj vetëm këta tre-katër:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kakakarriqi (Lezhë), Gëziqi (Mirditë), Kardhiqi (Korçë), Finiqi (Sarandë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mbase edhe kjo shtrirje në rrethe të ndryshme dëshmon se trajtat me –iqi, që dilnin të shumara te ne, sidomos gjatë pushtimit dhe sundimit të viseve tona nga serbët pas Luftës i Botërore, kishin qenë të pranishme më herët edhe në Shqipëri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Emërtimet me -ovac/-ovci<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundorin a prapashtesën -OVAC/OVCI, në Regjistër ndeshim afro 100 raste, por që në versionin shqip në funksion në shumicën e rasteve ky formant del i reduktuar në formën -OC (ose në ndonjë rast edhe në variantin e ndërmjetëm -OFC). Pothuajse të gjitha rastet me -OC (-OFC) në Regjistër në versionin e propozuar dalin të ndryshuara. Kanë mbetur të pandryshuara përveç fshatrave Popovci dhe Seoci (me papullatë me shumicë serbishtfolëse).edhe këta, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prekoci, Gurakoci, Preoci, Domaroci, Vërboci, Gllogoci, Miganoci, Dragoci, Rajnoci, Drenoci, Brekoci, Ramoci, Beroci, Drajkoci, Graboci, Hajnoci, Gjinoci. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç po shihet Komisioni ka përkrahur me vend mendimin e gjuhëtarëve Sh. Berani, Z. Munishi dhe M. Halimi (të shprehur në Onomastikën e Kosovës) për të mbështetur trajtën popullore shqipe -OC në vend të asaj -OVAC/-OVCI të serbishtes, madje, duke e rrafshuar në mjaft raste edhe formën e mesme -OFC që ende mund të ndeshet në ndonjë shqiptim popullor. Nuk di arsyen pse, sipas Regjistrit, bën përjashtim vetëm rasti Strofc Strofci?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Por, sidoqoftë, mendojmë se edhe trajtat me -OC mund të rishikohen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Te ky grup emërtimesh del një çështje tjetër e diskutueshme që kërkon sqarim, pse Komisioni ka lejuar që në disa raste të zëvendësohet vetëm fundori C me N ose me S dhe asgjë tjetër, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lladroc LladroN, Davidoc DavidoN, pastaj Brestovc BrestoS, Sanoc SanoS, Likofc LikoS, Butoc ButoS, VarigocVarigoS.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, rreth kësaj çështjeje do të bëhet fjalë në një tjetër vend po në këtë punim, sepse mendoj se një veprim i tillë del i diskutueshëm, andaj kërkon sqarim. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe disa nga trajtat e propozuara, për mendimin tim, lënë vend për diskutim si p.sh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drenësh (Drenoci), Shalës (Shalinoci), Lugas (Rubovci), Hodanaj (Hodonoci), Zogaj (Zhegoci), Nikosh (Nikoci), Drenas (Gllogoci) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri nuk ndeshim pothuajse asnjë emër fshati me këtë formant fundor, pos rastit Bardhoc (Kukës) edhe ky mbi fjalë-temën e qartë fjalëformuese burimore, që lë përshtypjen se është zhvillim i brendshëm i shqipes, edhe pse më 1938 i shtrohet ndryshimit të fundores C –SH: Bardhosh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Emërtimet me -evac/-evci<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundorin a prapashtesën - EVAC/-EVCI që në variantin në shqipe del kryesisht -EC /I (- EFC/I) në Regjistër dalin mbi 30 emra vendbanimesh, prej të cilëve 11 kanë mbetur të paprekur, nëse e konsiderojmë si gjë normale shndërrimin e formantit -EVAC/EVCI në –EFC, në shqipe, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Turmiqefc, Bolefc, Carefc, Vërshefc.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, mendojmë se edhe te këto raste, nëse mbetet në funksion versioni shqip duhet të parapëlqehet rrudhja në -EC si te shumica e shembujve të tjerë, ku është evoluar trajta e ndërmjetme –efc në -EC.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po shtojmë edhe këtë se edhe te ky grup emërtimesh, në disa raste, vihet re ndryshimi i C-së fundore në –S, si p. sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NisheS për Nishec, DashëS për Dashec, Shtërpës për Shtërpc RrënSë për Rrancë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që për mendimin tonë kërkojnë sqarim të posaçëm, ngase nuk duket se është zgjidhje e bindshme. Sidoqoftë, bien në sy edhe këto përshtatje, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Tygjec për Tugjec, Biçaj Biçeci, Radesh Radasheci<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe ndryshimet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dritan/ Dobrasheci, Grykas /Tërdeci, Dardhesh /Krusheci e Qafëmal/ Zajçeci<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe mbetja e trajtës së mëparshme te shembujt:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rahovec (serb. Orahovac), Bec, Marec, Tupec etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri, ndeshim afro 30 emra vendbanimesh më -EC fundore. Më tepër në rrethinën e Korçës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(Kalanec, Rrëmbec, Brazdavec, Bullgarec, Dolanec, Donjanec, Çerenec),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por edhe të shpërndarë gjithandej edhe në vise të tjera:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shishtavec(Kukës), Gradec (Shkodër), Zvërnec (Vlorë), Kostrec (Permet), Staravec, Kojavec (Dibër), qyteti Pogradec etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi ky formant me origjinë bullgare -ovec që te ne e ka të fituar konkurrencën kundrejt formantit –o/vac të serbishtes, te shembujt:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rahovec (Orahovac), Kushavec (Kushevac), Lipovec (Lipovac), Lubovec (Ljubovac),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por që mbase nuk duhet përkrahur në emërtime të reja, prandaj Komisioni ka vepruar drejt, kur për shumicën e rasteve ka lejuar zëvendësimin e këtij formanti, përkatësisht ka bërë ndryshimin e tërë emrit, duke e emërtuar me emër të ri. Kështu ishte vepruar edhe në Listën e vitit 1938, ku me sa pamë në atë burim me përjashtim të disa shembuj të mbetur pikërisht me –e(v)ci fundore, afro 30 shembuj të kësaj natyre nga numri i përgjithshëm janë zëvendësuar me barasvlerës të rinj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Emërtimet me –EVO/-EVA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundoren -EVO/-EVA (shq. –evë) që në Listën e vitit 1938 dalluam këta dy shembuj Boçeva, Kokreva, në Regjistrin e Komisiionit në versionin e parë të botuar në Rilindje ndeshim afro 30 emra vendbanimesh, mirëpo gjysma prej tyre janë ndryshuar në versionin e dytë, ndërsa pjesa tjetër ka mbetur po me këtë formant fundor. Zgjon interes fakti se me këtë fundore në Shqipëri sipas Fjalorit 2002 nuk ndeshim emërtime vendbanimesh, pos nja 5-6 rasteve si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Steblevë (Dibër), Cërnalevë (Kukës), Hashtevë (Gjirokastër) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mesa dimë edhe rastet që kanë mbetur me -EVË te ne ka kërkesa për t’u ndërruar, qoftë formantin -evë, qoftë duke e ndryshuar (zëvendësuar) tërë fjala.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe për këtë grup bie në sy përshtatja Krushe (për Krushevë mbase më mirë KrushË-A se sa KrushE KrushJA?!), por zgjojnë interes sidomos zëvendësimet e reja si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Besianë/ Podujeva, Firajë/ Firiqeva, Dukat/ Dugajeva, Dukas /Siqeva, Qëndresë/ Gllareva, Blerim/ Vasileva, Labi /Llapçeva, Prronjas /Lybiçeva, Shqiponjas/ Radisheva.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Duhet parë lidhur me këtë edhe një fakt tjetër, meqë fjala EV në turqishte ka kuptimin shtëpi,venbanim, duhet parë e konstatuar, ka pasur ndikim, apo jo, kjo dukuri në ndonjë emërtim? Në të vërtetë, nga shëmbujt që konsultuam nuk vërehet ndikimi i fjalës turke -EVË (shtëpi) madje as si gjymtyrë kompozite, në funksion siprapashtese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Emërtimet me -ovo/-ova<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe me prapashtesën serbe -OVO/-OVA (shq. -OVË fundore) në Regjistër ndeshim nja 40 emërtime, prej tyre mbeten të paprekura 15 sosh, ndërsa të tjerat kanë pësuar, qoftë ndryshim rrënjësor, qoftë të pjesërishëm. Edhe te ky nëngrup, vërejmë përshtatje ose ndryshime përkatëse, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Stagovë StagoNë, Çeskova ÇeskAJ, Kurillovë KurillË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithashtu zgjojnë interes edhe barasvlerësit e rinj zëvendësues si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Micsokol /Slivova, Kështjellas/ Popova, Arbanë/ Dushanova.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri ndeshet një numër mjaft i madh vendbanimeve me këtë formant, me sa pamë dilnin afro 50 sosh. Mbase para se të rishikohet qëndrueshmëria e tyre është mirë të konstatohet se pos prapashtesës sllave -OVË a mos ka pasur farë ndikimi, (siç po thuhet) edhe fjalë-siprapashtesë e turqishtës -OVË me kuptim: arë, pasuri e patundshme, siç mund të shpjegohet, qoftë rasti i emrit punove-a (arë pune) në Shqipëri (FGJSSH) si dhe rasti Gjakovë, i cili në serbishte del Gjakovica, rast ky që shkon në dobi të gojëdhanës se fjala Gjakovë vjen nga Jak+ovë = Jak + arë (pasuria e Jakut), por që përkon edhe me serbishten Jakovo (imanje) që do të thotë: pasuri e Jakut. Në Listën e vitit 1938 ishin në process ndryshimi mbi 20 raste me këtë formant fundor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe formanti -OVO duket si mish i huaj në emërtimet përkatëse të vendbanimeve në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Emërtimet -avo/-ava<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundoren -AVO/-AVA sipas Regjistrit del një numër i vogël i emërtimeve të vendbanimeve te ne. Me formantin -AVË te ne ndeshim këto katër raste:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Batllavë, Tërnavë, Kosavë dhe Dubravë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prej këtyre, vetëm për Batllava sipas Regjistrit nuk propozohet ndryshim, për të tjerat po. Kështu Tërnava mori pagëzimin e ri Shpat, Kosava Ulinë, ndërsa Dubrava, me që si emër ndodhet në tri komuna të ndryshme ka marrë po tre barasvlerës të ndryshëm: Drejanë, Lisnajë, Dushkajë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipëri nuk ndeshim numër aq të madh emërtimesh të vendbanimeve me këtë formant, pos rasteve, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gllavë (Tepelenë, Gravë (Sarandë), Saravë (Lushnje), Moravë (Durrës), Kukucavë, Karavë, (Vlorë), Çerravë (Pogradec);Zhavar (Fier), Parav (Pukë),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por bie në sy se me këtë fundore ndeshim disa emra që emërtojnë mikrotopinime (mal, majë (mali), kullosë, kodër, përrua, pyll ), si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bruzhllavë, Gojdavë, Kokogllavë, Kosniravë, Mutravë, Toporavë Saravë, Erravë, Malavë, pastaj: Dunav/ec, Mutrav/ec, Shishtav/ec,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, me këtë formant fundor as në Kosovë as në Shqipri nuk ka numera të madh venbanimesh, por nuk është edhe krejt pa to.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shënim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Studiuesi Nezir Myrta, në një puniom të tij konstaton se edhe studiuesit serbe konstatonin si fakt se prapashtesa –OV, -OVA dhe –AV /-AVA që janë me preardhje thrakase, njëherazi janë prapashtesa të paraardhësve të shqiptarëve dhe kjo dëshmon prejradhjen gjuhësore thrakase, jo ilire të tyre, mirëpo, siç shpjegojnë studdiuesit bashkëkohorë, thrakasit ishin vetëm një fis në kuadër të iliro-pellazgëve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, konstatimet e mësipërme për këto dy prapashtesa a fundore sa kanë të bëjnë me gjurmë të kësaj dukurie apo jo, ia vlen të studiohen. Ndërkaq, ne, lidhur me foljet me prapashtesën – AVË në gjuhën shqipe, kemi shkruar një punim të veçantë, botuar te portali zemra shqiptare.net, përmbledhur në vëllimin Çështje të shqipes standarde lidhur me 28 tema të diskutueshme III,, ku ky formant në raportin ndërndikues shqip/serbisht trajtohet mjaf në hollësi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me formantet me origjinë greke e turke<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emërtimet me prapashtesat -OS e –OT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Janë dy formante, -OS dhe –OT, që i quajnë me origjinë greke, por në raste nga ndonjë studiues shihen edhe si gjurmë ilirishte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, me këto formante të përvetësuara ndeshet edhe ndonjë emërtim venbanimi në shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Emërtimet me -OS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu me prapashtesën –OS, te ne, nuk ndeshej asnjë emërtim vendbanimi në funksion, kurse tash, sipas variantit të propozuar nga Komisioni dalin, për çudi, nja gjashtë emërtime të tilla, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Talinos për Talinoc, Grabos për Graboc, Hanros për Hanroc, Butos për Butoc, Sanos për Samoc dhe Brestos për Brestoc.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesa a fundorja –OS, del në zëvendësim të formantit OC të trajtave në funksion. S’do mend se ky formant te shembujt e mësipërm ka dalë nga -OVAC/OVCI e serbishtes, por nuk di arsyen pse Komisioni trajtave të tilla u dha ngjyrë si të formantit grek -os? Kjo dukuri jep shkas jo vetëm me u diskutue, por mbase edhe me u korrigjue, apo jo? Përshtatja në shqipe vetëm me ndërrimin e fundores C me S, për mendimin tim, del veprim ndoshta jo i qëndrueshëm, edhe për vetë faktin se fundi i fundit në vetë shqipen kemi një dukuri tjetër, kur -S-ja fundore del në -C, siç janë formëzuar mjaf emra të sendeve konkrete, si p.sh.: shpojcë (shpojsë), ballcë (ballës), përparcë (përparëse) etj. shembuj këta, që dalin të normuar në shqipen standarde. Madje përveç kësaj edhe vetë rasti Bardhoc, mjafton sa për të vënë në ballë kritike veprimin e Komisionit për këtë pikë. Lidhur me këtë përkrah vërejtjen me vend të dr. Zenun Gjocajt, i cili për disa raste të ngjashme si kjo, siç është spikatur edhe në punimin tonë, veç tjerash thekson:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
… Nuk do të arsyetonte standardizimi një ndryshim sekondar fonetik, me një të hequr ose të shtuar të një tingulli, sepse me këtë nuk ndryshon semantika e emrit...(Shih, Rilindja, 5 janar 2001, f. 15).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dihet se me fundoren ose prapashtesën -OS në Shqipëri dalin disa emërtime toponimesh si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bagos (Kavajë), Mnos (Peqin), Patos (Fier), Klos (Mallakastër, Mat),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por ky numër nuk është aq të madh aq sa të mund të ndikonte asociacionisht edhe ketëj, që fshatrave tona t’u vëmë bishta të tillë, pa kurrfarë nevoje.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Emërtimet me –OT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe fundoren -(J)OT në oikonime e konsiderojnë formant me origjinë greke, por që s’është pa gjurmë edhe në ilirishte. Te ne nuk ndeshim emra vendbanimesh në numer të madh me këtë formant, megjithatë sipas Regjistrit ndeshim këto raste:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ruhot (Pejë), Kllokot (Viti) dhe Sopot (Gjakovë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipëri ndeshim disa emra me këtë formant si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Labinot (Elbasan), Obot (Shkodër), Leminot (Korçë) Skaravot (Kolonjë), Sopot (Elbasan ) ose Mal-Milot (Kurbin),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
gjithsesi në numër joaq të madh sa të ndikonte në sistem që të arsyetohej dalja e formantit -OT si model për emërtime të reja, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, nuk përjashtohen ndërndikime fjalësh në raportin shqip/greqisht, por sa i përket ndikimit të formanteve të greqishtes me –OS e -OT, siç e pamë në realitet nuk del numër i madh i shembujve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me prapashtesat -A/XHI, A/LI dhe –IJE/A<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emërtimet e vendbanimeve në gjuhën tonë me formantet me origjinë turke me -(A(XHI, -(A)LI (-LLI dhe –IJE/A, sipas Regjistrit nuk paraqesin kurrfarë pranie te dukshme, megjithatë nuk janë dhe aq pa gjurmë. Sidoqoftë, po i trajtojmë rastet veç e veç.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Emërtimet me -(a)XHI<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistrin në fjalë me -(A)XHI, ndeshim vetëm rastin Llugaxhi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërkaq edhe në Shqipëri ndeshim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kullaxhi-u (Mirditë),Lugaxhi (ELbasan), Sukaxhi-a (Le), por hasëm edhe Prongji-a(!) (Gjirokatër) si dhe trajtën Hallvaxhias. (emër lagjeje Berat dhe sot fshat i bashkuar Lushnjë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bie në sy edhe trajta Dallxhi (përrua, Krujë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, emërtimet me –(a)XHI si oikonime në gjuhën tonë janë në numër simbolik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Emërtimet me -(a)LI (-LLI)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistrin në shqyrtim me prapashtesën ose fundoren –(A)LI ndeshim vetëm rastin: Kodrali, jo të tjerë, prandaj del i saktë konstatimi i R. Doçit se “në tërë Kosovën toponime me prejardhje orientale ka krejt pak” (Bota sot, 8.3.2001 f. 19). Mirëpo, ç’është e vërteta, sipas FEGJ (2002), përveç emërtimeve:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çaushli-a, ish-fshat sot Shqitas (Korçë) dhe Mem/ël –li (në tri<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
rrethe: Elbasan,Tepelenë dhe Korçë),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
kjo prapashtesë turke ka shtrirje sidomos në trajtën me –(a)LLI, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Grecalli-a, Gjakolli-a, Senemelli-a, Kurtalli-a, Kavaklli, Mujalli –a Shëndelli-a, Pashalli-a.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Konstatojmë, edhe pse për nga numri formimet me këtë prapashtesë-fundore nuk delin në numër aq të madh, megjithatë ndikimi i gjuhës turke, në të dyja këto variante, nuk del krejt pa gjurmë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c. Emërtimet me –I ose –IJE/A<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në gjuhën tone dalin edhe disa emra me fundoren-prapashtesën –I, përkatësusht -IJE që përzihen me fjalë të tjera shqipe, po me këtë fundore, por janë disa shembuj emra fshatrash që kanë prapashtesë arabo-turke (-ije), si: Hasmallije, Fliballije. Rastet e tilla pak më në hollësi po i cekim në vijim, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) –I, si: Gri-a, Kurtalli-a, Kovakllia, Tapi-a, Ashkëmi-a Memëli-a pastaj Revani, Papuçi, Sini-a, Salari, Shëndëlli etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) –IJE si: Olije (Guri i Olijes), Bozanxhije, Çestije, Brekije, Fliballije, Xherije, Çizmelije, Pallçije, Rabije, Ramije, Nahije, Ruzhdije, Rrancije, Vasije-t, Sulejmanije, Muradije (lagje Vlorë), pastaj Kakavije Ngrançije, Korije, Drenie Kavanie, Grançie, e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për ne këtu vlen konstatimi se gjurmë të fjalëve të përvetësuara nga turqishtja ose nëpërmjet saj me këto fundore janë të dukshme, por nuk shprehin prirje shumimi, ashtu si edhe emërtimet me prapashtesat e ashtuquajtura greke –OS e -OT.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B. EMËRTIME VENDBANIMESH ME PRAPASHTESAT E PËRVETËSUARA MBI BAZË ORONIMESH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në traditën e gjuhës shqipe janë formuar mjaft emra gjeografikë (vendesh) të përgjithshëm e të përveçëm me prapashtesat: -ISHTË, -N/IK dhe -INË, por që janë shfrytëzuar mjaft dendur edhe për formimin e vendbanimeve. Për emërtimin e ndonjë koncepti po nga fusha e toponimisë, por të një karakteri që s’ka të bëjë aq me vendbanime të mirëfillta dalin edhe formimet me formantet -ORE dhe -TORE. Dukurinë e tillë apo rastet me formantet e sapocekura, po i trajtojmë në vazhdim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me -ISHTË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në burimet tona normative ceken prapashtesat variante:-ishte, -ishtë dhe -isht. Në emërtimet e vendbanimeve sipas Regjistrit del më e përdorur trajta -ishtë, por edhe ajo -isht, për të cilën do të bëhet fjalë veçan më poshtë, në nëntitullin tjetër përkatës. Me prapashtesën -ISHTË zakonisht emërtohen oronime, vendi ku ka shumë objekte-gjëra, sipas llojit të cekur në temën prodhuese (motivuese), mirëpo kjo prapashtesë, siç u tha, është shfrytëzuar edhe për emërtimin e ndonjë vendbanimi. Në Shqipëri, edhe sipas Listës së vitit 1938 edhe aktualisht me sa pamë, dalin mbi 10 oikonime me–ishtë (ishte)fundore, ndërsa në Kosovë, sipas Regjistrit të Komisionit, dalin dyfish më shumë, afro 20 sosh. Shumica e rasteve kanë temë të qartë motivuese, p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dardhishtë, Gurishtë, Fierishtë, Ujnishtë, Qarrishtë, Malishtë, Ranishtë, Blinishtë, Lajthishtë, Arrishtë, Landishtë, Pemishtë etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas burimit 2002 mbizotërojnë emërtimet jooikonime me formantin –ISHTË, ngase aty shihet njëfarë oponence me trajtën –ISHT.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë kjo prapashtesë (-ISHTË) në mjaft raste dilte dhe del e barasvlershme me trajtën -ISHTE të gjuhën serbe, ka studiues që të dytën e quajtën formant me origjinë sllave, por ka edhe të tjerë, që pa mohuar ndërndikimet, variantet -ishte/ishtë/isht i konsiderojnë si reflekse të ilirishtes në shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për mendimin tonë trajta me -ishte që ka sot për sot njëfarë sifryme serbishteje, sepse në atë gjuhë në këtë formë ka përdorim të gjerë, nuk del fare e nevojshme të përdoret në gjuhën tonë të sotme letrare, kur nocionet gjegjëse i mbulon plotësisht, qoftë trajta ishtë, qoftë ajo -isht apo ndonjë formant tjetër barasvlerës, prandaj, për mendimin tonë, nuk është dashur fare të figurojë trajta -ishte as në gramatika, as në burime të tjera normative si trajtë e favorizuar. Kështu më duken të tepërta rastet oronime: fidanishte e punishte, por edhe edhe: egjërishte, farishte, fasulishte, gështenjishte, plepishte, që figurojnë krahas atyre me -ishtë në Fjalorin e shqipes së sotme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për ne është me interes të dihet fakti se trajta -ishtë del si formant i përvetësuar për emërtimin e oronimeve në shqipe, por edhe për disa oikonime, pa marrë parasysh faktin se për mbulimin e dy koncepteve paraqet si pengesë homonimia e trajtave. Pikërisht, për shkak të fenomenit të homonimisë, mund të dalin çështje që lypin sqarim. Edhe në Shqipëri për oikonime del e përdorur prapashtesa -ishtë, por në raport me variantin -ISHT përdorimi i saj është pesë herë më i vogël. Kjo çështje do të sqarohet më saktësisht, kur të bëhet fjalë për emërtimet e venbanimeve me formantin -isht, në nëtitullin përkatës, po në këtë punim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me -(N)IK<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formimet e vendbanimeve me prapashtesën - NIK (-IK) dalin të dëshmuara mjaft herët. Xhuvani Çabej shënojnë këta emra të hershëm topikë me -IK fundor:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Belik, Cërrik, Koplik, Leskovik dhe me -NIK: Dushnik (Berat), Lunik (Elbasan), Sojnik (Vërçë), Ujanik (Skrapar).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe R. Mulaku shënon si raste të hershme toponimet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kasnik (Elbasan), Krashnik (Berat), Ujanik (Gjirokastër).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistër të Prishtinës, dalin të shënuar me -IK/-NIK fundore nja 25 raste. Bien në sy tri raste kur emrat e mëparshëm me -IQ gjejnë zgjidhje në shqipe me këtë formant si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bardhanik (Bardhaniqi), Trakanik (Trakaniqi) dhe Barbanik (Barbaniqi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
fakt ky që dëshmon për përvetësimin ose favorizimin e këtij formanti nga Komisioni. Si raste të përvetësimit të këtij formanti në gjuhën tone, po i cek edhe shembujt: Besnik e Fisnik që si emra mode kanë formëzuar oikonime përkatëse si Kosovë ashtu më parë edhe në Shqipri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ndeshim këto emërtime me –IK fundore: Toranik, Ravnik, Kreshniku, Kamniku, Dersniku, Ziboniku.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas Regjistrit të Komisonit të Prishtinës, zgjojnë interes edhe rastet me -N/IK të dala nga përshtatja, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
KunAvik për Kunovik, Pusnik për Pustenik, Kryenik për Kërvenik, Rreznik për Reznik, Vajnik për Vojnik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse bien në sy edhe nja 7 raste të ndryshimit (zëvendësimit) të formave me -NIK fundor si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjyrgjeviku i Madh (Martiras) , Gjurgjeviku i Vogël (Elezaj) , Brestoviku (Gurinë), Brezheniku (Lagja Dardania), Tërsteniku (Trefis), Kozniku (Pyllnajë), Tërsteniku (Mollkuqi),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
nga shembujt e mësipërm si dhe rastet që janë nja 15 sosh, në mos qofshin më shumë, në Shqipëri (edhe te ne) si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Besnik (Sarandë) Sojnik (Gramsh), Ujanik (Sarandë) etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dëshmojnë se ky formant del i përvetësuar në shqipe, pra, edhe për formimin e disa vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq, ndonëse sipas R. Doçit te Halnik (për Hajnoc) ka gjurmë ilirishte, për shkak të interferencës së saj me sllavishten, siç thonë disa studiues, s’di sa mund të arsyetohet favorizimi i emërtimeve të reja me këtë formant, edhe pse në burimin 2002 (Shqipëri) ndeshim mbi 3o shembuj (jo të gjithë oikonimikë) me këtë fundore, kur, siç do të shohim, ofrohen formante të tjera më të specifikuara për këtë destinim oikonimie, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me –INË/ -IN<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën INË dëshmohen mjaft herët në gjuhën tonë disa toponime dhe patronime. Xhuvani - Çabej përmendin:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Babinë, Jagodinë, Lalinë, Malinë, Rogozhinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa R. Mulaku shënon rastet: Fundinë, Dedinë, Sutinë, ndërkaq si patronime shënon: Hutinë e Trashinë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas Regjistrit, formimet me këtë formant janë në numër të konsiderueshëm. Në funksion, dalin afro 30 shembuj. Prej tyre mbesin të paprekura nja 14 emërtime të vjetra si: Prishtinë, Muzeqinë etj., ndërsa 11 raste me -INË fundore, sipas Regjistrit të Prishtinës, dalin të ndryshuara, pothuajse tërësisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zgjon interes fakti se nja 16 emërtime të reja janë përftuar mbi fjalë-tema të shqipes, prej tyre 3 zëvendësojnë format me fundore të njëjtë si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjeraçina (Dragaçinë), Tumelina (Tumiqinë), Gjelbina (Sllatinë),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa 13 të tjera zëvendësojnë barasvlerës me formante të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çelinë (Jelloci), Vraninë (Vranishta), Çeltinë (Novalani), Terinë Torina), Gurinë (Brestoviku), Kodrinë (Kodradiqi), Thatinë (Svërka), Shpatinë (Gërnçari), Kuqlinë (Kuçica), Ulinë (Kosava), Rrezinë (Zagërma), Trinë ((Tirinca), Butinë (Dobrusha).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri ndeshim mbi 20 emërtime me këtë formant fundor, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sllatinë, Zavalinë, Babinë (Tropojë), Kosinë (Permet) Vrinë (Sarandë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse disa studiues këtë formant e konsiderojnë me origjinë sllave, por që ka gjurmë ilire, ne për shkak të gjerësisë së përdorimit në nënfusha të tjera semantike, e quajtëm prapashtesë të përvetësuar për emërtimin e vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ceken a fro 20 shembuj, shumica prej tyre mund të rekomandohen si trajta të drejta, të përshtatshme edhe sot.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është me interes të ceket raporti i kësaj trajte me variantin -IN që del i identifikuar në mjaft emërtime të vjetra si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bulin, Demastin, Scodrin, Parthin, Patin, Fangin, Bregasin, Shkumbin,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
të cekura nga M. Domi si dhe Burrin për Burica të cekur nga R. Doçi. Në burimin 2002 ndeshim disa emra me –IN fundore, si Peqin, Marin etj. Në të vërtetë, prof. R. Doçi, megjithatë i propozon edhe këto trajta të reja me -INË fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bakçinë, Klinçinë, Gurthinë, Barainë, Gurçinë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ky formant del dyvariantësh -INË/ dhe -IN, prandaj ka mundësi manipulimi me të dyja këto forma, por për dmërtime të reja oikonimesh nuk paraqet fjalëformues, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Emërtimet me -ORE e –TORE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesat -ORE dhe -TORE i kanë të përcaktuara nënfushat e veta semantike edhe në kuadër të emërtimeve onomastike, por jo të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu ndërsa prapashtesa -TORE (e krahasueshme me formantin e latinishjtes -torem) del e specializuar për emërtimet e vendshërbesave, tipi: vëgëltore, tjerrtore, mishtore etj. për emërtimin e vendbanimeve nuk del prodhimtare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq, prapashtesa -ORE, e cila është më e ngarkuar për emërtimin e sendeve a të mjeteve të punës, përdoret edhe për emërtime vendi, por të një tipi të veçantë. Emrat e tillë kanë sinonimi me trajtat me prapashtesës -ishtë e -najë, si p. sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
tepore (tepishtë), ullishtore (ullishtë), groshnore (groshnajë), tepore (tepishtë), grunore (grunajë e grunishtë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por gjithsesi me koncept të zvogëlimit në krahasim me formimet me -ishtë e -najë. Në të vërtetë në Listën e vititi 1938 janë përfshirë disa emra që më fort kemi të bëjmë me vendshërbesa ose mikrotoponime, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Theknore, Farkëtorja, Shulorja, Pjeshkorja, Verore, Dimnor<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, kjo prapashtesë nuk del e parapëlqyeshme për emërtime vendbanimesh, prandaj edhe rasti Brezore (nga Regjistri i Prtishtinës), si emërtim fshati s’di sa mund të konsiderohet si rast i mbështetur, kur kemi mundësi të tjera më të pëlqyeshme fjalëformuese për konceptin e kërkuar të vendbanimit?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për këtë grup emërtimesh mund të jepet si vërejtje e përgjithshme se ndërsa prapashtesat -ishtë, -(n)ik dhe –inë/-in dilnin në barasvlerësi të krahasueshme me prapashtesat pothuajse identike të serbishtes me formë të ngjashme, prapashtesat -ore dhe -tore duket se janë kryesisht zhvillim i brendshëm i gjuhës sonë, pa hyrë në interferenca të hershme paraletrare që mund të ketë pasur shqipja me gjuhë të tjera të vjetra në kontakt.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
C. EMËRTIMET MBI BAZË TË EMRAVE ME<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PRAPASHTESAT E PËRVETËSUARA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËR KONCEPTE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NGA VEPRIMTARIA E NJERIUT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emrat sipas veprimtarisë së njeriut, që do të thotë se kanë të bëjnë me botën komunikative e veprimtore të tij sipas prapashtesave përkatëse më të përdorura a të specifikuara i ndajmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, në emra që emërtojnë patronime (mbiemra familjarë, ofiqe e llagape), ku, sidomos në kohën tonë, del më e spikatur (e specializuar) prapashtesa -AJ,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti emërtimet e njerëzve sipas prejardhjes a vendbanimit me prapashtesat më të njohura: -AS, -J/AN, -AK dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, emërtimet e njerëzve sipas profesionit a veprimtarisë që ushtrojnë me prapashtesat më të specifikuara: -(ë)S, -AR e -TAR, -OR(!).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me -AJ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për emërtimin e patronimeve (emrave familjarë) përdoren disa prapashtesa, por ajo më e dallueshmja që është lidhur arbitrarisht edhe me formimin e emrave të vendbanimit është formanti –aj. Madje kjo prapashtesë sipas Regjistrit në shqyrtim del prapashtesa më e shfrytëzuar në krahasim me të gjitha sishoqet e veta. Gjithsej, sipas Regjistrit (2005), janë 120 raste të zgjidhura(!) me këtë formant që në krahasim me totalin, kundrejt numrit të përgjithshëm të emërtimeve në atë burim, arrin 8.02%. Dihet, siç është konstatuar nga studiuesit, se ky është formant autokton i shqipes, ndonëse nxit interferencë me prapashtesën latine -anius, përkatësisht -agni (shqipto: anji) te italishtes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, do të ishte me interes për gjuhësinë tonë që formanti i latinishtes -an/ius (it. anji *anjë) të studiohet në raport me formantin patronimik të shqipes, jo aq me: anj (-aj), por sidomos me formantet oikonimike: -ajë dhe -anë. Sidoqoftë, formanti -aj në shqipenm e sotme del i specializuar në radhë të parë për formimin e patronimeve, së këtejmi me një proces ndërlidhës ka kaluar apo mund të kalojë ose të arsyetohet në raste të veçanta edhe në emërtime të vendbanimeve. Pikërisht, ky proces i kalimit, d.m.th. kur një patronim më -aj mund të formëzohet si emër vendbanimi ka nevojë të sqarohet. Sipas rregullit, emri a mbiemri (ofiqi) i caktuar (është fjala për antroponim) pa prapashtesën -AJ duhet së pari, me marrë cilësinë e mbiemrit të familjes së ngushtë (ndërkëmbyeshëm me fundoren e njëjësit emrit të shquar përkatës: i, u, a / ja, ndërkohë të familjes së gjerë dhe vetëm pastaj me zgjerimin e familjes, me të zotëruarit e cilësisë së patronimit të mirëfilltë dhe së andejmi sipas rrethanave të caktuara mund të kalojë si koncept edhe për emërtimin e një vendbanimi, të një lagjeje a të një katundi, ku banuesit me të njëjtin patronim i japin atë emër vendbanimit apo fshatit të ri, zakonisht në rast shpërnguljeje e sforcim ngulitjeje, sidomos kur vendbanimi përkatës deri atëherë ishte i paemërtuar. Kështu, b.f. emri vetjak Bardh ose Ukë që mund të kalojë njëherë si mbiemër i familjes së ngushtë Bardhi ose Uka, nga shumimi i familjes mund të cilësohet po ai emër si patronim Bardha(!) a Uka, përkatësisht Bardhaj ose Ukaj dhe së këtejmi, siç u tha lagja a katundi mund ta marrë emrin Bardhi ose Bardhaj, Uka ose Ukaj. Ky është ai sirregulli konspektor që arsyeton formimin, më drejt formëzimin e vendbanimit përkatës me -AJ fundore, e jo formimi me analogji pa kriter fare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E theksova mbase me tepri procesin e formëzimit nga emri vetjak (antroponimi) deri te formëzimi si emër familjar (patronim) e së andejmi tek emri i vendbanimit (oikonim), dhe kjo m’u duk e nevojshme të ndalem një çikë më shumë në këtë çështje, sepse pikërisht në këtë pikë dalin të diskutueshme shumica e emërtimeve me -aj të shënuara në Regjistrin e Prishtinës (2005) si emërtime vendbanimesh si edhe në të gjitha burimet e tjera kushtuar kësaj teme. Ishte punë jo e mirë pse logjika e tillë e procesit, siç u cek prej nesh, nuk është respektuar nga asnjë komision më përpara, madje as nga Komisioni i Prishtinës i burimit 2005, pasi në mbi 100 raste mungon pikërisht baza paraprake e emrit familjar (patronimit).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mbase për një lëshim të tillë a mosrespektim të këtij procesi, që bie ndesh edhe me kriterin e parimit: toponime të burimit patronimik, të cekur edhe nga të tjerë dhe nga vetë ai Komisioni, nuk mund të fajësohet askush, sepse për këtë do të kenë ndikuar faktorë objektivë e subjektivë që nuk kanë mujtë me u anashkalue pa ndonjë studim të mirëfilltë kritiokë si ky yni. Pra s’mund të fajësohet askush as Komisioni i Prishtinës, sepse:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, tradita ishte e tillë, ngase më parë në Shqipëri, sipas Listës së vitit 1938 ishin afro 90 emërtime fshatrash të krijuar më –AJ, që konsideroheshin si emërtime të ashtuquajtura të përshtatshme për implementim. Mirëpo, megjithatë me sa pamë, afro 10 shembuj ekzistues me -AJ prej tyre, për shkak të papërshtatshmërisë së temës ishin ndryshuar me trajta të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, jo vetëm nga ajo traditë e mëhershme, por edhe në Shqiprinë e sotme mesa pamë nga Fjalori (2002) dalin mbi 150 shembuj më –AJ, që aktualisht janë në funksion aktiv vendbanimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, në Kosovë, gjatë Luftës II Botërore qenë formuar dy emra qytetesh, pikërisht me këtë formant -AJ: Ferizaj dhe Skënderaj dhe për parregullsinë(!) e përdorimit të formantit -AJ në këto raste askush nuk ka reaguar, sepse motivi jashtëgjuhësor ishte më favorizues se ai i brendshmi, siç u cek më sipër prej nesh. Në të vërtetë, emri familjar Ferizi, ka ekzistuar, por jo si patronim Ferizaj, ndërsa për rastin Skënderaj, motivi kryesor ishte emri i lavdishëm Skënder (Skënderbeu!). Pra edhe pse mungonte tradita e oikonimeve me prapashtesën –AJ, këta dy shembuj mund të kenë shëbyer si shembuj model (!), apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, ka ndodhur mbase edhe keqkuptim ose ngatërresë konceptesh në raportin patronim/oikonim, ngase, është e vërtetë se pas Luftës I Botërore, që në KLSH në Shkodër, e përgjithësisht në Shqipri formanti –AJ rekomandohej për emërtime patronimesh dhe së këtejmi pas Luftës II Botërore, sidomos te ne si zgjidhje ndaj barasvlerësve patronimikë të serbishtes me bishtat e dhunshëm –v/iqi që i pati vënë përpara administrata serbe(1912-1941) të përforcuara në kohën e Kralevinës SKS, pothuajse një shumicë e konsiderueshme e familjeve shqiptare si zgjidhje barasvlerëse për heqjen a neutralizimin e formantit të huaj iritues, gjatë regjistrimit të parë, pas Çlirimit(!)(pas LDB)), me sugjerimin e disa intelektualëve udhëheqës shqiptarë të kohës, si Zekiria Rexha etj., zgjodhën me të drejtë si zgjidhje-rekomandim pikërisht prapashtesën –aj, si zëvendësim barasvlerës të përshtatshëm patronimik. Mirëpo edhe pse këtu pati teprime, jo vetëm në fushën e patronimeve, ngase në raste, kjo u bë më tepër nga nevoja e jashtme se ajo e brendshmja e gjuhës sonë, sepse te rastet e tipit në vend Hoxha për Hoxhiq doli Hoxhaj, në vende Kastrati për Kastratoviq - KastaratAJ, Gashi – Gashiqi GashAJ, e kështu me radhë, por edhe pse jo njëkohësisht, është intersant se kjo prapashtesë në këtë periudhë nuk del e përdorur pothuaj fare për oikonime të reja (përveç rastev e Ferizaj e Skënderaj, por më vonë, në kohën tonë, arbitrarisht, fare pa konktroll, kaloi në përdorim enorm edhe në fushën e emërtimeve të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, për një invazion të emërtimeve të vendbanimeve me –AJ edhe te ne mund të ketë ndikuar fakti që asnjëherë deri tashti kjo temë në gjuhësinë tonë nuk është trajtuar teorikisht në gjerësinë e thëllësinë e duhur, prandaj edhe nga mosnjohja e rregullave të formimit me prapashtesim të vendbanimeve në shqipe kanë ndodhur teprime, siç është edhe rasti i përdorimit enorm të prapashtesës –AJ në oikonimi edhe në Regjistrin e Prishtinës, pas Çlirimit (1999) edhe pse në këtë fushë semantike nuk del i speciafikuar ky formant. Kështu pa gjykuar pasojat që mund të ketë shtylla bazike e strukturës fjalëformuese e gjuhës sonë, formanti -aj u ngarkua edhe edhe në një fushë krejt tjetër semantike kontaminuese që nukderi atëherë te ne nuk i takonte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti, për një numër enorm të emërtimeve iokonimike me –AJ, mbase është menduar që emërtimet e vendbanimeve duke qenë kategoria me qëndrueshme afatgjate e sistemit emëror, ashtu si edhe qëndrueshmëria historike e aktuale e prapashtesës –AJ, ashtu si edhe në Shqipri është menduar se homonimia kantaminuese: patronimi//oikonimi, nga vetë konteksti nuk do të jetë aq e qortueshme, ngase vetë konteksti do ta bëjë këtë ndarje, apo jo?! Fundi i fundit mbase është menduar se kjo homonimi do të jetë më e pranueshme dhe më e lehtëzgjidhshme me mjete vendëse sesa se me i lënë emërtimet me prapashtesat e huaja, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, kemi mendimin se po t’i kishin qenë të njohura kriteret e sotme me argumentat që u cekën ose do të ceken e përsqarohen edhe më poshtë, sigurisht hartuesit e mëparshëm si dhe Komisioni i Prishtinës, së paku do të ishin hamendur apo do ta kishin shtuar kujdesin për mos me lejue numër kaq enorm homonimesh me prapashtesën -AJ.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po cilët ishin ose janë ata argumenta si randesë kuptimore? Si përgjigje po e marrim patronimin DEMAJ, i cili gjithsesi është i pranishëm dhe i njohur në realitetin tonë gjuhësor. Ky formant ndeshet aktualisht në konkurrencë të shumfishtë me formante të tjera barasvlerëse brenda vetë nënfushës kuptimore të patronimisë, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e para, me të ashtuquajturën prapashtesë zero (d. m.th. me formantet shquese të emrit), si p.sh. DemI/ (nga Dem-), DemiU ose DemiA (si AliU a AliA); DemA (nga Demë) ose Demai (sikurse Thoma ThomaI);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e dyta me prapashtesat e tjera të mirëfillta të patronimeve të gjuhës sonë si p.sh.: DemAÇI, DemAKU, DemUSHI, DemJANI, DemOCI, DemÇI, DemSHI, DemARAKU, DemÇOLLI etj. dhe <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e treta, që është edhe më me shumë interes, me prapashtesat zakonisht të imponuara ose të përvetësuara nga gjuhët e huaja, si b.f: DemOLLI, DemALLARI, Dem(A)LLIU, DemOSi, DemIÇI, DemiISHI, DemOVI, DemOVSKI, DemoVIQI, DemOVITI e ndonjë tjetër, prapashtesa këto, të cilat në parim mund të zëvendësohen fatlumnisht, me prapashtesën –AJ, pa lënë keq asgjë. Sidoqoftë, kësaj dukurie ia kushtojmë edhe sqarimin përmbyllës si më poshtë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërmbyllje ose sqarim i domodoshëm<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse mund të themi se për emërtime të reja (si trajtë përfaqësuese) forma me –AJ, si p.sh Demaj subjektivisht e ka të fituar konkurrencën, kur kemi parasysh tërë këtë ndërlikueshmëri konkurrente me formantet e tjera rivale, të cilat faktikisht ende veprojnë, atëherë mund të themi me plotgojë që spostimi i funksionit të këtij formanti në një fushë krejt tjetër semantike, siç ndodhi pa nevojë të domosdoshme ngarkesa me konceptin iokonimik, sigurisht do të dëmtonte ose e ka dëmtuar vërtet shumë atë luftë kunkurrente ndaj rivalëve të sapopërmendur dhe njëherazi do ta dëmtonte me siguri edhe modelin tashmë të përvijëzuar e të qëndrueshëm në kuadër strukturës përkatëse standarde emërformuese për nënfushën e caktuar semantike, të arritur aksiomativisht në kohën tonë jo pa histori përdorimi dhe gjithsesi, jo pa nevojë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, është me interes të dihet dhe të dallohet nevoja e brendshme e gjuhës nga ajo e jashtmja imponuese rreth përdorimit të formantit -AJ. Këtu e shohim të nevojshme të sqarojmë paksa këtë ndërliqje me shembuj konkretë. Sa për ilustrim po cek mbiemrat familjarë të tipit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hoxha, Gashi, Bajraktari, Kastrati, Krasniqi, Sopi, Shala etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se emrat e tillë nuk përdoren si antroponime, pra nuk u vëmë pasardhësve tanë emra të tillë vetjakë, siç veprohet b.f. me emrat Bardh a Ukë, Agim, të cilët përtërihen, prandaj kur përtërihet emri familjar (ndër breza), atëherë normalisht mundet me marrë formantin -aj, në shenjë dallimi familjar për nevoja të brendshme të gjuhës, nevojë kjo që nuk del te rastet e emrave jovetjakë: Hoxhë, Bajraktar, Krasniq, Gash etj. Mirëpo, si shpjegohet kjo dukuri, pse ndodh që në realitetin tonë gjuhësor të ndeshim emra joantroponimikë me –AJ fundore të tipit Hoxhaj a Gashaj? Çfarë nevoje i lindi ata?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht kjo dukuri, që paksa u cek më parë prej nesh, ia vlen të sqarohet edhe më. Në rastet e tilla del qartë imponimi nga nevoja e jashtme e gjuhës, ngase ajo e brendshmja mungon, gjithsesi nuk motivon. Pra, është e vërtetë, se sunduesit e huaj, me administratat e tyre imponuan formantet speciale të gjuhëve të veta edhe mbi patronimet e tilla, kështu dolën formantet shtuese -OLLI (turke), -(V)IQI (serbe) -OV/SKI (bullgaro-maqedone) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kjo, pra, është arsyeja që edhe te familjet shqiptare, patën dalë format si: b.f.: Hoxholli, Hoxhallari, Hoxheviqi, Hoxhovski ose Gasholli, Gashiqi, Gashovi a Gashevi etj. dhe së këndejmi shqipërimi në përkthim bukval nga –olli, iqi etj. u reflektua bashkë me prapashtesën speciale patronimike shqipe: –AJ: Kështu nga Nga N. Koxholli oseN. Hoxheviqi doli Hoxha + AJ –N. Hoxhaj, nga Në Gashiqi, doli N. Gashi +AJ N. Gash/i/AJ, N. Gashaj, e kështu me radhë. Dhe me rastin e rikthimit të mbiemrit në shqipe fundorja -AJ mbeti si barasvlerës i përdorshëm për të mbuluar hapësirën që mbulonin (në përkthim) formantet e imponuara nga gjuhët e huaja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, format e tilla me -AJ nga patronimet e tilla, jashtë struktures vetjake të shqipes), aty-këtu në raste kanë mbetur të reflektuara edhe si emërtime vendbanimi. Gjithsesi, është për çdo kritikë që në jetën tonë të re oikonimike të ndërfuten emërtime të reja vendbanimesh, siç është vepruar pa dashje nga hartuesit në Shqipri e Kosovë e kudo, si: Gashaj, Hoxhaj, madje për analogji Krasniqaj (!!!!) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, edhe një fakt tjetër duhet pasur parasysh në këtë kontekst. Mbarë treva jonë i ka takuar apo jo, sferës ku kishte traditë formimi i patronimeve më -AJ e së këtejmi dhe i oikonimeve me prapashtesën –AJ?! Lidhur me këtë përkundër dëshirës sonë që të ndeshim gjurma të kësaj dukurie rreth oikonimeve, e vërteta dëshmon ndryshe. A. Kelmendi, b.f. për emërtimin që del në Regjistër në trajtën: Bogët (serb. Boge (Bogiç) e propozon trajtën Bogaj) dhe shton sqarimin që emërtimi Bogë i Malësisë së Kelmendit në Rugovë merr prapashtesën -AJ, andaj duhej shënuar e shqiptuar Bogaj, ndërsa Nuhi Vinca konstaton se në zonën e Strugës nuk është e njohur prapashtesa -AJ as në patronime, d.m.th. si prapashtesë shumësie, megjithatë sot për sot, por edhe më parë por tash të shumuara, ndeshim jo pak patronime, por edhe vendbanime me prapashtesën –AJ, gjithandej mbarë trojeve shqiptare. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, po e përmend edhe një fakt tjetër, ndërlidhur me raste historike të gjuhës sonë. Siç dihet nga historia ndeshim emrat patronimesh të vjetra me fundorin -A ose -I, siç janë familjet e dëgjuara: Gropa (Zaharia Gropa), Balsha (Gjergj Balsha), Topia (Tanush Topia), Bushati (Mahmut Pashë Bushati), Boçari (Mirko Boçari) etj., pastaj edhe emërtime të tjera si Zoga, Vata, Bleta, Koxha, Pula etj. Është e vërtetë që në kohën tonë emërtimet e familjeve të tilla pothuaj normalisht i shënojmë me -AJ fundore si p.sh. familja Gropaj, Balshaj, Topiaj, Boçaraj, Bushataj, mirëpo kjo nuk na jep të drejtë që edhe emërtimin e fshatit (vendbanimit) përkatës ta emërtojmë paraprakisht me -AJ, si p.sh Bushataj (Bushati) ose Vataj (Vata), Bletaj (Bleta), Koxhaj (Koxha), siç kanë bërë komisionet përkatëse, sepse dihet mirëfilli që emri i fshatit edhe sot e kësaj dite në realitet del vetëm me fundoren -A ose I, dhe për ta ndryshuar atë me -AJ fundor s’kemi kurrfarë nevoje as të brendshme as të jashtme, ngase familjet e tilla nuk ekzistojnë me po atë emërtm, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në kuadër të kësaj, për mos me nxitue po kujtojmë edhe një fakt tjetër që e sjell dr. Rexhep Doçi (shih: Bota sot, 8.I.2001, f. 19). Ai konstaton se mjaft fshatra mesjetarë dokumentohen parësorisht në formën -A fundore, p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bala, Zoga, Bardh-Zoga, Duka, Floka, Shpata, Bala, Plaka, Riza, Alba etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
prandaj edhe nga kjo anë na bëhet me dije se prapashtesa -AJ nuk vinte si trajtë e domosdoshme për emërtimin e vendbanimeve përkatëse as në të kaluarën, por parësorisht ajo dilte e implementuar për patronime.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, edhe diçka duhet pasur parasysh. Kemi raste kur prapashtesa -aj, sidomos në kohën tonë, del në stilin bisedor dhe përdoret gjithsesi në koncep të shumësisë a të emrit kolektiv si b.f. Isha te hoxht a hoxhajt, te bajraktart a të bajraktarajt, forma këto të lejueshme në stilin përkatës, por edhe kjo dukuri nuk na jep të drejtë që në aspektin e stilit zyrtar ta ndërrojmë menjëhershmërisht emërtimin e patronimit ose të emërtimit e rastësishëm të familjes së gjerë me -AJ fundore në oikonom zyrtar me –AJ fundore. Këtë gjë as që duhet menduar. Kështu themi, kur kemi parasysh faktin që elementi -aj nuk i takon botës së oikonimeve drejtpërdrejt (Hoxha, Bajraktari), por në radhë të parë i takon fushës së patronimeve pa prekur në emërtimin gjeografik, siç u cek disa here edhe në këtë punim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, është shumë me interes që në këtë kontekst të trajtohet raporti i prapashtesës patronimformuese -AJ me trajtën -AJË toponimformuese. Prapashtesa -ajë, siç do të vërtetohet më poshtë, konsiderohet me të drejtë si prapashtesë e vjetër (anase) e gjuhës sonë, e pëdorur parësorisht për toponime. Prandaj në këtë kontekst duhet parë sa ka elemente kontaminimi në mes të dy formave -AJ e –AJË. Sidom os kjo duhet parë në të shënuarit e emrave përkatës në shqyrtim, siç mund të jenë rastet Zotaj a Zotajë, Zogaj a Zogajë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fundja njëfarë interference shihet edhe në dukurinë e shqiptimit popullor të emrave të qyteteve Skënderaaj Skënderaj/Ë!, Ferizaaj Ferizaj/Ë!, ngase shqiptimi del sikurse Firaaj/Firajë, Lisaaj/Lisajë etj., ndonëse zyrtarisht e normativisht është bërë e bëhet presion në shqiptimin patronimik me -AJ. Kjo tregon ngulitjen e prapashtesës –AJË shumë më parë në gjuhën tonë popullore me prirje specifikimi për emërtime toponimesh, mirëpo lidhur me këtë, do të bëhet fjalë paksa më hollësisht në një vend tjetër po në këtë punim, kur do të merret në trajtim grupi i fundit i formanteve me prirje specifikimi për emërtimin e vendbanimeve në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, është e vërtetë se në tekstin e versionit të parë, që paraqitej nga Komisioni (2000), pos rasteve Ferizaj e Skënderaj nuk ndeshej numër i madh i vendbanimeve më -AJ fundor, kurse në versionin e dytë të propozuar të Komisionit dalin mbi 100 shembuj me këtë formant, d.m.th. pa pasur fare si mbështetje emërtimin paraprak të patronimit(!!??) dhe kjo bie në kundërshtim, siç u tha më sipër, edhe me vetë parimin e burimit patronimik të theksuar nga Komisioni në fjalë (2005) lidhur me përdorimin e formatit -AJ.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fundja, meqë në të kaluarën nuk është bërë diferencim ndërvariant -aj/-ajë (sepse një shqiptimi i tillë –aaj’ vërehej më fort vetëm te ne gegët ndoshta për arsye sepse –Ë-ja në këto vise nuk del aq e shqiptueshme dhe dallimi bëhet vetëm nga shqiptimi i dyfishtë i zanores fundore paroksitone. Pra ndoshta ky fakt i rastësishëm mund të ketë qenë për dikë arsye për ngatërrimin e këtyre vaianteve, siç u cekën më sipër rastet Zotaj e Zotajë-a, Zogaj e Zogajë-a etj.?! <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi, në rast rishqyrtimi, Komisioni duhet t’i rishikojë të gjitha rastet me -aj, siç janë edhe këto të propozuara nga R. Doçi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Perka/ Perkaj, Suka Sukaj, Bërrça Bërrçaj, Naka Nakaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por patjetër duhet t’ikorrigjojë paluhatje ato të tipit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krasniqaj (Burim,Vushtrri), Haxhizekaj (Pejë), Berishaj (Prizren), <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gashaj (Viti) etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sepse, siç u tha, tashti ka pushuar ai ndikimi i jashtëm, ndërsa për nevoja të brendshme formimet e tilla të vendbanimeve me –AJ, dalin fare të panevojshme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po përfundojmë me bindje se si të kishin qenë të njohura argumentat e sipërpërmendur, me siguri si në Shqipëri ashtu edhe te ne nuk do të lejohej një numër kaq i madh enorm homonimik i vendbanimeve të formohej me formantin -AJ pa pasur paraprakisht bazë mbështetëse patronimie.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe lidhur me këtë standardologët dhe institucionet tona duhet ta thonë e konstatojnë atë që i duhet më së miri shkencës dhe gjuhës sonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me prapashtesat etnonime: -AS, -AN, -AK<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndër prapashtesat më prodhimtare etnonime që shërbejnë edhe për emërtimin e vendbanimeve janë: formantet: -as, -an dhe -ak. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtime me AS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Komisioni i Prishtinës, sipas Regjistrit (2005), propozoi edhe një numër enorm të emërtimeve të vendbanimeve me prapashtesën -AS, deri sa e futi edhe në kuadër të parimit a të metodës së punës konstatimin e diskutueshëm, gjoja formanti -AS përdoret për toponizimin e shumë apelativave dhe për këtë, edhe pse pa të drejtë lejimi kontruktiv fjalëformues, pati këto tri mbështetje të paqortueshme:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Ky element fjalëformues ndeshet i dokumentuar në toponime antike të truallit iliro-shqiptar;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) nga studiuesit tanë ceket si mjet i përdorshëm për këtë destinim, ngase me të janë formuar emra topikë prej emrash dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) në Shqipëri, sipas Listës së vitit 1938 ndeshen afro 20 shembuj, ndërsa edhe aktualisht në Shqipri, të shtrira gjithandej, janë aktivë në këtë funksion afro 50 emërtime vendbanimesh të formuara me këtë formant, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lumas (Berat), Dermenas (Fier), Prrenjas, Lenias (Gramsh), Mollas (Elbasan), Mamurras (Krujë), Liqenas, Kallmas, Lekas, Miras (Korçë), Prrenjas (Librazhd), Remas (Lushnje), Valias (Tiranë), Piqeras (Sarandë), Zogas (Skrapar) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për sa u shprehëm më sipër, na duhet të sqarojmë, ndonëse nuk i mohojmë edhe ne tri pikëmbështetjet e sipërpëmendura, atëherë, pse e thamë si vërejtje: një përdorim të tillë enorm dhe mbështetjen e tillë gjithashtu si parim i diskutueshëm? Këtë do të përpiqemi ta shpjegojmë më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, themi kështu, sepse ky formant (ndonëse i dokumentuar që nga antika), sipas gjendjes së shqipes së sotme, del i specializuar pa mëdyshje parësorisht, jo për fushën e toponimisë, por për emërtimin e njërëzve sipas vendbanimit a prejardhjes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, është e vërtetë se edhe Xhuvani Çabej konstatojnë se me prapashtesën -AS janë formuar emra topikë prej emrash, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dukas, Çelnikas, Ferras, Fikas, Lekas, Misras, Vidhas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por më poshtë po ata shpjegojnë që disa nga emrat topikë me -as, si Fikas, Gropas, Misras, Thanas, Vidhas, pas gjasë janë emra kolektivë, d.m.th., që baza fillestare e formimeve të toponimeve del gjithsesi tek emërtimet e njerëzve dhe lidhet me veprimtarinë a botën e tij të markuar me formantin -AS e jo nga toponimet, prandaj edhe ky fakt i jep të drejtë konstatimit tonë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, prania e emrave toponimikë në Shqipëri me -AS fundore nuk duhet të na habisë, sepse edhe atje mund të jenë bërë teprime ose zgjidhje analoge, pa kriter, pa i njohur mirë ligjet e brendshme të strukturës emërformuese globale të gjuhës shqipe që kishin të bënin me strukturën e modeleve fjalëformuese në kuadër të sistemit emëror të shqipes standarde sipas nënfushave përkatëse semantike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, ky formant shumë i përdorur për emërtimin e etnonimeve, për emërtime vendbanimesh nuk kishte shtrirje dhe as që ishte prodhimtar në të gjitha trevat shqipfolëse. Si argument po sjellim faktin që prof. Sulejman Drini nuk e shënon fare këtë formant si prapashtesë të mundshme toponimformuese, që do të thotë se në kohëhapësiren tonë deri atëherë (në vitet e ’70-a të shekullit të kaluar), kur u shqyrtua çështja e onomastikës së Kosovës, nuk ishte përftuar, te ne e më gjerë, asnjë emër toponimik me ketë formant-prapashtesë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, bazuar në gjendjen e sotme të strukturës emërformuese të modeleve në fuqi me formimet e tilla arbitrare ne i nxjerrim problem vetes pa kurrfarë nevoje, pasi pajisjen e impiantit makinerik për prodhimin serik të mjetit të gatshëm gjuhësor e fusin pa nevojë në destinime të tjera dhe kështu e çorientojmë modelin e prodhimit serik të gjuhës sonë të krijuar aksiomativisht për mrekulli gjatë një procesi jo të pakët kohor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti është e vërtetë që sipas rregullit dalja e vendbanimeve me formantin -AS do të arsyetohej me ekzistimin paraprak të etnonimit përkatës (apelativit), nga i cili sikurse veprohej me emrat e patronimeve me –AJ do të emërtohej edhe qendra përkatëse e vendbanimit, zhvillim ky që mungon te shumica e rasteve të propozuara të vendbanimeve me –AS në të gjitha burimet përkatëse që konsultuam, qoftë nga hartuesit e burimeve të tjera, qoftë nga Komisioni i Prishtinës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së shtati, pas vërejtje-konstatimeve të mësipërme, shtrohet pyetja si të veprohet b.f. në emërtimin e banorit të vendbanimit, i cili, pra arbitrarisht do të jetë emërtuar me prapashtesën -AS?! Konkretisht, si të formohet emërtimi i banorit të vendbanimit të pagëzuar bie fjala tek emrat: dren DrenAS, mal MalAS ose dardhë DardhAS?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Natyrisht, sipas rregullit emërtimi i banorit për emrin oikonimik Dren del drenas, për Mal malas, ndërsa për Dardhë del dardhas, pra zgjidhje e rregullt që mundëson vetë modeli i prodhimi serik, por tani tek emrat e tillë të formuar pra jashtë kriterit normal: Drenas, Malas, Dardhas atëherë shtrohet pyetja si domosdo si të emërtohet banori? Sigurisht edhe në këto raste edhe pse jo normale do të gjindej një zgjidhje! Por tashti jo si zgjidhje e rregullt me mundësi të prodhimit serik, ngase me këtë dublifikim homonimik prapashtese, siç e thamë, krijohen pa nevojë vështirësi të ligjshme kuptimore brenda strukturës ligjërimore, sepse koncepti i ofrueshëm i banorit me -AS, këtu ngulfatet nga një koncept tjetër oikonimik, apo jo!?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera me një veprim të tillë jashtë modeli të ravijëzuar, po përsërisim, i krijojmë vetes vështirësi pa nevojë. Por, megjithatë duhet gjetur zgjidhje për formimin e banorit a të prejardhjes nga këto vendbanime.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Më poshtë po i përmendim disa nga prapashtesat e mundshme të etnonimit (banorit) që na ofrohen si zgjidhje jashtë modelit tëp ravijëzuar për Drenas, Malas e Dardhas:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) me disa prapashtesat të tjera, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. drenasjan, drenasak, drenarak, drenasar...(drenas!)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. malasjan, malasak, malasar, malasrak...(malas!)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. dardhasjan, dardhasak, dardhasar, dadharak... (dardhas!). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Mbase edhe me prapashtesën dyjare homonike -AS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
drenas a malas a dardhas (pra, homonim me emrin e vandbanimit);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) ose duke e hequr fare prapashtesën -AS: nga tema motivuese drenjan a maljan a dardhjan(!) e ku ta dimë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, çështgja e emërtimit të banorit del problemore jo e ofruar si model<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, po të emërtohej vendbanimi përkatës me çfarëdo trajte a mënyre tjetër të pranueshme të rekomandueshme pa –AS fundore (që këtu momentalisht po i shënojmë në 8 versione, si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Dren a Mal a Dardhë, përkatësisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Drenesh Malesh, Dradhesh;,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Drenian/ë Malianë Dardhianë;,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Drenajë, Malajë, Dardhajë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Drenishë a Drenisht, Malishtë a Malisht, Dardhishtë a Dardhisht,;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Drenushë a Drenush, Malush a Malushë, Dardhush Dardhushë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Drenet, Malet, Dardhet;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Drenion/ë, Malionë, Dardionë ...etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
atëherë emri i banorit vetvetiu do të formohej me -AS ose me -JAN, si p.sh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dren- drenjan a drenas, Mal- malas, Dardhë- dardhas<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
përkatësisht,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drenushë-drenushas, Malushë-malushas, Dardhushë– dardhushas ..., e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe me të vërtetë zgjidhja në raportin oikonim / emërtim banori, do të ishte gjithsesi fort e natyrshme dhe tepër e lehtë, ngase këtë model e ka të formuar gjuha jonë aksiomativisht, andaj është mëkat që ne, këtë rregull, për mungesë koncepti, mos ta respektojmë, në shqipen e sotme standarde, apo jo!?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqë të jetë, para se të propozohet ose të miratohet ndonjë emërtim i ri i vendbanimit me -AS fundor patjetër duhet pasur parasysh edhe rrjedhojat dëmtuese që dalin në kuadër të strukturën fjalëformuese të shqipes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk do të ishte punë e urtë që pa nevojë t’u bihet ndesh modeleve a prirjeve tashmë të përvijëzuara fjalëformuese, siç ndodh b.f. me oikonimet me -aj e -as fundore. Dhe pikërisht rreth kësaj dukurie tash fill do të bëjmë fjalë më hollësisht, përkatësisht e kemi fjalën kur emërtimi i etnonim/patronimit ndërlidhur me emërtimin e vendbanimi të caktuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Raporti: etnonim-patronim/ vendbanim me prapashtesat<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-AJ dhe –AS:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Që në fillim e shohim të arsyeshme të përsërisim faktin se të gjithë studiuesit e pohojnë se prapashtesa –AS në shqipe del si formant i specializuar për formimin e emrave në fushën e etnonimisë, ndërsa prapashtesa -AJ del e specializuar për formimin e emrave në fushën e patronimisë, megjithatë, të shfaqurit e emrave oikonimikë në Shqipëri me këto formante nuk duhet të na habisë aspak, ngase studimet komplekse krahasuese nga kjo fushë e emërformimit, kanë munguar deri tashti. Mungonin ose janë bërë publike relativisht vonë, prandaj (me përjashtim të disa profesionistëve) mund të ndeshen kuadro në masë, të cilët ende nuk i njohin ose nuk i kanë përvetësuar e kuptuar si duhet rregullat e tilla formëzuese e fjalëformues, të cilat lypset zbatuar e respektuar rigorozisht. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Që formantet -as dhe -aj dalin të paqëndrueshme, si fjalë-temë motivuese në kuadër të një emri në cilësinë e vedbanimit, po japim disa shembuj që i volëm nga Shtojca speciale e Fjalorit të shqipes së sotme (1984) lidhur me formimin e emrave etnonimikë, d.m.th. kur emri përkatës i njeriut sipas banimit a prejardhjes del mjaft i ndërlikuar, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Si emërtime të vendbanimeve me -AJ janë shënuar nja 19 shembujt përfaqësues dhe pothuajse në shumicen e rasteve formanti -AJ del i zhdukshëm (i pamotivueshëm) me rastin e formimit të banorit me prapashtesën përkatëse etnonimformuese. Krahaso: Bicaj bicjan, Gegaj gegas, Lekbibaj lekbibas, Marisaj marcjot, Sinanaj sinanjot, Varfaj varfar/jot), Gjinaj gjinas etj. Vetëm të rasti Ferizaj ferizajas, ruhet formanti -aj si pjesë përbërëse emrit oikonimik temë-fjalëformues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe nga kjo pikëpamje shihet se oikonimet me –AJ, nuk kanë një formë të lehtë orietuese lidhur me emërtimin e banorit sikurse del rregulli b.f. duke respektuare emrin e vendbanimit si fjalëkuptimplote temëprodhuese, sikurse janë shembujt e rregullt: Bletajë bletajas, Prishtinë- prishtinas, Shkup-shkupjan; Drenisht–drenishtas, Malion-malionas, Dardharë-dardharas etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Edhe lidhur me emrat oikonomik përfaqësues më -AS del e njëjta dukuri, Ja disa shembuj: Dukas dukarak, Fikas fikasin, Lekas lakasak, Luaras luarasas, Mamuras mamurs/ak, Përrenjas përrenjak, Valias valiz/ak etj. Pra, prej 17 shembujve përfaqësues vetëm tre dalin identikë (homonimë) me emrin e vendbanimit, ndërsa të tjerët ndyshojnë, duke marrë formante të ndryshme, pa kriter, madje shumica dalin si raste të vetmuara, të diskutueshme.Vetëm te fshati Luaras formanti etnonimformues dublifikohet luarasas.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të vihet re që tek të gjithë shembujt e tjerë prapashtesa -AS zhduket dhe formanti që emërton banorin i vihet rrënjës që nuk e motivon oikonimin e caktuar, ngase nuk shënohet forma e plotë e emrit përkatës, koncept që mbart emri i vendbanimit, i cili sipas rregullit duhej të motivonte emërtimin e banorit, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe nga kjo pikëpamje shihet se emërtimi i banorit nuk ka rregullsi zgjidhjeje si b.f. te rastet që mund të jenë të rregullta, kur emri i fshatit shërben si temë fjalëfomuese, sipas skemës trerubrikashe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skema trirubrikashe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-----------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emri i fshatit emërtim banori emërtim patronimi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1 2 3<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bicë-a, bicas ose bicjan Bicaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjin/I, gjinas, Gjinaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dardhë-a dardhas Dardhaj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe studiuesi Jusuf Shpuza në librin e tij Vëzhgime për emrat familjarë të shqiptarëve, Shkodër1998, na ndihmon për ta kuptuar çështjen më mirë. Ai pasi konstaton se etnonimet shërbejnë si shtrat për lindjen e patronimeve, por edhe toponimet shërbejnë si gurrë e pasur për patronime, shpjegon se si rregull etnonimet vijnë gjithmonë nga emrat topikë, me përjashtim të emrave të ujrave, secili nga llojet e emrave të vendeve mund të shërbejë për krijimin e etnonimit dhe kjo realizohet me prapashtesat etnonimformuese -AS, -AR e -AK, ndërsa, siç thekson ai, prapashtesat -AS, -AR e -AN as që duhen konsideruar si prapashtesa patronimike, prandaj, do të shtonim ne: nuk duhet të jenë të pëlqyeshme as si bazë mbështetëse edhe për emërtimet e vendbanimeve mbi bazë patronimie. Me fjalë të tjera vetëm banorët e fshatit përkatës pa prapashtesën –AS ose –AJ në rast shpërnguljeje mund të kenë formuar emrin e fshatit me –AS ose me –AJ dhe kjo ka ndodhur në raste të rralla, prandaj ne shprehim rezervë, për formimet homonime me analogji dhe pa kontroll fare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shënuam kontatimin e mësipërm për të tërhequr vëmendjen se të gjitha këto prapashtesa, sidomos -AS, -AR, -AN si dhe -AJ mund të paraqiten si raste për formimin e vendbanimeve, por nuk i takojnë parësorisht kësaj nënfushe semantike. Sa për ta kuptuar një fakt të tillë besoj se mjaftojnë konstatimet që u paraqitën më sipër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, mendojmë se edhe formimet me -AS, si edhe ato me -AJ, sidomos në raste të reja, siç janë edhe propozimet e tri-katër burimeve të konsultuara, lypsen rishikuar. Aq më parë aq më mirë. Ndërkaq për emërtimet e rrënjosura që s’mund t’i ndryshojmë, i bartshim me shëndet për mot e jetë, por këtu është çështja të vihet rregull sa është e mundur në ato segmente të strukturës fjalëformuese, të cilat vetë jeta i ka rrafshuar dhe dalin si modele fort të qëlluara, andaj edhe studiuesit e sidomos standardologët ose gramatikanët tanë duhet ta kënë tashmë të njohur dhe ta respektojnë e rekomandojnë këtë strukturë fjalëformuese, e cila atavikisht del e formëzuar, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –AN (-J/AN ose -I/AN)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën AN gjithashtu janë formuar e formohen në shqipe emërtime të njerëzve sipas vendbanimit a prejardhjes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shkodër shkodran, Dibër dibran, Pejë pejan, Tropojë tropojan etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
përkatësisht me -JAN:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kukës kuksjan Shkup shkupjan, Lumë lumjan, Ashtë ashtjan, Prespë prespjan, Zhur zhurjan, Tropojë tropojan, Shalë shaljan, Zogu zogian, Itali italian etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por me këtë formant formohen edhe emërtime të njerëzve sipas profesionit, madje për raste të caktuara, siç janë emërtimet nga ndërkombëtarizmat me -IK(ë) fundore, tipi matematikan, fonetikan, onomastikan etj., ku ky formant pothuajse, del me cilësinë e prapashtesës së specifikuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, çështë e vërteta, ky formant ka shtrirje mjaft të gjerë edhe në fushën e formimit të emrave toponimikë, pikërisht për nënfushën e oikonimeve. Sipas Listës së vitit 1938 dalin afro 40 shembuj me –AN fundore, ndërkaq sipas Regjistrit të Komisionit të Prishtinës (2005), te ne, dalin në funksion afro 70 raste, po ashtu me -an fundore. Prej tyre afro tridhjetë janë ndryshuar në versionin e propozuar nga Komisioni. Ç’është e vërteta, ndonëse ky formant (-AN) është identik me atë të serbishtes, edhe pse në atë gjuhë i shtohet zakonisht një –e fundore, që përdoret për të njëjtin destinim, krahaso: Deçan/Dečane, Zveçan/Zvečane, Reçan/ Rečane, Leshan- Lešane etj., në Regjistër ndeshim të propozuar disa emra të rinj të emërtimeve të vendbanimeve po me këtë formant si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Babushan, Lisan, Bardhoshan, Bardhan, Plakan, Ilirian, Urban, Gugullan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që nuk duken të pambështetur. Në Shqipëri ndeshim afro 90 emërtime vendbanimesh me -AN fundore. Si duket, formimet e tilla i takojnë traditës së hershme të formimit të oikonimeve me këtë formant në gjuhën tonë. Janë disa raste që identifikohet emri i antroponimit që del i formëzuar si oikonim si p.sh. Bogdan, Marjan, por te disa shembuj të tjerë prapashtesa -an ose -tan del qartë si element fjalëformues, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vreshtan, Bishan, Qyrkan, Tregtan, Hajdaran, Gjinan, Reçan, Reshtan etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prof. Rexhep Doçi i pranon ose i propozon disa emërtime të reja me këtë formant fundor si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mikan, Peran, Orlan, Rajan, Melçan, Baran, Gllogjan , madje edhe Plakan e Zototan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se disa emërtime me –AN (-jan) për veshin e dikujt tingëllojnë sllavisht si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pojan, Poroçan, Odriçan, Lozhan, Grabjan etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse shpjegimi etimologjik i këtij formanti ndërlidhet interferencisht me formantin latin -ANUS dhese në gjuhën sllave (serbe) trajtat e tilla sllavizohen zakonisht me shtimin e një –E fundore, përsëri mund të thuhet që ky fakt dëshmon për ndërndikimin ose simbiozën e shqipes që në lashtëni me gjuhën sllave në formimet e tilla.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi mendoj se kjo trajtë e formantit duhet dalluar nga trajta tjetër -JAN (zhurjan, grabjan), ngase trajta e dytë –JAN, edhe pse ndeshim ndonjë oikonim si: Pllanjan, Borovjan, Dhuvjan, Drovjan, Derjan, fundorja e tillë del zakonisht si një formant i specifikuar për emërtim banorësh, si dhe ato me -I/AN ( ku i-ja nistore del kryesisht si formë e ndikimit të huaj ose si ndryshim i j-së shqipe për mos ngatërresë lexim-shqiptimi në shqipe të NJ-së) që do të jenë objekt analize veçan në vijim, sepse formantet -JAN e -ANË si afikse autoktone nuk dalin të ndërlikuara me formante të huaja, sikurse –AN dhe -IAN.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me –AK<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe prapashtesa -AK është etnonimformuese. Në Listën e vitit 1938 ceken 5 emërtime, tri prej tyre kërkohen të zëvendësohen: Karakullaku, Zemblaku, Kularaku, ndërsa kërkohet aktivizimi i dy shembujve zë rinj që konsiderohen si emërtime të pështatshme: Muzaraku dhe Zezaku. Ndërkaq sipas Regjistrit të Komisionit të Prishtinës dalin në funksion afro 20 shembuj vendbanimesh me –AK fundore. Prej tyre, sipas versionit të propozuar, 11 shembuj mbesin të pandryshuar të tjerët pësojnë ndryshime. Kështu përveç shembujve nga tradita:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bablak, Bunjak, Çitak, Vitak, Raçak, Leshak, Halabak<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
bien në sy edhe tre shembuj të formuar mbi fjalë-tema shqipe që tingëllojnë freskët, si: Gurak, Mirak e Rrafshak.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe te shembujt e tillë si duket ka ndikim reciprok i emërtimit të etnonimit dhe ai i toponimit të ri që dalin si homonime për nga shkrimi e shqiptimi, por në kontekst ata dallohen qartë edhe nga shkronja e madhe, karakteristikë e emrit të përveçëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri del një numër jo i madh i emrave të vendbanimeve me -AK fundor, si b. f.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bidanak e Zhablak (Durrës), Persnak (Berat), Dushkarak (Vlorë) Kamarak (Permet), Çifllak (Konispol, Çipllakë (Fier), e ndonjë tjetër,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por që nuk paraqesin model të qëndrueshëm. Sidoqoftë, rastet e reja te ne si dhe ato në funksion në Shqipëri tregojnë se formimet me këtë formant janë gjithsesi të pranishme dhe si raste janë të pranueshme. Dr. Rexhep Doçi, propozon trajtën Hodak për Hodec, duke e cilësuar formantin -ak si prapashtesë ilire-shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse dihet fakti se ky formant del në interefrencë me atë të burimirt sllav, sipas lëndës që trajtuam kjo prapashtesë hyn në kuadër të prapashtesave të përvetësuara në gjuhën tonë, qoftë për formimin e patronimeve, qoftë të oikonimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, duhet pasur parasysh faktin se prapashtesa -ak sikurse -as e -an, ndonëse dalin të specifikuara më tepër për nënfusha të tjera semantike, në raste si të veçanta dalin të përdorura si të paqortueshme edhe në nënfushën e emërtimeve të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç. EMËRTIMET ME PRAPASHTESAT E SPECIFIKUARA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËR EMRAT E NJERËZVE SIPAS PROFESIONIT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si prapashtesa të specifikuara për nënfushën e emrave sipas mjeshtërisë a profesionit do të trajtohen formimet me formantet -ËS, -TAR e -AR si shumë prodhimtare dhe -OR. joprodhimtare në atë fushë. Të shohim tashti sa është manipuluar me prapashtesat e tilla në emërtimin e vendbanimeve përgjithësisht dhe në veçanti sipas Regjistrit të Prishtinës (2005).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -(Ë)S<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesa -ËS del e specializuar për emërtimin e emrave të njerëzve sipas profesionit, sidomos mbi bazë foljore, por edhe mbi bazë emërore (ndonëse më pak), prandaj edhe në emërtimin e vendbanimeve del e kursyer. Në Regjistrin e vititi 1938, pa përjashtuar qytetet ndeshim vetëm këta dy shembuj: Kudhësi dhe Shalësi, madje edhe në Regjistrin e Komisionit (2005), ndeshim pak oikonime me –ËS. Në të vërtetë, ndeshim dy raste Shalës e Shterpës. Edhe në Shqipërinë e sotme emrat më -ËS janë të pakët për nga numri, por zgjojnë interes disa emra qytetesh e fshatrash të njohur si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kukës, Durrës, Gjerbës, Babës, Shalës (Kolonjë, Elbasan, Durrës), Kudhës (Himarë,)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër, por që tashti nuk paraqesin model. Po e veçoj emërtimin Shalës si rast, që te ne njihet një fshat me emër fisi Shalë (serb. Sedlare), ndërkaq emri i banorit del shaljan, sepse shalës asociacionon mjeshtrinë e shalpunuesve (shaltarëve).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, pra me trajtën shalës, nëse kemi për bazë specifikimin e prapashtesës –ËS, më tepër kuptojmë veprimtarët e dalluar nga emërtim i fshatit apo fisi, ngase emërtimi i banorit më natyrshëm, bëhet në trajtën shaljan për këtë tip temëprodhues, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se ky formant –ËS del mjaft aktiv edhe në formimin e mjeteve të punës, mirëpo emërtimet e njerëzve sipas profesionit, përkatësisht të veprimtarisë së tyre mbizotërojnë, andaj përzgjedhja e formantit –ËS, për vendbanime nuk është e këshillueshme, sidomos në rastet kur formon homonimi të vrazhdë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me -TAR e -AR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në monografinë rreth emërtimit të njerëzve sipas profesionit funksioni i këtyre dy prapashtesa –TAR e –AR (veç e veç) është trajtuar mjaft në hollësi, andaj edhe këtu po i përmendim veçmas, po vështuar nga pikëpamja e oikonimformimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me -TAR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Që në fillim po cek se prapashtesa -TAR, e cila për nga prejardhja është e krahasueshme me formantin -tara të hititishtes dhe -dar të persishtes, por që mund të jetë edhe një -T+Ar e burimit vendës) del e specifikuar për emërtimet e njerëzve sipas profesionit, por për dallim nga prapashtesa –ËS, jo aq mbi temë foljore mihtar, ngrohtar, rendtar, por mbi temë emërore, si: qymyrtar, samartar, këpuctar, lavërtar, tregtar etj. Gjithsesi nuk del e përdorshme për emërtimin e vendbanimeve. E ndeshim vetëm te rasti Leshtar, sipas Regjistrit (2005). Kështu ndeshet edhe në serbishte si Leštari. Edhe në Shqipërinë e saotme nuk bien në sy emërtime të vendbanimeve me këtë formant.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me –AR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për emërtimin e vendbanimeve prapashtesa -AR del më e angazhuar se ajo -TAR, por edhe kjo jo në numër aq të madh. Edhe prapashtesa -AR del e specifikuar për fusha të tjera semantike, siç është nënfusha e emërtimeve të njerëzve sipas profesionit të disa zejeve të trashëguara, madje për ndonjë nënfushë tjetër del pa konkurrencë, siç është tipi: kështjellar, vendar: dhenar, lopar etj., por në raste të tjera kur del në konkurrencë ose në përdorim paralel ajo qëndron nën hije në krahasim me prapashtesën –TAR, si emërtim profesioni, ku kjo e fundit -tar del më e parapëlqyer, si: djathtar, këmishtar, gjiztar, gjahtar, artar, ortar etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesa –AR del e angazhuar edhe për emërtimin gjësendeve konkrete a të mjeteve të punës dhe sidomos për etnonime si gjakovar, pogradecar etj. Megjithatë, në Regjistrin në shqyrtim (2005) ndeshim nja 8 emërtime të propozuara oikonimike me këtë prapashtesë, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lumar, Rrezar, Bletar, Drenar, Luftar, pastaj Capar, Delmar, Vneshtar, Druar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për mendimin tonë për të gjitha këto (hiq emërtimet e ngulitura), kur kemi parasysh specifikimin e këtij formanti në fusha të tjera semantike, më mirë do të ishte të propozohej ndonjë afiks tjetër ose ndonjë mënyrë tjetër e fjalëformimit për rastet e sipërpërmendura.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listen e vitit 1938, me –AR fundore, ndeshim vetëm këta shembuj: Zezar’, Pendar-i, Mesar-i…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipërinë e sotme ndeshim emërtime fshatrash me këtë formant fundor që arrin numri afro 30 sosh, por edhe ky fakt nuk duhet të jetë motivues për formimin e emërtimeve të reja me formantin -ar. E ndeshim shumë të përdorur për etnonime edhe në gjuhën serbe, por edhe në për ndonjë oikonim edhe në atë gjuhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po shtojmë edhe këtë se edhe çifti i formantit -AR në femërore -ARE nuk del prodhimtar për nënfushën semantike në shqyrtim. Ne Regjistrin e Prishtinës ndeshëm vetëm rastin Brezare e asnjë tjetër, mirëpo formanti -are del në konstaminim me formën -arë. Jemi dëshmitarë se në shumicën e rasteve ngatërrohet shqiptimi i vendbanimit me prapashtesën përkatëse fundore: -ar, -arë e -are (p.sh. Llukar Llukare dhe Llukarë ose Shpatar Shpatare Shpatarë. Te trajtat e fundit Llukarë Shpatarë-ARË del si një formant i veçantë që ngjason me gjymtyrët të kompozitës të tipit Fush+arë, d.m.th. si ara në Fushë: Fusharë ose ara e Llukës mund të zbërthehet Llukarë, ashtu si Shpatarë, ara e Shpatit (në Shpat) etj. Kjo çështje këtu vetëm sa po ceket jo pa arsye, sepse sipas Regjistrit dalin të shënuara disa raste me -AR fundore, por që asociacionojnë zbërthimin me siprapshtesën -ARË, po kjo dukuri do të diskutohet më gjerësisht në fund të këtij nëntitulli, kur bëhët fjalë për prapashtesat e grupit të fundit, me prirje specifikimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, kur kemi parasysh ngarkesën e madhe të prapashtesave -TAR e -AR në nënfusha të tjera semantike, na merr mendja se nuk ka nevojë të propozohen emërtime të reja vendbanimesh me këto formante, prandaj edhe propozimet e R. Doçit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shpatar, Bolar, Dumar, Gërnçar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
jo se nuk janë të qëlluara, por për hir të specifikimit të strukturës përkatëse fjalëformuese lypset rishikuar, ngase për emërtime të tilla dalin më të specifikuara ose më të përshtatshme disa prapashtesa të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me -OR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formimet me prapashtesën -OR (që për një kategori emrash e mbiemrash konsiderohet me të drejtë e burimit vendës) më fort u takojnë nënfushave të tjera semantike dhe nuk janë prodhimtare në fushën e toponimisë. Kështu themi se prapashtesa -OR del shumë aktive dhe prodhimtare në formimin e mbiemrave, por edhe të sendeve konkrete a të mjeteve të punës, prandaj prania e tyre në nënfushën e emërtimeve të vendbanimit duhet konsideruar si rastësi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga kjo që u tha del se shembujt e propozuar sipas Regjistrit, sado atraktivë që duken, nuk ia vlen të favorizohen. Si mbështetje për këtë që thamë është fakti se është e vërtetë se trajtat e propozuara:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rrezor, Pleqnor, Lisor, Trimor<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
nuk i ndeshim në FGJSSH, madje as si emra të përgjithshëm. Fjalën rrezor e ndeshim vetëm si mbiemër. Ndërkaq nga tema pleq- del emri i veprimtarit: pleqnar, jo pleqnor, nga tema lis- nuk ndeshim as mbiemër me -or lisor, po ashtu nuk ndeshim as trimor, por trimshor dhe trimosh, prandaj del i drejtë konstatimi se edhe për tipin e emërtimeve në shqyrtim ky formant nuk duhet konsideruar si prodhimtar. Po e theksojmë edhe këtë fakt, me interes për kulturë të përgjithshme, se ky formant (-OR) nuk del prodhimtar as për formimin e njerëzve sipas profesionit. Sidoqoftë, është e vërtetë se te ne ndeshim disa emërtime të vjetra oikonimesh si Nishor, Mramor që tashmë kanë mbetur si raste të vetmuara ashtu si edhe rastet në Shqipëri: Damnor, Lefteror Thartor e Neshor. Pra as në Shqipëri nuk ndeshim shumë shembuj me këtë formant fundor, pos dy rasteve të sapocekura, prandaj këto fakte komisionet përkatëse, tashpërtash dhe tashembas duhet t’i kenë parasysh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi është me interes të ceket edhe fakti tjetër lidhur me këtë. Është fjala se edhe toponimet e vjetra të identifikuara me -OR fundor si Pyllor e Mashkullor që i cek R. Mulaku, sot ashtu nuk i ndeshim dot. Pyllor nuk figuron fare, ndërsa Mashkullor del në trajtën Mashkullorë, pra me -ORË fundore e jo me -OR. Madje mund të konstatojmë që në Listën e vitit 1938, pothuaj nuk propozohet asnjë shembull i përshtatshëm me –OR.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, kur dihet angazhimi shumë i madh i formantit -OR në nënfusha të tjera semantike mendojmë se formimet për tipin e emrave të oikonimeve me këtë prapashtesë duhet kursyer ose e thenë me fjalë të tjera assesi nuk duhet me i favorizue.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
D. FORMIMET MBI BAZË NGA VEPRIMTARITË E TJERA SEMANTIKE ME PRAPASHTESAT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËRKATËSE TË PËRVETËSUARA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtu, si veprimtari të tjera, do të përfshihen tri nënfusha semantike:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. nënfusha e emërtimeve të sendeve a të mjeteve të punës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. nënfusha e nocioneve abstrakte dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. nënfusha e nocioneve emocionuese (zvogëluese a përkëdhëlëse).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet nën ndikimin e sendeve apo të mjeteve të punës <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në formimin e sendeve konkrete prapashtesat përkatëse më prodhimtare janë: -se, -ore, -are, -zë, përkatësisht -ës, -or, -aç, të cilat kanë karakter polisemantik, sepse dalin të angazhuara edhe në nënfusha të tjera semantike, prandaj është vështirë të dallohet hisja që mund të ketë emri i mjetit konkret me prapashtesimin përkatës në formëzimin e oikonimit të caktuar. Në nëntitullin e mëparshëm pamë se edhe mbi fjalë-tema të mjeteve konkrete (emrave pa ndajshtesë) kishin mbështetje disa formëzime vendbanimesh, si: Kosh, Strall, Trinë, Thupër etj., që në një farë mënyre lidheshin me vendin e caktuar. Madje edhe po të formohej ndonjë fjalë e prejardhur mbi këtë bazë, ato vetvetiu më lehtësisht do të kuptohen si formime që u takojnë fushave të tjera semantike, siç është nënfusha e emërtimit të njerëzve sipas profesionit ose semantika e nënfushës së emrave emocionalë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso: Kosh koshore, Trinë trinëz, Strall strallc, Kudhë kudhëz,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
kudhës, Pallë pallush, pallosh etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po e cek kalimthi një sugjerim jo të qortueshëm që vjen sipas etimologjisë popullore lidhur me oikonimin Palluzhë. Nuk është largmendsh interpretimi që fshati Palluzhë (serb, Poluže pol+uže) sipas shqiptimit shqip të ketë për mbështetje pikërisht fjalë-mjetin pallë-a (shpatë) që pastaj i është shtuar prapashtesa -ushë, përkatësisht -UZHË (me SH-në e sforcuar në ZH), dhe kështu ka pasur semantikë mbase më kuptimplote seç mund të kuptohen sot emrat pallush pallosh, që do të thotë një njeri “babaxhan” që loz mirë me shpata! Pra, si po shihet edhe këtu shpjegimi me asociacion doli në nënfushën e emërtimit të njerëzve sipas veprimtarisë së tyre. Rreth sugjerimit në fjalë shih edhe mendimin e shprehur nga Mr. Hasan Dulaj, në gazetën Rilindja, më 28 prill 2000, f. 19.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, mund të konstatohet se nga emrat mjeteve pa ndajshtesë me simbolikë të veçantë mund të formëzohet emërtimi i vendbanimit, ndërsa nga emrat me ndajshtesa jo aq, ngase formimet e tillë orientojnë drejt nënfushave të tjera semantike, varësisht nga specifikimi kuptimor që ka prapashtesa në strukturën përkatëse ligjërimore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet nën ndikimin e emrave nga fusha e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
nocioneve abstrakte<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe nga emrat abstraktë me prapashtesat përkatëse të specifikuara për këtë destinim, siç janë prapashtesat -I, -SI, -SHMËRI nuk formëzohen zakonisht emërtime vendbanimesh. Madje as që mund të bëhet fjalë për ndonjë model të kapshëm që lidhet drejtpërdrejt me këto dy nënfusha semantike në këtë mënyrë drejtpëdrejt. Mirëpo ka raste të ndikimit të tërthortë, siç janë edhe format ndërmjetëse të emrave të njerëzve sipas veprimtarisë së tyre e të tjerë, siç e pamë te rastet e propozuara Pleqnor, Trimor etj., që lidhen me emrat abstraktë pleqni, trimëri. Ndonëse emrat e tillë mund të paraqesin simbolikë mjaft të fortë, megjithatë ajo simbolikë mund të shprehet zakonisht me mënyra a prapashtesa të tjera më të specifikuara.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi në tranferimin e semantikës e ka hisen e vet edhe emri bazë i kuptimit. Dihet se emrat abstraktë, pos me prapashtesat: -I, -SI, -SHMËRI, -RI, formohen edhe në mënyra të tjera, siç janë emrat prejfoljorë me -IM, -ESË, -OJË e ndonjë tjetër. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me –I<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas lëndës së shtruar në Regjistër dhe përgjithësisht del e nevojshme të sqarohet formimi i emrave toponimikë me prapashtesën -I ashtu si dhe i llojeve të ndryshme të emravet ë ashtuquajtur “të modës”.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se me prapashtesën -i (e cila konsiderohet me origjinë i.e. (-ijë), si në Shqipëri, si te ne, ndeshim disa raste të emërtimeve të vendbanimeve, ndonëse këtu tashti në kontekst dalin si emra konkretë gjeografikë dhe pak kanë lidhje me konceptin abstrakt. Ne trajtuam formantin -i në këtë grup, vetëm për arsye se kështu del i regjistruar në burimet tona normative.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistër ndeshim ndonjë oikonim me -I fundore, por kjo zakonisht ka ardhur nga asimilimi ose ndërndikimi i fundoreve barasvlerëse -inje e -ina të serbishtes, siç janë rastet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vllahi (Vlahinje), Viti (Vitinje), Sopi (Sopina),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por ndeshim edhe emra të rinj, si Labi (për Llapçevë) Livadhi (Petrovosellë) etj., por edhe ndonjë tjetër me –I fundore si huazim nga turqishtja, si p.sh.: Sazli, Azizi. Edhe në Shqipëri ndeshin disa emra me -I fundore si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhermi, Peshkëpi, Vërri, Peshkopi, Komësi, Dangëlli, Kutali, Solari.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, prapashtesa -I, ndonëse nuk paraqet ndonjë model të veçantë, ku do të nënkuptohej edhe motivimi semantik i nënfushës që mbulohet, ajo del si formant identifikues prapashtesor për emërtimin e disa vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me emra të ndryshëm abstraktë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dhe nga emra vetjakë (të modës)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtu si më karakteristike shënuam disa shembuj me prapashtesat: im, me fundore të tjera dhe me -ojë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Shembuj me –IM<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si emra të modes kanë hyrë në kuadër të emrave të vendbanimeve mjaft emra prejfoljorë me prapashtesat përkatëse, ndër ta dallohet emrat me prapashtesën –IM, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Agim, Afrim, Betim, Bleran e Blerim, Çlirim, Burbullim, Burim, Përparim, Trim, Besim, Burim, Kushtrim, Kujtim, Lulëzim, Kujtim, Ndriçim, Burim etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Shembuj me fundore të tjera<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është i vërtetë fakti që nga periudha e Pavarësisë dhe e Çlirimit për këtë destinim janë përdorur edhe emra me fundore të tjera për motivim të ngjashëm, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Liria, Drita, Fitore (në Shqipëri), në Kosovë: Qëndresa, Fortesa, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe për të gjithë këta shembuj vlen konstatimi edhe pse nuk krijojnë model, assesi nuk mund të quhen të qortueshëm, përkundrazi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Shembuj me -OJË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndër shembuj prejfoljorë si të modës si më sipër i futëm edhe emërtimet toponimike me prapashtesa –OJË. Ne, shembujt e tillë po i trajtojmë si pikë më vete, edhe pse në Regjistër (2005) ndeshëm vetëm emërtimin e vendbanimit Burojë. Këtë e bëmë, për arsye se kjo fundore-prapashtesë del e specifikuar për tipin e prejpjesorëve pandajshtesorë të foljeve me -Oj, ngase njëherazi ky formant fsheh prirjen në vetvete për të mbuluar një fushë të veçantë semantike që ka të bëjë pikërisht me vendin e caktuar të cekur në temën fjalëformuese. Krahaso, tipi Burojë nënkupton një vendburim, po që mund ose del e formëzuar edhe si oikonim. Madje edhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
nga shembujt e tjerë të ngjashëm nga mënyra fjalformuese mbulohet kuptimësi e ngjashme si Blerojë (vend blerimi), Peshkojë (vend peshkimi) Lëmojë (vend i lëmuet), Pushojë (vend pushimi) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në burimet iokonimike ndeshëm këta shembuj me –OJË fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bahullojë, Betojë, Bellojë, Brojë, Barbullojë, Drojë, Osojë, Usojë, Mllojë, Merkojë, Sopojë, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi kjo dukuri mbetet të ndiqet. Sidomos zgjon interes qëndrueshmëria e trajtës –OJË në emërtimet e përpunuara (deformuara) sllave në gojën e shqipfolësve nga polje në p/ojë, por edhe të greqishtes polis siç janë trajtat:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Voskopojë, Trojë, Tropojë, Velipojë, Topojë, Postopojë, Rasnopojë, Konstantinopojë etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d.m.th. nga trajta polje (fushë) përkatësisht polis (qytet -vendbanim) që në shqipe në sistemin ligjërimor janë futur në trajtën- p/ojë, d.m.th., me prapashtesë-fundoren, sigurisht ose me gjasë më parë ekzistuese të konsoliduar në protoshqipe –OJË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur është fjala tek emërtimi Velipojë (sll. *Veliko polje - fushë e gjerë), fjalë kjo që përdoret si emërtim vendi edhe në Vermosh, ashtu edhe në krahinëzen bregdetare të Shkodrës. Por edhe gjatë sikrahinës si tillë gjithandej rreth bregdetit shkodran kur ka shtrirje përdorimi në disa lokalitete:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. si emërtim krahinëze,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. emërtim fshati,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. emërtim qendre banimi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. si emërtim Zharraku (rezervati gjuetie) si dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5, si emërtim plazhi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
andaj a s’është më mirë, më shqip, që emërtimi i tillë të zbutet sadopak shprehimisht, sidomos andej nga qytetëza bregdetare me sinonimin Pushojë, Det/pushoja e Shkodrës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu mund të jetë arrirë, apo jo shprehja, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shkodra duhet të krenohet me Detpushojën e vet (kupto: plazhin dhe qytezën bregdetare shkodrane). Synimi është që Pushoja (det-pushoja shkodrane) ta zëvendësojë së paku një pjesë të kuptimit Velipojë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Madje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fjala Det-pushojë ka mundësi me dalë si antonim i togut: mal-pushojë Malpushoja shkodrane nëTheth, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ky është vetëm një sugjerim që cyt faktorët për zgjidhje edhe më të mira e më të përshtatshme. Gjiththsesi, le të vlerësohet sugjerimi që pushimorja bregdetare mund të zëvendësohet fare natyrshëm, apo jo, me barasvlerësin Det-Pushoja Shkodrane?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si përfundim, pra, nga emrat e përgjithshëm abstraktë, përkatësisht emrat vetjakë të njerëzve e të tjerë në bazë kryesisht prejpjesorë me prapashtesën –IM e që shprehin ndonjë simbolike të posaçme mund të formëzohen si emra të vendbanimeve, por lidhur me këtë nuk del ndonjë model përthithës që mund të përgjithësohet, pos formimeve me -OJË fundore, siç doli edhe emërtimi emocionues kuptimor Pushojë (bregdetare ose malore) shkodrane, i theksuar prej nesh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me prapashtesat emocionuese<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(zvogëluese a përkëdhelëse)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si prapashtesa të natyrës emocionuese-zvogëluese më të shfrytëzuara për emërtimin vendbanimeve janë: -USH/-USHË, -OSH, -OZ dhe -TH, -ZË/-ËZ.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -ush/-ushë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën -USH -USHË në Regjistër (2005) dalin pak emra të vendbanimeve. Me prapashtesën -USH doli emri Drenush, ndërsa me -USHË:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kajushë, Mirushë, Pagarushë, Batushë, Gotovushë, Opterushë, Tanushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipëri dalin emra fshtarash me USH fundore, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bubullush, Melgush, Gapush e Lakelush, Lekdush, Gajush, Vojush,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por edhe me -USHË: Vlushë, Leminushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ndeshëm këta dy shembuj vendbanimesh: Bardhushe dhe Grindushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Megjithë ngjyrimin përkëdhelës ose jo, që mund të marrë emri i caktuar me këtë formant, nuk mund të thuhet se kjo prapashtesë del e rezervuar për emërtimin vendbanimeve në shqipe, ndonëse nuk përjashtohet prirja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –osh<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me formantin -OSH, e cila del në interferencë edhe me shembuj të ngjashëm nga sllavishtja, por që R. Doçi të shembulli Dashinosh (për Dashinoc) e quan më të drejtë prapashtesë popullore shqipe, dalin emërtimet e mbështetura nga tradita:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirosh, Dumosh, Kmetosh, Bukosh, Dobrosh,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pra në numër modest. Në Listën e vitit 1938 ndeshëm këta dy shembuj: Mirosh-i dhe Bardhosh-i. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri aktualisht ndeshëm fshatrat: Vërmosh, Ktosh (Shkodër) dhe malin Tarabosh. Për mendimin tonë, del i motivueshëm vetëm emri Mirosh, prandaj edhe lidhur me këtë formant vlen konstatimi i mësipërm që u dha për prapashtesën -USH /USHË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me -OZ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E futëm në këtë grup si fundore emocionuese ose jo edhe trajtë-fundoren –OZ, me të cilën nuk dalin shumë shembujt, megjithatë është e pranishme në disa oikonime, siç janë fshatrat:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kakokoz (dy fshatra), Gjorgjoz, Karkanjoz, Kollovoz, Çartalloz<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po i shënojmë edhe toponimet: Gramoz (mal) dhe Ranivoz (gropë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë shembujt e tillë i ndeshim në viset jugore, kemi të bëjmë me sforcimin e fundores së prapashtesës -0S në -OZ, apo kemi të bëjmë me ndonjë terminologji tjetër lypset gjurmuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe kjo fundore-prapashtesë nuk tregon prirje shumimi për emërtimin e oikonimeve në gjuhën shqipe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Emërtimet me prapashtesat zvogëluese –TH dhe –ZË/-ËZ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –TH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën zvogëluese –TH, në Regjstrin 2005 të Prishtinës nuk e ndeshim asnjë emërtim vendbanimi përveç Kryth (Pejë), ndërsa nga burimet në Shqipëri përveç këtyre 3 shembujve:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjemth-i, Balldreth-i dhe Lajkth-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndeshim edhe këto toponime me –TH fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ukth, Armeth, Arth, Valth, Fikth, Frankth, Greth, Kryezjarrth, Theth,Lusarth, Liqeth,Vrith, Malth,Melth, Shqath. Xath, Rmath.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse kjo fundore (si prapashtesë zvogëluese) në fakt nuk paraqet domosdo diçka të vogël, kjo mund të shfrytëzohet, në raste të caktuara, si me thënë, emocionalisht si simbolikë e paqortueshme edhe si prapashtesë oikonimformuese, sikurse simotra e vet: -ZË/-ËZ,.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me -ZË/-ËZ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Jo vetëm ndaj prapashtesës zvogëluese –TH, por edhe në krahasim me prapashtesat e tjera zvogluese-emocionuese të sipërcekura, formimet me prapashtesën -ZË/ËZ, dalin në numër më të madh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ndeshim afro 40 shembuj me –ZË fundore. Kështu përveç shembujve nga tradita si Bulçizë, Qytetzë, Varreza etj.,ndeshëm edhe një shumicë shembujsh përkëdhelës ose emocionues të rij, si<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Njomëza, Pemëza, Lajthiza, Manëza, Vereriza, Ujza, Mollëza, Gurrëza, Rrethujëza, Hijëza, Çukëza, Vashëza, Dafinëza, Pjeshkëza etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Listën e vitit 1942 ndeshëm disa emërtime me këtë formant:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjyteza, Mireza, Bardhëza, Koshëz, Kosëza.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po në mbështetje të fundores –ZË ose -ËZ së temës fjalëformuese, siç e pamë prapashtesa në trajtën, del mjaft e shfrytëzuar për emërtimin e vendbanimeve edhe në Shqipërinë e sotme, siç dëshmojnë edhe shembujt:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shqëz (Berat), Marinëz (Fier)), Shtepëz (Gjirokastër), Lojz, Dimëz, Dejëz, Klinëz, Shegëz, Kështjellëz, Ulëz, Bajëz, Balëz, Dyz?, Lugëz, Urëz, Ulëz, Mollëz. Gurëz, Dimëz, Dejëz, Klinëz, Kështjellëz, Lumëz, Shegëz, Flerëz, Ulëz (Mat), Arrëz, Mirëz, Shalëz, Manëz etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja edhe disa shembuj me variantin –ZË, gjithandej:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Burimzë (Durrës); Gabrrizë, Firzë, Orizë, Shupenzë, Qafrezë, Fierzë (Mirditë), Vilzë, Mezezë (Tiranë), Shëmrizë (Gramsh), Shezë, Gjergjizë, Rranzë, Ujz, Gjytezë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, edhe në Kosovë del e shfrytëzuar kjo prapashtesë. Sipas Regjistrit të Komisionit (2005), ndeshëm aty jo shumë shembuj, por shumica prej tyre dalin të mbështetur sa i përket temës së qartë fjalëformuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për mendimin tonë trajtat: Gmizë, Shtarzë, Vernez, Zojz, Shkozë, që dalin në Kosovë kërkojnë sqarim, ashtu si edhe disa emërtime me këtë formant, të cilat i lejoi Komisioni i Prishtinës (2005), duke e kthyer C-në fundore të fjalës në Z, si p.sh. Smolizë për Smolicë, Hërtizë për Hërticë, Lashtizë për Lashticë, por që, mesa pamë, nuk dalin në versionin e fundit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë regjistër- dokument 2005, përveç trajtave me variantin –ËZ: Arrëz, Baltëz, Gurëz, Thanëz, ndeshim më shumë shembuj me variantin –ZË, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bajzë, Burimzë, Fierzë, Grykzë, Gjytezë, Lajthizë, Mirzë, Manzë, Ujzë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kjo prapashtesë përdoret në numër të konsiderueshëm edhe për emërtimin e sendeve ose të mjeteve konkrete të punës dhe domosdo sendi i emërtuar nuk paraqet diçka të vogël ose emocionuese. Kjo vlen edhe për emërtimet e oikonimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, të gjithë shembujt e vendbanimeve me prapashtesën –ZË/-ËZ të mirëfilltë dalin të paqortueshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç u pa nga vështrimi i mësipërm i këtij nëntitulli prapashtesat e emrave të mjeteve të punës si dhe ato të emrave abstraktë drejtpërdrejt nuk shihet se kanë ndikim në formimin e emërtimeve të vendbanimeve, por simbolika e emrit të caktuar, në mënyrë të tërthortë del motivuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë kontekst vlen të ceket prapashtesa -I, e cila del e identifikuar si prapashtesë që zgjidh mjaft raste nga fusha e oikonimisë, por nga ana e motivimit nuk mund të thuhet se paraqet model prodhimtar, ashtu si edhe shembujt prejpjesorë, me prapshtesdat –IM, -OJË etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithashtu për formimin e vendbanimeve përdoren edhe emrat me prapashtesat zvogëluese si -ush/-ushë, -osh dhe -TH e -ZË, ndër të cilat prapashtesa –ZË, në dy-tri versionet: -Z -ËZ, e ZË, ka përdorim të konsiderueshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dh. EMËRTIMET ME PRAPASHTESAT E SIPRAPSHTESAT PËRKATËSE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ME PRIRJE SPECIFIKIMI<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËR EMËRTIMIN E VENDBANIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Një formant për të marrë cilësimin e një prapashtese a siprapashtese të specifikuar apo të specializuar në një gjuhë të caktuar duhet t’i plotësojë disa kushte, që veç nevojës së domosdoshme, si më kryesore po përmendim këto kritere:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) me qenë e burimit vendës ose të jetë e përvetësuar ligjërisht nga nevoja në kohëhapësirën përkatëse;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) me pasë moshë relativisht të vjetër në përdorim;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) me qenë mundësisht sa më monosemantike që i përgjigjet konceptit të nënfushës kuptimore që mbulon ose priret të mbulojë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) me pasë të përcaktuar qartë nënfushën semantike që mbulon a priret të mbulojë në kuadër të strukturës fjalëformuese brenda sistemit të shqipes globale, e cila i përket standardizimit;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) me pasë stimulin ose të jetë e motivuar nga nevoja që ndihmon modelin e përvijuar për nënfushën e caktuar semantike;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) me pasë stimul të brendshëm dhe të jashtëm gjuhësor, ku nënkuptohet kundërvënia me prapashtesat simotra në kuadër të strukturave të brendshme fjalëformuese në kuadër të sistemit, por të ketë edhe barasvlerësi konceptore të tejdukshme me formantet përkatëse të gjuhëve të tjera;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) me qenë me perspektivë të parashikueshme që t’i shërbejë së ardhshmes si dhe t’i përgjigjet ekonomimit të gjuhës dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) me qenë zgjidhja sa më ekonomike në krahasim me përvijëzimet e modeleve fjalëformuese në gjuhë, me prirje patentore si prodhim serik, ashtu si veprohet me prodhimin e pajisjeve speciale makinerike brenda impianteve përkatëse të produkteve, ku implementohet prodhimi serik i veglave, mjeteve ose pajisjeve apo të pjesëve e nënpjesëve të specifikuara teknike-teknologjike që përmbushin nevojat në ekonomi duke ekspozuar mallra e pajisje konsumi pa mund shumë edhe me sasi e cilësi të lartë, sepse edhe në gjuhë vetë modeli a modelet fjalëformuese krijojnë lehtësi për përmbushjen e nevojave të tipeve e nëntipeve të mjeteve të ligjërimit. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga analiza e materialit në shqyrtim doli se si prapashtesa e siprapashtesa përkatëse me prirje specifikimi të burimit vendës pak a shumë sipas kritereve të sapocekura në shqipe, më shumë ose më pak në veprim-zbatim dallohen ose identifikohen këto 7 formante:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1)-AJË, 2)- ISHT, 3) -SH/-Ç,-ASH/ e -ESH,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4)-ET e -AT, 5) -ARË, 6) –I/ANË, 7) –IONË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po sa i plotësojnë vërtet kriteret e sipërcekura rreth prodhimit serik të mjeteve gjuhësore formantet e tilla, do të arrihet njëfare bindjeje pasi të njihemi me fakte konkrete gjatë analizës rreth përdorimit të formanteve në fjalë brenda emërtimeve në shqyrtim. Por, çështë e drejta, vetë jeta ligjërimore është ajo që e plason dhe e bën të kuptueshme ose jo të vërtetën, por në këtë plan del i domosdoshëm të kuptuarit dhe përqafimi e njëherazi edhe propagandimi i mbarë nga ana e gjuhëtarëve, intelektualëve dhe standardologëvë tanë, që mund t’u bëhen rezultateve pozitive konkrete të arritura apo të vërtetuara me analiza laboratrike e digjitalore bashkohgore, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ja në vijim disa nga arsyet e përpjekjes sonë jo aq sugjeruese e as shterruese për shtatë formantet ose grupformantet e sipërcekura, veç e veç.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me -AJË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Identifikimi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur bëmë fjalë për formimet me prapashtesën –AJ e cekëm shqiptimin popullor për emërtimet Ferizaaj/ë, Skënderaaj/ë dhe theksuam se një shqiptim i tillë vetvetiu dëshmon se në sistemin ligjërimor të folësve të trevave tona e më gjerë, për këtë tip emërtimesh, d.m.th. të toponimeve ka ekzistuar më përpara dhe që ekziston edhe sot formanti –AJË (*AAJ’), i deferencuar me shqiptim e me koncept si dhe gramatikisht me ndërrim gjinie, ndaj formantit –AJ. Gjithsesi del e domosdoshme të dallohet oponenca që del e shprehur në mes të këtyre dy formanteve emërformuese -aj/-ajë, ndryshim ky, i cili nuk është dalluar njësoj, qoftë nga përdoruesit, qoftë edhe nga studiuesit e caktuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, po i kthehemi faktologjisë, me prapashtesën -AJË, e cila që nga Gazulli e sidomos nga Xhuvani-Çabej del e identifikuar prapashtesë me kuptim toponimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas Regjistrit të Prishtinës (2005) dalin të formëzuara me këtë formant nja 10 emërtime cilësore të tjetërsuara vendbanimi, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lugajë, Grunajë, Firajë, Lis(n)ajë, Bletajë, Bungajë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dushkajë, Borajë, Romajë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur kemi parasysh disa rrethana që lidhen me nevoja anësore e të brendshme të gjuhës, mendoj se mënyra e formëzimit sipas trajtave të lartëshënuara me këtë formant, mund dhe duhet të konsiderohet si një zgjidhje model që zgjon interes dhe meriton mbështetje parimore edhe për shembuj të tjerë të ri të kësaj nënfushe semantike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dihet se për t’u fituar dhe favorizuar një model në fjalëformim duhet t’i plotësojë së paku disa nga kriteret që u cekën pak më sipër. Shtrohet pyetja: I plotëson, apo jo, këto kushte formanti në fjalë? Fundi i fundit, për këtë vendos vetëdija e folësve metaforizimi dhe nevoja që kushtëzon formimin përkatës, por ne, tash fill, do të cekim përmbledhtas disa argumenta në favor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, studiuesit kanë mendimin se ky formant gjithsesi del i rrënjosur shumë herët në gjuhën tonë dhe ka edhe origjinë anase, ndonëse ceket njëfarë koincidence me formanti -anius të latinishtes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, kuptimi strumbullar që mbulon është ai i nocionit toponimik, të vendit që tregon një shumësi gjerash që ceken në fjalë-temën përkatëse fjalëformuese por si vendbanim metaforikisht del i tjetërsuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, madje edhe nëse kalon në nënfusha të tjera, gjithnjë e bart me vete konceptin e shumësisë dhe vendin e caktuar në kohë - hapësirën përkatëse, qoftë edhe në mënyrë të imagjinuar (metaforizuar), lidhur me kuptimësinë e temës prodhuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, ka sinonimi koncepti me prapashtesat -inë, -ik dhe -ishtë (simotra këto të përvetësuara për emra vendi), po në raste të caktuara del me fizionomi monosemantike gjithsesi më të qartë se ato.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Raporti me simotrën -NAJË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, siç do të shohim në vazhdim, formanti -AJË, paraqitet edhe më me perspektivë monosemantike se sinonimiket e tjera: -inë, ik dhe -ishtë, sepse ato dalin më të angazhuara për emrat e përgjithshëm mikrotopinimikë dhe për nocione të tilla dhe kur është fjala për pasqyrimin e nënfushës së mikrotoponimisë prapashtesa -ajë ua lëshon vendin, jo vetëm atyre, por edhe prapashtesës simotër -NAJË, Lisnajë, e cila në burimet e caktuara ceket e pandarë nga ajo -AJË, prandaj rreth raportit -AJË/-NAJË, po i themi dy fjalë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, është me interes të përmendet fakti se si te Xhuvani-Çabej ashtu edhe në FHSHS për konceptin e shumësisë fitonimike në më shumë shembuj jepen me formantin -NAJË se me -AJË, si p. sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
kurpnajë, lisnajë, lulnajë, buhnajë, përkatësisht arnajë, gurnajë, groshnajë, gjethnajë,pishnajë, rrugënajë, sheshnajë, shkurrnajë vathnajë, fushnajë, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa emrat me kuptim vendi jepen më shumë me -AJË, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bungajë, Lugajë, Mollakajë (Gurajë), Rrethajë, Qarrajë, Dushkajë, përkatësisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lëmajë, Grykajë, Krenajë, Rrëkajë, Imshtajë, Çurkajë, Fierajë, Blinajë, Drunajë, Bështajë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, sa për kërshëri, por edhë për të argumentuar këtë që e thamë (lidhur me kundërvënien -ajë /-najë), po përmend faktin se në FSHS (1984) dalin mbi 30 emra me këtë formant, qoftë si emra të përgjithshëm, qoftë të formëzuar edhe si të përveçëm. Te shembujt e konsultuar mbizotëron trajta me -najë, element ky që asociacionon konceptin e shumësit të një emri të natyrës fitonomike, mirëpo kur është fjala te emërtimet me nocion vendbanimi, gjithsesi më tepër mbizotëron formanti -AJË edhe pse si koncept strumbullar mbetet po ai, d.m.th një shumësi a tërësi e shprehur paksa në temën motivuese fjalëformuese, për që përqendrohet në një vend-hapësirë të caktuar, siç është oikonimi, siç u cek më sipër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera kuptimësia strumbullare e formimeve me -ajë mbetet vendi i caktuar, qoftë edhe me perceptim imagjinar, duke kaluar caqet që lidhen vetëm me fitonimi, mundësi kjo që nuk e ka b.f. prapashtesa -najë, e cila lidhet kryekëput me shumësin konkret të fitonimeve ose të gjësendeve të tjera të cekura në temën përkatëse fjalëformuese të karakterit mikrotoponimik, sa për ilustrim po cek nja dy raste të mundshme: Lisajë (fshati)/ lisnajë a Lisnajë (oronimi), Lulajë (fshati)/ lulnajë a Lulnajë (kopshti i luleve) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Raporti -AJ/-AJË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse ky raport është cekur paksa edhe më përpara, serioziteti i çështjes na shtyn me vazhdue edhe më tej analizën e kësaj teme. Andaj po shtojmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, në këtë kontekst imponohet çështja e sqarimit që ka të bëjë me raportin e formantit –AJ ndaj atij –AJË. Ndonëse nga pikëpamja shkrimore në mjediset ku nuk shqiptohet qartë –Ë-ja, këto dy formante asociacionojnë ngjashmëri, andaj në të kaluarën në gjuhën e shkrimit mund të ketë pasur ngatërresa apo paqartësi, ashtu si edhe tashti te ndonjë gjuhëtar i papërvojë, andaj nga ky formalizëm mund të ketë rënë në grackë, pra, i mashtruar nga ngjashmëria edhe ndonjë ekspert. Sidoqoftë, këto dy formante, varësisht nga konteksti ose nga burimi a gjendje që ofrohen kanë si kundërvënie jo vetëm gjininë, por edhe fushat e ndryshme semantike që mbulojnë. Trajta me -AJ, siç e pamë më sipër, dilte parësorisht e specifikuar për emërtime patronimike, ndërsa kjo e gjinisë femërore -AJË parësorisht del me kuptim toponimik (oikonimik).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të gjithë argumentat flasin se emrat me -ajë me kuptim toponimik janë shfaqur në gjuhën tone, në mos qoftë më herët po aq herët sa edhe patronimet me -AJ. Lidhur me këtë nuk e kemi mbështetje vetëm shembëllin Nikajë, si emër vendbanimi ilir dhe Nika Nikaj si patronim aktual, por edhe fakte të tjera, siç janë emrat e përgjithshëm mikrotoponimikë që i ndeshim qysh herët anembanë truallit shqipfolës, por edhe sot e gjithë ditën. Të kujtojmë b.f. shembujt: ograjë (vendkullotë), krenajë (majëmali), pllajë (rrafnaltë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, kjo vërtetohet edhe nga rastet e vendbanimeve në funksion te ne, me -ajë fundore si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shoshajë, Bllagajë, Cerajë, Kobajë, Ivajë, Semajë, Rozhajë, Romajë, Kobajë, Devajë, Firajë, Blinajë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe ato në Shqipëri:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kavajë, Grykë-Çajë, Lapërdhajë, Visarajë, Zajë, Ndërmajë, Poligajë, Rrungajë, Shtëpajë e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse kjo temë nuk del e studiuar sa duhet vetë ekzistimi i një diferencimi në mes të formanteve të tilla në sistemin ligjerimor te shqipfolësit e trevave të ndryshme qoftë mbi fjalëtema jo pëeherë me prejardhje shqipe, por sigurisht të përvetësuara prej saj, dëshmon ngulitje të hershme të dy formanteve veç e veç, madje dallohet qartë destinim i i tyre, sidomos ai i parapashtesës –AJË, pikërisht në nënfushën e emërtimit të vendbanimit. Gjithashtu edhe shqiptimi nga vendësit i oikonomive si Ferizaj/ë (FerizAAj’) e Skënderaj/ë (SkënderAAj’), përkundër atij zyrtar me -AJ Skënderaj, Ferizaj, siç rekomandohet edhe administrativisht etj, mund të dëshmojë atë që u tha më sipër, që ky formant (-ajë) ishte i ravijëzuar për konceptin e toponimit në fjalë shumë më herët se aktualisht në sistemin ligjërimor të gjuhës sonë globale në të kaluarën, po ashtu sikurse edhe ai -AJ, i cili siç dihet qysh moti shqiptimisht edhe shkrimisht dilte i specifikuar për fushën semantike të patronimisë e jo të toponimisë. Krahaso raportin Shoshi Shoshaj (patronim), ndërkaq Shoshajë-a (oikonim), e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, është me interes të ceket këtu interpretimi që i bën prof. Imri Badallaj emrit të fshatit Kobajë të Prizrenit. Ky në këtë fjalë sheh një përngjitje nga këto dy elemente: baj + kob (bëjë kob) që nëpërmes të metatezës së elementit nominal me atë verbal u përftua konglutinimi kob+ baj nga baj+kob Kobajë,e së ketjmi, pra, doli emërtimi i fshatit Kobajë. Për mendimin tim pikërisht formanti –ajë (ekzistues) tashmë i jep fjalës kuptimin e vendbanimit, sepse ky formant edhe më përpara ka qenë i pranishëm po për këtë destinim në ligjërimin tradicional të shqipfolësve, prandaj edhe u formëzua toponimi si më sipër. Kjo dëshmohet e sforcohet edhe me shembullin Romajë (në shqipe) ndaj trajtës Romune të serbishtes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, në Listën e vitit 1938, ndeshëm këta tre shembuj të rekomanduar: Dushkaja, Brezdaja dhe Rrushnaja, mirëpo ndeshëm edhe këta shembuj në trajtën e pashquar me -NJ fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bukuranj, Rosanjë, Dardhanj, Qershajn’, Radanj’, Karaflanj’, madje edhe Miellaj’, të cilat për mendimin tim si emërtime vendbanimesh më mirë do të zinin vend komod si oikonime standarde zyrtare në trajtën me –AJË, sikurse shembujt: Dushkajë-a, Brezdajë-a, Rrushajë-a.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ky formant që ishte i favorizuar më përpara mund dhe duhet të favorizohet me të drejtë edhe sot e gjithë ditën si prapashtesë e specifikuar për emërtimin e vendbanimeve edhe në kundërvënie me prapashtesën -AJ, të cilën mund ta zëvendësojë në shumë ose në të gjitha rastet, kur momentalisht, këtë e lejon konteksti, kur emri patronimik (i njeriut) nuk del i motivueshëm aq tepër si destinim vendbanimi. Pra, prapashtesa –AJË, siç po përpiqemi ta sqyrojmë më mirë, mbulon nënfushën semantike, që lidhet me një shumësi gjerash, mjetesh a konceptesh, që strumbullakisht i përgjigjen simbolikisht nocionit të një vendbanimi të caktuar, siç janë rastet në Regjistër të Komisionit më –AJ, po që vendi e lypë me dale me –AJË, si b.f.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Jo Zotaj, po Zotajë (kodër (tumë) e ikonave), jo Zogaj po Zogajë (vend zogjsh), ashtu si edhe Bletajë (vend bletësh), si dhe Bërr(k)ajë (kullotë berresh), Rrungajë (vend përrockash të rrëmbyeshme), e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi një dukuri e tillë kërkon gjurmim të mëtejshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me –ISHT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në burimet tona të deritashme gjuhësore normative prapashtesa -ISHT del nën hije të variantit -ISHTË, përkatësisht -ISHTE.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga studiuesit Xhuvani-Çabej trajta -ishtë del parësore, por ceken edhe -ishte edhe -isht. Në gramatikën tonë normative (1979) si dhe në doracakun normativ Gjuha lertrare shqipe për të gjithë, për çudi (!), së pari del e shënuar forma -ishte e në kllapa ishtë, në një punim të N. Veselajt Çështje të shqipes standarde... (1997), ku bëhet fjalë për vendshërbesat, del me përparësi forma -ishtë e në kllapa ajo e pafavorizuara -ISHTE.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq Komisioni ynë (2005) ndonëse gjatë punës nuk e favorizon aq formantin -isht, megjithatë, është e para herë që ky Komision këtë formant e cek veçan, destinuar oikonimeve, madje e vë në radhë para variantit -ishtë. Pikërisht këtë fakt e ndeshim në Sqarimin paraprak që jep Komisioni lidhur me emërtimet në shqyrtim. Fakti i sapocekur për ne ka rëndësi dhe zgjon interes të posaçëm, ngase për të parën herë formanti -ISHT del i identifikuar si prapashtesë e specifikuar për emërtimin e vendbanimeve. Së këtejmi, pra një mëvetësi e tillë e këtij formanti vërtetohet qartë praktikisht vetëm në nënfushën e oikonimisë, karakteristikë kjo që e mbart çdo formant i specifikuar. Në Shqipëri, siç është konstatuar edhe më përpara, dalin mbi 60 emra fshatrash e qytetesh (si emra të përveçëm oikonimikë) me këtë formant, kundrejt formantit -ishtë që po për këtë destinim, del vetëm në afro 20 raste, ngase kjo (-ishtë), siç u tha, del e favorizuar kryesisht për emërtimin e oronimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Kosovë, sipas Regjistrit, raporti i këtyre dy prapashtesave del paksa ndryshe, 7 me 20 në favor të formimeve me -ishtë, por kur kemi parasysh faktin, siç u cek më sipër se në Shqipëri ndeshim 4-5 herë më shumë emra oikonimesh me -isht se me -ishtë, dhe se në këtë kontekst shihet qartë njëfarë kundërvënie në mes të këtyre dy formanteve, ngase prapashtesa -ishtë mbetet e specifikuar për emërtimet si emra të përgjithshëm dhe të përveçëm oronimikë, kurse –isht mbetet ose priret me u specifikue më tepër për oikonime, andaj marrim guxim të shprehemni që formanti -isht meriton ta quajmë prapashtesë me prirje specifikimi, vetëm për emërtimin e vendbanimeve, por edhe të kërkojmë nga hartuesit si dhe Komisionet përkatëse që këtë fakt ta ketë parasysh me rastin e rishikimit të emërtimeve të propozuara. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sa i përket vjetërsisë së formave në fjalë mund të themi se formanti -isht, në mos qoftë më i vjetër, ka po atë moshë që e ka edhe ai -ishtë, pa marrë parasysh ndërkëmbimin a përkimin që kanë me prapashtesën –ište (ishte) ngjashëm si sllavisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për momentin ka rëndësi fakti se që të dyja variantet e shqipes -isht dhe -ishtë dalin të motivueshme nga vetë zhvillimi i brendshëm i shqipes që argumentohet edhe me ndarjen pakashumë të nënfushave semantike që mbulojnë në kuadër të emrave toponimikë, siç u theksua pak më sipër. Po përsërisim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) prapashtesa -ishtë mbetet parësore për emërtimin e mikrotoponimeve, qoftë si emra të përveçëm, qoftë si të përgjithshëm si p.sh. blinishtë Blinishtë, ndërsa<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) prapashtesa –isht, del më e përcaktuar vetëm për emërtimin e vendbanimeve (fshatrave) si p.sh Blinisht etj. që do të thotë vetëm si emër i përveçëm oikonim i desemantizuar nga koncepti i oronimisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, prirja e sapo konstatuar që emrat e përgjithshëm të mbesin më -ISHTË, si dhe ata të përveçëm të vendeve me kuptimësi fitonimike, ndërsa ata të vendbanimit më –ISHT, vetëm për emërtimin e vendbanimeve, duhet të kihet në konsideratë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me -SH/Ç, -ASH e -ESH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për arsye praktike shembujt me këto prapashtesa sinonimike (-sh/-ç, -ash e -esh) fare shkurtimisht po i trajojmë veç e veç.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -SH/-Ç<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën a fundoren -SH, në Regjistër të Prishtinës dalin disa vendbanime, si: Ballsh, Voksh, Boksh, madje edhe Dush e Raush.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipëri ndeshim ndonjë rast me formantin -SH/-Ç fundore si Gramsh, Zalllç, Laç, e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur është fjala te kundërvënia -SH/-Ç ma merr mendja se se SH-ja duhet me pasë më shumë përparësi në formimet e reja, sepse elementi Ç, më tepër anon të shprehë nocione pejorative, mirëpo, kur kemi të bëjmë me emërtime të vjetra, që sipas R. Doçit formantit -Ç ka më shumë përparësi ngase, ky autor, duke i propozuar emërtimet: Valç, Draç(e), Melç(an), Klinç(inë) shpjegon se -Ç-ja në protoshqipe vjen nga prapashtesa e vjetër i.e. -K e së këtejmi (nga ç-ja a c-ja) vjen prapashtesa e zvoglimit e gjinisë mashkullore -TH e kohës sonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe kjo çështje kërkon hulumtim më të përimtuar, por për temën tone del e rëndësishme e vërteta, që me këtë formant qysh herët kohësisht dalin të emërtuara disa oikonime të qëndrueshme të shqipes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –ASH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën -ASH, të cilën R. Doçi e quan zhvillim i prapashtesës ilire -AS, dalin disa emërtime si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gërdash, Bradash e Mirash, ashtu si edhe Bardhash, Barmash, Kalimash, Bushkash,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
gjithsesi në numër të vogël, të kufizuar. Ky formant ka njëfarë opozicioni me formantin -ESH, i cili del më prodhimtar për këtë nënfushë semantike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formanti -ASH afrohet më shumë me formantin -SH, madje në rastet kur -A-ja mund të jetë e paqëndrueshme, për arsye të shqiptimit të patheksuar, atëherë ndodh shumimi i emrave me -SH fundore në krahasim me -ASH.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me prapashtesën –ESH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesën -ESH për emërtimin e vendbanimeve del më prodhimtare në krahasim me dy të parat : –sh/-ç dhe –ash.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shikuar nga aspekti i sotëm sinkronik pa hyrë në prejardhjen e këtij formanti, për mendimin tone, lidhur me këtë shumësi shembujsh, dalin tri çështje, që ndihmojnë si hyrje në përgjigje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, kemi të bëjmë me faktin se me këtë formant ndeshim që herët emra përkatës vendbanimi, siç është rasti Arbnesh-i e të tjerë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, shihet qartë se mbaresa e shumësit të rasës vendore –ESH tek emrat e caktuar venbanimi del me fizionomi të qartë shkrimore dhe <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, vetë fakti i të dalët të prapashtesës së specifikuar femërore në sistem në matronime me -ESHË, i ndihmon formantit -esh që ta ruajë ekzistencën edhe në kundërvënie me: formantin e gjinisë femërore -eshë, por edhe në raport me formantet -ASH e -SH.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se formimet me formantin -ESH i ndeshim gjithandej anembanë trevave shqipfolëse, sidomos në Shqipëri si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bramesh (Kolonjë). Bushmesh (Krujë), Zgërdhesh (Krujë), Laktesh (Pogradec), Radesh (Skrapar),. Branesh (Elbasan), Martanesh (Dibër), Petresh (El.), Gërbllesh, Gjinesh (Tr.) Gizavesh (Lb), etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që kalojnë njëzetëshin, ndërsa në Kosovë përveç aikonimeve: Partesh, Ponesh, Makresh ndeshim edhe toponimet: Golesh, Barbesh etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga Komisioni i Kosovës shihet një gjallërim i formimeve me këtë prapashtesë, për çka dëshmojnë emërtimet e reja të propozuara oikonimike si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Arbënesh, (Serbobrani në Burim) Vranesh (Vraniqi në Gjakovë), Rudesh (Rudica në Klinë), dhe Kodranesh (Gollubica në Malas).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zgjon interes fakti se vetë studiuesi R. Doçi propozon këto emërtime plus me -ESH:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bradesh (për Bratilloc), Kortesh (Korenica), Manesh (Manishinca) Dranesh (Drenoci), Tygjesh (Tygjeci), Turjesh (Turniçeci).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, ky formant i ka të gjitha parakushtet për t’u specifikuar si prapashtesë e posaçme për formimin e vendbanimeve analogjikisht, e sidomos del i motivueshëm, për të gjithë emrat gjeografikë që shumësin e pashquar e bëjnë më –E fundore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
S q a r i m<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, mbaresën e shumësit më –E, nuk e cekëm rastësisht, ngase, pa hyrë në përhollësi etimologjike, duke u mbështetur në gjendjen e sotme si kriter për përzgjedhjen e formantit -SH/ASH apo -ESH në mjaft raste si zgjidhje pragmatike, pa u hamendur shumë, ofrohet pikërisht fundorja e rrjedhores së shumësit të emrave përkatës, sepse vetëm kjo mënyrë sotpërsot mund të motivojë. Krahaso këta shembuj si mostër:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
faqe faqesh (apelativ): Faqesh-Faqeshi (oikonim), gole golesh Golesh (oronim) Golesh/i (oikonim); ballë ballësh a ballash (apelativ) Ballsh (oikonim), Kolë (antroponim) Kolesh a Kolash Kolsh (oikonime).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po i cek arbitrarisht edhe dy shembuj të mundshëm: lis lisash (apelativ) Lisash-i (oikonim, përkatësisht mal male (oronim) Malesh/i (oikonim).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, si përfundim mund të konstatojmë se pa mohuar ndërndikimet e formanteve të caktuara që ndriçohen etimologjikisht, në gjendjen e sotme vetëm në këtë mënyrë mund të gjendet ndonjë arsye motivimi, përndryshe emërtimet me formantet: -sh/-ç/ -ash dhe -esh i pret pasivizimi, prandaj edhe faktet e sapocekura prej nesh Komisioni duhet t’i ketë parasysh, sidomos kur është fjala për emërtime të reja nga fusha e vendbanimeve me –ESH fundore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Emërtimet me -ET e –AT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në realitetin tonë gjuhësor ndeshim emërtime vendbanimesh edhe me prapashtesën -ET edhe me prapashtesën -AT, të cilat në njëfarë mënyre, shikuar nga gjendja e sotme e gjuhës mund të ndeshen në një farë oponence njëra me tjetrën, andaj shembujt e tillë siç do të dëshmohet nga analiza e mëposhtme, po i trajtojmë veç e veç.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -ET<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën -ET (e cila shpjegohet në intereferencë me formantin -etum të burimit latino-roman) në Regjistër dolën këto emërtime:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Qarret (Rashkoci, Qarrakoci), Arrnjet, Shkozet (Graboci), Dafonet (Vranidolli) Shkorret (Skarrabishta) Kashtanet (Kashtanjeva).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri ndeshim afro 10 shembuj, ndër të cilët edhe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mullet, Farret, Kallmet, Përmet, Kashnet, Qerret, Shkopet, Bullgajet, Parret, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe ky formant është identifikuar si prapashtesë oikonimformuese nga tradita, mirëpo aspekti i motivimit pa hyrë në analizë historike etimologjike, nuk del i qartë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –AT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe prapashtesa –AT, e cila shpjegohet në interferencë me formantin latin –atum, del e identifikuar si formant oikonimformues në disa shembuj. Krahaso trajtat:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Flamurat, Martirat, Arllat, Dukat, Ngucat, Kastrat, Progonat, Bushat etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe me trajtat e propozuara nga R. Doçi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Korat, Orlat, Fushat, Barbat, Manushat, Berrat/in.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me këtë formant ndeshim shembuj të shpërndarë gjithandej në Shqipëri, afro 50 shembuj, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Qesarat, Progonat (Tepelenë), Dukat (Vlorë), Vllahat, Minat (Sarandë), Ruhat (Shkodër), Qestarat, Dhoksat (Gjirokastër), Ballagat (Lushnjë), Osnat (Pogradec).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse te ne ndeshim vetëm dy emërtime me -ATË fundore: Pojatë dhe Busavatë, mund të themi se fundorja -ATË, e cila del e përdorur për emërtimin e disa vendshërbesave si p.sh. gjykatë, gjyshatë, themelatë, fortifikatë, nuk del e specifikuar për emërtime oikonimesh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe lidhur me formimet me prapashtesën -AT, ashtu siç u tha për ato me -ET, motivimi në gjendjen e sotme të gjuhës sonë sipas temës fjalëformuese del i paqartë. Së këtejmi, si konstatim i përgjithshëm për të dyja këto formante -ET dhe -AT del se po të heqim njohjen etimologjike që mbetet privilegjë e studiuesve, në gjendjen e sotme, asnjë nënfushë semantike nuk motivon daljen e emrave me këto dy prapashtesa. Mirëpo po të gjykojmë asociacionisht për parapëlqimin a përzgjedhjen të njërit a të tjetrit formant mund të mbështetemi në prapashtesën trajtëformuese a fundoren e shumësit të emnores të emrit përkatës me -AT ose -ET. Le të krahasohen shembujt përkatësisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) me –ET : qarr/e Qarret Qarreti, shkop/e Shkopet Shkopeti etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) me -AT: luzë luzat Luzat Luzati, lis lisat Lisat Lisati, flamur flamurat Flamurat Flamurati.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, shumësi mund të asocicionojë në përzgjedhjen e formantit përkatës -ET ose -AT, prandaj themi se rasti Qarrat /*Qarret-i, që ka dalë si rast në Regjistër duhet të korrigjohet në Qarret Qarreti *Qerret, ndërsa tipat që e bëjnë shumësin me -A e ruajnë –A-në fundore si b.f. fushë fusha Fushat-i.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim plotësues<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po vazhdojmë sqaroimin se interpretimi si më sipër aspak nuk mohon ndikimin eventual të formanteve të caktuara nga gjuhë të huaja që fillimisht do të kenë pasur hise në lindjen e formës përkatëse të prapashtesës së sotme në gjuhën tonë. Por nuk mohohet as e drejta që në shqipen e sotme të mos formohen emra të vendbanimeve edhe me formantet: -SH/-Ç,-ASH e -ESH, përkatësisht -ET e -AT, ndonëse sot nuk dalin të motivuar qartësisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Emërtimet me –ARË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formanti -arë që në funksion prapashtese del i cekur që nga Gazulli, nga Xhuvani -Çabej nuk trajtohet fare, mirëpo identifikimi i këtij formanti në fushën e toponimastikës dëshmohet qartë si në emërtime të vjetra ashtu edhe në të reja. Kështu dr. Rexhep Doçi si emërtime të fshatrave të identifikuar që në mesjetë ndër të tjerë përmend edhe: Dushkarë dhe Lisarë/(ije), d.m.th. me formatin -arë të shprehur qartë. Në Regjistrin e Komisionit në shqyrtim ndeshet emri Fusharë për Nepolje (Pejë), mirëpo ky formant edhe më mirë del i identifikuar në funksion siprashtese te mjaft shembujt të oikonimeve që janë në përdorim e sipër në Shqipëri, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dusharë, Varvarë, Karbunarë, Maqellarë, Gjinaqarë, Tunarë, Arëbarë, Lularë, Lumarë, pastaj Hoxharë, Tomarë, Spatharë, Nikollarë, Burgarë, Himarë, Bardharë, Pançarë, Popinarë, Funarë, Erëbarë, Spatharë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që gjithsej arrin numri në afro 20. Edhe te ne ndeshim një dukuri të tillë, madje numri i tillë nuk është edhe aq i pavërejtshëm, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shosharë, Hosharë, Tugjarë, Magjarë, Llukarë, Tullarë, Merdarë, Shikarë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në anën tjetër te ne ndeshen jo rastësisht të shënuara me -AR fundor disa oikonime, edhe pse shumica e emërtimeve të tilla shqiptohen me -ARË fundore. Na merr mendja se nëse kjo mënyrë fjalëformimi del e vetëdijësuar, atëherë në gjuhën tonë do të praktikohej një mënyrë shumë e lehtë oikonimformuese me prapashtesën –ARË se me -AR, sepse prapashtesa -ARË do të shërbente si zgjidhje a si model i përkapshëm i motivuar për të mbuluar një nënfushë të caktuar shumë të kërkuar dhe të nevojshme në kuadër të emërtimeve të vendbanimeve, siç është nocioni: vendi që emërton një pasuri të patundshme, siç është në të vërtetë nocioni i emrit arë, si tokë buke.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zgjon interes zbërthimi fjalëformues i tipit të emrave me -ARË, siç është shembëlli Fusharë, e cila shpjegohet lehtë: ara në fushë, ara e fushës ose ara te Fusha, si dhe ai Lumarë, ara te lumi, ara buzëlumi etj., mirëpo ndërkohë kjo gjymtyrë kompozite ka kaluar në përngjitje, përkatësisht tashti në funksion siprapashtese dhe si e tillë shërben a mund të shërbejë si model në formëzimin e vendbanimit përkatës që paksa fsheh dhe ruan në nëntekst konceptin e pronës a të pronësisë së temës fjalëformuese. Me fjalë të tjera, zbërthimi që jepet për Fusha +-, b.f. ara te fusha a ara në fushë ose ara e fushës ose për Lumë + -..., do të motivonte që të lindin në këtë mënyrë edhe një sërë emërtime vendbanimesh si: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rrafsharë -ara te Rrafshi, ara në Rrafsh; Tumarë -ara te Tuma,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pastaj do të jenë më të shndritshme edhe raste e sipërcekura si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjin(aq)arë (ara e Gjinit, Dusharë ara e Dushit, Tunarë ara e Tunit, Zgatarë, ara e gjatë (e z/gjatë), Begarë - ara e Begut, Sheharë -ara e Shehut, Lugarë (ara te Lugu), Shpatarë (ara te Shpati), Bregarë (ara te Bregu) etj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që është zgjidhje shumë e kapshme se sa me prapashtesën patronimike –AJ ose -AS: Begaj!, Bregas! e një mori emrash të diskutueshme me -aj e –as (!) që janë dhënë në Regjistër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi nëse kjo mënyrë vetëdijësohet, për çka mendoj se i plotëson të gjitha kriteret si nga ana e brendshme e gjuhës ashtu si edhe nga ajo jashtme e saj, atëherë do të ri/fitonim një siprapashtesë speciale për emërtimin e toponimeve që lidhen paksa me pronën që zakonisht është arë ose emërtohej me –arë fundore, siç po ceket disa herë prej nesh. E cekëm më sipër kushtin e jashtëm, të cilin paksa dua ta sqaroj edhe më:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të rikujtohet rasti i emrit të qytetit Gjakovë nga Jak+ovë, kur -OVA sqarohej si arë, përkatësisht ov- pronë ose plaçkë në turqishte në njërtën anë dhe -ova si formant i sllavishtes që shpreh pasurinë e patundshme (arën, pasurinë). Prandaj supozohet që edhe të rasti në shqyrtim mund të ketë qenë në shqipe: Ara e Jakut Jakarë (Jakova: ARË/OVA), sikurse te rastet që tashti nënkuptohen qartë Hoxhara, ara e Hoxhës, Nikollarë (ara e Nikollës) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me një favorizim të tillë të siprapashtesës -arë që na zbulohet fare qartë nga analiza, atëherë do të arsyetohej edhe më mirë pasivizimi i tashëm i emërtimeve të venbanimeve me formantet si -ar,-are, -tar, -tare, përkatësisht –aj e -as e të ndonjë tjetër, të cilat nuk u favorizuan teorikisht edhe në punimin tonë. Lind pyetja po çka e pengon pranimin pa rezervë të një mënyrë të tillë fjalëformimi me -ARË?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për mendimin tonë janë dy çështje që mund ta pengojnë ende këtë zgjidhje- favorizim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e para, ky formant nuk është trajtuar për këtë destinim deri më tash, veçan, nga gramatikanët tanë dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e dyta, edhe formimi kompozitor i tipit të tillë është konsideruar jo aq me të drejtë se gjoja bie ndesh me natyrën e gjuhës shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po sqarojmë edhe pak. Lidhur me çështjen e parë është e vërtetë se është e para herë, me sa dimë, që ky formant trajtohet në këtë punim paksa me seriozitetin që meriton, prandaj edhe rezerva ndaj interpretimit që mund t’ i bëhet, mund të jetë ende e ndjeshme. Ndërkaq sa i përket çështjes së dytë mendojmë se në parim nuk qëndron rreziku se me një përqafim të tillë do të lëndohej natyra e gjuhës sonë. Ja, përse themi kështu:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari formime me gjymtyrën -ARË në funksion si një siprapashtese speciale përveç rastit Fusharë dhe shembujve të tjerë që i sollëm më sipër, ndeshim edhe në burime të tjera, siç është Kryearë (arë kryesore ose kryet e arës) që e gjen studiuesi A. Zymberi në Zym të Hasit të Prizrenit, pastaj edhe emërtimin punarë (arë pune) që e ka shënuar si shembull S. Drini në puninim e tij të cituar në këtë punim. Le të krahasohet fjalë-termi Punarë (arë pune) me fjalë-trajtën punove (turq, ove –arë ose tokë pune) të regjistruar në FGJSSH (1981).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, formimet e këtij tipi kompozitash nuk paraqiten si nevojë e ditës, por ato janë më të hershme, të kujtojmë veç rastit Dushkarë, edhe emrin Bardhyl (Ylli i Bardhit ose ylli i bardhë, pastaj tipin atdhe, mëmëdhe (dheu i mëmës) etj., të lindura këto nga nevoja dhe të pranuara fort natyrshëm edhe në gjuhën tonë të sotme letrare (standarde). Prandaj përkimi i mënyrës së tillë formale fjalëformuese me gjuhët e tjera, siç janë turqishtja, greqishtja, serbishtja, italishtja e ku ta dimë, nuk duhet të na brengosë fare, sepse ne e kishim një mënyrë ose një model të tillë emërformues në gjuhën tonë edhe më përpara, siç dëshmojnë shembujt e mësipërm, të cilët edhe aktualisht janë aktivë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, vetëm në burimin Onomastika e Kosovës studiuesit përmendin mbi 100 raste ku fjala e parë toponimit togfjalësh del fjalë arë ... (Ara e gjatë, Ara e Hoxhës, Ara te Fusha etj.), ndërsa në realitetin tonë gjuhësor emërtimet e tilla janë me qinda e qinda, për mos me thanë me mundësi formimi pa kufi, prandaj kur kemi parasysh prirjen a nevojën e gjuhës së administratës që togfjalëshat e tillë të njëfjalëzohen, atëherë njëfjalëzimi me metatezë i togut që bëhet fare lehtë duke e hedhë gjymtyrën -arë në fund të fjalës së përbërë dhe kjo mund të aryetohet ose të pranohet si diçka normale, apo jo? S’është nevoja t’i përsërisim shembujt e sipërshënuar siç ishte: Ara e Llukës - Llukarë, ara e Hoxhës - Hoxharë, apo shembulli Hani i Elezit - Elez-han (krijim i gjallë popullor) etj. për të përligjur këtë model që e thamë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, duke e pasur për bazë nevojën e njefjalëzimit të togfjalëshit përkatës të nënfushës së caktuara semantike si dhe mënyrën e kapshme të modelit fjalëformues në kuadër të nënsistemit fjalëformues emëror të kompozitave në gjuhën tonë besoj se një mënyrë e tillë do të hasë në mirëkuptim edhe nga standardologët tanë dhe gjithsesi do të jetë e pranueshme edhe për masën.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi mendojmë se argumentat e shtruar apo të zbuluar nga analiza jonë, jo vetëm Komisioni i Prishtinës, por edhe kudrot përkatëse profesionalë gjithandej trojeve shqiptare, gjithsesi duhet t’i kenë në konsideratë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Emërtimet me -ANË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Disa emërtime të vendbanimeve në Regjistër (2005), por edhe në burime të tjera i ndeshim me formantin -anë -(i/an/ë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shembujt ekzistues si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ulpianë, Arbanë, Tumanë, Oskanë, Tiranë, Dardanë, Boranë, Turanë, Kobanë, Artanë, Besianë, Bederianë, Boranë, Medianë, Bresanë, Drejanë, Roganë, Albanë, Bresanë, Gentianë, Ulkianë, Beranë, Berzanë, Thumanë, Rrëzanë, Rrezanë, Mujanë, Piranë etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
na kujtojnë mënyrën e formimit të emrave në kohën antike në njerën anë, por njëherazi, duke pasur parasysh faktin se fundorja -anë koincidon edhe në kohën tonë me fjalën anë ana (drejtim, vend-hapësirë të caktuar), atëherë vetvetiu na bën të nënkuptojmë se kemi të bëjmë me një kriter me vlerë tejet të madhe oikonimformuese që na vjen si dhuratë, paksa e fshehur nga lashtësia por e krahasueshme dhe shumë dobisjellëse për kohën tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është momenti që ndihmon mrekullisht për plotësimin e nevojës që shtrohet aktualisht edhe për emërtimin e vendbanimeve. Pra, me një përqafim të tillë të formantit -ANË/-ANA, si morfemë fjalëformuese për emërtimin e vendbanimeve ne mënyrës së tillë emërformuese i japim edhe moshë vjetërsie, por njëherazi edhe motivim të rinuar bashkëkohor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera prapashtesa –ANË- ANA ka të gjitha mundësitë që vërtet të specifikohet si një prapashtesë e specializuar, vetëm për emërtimin e vendbanimeve të tipit që rrumbullaksojnë konceptin e një ane që zë një qendërvendbanimi. Pra, emërtimet e tilla, po përsërisim: kanë motivim transparent nga dy burime: nga e kaluara antike, ku gjithsesi e ka hisen edhe gjuha jonë (pellazgo-ilirie a protoshqipja), por në anën tjetër edhe shqipja e kohës sonë, siç janë propozimet fort të qëlluara nga Komisioni siç është tipi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rrezanë (ana e rrezes), Boranë (ana e borës, simbolika e bardhësisë), Tumanë (ana e tumave) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Na është e ditur se koncepti i vendbanimit me emër-formantin -ANË ndryshon nga koncepti që u zu në gojë për formantin -AJË, dhe -ARË ngase me fjalën -ANË përfshihet një hapësirë më e gjerë, nga ajo që mbulohet me formantin -AJË, përkatësisht -ARË, por me një ndërlidhje semantike të përqendruar në një një vend: vendbanim që i jep atij edhe konceptin e tabanit të lashtësisë, por edhe të realitetit të tashëm, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Studiuesi Gjon Keka asociacionisht na ndihmon duke i sjellë disa trajta më të vjetra me –ANA fundore të disa vendbanimeve të sotme, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kaçaniku – Cesiana, Prishtina –Trisciana, Kruja – Clodiana, Kumani –Cumanciana, Justiniana Seconda – Ulpiana, Tyranius –Tirana etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur është çështja se cilën variantë duhet parapëlqyer-ANË apo -AN që ndeshen në emërtime të vjetra, mendoj se pa mëdyshje, për vendbanime duhet parapëlqyer formën me –ANË/-ANA fundore. Arsyeja është e thjeshtë, sepse këtë e motivon vetë fjala -anë me kuptim të sotëm, në njërën anë dhe fakti tjetër se zakonisht me trajtat me -AN fundore emërtohen antroponimet (emrat vetjakë të njerëzve) që zakonisht shënohen në gjininë përfaqësuese mashkullore. Krahaso, tipin: Dardan, Ilirian, Adrian,Alban, Gurian (antroponime), në njërën anë me trajtat Dardanë-a, Ilirianë-a, Adrianë-a, Albanë-a, Gurianë-a (oikonime), në anën tjetër. Në raste të tilla kuptimi strumbullar vjen nga oikonomi si b.f. Dardanë-a, ndërsa trajta dardan dardanët (banorë) kurse Dardan-i m. e Dardanë-a f., si antroponime, nuk motivohen nga ana por nga koncepti i plotë simbolik i oikonimit, andaj ngjashmëria Dardana (oikonim) me Dardanë-a (matronim) nuk paraqet kurrfarë homonimie të vrazhdë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi Komisioni si dhe studuesit në të ardhshmen duhet ta kenë parasysh këtë formant dhe ta përdorin për të gjitha ato raste, të cilave ka nevojë t’u jepet atributi i vendbanimit të vjetër, siç ishte Ulpiana, Remesiana etj.dhe që shtrihet në një vend-hapësirë të caktuar që sot motivohet me zbërthimin me fjalë-formantin -anë me koncept të një siprapashtese speciale oikonimformuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Emërtimet me -I/ONË-A<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Një ndër formantet më atraktive që del për rikonsumin freskues brenda gjuhës sonë, qoftë për emërtimin e antroponimeve, qoftë të oikonimeve është prapashtesa -ion, përkatësisht –i/onë, të cilën Komisioni e qet në dritë në disa shembuj që i merr nga toponimet e vjetra të kohës antike, por të përftuara edhe në kohën tonë, si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Me ION: Kodrion, Laberion, Lladron, Drilon, Labion, Demastion, Ilirion, Davidon, Stridon etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Me –I/ONË: Syrigonë, Dodonë, Lavrigonë Stagonë, Albonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, edhe me formantin -I/ON /-(I)ONË, ashtu si edhe me -i/anë/-an, ndeshim disa emërtime vendbanimesh që datojnë që nga koha antike, atje ku e ka hisen e vet ndërndikuese, siç u cek me të drejtë, gjuha pellazgo- iliro-dardane, përkatësisht protoshqipja. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtu më poshtë po i paraqit me qëllim disa raste antroponimesh, qoftë të ndërtuara, qoftë të rindërtuara si oikonime nga -on në -i/onë (në kllapa).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Antigon (Antigonë) Arbanon (Arbanonë), Medeon (Medeonë), Pogon (Pogonë), Parason (Parasonë), Agron (Agronë!),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pastaj:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kodrion (Kodrionë), Laberion (Laberionë), Lladron (Lladronë), Damastion (Demastionë), Brysakion (Brysakionë), Albon (Albonë), Drilon (Drilonë), Ilirion (Ilirionë), Davidon (Davidonë), Pelion (Pelionë)...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, veç këtyre që paksa momentalisht ende nuk i kap mirë veshi sa mendja, , dalin të shënuara si oikonime të mirëfillta edhe shembuj të tjerë vetëm me fundoren i/onë / I/ONA, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shkodrionë-a, Syrigonë-a, Dodonë-a, Livragonë-a, Stagonë-a, Labionë-a, Pellagonë-a (nga Pellagonia), madje edhe: Pasaronë-a, Latronë-a (nga latron latronët), Progonë-a (nga Progon), Aulonë-a (Vlora e Vjetër) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po i shtoj edhe dy raste që i cek dr. Rexhep Doçi si oikonime të vjetra: Gurbikonë-a (Gurbikon) dhe Gurasonë-a (Gurason), të cilat i shpjegon nga rrënja e fjalës shqipe gur- plus prapashtesa-iON/ë (Shih: Bota sot, 8.I.2001, f. 19). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur kemi parasysh nevojën për emërtime të kësaj natyre, më duhet të japim sqarimin pse u parapëlqye ose duhet parapëlqyer forma me -i/onë-i/ona e jo ajo me -i/on fundore për ndërtimin a rindërtimin emrave të vendbanimeve?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne e bëmë këtë parapëlqim, sepse vërejmë një kundërvënie të dalluar lehtë ndërgjinisore e kuptimore ndërmjet këtyre dy varianteve: -I/ON ndaj I/ONË-a, sepse edhe në këto raste del oponenca : trajta me -on del e parapëlqye për emërtime antroponimie, ndërsa prapashtesa -i/onë/-i/ona për toponime, pra kemi të bëjmë për dy fusha të ndryshme semantike. Pse u veprua kështu, dihet arsyeja, sepse emërtimet e njerëzve (antroponimet) zakonisht formohen me prapashtesën mashkullore -ON, gjini përfaqësuese kjo e emrit vetjak, ndërsa emërtimet e venbanimeve të këtij tipi, siç u tha, priren të shënohen në gjininë përfaqësuese gramatikore femërore, madje në trajtën e shquar zakonisht me –A fundore. Edhe pse këtë rregull nuk e kemi ndeshur të konstatuar askund në burimet tona gramatikore, një e vërtetë e tillë nuk është vështirë të argumentohet. Të kujtohen emërtimet e antroponimeve (emrave vetjakë të modës (bashkëkohorë)) që kanë përhapje të gjerë, me formantin -ON (natyrisht edhe ne këtu po i paraqesim vetëm me gjini përfaqësuese mashkullore), si p sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Agon, Driton, Miron, Gëzon, Lumnon, Faton, Valon, Florion, Liridon, Edon, Egzon etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që njëherazi kanë mbështetje në disa emra të traditës historike me -ON, si :<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Baton, Gripon, Gjon, Anton, Ton, Don, Progon, Erion, Non, Lon, Kron etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por vijnë edhe si shkak i konsumimit të modës (bashkëkohësisë) me emrat me -IM fundor. Pikërisht në këtë kontekst zgjojnë interes të posaçëm edhe emërtimet e modës (shumë të pëlqyeshme aktualisht si antroponime) me formantin –JON, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Budjon, Shpirtjon, Besjon, Fatjon etj <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht lidhur me këtë dukuri të ndërndikuar të formanteve -on për emrat antroponimikë, ndaj formantit i/onë si formant oikonimik (me dallim gjinie gramatikore përkatëse) ka nevojë të njihet opinioni i gjerë më mirë, por në mënyrë të veçantë njerëzit e zanatit, standardologët tanë, STANDARDOLOGËT TANËstrandardolofgët tanënë mënyrë që, jo vetëm të pranohet (zartarizohet) një formant i ri oikonimformues (-i/onë), por që edhe modelet e caktuara të jenë sa më të kapshme dhe të kuptueshme dhe me implementim obligues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, me përqafimin e formimit të emërtimeve në shqyrtim në mënyrë të vetëdijshme, d.m.th. të antroponimeve me -on fundor si dhe të vendbanimeve me -(j)onë fundore gjuha jonë do të fitonte e përfitonte shumë. Me prapashtesën -(I)ONË emrit të vendbanimit njëherësh, po e ritheksojmë, i jepen dy veçori:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) ngjyrimi i lashtësisë dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) ngjyresa e bashkëkohësisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po themi të bashkëkohësisë (modernes), sepse në kohën tonë, në fushën e stilistikës, sidomos në poezi, kam vërejtur se është krejt normale që vendi më i dashur i poetit (kupto: popullit) atdheu, të quhet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mëmëjonë/a, Nanëjona, Shpirtjonë/a, Zemërjonë/a, Fatjonë/a, Dëshirjonë/a, Lumjonë/a, Lirijonë/a, Albjona, Valjonë/a e ngjashëm,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ku gjymtyra -jonë/-jona (e jona) këtu poetikisht kontaminohet me formantin e vjetër -i/onë (yni), duke na u paraqitur tashti, një siprapshtesë të specifikuar për emërtimin e oikonimeve të kohës se re.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi rreth trajtës shkrimore i/ona ndaj –jonë-a lypset një sqarim nga pikëpamja ortografike, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë, që në shkrimet e vjetra latine, madje edhe italiane këtë fundor e ndeshim në mjaft raste me -ion/a, por zakonisht -I-ja shqiptohet si një J e shqipes, sepse ky graf mungon në alfabetet përkatëse. Fundja, kjo është pengesë e vogël në asociacion. Fundi i fundit, kush nuk do të dëshironte që çupkës a mbesës së vet të mos i vërë një emër të tillë të modës çupëjona, mbesëjona! e jo më venbanimit, kur emri bazë temë fjalëformues plotësohet me trajtën e përemrit pronor, -jonë/jona (veta e parë, pronari shumës, prona njëjës e gjinisë femërore me kundërvënien -ynë për gjininë mashkullore, kundërvënie kjo që në mjaft të folme dhe në fushën e poezisë nuk del e ndëprerë aq rigorozisht, si p.sh. lirijona Liri(j)ona, besëjona Bes/ë(i)jona në njërën anë dhe shpirtjona Shpirtjona, fatjona. Fatjona, nga ana tjetër, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso: Liridon /Liridona ose /Lirijona Lirijon...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, shikuar siç thuhet si tekst, nëntekst e kontekst me përqafimin e kësaj prirjeje, d.m.th. me formimin ose me përcaktimin e antroponimeve bashkëkohore me –(i)ON/(i)ONI fundor, si dhe oikonimet me -i/onë/iona (-jonë/ -jona), gjuha jonë do të kishte shumë dobi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, këtë dukuri sapo e ka vërejtur, dhe e ka vënë në sprovë, mjaft ndjeshëm e mjeshtërisht Komisioni i Prishtinës (2005), prandaj në punën e vet secili komision mund ta shfrytëzojë pa druajtje, sidomos, kur, pikërisht, po këtë e kërkon dhe e arsyeton natyra e një emërtimi të ri, zakonisht edhe mbi bazë antroponimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si përfundim, për mendimin tonë (po përsërisim) për emërtime vendbanimesh në vend të prapashtesave të diskutueshme me -AS ose me -AJ (sidomos kur oikojnimi del mbi bazë antroponimi ose me simbolikë të kësaj natyre), gjithsesi, ndër të tjera si prapashtesa të paqortueshme ose të specifikuara, duhet të vihet në veprim edhe prapashtesa -i/onë ose jonë, për arsyet që u cekën më sipër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht, duke u mbështetur këtë prirje për mendimin tonë disa shembuj të propozuar nga Komisionet me prapashtesa të tjera, më për zemër do të na vinte emërtimi Besëjona se Besijana, Liri(j)ona se Liriana, Iliriona se Iliriana, por Malioni Maliana, Dreniona ose Dren-jona se Drenasi etj. etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Le të mendohet pra, për faktin që po na imponohet modeli me –=ONA, -JONA/IONA, i cili tashmë ka dalë në dritë dhe sa do të shndëritë në nënfushën kuptimore të ligjërimit shqip, sigurisht varet prej nesh sa do ta shfrytëzojmë këtë mënyrë për konsolidim të mbarë, por pritet që mendim-rekomandimin ta thonëme kompteencë, ata që e kanë për detyrë e ata janë standardologët tanë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, prapashtesa -(j)onë, siç u argumentua më sipër, i plotëson të gjitha kushtet, që në burimet tona të sotme e të nesërme normative të zërë vendin e merituar në kuadër të mozaikut të formanteve përkatëse të strukturës emërformuese, me specifikë të veçantë për emërtimin e vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përmbyllje rreth prapashtesave me prirje specifikimi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lidhur me nënfushat semantike ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
profilimet që mbulojnë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë përmbyllje, pa u ndalur në pesë nënkrerët A, B, C, Ç dhe D të kreut (II) të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe me prapashtesim, ku konstatuam jo pak formime të ngulitura nga tradita si dhe krijime të paqortueshmeme,edhe pse afikset përkase dilnin të specifikuara parësorisht për nënfusha të tjera semantike, po i rikujtojmë kalimthi nënfushat semantike të emërtimeve të vendbanimeve të cilat mbulohen me emrat e formuar me prapashtesat përkatëse me prirje specifikimi (specializimi), siç u trajtuan më sipër duke i cekur edhe formantet simotra oponente, të cilat njëherazi ndihmojnë idenë për përcaktimin dhe të kuptuarët e rëndësisë rreth specifikimit përkatës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Me prapashtesën -AJË mbulohet koncepti që nënkupton shumësi sendesh e konceptesh që ceken në temën prodhuese dhe shkon në kundërvënie me prapashtesën -AJ, e cila mbetet e specializuar për emërtimit e patronime në gjuhën shqipe;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Nënfusha semantike e prapashtesësa -ISHT del e diferencuar si oponente nga simotra, varianti -ishtë, kështu që prapashtesa -ISHTË mbetet kryesisht për emërtimin e mikrotoponimeve (oronimeve), ndërsa prapashtesa -ISHT del e specifikuar kryesisht për vendbanime (oikonime rurale e urbane).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Motivimi i prapashtesave variante -SH/-Ç, -ASH, -ESH në gjendjen e sotme asociacionisht shpjegohen edhe në bazë të mbaresës së rrjedhores së shumësit që merr emër-tema përkatëse, prandaj nëse duam ta formëzojmë emrin e caktuar me ndonjërën nga formantet në fjalë e konsultojmë mbaresën fundore të shumësit të emrit përkatës dhe pozicionohemi për përzgjedhjen e formantit -SH/-Ç apo -ASH ose -ESH. Mirëpo formanti i fundit -ESH përveç motivimit nga shumësi me -ESH fundore, ka edhe njëfarë mbështetje nga emrat iokonimikë të traditës, siç është rasti Arbnesh, Partesh, Martanesh etj., por edhe nga ndërndikimi oponent me prapashtesën femërore -eshë, që përdoret për emërtimin e disa matronimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Edhe te prapashtesat -ET dhe -AT në gjendjen e sotme asociacionisht, sa për orientim përzgjedhjeje, mund të shërbejë mbaresa e shumësit të emrit në emnore në trajtën e shquar si p.sh. qarr qarri qarre qarret (apelativ) Qerret Qerreti (oikonim), përkatësisht Lis (antroponim) lisi lisa lisat (apelativ) Lisat Lisati (oikonim).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Emërtimet me siprapashtesa -ARË mbulojnë hapësirë të kufizuar (arën) që zbërthehet me metatezë dhe nënkupton një pasuri të patundshme. Motivi del nga lidhja organike e kësaj gjymtyre me gjymtyrën tjetër, përkatësisht me fjalë-temën prodhuese fjalëformuese. Gjithsesi duhet parë përkimi dhe dallimi i nënfushave semantike që mbulojnë formantet -ARË, -AR dhe -ARE.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Siprapashtesa ose fundorja -anë asesi nuk duhet ngatërruara me prapashtesën –AN, ngase kjo vjen nga tradita e lashtë e emrave të vendbanimeve (antike), por që në kohën tonë ka gjetur koncidencë motivimi nga fjala anë (vend që nënkupton hapësirë më të gjerë se fjala arë), por që në oikonimi, fusha e kuptimsisë përkatëse lidhet organikisht me gjymtyrën tjetër, përkatësisht me fjalë-temën prodhuese fjalëformuese. Prandaj ky formant mund të aktivizohet për emërtime të reja me mjaft lehtësi, duke pasur parasysh kuptimin e emër-fjalës ANË të koncentruar në një vend të konceptuar si emërtim vendbanimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Prapashtesa a fundori i burimit antik –on, -i/ona, me të cilën ndeshim të emërtuara edhe vendbanime të lashta (ilire, protoshqiptare) që vjen e motivuar (stilistikisht) edhe në kohën tonë, u vihet zakonisht emrave të njerëzve ose atyre abstraktë që simbolizojnë diçka të ngjashme. Shikuar në tekst, nëntekst e kontekst, emërtimet e tilla të modës me këto dy variante, kanë njëfarë oponence të lehtë me emrat antroponimikë me -ON fundore, me të cilët ndërndikohet. Ndonëse, motivimi nga fjalë-formanti -jonë del paksa më i errët se të rastet me -arë e me -anë, por shikuar nga ana tjetër shihet një motivim i qartë kontaminues i ndërsjellë me konceptim e afrisë a të simpatisë ndaj emrave intimë familjarë a të imagjinuar. Krahaso: Liriona (lirijona), Lumjona (lumjona) ose Liridona (liridona), Kodriona (kodërjona), Labiona (labjona) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra edhe ky formant në formim e sipër, por me perspektivë të qartë ka gjetur, priret të gjejë ose duhet të mbështete në mënyrë që ta gëzojë vendin e vet në kuadër të mozaikut të formanteve të tjera në kuadër të strukturës së prapashtesave të shqipes në nënfushën e emërtimeve të vendbanimeve dhe kjo e ardhme e formantit të tillë varet nga të kuptuarit, përkujdesja dhe kultivimi ynë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera të gjitha këto formante mund të dalin, apo jo, të mjaftueshme për mbulimin e nocioneve të vendbanimeve, le të vlerësohet, ndonëse nuk përjashtohen as formantet e tjera që u cekën në këtë punim si të paqortueshme. Por sidoqoftë, po riktheksojmë se duhet ta kemi të qartë se assesi nuk bën të lihen anash formimet e ngulitura, qoftë pa ndajshtesa, qoftë me ndajshtesa ose me kompozim a në mënyrë perifrastike. Së këtejmi, besojmë se nuk bëjmë keq kur kërkojmë që hartuesit e regjistrave të emërtimeve të venbanimeve, patjetër duhet t’i kenë në konsideratë dhe t’i shfrytëzojnë prapashtesat e siprapashtesat e specifikuara për nenfushën përkatëse semantike, të burimit vendës, siç u trajtuan në këtë punim, apo jo? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III. FORMIMET E VENDBANIMEVE ME KOMPOZIM<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E NË MËNYRË PERIFRASTIKE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në nëntitullin e mësipër formantet -arë, -anë dhe -(j)onë) i trajtuam me të drejtë paksa edhe në cilësinë e siprapashtesës speciale për arsye se qoftë tërthorazi, qoftë drejtpërdrejtë fundoret e fjalëve përkatëse: -arë, -anë, -jonë, i ndjenin si prapashtesa speciale, e jo si gjymtyra të mirëfillta të kompozitave përkatëse. Duam të themi se prapashtesa speciale si dhe gjymtyra përcaktuese e kompozitës, në mjaft raste funksionalisht janë të afërta, por motivimi rastësor gjithsesi del më qartë në fjalë të përbërë ose tek ato të përngjitura a të shprehura me togfjalësha, sesa tek emërtimet me prapashtesa a siprapashtesa, nga njëra anë, mirëpo kur kemi parasysh prodhimin serik nga ana tjetër, prapashtesa speciale luan rol me të madh në procesin prodhues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, del e nevojshme të studiohet edhe mënyra fjalëformuese e emërtimeve të vendbanimeve edhe nga mënyra e formimeve me kompozim dhe në mënyrë perifrastike, me togfjalësha.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formimet me kompozim, me përngjitje a me togfjalësha që i hetojmë në Regjistër mund t’i merendojmë në tri grupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) formimet e emërtimeve me kompozita të mirëfillta,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) formimet me togfjalësha, tipi emër + përcaktuesi përkatës dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) formime me togfjalësha të tipave të tjerë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet kompozita të mirëfillta<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kompozitat, në funksion emërtime vendbanimesh. t’i quaj me rezervë të mirëfillta, që në Regjistër të Prishtinës, janë mbi 100, i dallojmë disa tipa a nëntipa. Ne këtu i merenduam në dy grupe, duke i dalluar sipas gjymtyrorëve emërformues:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Kur gjymtyra e parë del në funksion siparashtese tipi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temali, Telisi, Nëpërbishti, Nëngurra, Messukash-i etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri të ktij nëntipi janë emërtimet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temali, Temani, Ndërfushas, Nënshenjë, Ndërshemi, Nëngurra,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër, ku zbërthimi bëhet si tek emrat e përngjitur te+mali, te + mani, d.m.th. (fshati) te mali, te mani, te nën gurra, e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Kur gjymtyra e caktuar e kompozitës përcakton tjetrën, ku dallojmë 5 nëngrupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) kur gjymtyra e dytë si mbiemër del përcaktuese:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lugthat, Gurkuq, Gurmadh, Kodërbardh, Fushmir, Zallkuq, Jetëmir, Vermir, Gurbardh, Vitmir, Lugmir, Ujmir, Kruebardh, Lumkuq, Bregzi, Mollkuq, Gunbardh etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që zbërthehet: lugu i thatë, Lugthat-i, guri i kuq Gurkuq-i etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) kur gjymtyra e dytë emër del përcaktuese për gjymtyrën tjetër po emër, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ballëdrin, Fushë-Pejë, Fushë-Kosovë, Bajëllap, Kryelum, Qafëmal, Gurshkabë, Fushëlot, Lulgjak, Kruembret, Pusat, Kodërflamur, Rrasujë, Fushëmollë, Lugdrin, Kryedren, Buzëmal, Buzëlum, Tumilir, Analum, Fushibër, Gurelez; Babaj-Bokës Fshatiuçëkë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që zbërthehet po ashtu: balli i drenit (Balldren-i), pusi i atit (Pusat-i), Fusha e Pejës (Fushë-Pejë-a) etj.;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) kur gjymtyra e parë emër njeriu shërben si përcaktues i mbiemrit (patronim) p.sh.: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nikuçaj, Nushpal, Llazdrelaj, Preklukaj, Hasanprishtinë, Micsokol, Pjetërshan, Haxhizekë, Mullaidriz, e ndonjë tjetër, që zbërthehet. Nush+Pali Nushpal-i, Mulla + Idrizi Mullaidrizi etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) kur gjymtyra e dytë emër njeriu përcakton ofiqin, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shëngjon, Shëngjergj, Shpal, Shmëri, Shënrrok,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që zbërthehet Gjoni i shenjtë (Shëngjon-i), Maria e shenjtë (Shmëri-a), Kuklibeg (begu i Kuklit), Qylagë (aga i Qylit) etj.;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) kur gjymtyra e dytë emër përcakton gjymtyrën tjetër emër, p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rrezanë, Fusharë, Zall-Reç, Bardhaj-Reç, Elez-Han etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shembuj këta që zbërthehen metatezisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ana e rrezes (Rrezanë-a), ara e Fushës (Fusharë-a), Reçi i Bardhajve (Bardhaj-Reç-i), Hani i Elezit (Elez-han-i) etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sikurse tipi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
atdhe, mëmëdhë, udhëkryq, post-komandant, Bardhyl (ylli i bardhë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe lidhur me këtë mënyrë fjalëformimi dalin çështje të diskutueshme. Siç mund të shihet nga shembujt e mësipër, më tepër ndeshim emërtime, kur gjymtyra e parë sipas radhës del emër konkret, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
gur: Gurbardh, Gurkuq, Gurmadh etj.;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lug: Lugthatë, Lugdrin, Lugmir etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por janë shfrytëzuar edhe emrat si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
qafë-, buzë-, krye-; fushë-, kodër- shën (i shenjtë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndëkaq si emërtime me gjymtyrën e dytë sipas radhës në funksion siprapashtese dalin më të përdorur mbiemrat: -bardh(ë),- mir(ë),- kuq:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kodërbardh, Lumbardh, Lismir, Ujmir, Gurkuq, Kodërkuq.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në mënyrë të veçantë vihet re bashkëngjitja e emrave dhe e mbiemrave historikë të tipit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hasanprishtinë, Mullazekë, Micsokol etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
punë kjo që nuk më duket e pambështetur, ndonëse paraqet risi në drejtshkrmin e rasteve të këtilla në praktikën tonë të deritashme drejtshkrimore, andaj kërkon edhe sqarime shtesë për opinionin.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet togfjalësha:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtime me çiftat togfjalësh me epitetin: e epërme /e poshtme ose i epërm/ i poshtëm<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistër nja 44 shembuj të vendbanimeve dalin emër + epiteti përkatës (e epërme/ e poshtme), si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Miradia e Epërme, Miradia e Poshtme, Livadhia E/P, Llapashtica E/P, Albona E/P, Kastrati E/P, Karmioni E/P, Shpati E/P, Qarrabregu E/P, Qëndresa E/P, Stralli E/P, Zabeli E/P, Nerodimja E/P, Shë(n)rroku E/P, Livoçi E/P, Bitia E/P, Shllakoci E/P, Jasenoviku E/P, Gushterica E/P, Gushterica E/P.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga tradita në Shqipri në vend: i epërm ose e epërme përveç i epër/ e epër ndeshim: i (e)sipër, i sipërm ose e sipërme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ne përkkrahim qëndrimin e Komisionit të Prishtinës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjinia mashkullore.: N. i Sipërm /N. i Poshtëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjinia femërore: N. e Sipërme/ N. e Poshtme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Por në Kosovë edhe në Regjistrin e fundit zyrtar në fuqi (burimi VI), nën ndikimin e barasvlerësve të serbishtes: Donja/e/i ose Gornja/e/i në vend i poshtëm/e poshtme ndeshim: i/e ulët ose në vend /e epërme ndeshim i/e lartë, raste tejet të paqëndrueshme, prandaj faktorët nomëzues të gjuhës sonë standarde gjithsesi duhet t’i korrigjojnë lajthitjet e tilla.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtime me çiftat me togfjalësh me epitetin: e madhe/e vogël ose i madh/i vogël<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas mënyrës emër + epiteti: i madh/i vogël ose ose e madhe/ e vogël në Regjistër të Prishtinës dalin nja 9 raste, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rropotova e Madhe/ Rropotova e Vogël, Bardhi i Madh/ Bardhi i Vogël, Albana M/V, Alba M/V, Kolludra M/V, Kçiqi M/V, Rudari M/V, Shtupeqi M/V, Mirashi M/V;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtime me mungesë çifti<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si çifta të cunguar, pra pa çiftin paralel, dalin disa shembuj, si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Burimi (Obria/? Stërnaci/? Budriga/) i Poshtëm/?, Livadhi e Epërme, Zveçani i Vogël/; Driloni i Madh/ Vokshi i Ri/? dhe Kaçaniku i Vjetër/).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rastet e tilla duhet të sqarohen ose, aty ku jepet mundësia, të thjeshtësohen apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtime me togfjalësha të tjerë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistër ndeshim edhe togfjalësha të tjerë si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prroi i Kostës, Baja e Mitrovicës, Prroni i Bajës, Lugu i Banit, Prroi i Jankut, Hani i Elezit .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Që të gjithë këta shembuj që këtu vetëm po konstatohen, për ndonjë arsye a tjetër mund të jenë të diskutueshëm, por jo për mënyrën e formimit togfjalësh të tyre si parim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
IV. RAPORTI I SHKALLSHMËRISË KUPTIMORE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
SIPAS MËNYRAVE TË FJALËFORMIMIT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TË VENDBANIMEVE NË SHQIPE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga krejt kjo që u trajtua deri këtu mund nxjerrim përfundimin se për shkak se kjo çështje, me gjerësinë e hollësitë e duhura, mesa jemi në dijeni, nuk është trajtuar deri më tash si temë më vete, andaj në këtë punim para opinionit dolën çështje që më parë ishin të panjohura, mbase edhe njiheshin nga ndonjë studiues, por në mënyrë të pjesërishme, prandaj rreth kësaj teme mund të ketë mbetur ende edhe ndonjë paqartësi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht në punimet e ardhshme kjo temë do të jetë edhe edhe më e rrahur, edhe më e trajtuar e si rrjedhojë do të nxirren edhe rezultate të reja ose do të pëforcohen ato që këtu sapo e kanë marrë formën ekonstatimit ose të rekomandimit. Por, megjithatë, janë disa gjëra që nga analiza dalin të domosdoshme për t’u ditur, të cilat me rastin e rishikimit të qëndrushmërisë së emërtimeve të vendbanimeve, komisionet përkatëse duhet t’i ketë në konsideratë, ngase këto janë mënyra që i ndeshim të formuara jo vetëm emërtimet e vendbanimeve në funksion, por edhe ato të propozuarat, ashtu si edhe ato të mundshmet në perspektivë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, për hir vendi dhe me dëshirë që mos t’i përsërisim gjërat, këtu në formë përmbyllëse, me qëllim që çështja të dalë edhe më e qartë, do të paraqit skemën e shkallshmërisë së kuptimësisë së emërtimeve në fjalë që në këto tri rubrika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) me anë të emrave bazë pa ndajshtesë, apelativa, emra të përgjitshëm,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) me anë prapashtesash të përvetësuara e të tjera si, etnonime, oronime e oikonime, emra të përgjithsëm e të përveçëm dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) me anë të prapashtesave të specifikuara dhe me kompozim, shembuj vendbanimesh, vetëm si emra të përveçëm. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skema e shkallshmërisë kuptimore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po japim nga , sa për ilustrim nga dy shembuj për secilën pikë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
___________________________________________________<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I II III<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
apelativa etnonime, oronime e oikonime vendbanime <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
----------------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) dardhë Dardhë, dardhishtë Dardhishtë; Dardharë, Dardhanë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dardhisht; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
blin Blin, blinishtë, Blinishtë; Blinisht, Blinajë, Lulblin;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) mal Mal, malishtë, Malishtë malore; Malisht, Malesh, Malet-i,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temal, Malionë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
fushë Fushë, fushore, fushnajë Fushnajë Fusharë, Fushajë, Fushlot,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fushibër;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) lis Lis, lisinë, lisnajë Lisan; Lisajë, Lis(i)anë, Telis, Lismir;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
fier Fier fierinë, f ierishtë Fierishtë, Firajë, Fiershtruet, Erëfier; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) gurrë Gurrë, gurrojë, Gurrëz, Gurras! Gurrajë, Gurrianë, Gurrmir;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
kodër Kodër, kodrinë, Kodrizë, Kodrishë Kodrionë, Kodërbardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) dren Dren, drenak, drenush Drenush; Drenesh, Drenisht, Drenat,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
drenar Drenas Drenshenjt, Drenesh; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drenionë; Drenianë; Bridren <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
zog(ë) Zogë zogëz Zogëz, Zogjishtë, Zogajë, Zogianë, Zogzanë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zogaj. Zogionë!;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Gjin gjinas Gjinas, Gjinash Gjinaj; Gjinarë, Gjinat, Gjinionë Gjinesh. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dukë dukas Dukas Dukaj Dukat, Dukarë, Dukanë; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Drin Drini, drinas Drinaj Nisdri, Anadrin, Drinisht;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lumë Lum lumas Lumas, Lumaj Lumarë, Lumesh, Fatlum,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lumionë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të vihet re se në rubrikën e parë emri përkatës i vendbanimit del i formëzuar nga emri i përgjithshëm i shënuar me shkronjë të vogël, me përjashtim të shembujve: Drin e Gjin.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në rubrikën e dytë del edhe emri i përgjithshëm dhe ai i përveçëm i oronimit, por edhe emri i vendbanimit homonim i formëzuar nga emri i përveçëm i oronimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq në rubrikën e tretë dalin të shënuar vetëm emrat e mundshëm (të përveçëm) të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të vihet re gjithashtu se në rubrikën e dytë dalin a mund të dalin edhe emrat e formuar jo të qortueshëm me prapashtesat e përvetësuara si -ishtë, -ik e -inë si dhe të tjerat, si: as, -(j)an, -ak, -ës, -tar, -ar, -or e -i, -ush, -osh e -zë/ëz, kurse në rubrikën e tretë janë përfaqësuar disa shembuj të formëzuar a të mundshëm të formuar me prapashtesat e siprapashtesat e parapëlqyera si të specifikuara, vetëm për emërtimin e vendbanimeve, kështuqë nga vetë format e mundshme të paraqitura në skemë (rubrika e tretë) me formantin e specifikuar kuptohet se kemi të bëjmë me një emër të përveçëm në funksion të një vendbanimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Njohja e tillë sistemore do të ndihmonte shumë që së paku sa për për emërtim, në ndërmarrje të reja emërtimesh hartuesit të gjejnë dhe të zgjedhin modelin përkatës që u përpoqëm ta vëmë në pah dhe ta ofrojmë si të arrirë në këtë punim. Këtë analizë mendojmë se duhet me pasë parasysh gjithkush e sidomos standaologët, kështu që sa herë të paraqitet nevoja për rishikimin a ristandardizimin e emërtimeve të vendbanimeve në viset e caktuara të truallit shqipfolës, duhet të konsultohen zgjidhjet e ofruara, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, shpresojmë se përpjekja jonë ose rezultatet e këtij punimi do t’u shërbejnë, pra në radhë të parë studiuesve për hulumtime edhe më të thella në këtë drejtim, sepse kjo rrugë hulumtuese, kemi bindjen, që do të na çojë jo vetëm drejt njohjes më të mirë të strukturës fjalëformuese të gjuhës sonë standarde në lëmin e toponimisë, më saktë të vendbanimeve, por edhe do të na shpie drejt zgjidhjes së çështjeve kyçe, kur kemi të bëjmë me formëzimin e drejt-fjalëformimin emërtimeve të reja të kësaj dhe të nënfusha të tjera semantike. Pra studimisht të jemi më të gatshëm në çdo rast sa herë që paraqitet e nevojshme, siç ndodhi te ne, në Kosovë, kur momentalisht në rend shqyrtimi u morën afro 1500 emërtime vendbanimesh dhe kur dihet fakti se probleme të kësaj natyre ndeshim në të gjitha viset shqifolëse, si brenda, si jashtë Shqipërisë së sotme administrative, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundimi i pjesës së dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çështja e emërtimeve të vendbanimeve te ne, nën përkujdesjen e Komisonit Qendror për Standardizimin e Vendbanimeve të Kosovës, edhe pse tash, pothuaj mbi 10 vjet ka pushuar së vepruari pa fajin e tij, ishte në tryezën e diskutimeve intensive, 2-5 vjet që nga viti 1999-2001dhe në verifikim deri në vitin 2004, ndërsa si çështje problemore ka ekzistuar edhe më përpara, madje ekziston edhe sot. Popullit tonë sa herë i qe dhënë mundësia të frymojë pak si lirshëm kombëtarisht me mençuri e ka ngre edhe këtë çështje, çështjen e toponimisë me prejradhje të huaj, ngase bashkë me sundimin e zaptuesve, sidomos të atij serb dëshironte që të flakte edhe emërtimet e imponuara prej tij mbi këtë bazë, të cilat aq më keq pushtuesi i shfrytëzonte e po i shfrytëzon propagandisht pa pushuar si element i së drejtës së tyre historike për të mbajtur nën gllabërim viset tona shqiptare në pambarim. Mirëpo pas Luftës të fundit Çlirimtare (UÇK), u krijuan kushtet që kjo çështje të trajtohet në mënyrë paksa më të organizuar dhe pa diktat survejimi mbi kokë nga të huajt. Kështu nën përkujdesjen e Komisionit të sapocekur, pas ca konsultimeve me komisionet e komunave dhe me qarqe të tjera intelektuale profesionale, në muajin mars të vitit 2000 në gazetën Rilndja u botua në formë propozimi Regjistri i emërimeve të vendbanimeve të Kosovës dhe po ky tekst paksa më i kompletuar u ribotua po në gazetën Rilindja më 28 prill 2000. Ndonëse materiali ende ndodhej në diskutim, përkatësisht versioni i përmirësuar ishte në përfundim e sipër. ne si pretekst për të trajtuar temën Çështje të formëzimit dhe të fjalëformimit të emërtimeve të vendbanimeve në shqipe (me theks në emërtimet e propozuara në Kosovë) morëm pikërisht Regjistrin e botuar më 28 prill 2000 dhe në punimin e botuar në gazetën Rilindja (2001 në 11 vazhdime. Së këtejmi, pikërisht përmbajtjen e atij atë punim tashti, sadopak të përplotësuar, po e parafrazojmë në vijim në disa pika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, bëmë krahasimin e emërtimeve në funksion sipas dy versioneve serbisht e shqip dhe së dyti bëmë analizën formëzuese e fjalëformuese të emërtimeve të propozuara.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe nga krahasimi i emërtimeve në funksion sipas dy versioneve serbisht shqip arritëm në përfundimin se edhe më përpara kishte dallime të mëdha, qoftë në drejtshqiptimin, qoftë në drejtshkrimin po thuaj tek të gjitha emërtimet në funksion. Nuk është fjala vetëm për ndonjë dublifikim emërtimi, të tipit. Uroshevac /Ferizaj, por edhe për deformime të të tjera të ndryshme shkrimo-shqiptimore që vinin edhe për shkak të natyrës të ndryshme strukturore që kanë gjuhët e ndryshme në kontakt, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Crkvena Vodica/Caravada, Dobar Dub /Dobërdup; Ojnovce /Hajnoc, Movljane/Muhlan; Shurlane/Shurdhan; Vitine/Viti, Retimlje/ Reti; Broçna/Brojë, Romuna/Romajë; Bubavac/Bubavec, Muzhiçane/ Muzeqinë, Shisharka/Shesharë, Shalinovica/ Shalinoc, Goraçevo /Gajrak etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
prandaj edhe si mos të kishte pasur motive të tjera, vetëm kjo laryshi shkrim-shqiptimore e ortografike do të arsyetonte punën e Komisionit për t’i hyrë standardizimit të emërtimeve në fjalë. Mirëpo Komisioni, me vetinisiativë e pa të arsyeshme që punës t’i qasej edhe më thellë, më gjerë e më mirë. Ai pasi hartoi parimet dhe metodën e punës lëndën e trajtoi, duke bërë rishikimin pothuajse të tërë materialit. Në këtë kontekst pranoi edhe sugjerimin që mjaft vendbanime të riemërtohen. Kështu çështja e modifikimeve dhe të krijimeve të reja mori përmasa të konsiderueshme. Sipas përqindjes emërtimet e reja (më 2001) arrinin në 43.84 për qind në krahassim me numrin e përgjithshëm të vendbanimeve, por kur kemi parasysh karaktaristikat e veçanta të natyrës së gjuhës shqipe në raport me atë të serbishtes ato u prekën të gjitha, pothuajse qindpërqind. Në bazë të analizës nga pikëpamja fjalëformuese të prejardhjes doli se u lanë në përdorim ose u formuan mjaft emërtime sipas mënyrave të njohura: 1) pa ndajshtesa, e me ndajshtesa dhe 2) me kompozim a togfjalësha.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga pikëpamja fjalëformuese emërtimet pa ndajshtesa nuk paraqesin çështje problemore. E diskutueshëm mund të dalë vetëm çështja sa është vlera e fuqisë simbolike e emrit përkatës për t’u formëzuar e implementuar si emërtim vendbanimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Te formimet me ndajshtesa, që në këtë rrafsh zënë përqindje më të madhe se dy mënyrat e tjera, dalin çështje më të ndërlikuara. Sipas analizës del se mjaft emërtime në funksion me formante prapashtesore të burimit sllav si -ica, (v)iqi, -ovci, -ovi, -eva, -ava, bashkë me emërtimin me rrënjë të imponuar sa qe e mundur u ndryshuan, ngase krijimet e tilla ishin në kundërshtim me natyrën e gjuhës shqipe, të cilat sot nuk i qas realiteti ambientues kohor. U prekën në analizë edhe emërtimet me prapashtesat -ot e -os, me origjinë greke, si dhe ato me -(A)XHI, -(A)LI e -I/JE të burimit turk. U konstatua se lindja a lejimi i disa trajtave me -OS, duke i ndërruar vetëm C-në fundore në –S, tipi Butoc/Butos, Talinoc/Talinos etj., dilte si veprim mbase i ngutshëm, që linte vend për diskutim. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për formimin e emërtimeve të vendbanimeve dalin të shfrytëzuara prapashtesat toponimike, siç janë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Prapashtesat e përvetësuara: - ishtë, -n/ik dhe -inë, të cilat në radhë të parë dalin të destinuara për emërtimin e toponimeve të karakterit oronimik, mirëpo u përvetësuan edhe disa emërtime vendbanimesh. Ndonëse ka mendime që për nga origjina që të tria këto formante shpjegohen në njëfarë interefernce me ato të burimit sllav, formimet me këto prapashtesa, sipas Regjistrit, jo vetëm se u ruajtën në numër të konsiderueshëm, por edhe u shumuan me disa propozime të reja, sigurisht jo të qortueshme edhe sipas nesh, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gurishtë, Qarrishtë; Sojnik, Bardhanik;.Çelinë, Çeltinë, Rrezinë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Për formimin e emërtimeve të vendbanimeve u shfrytëzuan edhe prapashtesa të tjera të përvetësuara për koncepte nga veprimtaria e njeriut, siç janë emrat e patronimeve me -AJ, të emrave të njerëzve sipas vendbanimit e prejardhjes, siç janë prapashtesat: -as, -an dhe -ak si dhe ato që shërbejnë për emërtimet e njerëzve sipas profesionit: -(ë)s, -ar e tar, dhe –or. Madje, nga analiza doli që për emërtime të reja u shfrytëzua tejmase pa të drejtë prapashtesa -aj, si dhe ajo -as, ngase që të dyja këto dalin të specializuara për nënfusha të tjera semantike, e para për emërtimin e patronimeve, ndërsa e dyta për emërtimin e etnonimeve. Në të vërtetë, e diskutueshme lidhur me këtë dilte fakti se jo vetëm u shkaktuan homonimi të vrazhda të panevojshme, por edhe pse te mjaft emërtime të tilla dilte mungesa e bazës paraprake patronimike, përkatësisht etnonimike e emërtimit përkatës. U shpjegua dukuria e gjenezës së disa trajtave të diskutueshme që vërtet mund të ndeshen ne realitetin tonë gjuhësor, siç janë rastet Gashaj, Krasniqaj etj. etj., por që këto mund të kenë dalë në të kaluarën nga shtytës të jashtëm, e jo nga nevoja e brendshme e gjuhës shqipe. Gjithsesi emërtimet e reja të vendbanimeve me këto dy formante -aj dhe -as duhet të rishikohen, ngase në njëfarë dore pengojnë ose bllpkojnë qëndrueshmërinë e modeleve tashmë të përvijuara të strukturës emërformuese të gjuhës sonë standarde, sipas nënfushave përkatëse semantike në kuadër të sistemit ligjërimor të shqipes, në fushën përkatëse të patronimisë ose të etnonimisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse prapashtesat -an dhe -ak dalin të angazhuara edhe për nënfusha të tjera kuptimore, këto formante janë shfrytëzuar edhe në nënfushën e emërtimeve të vendbanimeve, por, meqë edhe këto ndeshen në interefencë me format e ngjashme të serbishtes, prandaj disa raste me të drejtë janë propozuar nga Komisioni për t’u zëvendësuar me forma të tjera. Ç’është e vërteta, disa emërtime të reja me këto formante dalin mjaft të mbështetura, si p.sh: Bardhan, Babushan, Lisan, përkatësisht Leshak, Gurak, Mirak etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Edhe me prapashtesat e specifikuara për emërtimin e njerëzve sipas profesionit -(ë)s, -tar e –ar dhe -or dalin emërtime të vendbanimeve, por nuk janë aq prodhimtare. Edhe me këto formante paraqiten edhe disa shembuj karakteristikë të trashëguar jo të qortueshëm, si p.sh,. Durrës, Kukës etj., që dalin të rrënjosur, por edhe të tjerë të diskutueshëm me prapashtesat e tilla simotra, si, Shterpës; Rrezar, Vneshtar, Delmar, Trimor, Rezor etj, të cilët, sado atraktive të jenë, kërkojnë rishikim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Prej nënfushës semantike të emrave të mjeteve të punës dhe të nënfushës se nocioneve abstrakte mund të themi se nuk dallohet ndonjë prapashtesë e posaçme si model që del e shfrytëzuar për emërtime të vedbanimeve, edhe pse prapashtesat –IM dhe –OJË zgjojnë interes të veçantë. Kur është fjala te nocionet abstrakte, gjithashtu dallohet prapashjtesa -i, e cila del si mjet i përshtatshëm konsumues për mjaft shembuj, por nuk mund thuhet se formimet me këtë formant shërbejnë si një model që mbulon ndonjë prifilim të caktuar në fgushën semantike të oikonimisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Në emërtimin e vendbanimeve përdoren edhe prapashtesat e fushës emocionale (zvogëluese), siç janë: -ush/-ushë, -osh, -oz dhe sidomos -TH e -zë/ëz, mirëpo edhe te këto raste nuk mund të bëhet fjalë për ndonjë model, por mund të flitet më tepër për zgjidhje të rastit, edhe pse prapashtesa -ZË/-ËZ , sa i përket shum,ësisë së përdorimit bën dallim në krahasim me të tjerat.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dh) Nga analiza dolën disa prapashtesa a siprapshtesa me prirje specifikimi për emërtimet e vendbanimeve, siç janë prapashtesat: -ajë, -isht, sh/ash e -esh, et e at dhe siprapashtesat -arë, -anë e i/onë, të cilat zgjojnë interes të posaçëm. Kështu prapashtesat -AJË, -ISHT, -ESH e të tjera si –AT, -ET që motivohen zakonisht nga kundërvënia me prapashtesa të tjera simotra, përkatësisht , ku, si duket, në këtët proces ka ndërndikim mbaresa rasore përkatëse e rrjedhores. Sidoqoftë, motivimi del më i qartë te formimet me siprapashtesat -arë (pasuri e patundshme), -anë (hapësirë e kufizuar gjeografike) dhe -i/onë, e cila kontanimisht ndërlidh simbolikisht prapashtesën e vjetër oikonimike i/ona me formantin -on karakteristik antroponimik, përkatësisht të përemrit –jonë-a të sferës, si me thënë, më fort poetike joshëse pronësore, por që ka zënë vend edhe në emërtimet oikonomike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, prapashtesat e siprapashtesat e identifikuara më sipër mbetet të vlerësohen, sa kanë mbështetje dhe plotësojnë, apo jo, të gjitha kriteret për t’u cilësuar e shfrytëzuar edhe më për emërtime të reja të vendbanimeve të trojeve tona.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe formimet me sikompozim zënë vend të rëndësishëm në formimin e vendbanimeve në shqipe. Përveç mënyrës së formimeve me siprapashtesa (me përngjitje) si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temali, Telisi,Temani, Nëngurra, Ndërfushas etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dallohen formimet me kompozita të mirëfillta, të cilat dalin në pesë nëngrupe tipi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gurkuq, Ujmir; Pusat, Buzëmal, Fusharë; Micsokol, Preklucaj, Shëngjon, Qylagë; Rrezanë, Fusharë, Zall-Reç etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Më atraktiv dalin nëntipet e fundit: Rrezanë, Fusharë, Besionë që zbërthehen sikurse tipi i kompozitave atdhe, mëmëdhe. Gjithsesi rastet me -anë e -arë e -i/onë fundore paraqiten formalisht edhe në funksion të siprapashtesave të specializuara për formimin e vendbanimeve, siç u trajtuan më sipër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas analizës së raportit të shkallës së kuptueshmërisë formimet drejtpërdrejt nga apelativat pa ndajshtesa shpesh dalin me simbolikë më të qartë se formimet me prapashtesat e specifikuara për nënfusha të tjera semantike, siç janë formimet me -aj, -as,-najë, -an, -inë, -ishtë ; -ar, -or , -ush, -osh etj., kurse formimet me prapashtesat si -ajë, isht, -esh, -et, -at dhe me siprapashtesat -arë, -anë dhe -i/onë dalin më të pranueshme se të gjitha të tjerat dhe potencialisht paraqesin modele që ia vlen të vlerësohen dhe shfrytëzohen, sot e gjithë ditën e në perspektivë, sidomos në rastet sa herë del e nevojshme të krijohen emërtime të reja vendbanimesh. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, nga kjo analizë dalin mjaft risime, por edhe mbesin ende mjaft gjëra të diskutueshme, ndonëse sa për orientim se si duhet vepruar sot e në të ardhshmen punimi pretendon të ketë vlerë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi, mendojmë që pesha e lëndës së trajtuar në këtë vepër nuk është aq e lehtë sa të vlerësohet osed të përçmohet pa u vënë në peshojat e studiueve të instituicioneve tona më të larta shkencore, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËRMBYLLJE OSE CILAT JANË DISA NGA RISIMET KRYESORE SFIDUESE FJALËFORMUESE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NGA KJO VEPËR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë një temë e tillë ÇËSHTJE TË SHQIPES STANDARDE RRETH VENDBANIMEVE, me sa dimë, deri më tash në gjuhën tonë nuk del e aq studiuar, andaj vetë titulli i riformuluar i kësaj përmbylljeje provokon.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne, që në parathënie tërhoqëm vëmendjen dhe shpjeguam motivin që na dha shkas për të zgjeruar interesimin tonë studimor rreth emërtimeve të kësaj natyre, andaj shfrytëzuam materialin e grumbulluar si dhe sidomos emërtimet e propozuara nga Komisioni Qendror për standardizimin e emërvendeve të Kosovës, në fillimvitet e shekullit tonë, dhe kështu iu përveshëm studimit të kësaj lënde në shkallë të shqipes globale, përkatësisht në suazat e gjedheve formëzuese e fjalëformuese të tyre, në kuadër të sistemit të përgjithshëm emërformues të gjuhës shqipe. Përpjekja jonë e parë për trajtimin e kësaj teme qe botuar në gazetën Rilindja (2001) në 11 vazhdime, por që këtu po atë përpjekje paksa të rishikuar e dhamë si pjesë të dytë në këtë vepër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, punimi ynë në këtë vepër me titull Çështje të shqipes standarde rreth vendbanimeve del më i plotë, ngase i është shtuar pjesa e parë me titull “Çështje problemore të imponuara aktuale rreth formëzimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe” dhe me pjesën e dytë me titull: “Çështje rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe – me theks emërtimet e propozuara në Kosovë”, ku, siç u tha është punimi i vitit 2001, pak a shumë i përpunuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, në të dy pjesët prezantohet material i dokumentueshëm aktual me plot rsisime, i cili edhe mund të përpunohet edhe më në hollësi e thellësi, qoftë përmbajtjesisht, qoftë stilistikisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne, këtu po shënojmë diçka nga të të dyja pjesët, veç e veç, që na merr mendja se ia vlen të riktheksohet ose të rikujtohet lënda e tillë. Tash po fillojmë me të dhëna nga Pjesa e parë dhe pastaj edhe nga Pjesa e dytë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nga pjesa e parë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesën e parë me titull: Çështje problemore rreth formëzimit të imponuara nga traditat të vendbanimeve në gjuhën shqipe për hir të përmbajtjes e ndamë në në dy nënpjesë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(I) Në nënpjesën e parë paraqitem konstatime rreth oikonimeve nga tri vatra gjalluese aktuale:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Konstatime problemore nga Kosova,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Konstatime problemore nga Shqipria dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Konstatime gjithandej nga Trojet e tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç u konstatua, ndërsa në Kosovë, fill pas Çlirimit, në vitet e para të këtij shekulli është bërë një përpjekje institucionale për zbutjen ose zgjidhjen, përkatësisht për standardizimin e emërtimeve të vendbanimeve, në Shqipri në këtë periudhë pati vetëm fjalë dhe asnjë ndërmarrje konkrete institucionale, përkundrazi pati ndonjë korrigjim ose rikthim i disa emrav e të mëparshëm të vendbanimeve të pakicës maqedone (!), ndërsa në trojet shqiptare gjithandej jashtë këtyre dy shteteve shqiptare, duke shfrytëzuar lirinë e të shprehurit, më tepër ka thirrje e sugjerime por edhe paraqitje problemesh të kësaj natyre dhe asgjë më shumë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera në botën shqiptare çështja e emërtimeve të vendbanimeve mbetet çështje e hapur dhe mjerisht mund të thuhet se ende është në fazën e konstatimeve pa ndonjë ndërmarrje sado të vogël institucionale të sukseshme për zgjidhje konkrete.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(II) Në nënpjesën e dytë, sollën 6 burime–dokumenta, ku dalin të shënuara oikonimet, nga trevat e gjallimit të shqiptarëve:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) qoftë në Shqipëri),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) qoftë në Kosovë ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) gjithandej trojeve të tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në vijim për secilin nga burim-dokumentat, veç e veç, sipas përparësisië së publikimit kohor, po japim ndonjë veçori me interes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Dokumet-prova e parë ka titullin Lista për ndryshimin e disa emërtimeve të vendbanimeve e të papërshtatshme në Shqipni 1938. Një ndërmarrje e tillë nga Qeveria e atëhershme e Mbretnisë shqiptare lypset përshëndetur, por ç’është e vërteta, ajo nuk mundi të implementohej për shkak të Luftës së Dytë Botërore. Thamë lypset përshëndetur sepse qëllimi ishte që populli ynë, administrata shqipe të çlirohej nga pushtimi shpirtëror që kishte mbetur nga emërtimet e vendbanimeve me përmbajtje të gjuhëve të huaja, zakonisht sllave e greke. Kështu Qeveria e Mbretit Zog në mënyrë të organizuar institucionalisht, edhe pse pak me vonesë, sipas nesh, por ndoshta vetëm atëherë e ndjente veten se ishin pjekur kushtet e brendshme e të jashtme konsoliduese, ndërmori atë punë të mbarë për të ndryshue të gjitha emërtimet e papështatshme të mbetura nga regjimet e mëparshme sllave e greke, por mjerisht në Shqipëri e pas LDB nuk u vazhdua më tej.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne edhe pse nuk e patëm në dorë tërë materialin, aq sa e patëm e kemi konsultuar, sidomos nga aspekti formëzues e fjalëformues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Është interesant që dy vjet pas okupimit të Shqiprisë nga Italia fashiste, përkatësisht pas themelimit të ashtuquajtur Mbretnia Italo-Shqiptare dhe bashkangjitjes së disa viseve shqiptare asaj Mbretnie, siç ishte Kosova me pjesë të Maqedonsië e të Malit të Zi, Qeveria e asaj Mbretnie në vitin1942 hartoi dokumentin: Lista e toponimeve (sllave) në territoret e lirueme shqiptare me shqipërimet e propozuara, mirëpo edhe kjo fushatë institucionale për ndryshimin e emërtimeve sllave në tokat e lirueme mbeti gjithashtu vetëm si përpjekje, sepse po ato vise pas Luftës II Botërore sërish mbeten nën okupim po nga shteti i mëparshëm, tash Jugosllavisë II.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Siç dihet në Shqipri, pas LDB regjimi komunist 1944-1992 lidhur me ndryshimin e vendbanimeve vazhdoi kryesisht me shfuqëzimin e vendimit nga Qeveria e Zogut rreth ndërrimit të emërtimeve të vendbanimeve mbi bazë sllave, ngase tash kjo Qeveri fillimisht ishte e lidhur ngushtë me Qeverinë Jugosllave, e cila, siç u cek, i rifuti nën sundim të gjitha ato “Toka të Lirueme”, për të cilat qe propozuar shqipërimi i emërtimeve përkatëse sllave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta nga sa u tha nuk do të thotë se në Shtetin shqiptar 1944-1992 nuk janë bërë fare ndryshime të emërtimeve vendbanimesh. Siç shihet nga dokument-prova e tretë me titull Fjalor i emrave gjeografikë të RSH (2002) shihet se në Shqipëri ne periudhën e sundimit komunist qenë ndryshuar zyrtarisht mbi 200 emërtime vendbanimesh, por ato ndryshime ishin bërë më tepër nga aspekti politik klasor. Lypset theksuar të vërtetën se pothuaj shumica ndryshimeve të tilla edhe u implementuan, madje edhe pas rënies të atij sitemi qeverisës, emërtimet e tilla, pos ndonjë rasti, gati të gjitha mbetën në përdorim normal. Dhe kjo, ky fakt, flet për një konsolidim të administratës shtetërore gjatë atij regjimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Dokument prova që na motivoi më tepër për t’u marrë me trajtimin e kësaj çështjeje është Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës ose Regjsitri i Komisionit Qendror për standardizimin e venbanimeve të Kosovës, ku për të parën herë, në mënyrë institucionale u tentua për ndryshimet e domosdoshme në raport shqipe/sllavisht, por edhe kjo ndërmarrje për arsye të gjendjes jostabile politike, përkatësisht meqë Kosova gjendej, siç gjendet edhe sot, pothuaj, nën survejimin ndërkombëtar, Regjistri i tillë as që është diskutuar nga organet kompetente vendimmarrëse të Kosovës, mirëpo kjo nuk do të thotë se një punë e tillë ka mbetur si një ndërmarrje e dështuar, si një punë. Sizifi për Komisionin, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Ne, edhe pse sipas Regjisrit të Komisionit Qenderor (nën pikën 4) e patëm konsultuar edhe versionin serbisht zyrtar të emërtimeve zyrtare të asokohshëm të Kosovës, megjithatë, pasi serbishtja mbeti gjuhë zyrtare në Kosovë edhe pas Luftës së fundit (UÇK) 1999, e morëm në trajtim edhe versionin tjetër më të ri zyrtar të Regjistrit përkatës, të ndryshuar nga organizmat e shtetit të Serbisë së sotme, me titull Okruzi, gradovi i sela Kosova i Metohije (Qarqet, qytetet dhe fshatrat e KM-së), botim i Beogradit, /internet/ 2015. Nga ky dokument lidhur me temën tonë hetuam disa ndryshime, siç ishte ndarja e vendbanimeve sipas qarqeve, pastaj, vërejtëm edhe disa ndryshime gjuhësore-drejtshkrimore në vetë tekstin e serbishtes. Veneruam edhe disa çështje të tjera sidomos në raportin shqip/serbisht, të cilat duhen pasur parasysh në trajtimet e sotme dhe vijuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Vetë natyra e trajtimit të çështjes na imponoi që të konsultojmë edhe dokumentin aktual zyrtar Regjistrin e Emërtimeve të Vendbanimeve të Kosovës sipas ndarjes së re në qarqe të Kosovës, duke konstatuar risimet e ndryshimet rreth ndarjes në qarqe, komuna (të reja) dhe risistemimin e fshatrave nëpër komuna etj. Me sa pamë ky Regjistër, i cili nuk përkon as me Regjistrin e Komisionit (2004), as me atë të versionit serbisht 2001-2015, është hartuar në tri gjuhë: shqip serbisht anglisht. Ne dhamë konstatimet tona edhe lidhur me këtë regjistër trigjuhësh që ende është në fuqi, dhe pse ka mjaft gjëra të diskutueshme. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga përmbyllja e dy nënpjesve të pjesës së parë del se krejt lënda e trajtuar në këtë pjesë të këtij punimi u bë me qëllim që të njihet opinioni shqiptar e më gjerë me çështjet e hapura nga kjo fushë dhe si përfundim konstatuam që popullsia shqiptare përherë ka ndierë nevojë dhe ka bërë përpjekje për të zëvendësuar emërtimet me prejardhje të huaj me emra më të pështatshëm, por institucionalisht një ndërmarrje e tillë përherë ka dështuar, për arsye objektive, madje edhe subjektive. Me thënë të drejtën, siç kanë dështuar përpjekjet e deritashme është drojë që ky dështim të vazhdojë si në Kosovë, ashtu edhe në Shqipëri tash më tepër për shkaqe subjektive, sepse si duket edhe Kosova e mbase edhe Shqipëria jo pse ende përfaqësohen me organe të shkrifta jo aq të zoja shtetëtore, por edhe për mungesë të sistemit studimor, nga orgsanizmat në institucionet tona përkatëse, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë që organet ekzekutive shtetërore në Shqipëri e Kosovë, në këto dy shtete deklarativisht të pavarura përherë ndjejnë rrezik politik nga vetvetja. dhe për shkak të ndihmës së pamjaftueshme shkencore nga institucioneve kulturore të pavarura përkatëse shtetërore, të cilat nuk po mund të konsolidohen dot, për të shëruar vendin për shumë gjëra të tjera ku bën pjesë edhe çështja e emërtimeve toponimike me prejardhje të huaj. Është e vërtetë se pikërisht shtetet fqinje për këtë pikë dalin më të konsoliduara, ngase Serbia, Greqia, deri edhe Mali i Zi e Maqedonia, këtë çështje e kanë rregulluar më herët, që nga arritja e pavarësusë së tyre. Ndërkaq, gjejnë shkas që emërtimet ende të pandryshuara në trojet shqiptare t’i shfrytëzojnë për të mbajtur gjallë oreksin për gllabërimin e tokave tona dhe për një ekpansion të tillë, sidomos Serbia e Greqia po e intesifikojnë propagandën makiaveliste (naçërtiniane e megaliideane), me theks për të drejtën gjoja historike ndaj këtyre trojeve. duke shfrytëzuar pikërisht emërtimet e tilla dhe si duket po i survejojnë edhe elementët e popullsive minoritare si dhe të pakënaqurit vendës brenda tokave të shtetit përkatës shqiptar për moslejimin e ndryshimit të emërtimeve të tilla. Prandaj edhe në këtë situatë ka zëra nga qytetarët minoritarë e shqiptarë të tjerë të frustruar në njërën anë që s’lejojnë ndryshimet e tilla historike, por në anën tjetër ka zëra gjithnjë në rritje banorësh e intelektualësh, të cilët shprehen gjithnjë e më haptas kërkesën për ndryshime ose zëvendësimin e tyre si masë e vetëmbrojtjes kombëtare për mos me u lënë vend orekseve grabitçare të huaja. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe së këtejmi, siç del nga shumica e diskutuesve dhe reaguesve shqiptarë mendohet se me kthimin e emërtimeve të vjetra shqipe ose me krjimin e emërtimeve të reja më të përshtatshme do të ndihmohej çështja e konsolidimit të pushtetit të vet popullor shqiptar dhe njëherazi do të vinte duke u zbehur oreksi i qarqeve pushtuese nga fqinjtë (serbë e grekë), oreks ky që edhe do të shuhej tërësisht, prandaj në këtë kontekst ne shfrytëzuam aktualisht disa nga reagimet me kërkesat në rritje bashkë me propozimet konkrete, duke i vlerësuar pozitivisht si nga pikëpamja përmbajtësore e më fort nga ajo formëzuese-fjalëformuese, andaj edhe shtruam nevojën e një analize të tillë të gjedheve emërformuese të strukturës të formimit të vnedbanimeve në gjuhën shqipe, siç del në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nga pjesa e dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e dytë e veprës edhe pse i kushtohet më fort fjalëformimit të vendbanimeve, duke respektuar analizën fillimishte të vitit 2001 edhe këtu përmbajtja fillon me analizë të veprës së Komisionit Qendror botuar në gazetën Rilindja, me titull: “Regjistër i vendbanimeve të propozuara 2000”, punim ky që e pata botuar me 2001 në 11 vazhdime, mirëpo tash i rilexuar dhe i pajisur sadokudo edhe me të dhëna të reja, qoftë të marra nga përvoja e disa edhe nga dokument-materialet e trajtuara në nënpjesën e dytë të pjesës së parë, andaj këtu vazhdohet me sforcimin e punimit të njëjtë të vitit 2001, duke shpresuar që kjo punë e përforcuar do të vlerësohet nga opinioni dhe studiuesit si një ndihmesë jona në vazhdë të zgjidhjes së këtij problemi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, përpjekja jonë kryesore si atëherë edhe tash, është për të nxjerrë të pah prirjet ose modelet më të përkapshme fjalëformuese të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe. Dhe për të arritur në një rezultat të tillë, morëm nëpërduar temat prodhuese dhe të gjitha afikset kryesore emërformuese të shqipes dhe përveç dallimit të afikseve të specifikuara vumë re edhe mënyrën fjalëformuese të emërtimeve në shqyrtim në fjalë të përbëra dhe në mënyrë perifrastike. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqë të jetë, ne jemi përpjekur që punën ta kryejmë me përkushtim. Është e vërtetë se fillim e mbarim punimin e përshkojnë risime, të cilat besojmë se do t’u shërbejnë studiuesve të sotëm dhe të radhshëm që kjo çështje rreth emëtimeve oikonomike në proces e sipër, të njihet më mirë dhe të trajtohet e të zgjidhet në mënyrë sa më profesionale pragmatikisht e shkencërisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, përveç formimeve me pandashtesim dhe me kompozim vend më të madh u dhamë formimeve të vendbanimeve me prapashtesim. Në emërtimet me origjinë sllave trajtuam rastet me 7 prapashtesa përkatëse: -ica, ,viqi,, -ovac/-ovci, -ovo/-ova evo-/-eva e avo/-ava, 2 me origjinë greke: -ot e –os dhe 3 me prejardhje turke: -a/xhi, a/li e -ije, që të gjitha të diskutueshme për gjuhën tone.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pastaj vazhduam me trajtimin e formimeve me prapashtesa të caktuara gjithsesi të pranishme në gjuhën tonë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) me prapashtesa vendëse, të përvetësuara edhe për këtë nënfushë semantike, edhe pse nuk rekomandohen aq, por edhe nuk qortohen, ku u trajtuan 5 prapashesat e kësaj natyre: –ishtë, -nik, -inë dhe -ore e -tore;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) me prapashtesat e përvetësuara për koncepte nga veprimtaria e njeriut, të patronimeve me –aj dhe etnonimeve me : -as, -an, -ak;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) me prapashtesat e specifikuara për emërtimin e njerëzve sipas perofesionit: -ës, -tar e –ar dhe –or;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) me prapashtesat e specifikuara për veprimtari të tjera semantike si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) për emërtimin e veglave dhe mjeteve të punës si: -ore,-zë, -ar, -are<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) për emërtimin e koncepteve abstrakte vetjakë (të modës) me –I, –-IM etj. dhe -OJË të emrave prejpjesorë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) me prapashtesat zvogëluese e emocionale: ush/ushë, -osh, -OZ dhe –TH e –ëz/zë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) me prapashtesat e siprapashtesat me prirje specifikim (specializimi) për nënfushën e emërtimit të vendbanimeve:-me –AJË, –ISHT, –SH/-ASH e –ESH, –ET e –AT; –ARË, -ANË dhe -i/ONË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po shtojmë edhe këtë që në të ardhmen gjithsesi, me rastin e rishqyrtimit të çështjes së emërtimit të vendbanimeve duhet të jetë i dëgjuar dhe i respektuar edhe zëri i masës së gjerë, sidomos i vetë banorëve të vetëdijësuar rreth emërvendeve përkatëse, ashtu si edhe arsyetimi përkatës, qoftë nga specialistët (anëtarët e komisioneve e studiuesve të tjerë), qoftë nga organizmat zyrtarë shtetërorë, të cilët duhet të jenë në nivel të detyrës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera mendimet rreth propozimeve përkatëse për ndryshim ose jo të emërtimit përkatës, gjithsesi duhet të jenë të hamonizuara me propozimet e fshatrave, të bashkësive e këshillave komunale, në njërën anë, si dhe natyrisht edhe me mendimin e Komisionit Qendror, në anën tjetër, i cili përfundimisht do të bashkëpunojë me organizmat kompetentë vendimmarrës në shkallë shteti, por më madhore duhet të jetë interesi i shtetit dhe sidomos i istitucioneve të bashkësisë shoqërore kombëtare e mbarëkombëtare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rezyme ose komenti ynë përmbyllës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë përmbyllje-rezyme fillimisht po sjellim një pjesë teksti nga ballina:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
...Mosndryshimi i një numri enorm të emërtimeve të vendbanimeve në trojet aktuale e historike shqiptare me prejardhje të huaj disa të mbetura që nga lashtësia (kryesisht të imponuara me intrigancë nga pushtuesit sllavë e grekë) konsiderohet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) si një shenjë e kulturës së lashtë toleruese shqiptare,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) si një mentalitet përulësie kohësisht i thadruar thellë në shprehi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) si një moszotësi zgjidhjeje konceptore të institucioneve tona të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
deritashme të larta kombëtare shtetërore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
apo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) si një reflektim i stërmoshuar i shndërruar kohësisht në funksion<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
të një vlere normale simbioze tashmë të patjetërsueshme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
toponimike?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krejt këto katër versione dhe ndonjë tjetër përftuese le të vlerësohen e komentohen. Ne, në këtë vepër “Çështje të shqipes standarde rreth vendbanimeve”, jemi përpjekur, jo aq që këtë problematikë t’ia bëjmë sa më transparente opinionit ose të sfidojmë për zgjidhje institucionet tona kompetente studimore e vendimmarrëse, sa ta trajtojmë lëndën, sa më gjithanshëm e në hollësi nga ana fjalëformimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, lexim e meditim, me tolerancë, duresë e shpresë të trashëguar!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht, lexuesi i vëmendshëm tashmë i ka të ravijëzuara përshtypjet, por ndër to edhe mund t’i kenë mbetur edhe gjëra jo plotësisht të qarta, ngase ashtu shprehjet e tilla natyra e lëndës na i ka imponuar. Sidoqoftë, ja tashti do të themi diçka çfarë kuptojmë me shprehjen medituese përfundimtare nga ballina:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
... me duresë e shpresë të trashëguar?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po sqarojmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, fjala “duresë” këtu është përdorur me kuptimësi të termit teknik:“kufi i lejueshëm i shmangies nga normat teknike për përgatitjen e diçkaje”(FGJSH 2006, f. 223), dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, togfjalëshi “shpresë e trashëguar” do të thotë, jo shpresë e vrarë nga mosbesimi, edhe pse kemi të bëjmë me një durim (të trashëguar jo me dëshirë) rreth zgjidhjes që sipas kuptimit terminologjik, nuk lejohet, assesi me kalue në rutinë, me pritje të mbështjellë si një lëmsh durimi me fije të këputura dyshimi, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, ne në punimin tonë nuk shprehim aq zhgënjim, ngase kemi bindje të plotë se populli ynë, gjuha shqipe, prej se e mbaj mend, kurr nuk ishte në gjendje më të mirë se sot dhe i mëshoj të vërtetës se momentalisht është dhe do të jetë në avancim të pandalshëm dhe si rrjedhojë kemi bindje se gjatë gjysmës së parë të këtij shekulli, që po kalojmë në këtë fill mijëvjeçar, kombi dhe gjuha jonë do ta marrë veten plotësisht, edhe pse duket aktualisht se ka hutesa e keqkuprime, qoftë nga mosdija apo mosnjohja punë e prijësve të qarqeve përgjegjëse të kombit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, parashikohet që tash e mbrapa me pasë jo vetëm ecje më të mbarë kombëtare, por edhe kurorëzim idealesh, me mundësi për të zgjidhur të gjitha çështjet madhore edhe ato paksa të deritashme të ngecura, siç është edhe konsolidimi i brendshëm i zhvillimit global i kombit dhe në këtë kuadër edhe konsolidimi dhe përmirësimi i gjuhës standarde kombëtare, ku veç tjerash edhe çështja e emërformimit në përgjithësi si dhe ajo e emërtimeve të vendbanimeve nga pikëpamja formëzuese e fjalëformuese në veçanti do të gjejë zgjidhje në shkallë globale. Dhe vërtet kjo nuk do të jetë utopi nëse punohet me ndërgjegje dhe pa u lodhur, duke besuar në ambientin e ofruar që sipas fjalës popullore tashmë vera na ka ardhë kah dera, nëse vërtetë dimë ta gëzojmë duke vazhduar punën me mirëkuptim e vullnet të palëkundur pa e shuar dritën e ngrohësinë çdostinore që po na ofrohet brenda nënqiellit e kohëhapësirës tash jomohuese të historisë të kombit tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këndejmi, ne, në këtë vepër konstatuam se emërtimet e vendbanimeve si çështje e shqipes standarde ishte dhe mbetet çështje e hapur, edhe pse jo njësoj, në të gjitha trojet shqiptare. Më lehtëzgjidhje mendohet se ka, së paku në Shqipri e Kosovë, çka na sjell zhgënjim. Por krahas zhgënjimit aktual gëzon fakti se kur është fjala sidomos tek emërtimet e trashëguara të imponuara, kryesisht me prejardhje sllave e greke, shihet një lëvizje e drejtë premtuese jo vetëm nga masa, por edhe studiuesit e punëtorët shoqëroro-politikë, të cilët gjithnjë e më shumë janë duke u njohur shkencërisht me këtë problematikë shumë të mprehtë kombëtare dhe jo pak të ndërlikuar, ngase vetë njohja me problemin është kushti i parë themelor edhe për gjetjen e marrjen e masave për zgjidhjen e tij në atmosferën e ditëverës që na u shfaq freskueshëm dhe që ende po qëndron në verandën e shtëpisë sonë gjuhësore apo në shtratin jetësor të përbashkët të të folmeve tona pa vijë të zezë kufindarëse. Kjo është shpresë e besim për arritje qëllimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, sot për sot, mesa pamë, për zgjidhjen e emërtimeve të papërshtatshme të trashëguara nga e kaluara të karakterit politik në dy shtetet t’i quajmë të pavarura shqiptare Shqipëri e Kosovë, për arsye e specifika të ndryshme ka mbetur ende çështje e hapur, por që ka baza për zgjidhje reale logjike nga faktorët tanë përkatës, pa fërkime të mëdha politike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga trajtimi që iu bë kësaj teme në këtë vepër kuptohet se nga individë të caktuar, lidhur me këtë problematikë janë shprehur opsione të ndryshme, ndër të cilat po dallojmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, edhe pse shprehen mendime mbase edhe me tendencë, që çështja e emërtimeve të tilla sllave e greke mos të hapet fare, ngase ato janë emërtime të trashëguara nga lashtësia që tashmë mund të konsiderohen si pjesë e fondit aktiv të fjalësit të gjuhës sonë (!), mirëpo edhe nëse duam të heshtim, kjo çështje s’mund të mbahet në hije ose si e paqenë, sepse janë faktorë të jashtën e të brendshëm ata që po i ngacmojnë vazhdimisht këtë plagë të trashëguar, andaj si të tilla emërtimet në fjalë po imponohen gjithnjë e më ngacmuese patologjike, ngase numri i konsiderueshëm i tyre në jetën reale po keqpërdoret nga të huajt, siç është keqpërdorur edhe më përpara, madje e shoqëruar me një propagandë të fuqishme makiaveliste ekspansioniste antishqiptare. Së këtejmi, kërkohet herë-herë madje edhe euforikisht që ato emërtime të flakën masivisht, duke i zëvendësuar menjëhershmërisht me fjalë të përshtatshme shqipe. Dhe si mbështetje ceket e vërteta se kështu kanë vepruar edhe shtetet e tjera fill pas mëvetësisë së tyre, qoftë nga pushtuesit, qoftë nga sundimi kolonial ose nga vetëdija e arrirë iluministe shtetërore e kombëtare e tyre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, meqë kjo temë assesi nuk mund të konsiderohet e mbyllur, atëherë në shkallë shtetërore dhe kombëtare, patjetër kjo lëndë lypset trajtuar me seriozitetin e duhur, pa bujë, pa eufori, pa politizime të parakohshme, gjithsesi paraprakisht para se të vendoset diçka lypset vlerësuar si ana politiko-shoqërore, por edhe ajo gjuhësore fjalëformuese, sepse kjo çështje, e dyta, në gjendjen e sotme në kuadër të problemit global të gjuhës shqipe patjetër kërkon ta ketë hisen e vet. Duhet ta kemi rtë qartl se ky problem nuk prek aspektin individual, grupor lokal, sa prek anën politiko-shoqërore, ndërshtetërorë, kombëtare e ndërkombëtarë, po aq sa prek, sipas besh, edhe në anën gjuhësore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, ndonjë zgjidhje e veçantë as që paraqet farë problemi. Kështu ndonjë emërtim i tillë tejet i papështatshëm, si e drejtë universale, mund të ndryshohet në bazë të propozimit të organizmit të pushtetit lokal (komunal), natyrisht pas lejes që jepet nga pushteti qendror, dhe kjo vetëm nëse situata dhe rrethanat pilitike lejojnë, pa politizime të nxehta, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, nëse shteti ndjehet politikisht e shoqërisht i stabilizuar në çdo pikëpamje, atëherë nuk e ka vështrirë që edhe këtë çështje ta zgjidhë pa shkaktuar kurrfarë rrjedhojash, por rendi kërkon që kjo zgjidhje të bëhet pas studimit të gjithanshëm paraprakisht, duke përfshirë edhe aspektin formëzues e fjalëformues gjuhësor. Gjithsesi duhet vepruar me rreptësi shkencore, objektivitet, panshmëri e paluhatshmëri pa e cenuar të drejtën e askujt, por patjetër duhet përgënjeshtruar maskat e propagandës makieveliste e megaliaideiste, që në rutinë, pa të drejtë, me tendencë propagandistike jopaqësore po e ndyjnë atmosferën e mirëkuptimit midis popujve liridashës, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, ne repektojmë të gjitha këto opsione dhe të tjera, sedomos kur kanë për mbështetje elemente të qëndrueshme. Gjithsesi duhet të nxiren dhe vlerësohen anët pozitive nga përpjekjet e caktuara të deritashme nga e kaluara e historisë sonë, qoftë nga individët, qoftë nga grupet a komisionet e caktuara që dihen, në shkallë shoqërore a shtetëerore, duke filluar nga KLSH (1917), ku bëhet fjalë për emrat e fshatrave të Grykës së Madhe dhe Grykës së Vogël (Dibër), pastaj nga Qeveria shqiptare e vitit 1937-1938, ku u zëvendësuan por nuk zbatuan për shkaqe objektive shumica e emrave të papërshtatshëm në tërë territorin Shqipërinë Londineze, nga Komisioni qeveritar i MISH, i vitit 1942, ku bëhet fjalë për shqipërimin e emrave sllavë nga viset shqiptare që iu ribashkuan Shqipërisë (amë), pastaj duhet hulumtuar edhe rreth punës së komisioneve të qeverisë komuniste në Shqipëri (1944-1992), të cilët domosdo do të kenë ekzistuar, ngase ndryshimi i qindra emërtimeve të vendbanimeve mbase nuk do të jetë bërë pa ndonjë plan-program të caktuar nga organizmat përkatës shtetërore të asaj periudhe, prandaj presim nga studiuesit, sidomos nga Shqipëria që në bazë të dokumentacionit ekzistues dhe kujtesës së gjallë ta zbardhin si duhet edhe këtë periudhë. Por në mënyrë të veçantë përshëndesim punën e Komisionit të Prishtinës 1999-2005, madje besojmë se edhe në të gjitha trevat shqiptare në vendet fqinje ku jetojnë shqiptarët autoktonë kjo çështje jo vetëm do të jetë diskutuar e trajtuar nga individë, grupe ose komisione inteketualësh, por mund të jenë bërë studime si dhe do të jenë dhënë edhe propozime për ndryshime(Maqedoni, Preshevë e Mal të Zi), apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi po vazhdojmë të shprehim opinionin tonë që ka të bëjë me çështje të fjalëformimit të kësaj fushe semantike, temë kjo që siç e pamë nuk ka mbetur pa u trajtuar nga individë e komisione, por me shikue realisht nuk kemihasur në punime të veçanta nergut për këtë temë. Ne momentalisht e riarsyetojmë opininon tonë me faktin se pasi është e mundur ose priten ndryshime të ndryshimit të emrave të papërshtatshëm, duke filluar nga pushteti lokal e më gjerë në atë rajonal e më lartë në të gjitha trojet shqiptare, atëherë domosdo studiuesit duhet ta shfrytëzojnë këtë farë vakuumi dhe ta bëjnë atë që është e mundshshme dhe duhet ta bëjnë: të çohet më tej studimi i përshtatshmërisë fjalëformuese të të gjitha llojeve të emërvendeve në Shqipëri e Kosovë si dhe në trevat e tjera shqiptare. Pra studimi duhet bërë jo vetëm nga aspekti etimologjik e historik, por me theks të veçantë edhe në aspektin formëzues fjalëformues. Kjo punë në plan kombëtar është veprim i mundshëm dhe në asnjë mënyrë sot për sot nuk mund të quhet i pengueshëm, andaj duhet me u zbatue nga kuadri i specializuar akademik, i cili duhet të jetë i përgatitur për t’u ballafaquar me zgjidhjen fjalëformuese të këtij problemi kaq të madh brendagjuhësor me interes kombëtar e ndërkombëtar. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë drejtim, siç mund të shihet nga përmbajtja e kësaj vepre, jemi përpjekur ta japim ndihmesën tonë. Po a mjafton kjo? Përgjigjja është: jo. Duhet kuptuar se kjo çështje nuk është punë individësh po institucionesh studimore e shoqërore politike shtetërore, edhe pse roli i individëve, nismat e mbara nuk duhet përçmuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shohim të asyeshme që në këtë rezyme të rikujtojmë risimet nga studimet e veçanta tona të cekura në hyrje të pjesës së parë të kësaj vepre, ku veç tjerash u ngulmua rreth respektimit të specifikimit ose specializimit të afikseve (prapashtesave autoktone) për disa nënfusha përkatëse semantike, brenda strukturës emërformuese në kuadër të sistemit fjalëformues të gjuhës shqipe, si b.f.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) –tar, -ar, -ës dhe -an (huazimet me –ik/ë fundore)– të spesifikuara për emërtimin e njerëzve sipas profesionit a veprimtarisë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) –as, -j/an - pothuaj të specializuara për emërtimin e njerëzve sipas vendbanimit a prejardhjes,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) -or, -ore, -(ë)s, (ë)se, -cë, -urina etj. - shumë praktike për emërtimin e gjë-sendeve ose të mjeteve konkrete të punës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) –tore – me prirje specializimi për emërtimin e vendshërbesave,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lokaleve të punës etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) –i, -si, -shmëri, të + pjesore +t- praktikisht shquhen në përdorim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
për nocione abstrakte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) –aj – e specializuar kryesish, për emërtimin e patronimeve,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) –atore, -eshë dhe –e - praktikisht të njohura për emërtimin e grave sipas veprimtarisë etj., ndërkaq po shtojmë edhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) -ajë, -isht, -sh/-ç, -ash, esh; -et, -at; -arë, -anë, -i/onë – me prirje specializimi për formimin e vendbanimeve, ndihmesë që del si rezultat i këtij pinimi/<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po përsërisim, pra, strukturës fjalëformuese me prapashtesat e specifikuara të sistemit emëror të gjuhës shqipe ia shtuam një pajisje të re, pajisjen me teknologji digjitale me komponentet (formantet) për prodhimin serik të emërtimeve të vendbanimeve. Me fjalë të tjera: nga teknologjia fjalëformuese makinerike i shqipes konstatuam si shtesë edhe një pajisje speciale plus me copëza veglërie të specifikuara për prodhimin serik të kampionave të caktuar gjuhësorë rreth emërtimit të vendbanimeve, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne, këtë mënyrë fjalëformimi duke nxjerrë në pah afikset e specifikuara me prirje specializimi e quajmë tejet të domosdoshme dhe të dobishme për zhvillimin, pasurimin dhe konsolidimin jo vetëm të gjuhës sonë të shkruar, por edhe të asaj të folur dhe në veçanti, e konsiderojmë begati për standardin, andaj kërkojmë nga inteketualët tanë, gramatikanët, mësuesit, e nga kush jo, që këto rregulla t’i vlerësojnë, t’i respektojnë vetë dhe të kërkojnë nga të tjerët t’i përqafojnë e zbatojnë, kur ua imponon konteksti.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, t’i kthehemi së fundi problemit të pazgjidhur të zëvendësimit të emërtimeve të vendbanimeve të huaja sllave e greke e të tjera, që janë të pranishme në toponiminë e trojeve shqiptare. Gjithsesi duke e pasur parasysh gjendjen e sotme, në veçanti gjendjen gjuhësore fjalëformuese, deri tash jo aq të gatuar sa duhet, edhe pse nuk i shohim të qortueshme propozimet për ndryshimin masiv të emërtimeve të tilla të huaja të papërshtatshme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo tash për tash, nuk e shohim se është më kryesorja e punës që me nxitim të zëvendësimi me çdo kusht i tyre euforkisht me ndonjë trajtë çfarëdo vetëm të jetë shqipe, apo jo, ngase, tekembramja, asnjë zëvendësim nuk mund të jetë aq i rëndësishëm sa ka rëndësi shpjegimi me kompetencë shkencore i të vërtetës historike, me të cilën vërtetohet se disa nga mbetjet e tilla fosilizuese janë, si me thënë, formime të përbashkëta ndërgjuhësore, ngase shpjegimi i së vërtetës shkencore simbiozore të përbashkëta shqiptaro-sllave (serbe) a shqiptaro-greke e anasjelltas, i emërtimeve me fakte të qëndrueshme pa ndjerë fare kompleks inferioriteti, makiavelistëve e mageliaideistëve ekpansionistë që mendojnë se gjoja emërtimet e tilla janë krijesa të pastra vetëm të gjuhëve të tyre, u kthehet bumerangë mbi kokat e tyre ende të droguara nga nacionalizmi i konsumuar e shovenizmi i trashëguar i ushqyer me gënjeshtra, sepse vetë ndryshim-shqiptimi i emrave të tillëi ndryshuar në gojën e shqiptarëve gjatë një periudhe të gjastë tregon mjaft qartë këtë bashkëjetësim krijues, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së fundi me këtë që e thamë, njëherazi nuk përjashtohet përpjekja me seriozitetin e duhur që edhe zgjidhja terminologjike me terma të rij të bëhet ndërkohë sipas fuqizimit normal të anës formale gjuhësore, duke u mbështetur në gjetjen e ligjeve specifikuese fjalëformuese të shqipes nga profesionistët, siç u përpoqëm të bëjmë edhe ne.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, vështruar nga ana formëzuese dhe fjalëformuese sipas dokumentacionit pas konsultimit të materialit jopak voluminoz të grumbulluar të emërtimeve të tilla në kohëhapësirë, të cilat u përpoqëm edhe me i seleksionue e studiue sipas kritereve të caktuara, andaj, ftojmë intelektialët tanë në radhë të parë studiuesit e standardologët e pjekur, që duke pasur parasysh aktualitetin dhe të ardhmen të ndihmojnë me dijeni praktike e teorike, me organizime simpoziumesh e tubime të tjera. që edhe zgjidhja e kësaj çështjeje të emërvendeve të ecën mbarë dhe të kurorëzohet me sukses.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, vetëm pas përgatitjeve solide edhe rreth formëzimi dhe fjalëformimi i emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe, varësisht nga ngritja e rrethit përkatës mund të kërkohen ose propozohen edhe ndryshimet e emërtimeve dhe që një shumicë prej tyre gjithsesi duhet t’i shtrohen vlerësimit, qoftë edhe procesit të zëvendësimit me emra më të pranueshëm dhe kjo të bëhet gjithnjë me synim në shkallë kombëtare shtetërore me ekpertiza akademike, d.m.th., me mbështetje mbi bazë shkencore, pa mohuar asgjë pozitive.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç u konstatua edhe në pjesën e parë të këtij punimi shqiptarëve, sa herë që u është dhënë mundësia kanë bërë përpjekje për zgjidhjen e kësaj problematike, siç u faktua me 5 dokumentat paksa të trajtuar në atë pjesë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë po të kishim një shtet të stabilizuar dhe po të kishim një shoqëri të bashkuar të fortë e të ngritur kombëtarisht e ekonomikisht as që do të ishe aq nevojë e domosdoshme me insistue për hapjen e çështjes së ndryshimit euforik të emërtimeve të huaja toponimike të imponuara me kaq ndjeshmëri në gjuhën tonë, madje as ato sllave e as greke, por mjerisht atë mundësi nuk e kemi pasur dhe momentalisht nuk e kemi, madje as ndihmë mirëkuptimi nga pikëpamja shkencore pragmatike nuk kemi as nga kudri konstruktiv shkencor as ngaserbët e as nga grekët, përkundrazi disa qarqe shtetërore-akademike të tyre, duke shfrytëzuar emërtimet nga lashtësia, por edhe të mëvonshme, në vazhdimësi propagandisht po mprehin oreksin ndaj trojeve tona, duke e ushqyer atë oreks gjoja me të drejtën e tyre historike, që gjithnjë e më shumë këto fakte, mjerisht, po i shprehin si me i pasë tapi. Ndërsa, qeveritë tona, fatkeqësisht duke e lënë në heshtje mbrotjen shkencore-historike të trojeve tona aktuale e historike shqiptare, po tregojnë shumë dobësi, dhe jo vetëm po ua shtojnë orekset armiqve, por që është e keqja edhe më e madhe sa që një propagandë e tillë duke u lënë në heshtje pa përgjigje, po prek në mentalitetin e njerëzve tanë, që deri në brendi të vetvetes po e ndjejnë një ndjenjë të tillë pushtimi, madje dikush edhe admirimi(!), andaj ky është ai fakti që duhet të aktivizohen organizmat e shtetit tonë që ta shërojnë atë ndjejnjë po e shprehin individë përkatës të shoqërisë, madje edhe ndonjë nga asociacionet shoqërore politike që po deklarohen (politikisht) me tepri në mbrotje të së drejtës kombëtare të pakicave, duke lënë nën hije shumicën, mbrojtjen e interesit kombëtar, apo jo?! Me thënë të drejtën ne mendojmë se sot për sot nuk është nevoja të ngutemi në ndryshime allashqiptarçe, pa analizuar mirë gjendjen faktike dhe ndër të tjera edhe mënyrën e fjalëformimit të emërtimeve në fjalë në kuadër të strukturës së gjerë emërformuese të shqipes globale.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fundi i fundit edhe pse insitojmë në respektimin e konstatimeve tona ne, megjithatë do t‘i respektonim me kënaqësi ato trajta shkrimore të vendbanimeve, të cilat Komisioni i standardologëve do t’i rekomandojë si më të drejta.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
L i t e r a t u r a k r y e s o r e:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Onomastika e Kosovës (simpozium i mbajtur më 25-27 shkurt 1977), Prishtinë 1979.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prapashtesat e gjuhës shqipe (Xhuvani-Çabej), shih A. Xhuvani, Vepra I, Tiranë 1980.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Fjalori enciklopedik shqiptar, Tiranë 1985<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Fjalori i gjuhës së sotme shqipe, Tiranë 1980.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Fjalori i shqipes së sotme, Tiranë 1984.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Vëzhgime për emrat familjarë të shqiptarëve (Jusuf Shpuza), Shjkodër1998.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Parashtesat e prapshtesat e gjuhës shqipe në shkrime të vjetra (shek. XV-XVIII) (Dr Ragip.Mulaku), Prishtinë, 1998<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Çështje të shqipes standarde ...I (Dr. Nuhi Veselaj), Prishtinë 1997.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Struktura e formëzimit të emërtimeve të njerëzve sipas profesionit në gjuhën shqipe (Dr. Nuhi Veselaj / tezë doktorate në dorëshkrim), Prishtinë 1992<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Bilten (Pokrajinski zavod za statistiku, Prvi rezultati popisa stanovnishtva 1991 god..), Prishtinë 1991.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Çështje të toponimisë së Kosovës (parimet kryesore... të Komisionit të ishQPK), Rilindja (15 mars 2000 f. 12).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12. Regjistri i emravë të vendbanimeve të Kosovës, Rilindja (18 prill 2000)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13. Gjuha letrare shqipe për ët gjithë, Tiranë 1976.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14. Fonetika dhe gramatika e e gjuhës së sotme letrare shqipe II, Tiranë 1976.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15. Studime mbi leksikun dhe mbi formimin e fjalëve në gjuhën shqipe I, II Tiranë 1972.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
16. Standardizimi i toponimeve të Kosovës - çështje madhore kombëtare e ndërkombëtare (Dr. Rexhep Doçi, punim i botuar në 7 vazhdime në gazetën Bota sot, Prishtinë, mars 2001).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
17. Lista e ndyshimit të disa toponimeve të papërshtatshme të Shqipnisë 1938, autor Fatos Daci, botuar në Albania press 2011.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
18. Lista e toponimeve (sllave) në në territoret e lirueseme shqiptare dhe shqipërimet e propozuara (1942) – nga autor Veli Haklaj, botim i gazetës shqipater marrë nga Forumi shqiptar...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
19. Fjalor i emrave gjeografikë të Republikës së Sqhiopërisë, Tiranë 2002.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
20. Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës, Era, Prishtinë 2005<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
21. Regjistri në versionin serbisht nën titullin Okruzi, gradovi i sela Kosova e Metohije, Beograd, internet 2015<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
22. Regjistri i gjendjes aktuale: Rajonet, qytetet dhe fshatrat e Kosovës, botuar nga Gjigand 2015<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
23. Janë shfrytëzuar wikipeditë përkatëse si dhe arftikuj e punime të caktuara nga portale interneti,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
24. Begzad Baliu, Gjendja e toponimisë shqiptare në Ballkan, Era, Prishtinë 2004. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
25. Shefki Sedjdiu, Çështje të toponimisë së Kosovës nga “Sprova etimolologjike”, Era, Prishtiunë 2002.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
26.Tomor Osmani, Shekulli i Komisisë Letrare Shqipe në Shkodër, Tiranë 2016.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të dhëna bio-bibliografike për autorin<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuhi (Muharrem) Veselaj u lind në fshatin Reçan të Therandës (ish-Suharekë) më 20.08.1933. Shkollën fillore (me semimaturë) e kreu në Suharekë (1948), Shkollën normale (katërvjeçare) e mbaroi në Gjakovë, ku maturoi më 30.06.1952. Provimin shtetëror profesional e dha më 03. 09.1959 në Prizren. Shkollën e lartë, përkatësisht Shkallën I të Fakultetit Filozofik të Prishtinës – Dega e gjuhës dhe e letërsisë shqipe e kreu më 23.09.1963, ndërsa Fakultetin Filozofik të Prishtinës - Dega gjuhë dhe letërsi shqipe, më 23. 11. 1965.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndoqi studimet pasuniversitare dhe më 03. 04. 1980 mori gradën: magjistër i shkencave filologjike, ndërsa tezën e doktoratës e mbrojti më 24.12.1992.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Jeton në Prishtinë. Është anëtar i Shoqatës Mbarëkombëtare të Shkrimtarëve për Fëmijë dhe të Rinj me qendër në Tiranë si dhe anëtar i Lidhjes së shkrimtarëve të Kosovës. Është Anëtar Nderi i SHAK “Elena Gjika Dora d’ Istria, Therandë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuhiu qysh i ri, që nga viti 1951 ishte i organizuar në Lëvizjen për çlirimin dhe bashkimin e tokave shqiptare. Në vitin 1952 u burgos për veprimtari të tillë, por për moszbulim provash nga ai, u dënua vetëm 2 vjet. Pasi doli nga burgu, ndonëse, me vështirësi, arriti të ripunësohej në arsim që e kishte ideal veprimësie. Disa herë pati ndërprerje të dhunshme nga marrëdhënie e punës (8 herë): Mushtisht (Suharekë) 1952, Suharekë 1956, Grejçec (Suharekë) 1957, Ferizaj 1962, Zllatar, Tankosiq (Ferizaj) 1963, Prishtinë 1972, 1973, kur për motive politike iu ndalua puna në arsim e organizata shoqërore-shtetërore. Pas një kohe si i papunë u detyrua të punësohej në Ndërmarrjen për ndërtimin e rrugëve Partizanski put të Beogradit – dega në Prishtinë, prej nga kaloi në Uzinën e amortizatorëve të Prishtinës, përkthyes. Edhe prej andej më 1991 e larguan, andaj u detyrua me dalë në pension të parakohshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse, pothuajse ishte përherë nën mbikëqyrje ai përkundër pengesave e përndjekjeve, me punë të palodhshme dhe me qëndrim konstruktiv e parimor, arriti të korrë suksese, qoftë në jetën arsimore e shoqërore-politike, qoftë në veprimtarinë letrare e shkencore. Edhe gjatë Luftës së fundit, ai dhe familja e tij nuk ishin pasivë, përkundrazi kryen punë delikate e me rrezik. Në shtëpinë e tij në Prishtinë, muaj të tërë, gjetën strehim e shërim ushtarë të plagosur të UÇK-së. Është e vërtetë, se kur filluan bombardimet e NATO-s shtëpia e tij qe objekt sulmi me bombë nga paramilitarët serbë. Disa herë i është rafaluar servisi, garazhi si dhe muret e shtëpisë. Si mbarë popullata gjatë eksodit të madh edhe Nuhiu u detyrua të shkojë drejt Maqedonisë, mirëpo, në zonën neutrale në Glloboçicë (në vend që të shfrytëzonte rastin për të vizituar vajzën në SHBA si dhe djalë e vajzë në Zvicër me familjet e tyre që s’i kishte parë me dekada, pasi, përkundër tentimeve, atij i qe ndaluar dalja jashtë Jugosllavisë, ky pasi e bekon djalin, me të cilin ishin bashkë, që t’i bashkohet UÇK-së, duke i hyrë rrezikut, kthehet në Prishtinë, ku ka dhënë ndihmesën e vet në mënyra të ndryshme deri në çastin kur çlirimtarët i priti dhe përshëndeti me ndonjë libër të tij, por edhe me një material modest buroteknik. Ndërkohë kreu me nder çdo angazhim që iu besua, por nuk u ekspozua në parti politike, më tepër u përqendrua në veprimtarinë krijuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuhiu është marrë me shkrime që në bankat e shkollës së mesme, po për arsye, që tashmë dihen, edhe për shkak të përmbajtjes, s’ka mundur të botojë të gjitha dorëshkrimet. Përveç prozë e poezi në revista e gazeta të ndryshme publikoi edhe punime shkencore nga fusha e gjuhësisë. Deri tashti botoi këto vepra:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Nga fusha e letërsisë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Miklime (vjersha për fëmijë), Rilindja, Prishtinë 1967), (ribotim) 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Rrezet e ylberta (vjersha për fëmijë), Rilindja, Prishtinë, 1971), (ribotim) 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Me buzët në gaz (vjersha për fëmijë), Iliriku, Prishtinë 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Fletë ditari rreth një motmotari (vjersha), Iliriku, Prishtinë) 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Trimoshi (tregime për fëmijë dhe të rinj), Iliriku, Prishtinë 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Cace e hope djaloshare (poezi), Iliriku, Prishtinë 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Shfrime nëpër mjegullnajë (reflekse poetike e mendimore), Iliriku, Prishtinë 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Mësime nëpër pësime (shfaqje teatrore), Iliriku, Prishtinë 1998<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Gërricje në damarët e djalërisë (tregime), Rozafa, Prishtinë 1998;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Bulëza të përshenjura, (vjersha kushtuar stinës rinore), Rilindja, Prishtinë 2000;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Ther me pupël (vjersha humoristike), Rilindja, Prishtinë 2000.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Nga fusha e gjuhësisë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Çështje të shqipes standarde në fushë të leksikut dhe të fjalëformimit I, Rilindja 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Paskajorja, çështje e shqipes standarde, Dardania sacra, Prishtinë 2000;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Foljet më -O – në gjuhën shqipe, Dardania sacra, Prishtinë 2002;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Paskajorja dhe standardizimi i gjuhës shqipe, Prishtinë, 2006,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5.Rreth formëzimit të emërtimeve të njerëzve sipas profesionit në gjuhën shqipe (tezë doktorate) MASHT e RK-së, Prishtinë 2014,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Rreth identitetittë gjinisë asnjanëse në shqipen e sotme, Era, Prishtinë 2015,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Shumësi dhe shquarsia e emrave në shqipen standarde, Era, Prishtinë 2015,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Drejt standardizimit të gjuhës shqipe, Era, Prishtinë 2015,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Kontributi i Asdrenit në formimin e gjuhës letrare kombëtare shqipe, Era, Prishtinë 2015,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Çështje të shqipes standarde në fushë të normëzimit II, Era, Prishtinë 2015.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këto të pestat të gatitura për libërtim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Çështje të shqipes standarde rreth 28 temave të diskutueshme,III, Era, Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12. Çështje të shqipes standarde rreth emërtimit të njerëzve sipas veprimtarisë IV, Era, Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13. Çështje të shqipes standarde rreth disa termave nga fusha e teknikës dhe e ekonomisë V, Era, Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14. Çështje të shqipes rreth vendbanimeve, VI, Era, Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15. Fjalor pune (poslovni rečnik) shqip –serbisht, me shtojcën serbokroatisht – shqip, për ndërmarrjet metal-përpunuese – me theks terminologjia tekniko-teknologjike, VII, Era Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe pse në moshë të shtyrë ( ec në 84-shin) pritet që nga penda e këtij autori mjaft të frytshëm të shohin dritën e shtypit edhe vepra të tjera, qoftë nga fusha e gjuhësisë, qoftë nga ajo letrare-artistike, për libërtimin e të cilave qëndron në pritje mirëkuptimi nga institucionet dhe organizmat përkatës të qeverisë sonë, por edhe prej sponzorëve eventualë vullnetmirë.<o:p></o:p></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-47927833328031935732020-06-13T03:51:00.003-07:002020-06-13T03:51:49.245-07:00ÇËSHTJE TË SHQIPES RRETH VENDBANIMEVE (VI)<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
DR. NUHI VESELAJ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ÇËSHTJE TË SHQIPES RRETH VENDBANIMEVE (VI)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prishtinë, 2016<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Recensues<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prof. Dr. Abdullah Zymberi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prof. Dr. Begzad Baliu<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përshëndetje,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lexues i nderuar, mosndryshimi i një numri enorm të emërtimeve të vendbanimeve në trojet aktuale e historike shqiptare me prejardhje të huaj disa të mbetura që nga lashtësia (kryesisht të imponuara me intrigancë nga pushtuesit sllavë e grekë) konsiderohet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) si një shenjë e kulturës së lashtë toleruese shqiptare,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) si një mentalitet përulësie kohësisht i thadruar thellë në shprehi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) si një moszotësi zgjidhjeje konceptore të institucioneve tona të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
deritashme të larta kombëtare shtetërore,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
apo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) si një reflektim i stërmoshuar i shndërruar kohësisht në funksion të një vlere normale simbioze tashmë të patjetërsueshme toponimike?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krejt këto katër versione e ndonjë tjetër përftuese le të vlerësohen e komentohen. Ne, në këtë vepër “Çështje të shqipes rreth vendbanimeve”, jemi përpjekur, jo aq që këtë problematikë t’ia bëjmë sa më transparente opinionit, ose të sfidojmë për zgjidhje institucionet tona kompetente studimore e vendimmarrëse, sa ta trajtojmë lëndën, sa më gjithanshëm e në hollësi nga ana fjalëformimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, lexim e meditim, me tolerancë, duresë e shpresë të trashëguar!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prishtinë, gusht 2016<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me nderime,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Autori<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P a s q y r a e l ë n d ë s<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(ÇËSHTJE TË SHQIPES RRETH VENDBANIMEVE)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P ë r s h ë n d e t je 3<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P ë r m b a j t j a 5<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P a r a t h ë n i e 13<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e parë <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çështje aktuale rreth emërtimit të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
vendbanimeve në gjuhën shqipe <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vështrim hyrës 21<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nënpjesa e parë <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
GJENDJA AKTUALE OIKONIMIKE NË GJUHËN SHQIPE 25<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dy fjalë në gjurmë historike të onomastikës antike shqiptare dhe përgjithësisht 25<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) RRETH NDËRLIDHJES SË GJENDJES HISTORIKE DHE AKTUALE OIKONIMIKE NË KOSOVË 33<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) GJENDJA SHOQËRORE-POLITIKE E AKTUALE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
OIKONIMIKE NË SHQIPËRI 44<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Probleme oikonimike gjithandej trojeve<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
shqiptare 55<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përmbyllje rreth nënpjesës së parë ose meditimi si duhet vepruar 59<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nënëpjesa e dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
KONSULTIM OSE NJOHJE ME PËRMBAJTJEN E DISA BURIMEVE OIKONIMIKË LIDHUR ME TROJET SHQIPTARE 61<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(I) NGA LISTA PËR NDRYSHIMIN E DISA EMËRTIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TË VENDBANIMEVE TË PAPËRSHTASHME TË SHQIPNISË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1938 63<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 63<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Prefektura e Dibrës 65<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prefektura Kosovëas (Kukësit – Nëprefekturë e Qendrës 66<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Prefektura e Lumës 66<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Prefektura e Elbasanit 66<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Prefektura e Korçës 67<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Leskovikut 68<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Kolonjës 68<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6.Prefektura e Gjirokastrës 68<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Delvinës 69<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nëprefektura e Tepelenës 69<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Prefektura e Beratit 69<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Prefektura e Vlorës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Himarës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Vorës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Nënprefektura e Sarandës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Nga prefekturat e tjera 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Burrelit 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Mirditës 70<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Nënprefektura e Pukës 71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Nënprefektura e Lezhës 71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Nënprefektura e Malësisë së Madhe 71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga sqarimi i autorit 71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(II) NGA LISTA E TOPONIMEVE (SLLAVE) NË TERRITORET<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E LIRUEME SHQIPTARE ME SHQIPËRIMET E<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PROPOZUARA (1942) 74<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 74<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Lista e toponimeve në territoret shqiptare me shqipërimet e propozuara 77<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Dibra dhe Struga 77<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prespa 77<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3 Tetova 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Kosova Qendrore 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Metohija dhe ana e Prizrenit 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6, Pellgu i Plavës 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Zona e Ulqinit 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Lumej dhe male 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Rajonet 78<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10.Stacionet hekurudhore 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Ohër-Strugë 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Linja Shkup-Mitrovicë 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) LInja Pejë-Fushëkosovë 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Linja Fushë-Kosovë Prishtinë Podujeve – Kurshumlija 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Linja Rasha-Novipazar-Rozhajë-Kolashin 79<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II.Venerime nga burimi i mësipërm 80<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Veçori të përgjithshme 80<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Veçori formëzuese fjalëformuese 81<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundim 82<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(III). NGA FJALOR I EMRAVE GJEOGRAFIKË, Tiranë 2002 83<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Konstatime të nevojshme 83<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Nga “Parathënia” 83<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Nga Ndërtimi i Fjalorit 84<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Nga kriteret dhe rregullat e ndjekura 85<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Shembuj me zanore e grup zanoresh 86<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Shembuj me bashkëtingëllore e grupbashkëtingëlloresh 86<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II. Disa rregulla drejtshkrimore!! 87<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III, Disa rregulla gramatikore 88<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundim 88<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(IV) NGA REGJISTRI I STANDARDIZUAR I EMËRVENDEVE TË KOSOVËS, PRISHTINË (2005) 90<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 90<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Parime dhe detyra 91<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Të dhëna me interes në raportin FEGJ/RSEK 93<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Pasqyra e numrit të emrave të përveçëm oikonimikë sipas shkronjave në këto dy burime 93<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Sqarime lidhur me të dhënat nga Pasqyra 94<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim 95<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(V) NGA REGJISTRI I EMRAVE TË QYTETEVE DHE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
FSHATRAVE TË KOSOVËS E METOHISË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-versioni serbisht 96<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 96<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Qarqet dhe komunat (Okruzi i opštine) 96<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vërejtje 97<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Intervenimi nga hartuesit (në serbisht) bërë komplet kësaj liste rreth emrave përkatës 97<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Disa shembuj serbisht dhe dy versionet e mëparshme të propozuara shqip 1942/2005 100<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nga Kosova Qendrore 100<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shënim 100<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nga Metohia dhe zona e Prizrenit 101<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Disa konstatime me pikëpyetje 101<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5)Venerime të elementeve të shqipes në formëzimin e vendbanimeve përkatëse 104<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Trajta në shqipe duket si parësore 104<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtime nga rrënja ose fjala e qartë shqipe 104<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Trajta të përbashkëta ose ndërndikuese indirekt në trajtën e pashquar 105<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Trajta të përbashkëta të huazuara nga turqishtja 106<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Raste që qëndrojnë si dyjare 106<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(VI) NGA REGJISTRI AKTUAL I QYTETEVE DHE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
FSHATRAVE TË KOSOVËS SIPAS RAJONEVE 107<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 107<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndarja e territorit të Kosovës sipas qarqeve (rajoneve) administrative 107<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vërejtje 108<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Regjistri aktual dhe emrat e komunave sipas administratës tre gjuhësore: shqip- serbisht- anglisht 108<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim 109<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Numri dhe realizimi i ndryshim-risimeve të vendbanimeve të Kosovës sipas regjistrave 2005/2015 110<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim 112<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundimi i pjesës së parë 113<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e dytë 119<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
RRETH FORMËZIMIT DHE FJALËFORMIMIT TË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
EMËRTIMEVETË VENDBANIMEVE NË GJUHËS SHQIPE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
–me theks emërtimet e propozuara në Kosovë 121<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 121<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A. Vështrim i shkurtër rreth emërtimeve në funksion 117<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Raporti i emërtimeve të vendbanimeve në funksion<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
serbisht e shqip 121<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Parimet dhe burimet mbështetëse në punën e Komisionit 127<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Pasqyra e numrit të vendbanimeve të rishqyrtuara, përkatësisht të propozuara nëpër komunat e Kosovës, sipas Regjistrit 129<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim 131<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B. Analiza formëzuese e fjalëformuese e emërtimeve të vendbanimeve të propozuara sipas Regjistrit e më gjerë 133<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(I) Formëzimet pa ndajshtesa 134<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emra të përgjitshëm konkretë të formëzuar si vendbanime 134<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emra të përgjithshëm abstraktë të formëzuar si vendbanime 135<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(II) EMËRTIMET E VENDBANIMEVE ME PRAPASHTESIM 137<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A. Emërtimet me fundoret a prapashtesat e huaja të imponuara 138 <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me formantet me origjinë sllave 138<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Emërtimet me -icë/-ica 138<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimet me -(v)iqi 139<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Emërtimet me -ovac/-ovci 140<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Emërtimet me -evac/-evci 141<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Emërtimet me -evo/-eva 142<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Emërtimet me -ovo/-ova 143<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Emërtimet me -avo/-ava 144<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shënim 144<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me formante me origjinë greke e turke 145<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Emërtimet me -OS e –OT 145<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Emërtimet me –OS 145<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Emërtimet me –OT 146<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimet me prapashtesat -a/xhi, a/li, dhe -ije 146<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Emërtimet me -a /xhi 146<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Emërtimet me a/li (-lli) 147<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c. Emërtimet me –i ose –ije 147<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B. Emërtime VENDBANIMESH me prapashtesat e përvetësuara MBI BAZË ORONIMESH 149<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –ishtë 149<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me -n/ik 150<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me –inë /-in 151<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Emërtimet me -ore e –tore 152<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim 153<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
C. Emërtimet mbi bazë të emrave me prapashtesate përvetësuara për koncepte nga veprimtaria e njeriut 154<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –aj 154<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërmbyllje ose sqarim i domosdoshëm 158<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me prapashtesat etnonime: -as, -an, -ak 162<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me –as 162<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Raporti etnonim-patronim / vendbanim me prapashtesat <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-AJ dhe –AS 166<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skema trirubrikashe 167<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –an (-j/an ose -i/an) 168<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me –ak 170<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç. Emërtimet me prapashtesat e specifikuara për emërtimet e njerëzve sipas profesionit 171<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -ë/s 171<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –tar e –ar 172<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –tar 172<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Ermërtimet me –ar 172<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me –or 174<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
D. Formimet mbi bazë nga veprimtaritë e tjera semantike me prapashtesat përkatëse të përvetësuara 176<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Emërtimet nën ndikimin e sendeve apo të mjeteve të punës 176<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimet nën ndikimin e emrave nga fusha e nocioneve abstaktë 177<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me –i 177<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me emra të ndryshëm abstraktë dhe nga emra vetjakë (të modës) 178<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Shembuj me –IM 178<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Shembuj me fundore të tjera 178<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Shembuj me –OJË 179<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Emërtimet me prapashtesat a emocionuese - zvogëluese 180<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -ush/-ushë 181<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –osh 181<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me -oz 181 <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Emërtimet me prapashtesat zvogëluese –TH dhe –ZË/-ËZ 182<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –TH 182<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me –ZË/ËZ 182<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim 184<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dh. EMËRTIMET me prapashtesat e siprapashtesat përkatëse me prirje specializimi për emërtimet e vendbanimeve 185<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 185<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –ajë 186<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Identifikimi 186<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Raporti me simotrën –NAJË 187<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Raporti -AJ/-AJË 192<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me isht 191<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me -sh/ç, -ash e -esh 192<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -sh/ç 192<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –ash 193<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me –esh 193<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim 194<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Emërtimet me -et e –at 195<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me –et 195<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –at 195<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim 196<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim plotësues 197<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Emërtimet me –arë 197<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Emërtimet me –anë 200<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Emërtimet me -i/onë 202<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përmbyllje rreth prapashtesave me prirje specifikimi lidhur me nënfushat semantike ose profilimet që mbulojnë 205 <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(III) Formimet me kompozim e në mënyrë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
perifrastike 209<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hyrje 209<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me kompozita të mirëfillta 209<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet togfjalësha 211<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me çiftat togfjalësh me epitetin:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
i epërm/ i poshtëm 211<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me çiftat togfjaklësh me epitetin:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
i vogël/ i madh 212<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me mungesë çifti 212<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me togfjalësha të tjerë 212<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(IV) Raporti i SHKALLSHMERISË kuptIMORE Sipas mënyrave të fjalëformimit TË VENDBANIMEVE NË GJUHËN SHQIPE 213<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skema e shkallshmërisë kuptimore 214<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundimi i pjesës së dytë 216<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËRMBYLLJE OSE CILAT JANË DISA NGA RISIMET<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
KRYESORE SFIDUESE NGA KJO VEPËR 222<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga pjesa e parë 223<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga pjesa e dytë 227<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rezyme ose komenti ynë përmbyllës 229<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Literatura kryesore 237<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të dhëna bio-bibliografike për autorin 239<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P a r a t h ë n i e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fill pas Çlirimit të Kosovës nga pushteti serb, qershor 1999, pasi Qeveria e përkohshme e Kosovës, natyrisht, jo pa lejemarrje me gojë me kreun e Administratës Ndërkombëtare për Kosovën (UNMIK) kishte pranuar nismën e disa intelektualëve të Prishtinës (gusht 1999) që në Kosovën e Çliruar të rishikohen dhe rivendosen emërtimet e rrugëve si dhe të vendbanimeve (fshatrave e të qyteteve), ngase më parë dhe gjatë kësaj Lufte ishin bërë ndryshime të mëdha në dobi të emërtimeve zyrtare serbe, andaj lidhur me këtë ndërmarrje pa humbur kohë, gjithsersi mbi bazë vullnetare, edhe ishin formuar komisionet përkatëse në shkallë vendi si dhe në nivel komunash. Në Komisionin rreth emërtimit të rrugëve, shesheve e lagjeve të Prishtinës, anëtar komisioni më kishin propozuar edhe mua. Pranova me kënaqësi, ku dhe dhashë kontributin tim modest, më tepër nga pikëpamja drejtshkrimo-fjalëformuese të emërtimeve. Me thënë të drejtën, kjo çështje imponohej si temë e ngutshme problemore shoqërore–politike në këto dy aspekte:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, mbasi nga administrata e pakmëparshme serbe pëqindja e emërtimeve të rrugëve, siç u cek më sipër, në favor të emërtimeve në serbisht, dilte mbi 80%, madje ishin favorizuar emërtime nga kombësitë e tjera, ndërkaq emërtimet në shqipe kishin mbetur në pakicë, edhe pse dihej përqindja shumicë e shqiptarëve 70-80%, që assesi s’mund të vihej në dyshim, dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, siç e kishim konstatuar ne, edhe më përpara në shqipe çështja drejtshkrimore e emërtimeve të rrugëve paraqitej siproblemore. Së këtejmi, pikërisht për çështjen e dytë, problemin drejtshkrimor të rrugëve, lagjeve, shesheve, në plan kombëtar, e kishim rrahur disa vite më parë në një artikull të botuar në gazetën Rilindja, ku konstatonim që kjo çështje nuk kishte gjetur zgjidhje të plotë e të kënaqshme as në Drejtshkrimin e gjuhës shqipe (1973) dhe as në burime të tjera normëzuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, pasi Komisioni ynë e kreu punën, duke e dorëzuar tek organi kompetent komunal, materialin me propopozimet për emërtimet e reja të rrugëve, shesheve dhe lagjeve të kryeqytetit, nga shtypi morëm vesh që edhe Komisioni Qendror për rishikimin e përshtatshmërisë ose për standardizimin e vendbanimeve të Kosovës (formuar, dhjetor 1999), kishte qenë në vazhdë të punës së vet të suksesshme, madje pas harmonizimit të punës me komisionet pëkatëse të komunave, propozimi i tyre si version i parë, ishte publikuar në gazetën Rilindja (2000). Aty, në atë publikim, pata vërejtur, që disa emërtime të reja ishin farkëtuar disi pa respektuar disa kritere të rëndësishme rreth specifikimit të ndajshtesave emërformuese të shqipes, të cilat, gjithsesi, për mendimin tonë, nuk ishin përdorur plotësisht në përputhje me rregullat ose prirjet rreth specifikimit apo specializimit të afikseve përkatëse të sistemit fjalëformuese nominal të shqipes. Këtë bindje e bazonim në faktin se lidhur me këtë fushë studimore kisha fituar njëfarë përvoje teorike e praktike, sepse përveç temës së doktoraturës Rreth emërtimit e formëzimit të njerëzve sipas profesionit në gjuhën shqipe, kisha botuar edhe ndonjë artikulli përkatës, ku kisha trajtuar pjesë të strukturës emërformuese të gjuhës shqipe brenda sistemit fjalëformues global, përkatësisht tashmë e kisha të botuar edhe veprën: Çështje të shqipes standarde …I, - Rreth konsolidimit të modeleve të caktuara emërformuese mbi bazë të disa prapashtesave të specifikuara, Prishtinë, 1997, ku në vëshgimet e mia studimore kisha konstatuar disa rregulla aksiomativisht të qëndrueshme rreth specifikimit të prapashtesave përkatëse sipas nënfushave të caktuara semantike që mbulonin ose prireshin të mbulonin, të cilat, deri atëherë, nuk ishin vërejtur sa duhet ose fare nga standardologët përkatës, rregulla këto, që duhej t’i konstatonin dhe t’i rekomandonin pikërisht ata (standardologët). Prandaj edhe vendosëm që përvojën tonë në këtë lëmë ta bëjmë të njohur publikisht, në mënyrë që jo vetëm opinioni i gjerë, por të jenë në dijeni lidhur me këtë së paku edhe anëtarët e Komisionit Qendror .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, në veprën Çështje të shqipes standarde...I (1997), pas hyrjes, në temën e parë prirëse, në bazë të kontatim-vëzhgimeve të mëparshme, kishim konstatuar specifikimin e afikseve (prapashtesave autoktone) për disa nënfushat përkatëse semantike, të të dy sistemeve morfologjike–fjalëformuese të gjuhës shqipe, të sistemit foljor dhe atij emëror.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Lidhur me sistemin foljor konstatonim që në Gramatikën e Akademisë paraqiteshin të trajtuara mirë vetëm katër prapashtesa foljore bazë: -IS, -IT, -OS, -O, që nuk kontestoheshin, por në realitetin tonë gjuhësor, siç argumentonim ne, mbi temë në bashkëtingëllore veç këtyre 4 prapashtesave të mirëfillta: -S, -IS, -IT dhe –OS ndeshen edhe 4 të tjera të identifikuara si ndërfërkime: -I/J, -E/J, -AS dhe –AT – gjithsej 8 prapashtesa mbi temë konsonantike dhe një tip të njohur mbi temë foljore: formanti -O– pa zgjerim. Ndërkaq të foljet me –O me zgjerim, përveç: -RO, -TO, -LLO, -SO dhe -ZO, të cekura ose të trajtuara paksa në atë gramatikë, që ne i quajtëm si të mirëfillta, ndeshëm edhe 13 të tjera: 6 sivariante të prapashtesave të mirëfillta të –O-së me zgjerim: -NO, -MO, -RRO, -LO, -IZO, -CO, si dhe 7 formante të tjera të diskutueshme si zgjerim i prapashtesës –O: -KO, -SHO, -SHTO, -ÇO, -ZHO, -HO dhe –JO, të cilat aty vetëm sa i shoqëronim me ndonjë shembull ilustrues, por nuk u trajtuan në përimtësi, lëndë kjo që më në hollësi iu bë e njohur opinionit më vonë, me veprën: Foljet më –O në gjuhën shqipe, Prishtinë 2002, madje si punim i veçantë viteve të fundit është botuar edhe vëzhgimi ynë për foljet me prapashtesën e pavarur –AVë. Dhe së këndejmi, për rrjedhojë del që gjuha shqipe globale, sipas vëzhgimeve tona, ka 28 prapashtesa foljore dhe që të gjitha këto kanë gjetur ose priren të gjejnë përdorim si formante të specifikuara ose të specializuara për nënfusha të caktuara semantike, pra edhe brenda shqipes standarde.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Ndërkaq për sistemin emëror në atë punim prirës, sipas nënfushave semantike që mbulojnë, po sipas vëzhgimeve tona, qenë identifikuar disa prapashtesa emërformuese, të cilat ndërkohë edhe janë trajtuar mjaft gjerësisht e në hollësi, qoftë aty (në veprën Çështje të shqipes standarde ... I, 1997), qoftë në punime të tjera të veçanta: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) –tar, -ar, -ës dhe -an (huazimet me –ik/ë fundore)– të spesifikuara për emërtimin e njerëzve sipas profesionit a veprimtarisë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) –as, -j/an - pothuaj të specializuara për emërtimin e njerëzve sipas vendbanimit a prejardhjes,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) -or, -ore, -(ë)s, (ë)se, -cë, -urina etj. - shumë praktike për emërtimin e gjë-sendeve ose të mjeteve konkrete të punës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) –tore – me prirje specializimi për emërtimin e vendshërbesave,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lokaleve të punës etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) –i, -si, -shmëri, të + pjesore +t- praktikisht shquhen në përdorim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
për nocione abstrakte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) –aj – e specializuar kryesish, për emërtimin e patronimeve,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) –atore, -eshë dhe –e - praktikisht të njohura për emërtimin e grave sipas veprimtarisë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe, si me thënë, në këtë vazhdë, veç e kishim të gatuar idenë për të shtrirë hulumtimin në drejtim të konstatimit rreth specifikimit të afikseve te mundshme fjalëformuese edhe për nënfusha të tjera semantike dhe pikërisht për emërtimin e vendbanimeve, në kuadër të toponimisë dhe lidhur me këtë sa pata filluar me grumbullue material. Për këtë qëllim sa për konsultim ndamë ndonjë hartë si provë dhe hulumtonin edhe burime të tjera dhe po atëherë, për ne, fatlumnisht, piku materiali i grumbulluar, i sapobotuar në gazetën Rilindja, rreth emërtimeve të vendbanimeve të Kosovës (2000), material, ky që ishte, pra, shumë i mirëseardhur për ne, ngase ai material, vinte i përpunuar jo aq dosido, por i niveluar nga një dorë studiuesish tanë të njohur nga Komisioni Qendror për Standardizimin e emërvendeve të Kosovës, dhe kështu m’u rrit e ngrit motivi edhe më shumë për t’iu rrekur punës, pikërisht rreth mënyrave formëzuese-fjalëformuese të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Natyrisht, puna e parë ishte me e shumue dhe me e grumbullue materialin dhe njëherazi me i seleksionue e konstatue zgjidhjet që ishin bërë më parë, qoftë si zgjidhje formëzuese të trashëguara, qoftë edhe të rishtkrijuara, spontanisht ose zyrtarisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë kontekst vumë re disa mbështjellime që kishin ndodhur, duke ngarkuar pa nevojë për mungesë përvoje konceptore disa ndajshtesa edhe për këtë fushë semantike, të cilat tashmë veç ishin të zëna, ose të specalizuara mirë për nënfusha të tjera semantike. Kështu si rezultat i përpjekjes sonë në këtë drejtim doli asokohe edhe punimi me titulli: “Çështje rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe” – me theks emërtimet e propozuara në Kosovë, botuar në gazetën Rilindja. në vitin 2001, në 11 vazhdime.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, meqë kjo temë, nga aspekti fjalëformues-formëzues, mesa dinim atëherë nuk ishte trajtuar gjëkundi dhe, si duket, ashtu e pastudiuar në hollësi, ka mbetur deri në ditët e sotme, andaj lidhur me këtë, pa marrë parasysh vështirësitë, vendosëm ta rishikojmë dhe ta përplotësojmë sa është e mundur po atë temë, po tash si vepër me titull: Çështje të shqipes rreth emërtimit të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, pra, ishim dhe jemi të vetëdishëm për vështirësitë fillestare (pioniere) që ka çdo punë serioze, megjithatë, duke e pasur të qartë rëndësinë që ka, së pari, paraqitja dhe pastaj shqyrtimi, dhe ndërkohë zbardhja e zgjidhja e problemeve të tilla, patëm marrë dhe tash po e rimarrim guximin që së paku të vazhdojmë të rivënët e tiketave në këtë shtrimtraseje fjalëformimi, e pastaj ndërrmarrësit, ekspertë më të përgatitur e më me nge se ne, këtë stazë-ecjeje ligjërimi ta bëjnë më të lehtëkalueshme, më të mirështruar, madje edhe ta bëjnë objekt shembëll për të mirë, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sa patëm arritur të shenjonim diçka nga tiketimi fillestar në këtë drejtim, edhe pse atëherë përpjekja jonë qe vlerësuar pozitivisht, sot nuk mund të jemi të kënaqur, prandaj duke e rimarrë në rishikim të njëjtën temë do të përpiqemi që atë punë ta bëjmë edhe më të qartë edhe më të plotë. Një nevojë e tillë fjalëformuese, si çështje hapur ndjehet aktualisht, jo vetëm në Kosovë, por edhe në Shqipri dhe në mbarë trojet shqiptare. Madje, zgjidhja i një problemi të tillë në mos qoftë edhe më i madh për të gjitha trojet shqiptare, është po aq aktual e më tepër sa ishte edhe atëherë, në fillimvitet e mijëvjeçarit të ri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, tash sa vite, përveç materialit të mëparshëm na ra të njihemi edhe me material të ri kushtuar kësaj teme, prandaj e pamë të arsyeshme që punimin ta zgjerojmë në përmasa të një vepre, duke e ndarë në dy pjesë, punimin e atëhershëm, të rishikuar, po e lëmë si pjesë të dytë, ndërkaq materialin e ri oikonimik që po ofrohet përgjithësisht me fakte të reja të interpretuara sipas dokumentave përkatës, po e trajtojmë si pjesë të parë të veprës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e drejta, edhe pjesën e parë po e ndajmë në dy nënpjesë, në nënpjesën e parë, me pak fjalë paraqesim problemin aktual ekzistues në përgjithësi dhe konkretisht, në tri zona: Kosovë, Shqipëri e gjithasndej në Trojet e tjera shqiptare dhe njëherazi në nënpjesën e dytë do të njohim opinionin me përmbajtjen e disa burimeve ose të dokumentave përkatës që përmbajnë lëndë të grumbulluar ose pjesërisht të analizuar lidhur me këtë temë, që nuk i njihnim më parë, dokumenta këta, të cilët ofrohen si lëndë me emërtime të formëzuara të vendbanimeve të trojeve shqiptare kryesisht, por në raste edhe me propozime për ndryshimin e tyre me emërtime të reja më të përshtatshme gjuhësisht e kombëtarisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Natyrisht në këtë pjesë të parë të punimit do të vëmë theksin te problemi më i madh që i imponohet shqipes që është: raporti ndërgjuhësor sllavisht (bullgaro-serbisht) – shqip i emërtimeve oikonomike të trashëguara që nga mesjeta e më vonë deri në ditët tona sidomos në Kosovë. Trashëgimi kjo e fryrë, e politizuar dhe e manipuluar nga pala sllave për qëllime makiaveliste, sidomos nga serbët. Meqë nga analiza ose ballafaqimi me lëndën nga këto burime edhe pritet të plotësohet çështja, madje edhe të zbardhet sadokudo raporti shqip-sllavisht të emërtimeve në trojet shqiptare, me theks serbisht(!), prandaj kërkojmë nga lexuesi i nderuar që t’i bashkohet aktivisht përpjekjes sonë në mënyrë që së bashku të ndihmojmë sa të mundemi zgjidhjen e problemeve të diskutueshme, siç është, përveç tjerash së paku edhe vlerësimi ose ndryshimi i disa emërtimeve të çuditshme apo “me marre” në të dyja gjuhët, sepse kemi të bëjmë me një problematikë vërtet të hapur dhe shumë të gjerë e serioze të manipuluar edhe politikisht, dhe si të tillë jo të paprekur e të parrahur, nga aspekte të ndryshme, edhe nga studiues të tjerë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është vendi të falenderojmë botuesin dhe recensuesit: Prof. dr. Abdullah Zymberi dhe Prof. dr. Begzad Baliu. Në mënyrë të veçantë i jam mirënjohës profesor Begzad Baliut, i cili jo vetëm tash, por edhe atëherë, për dallim nga të tjerët punimin tonë të vitit 2001 e pati vlerësuar drejt, duke e përdorur edhe si referencë në veprën e tij Gjendja e toponimisë shqiptare në Ballkan, Era Prishtinë.2004.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi falenderoj edhe studiusit, si: Shefki Sejdiu, Rexhep Doçi, Rami Memushaj, Emil Lafe, Mustafa Ibrahimi, Jusuf Osmani, Isa Bajçinca, Ilir Konushevci, Begzad Baliu, e shumë e shumë të tjerë, sepse nga punimet e të cilëve kemi mësuar, por për hir të zgjidhjes përfundimtare të çështjes kërkojmë ndihmë e mirëkuptim, jo vetëm nga ata, por edhe nga studiues të tjerë, madje edhe nga joshqiptarë, specialistë të kësaj fushe studimore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e parë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çështje aktuale rreth emërtimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vështrim hyrës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me qëllim që punimit t’i japim natyrë serioze shkencore që në fillim në këtë vështrim hyrës po shënojmë disa terma në kuadër të disiplinës ku përfshihet edhe dija rreth emërvendeve ose vendbanimeve, të cilët i kemi objekt trajtimi në punimin tonë. Kështu menjëherë po përmendim onomastikën, si degë të linguistikës (gjuhësisë), e cila studion emrat e përveçëm dhe se në kuadër të saj bashkëveprojnë disa disiplina, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- etnonimia (që studion emrat e popujve, fiseve të kombeve e të kombësive),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- antroponimia (emrat e përveçëm vetjak të njerëzve),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- toponimia, e cila studion emrat gjeografikë, ndërkaq në kuadër të saj dallohen këto nëndisiplina:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) toponimia hidronimike ose hidronimia (studion emrat e ujrave: përrojeve, lumejve e deteve),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) toponimia oronimike ose oronimia (studion emrat e bjeshkave, maleve, arave etj.) dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) toponimia oikonimike ose oikonimia (urbane e rrurale), e cila studion emrat e vendbanimeve (qyteteve, fshatrave, qendrave të banimit).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, siç po shihet nga titulli i punimit tonë, ne, kemi të bëjmë kryesisht rreth trajtimit të emrave të vendbanimeve të trojeve shqiptare, por pa përjashtuar ndonjë shembull ilustrimi që ndërlidhet shkrimisht e prejardhjesisht edhe me nëndisplinat a nëndegët e tjera të toponimisë, përkatësisht të onomastikës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, ne për mos me humbë në komplesin e problemeve të shumta onomastike që i imponohen shqipes, siç u sqarua paksa në Parathënie, si fill e bazë të parë mbështetës do ta kemi punimin tonë “Çështje rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe”– me theks emërtimet në Kosovë”, i publikuar në gazetën Rilindja të Prishtinës, mars 2001, në 11 vazhdime (19-31,’1), i cili atbotë edhe pse qe pritur mirë, edhe prej disa anëtarëve të Komisionit Qendror për Standardizimin e Vendbanimeve të Kosovës (1999-2001), për shkaqe të ndryshme edhe objektive, nuk e pati jehonën e duhur gjithkëndej e gjithandej. Pse ndodhi kështu? Të tjerët mund të dinë e t’i shprehin shkaqet më mirë, por unë po i mëshoj arsyetimit, që pikërisht në atë periudhë lënda për standardizimin e vendbanimeve të Kosovës ishte në përfundim e sipër nga ky Komision, sepse propozimet nga komisionet e komunave pothuaj kishin përfunduar. Megjithatë mund të thuhet që ndonjëri nga propozimet tona, edhe pse ishte atëherë në fazën e konstatim-supozimeve dhe binte paksa ndesh me praktikën e deriatëhershme lidhur me ngarkesat enorme të afikseve përkatëse me polisemantizim etj., nuk qe fare pa ndikim, së paku te ndonjë anëtar komisioni.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, siç e kemi cekur edhe më përpara, meqë punimi ynë kishte të bënte me një ide ose temë të veçantë, realisht të patrajtuar në hollësi më pëpara në kuadër të shkencës sonë për gjuhën, sidomos nga aspekti i fjalëformimit, andaj, logjikisht mbeti që tashembastashti, duke u rishikuar, të vlerësohet më me nge, qoftë edhe nga opinioni i gjerë intelektual, qoftë nga gramatikanët e standardologët e qendrave tona studimore gjuhësore, Tirana, Prishtina, Shkupi (Tetova), Podgorica (Ulqini), Presheva (Beogradi) etj. Mirëpo, e themi me keqardhje, nuk do të dëshiroja që edhe kjo temë si disa çështje të tjera gramatiko-ortologjike e pragmatike të nismuara prej nesh (si paskajorja, shumësi dhe shquarsia e emrave, asnjanësi etj. etj.), që edhe tash pas afro 20 vitesh, të mbesin të pavlerësuara seriozisht. Këtë e theksojmë në mënyrë të veçantë, sepse çështja e emërtimeve të vendbanimve nga pikëpamja e qëndrueshmerisë drejtshkrimore e drejt-fjalëformuese si temë e hapur në Kosovë ashtu edhe në Shqipri dhe më gjerë, sot për sot, paraqitet edhe më aktuale se atëherë kur pata filluar me e shenjue këtë temë brenda kohëhapësirës përkatëse të terminologjisë shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, pikërisht në pjesën e pare shtesë të këtij punimi i kemi vënë vetes për detyrë me i njoftë dhe dhe me i sqarue para opininonit këto dy çështje madhore, siç janë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) në nënpjesën e parë: Gjendja aktuale oikonomike në gjuhën shqipe: 1) në Kosovë, 2) në Shqipëri dhe 3) gjithandej në Trojet e tjera shqiptare dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) në nënpjesën e dytë: Konsultimi ose njohja me përmbajtjes e së 6 burimeve oikonimike ku dalin të shënuara emërtimet e vendbanimeve në viset shqiptare, në Shqipëri, në Kosovë e paksa gjithandej në Trojet e tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nënpjesa e parë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
GJENDJA AKTUALE OIKONIMIKE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NË GJUHËN SHQIPE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë nënpjesë të punimit në vend të hyrjes do të themi dy fjalë rreth historikut të onomastikës shqiptare përgjithësisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dy fjalë në gjurmë të historikut të onomastikës antike shqiptare<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e përgjithësisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse dihet që asnjë gjuhe nuk mund t’i fiksohet data e fillimit të formimit të saj, megjithatë secila gjuhë që është tipar themelor filltar i një etnie (kombësie a kombi) ka historikun e vet. Gjithsesi, secila gjuhë lidhet me emërtimin e një etnonimi, madje edhe me emërtimin e vendqendrimit të folësve përkatës të atij kombi a kombësie. Edhe emri i gjuhës shqipe ndërlidhet me etnonimin shqiptar dhe toponimin Shqipri /Shqipni e Shqypni (Shqipëri). Në të vërtetë, ky toponim me koncept gjeografik, njihej më herët, por del i emërtuar si emër shteti të mvetësishëm, i njohur ndërkombëtarisht, vetëm pas vitit 1912, por që nuk mbulonte të gjitha trojet e banuara me shumicë shqiptare, të cilët identifikohen gjeografikisht e historikisht me gjuhën e vet dhe me veti të tjera etnike e kulturore . Është e vërtetë se shtetet dhe popujt e tjerë sot na njohin, kryesisht me termat: alban Albania, pastaj Arnaut Arnautllëk, ndërkaq si komb (etni) na njihnin edhe me emër-termat etnonim e toponim: Arbanas (Arbanashki), Arvanitas (Arvanites, Alvaniki), Albanes (Albanisch, Albanian, Albanez, Albaniez, Albanees, pa përmendur ngatërresa emërtimesh: si epirot, daradan, grek, turq, serbë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu studiuesit, duke u bazuar në gjuhën e veçantë të trashëguar që e kemi dhe duke u nisur nga realiteti historik dhe faktet ekzistuese gjeografike, ku sot jeton shumica e popullit shqiptar në këto vise na konstatojnë si popull autokton, por sa i përket prejardhjes ka disa hipoteza. Deri tash në dy qendrat albanologjike shqiptare: Tirana e Prishtina, prejardhja e shqiptarëve dhe e gjuhës shqipe ndërlidhet me Ilirinë, ilirët dhe ilirishten, por pa e përjashtuar njëfarë ndërlidhjeje me Thrakinë, thrakët e thrakishten.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e drejta, pa e injoruar ilirishten e Ilirinë, në kohët e sotme është rilindur hipoteza (e veprimtarëve të Rilindjes shqiptare dhe jo vetëm e tyre) për prejadhjen e protoshqiptarëve dhe të protoshqipes nga pellazgishtja *pellas +Ge ose*pellas+De ose P(j)ellas+dhe që zbërthehet: pjellë nga dheu ose lindur nga dheu dhe kështu, duke i ndërlidhur stërgjyshët e protoshqiptarëve si popull hyjnor para e pas Noes (Nauhut, Nuhut Nuh-it) ose si popull ndër më të vjetrit në botë, hipotezë kjo gjjithsesi aktuale dhe me ngjyrim përshkallëzues mbështetur mbi bazë dokrinore fetare, sipas treshes: adamo–nauho-abrahame!…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne duke u uruar punë të mbarë studiuesve të tillë të sotëm, të cilët po i japin aq publicitet çështjes rreth: pellazgëve, pellgasve, pellazgishtes, përkatësisht protoshqiptarëve si popull hyjnor, me gjuhë hyjnore të tyre, po shtojmë edhe këtë se me prejardhje pellazge ose në simbiozë, veç ilirëve, thrakasve, dardanëve nga studiuesit e tillë quhen sot edhe shumë popuj të tjerë të lashtë, shumica të identifikuar edhe historikisht si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Atlantidët, Egjiptasit e Vjetër, Hititët, Shumerët, Persët, Amazonët, Frigasit, Mikenasit, Spartanët, Akilejtë, Etruskët, Frigjidët, Mesapët, Latinët, Tirsenët, Keltët, Maqedonët e Moçëm, Epirotët, Romakët, Britanikët, Irlandezët, Gjermanikët, Frankët, “Grekët” e Lashtë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe pse kam hasur në burime të caktuara që studiuesit e caktuar e ndërlidhin logjikisht e mjaft argumentisht protoshqipen e protoshqiptarët me atë periudhë, përkatësisht me fijet historike të shumicës së emrave të popujve të sipërshënuar, këtu unë po përmend sa për ilustrim, vetëm një fakt venerues vetjak. Si student pasuniversitar e kam pasë parë vetë në një burim që edhe te hetitishtja (gjuhë e lashtë e Azisë së Vogël) vëreheshin përmrat grimcë ngjashëm pothuaj si në gjuhën shqipe. Po ashtu, ndeshen edhe disa fjalë (konkordanca) etimologjikisht të ngjashme me gjuhë të tilla të vjetra mediterane, të gjalla ose të zhdukura, që zgjojnë interes, madje edhe me ato të Lindjes së Hershme, por e pranojmë se nuk kishim krahë specialë të pajisur me tejqyrë të instaluar teknikodigjetalisht në shtatin e mendjesisë sonë të pashkëputur nga toka bazë për të fluturuar ose për të ecur e për të parë e gjurmuar më thellë në ato hapësira me plot mjegullnaja të padëpërtueshme për sytë e rëndomtë, atëherë detyrimisht u ndala në dhe-tokën tonë. Mirëpo, sa për kërshëri, shfrytëzova praninë e prof. E. Çebejt, i cili atëbotë mbante një cikël ligjëratash për ne studentët pasuniversitarë në Prishtinë, të cilin e pata pyetur lidhur me ngjashmërinë e përemrave grimcë hetitisht-shqip, ai m’u përgjigj vetëm kaq:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- Edhe një studiues gjerman ma ka bërë po këtë pyetje.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq rreth konkordancave mediterane si venë /vino... dhe tezës pellgase ose pellazgjike (pellazde), pasi i recitoi disa vargje të Fishtes që ndërlidheshin me këtë hipotezë, shkurt më tha:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Ne duhet ta forcojmë punën me ilirishten.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, studiuesve tanë dhe të huaj u uroj suksese në hulumtime të mëtejshme për të na sjellë argumenta të rinj që flasin për raportin gjurmëve të shqipes me pellazgishten, por gjithsesi do të dëshironim që mos t’i ndahen dhe mos të ndahemi edhe ne rreth përforcimit të hipotezës rrënjëzuese ose këshillës së Çabejt: Shqipja - bijë e ilishtes me disa komponente të thrakishtes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, sipas asaj që kemi mundur të shohim dhe të gjykojmë kemi fituar bindje të plotë që vërtet shqipja që e kemi sot që në antikë e kishte të ravijëzuar qartë fizionominë e saj ligjërimore edhe në troje të Dardanisë Iliriane dhe kjo dëshmohet katërçipërisht edhe me disa fakte gjuhësore, siç janë ndërndikimet gjuhësore me greqishten e vjetër, latinishten, thrakishten, keltishten, e ndonjë gjuhë tjetër, dhe ndërkohë e më vonë edhe me sllavishten e arabo-turqishten dhe gjuhë të tjera. Në këtë kontekst si fakte ndeshim edhe elemente oikonomike, emërtime këto, gjurmë e të cilave hetohen në disa emërtime vendoikonimesh të vjetra në trojet historike të shqiptarëve e më gjerë si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Naisus, Scodra, Duracium, Mathus, Vicianum, Ulpianë, Therandë, Livragonë, Vendenis, Siparant, Margus, Bardarium, Dalmacija, Helada, Buena, Scardus, Iliria, Dardania, Pindi, Athina, Butrinti, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
të cilat të ruajtura në gojën e banuesve trashëgues sot thjesht-shqiptohen shqip:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nish, Shkodër, Durrës, Mat, Vushtrri etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, në këtë hyrje nuk e shohim të arsyeshme të zgjatemi më tepër lidhur me këtë, ngase ndonjëra nga këto raste sadopak është prekur edhe prej nesh, qoftë rrëshqitazi këtu ose në punime të tjera më me nge.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e drejta, kur është fjala tek oikonimet toponimike të vjetra që shkenca e re po i qet në dritë, mendoj që disa nga studiuesit tanë me profil gramatikani apo standardologu, assesi nuk duhet ndjerë ndonjëfarë krenarie folklorike, duke u kënaqur me ndonjë konkordancë të përbashkët të shqipes me gjuhët e huaja, gjëra këto që u përkasin t’i vlerësojnë profesionisht studiuesit e profilit përkatës, linguistëve me përgatitje lashtohistorike, ndërkaq, gramatikanët dhe standardologët tanë të sotëm, siç mendojmë ne, duhet t’i kthehen shqipes, gjuhës së sotme shqipe, përpunimit të saj, ta begatojnë atë, pos tjerash, duke pasur pikësynim: zbulimin e modeleve fjalëformuese ose prirjet e shenjuara që i ka të trashëguara aksiomativisht shqipja globale sipas nënfushave të caktuara semantike, të cilat edhe pse ekzistuese, ende janë të pazbardhura e të konstatuara nga shkenca jonë bashkëkohore e si rrjedhojë edhe të papërvetësuara nga një numër i konsiderueshëm i intelektualëve albanologë, studius të gjuhës së sotme shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, gjuhësia shqiptare duhet ta kërkojë forcimin e vetvetes brenda vetvetes (shqipes globale), të cilën për mendimin tonë, ende nuk e ka të studiuar në përplotni. Me fjalë të tjera ne përshëndesim studiuesit e profileve të specializimeve të ndryshme teorike të gjuhësisë moderne si dhe ata që kanë krahë e sy me tejkëqyra imagjinative të udhëtojmë në parahistori, por prej standardologëve që nuk e kanë një mundësi e aftësi të tillë fluturimi, kërkojmë dhe i ftojmë ta kryejnë punën e vet në të mirë të qartësisë në strofullogun e përkapshëm të gjuhës sonë reale, qoftë në aspektin diakronik, qoftë aq më tepër në atë sinkronik. Ngase, pikërisht në sinkroni, për mendimin tonë kemi ngecje studimore të hetueshme, jo vetëm sa i përket normës drejtshkrimore standarde, por edhe aq më tepër kemi nevojë plotnie në fushën e gramatikës, semantikës etj., dhe sidomos në fushën e fjalëformimit, ligjësitë e gjedheve fjalëndërtuese e fjalëformuese që i kemi ende, qoftë të panjohura ose të papërvetësuara, qoftë të paverifikuara ose edhe të pazbardhura mirë ose fare, pra t’i njohim dhe t’i zbardhim e përpunojmë për sofrën tonë ligjërimore të përditshme shqiptarishte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne, në hyrje të kësaj vepre kemi cekur disa mënyra fjalëformimi të të dy sistemeve, por në veçanti në kuadër të emërformimit cekëm disa prapashtesa të specializuara për nënfusha të caktuara semantike, të cilat me urti duhet të fuqizohen institucionalisht, duke i cilësuar si rregulla të qëndrueshme emërformuese, ngase në atë mënyrë do të ndihmonin shumë që edhe makineria jonë fjalëfomuese të ndihmojë ligjërimin me prodhime serike të saj nga brenda, nga brendia e nëntokës e mbitokës së gjuhës sonë. Të veprojmë ashtu, siç ndodh edhe me makineritë përkatëse në kuadër të ndërmarrjeve prodhuese të veglave e pajisjeve dhe në fushën digjitale të jetës të gjuhëve të zhvilluara të botës. Lidhur me këtë, mbase nuk e teprojmë, kur ua shohim për të madhe, jo vetëm gazetarëve, poetëve, shkrimtarëve, përkthyesve të profileve të ndryshme, por edhe disa standardologëve tanë që gëzojnë emër nga pozita ose vendi i punës, pse nuk reagojnë ose, aq më keq, pse nuk i respektojnë edhe vet rregullat e një makinerie të tillë, siç i cekëm ne më sipër në disa pika. Më konkretisht. Pyesim, pse nuk i vënë në zbatim rregullat e tilla të verifikuara nga jeta, duke filluar nga më të thjeshtat, apo jo!? Mos vallë, një shkelje të tillë e bëjnë nga mosdija apo nga pakujdesia?! Cila do qoftë, mosdija ose pakujdesia, si lajthitje janë të palejueshme për çdo intelektual të rëndomtë e jo më për ekpertët, me përgatitje ose thirrje gramatikani ose standardologu, apo jo?! Po i rikujtoj vetëm nja dy raste të tilla fare të thjeshta:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, pse në vend të trajtës së normëzuar rilindËS lejohet ose i lejojnë vetes të përdoret trajta rilindAS, në vend burrështetËS (burrë i shtetit) lejohet burrështetAS, kur dihet se prapashtesa –ËS në gjuhën tonë të sotme është e specializuar për emërtimin e njerëzve sipas veprimtarisë, ndërsa ajo me –AS për emërtimin e njerëzve sipas prejradhjes a vendbanimit, dhe së këndejmi pasi, siç dihet fakti se as rilindësi as burrështetësi, funksionalisht nuk janë përfaqësojnë banorin(!), por veprimtarin, apo jo, andaj pse mos të respektohen trajtat me –ËS rilindës, burrshtetës (burrë i shtetit jo burrë i shtetasve!)?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, pse për emnimin e vendbanimeve të reja lejojnë ose i lejojnë të pagëzohen ose i pagëzojnë vetë ato në mënyrë enorme me prapashtesën -AS ose -AJ, pa pasur arsye si motiv paraprak, d.m.th. pa pasur si fakt një emër njeriu sipas prejardhjes ose sipas patronimisë me një prapashtesë të tillë. Së këndejmi, pra pse, të pagëzohet (emnohet) fshati i njohur për frutin e mollave: Mollas ose Mollaj, kur, siç dihet, nga struktura aktuale fjalëformuese e shqipes, për këtë destinim (emërtim vendbanimi) konkretisht për emrin e përgjithshëm mollë molla (nënkupto trung-pemën me frutin), ofrohen trajta të tjera më të specifikuara për emrin e oikonimit përkatës, si b.f. fshati:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mollë-a, Mollet-i, Mollëz-a, Mollajë-a, Mollush-i, Mollushë-a, Mollishtë-a, Mollish-ti, Molljonë-a, Mollanë-a, Mollarë-a, Mollak/e-ja, Mollor/e-ja...,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër, pa hyrë në mundësinë e ndonjë fjalemri të përbërë ose togfjalësh, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temolla, Mollëkuqja, Shpatmolla, Kodërmollë-a, Ndërmollajë-a, Qafëmolla ... etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, cilido nga emrat e mësipërm, edhe pse të shënuar arbitraisht prej nesh, nëse parapëlqehet si oikonim, pa mëdyshje, del më i pranueshëm si emërtim vendbanimi se ai me prapashtesë-fundoren: –AS Mollas(!!) ose ai me prapashtesën–AJ Mollaj(!!), ngase, siç dihet, prapashtesa –AS del e specializuar për emërtim banori ose të njeriut sipas prejardhjes, ndërsa ajo –AJ për emërtim patronimi (mbiemër familjar). Dhe së këndejmi, meqë emërtimet e tilla Mollas ose Mollaj (që ashtu i ndeshim si emërtime vendbanimesh) po ne i shënuam të shoqëruara me dypikëçuditje në kllapa, ngase, formalisht, sipas rregullsisë fjalëformuese parësorisht nuk janë emra njerëzish (po vendesh), atëherë ata emra sipas rregullit pragmatik-gjuhësor (gramatikor – fjalëformues) janë futur në fushë të huaj semantike pa nevojë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja sa mirë këshillohej në Komisinë Letrare Shqipe në Shkodër, më 8 maj 1917, nën pikën 2:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
“Atyne qi nuk kanë emen familjeje të posaçme (të rrjedhun: ja prej ndonji ofiqi, ja prej katundit a qytetit nga ka ardhë familja, ja prej mjeshtrisë, ja prej emnit të veçantë të ndonjenit prej të parëve të familjes), mund t’u trajtohet emni i familjes prej rrajvet të sipërshenjueme, ose tue i shtue emnit të gjyshit shtimin (sufiksin) –aj ...” (Shih Shekulli i Komisisë Letrare Shqipe në Shkodër, Tiranë 2016, f.395).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po kështu, një rekomandim të tillë del për sufiksin –AS, i cili parësorisht nuk duhet me dalë si emërtim vendbanimi, po si emërtim banori ose të njeriut sipas prejardhjes, rregull ky që e ndeshim në të gjitha burimet normëzuese gtë gjuhës sonë, prandaj është obligim yni t’i përdorim me vend të dyja këto prapashtesa -AJ dhe –AS, sipas specializimit që e kanë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Por, ç’është e vërteta, emrat oikonimikë në formën e tillë me –AJ ose -AS përkatëse, mund të përligjen vetëm nëse janë krijuar pas emërtimit paraprak të njeriut sipas prejardhjes ose patronimit e më pastaj të jenë transferuar nga funksioni antroponimik (emërtim patronimi ose banori) në funksion toponimi(!). Sidoqoftë, për të kuptuar më mirë këtë që e thamë, shih shembujt më poshtë të improvizuar prej nesh, me–AS ose –AJ, me sqarimin përkatës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mollasit (Mollushasit, Qafëmollasit ...) e fshatit Mollë (Mollushë, Qafëmollë ...) me mbiemrin Mollaj (Mollushaj, Qafëmollaj ...) na gostiten me molla të llojllojshme të prodhimit vendës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prandaj trajtat:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) me –AS: mollasit, mollushasit ose qafëmollasit ...(e kështu me radhë), kuptohen si emërtime banorësh),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Mollë-a, Mollushë-a ose Qafëmollë-a... (e kështu me radhë), kuptohen si oikonime, emra vandbanimi);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) ndërkaq, emrat me –AJ: Mollajt, Mollushajt ose Qafëmollajt ... (e kështu me radhë) kuptohen si patronime, emra familjarë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Andaj vetëm në këto trajta sipas rregullit në fuqi emrat e tillë kanë rregullsi kuptimore në shqipen e sotme standarde, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, nëse mollasit ose mollajt (ose një pjesë e tyre), shpërngulen diku tjetër, mund formojnë lagje ose vendbanim me atë emër. Pra vetëm në raste të tilla kuptimisht e gjuhësisht emërtimet e tilla janë të ligjshme si vendbanime.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, gjithsesi paraprakisht, në kushte normale, nuk duhet lejuar që zyrtarisht (analogjikisht) të formohen vendbanime me –AS ose me –AJ që vështrirësojnë apo pengojnë menjëhershmërisht zbatimin e modelit emërformues të emërtimit të njeriut, qoftë sipas banimit a prejardhjes me -AS, qoftë sipas patronimit, mbiemrit familjar, me -AJ. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk po vazhdojmë me shembuj të tjerë, ngase besojmë se kjo si më sipër mjafton që lexuesi i nderuar ta ketë shumë lehtë për ta kuptuar mesazhin e kësaj vepre tonë. Me fjalë të tjera, për dikë tërheqim vërejtje e për dikë tjetër zgjojmë vemendjen që të njihet e vërteta, ngase si pasojë mosnjohjeje për shkak të mungesës së studimeve përkatëse të derisotme ose për shkaqe pakujdesie, me veprime të tilla, duke plasuar emërtime vendbanimesh arbitrarisht me –AS ose –AJ në numër enorm, përdoruesit tanë (intelektualët me në krye disa gramatikanë besa dhe standardologë!), jo vetëm nuk kanë bërë mirë në të kaluarën e nuk do të bëjnë mirë, por shumë keq, nëse, tash e mbrapa, vazhdojnë me emërtime të tilla, sepse me një veprim kësisoji po e shkatrrojmë ose më mirë me thënë, po e pamundësojnë operimin teknologjik të një njësie aktive të teknologjisë gjuhësore shqiptare të prodhimit serik, pikërisht të prodhimit të vegëlpajisjeve të gjuhës shqipe në përdorim normal të disa nënfushave semantike dhe kështu po e shkatërrojmë ose po e dëmtojnë shumë konsolidimin dhe zhvillimin normal të gjuhës sonë globale, situatore, letrare, sidmos atë standarde. Gjithsesi, duke mos ia respektuar rregullat e qëndrueshme të fjalëformimit në fuqi që atavikisht i ka krijuar vetë natyra e gjuhës sonë ndër shekuj, përkatësisht duke mosshfrytëzuar mjetet e makinerisë së tillë të gatshme gjuhësore, rreth prodhimit serik fjalëformues, siç u cek më sipër, të gjithë e sidomos mësuesit dhe e intelektualët tanë, me në krye me ndonjë gramatikan ose ndonjë standardolog pa koncepte të avancuara, pavetëdijshëm, bëjnë mëkat të pafalshëm ndaj mbarëvajtjes dhe konsolidimit të gjuhës sonë standarde, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, po e lëmë në ndërgjegjen e përdoruesve të tillë për emërtime të reja, ndërsa për ato të formuara më përpara të vendbanimeve me –AS ose –AJ fundore tashmë të rrënjosura thgellë nuk mund të fajësohet askush, por gjithsesi edhe ato nëse vjen shtegu duhen rishikuar, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kjo çështje del shumë më e nëpërdukshme përveç në nënpjesën e dytë të kësaj pjese, por aq më tepër, në pjesën e dytë të kësaj vepre. Në këtë vazhdë tashti, do të pasqyrojmë sadopak teorikisht gjendjen reale jo të kënaqshme të emërtimeve të vendbanimeve: së pari në Kosovë, së dyti, në Shqipëri dhe së treti, gjithandej në trojet shqiptare, prandaj qysh tani kërkojmë nga lexuesi i nderuar, me sa u tha më sipër, të mbajë qëndrim kritik ndaj asaj që prish në të mirë të asaj qaë ndreq, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) RRETH NDËRLIDHJES SË GJENDJES HISTORIKE DHE AKTUALE TË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
OIKONIMIVE NË KOSOVË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kosova, si term gjeografik, edhe pse thuhet se është artikulluar më vonë nga ai i Dardanisë, ka histori më të përkapshme bashkëkohore se Dardania. Në të vërtetë, siç konstatojnë studiuesit, Kosova si trevë konsiderohet, pjesë e zonës së hershme të Dardanisë Ilirike, Edhe ne, sipas studiuesve e quajtëm Dardani Ilirike, ngase Iliria shtrihej së paku në pjesën më të madhe të Gadishullit Ballkanik (ilirik). Ne vetëm konstatojmë atë që e kemi lexuar ose atë që kanë konstatuar të tjerët që paska dokumentacion që emri Dardani paska pasur shtrirje më të gjerë se ai i Ilirisë, sidomos drejt Mesdheut e Lindjes së Hershme. U përmendka në veprat e Homerit, dhe në anale të Egjiptit. Madje u flitka për tri Dardani etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për ne ka rëndësi, fjala Dardani, jo vetëm si term gjeografik i trevës sonë, por zgjon interes edhe vetë prejardhja e kësaj fjale, e cila shpjegohet me fjalën darda të ilirishtes, përkatësisht dardhë-dardha të shqipes. Ndërkaq, ndërkohë kjo fjalë Dardani (darda+NI ) si emërtim i lashtë treve, edhe pse nuk u zhduk, pësoi pasivizim përdorimi, përkatësisht u mbulua me emërtime të tjera, sidomos në kohën tonë ato vise të Dardanisë Ilirike dalin të shtrira në tri shtete me emra të ndryshëm: Kosovë, Serbi, Maqedoni, që edhe sot mund të simbolizohen me emërtimin e tri qyteteve të lashta: Naissus (Nishi Serbi), Ulpiana (Lipiani Kosovë) dhe Uscupe (Shkupi Maqedoni). Edhe pse thuhet se Dardania gjeografikisht kalonte edhe kufijtë e këtyre tri shteteve të sotme, për ne është shumë i rëndësishëm fakti që në trevën e Dardanisë ILIRIKE u përdor në kontinuitet e pandryshuar: gjuha pellazgo-iliro-dardane-arbnore, e cila del e trashëguar nga banorët e kësaj zone, madje edhe u formëzua, d.m.th., mori formë koineje, në Dardani. Kështu, si gjuhë e rinuar (koine autentike) ligjëron aktualisht gjuha shqipe, e cila, edhe sot e gjithë ditën, ruhet e kultivohet në të njëjtat treva e më gjerë. Së këtejmi, siç e arsyeton logjika ajo gjuhë pellazgo-ilire-dardane-arbnore, pikërisht që para takimit me grekët e latinët e vjetër kishte marrë fizionomi e sforcim në sistem, pra jo vetëm në Dardaninë e ngushtë, por edhe në Maqedoni, Epir, Albani e më gjerë, treva këto, në të cilat edhe sot gjallon, pra, si gjuhë shqipe. I mëshojmë logjikës se kjo gjuhë, po të mos kishte qenë e tillë me autonomi të qartë brendapërbrenda një sistemi të gjerë që në atë kohë, me struktura të veçanta të ravijëzuara, strukturat e saj nuk do të mund të qëndronin pa u shpërberë tërësisht gjatë turbulacioneve e katrahurave që ka ka pësuar vendi e folësit e këtyre trevave, gjatë atyre periudhave të gjata disa qinda e mija vjeçare nën administrim të Perandorisë Romake, pastaj me invadime apo dyndjet e barbarëve etj., fakte këto që domosdo do të kenë lënë gjurmë edhe në gjuhën e banorëve autoktonë të shpërndarë në treva të ndryshme, siç e vërtetojnë edhe historianët e gjuhës shqipe, por nuk mundën me tjetërsue atë sistemin gjuhësor autentik të kësaj gjuhe, ngase sistemisht ishte e ravijëzuar thellë. Por në këtë kontekst mund të kenë pësuar edhe toponimet pellazgo-ilire–(proto)shqiptare, prandaj gjurmët e tilla në kohën tonë mund të dëshifrohen më fort pjesërisht nga studiuesit që mund t’i vërejnë si gjurmë të mbetura brenda formave shumështresore. S’ka dyshim, që edhe Kosova si dhe mbarë trojet albano-shqiptare më parë kishin edhe emërtimet e veta toponimike, por gjatë administratës në gjuhën latino-greke e të sunduesve të tjerë ato do të jenë prekur detyrimisht, madje edhe do të jenë përqafuar edhe emërtime të reja toponimike. Nuk përjashtohet që edhe nën presionin e gjuhëve si dhe të popujve të tjerë, sidomos pas dobësimit dhe zhbërjes ose shkërmoqjes së Perandorisë Bizantine, ku pothuaj mbizotëronin elemente të ndikimit albano-helen, kanë ndodhur ndryshime. Është e vërtetë, që kur në skenë shfaqen perandoritë sllave (bullgare e serbe) ndodhën edhe ndryshime të mëdha të kufijve gjeografikë. Kështu edhe Kosova pothuaj me shekuj bie nën ndikimin administrimit bullgar e pastaj edhe të astij serb, të cilat si gjuhë administrative përdorën sllavishten. Është konstatuar që gjatë këtij adminisrtrimi në mënyrë të organizuar gjuhësisht u sllavizuan shumë toponime ilire e romake, qoftë rrënjësisht, qoftë pjesërisht, por shumica morën afikse kohësisht tashmë të përvetësuara nga sllavishtja. Ky sllavizim nuk u ndryshua as pas rënies së këtyre trojeve nën sundimin e Perandorisë Osmane. Që në fillim të sundimit osman elita intelektuale kishtare ortodokse serbe shfrytëzon rastin dhe u prezentonte dhe u sugjeronte pushtetarëve dhe regjistruesve turq emërtimet toponimike në trajtat në gjuhën sllave. Ky fakt, sipas studiuesve, ishte keqveprimi më i madh filltar bërë kundër gjuhës dhe faktologjisë së ekzistencës së toponimeve iliro-dardane-shqiptare dhe të vetë shqiptarëve në këto troje. Megjithatë, meqë, pa marrë parasysh si t’i quajmë feudokracinë kishtare serbe (sllave) pasi shumica e banorëve mbeti arbanfolëse, trajtat e tilla domosdo hynë në sistemin gjuhësor të arbnorëve në trevat ku ata ishin shumicë folëse, atëherë edhe vetë ndryshimet që pasuan emrat e tillë u bënë sipas ligjeve fonetike gjuhësore dhe me këtë verifikohet e vërteta, që u tha, se masa shumicë e përdoruesve të emërtimeve të tilla të përvetësuara në trevat përkatëse gjithsesi pa mëdyshje ishte arbnore (shqiptare).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ka fakte që tregojnë që në këtë periudhë popujt jetonin të përzier në simbioza, ndërkaq shqiptarët ishin më të përqendruar në pjesën perëndimore të ish-Dardanisë (Kosovë e Maqedoni, Zetë (Mal të zi) si dhe në Albani, Epir e më tutje nga jugu, por gjuha arbërore-shqipe kishte përhapje edhe më të gjerë. Kuptohet shqipja nuk vërtetohet se ishte gjuhë zyrtare, por pamëdyshje shërbente si gjuhë komunikimi e masës së gjerë dhe si e tillë, thuhet se ajo ishte gjuhë mbizotëruese në mbarë Siujdhesën Ilirike (Ballkanike) të atëhershme. Dhe ky zgjerim hapsinor zgjati, pak a shumë, deri në shek. XIX, kur u plandos rëndë me shfaqjen e preporodit pravosllav (rilindjes ortodokse ose nacionalizmit të shfrenuar sllav) nën ndikimin dhe orkestrimin e Rusisë cariste dhe tashti, veç tjerash ortodoksët në përgjithësi (sllav e grek) nën sundimin turk të nxitur jo vetëm nga ndërsimi rus, por edhe nga qarqe europiane përveç sforcimit të së drejtës fetare që e kishin që nga themelimi i Perandorisë Osmane, filluan të kërkonin edhe autonomi e pavarësi politike e shtetërore, ku përveç trojeve ku mbizotëronin fetarisht e paksa gjuhësisht, zgjeruan oreksin edhe për trojet ku mbizorëronte komuniteti shumicë shqiptar me gjuhën e tij bazë. Pikërisht për këto qëllime ndaj botës perëndimore dhe popullatës naive vendëse kryesisht muslimane (që i besonte mbrojtjes turko-osmane), tash u shfrytëzuan edhe toponimet me prejardhje të dikurshme të ashtuquajtura sllave të regjistruara para e pas invazionit turk, për të arsyetuar hegjemoninë se gjoja sipas të drejtës historike atyre serbëve u takojnë këto treva, pa marrë parasysh se kush banonte aty momentalisht e në vazhdimësi dhe çfarë gjuhe fliste. Pra, mbi bazë të atyre toponimeve dhe të fesë së dikurshme të përbashkët mbarë popullore të trashëguar kryesisht ortodokse, në njërën anë, kisha greke sipas megaliidesë turrej rreth trojeve shqiptare, ashtu edhe kisha serbe, në anën tjetër sipas naçrtanjes, me nacionalizmin serb vringëllonte shpatat dhe mprehte oreksin për trevat e Kosovës, Maqedonisë, deri edhe të Albanisë dhe më gjerë, të cilat edhe i emërtoi Serbi e Vjetër (Stara Srbija).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se nga një propagandë e tillë e sforcuar politikisht për qëllime ekspansioniste, Greqia e sidomos Serbia, në dy shekujt e fundit e përkrahur jo vetëm nga Rusia cariste, por edhe nga Franca dhe Europa (kundërshtare e Perandorisë Osmane), si rrjedhojë u arsyetua pushtimi i viseve shqiptare të Shqipnisë gjeografike që nga Nishi, Shkupi, Dibra deri edhe pjesë të Malësive shqiptare. Kështu shteteve të saposhkëputura nga Turqia u dhuruan toka shqiptare, si: Malit të Zi - pjesë të Malësisë dhe të bregdetit shqiptar, Serbisë–pjesë e Kosovës që nga Nishi, Vraja e Kushumlia pastaj edhe tërë Kosova, me Sanxhak e pjesë të Maqedonisë. Po ashtu edhe Greqisë vazhduan t’i dhuronin vise të reja të tëra shqiptare si Çameria etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po kjo, nuk mbeti me kaq dhe pa rrjedhoja. Në të vërtetë, pushtimet më të mëdha që ndodhën gjatë LPB vazhduan me mbajtjen nën influencë Shqiprinë dhe sidomos pushtimin e plotë të Kosovës që zgjati, deri në qershor të vitit 1999, ku me luftën UÇK dhe ndihmën e NATO-s, u hoq pushtimi serb, andaj po në këtë faze frymëmarrjeje të re, nga populli, përkatësisht nga intelektualët shqiptarë menjëhëhershmërisht u shtrua çështja e standardizimit të emërtimeve të Kosovës. Qeveria e Përkoshme e Kosovës, nuk ia la këtë punë stihisë, po formoi Komisionin kompetent shtetëror dhe si rezultat doli Regjistri i propozimeve të oikonimeve të Kosovës të publikuara nga Komisioni Qendror (2000).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se shumica prej emërtimeve përkatëse, duke qenë të pranuara dhe të përqafuara nga opinioni, sidomos nga pjesa entuziaste që sapo ndjente një frymim lirie pas Çlirimit (1999) filluan të implementoheshin, kryesisht nga “banorët lokalë”, dhe nuk qortoheshin as nga pushteti vendor dhe as nga ai qendror. Por, ç’është vërteta, edhe pse pritej sforcimi i këtij implementimi, jo vetëm nga administrata komunale e më lartë, në plan vendi dhe sidomos pas dorëzimit të Regjistrit organeve kompetente të Qeverisë së Kosovës (2004), i cili qe shumë i mirëpritur nga qeveria, organi ndërkombëtar mori parasysh “reagim-kërkesën e Këshillit Nacional Serb dhe e bëri revokimin (stopimin) e vendimeve të marra nga Komision i Qendror për “ndërrim-ndryshimin e emrave të vendbanimeve”.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, pasi Kosova ishte nën protektoratin e KB, mbi bazë të Rezoluta 1244 të KB-së, patjetër për një ndërmarrje të tillë lypsej vepruar sipas urdhër-udhëzimeve të UNMIK-ut. Madje, siç shpjegohet në burimet përkatëse, përveç UNMIK-ut, organ i KB-së edhe më vonë në bazë të Kornizës Kushtetuese të Kosovës (2001), u vazhdua një ndërhyrje e tillë, përkatësisht edhe sipas Pakos së Ahtisarit (pako kjo që u plasua në Prishtinë, më O2.02.2007). Në të vërtetë, Ahtisari ishte faktor ndërkombëtar i autorizuar nga BE për Kosovën deri në pavarësimin e saj legjitim. Pra me Kornizën përkatëse për Kosovën (2001), sipas komentimit të analitikanëve, ndër të tjera u stopua çështja e emërtimeve të propozuara, sidomos pas vitit 2004, kur regjistri kishte marrë formë të prerë nga Komisioni, ngase tashti organet ndërkombëtare më shumë iu përkushtuan, siç konstatojnë analitikanët, çështjes rreth të drejtave të komunitetit serb, madje, duke i dhënë këtij komuniteti (ndoshta) më tepër privilegje se që i kanë pakicat e tjera në shtete europiane si dhe vetë popullit shqiptar(!) për këtë punë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për rrjedhojë gjuha serbishte vazhdoi të njihej si gjuhë zyrtare shtetërore, krahas shqipes e anglishtes. Ndërkohë u bë formimi i disa komunave të reja me shumicë serbe etj. Kështu, me fjalë të tjera, u pamundësua zbatimi normal nga organet kompetente të kohës në Kosovë, andaj emërtimet e propozuara të vendbanimeve ende nuk u trajtuan në organet e larta të Kosovës dhe si pasojë nuk u lejua të implementoheshin edhe pse, sipas ndonjë interpretimi, ishin në harmoni me të drejtën që jepej me Kornizës Kushtetuese (2001), e cila që nga hyrja në fuqi obligonte të gjitha institucionet e Kosovës, që të zbatonin drejtpëdrejt edhe me përparësi Konventën Europiane për të Drejtat e Njeriut, e cila lejon ndryshimet ose përmirësimet përkatëse edhe të emërtimeve të kësaj natyre. Në të vërtetë, me këtë stopim, i cili mbase ndodhi edhe për shkak se nuk pati kush ta interpretonte si duhet të drejtën universale që kanë banorët për ndryshimin dhe zgjedhjen e emrit më të pështatshëm të qendrës së vet të banimit, qoftë edhe si dyshor (dualizëm), emërtime paralele, u krijua një laramani edhe më e madhe se përpara në përdorim jozyrtar e zyrtar të emërtimeve në fjalë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të ketë qenë, mbështjellimi i tillë i dualizmave që ishte i pranishëm edhe më përpara tashti u bë edhe më alarmant, sepse emërtimet e reja ende pa u rrënjosur mbeten të pezulluara, ndërkaq të vjetrat, edhe pse jo të gjitha të dëshiruara, ngase numër i konsiderueshëm i tyre nuk ishin për zemër të masës (opinionit) shumicë, patjetër lypsej rikthyer e respektuar zyrtarisht. E thamë që kishte edhe pa qartësi, siç paksa u cek edhe më parë, ngase në këtë kontekst, edhe më përpara, kishte trajta joplotësisht të stabilizuara, jo vetëm në të dyja gjuhët (serbisht e shqip), po edhe në gjuhët e kombësive si turqisht, boshnjakisht etj. Kështu bashkë me ndonjë zhgënjim tjetër për një masë, jo aq të papeshë, mbeti çështje e pazgjidhur e oikonimformimeve të propozuara në gjuhën shqipe nga Komisioni, problem ky që shpresohej se do të rregullohej fill pas shpalljes së pavarësisë së Kosovës më 17 shkurt 2007, po që në të vërtetë ende kjo nuk ndodhi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, para pakos së Ahtisarit, siç e lexuam në faqe interneti, përveç kërkesës së Këshillit Nacional Serb, të sipërcekur, doli një reagim nga ana e palës serbe, pikërisht lidhur me emërtimet në shqyrtim, me titull: Ndërrimi i emërvendeve në Kosovë (Menjanje naziva mesta na Kosovu i Metohiji (12.04.2006), me këtë përmbajtje (përkthimi ynë n. v.):<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Qendrën koordinuese thuhet se është fjala për një ndër shkeljet më të vrazhda të Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të KB, ngase me një veprim të tillë është bërë goditje jo vetëm në praninë fizike të ekzistimit të popullit serb në ato treva, por edhe në historinë dhe kulturën e tij.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emërtimet e qyteteve të formuara sipas proceseve historike që datojnë që nga shek. 16 e 17 janë ndryshuar me farkëtime shqipe. Kështu veç tjerash Podujevo është bërë Besijana, Istok-Burim, Kosovska Kamenica-Dardanë, Glogovac–Drenas, deri edhe emërtimi mesjetar i qytetëzës Novo Brdo është ndryshuar në Artanë!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Qendra koordinuese shpjegon se normat ndërkombëtare që rregullojnë këtë materie janë shumë të qarta, lejojnë përkthime, por assesi ndryshime emërtimesh, sepse kjo paraqet një formë të re dhune mbi kombësinë përkatëse etnike. Përgjegjësia për një formë të tillë dhune bie mbi përfaqësuesit e administratës ndërkombëtare në Kosovë e Metohi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht kjo akuzë fajsimi, për mendimin tonë, ishte e njëanshme dhe gjithsesi e paqëndrueshme, sidomos pjesa ku thuhet që:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
“kjo paraqet një formë të re dhune mbi kombësinë përkatëse etnike” (serbe),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sepse në këtë gjykim nuk është dëgjuar fare arsyetim-përgjigjja nga pala tjetër, andaj ky fakt fiktiv do të ketë rindikuar për moszbatimin ose anashkalimin enblok të propozimeve të Komisionit Qendror, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq, më 27 shtator 2012, d.m.th. 6 vjet pas reagimit të mësipërm nga pala serbe, përkatësisht 5 vjet pas Pakos së Ahtisarit, publicisti Shkëlzen Maliqi në një artikull shkruar serbisht lidhur me këtë çështje në masmedia shpjegon:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndryshimi i emërtimeve të vendbanimeve dhe të rrugëve në Kosovë është bërë fill pas vitit 1999 nga Komisioni Qendror, të cilin pohohet se e ka formuar Qeveria e Përkohshme e Kosovës me Hashim Thaçin në krye. Ajo që është më qenësore, procesi i ndryshimeve, formalisht asnjëhere nuk është zbatuar, sepse administrata e UNMIK-ut ka refuzuar jetësimin, sidomos për vendbanimet. Për këtë, edhe pas shpalljes së Pavarsisë së Kosovës nuk është nxjerrë ligj apo akt nënligjor përkatës për rregullimin e kësaj çështjeje. Sidoqoftë, rreth emërtimit të qyteteve dhe fshatrave edhe në ligjërimin e përditshëm dhe zyrtarisht deri më sot ka dualizëm…por në këtë proces… pati edhe skajshmëri…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe kështu, veç tjerash, autorit jep për të kuptuar që përpara nga ish regjimi sebo-sllav ka pasur teprime në këtë proces, por edhe tashti në këtë proces të riemërtimeve pas vitit 1999 (nga Komisioni) pati gjithashtu skajshmëri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për çudi, edhe pse ky sqarim i Shkëlzenit nuk është tërësisht i drejtë, nuk pati reagime plotësim-sqarime as nga Komisioni në fjalë as nga ana e organizmave të Qeveverisë së Kosovës. Për rrjedhojë vazhduan reagime të tjera nga ana serbëve që unë po e dalloj vetëm këtë të botuar më 27.03.2013:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shqiptarët dhe administrata e Prishtinës në Kosovë e Metohi, po përgatiten me të madhe për ndryshimin e krejt asaj që është ose çka ka ekzistuar serbe në krahinën tone jugore -Kosovë e Metohi. Në të vërtetë, tashmë shumica është realizuar, sepse pothuaj të gjitha qytetet dhe fshatrat kanë marrë emra të rinj në shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe lidhur me këto konstatime shumica plotësisht të pavërteta askush nga pala shqiptare, as nga ajo ndërkombëtare nuk pati reagues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, siç del nga reagimet e mësipërme, personat e caktuar faktikisht ose ishin të frustruar ose nuk ishin të informuar sa duhet me realitetin sa u përket tentimeve rreth ndryshimeve toponimike të Kosovës si dhe për vendbanimet e propozuara të stopuara, andaj pritej të kishte reagime të tjera nga ajo anë, madje edhe më shumë të fryra politikisht. E thamë se edhe nga sqarimi ose “përgjigjja”, e Shkëlzen Maliqit, i cili nuk përjashtonte edhe teprime të skajshme, për mendimin tone, nuk është bërë sqarimi i plotë rreth punës së Komisionit, ngase, në procesin pas vitit 1999, si reaguesit ashtu edhe nga përgjigjedhënësi nuk i dinin ose nuk i kishin parasysh këto fakt-arsye:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, Komisioni nuk i ka ndërruar, përkatësisht as që i ka prekur fare trajtat në gjuhën serbe, ato si përpara edhe gjatë periudhës pas Çlirimit të Kosovës (1999), si dhe pas shpalljes së Pavarësisë së Republikës së Kosovës (2007) kanë tagër që të gjitha zyrtarisht të përdoren të pandryshuara si përpara në atë gjuhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, Komisioni ka përpunuar ose është përpjekur t’i stabilizojë vetëm trajtat në gjuhën shqipe me synim standardizimi, ngase ato edhe më përpara në krahasim me tekstin në serbishte paraqiteshin si dualizma të zyrtarizuar, por tash (pas Çlirimit) imponoheshin jo si problem në raportin serbisht–shqip, por më tepër ose vetëm si problem brendapërbrenda shqipes, pra si problem: shqip/shqip, sepse sipas opinionit aktualisht trajtat e mëparshme nuk kënaqnin, pasi ato ishin të paqarta ose preknin si reflekse me dhembje nga gjuha e pushtuesit etj., prandaj me të drejtë u kërkua nga Qeveria që Komisioni të trajtojë këtë çështje dhe të intervenojë, duke propozuar zgjidhje sa më të drejta me qëllim standardizimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, ç’është e vërteta, mbase zyrtarët e UNMIKU-t dhe tash të EULEKS-it nuk e njihnin problematikën rreth kësaj çështjeje, sepse edhe më përpara (para Çlirimit 1999) pothuaj asnjë emërtim vendbanimi në raportin serbisht/shqip zyrtarisht nuk ishte identik sa i përket shkrim-shqiptimit në administratën zyrtare ekzistuese dygjuhësore në të dyja gjuhët, sepse serbishtja në përdorim zyrtar ka dy sisteme shkronjash: azbukën cirilice dhe alfabetin latinice, ndërkaq shqipja ka vetëm sistemin shkronjor latin, por përveç veçorive të tjera shqipja ka tinguj që nuk i ka serbishtja as latinishtja dhe përveç kësaj shqipja e ka si tipar të veçantë dallues ndryshimin e emrit sipas trajtës së shquarsinë dhe të pashquarsisë, andaj nga kjo pikëpamje për të kënaqur të drejtën e administrates dygjuhësore, ndryshimet në raportin shqip-serbisht, ishin, siç janë edhe sot, të pashmangshme. Po japim vetëm një shembull emërtimi i qytezës: Zubin Potok, edhe pse e shënuar me alfabetin latin, në shqip del e njëfjalëzuar Zubinpotok–u, ndërkaq të gjithë shembujt e tjerë dalin edhe më me shumë ndryshime. S’domend, se ndryshimet brendapërbrena shqipes, aspak, në asnjë mënyrë, nuk i prekin emërtimet serbe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, është e vërtetë, se në Jugosllavinë e pas L2B ky problem i hapur, kishte njëfarë arsyetim-zgjidhjeje për dysorët në raport me të drejtën rreth barabarësisë së gjuhëve të kombeve e të kombësive. Me sa dime, që nga viti 1969 edhe më përpara, por që nga viti 1971 dualizmat e emërvendeve sipas gjuhëve përkatëse, si për kombet e kombësitë, si në tërë Europën e botën e civilizuar, ishin të lejuara ligjërisht. Të kujtojmë vetëm emrin e qytetit të Zvicrës që në shqipe shënohet Cyrih: gjerm, Zurich, it. Zurigo, rus. Cjurih, serb. Cirih ose kryeqytetin e Austrinë që në shqipe shënohet: Vjenë-a, angl, Wien, tur, Beç, hung. Bees, serb. Beč etj. Së këtejmi, në raportin shqip/serbisht, siç u cek më sipër, pothuajse asnjë emër-emërtim vendbanimi nuk ishte i njëjtë, qoftë shkrimisht, qoftë shqiptimisht, dhe kjo nuk ishte as nuk është kurrfarë shkeljeje e të drejtës gjuhësore të asnjërës gjuhë, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, është e vërtetë, se disa emërtime tejet të dhunshme serbe, të mbetura nga Jugosllavia e Kralevinës SKS, që kishin përmbajtje me natyrë të ndryshme (irituese asimiluese etj.) për palën shqiptare, fill pas L2B dysoret ishin të lejuara, si p.sh: Skënderaj (Srbica), Ferizaj (Uroševac), Hani i Elezit (General Jankoviq) etj., prandaj veprimi i Komisionit në këtë drejtim kishte mbështetje edhe nga praktika implementuese ashtu edhe nga ana ligjore e së drejtës universale europiane, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, së këtejmi, puna e Komisionit ishte në funksion të mbarësisë shkencore e kombëtare për palën shqiptare e në përgjithësi, madje synimi ishte human dhe në raport me palën tjetër, të kombit e shtetit serb, sepse duke paraqitur të vërtetën e mohuar historikisht, si të thuash, pa fajin e popullit serb, por me fajin e politikës hegjemoniste që e konservonte dhe e plasonte shteti dhe kisha serbe, veprimi dyshorëve në gjuhën shqipe tërhiqte vërejtje që kjo çështje të normalizohej (rishikohej) edhe në serbishte, me qëllim që mos të bëhen edhe mëtej shkelje tejet të vrazhda kundër popullit shqiptar dhe gjuhës së tij.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, si përforcim rreth pikës së mësipërme po shtojmë faktin, se politika e tillë hegjemoniste serbe në të kaluarën dhe sidomos në periudhën gjatë dy shekujve të fundit lidhur me toponiminë e viseve shqiptare ishte bërë strategji kolonialiste shtypëse ndaj shqiptarëve, sidomos në trojet e Dardanisë e viseve të tjera të hershme arbanase e më gjerë, të quajtur sipas tyre Serbi e Vjetër (Stara Srbija), vetëm pse identifikohej ndonjë element emërtimi me prejardhje sllave, ku gjithsesi synimi kryesor ishte kolonizimi i truallit të Kosovës dhe i viseve të tjera të populluara kryesisht ose tërësisht nga shqiptarët, të cilët, edhe pse autoktonë, sipas tyre duhej shtypur, milom ili silom, qoftë me asimilim, shkombëtarizim, qoftë me shpërngulje e dëbim, apo me zhdukje, asgjësim. Dihet që kjo strategji shtetërore serbe (duke mohuar deri bullgarizimin toponimeve përkatëse emërtuar para serbve) e ndërsyer sidomos nga kisha ortodokse (pravosllave) e tyre, vazhdoi me shekuj dhe për fat të keq vazhdon pandërprerë, deri në ditët e sotme, me të njëjtin avaz.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E teta, andaj edhe propozimet e ndyshimit duale lidhur me qytetet Podujevë – Besianë, Istok – Burim, Kosovska Kamenica - Dardanë, Glogovac - Drenas, si dhe Novo Brdo – Artanë dhe propozime të tjera, sigurisht kishin arsye e motive që i di Komisioni dhe banorët përkatës që i kishin propozuar, përkatësisht i kishin pranuar si emërtime të reja, pa i prishur komoditetin emërtimit të mëparshëm në gjuhën zyrtare (serbe), por kjo nuk do të thotë që këto dhe propozime të tjera në kuadër të gjuhën shqipe, me qëllim persosshmërie nuk mund të ridiskutohen cilësorisht e përmbajtësisht në organizmat përkatës studimorë, shoqërorë e shtetërorë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, përveç arsyeve nga pikat e mësipërme që nuk janë shterrruese, ka edhe argumenta të tjerë në mbështetje të punës së Komisionit në fjalë, prova këto që disa prej tyre lexuesi ka mundësi t’i vërtetojë edhe gjatë analizës së më poshtme që do të vazhdojë po në këtë punim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prandaj, mesa u tha më sipër, kemi plotësisht të drejtë të gjykojmë që stopimi i punës së Komisionit Qendror për Emërtimet që gjoja ishte kundër kulturës e historisë së popullit serb, ose kundër ndonjë Rezolute etj, ishte krejtësisht e pabazë. Së këtejmi, moszbatimi i propozimeve, nëqoftë edhe stopim i përkohshëm, në parim nuk e quajmë të drejtë. Është tjetër gjë, nëse ka kërkesa si jona, që emërtimet e tilla duhet të rishikohen patjetër së paku edhe njëherë, duke respektuar ligjshmërinë e brendshme fjalëformuese të shqipes, sepse, lidhur me këtë logjika na bind që si të stabilizohet gjendja, kjo lëndë patjetër do të rikthehet në rishqyrtim edhe më serioz dhe pa kurrfarë euforie e teprie. Kështu rishikimi duhet të bëhet jo vetëm nëpër komuna, por edhe në institucionet tona përkatëse shkencore shtetërore e ndërshtetërore dhe pastaj të dalë për miratim para Parlamentit të shtetit sovran Republikës së Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E thamë që tema e tillë, mbeti aktuale dhe e pazgjidhur, andaj ftojmë, përveç atyre shqiptarë e të huaj edhe studiuesit e vërtetë serbologë ta japin kontributin e tyre në ketë drejtim, ngase qëllimi i shkencës është që e vërteta të dalë në dritë si e tillë, jo gënjeshtrat ose ekzagjerimet e çastit, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, mirëpresim konsultime edhe me homologët në Shqipëri e Maqedoni duke nëpërkaluar shqyrtimin e lëndës edhe në ekspertizë akademike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu në rrethana më të volitshme do të bëhet zbatimi ose zgjidhja sipas interesit të përgjithshëm kombëtar. Gjithsesi çështja rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe duhet të jetë objekt trajtimi edhe nga studiues të tjerë më eminentë nga të gjitha trevat shqiptare e më gjerë, sidomos edhe nga Tirana, sepse edhe në Shqipëri si në Kosovë e gjetiu imponohet si shumë aktuale pikërisht çështja e ndryshimit, rikthimit, modifikimit ose të vërtetësimit të emërtimit të venbanimeve të reja, por edhe atyre ekzistuese, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, duhet të kuptohet gjithandej sikurse edhe këndej se çështja e emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe është e hapur dhe zgjidhja e kësaj teme i takon mbarë shqiptarisë, por në veçanti institucioneve, organeve e organizmave të shtetit të njohur mbiqindvjeçar shqiptar, Shqiprisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) GJENDJA SHOQËRORE-POLITIKE E AKTUALE OIKONIMIKE NË SHQIPRI<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prof. Begzad Baliu në veprën Gjendja e toponimive shqiptare në Ballkan (2004),veç tjerash pasi përmend faktin se në Shqipëri në periudhën e Pavarësisë, përkundër vështirësive rreth konsolidimit të shtetit që kishin u bë përpjekje në shqipërimin e toponimisë dhe për këtë përmend hartën e prof. Ahmet Gashit 1935, mirëpo siç do të argumentohet edhe prej nesh atbotë pikërisht gjatë veprimit të Komisisë Shqiptare në Shkodër (1916-1918), është inicuar paksa ky problem, ndërsa në fundvitet e ’30-a, nga Shteti i Mbretnisë shqiptare, ishte vepruar në mënyrë edhe më të organizuar rreth kësaj teme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu siç mësojmë nga materialet e Komisisë Letrare Shqiptare në Shkodër, më 02.07.1917, është pranuar për shqyrtim letër-kërkesa e Komandës austro-hungareze:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mbi ndërrimin e emnavet të katundevet të Grykës së Madhe e të Grykës së Vogël (Dibër)...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa më 11.o7.1917 nga ana Komisisë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vendohet me iu përgjegjë letrës... mbi emnat e katundevet të Grykës së Vogël e të Grykës së Madhe, tue i diftue ata qi s’janë shqip e tue thënë e tue qenë se edhe të tjerët s’kanë një tingllim shqip etimologjin e tyne nuk mund t’ua diktojmë, pra të ndiqet dishiri i katundevet e t’u kthehen emnat kutundevet ashtu si dishirojnë këta. (T.O., Shekulli i KLSH në Shkodë, Tiranë, 2016, f. 4003.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra Komisioni zyrtar (KLSH) jep pëlqimin për ndryshimin e emërtimeve të vendbanimeve nga gjuha e huaj (zakonisht sllave) në atë shqipe sipas propozimit të vetë banorëve, por ne, ç’është e vërteta, nuk dimë se si është vepruar më pastaj në atë kohë lufte. Në të vërtetë, e dimë se edhe në 20 vitet më vonë, më 1937, me dekretin e Mbretit Zog ishte formuar Këshilli përkatës dhe më 1938, nga organet më të larta të shtetit ishte miratuar Lista e emrave të përshtatshëm, pothuaj i të gjitha vendbanimeve në Shqipëri dhe pikërisht për Qarkun e Dibrës ishin ndërruar 80% të emërtimeve të papërshtatshme të vendbanimeve, të cilat fatkeqësisht mbeten vetëm si përpjekje, ngase pa kaluar një vit nga ky miratim, Shqipria u pushtua nga Italia fashiste. Jo vetëm kjo, por zgjon interes fakti tjetër se edhe në kohën Mbretrisë Italo-Shqiptare 1939 -1943, pati përpjekje për shqipërimin e toponimeve të Viseve të Lirueme Shqiptare, por edhe kjo mbeti vetëm si përpjekje, megjithatë, mund të themi, se krejt kjo punë nuk ka kaluar krejtësisht pa gjurmë, gjë që dëshmon edhe përpjekja e të tjerëve në vazhdimësi dhe puna jonë me këtë vepër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pas L2B, 1944/45 e në vijim deri në fillimvitet e ’90-a, kur në Shqipëri mbretëroi regjimi komunist, pati ndryshime emërtimesh të vendbanimeve, por jo aq të asaj natyre, rreth ndryshimit të emërtimeve sllave, siç ishin dy-tri përpjekjet e mëparshme të sapocekura. Edhe pse në atë drejtim nuk u vazhdua me atë entuziazëm në raportin e ndryshimeve sllavisht/shqip, megjithatë nuk mbetën pa u bërë ndryshime të disa vendbanimeve (toponimeve), por kryesisht ato u bënë mbi bazë të parimeve klasore, politike e fetare të shtetit komunist, por jo në përmasa aq të gjera. Fare pak shembuj u prekën rreth shqipërimit të emërtimeve me prejardhje sllave. Ndërkaq pas rënies së atij sistemi, tash 20 e sa vite, në këtë kohë tranzicioni, siç konstaton profesori i nderuar Begzad Baliu (2004), nuk është bërë pothuaj asgjë në këtë drejtim, përkundrazi ka rikthime të emrave shqip në gjuhën e pakicave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, mesa kemi vërejtur ne, edhe në Shqipëri në kohë të fundit, sipas publikimeve që ndeshëm në masmediat përkatëse, lidhur me këtë temë, ka mjaft fjalë edhe shqetësuese edhe premtuese rreth këtyre ndryshimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Madje, pikërisht rreth kësaj teme janë implikuar, përveç personave të caktuar, jo aq të njohur nga fusha e kulturës toponimike, edhe persona të njohur të klasës shoqërore politike e kulturo-arsimore që ishin ose janë në organet a organizmat e pushtetit dhe të shtetit shqiptar. Së këtejmi këtë gjendje aktuale, duke shfrytëzuar faqe-interneti, do të përpiqemi që këtë realitet ta paraqitim objektivisht më poshtë në disa pika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, po fillojmë me faktin se z. Bamir Topi, i cili, deri sa ishte, në cilësinë e Presidentit të RP të Shqipërisë, gjatë një vizite në Korçë, i bie në sy njëfarë mosdisipline në përdorimin e emërtimeve të vendbanimeve, të cilat, siç vëren ai, po kthehen në trajtat e vjetra sllave dhe ky këshillon, jo vetëm të mos kthehen, por edhe ato të trashëguarat të zëvendësohen me emërtime toponimesh tona të hershme ilire apo të tjera që mund të sugjerohen dhe nga institucionet përkatëse që merren me ruajtjen e traditave të kulturës sonë gjuhësore shqiptare. Kështu, siç duam ta kuptojmë ne, ky duke shpjeguar se një kompetence e tillë u takon pikë së pari organeve të pushtetit vendor, kërkon që problematikat e tilla të zgjidhen sa më shpejt. Madje, ky në listën e emërtimeve pati thënë që duhet të rikthehen ndoshta edhe emërtimet e viteteve të ‘90-a, siç janë emrat: Sheqeras, Mollas etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, prof. dr. Sali Berisha, edhe ky deri sa ishte, në postin e kryeministrit të RSH-së shkon edhe më tej. Në një mbledhje të qeverisë, pikërisht për çështje emërtimesh ose riemërtimesh të vendbanimeve qe shprehur mjaft bombastikisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të bëhet një ndërrim masiv i emërtimeve në mbarë vendin të mbetura që kur ushtritë sllave pushtonin territoret shqiptare. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përkatësisht ato:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Do të duhet që në një të ardhme të afërt të nisin e të ambientohen me toponime tërësisht shqiptare… si p.sh.: Banimet e fshatrave apo të krahinave të ndryshme shqiptare që deri tani thirren me emërtime serbe. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, lidhur me këtë nismë reagon prof. Shezai Rrokaj, i cili mbështet mendimin e kryeministrit të atëhershëm, Sali Berisha, por shton se zgjidhja shumë e mirë do të ishte që këto vendbanime të merren me referendum populli. Pra, me të drejtë gjykon ai, që duhet të merret edhe mendimi i qytetarëve përkatës dhe njëherazi më në fund zgjidhja ose zëvendësimi duhet bërë me ekspertiza akademike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, gjithashtu edhe pushtetari i atëhershëm dhe i tashëm Ilir Meta, aktualisht kryetar i Kuvendit të Shqipërisë, ka deklaruar:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të korrigjohen emërtimet sllave të vendbanimeve<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe ato komuniste…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, kjo e thënë gati-gati me gjysmë zëri, nuk dimë se për cilët ka menduar më tepër se duhen ndryshuar nga sllavishtja në shqipe apo prej shqipes në sllavishte. Por një gjë e kemi të qartë se pas ndryshimit të emrit të komunës Liqenas në Pustec (Shretinë!) dhe të 7 fshatrave të kësaj komune që kanë rimarrë emra maqedonisht, z. Iir Meta, si politikan në pozitë këtë ndërmarrje e miraton me këto fjalë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ky është një akt tolerance, mirëkuptimi dhe respekti ndaj pakicës...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk dimë në raste të tilla a vazhdon të ruhetsi dualizëm edhe më emri zyrtar paralel shqip që ne nuk na dukej se ishte komunist (!) siç ishte b.f.edhe emri i një fshati tjetër Lajthizë, i cili i rikthyer në Leska, i cili ruan të njëjtin kuptim, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, ndërkohë në portalin “Alben” lexuam një artikull mjaft cilësor shkruar nga Valon Kurteshi, ku veç tjerash thekson se prania e emërvendeve sllave, greke dhe turke në territorin nën sovranitetin politik të Shqipërisë është një çështje themelore që prek në palcën kombëtare, pra në identitet, andaj propozimi i kryeministrit Sali Berisha për shqiptarëzimin e emërtimeve të emërvendeve në shkallë vendi i duket i drejtë, i natyrshëm dhe plotësisht europian, sepse:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
asnjë popull i botës, pas çlirimit të tij, nuk toleron vazhdimësinë e emërtimeve të emërvendeve të ish okupatorëve të vet,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ngase me një tolerim të tillë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
okupatorët u thonë shqiptarëve se jemi prezent brenda jush, si shpirt nga e kaluara, andaj: Pyetja është si duhet vepruar dhe sa më shpejt?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk dimë kjo pyetje pati farë jehonë atëbotë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti, po në këtë kontekst përfshihet edhe politikani historian, ish ministri i punëve të jashtme të RP të Shqiprisë, Paskal Milo, i cili këtë çështje e politizon shumë keqas, ngase këtë nismë të kryeminitrit, Sali Berisha, e konsideron si tentativë që gjoja, me fjalët e tilla, Sali Berisha po u kthyeka në diktaturë si Enver Hoxha, ngase, kinse vetëm në kohën e sundimit të E. Hoxhës qenkan bërë disa ndryshime të emërtimeve të vendbanimeve (!), të cilat, me sa dihet, vërtet janë bërë, por më tepër mbi bazë klasore partiake, por mbase nuk kanë munguar raste edhe të kësaj natyre me interes kombëtar-shtetëror, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së shtati, edhe publicisti Ardian Vehbiu në një artikull me titull Donkishotët e toponimeve (02.08.2011), reagon shumë ashpër e paksa me nënçmim kundër Lëvizjes qytetare mbarëkombëtare: Aleanca Kuqezi, ngase nuk dimë sa u pëgjigjet atributi donkishotë pjesëtarëve ose kryesisë të këtij asociacioni politik, vetëm pse paska shpallur njoftimin për nismën për shqiptarizimin e toponimeve të huaja, por që ende pa i nxjerr shpatat t’u fringëllojnë në erë, mori “epitetin” donkishtesk?! Kështu sipas tij një nismë e tillë, që nuk është pa precedent sikurse nismat e tjera të mëparshme do të mbetet në nivelin e kuriozitetit politiko-gjuhësor..., sepse:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Toponimet sa kohë që ekzistojnë dhe përdoren janë fjalë në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Konstatim ky që në njëfarë mënyre nuk qortohet, por megjithatë, bën mirë që na e mëson të vërtetën, që edhe sipas tij një emërvendi, përkatësisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Një toponim mund të ndryshohet nëse nuk e kryen funksionin e vet, kur pëdoruesi nuk e pëlqen, sepse u shoqërohet me diçka të papëlqyeshme, të papërshtatshme dhe të pakëndshme... po kjo është punë për gjuhëtarët e historianë që t’i shpjegojnë(!)...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, po sipas tij:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nisma për të ndryshuar emrat e vendeve “me prejradhje të huaj”, ka efekt anësor të padëshiruar: mbjelljen e vetëdijes se trojet ku banojmë nuk qenkan tamam “shqip”, prandaj dashkan shqiptarizuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë Ardianin e vlerësoj shumë edhe si studiues, do të dëshironim që mos të kishte nxituar, me hedhjen e ndonjë konstatimi pa e peshuar e sqaruar mirë, ngase ka gjëra në atë artikull edhe kundërthënëse që nuk do t’ia lejonte vetes si studiues. Diçka nga ajo që nuk po ia themi ne ia kanë cekur shumë me vend tre reaguesit ndaj artikullit të tij, sepse:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, nuk është donkishotizëm vetëm pse inicohet çështja problemore e shqipërimit të disa oikonimeve të imponuara sllave në trojet shqiptare të pandryshuara nga lashtësia, të mbetura, qoftë si shprehi përulësie, qoftë nga naiviteti apo nga moszotësia e të parëve tanë që s’kishin “shkrim e këndim”, por që sot nuk pëlqehen, sepse shoqërohen me diçkatë të pakëndshme..., apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, sa i përket asaj ndjenje që përmendet nga z. Adrian,atë nuk e zgjon ngjyra kuqezi, përkundrazi. Madje, nuk dimë pse disa intelektualë tanë për këtë dukuri, këshillojnë që masa, politika, t’i mbajë vesh e sy mbyllur, pikërisht atëherë kur të tjerët në vazhdimësi arbitrarisht po na zhurmojnë kryet me ata emra-tapi(!), dhe gjithsesi po na i hapin sytë e ndërgjegjës së përgjumur me gishtat e vrazhdë të makiavelizmit të tyre, deri sa disa njerëzve tanë në trojet e veta aktuale e historike, po ua shkërmoqin vetëdijen atdhetare me proçka, apo jo?! Presim që z. Ardian me shokë të ndihmojnë pikërisht zgjidhjen ose zbutjen e kësaj problematike, pasi mbase nuk e ditka se jo pak emra të tillë, veç pasojave të tjera, si Sericë, Seran, Gomnaselë ! etj. kuptimisht janë janë tejet banalë, janë “me marre”.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së teti, ndeshim në masmedia dhe reagues të tjerë, që nuk kanë vetëm fjalë politikanësh e publicistësh, sa me thënë, por shprehin dëshirë të sinqertë atdhedashurie. Natyrisht, dashtë e pa dashtë, ne po përmendim kërkesën e zotit Rexhep Torta (te Zhurnal, 20.06.2012.), i cili me rastin e 100 vjetorit të shpalljes së Pavarësisë (1912 -2012) veç tjerash theksonte:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të paktën (në këtë përvjetor) të krijojmë mundësitë që të fillojë procesi i zëvendësimit të toponimeve serbo-sllave me emërtime shqiptare, në të kundërtën, do t’u mbetemi borxh për jetë të jetëve qindra mija trimave…, do të mbetet për ne njollë e zezë në këtë jubile madhështor kombëtar…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe i mëshon së vërtetës që të gjitha vendet tona fqinje kanë bërë një punë të tillë më herët, madje duke vepruar edhe në dëmë të visarit kulturo-historik shqiptar, kurse Shqipëria ka ngecur në këtë drejtim. Është e vërtetë, siç konstaton autori, vendasit (shqiptarët) këtë barrë e kanë bartur mbi korriz dhe e kanë vuajtur shpirtërisht që nga mesjeta kur Car Dushani me Kanonizmën e tij me popat urdhëroi shënimin e emërvendeve, duke bërë dinakërisht sllavizimin e toponimeve iliro-shqipe dhe si të tilla nuk u ndryshuan me shekuj, andaj këto fakte i bëjnë serbët të kompleksuar, të cilëve po ua “shtojnë oreksin të punojnë në mënyrë sistematike dhe agresive për propagandimin e pranisë së tyre në këto troje”…dhe kështu po shtojmë ne: të mobilizohen për ta ripushtuar e robëruar jo vetëm Kosovën, por të vazhdojnë më serbez t’i mbajnë të robëruara, viset siç është: Sanxhaku, Kosova Lindore, madje me synim edhe disa vise të Maqedonisë e të Malit të Zi, e së andejmi ta robërojnë edhe tërë Shqipërinë Veriore e më shumë, përshirë edhe Elbasanin, sepse sipas tyre ato emërtime sllave nga mesjeta në Shqipëri janë tapi që i japin Serbisë të drejtën historike, mbi tërë territorin e Shqipërisë së sotme, vise këto që i quajnë Serbi e Vjetër (Stara Srbija).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është interesant, siç del nga burimet serbe se vetëm ata e kanë këtë të drejtë historike, jo bullgarët me maqedonë as malazezët, sepse ata bullgarë-maqedonët e sotëm, qenkan serbë të bullgarizuar, përkatësisht serbë të maqedonizuar, ashtu si edhe malazezët të cilët janë serbë të pastër të vërtetë, por u denacionalizuan, më fort për interesa karrieriste(!) etj. Madje, në burimet e caktuara serbe mbahet ndezur gjithnjë propaganda se edhe një shumicë shqiptarësh ishin serbë, por u albanizuan, qoftë duke u islamizuar, qoftë duke u katolikëzuar. Ndërkaq, të gjithë ortodoksët shqiptarë e një pjesë e grekëve si dhe pak muslimanë e ndoshta edhe familje katolike në ndërdijen e tyre anembanë Shqipërisë: Stara Serbisë(!) ruajnë me nostalgji prejardhjen e tyre serbe (!?), andaj të tillët si fakt edhe sot janë pengesë e fortë për mosndryshimin ose ruajtjen së paku të emërtimeve të vendbanimeve sllave të të parëve të tyre, që ishin vërtetë serbë të pastër(!!!).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së nënti, që është e gjallë ajo që thamë më sipër nga shumica e opinionit serb, po e përmend faktin që kur një shkrimtar – politikan, atëherë në cilësinë e Ministrit të punëve të jashtme të Serbojugosllavisë (Vuk Drashkoviq), ia kujtoi Ismail Kadaresë të vërtetën se Shqipëria është e vërshuar nga toponime në gjuhën sllave (serbe), I. Kadare nuk paska pasur përgjigje tjetër, pos shprehjes: Ato duhen studiuar(!). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, ato nga shqiptarët duhet vetëm të studiohen, të konstatohen, ndërkaq, a duhen ndryshuar, apo jo, mbetet çështje e hapur vetëm për të frustruarit : historianë e gjuhëtarë, përkatësisht për studiuesit, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dhjeti, ndeshëm një artikull në internet (më 01.12.2015), me titull Të ndryshohen toponimet joshqiptare të Shqipërisë ku autori që nuk i mësuam emrin, prek këtë temë duke u shprehur:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ka edhe Shqiptarë të tjerë që duan të bëjnë një gjë të tillë (të ndryshojnë toponimet joshqiptare), sepse ca toponime që nuk mund të shqiten me një Kujtesë Shqiptare dhe për këtë shënon emrat e dy qyteteve Berat dhe Elbasan, emërtimi i parë vjen nga bullgarishtja<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(beligrad –qyteti i bardhë) dhe i dyti nga arabishtja El Basan (ai që<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
shtyp) .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pastaj shton konstatimin tjetër që ka qindra fshatra që kanë prapashtesën sllave me –ova Grahova, Libohova etj. si dhe me shtesën –ec: si Lipovec, Rahovec etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në fund, për çka e përgëzojmë, propozon që prapashtesa fundore sllave të zëvendësohet me prapashtesën ilire –ONA (-i/onë-a!), siç janë shembujt: Apollona, Didiona, Paliona, Panona, Denastion, Enhalon/a (Struga). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse duket se autori i ka dhënë tepër hapët, siç thuhet me një zekosë do të kosisë tërë barnishtat e livadhint, sepse përmend emrat e dy qyteteve historike që as Bullgaria, as Arabia nuk shprehin pretendime pushtuese, sikurse bëjnë serbët, por pajtohemi pjesërisht me mendimin e tij dhe të një reaguesi tjetër, i cili lidhur me këtë propozim, thotë që kjo që ka shtruar autori, për ne i paidentifikuar:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk është ide e keqe, vetëm se kërkon tepër punë dhe prandaj mund të jetë diçka utopi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Madje shton, me të drejtë, se në këto ndryshime duhet përfshirë edhe emërtimet greke dhe solidarizohet me propozuesin me këto fjalë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Le të jetë ky mendimi yt gurë i parë në themelin e një ndërtese të fortë e të shëndoshë që duam ta ngremë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe përfundon, duke theksuar të vërtetën, e cila gjithnjë thumbon dhe të gjithë studiueve e shtetarëve ua bën rëndë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Më vjen rëndë që disa qytete dhe sidomos fshatra, kanë emërtime sllave të mbetura që nga pushtimet bullgare dhe serbe të mesjetës. Kjo gjë, u jep shkas sidomos serbëve të kenë pretendime mbi territorin tonë deri në Shkumbin.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përveç këtyre që përmendëm ka edhe reagues të tjerë që gjykojnë pak ters, siç e thotë njëri prej tyre:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për emërtimet e reja historianë e gjuhëtarë mund ose duhet të gjejnë emrat e vjetër dhe të përshtaten ose të hedhen ide të ndryshme për emërtimet dhe të bëhet një zgjedhje nga populli edhe me referendum po qe nevoja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ose një tjetër:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me të vërtetë, ka ardhur koha që vendbanimet t’i emërtojnë banuesit e tyre,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
natyrisht (po shtojmë ne), banuesit, nëse kanë vetëdije të lartë shqiptarie.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së njëmbëdhjeti, po e përmend, në vijim edhe një rast tejet të veçantë që zgjon edhe interes të veçantë. E kemi fjalën për reaguesin Fatos Daci, historian publicist, i cili në punimin me mbititull Shqipëria duhet të flasë shqip (albaniapress, 24.08.2011) bën të njohur opinionin me një material, për ne shumë interesant që ne e konsideruam dokument shumë të rëndësshëm, të cilin dhe do ta trajtojmë veçantisht, nën titullin Lista e ndryshimit të disa emërtimeve të papështatshme të toponimeve të Shqipnisë (1938) nga Qeveria e Ahmet Zogut, ku autori shpreh dhe disa mendime shumë me vlerë dhe me interes për të kuptuar e rikujtuar aktualitetin e sotëm lidhur me këtë çështje në Shqipri: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, edhe pse ne s’duam të besojmë që në Shqipri, fatkeqësisht ende emërvendet e Lindjes, Verilindjes dhe të Veriut, siç konstaton zoti Daci, në numër të konsiderueshëm, janë me prejardhje sllavo-maqedonase-bullgare, të Veriperëndimit me prejardhje malazeze, pjesa bregdetare perëndimore me prejardhje romake, të Jugut e Juglindjes me prejardhje greke dhe lidhur me këtë studiuesit shqiptarë flenë rehat – rehat mbi këtë shtratim, edhe pse mbase vetë nuk dyshojnë në autoktoninë shqiptare, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, të gjithë pushtuesit, siç konstaton autori, me po aq zell sa punuan për të përpunuar mendjet e shqiptarëve, veç tjerash (me fe, ideologji, kuzhinë, etnokulturë, zakone, gjuhë) si element më të rëndësishmin konsideruan emrat e vendeve në gjuhën e tyre, të cilat në planin afatgjatë ishin për ta piramida të vërteta territoriale në brendësi të vendit tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, të gjithë (duhet) t’i shohim rrjedhojat se këto piramida (banka komerciale mashtruese) të vëna prej tyre në kohë pushtimesh shovinistët po i përdorin sot, si alibi në luftën e ethshme të tyre për të ndryshuar raportet etnike në Shqipëri, me synimin e vetëm për ta kthyer vendin tonë, ashtu si nuk është, në një shtet multietnik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, të gjitha ato shtete e kombe që janë patriotë të mëdhenj për vendin e tyre, janë në ballë të zhvillimit, mirëqenies e të politikës botërore, andaj i mëshon autori:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mendojmë se ka ardhur koha, që kjo punë shkencore rreth ndryshimit të emërvendeve me origjinë të huaj e nisur në kohën e mbretërisë së Zogut të zyrtarizohet(!) nga qeveria e sotme shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, kjo jo vetëm të zyrtarizohet e të lihet në letër, sa me thënë, por të zbatohet me rreptësi, fjala e tij:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është kohë e fundit, që kjo çështje duhet cilësuar si një problem shumë serioz dhe shqetësues për kombin tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne lidhur me këtë shtrojmë dy pyetje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e para, meqë ky artikull-punim qenka publikuar në vitin 2011, pse nuk përmendet bile si reference nga reaguesit përkatës si kontribut dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e dyta, pati kush vesh me ndi e me kuptue, qoftë nga politikologët, qoftë nga standardologët tanë gjuhësorë (në Shqipëri e më gjerë) këtë shqetësim dhe me marrë masa të duhura, për të angazhuar mjekë-studiues standardologë për ta shpëtuar e shëruar njëhëherë e përgjithmonë, së paku Nënën e Kombit (Shqipërinë e Pavarur) nga shqiptarofobët, virusët e përkrahësve të piramidave gangrenëse, nga të cilët nuk po i ndahen dot së brejturi të kujtesës historike të të rinjve tanë, ashtu siç bënë edhe në të kaluaren, në vazhdimësi që nga mesjeta, dhe s’ka kush të marrë masa parandalimi lidhur me këtë, apo jo?!!?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ne pajtohemi me autorin dhe me të tjerët, por kemi bindjen që kjo barrë e imponuar, mjerisht ka mbetur siproblem shumë serioz dhe shqetësues për kombin tonë, jo vetëm nga virusët e huaj e nga virusët e brendshëm, por edhe nga moszotësia pushtetarëve dhe e studiuesve tanë që ende jetojnë nën hijen e gërmadhave të piramidave të tilla dhe kemi bindjen që këto gërmadha, këtë barrë me virusë të gjallë, mund ta heqin nga korrizi i kombit, në radhë të parë vetëm punonjësit që vërtet me shpirt e zemër e duan shkencën dhe shqiptarinë, duke vepruar bashkërisht me vullnet pa hile dhe duke hedhur tejpërtej ndërskambcat e politikave ditore në shërbim të të huajve dhe duke mobilizuar e kërkuar përgjegjësi nga kuadri profesional në detyrë, me detyrim që në institucionet tona më të larta ndër të tjera duhet të kuptojne që:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, është detyrë e ngutshme me përgjejësi që profesionalisht këtë çështje ta vënë në tryezën e shqyrtimit. Shqyrtimi me sinqeritet mund të nxjerrë të vërtetën se të gjitha trajtat, madje edhe prapashtesat që deri tash janë konsideruar sllave, mbase ato më tepër janë përvetësime të përbashkëta sllave-shqipe ose kanë origjinë nga ndonjë gjuhë tjertër, mbase edhe ilire, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, duhet filluar menjëherë shërimi me bllokimin e veprimit të virusëve të tillë vendës e të huaj që të mos e gangrenizojnë edhe më shtatin e gjuhës dhe të vetëdijes së popullit tonë me metoda paksa të kamufluara makiaveliste me naçërtanie e megaliide.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, duhet vlerësuar në mënyrë kritike materiali përkatës i Tiranës, i viteve 1938, 1941 dhe 2002, si dhe ai i Prishtinës 2004, por duke grumbulluar e trajtuar edhe material tjetër shtesë nga viset e tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, nuk duhet zyrtarizuar e zbatuar symbyllazi çdo propozim ngado që të ketë ardhur, por duhet të shqyrtohen dhe të vlerësohen rigorozisht të gjitha propozimet, por edhe e sugjerimet dhënë nga ekspertët e të gjitha profileve të fushave përkatëse (që sot nuk na mungojnë), ngase tashti kanë ndryshuar raportet edhe sa i përket praktikës formëzuese e fjalëformuese të emrave ose të emërtimeve toponimike etj., por lidhur me këtë lypset punë e organizim i duhur shoqëror institucional shtetëror e ndërshtetëror.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, lidhur me këtë problematikë, këtu nuk po ndalem më gjatë, pasi këto materiale, d.m.th. përmbajtja e 6 regjistrave (listave) të emërtimeve të emërvendeve të trojeve shqiptare, do t’i kemi paksa në analizë përmbajtësore e formëzuese tash në nëpjesën e dytë, ndërkaq nga pikëpamja e fjalëformuese rastet e veçanta do të trajtohen më në hollësi në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, nuk mund ta kuptojmë, pse në Shqipëri, siç e konstatojnë studiuesit përkatës as në sistemin komunist, as tash mbi 20 vjet të lirisë që duket paksa si me qenë e përqafuar jo aq me dashje edhe shtetërisht (pluralizëm demokraci, tranzicion), andaj edhe raporti i ndryshimeve krahasuese i toponimisë sllavisht/shqip ose gjuhë e huaj/shqip e emërvendeve, nuk po gjen trajtim të duhur serioz shkencor dhe si rrjedhojë as zgjidhja institucionale nuk duket as në horizont.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) PROBLEME OIKONIMIKE GJITHANDEJ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TROJEVE TË TJERA SHQIPTARE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pas njohjes me realitetin aktual rreth emërtimeve të vendbanimeve në Kosovë dhe në Shqipëri që u konstatua si gjendje jo e mirë, edhe pse vendet udhëhiqen nga qeveritë sovrane shqiptare, e pamë të arsyeshme që të shohim paksa si qëndron ky realitet dhe në viset e tjera shqiptare, edhe pse dihet se gjendja në ato vise gjithsesi del edhe më e rëndë, edhe më e komplikuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, në rrethana kohore, kur flitet për demokraci, për administratën dygjuhësore të proklamuar, për të drejta e barabartta të kombëve e kombësive, të etnive etj., në botën demokratike, imponohet nevoja të mendohet rreth mundësisë për ndryshime në të mirë edhe në të gjitha trojet shqiptare e më gjerë, pra edhe në Maqedoni, Kosovën Lindore, Malin e Zi, të shpresohet deri edhe në Greqi(!), pa harruar edhe Arbëreshët (Itali), ndoshta edhe arnautët në Turqi, Siri e Egjipt, ku shihet njëfarë ringjalljeje shqiptarie, nën hije, gjithandej e kudo në mërgata e diaspora shqiptare nëpër Europë, Amerikë, Azi e Australi, Skandinavi, e kudo. Është e vërtetë, se gjurmë të komunitetit tonë, po identifikohen edhe në ato vende, që nuk ishin të njohura më parë, deri edhe në Amerikën Latine, Zelandën e Re etj. Një veprim i tillë njohjeje është me rëndësi të njihet, të regjistrohet, të ndihmohet që mos të zhduket, madje edhe të ndihmohet gjallimi i tij. Nuk përjashtohet të dalë në shesh e të shfrytëzohet edhe ndonjë fosil a risim apo mënyrë formëzimi toponimo-etniko-patronimik që mund të jetë bartur nëpër shekuj dhe të ketë mbetur ende gjallues. Aktualisht, përveç objekteve nderi nëpër botë, kushtuar b.f. emrit Albania, pastaj Skënderbeut, Nanës Tereze e ndonjë tjetër, lypset evidencuar e nxitur edhe ndonjë emërtim lokaliteti, vendshërbese, hoteli, gjellëtore-pitetore, emërtim firmash të biznesmenëve të suksesshëm shqiptarë që nuk janë të rrallë, anembanë vendeve të ndryshme të botës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse siç del nga konstatimet tona në nëntitullin e mësipërm për mosfunksionimin si duhet të institucioneve ekzistuese kulturo-shkencore (akademike) të përhershme në shtetet tona Shqipëri e Kosovë, jashtë ndikimeve të fryra momentale politike-pushtetore, faji bie edhe në vetë kuadrot e punësuar në ato institucione, të cilët duhet të kenë programe të avancuara strategjike me interes kombëtar që i shërbejnë interesit të përgjithshëm shoqëror kombëtar e ndërkombëtar, siç është edhe zgjidhja e problematikës që po trajtohet këtu.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ç’është e vërteta, çështje e ruajtjes ose e emërtimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe nuk është temë e patrajtuar në gjuhën tonë, e kemi të freskët trajtimin që i kushtoi prof. Begzad Baliu kësaj teme në veprën që e cekëm më parë, por jemi të vetëdishëm që krejt lënda problemore nga ai punim dhe nga punime të tjera nuk ka mundësi ta përthekohet as pjesërisht në këtë vështrim tonin, por ndonjë venerim të kësaj natyre do të përpiqem ta inkorporojmë së paku si ndajngjitje lënde në harmoni me lëndën e trajtuar ose të grumbulluar më parë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, po t’i hedhim një sy të kaluarës, mesa jemi të njohur, sa here që në trojet shqiptare është stabilizuar ose ka pasur ndonjë hije stabilizimi nga ndonjë autoritet ose qeveri vendëse, janë shprehur synime për ndreqjen e padrejtësive rreth toponimeve ekzistuese të vendbanimeve. Kështu edhe pse nuk kemi hasur tema që rrahin ekskluzivisht këtë çështje jemi të sigurt se përpjekje për emërtime të reja të vendbanimeve ka pasur edhe në periudhën 1912-1920, duke filluar nga Qeveria e Ismail Qemalit e të tjerëve, në kohën e Komisisë Letrare të Shkodrës (gjatë regjimit austrohungarez), dhe në veçanti në perudhën e ekzistimit të shtetit të brishtë shqiptar në Periudhën e Pavarësë 1924-1939, sidomos gjatë regjimit të Mbretit Zog, ku si dihet në fundvitet e ’30-a u propozuan emërtime të reja për tërë territorin brenda Shqiprisë londineze. Madje edhe gjatë gjallimit të shkurtër të Mbretnisë italo-shqiptare 1939-1943, pati nismë të mbarë për ndryshimin e disa emërtimeve sllave në viset shqiptare që iu aneksuan kësaj mbretnie. Edhe në periudhën gjatë viteve 1945-1992 gjatë qeverisjes komuniste, e dime se pati ndryshime të vendbanimeve, por më tepër të natyrës politike sesa patriotiko-historike, prandaj mund të thuhet se deri në vitin 1992, kur ra ai sistem, nuk pati punë të organizuar për ndryshimin e emërtimeve të tilla në raportin shqip/sllavisht ose shqip/greqisht, por kjo atmosferë mjerisht u pasua edhe gjatë periudhës vijuese të sistemit politik pluralist. Është e vërtetë, pra, që për një temë të tillë mund të thuhet se është folur, por nuk është bërë kurrfarë trajtimi serioz institucional. edhe pse nuk përjashtohen reagime individësh, Sidoqoftë, në anën tjetër gëzon fakte që edhe në viset e mbetura jashtë Shqipërisë e Kosovës varësisht nga situatat që imponohen nga shqiptarët janë dëgjuar (Ulqin, Tetovë) dhe po dëgjohen zëra për rishikimin ose për standardizimin e toponimeve të vendbanimeve të trevave shqiptare në gjuhën e tyre, si në Mal të Zi, Serbi (Kosovë Lindore), madje më me forcë ligjore në Maqedoni. Ka reagime për mos-harrimin e emrave toponimikë edhe në Greqi. Në të vërtetë, nuk është çështja që të mos-harrohen emërtimet e vendbanimeve të asaj popullate që është dëbuar si muslimane ose që edhe që brezat e rinj të vendasve arvanitas mos ta harrojnë prejardhjen e tyre arbnore, por aq më tepër për të paraqitur të vërtetën shkencore historike para botës, para opinionit shkencor vendës, europian e botëror, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lidhur me këtë, edhe pse kam lexuar e konsultuar punime shumë cilësore e serioze për viset shqiptare në Greqi, Maqedoni, Serbi, Sanxhak (Pazari i Ri), Preshevë e Mal të Zi, këtu po mjaftohem me konstatimet e dy studuesve dhe intelektualëve tanë të njohur nga Maqedonia: Mustafa Ibrahimi dhe Avzi Mustafa.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Studiuesi Mustafa Ibrahimi në veprën Gjuhë dhe kulturë, Shkup, 2016, në punimin Emërtimet shumëgjuhësore të toponimeve, veç tjerash pasi arsyeton që në botë e sidomos në Europë si dhe kudo, por edhe në Ballkan nën kushte të ndryshme historike pothuaj është dukuri normale që toponimet e caktuara të kenë dy ose më shumë emërtime, kuptohet nga gjuhë të ndryshme, si p. sh.: qyteti Gjeneva e Zvicrës, në gjermanisht quhet Genf, në italisht Xhineva dhe nuk paraqet kurrfarë problemi, ashtu si edhe qyteti Shkupi, i cili në trajtën latino-dardane shënohej Scupis, trajtë kjo të cilës i ka mbetur me afër trajta e shqipes Shkup-i, ngase në greqishte quhet: Skopoi, turqisht Uskup, maq. Skopje, serb Skoplje dhe së këtejmi autori kërkon që kjo e drejtë e ndryshimit të emrave sipas gjuhëve përkatëse, jo të stopohet, por duhet të shtrihet edhe në shqipërimin e trajtave të vendbanimeve në të gjitha trojet shqiptare, ngase trajtat sllave e greke në trojet shqiptare:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
janë imponuar me anë të masave represive dhe pushtuese...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
gjë që shqiptari përherë e ka dëshiruar të çlirohet edhe nga kjo barrë, mirëpo:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E keqja është se jo gjithnjë dhe jo me kohë është reaguar në përmirësimin ose në emërtimin e drejtë...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Andaj po ky veprim duhet shtrirë në të gjitha trojet shqiptare dhe se:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ky duhet të jetë edhe synimi ynë për riemërtimin e toponimeve e në<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
veçanti të oikonimeve...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dhe përfundon duke ia parë për të madhe pushtetit në Shqipëri pse nuk ka vepruar dhe nuk po vepron si duhet si shtet fqinje, në këtë drejtim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nëse për pushtetin shqiptar kjo është vështirë të realizohet, le të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
shikojë fqinjët maqedos e mos të flasim për ato grekë.... (Aty f.27)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dhe së fundi ngulmon:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nëse lufta është vazhdim i politikës me mjete të tjera, atëherë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
politika gjuhësore paraqet formën më të butë të luftës midia dy<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
popujve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë edhe për ne këto nuk janë mendime të shprehura pa vend, andaj kërkohet që lufta për ndryshimin e toponimeve të papërshtatshme shqipe të imponuara nga zaptuesit, duhet të vazhdojë, por kuptohet me masa demokratike, me luftën politike gjuhësore, me shkencë, me bindje.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po ashtu e quajmë shumë me vend edhe propozimin e profesorit të nderuar, Avzi Mustafa, i cili duke trajtuar toponimet e Rekës së Epërme (zsh, 21.11.2015), veç tjerash thekson:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
…Duket se ka ardhur koha që toponimet të gjejnë zgjidhje të drejtë që ato të përdoren ashtu siç i emërtojnë banorët e vendit dhe të standardizohen…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lexuesi mund ta dijë se, ndër të tjera, këtu është fjala për Rekën e Epërme (Maqedoni), atë trevë, ku mbizotëron popullata ortodokse shqiptare, të cilës me dhunë nga administrata serbe-maqedone dhe naiviterti i vëllezërve muslimanë shqiptarë fqinj, i është mohuar kombësia shqiptare pothuaj tash 100 e sa vite.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së fundi, flas përgjithësisht, ne kuptojmë që në çdo vend mund të ndodhin ndryshime a ndërrime politike pushtetore, por në ato raste mbesin të paprekura institucionet hulumtuese shkencore, të cilat duhet t’i fuqizojë dhe t’i shfrytëzojë secila qeveri, madje edhe të kërkojë përgjegjësi realizimi, andaj nuk kuptojmë pse kjo nuk po ndodh me organet a institucionet shkencore-kulturore (akademike) kombëtare, të cilat duhet të kenë programe afatgjata strategjike jashtë ndikimeve momentale të ndërrimeve politike, andaj pyesim pse organizmat e tillë nuk i kryejnë ose nuk angazhohen me i krye punët me interes kombëtar e ndërkombëtar që janë të obliguara jo vetëm zyrtarisht,. Por edhe ndërgjegjësisht t’i kryejnë mbi bazë vullnetare, siç po bëjmë edhe ne në vazhdë të Komisionit për standardizimin e emërvendeve të Kosovës 1999-2004.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, po kësaj natyre serioze me interes kombëtar e ndërkombëtar i takon edhe çështja e vlerësimit të qëndrueshmërisë së emërtimeve toponimike në trojet shqiptare: Shqipëri, Kosovë, Maqedoni e më gjerë, apo jo? Nëse deri para 20 vitesh nuk e kanë pasur mundësi ta hartojnë pa drojë një program pune të miratuar bashkërisht, tash dhjetë vitet e fundit duhet ta kenë tashmë, të miratuar një program-platformë të tillë, mundësi kjo që nuk e pengon askush, përkundrazi. Gjithsesi në këtë program strategjik do të përfshihej doemos edhe çështja e qëndrueshmërisë fjalëformuese të emërtimeve toponimike (vendbanimeve), madje duke e kuptuar edhe si obligim e përgjegjësi morale, përveç asaj shoqërore - shtetërore edhe obligim me interes kombëtar e ndërkombëtar, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përmbyllje rreth nënpjesës së parë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
meditimi: si duhet vepruar?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pasi nxorëm konstatime rreth aktualitetit të tillë nga Kosova, ku u fol së pari, për punën e organizuar lavdëruese të Komisionit Qendror për standardizimin e emërtimeve të vendbanimeve, në periudhën 1999- 2002/2004 dhe për arsyet pse çështja e tillë mbeti e pazgjidhur, së dyti, gjithashtu u dha njëfarë pasqyrimi si qëndron kjo çështje aktualisht në Shqipri, ku vetëm flitet, por nuk ndërmirret asgjë e organizuar në mënyrë institucionale për rishikimin dhe zgjidhjen e problemeve të kësaj fushe dhe së treti, u përmend gjendja edhe më pafavorshme gjithandej në trevat shqiptare në shtete të tjera, ku problemet terminologjike vendëse vlerësohen në gjendje edhe më të vështitrë se në dy shtetet shqiptare të njohura ndërkombëtarisht: Kosovë e Shqipri, atëherë për të ndihmuar sadopak zbutjen ose për të futur sadopak nën kontroll këtë problematikë mendojmë që urgjentisht duhet ndërmarrë këto veprime:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, kërkohet nga organet shtetërore dhe intelektuale akademike që pas grumbullimit të materialit, këtë problematikë me interes kombëtar e ndërkombëtar ta vlerësojnë e trajtojnë me seriozitetin e duhur.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, gjithsesi duke mos e hequr këtë temë nga tryeza e studiuesve të intitucioneve të larta shtetërore, nga të cilët duhet kërkuar lidhur me këtë përgjegjësi morale e materiale.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, shkencërisht e politikisht menjëherë duhet filluar me bllokimin e veprimit të virusëve të tillë vendës e të huaj përçmues që të mos e gangrenizojnë edhe më shtatin e gjuhës dhe të popullit tonë me manipulime se gjoja qenia shqiptare për shkak të formimit të tij historik të paqartë(!) qenka e paaftë për t’u ballafaquar për të zgjidhur çështjet e tilla me interes kombëtar e ndërkombëtar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, pa humbur kohë duhet vlerësuar materialin përkatës të Tiranës: 1917, 1938, 1941, 2002 dhe atë të Prishtinës 2004, por duke grumbulluar edhe material tjetër, por pa u dhënë vizë implementimi symbyllazi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, me fjalë të tjera, nuk duhet përçmuar çdo nismë rrugëzgjidhjeje, por njëherazu nuk duhet zyrtarizuar e zbatuar, pa pëlqimin e ekspertëve, çdo propozim ngado që të ketë ardhur, qoftë edhe nga bashkësitë lokale. Gjithsesi duhet të shqyrtohen dhe të vlerësohen rigorozisht të gjitha propozimet e sugjerimet e arrtitura, madje nga ekspertët e të gjitha profileve të fushave përkatëse (që sot nuk na mungojnë), ngase tashti kanë ndryshuar raportet edhe sa i përket praktikës formëzuese e fjalëformuese të emrave ose të emërtimeve toponimike etj., por lidhur me këtë lypset punë e organizim i duhur shoqëror-shtetëror.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti, lidhur me këtë problematikë, këtu nuk po ndalemi më gjatë, pasi në vijim kemi materiale konkrete nga gjashtë (6) regjistra (lista) të emërtimeve të emërvendeve të trojeve shqiptare, dhe si rrjedhojë do të kemi mundësi ta perceptojmë realien si nga ana përmbajtësore dhe ajo formëzuese dhe të përcaktojmë qëndrueshmërinë e tyre, dhe pastaj të marrim pjesë aktive në analizën që pason më në hollësi në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, kërkojmë nga lexuesit dhe studiuesit e nderuar që materialin në vijim ta shikojmë së bashku, me vemendje të shtuar, ngase shumica e këtij materiali për këtë qëllim del për here të parë para opinionit të gjerë, siç janë dokumentat e mëposhtëm, të cilët meritojnë të trajtohen më me nge, veç e veç, por edhe së bashku, sigurisht më gjerësish e më në hollësi e thellësi, seç do të përpiqemi të bëjmë ne në vijim të kësaj nënpjese dhe do ta vijojmë po atë trajtim nga pikëpamja fjalëformuese në pjesën e dytë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nënpjesa e dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
KONSULTIM OSE NJOHJE ME PËRMBAJTJEN E DISA BURIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
OIKONIMIKE LIDHUR ME TROJET SHQIPTARE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga sa e thamë e nuk e thamë duhet kuptuar e vërteta se të gjitha emërtimet e propozuara dhe të tjera me qasje potenciale mund të konsiderohen, sot për sot, që mbesin në fazën e diskutimeve rreth formëzimit e fjalëformimit të tyre dhe si të tilla pritet që nga studiuesit të trajtohen menjëherë, ndërkaq në situata më të qeta, siç u tha më sipër, të rimerren në shqyrtim edhe nga organet e institucionet shoqërore shtetërore, andaj ne po bëjmë vetëm përpjekje parapërgatitëse, që kuadri përkatës ta ketë më lehtë të ballfaqohet me serioziozitetin që e pret rreth trajtimit të tyre. Pra këtu, në këtë nënpjesë do të njohim lexuesin me përmbajtjen e disa dokument-materialeve, më konkretisht me lëndën e 6 regjistrave (listave), ku dalin të shënuar emërtimet e vendbanimeve të trevave shqiptare gjithandej e këndej, siç janë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Lista e ndryshimit të disa vendbanimeve të papërshtatshme të Shqipnisë… 1938.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Lista e toponimeve sllave në territoret e lirueme shqiptare me shqipërimet e propozuara (1942).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Fjalor i emrave gjeografikë të Republikës së Shqipërisë, Tiranë 2002.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës (2004), Prishtinë, 2005.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Regjistri: Okruzi, gradovi (opštine) i sela Kosova i Metohije (Internet, 13.08.2015 – botim i Beogradit) dhe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Regjistri: Rajonet, komunat (selitë) dhe fshatrat e Kosovës (portali Gjigand, 14.10.2015) – botim i Prishtinës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në fund pas analizës me të dhëna pëcjellëse (edhe pse joshteruese) për secilin dokument do të japim përmbylljen e kësaj nënpjese të punimit, përkatësisht të pjesës së pare të këtij punimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(I) NGA LISTA PËR NDRYSHIMIN E DISA EMËRTIMEVE TË VENDBANIMEVE TË PAPËRSHTATSHME TË SHQIPNISË 1938<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(Publikuar nga z. Fatos Daci, më 24 gusht 2011 në Albaniapress.com)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hy r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse në këtë publikim thuhet se “Ahmet Zogu, i shqipëroi për herë të parë e të vetme të gjithë emërvendet për të gjithë Shqipërinë, del e vërteta se jo të gjitha ishin përfshirë në atë shqipërim, por kjo nuk e mohon aspak atë ndërmarrje aq të madhe me interes aktual të lartë historik kombëtar e ndërkombëtar nga ana e asaj Qeverie. Është tjetër gjë fakti sa ishin pjekur kushtet dhe si qëndronin rrethanat shoqërore politike të brendshme e të jashtme që një ndërmarrje e tillë të dalë e sukseshme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, siç na bëhet e ditur në atë artikull që në pranverë të vitit 1937 Parlamenti Shqiptar paska shprehur shqetësim për emërvendet me prejardhje nga gjuhët dhe ndikimet gjuhësore të pushtuesve të imponuara në Shqipëri, andaj për zgjidhjen e kësaj çështjeje, Mbreti i Shqiptarëve, Zogu I, me dekretin e datës 05.o5 1937, lëshon autorizimin për të zëvendësuar me emra të përshtatshëm disa prej qyteteve, katundeve, lagjeve, lumenjve të Mbretërisë, të këthej sa është e mundur ata emra origjinalë, të cilët kanë humbur në kohën e shkeljeve dhe okupacioneve të huaja, duke marrë emra të imponuar nga të huajt. Në këtë drejtim ndërkohë, ishte formuar Komisioni Qendror me në krye z. Ajet Libohova, por njëherazi edhe në të gjitha: prefekturat, nënprefekturat, përkatësisht në çdo komunë apo bashki ishin ngritur komisione përkatëse vendore. Pas 14 muajsh pune intensive komisionet shtetërore, vendore të komunave, të bashkive dhe të prefekturave të vendit pasi kishin kryer studimet e duhura, vendimet e marra përkatëse ia paraqesin Komisionit Qendror. Ndërsa Komisioni Qendror, në gusht të vitit 1938 ia paraqet Komisionit të posaçëm të qeverisë për miratim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu miratimi përfundimtar i kësaj Liste u bë në mbledhjen e Këshillit të Ministrave, në këtë përbërje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Faik Shatku, zv-kryeministër e ministër i Drejtësisë (që drejtoi edhe mbledhjen),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Ekrem Libohova, ministër i Jashtëm,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Musa Juka, ministër i Brendshëm,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Kolë Thaçi-ministër i Financave,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Abdurrahman Dibra-ministër i Arsimit dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Rrok Gera-ministër i Ekonomisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në përfundim të shqyrtimit, ku u arrit miratimi i formës së prerë, Këshilli i Ministrave me një vendim të posaçëm vendosi që emrat e katundeve, qyteteve, lagjeve e lumenjve të ndryshohen, të zbatohen, sipas Listës që pasonte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, autori i kësaj paraqitjeje, nuk e publikon tërë tekstin, por, bën mirë që përparësi u jep prefekturave në kufi me vend-shtetet e sotme fqinje, sepse, siç thekson ai:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pretendimet shoviniste sllavo-maqedono-bullgare janë ngritur në sistem nëpërmjet shoqatave dhe të partive të tyre antishqiptare të ngritura mbi baza të pretendimeve etnike “të pakicave” të tyre kombëtare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Publikuesi i këtij materiali, pra, bën mire që tërheq vërejtjen sesi shtetet fqinje aktualisht, duke shfrytëzuar politikën ditore të shteteve demokratike(!) më me përvojë se Shqipëria, pikërisht nëpërmjet shoqatave përkatëse të minoriteteve, duke shfrytëzuar plogështinë ose shkriftërinë e organeve shtetërore në detyrë të shtetit shqiptar, të nivelit lokal deri në atë më të lartë shtetëror, po ndërhyjnë jo për të mirë, në shoqërinë e padjallëzuar, politikisht ende adoleshente të masës shqiptare në Shqipri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, nuk dimë pse autori nuk i përmend edhe pretendimet serbe e malazeze, që për ne në Kosovë e përgjithësisht në Veri janë edhe shumë të njohura, madje edhe më gangrenëse se ato që përmenden aty, të cilët (serbët) janë duke e shtrirë ndikimin jo vetëm në Veri , por po e shtrijnë edhe d<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
eri edhe në Jug të Shqipëri (Fier).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, duke kërkuar nga lexuesi të vë re përqindjen e ndryshimeve dhe krahasimin e shembujve konkretë të mëparshëm dhe të propozuar, po japim tërë listën e emrave të publikuar nga autori:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.Prefektura e Dibrës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 153 fshatra (pa nënprefekturën e Burrelit) nuk ndryshuan emrat e 34 fshatrave, por ndryshuan 119 emrat ose 80 % e të gjithë fshatrave, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bellovë-Bardhushe, Cerjan-Kërrabaj, Çetush-Bregasi, Dohoshisht-Hysenaj, Grevë-Grindushë, Ilnicë-Kreshtë, Melan-Miellaj, Pejkë-Bishtore, Pjeçë-Kurrizaj, Pollozhan-Kuqelinë, Rabdishti-Lugina, Rrashnapojë-Rrafshinë, Staravec-Shëngjergj, Tomin-Dëshmoraj, Trepça-Vjeshta, Ushtelenza-Begata, Zagradi-Qytetëza, Zimuri-Dimnori, Hoteshi-Tejdrini, Lishani-Ledhaj, Luznia-Petritaj, Allajbegi-Draguoni, Bllata e Epërme-Burimi i Epër, Bllata e Poshtme-Burimi i Poshtëm, Çernena-Zheshkorja, Dovolani-Lëndina, Grazhdani-Moisiu, Kërçisht i Epër-Gur i Epër, Kërçisht i Poshtëm-Gur i Poshtëm, Kllobçisht-Lisi i Madh, Kovashica-Farkëtorja, Oboku-Bujkaj, Pesjaka-Rranxa, Pocesti-Ujmira, Popinara-Pjeshkorja, Vojnika-Brrakaj, Bahutaj-Mallasi, Bulaçi-Kulaçi, Blliçaj-Shalësi, Borovjani-Përpjekasi, Brest i Epër-Brezi i Epër, Brest i Poshtëm-Brez i Poshtëm, Berzhdani-Karahasanaj, Deshati-Gjylaj, Kishavec-Kishaj, Limjani-Lymaj, Sohodolli-Thatina, Shimshani-Shëmria, Vranjt-Pishaj,Kalla-Kallëza, Sllatina-Floriri, Shumbati-Dushkaj, Venishti-Vëneshta, Ratkaj-Rrathaj, Selishta-Shpatinaj, Bulqiza-Bylmetaj, Dushaj-Njomëza, Vajkal-Vrapkali, Krajka-Krekëza, Lubaleshi-Pjellorja, Safraçani-Tryezgjana, Strikçani-Thatushi, Zerqani-Arta, Boçeva-Kuqlashi, Çereneci-Sukthi, Gjorica e Epër-Bukuroshi i Epër, Gjorica e Poshtme-Bukuroshi i Poshtëm, Homeshi-Skënderaj, Kovashica-Guramira, Mazhica-Kështenjasi, Okshatina-Miroshi, Stushaj-Dushkaja, Topojani-Ura, Borova-Brinjasi, Gjinoveci-Gjinaj,Klenja-Theknore, Sebishti-Trimaj, Strebleva-Shllinëza, Trebisht Çelepi-Treanas i Mesëm, Trebisht i Epër-Treanas i Epër, Trebisht Muçinë-Treanas i Poshtëm, Zabzun-Ushtima, Lejçani-Gurakuqi, Lladomerica-Djegas, Okshtuni-Hoxhëmuglli, Ostren i Madh- Plakasi i Madh, Ostren i Vogël-Plakasi i Vogël, Radoveshi-Ranga, Smolliku-Shkoza, Tërbaçi-Thakas, Tuçepi-Kumbulla, Golevishti-Shpatllasi, Izvira-Bushaj, Sepetova-Gropaj, Mireshi-Miraj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prefektura e Kosovës (Kukësit) -Nënfrefektura e Qendrës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për nënprefekturën e Qendrës nga 28 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan 9, por ndryshuan emrat e 19 fshatrave (rreth 70 % e tyre), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Brruti-Thupra, Gostili-Gushtaj, Myçi-Rrasa e Lekës, Dobruca-Ujmira, Peraj-Bardhoshaj, Perollaj-Lugina, Vranishta-Malishta, Zaharishta-Trojëza, Nikoliqi-Nikolaj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Prefektura e Lumës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në prefekturën e Lumës, nga 76 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan 29 dhe ndryshuan emrat e 47 fshatrave (ose 60 % e tyre), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bardhoc-Bardhoshi, Bela-Bardhaj, Borja-Lulëzimi, Brekinja-Bregina, Cernaleva-Pyllishta, Kollovozi-Kodraj, Kasharishta-Kepaj, Novosej-Katund i Ri, Oreshka-Rreshka, Orgjosta-Burimaj, Shishtaveci-Fushaj, Zapodi-Pikllimaj, Bushtrica-Ranishte, Kllasi-Kalisi, Ploshtani-Plotaj, Radomira-Bukuroshi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Për nënprefekturën e Malësisë së Gjakovës, nga 145 fshatra gjithsej nuk ndërruan emër 41 dhe i ndërruan emrat 104 fshatra (70 % e tyre), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Myhejani-Mehaj, Vladi-Fusha, Leniçi-Lendishti, Zharka-Brezdaja, Bratoshnica-Vllaznija, Koçanaj-Kallishta, Tepla-Pla, Peraj-Bjeshka, Raja-Shkambi, Dushaj-Dushkaja, Dojane-Kuvendi, Resuj-Rreth Uji, Viliq-Leka i Zi, Radogosh-Dëshira, Visoç-Sukthi, Vatoc Vidric-Fangu i Vogël etj.etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Prefektura e Elbasanit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 180 fshatra, nuk ndryshuan emrat e tyre 92 fshatra dhe i ndryshuan 88 fshatra, pra, rreth 50 % e tyre, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bradasheshi-Bregsheshi, Godoleshi-Pemëza, Jagodina-Oriza, Jateshi-Trashi, Karakullaku-Mbikusha, Kozani-Edhëza, Kuqani-Arrasi, Meliza-Mbleta, Murriqani-Uriqaj, Petreshi-Gjurmasi, Reçani-Lisaj, Shushica-Rraza, Martaneshi-Kaptina, Fenarsi-Flaka, Kostenja-Gështenja, Zdrajsha-Muzhagja, Biçakaj-Briskaj, Broshka-Shkumiza, Kajani-Shkëmbi, Budini-Bletëza, Dushkani-Dushkaja, Koçani-Koçaj, Isufmuçani-Muçani, Terbsaçi-Rrushnaja, Viskiqi-Vendkeqi, Babja-Shulorja, Dragostunja-Melqiza, Gizaveshi-Lajthiza, Hotolishti-Balldrethi, Kokreva-Kokrraj, Letmi-Verasi, Vulçani-Gjemthi, Bezeshta-Qyteta, Oraka-Uraka, Rashtani-Ballkuqi, Raica-Suta, Somotina-Bardhaj, Skroska-Shtresa, Straniku-Shqiponja, Vehçani-Shpatza, Jeronishti-Lana, Zavalina-Maskartha, Bejliku-Prona, Bizhdeni-Dafinëza, Gostima–Ujza,Shtermeni-Shkozet Terepsenishti - Bliza, Serica-Verriza etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Prefektura e Korçës:(konstatohen ndikime maqedone e greke)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 137 fshatra gjithsej nuk ndryshuan emrat e 35 fshatrave dhe ndryshuan emrat e 102 fshatrave (ose 75% e tyre), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Barçi-Bardhi, Belartoja-Mesi, Biranji-Niraj, Boboshtica-Manëza, Bellovoda-Ujë i Bardhë, Bulgareci-Arbëri, Çiflik Shemoll-Fushëkuqi, Dersniku-Lakthi, Dishnica-Mullias, Drenova-Thanëza, Dvorani-Kurtaj, Kamenica-Mulçija, Orman Çiflik-Gjashtë Dëshmorët, Polena-Pullazi, Porodina-Rushaj, Pulaha-Pulaj, Ravoniku-Rafshaj, Rembosi-Drithas, Vashtemija-Vashëza, Vinçani-Vinjolli, Voskopi-Vreshtëza, Nikolica-Nikaj, Sinica-Mollëza, Kolaneci-Kalaji, Liboniku-Shelgasi, Pirku-Prika, Plovishti-Plepaj, Pocesta-Prita, Vloçishti-Reza, Zvirina-Burimasi, Brozdoveci-Degaj, Peshtani-Brinjari, Rosoveri-Rosaj, Toroveci-Koroziu, Varvara-Varrëza, Vrepcka-Harabeli, Xerja-Kryebardha, Doberçani-Shkrepaj, Copeli-Kopshti, Moglica-Liresi, Zemblaku-Zembraj, Podgorija-Temali, Zvezda-Gelqerasi, Posteci-Shen Pali, Gjergjevica-Gjergjaj, Kushova-Pishaj, Lozhani-Vreshtari, Osoje-Bredhasi, Tresova-Hijëza, Grabocka-Kueba, Leshnje-Lathias, Lubonja-Dashasi, Panariti-Dashamiri, Stratoberdha-Ushtriza, Treska-Arishta, Trebicka-Tribigasi etj. etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pastaj vijohet me Jugun e Shqipërisë, ku hasen ndikime greke:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Leskovikut:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 32 fshatra, nuk i ndryshuan emrat e mëparshëm 12 prej tyre, ndërsa i ndryshuan emrat 20 fshatra, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Cercka-Bukëz, Çarshova-Mazaraku, Hosecka-Shpati, Leshova-Ripas, Pobickë-Vashëza, Postenan-Morriza, Radanj-Rradha, Radat-Rrodhëza, Rodohova-Punmira, Sarandopori-Vehaj, Vrepcka-Pjeshkëza, Izgar-Shkoza, Kovaçisht-Farkaj, Kreshova-Dardhas, Melani-At Stathaj, Mbreshtani-Breshta, Toranik-Ahishta, Zguraleci-Guraleci.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Kolonjës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 50 fshatra gjithsej, 22 nuk i ndryshuan emrat, ndërsa 28 fshatra po:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bejkova-Bujarasi, Borova-Pishaj, Gostivishti-Rrushkaj, Kodra-Kreshniku, Mesiçka-Mshikza, Psari-Peshkasi, Rehova-Bubullina, Vodica-Shenkolli, Zharkanji-Zezaka, Gozhdarazhde-Çmershi, Kamniku-Gurishtë, Leshnja-Lajthia, Radimishti-Gurëza, Bezhani- Grykaj, Koseli-Kedhasi, Skorovoti-Shendelli, Mileci-Kroj i Madh, Lencka-Gurë i Bardhë, Orgocka-Pendari, Selinicë e Pishës-Pyllasi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Prefektura e Gjirokastrës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në komunën e Qendrës, nga 80 fshatra, nuk ndryshojnë emër vetëm 22 ndërsa ndryshojnë 58 fshatra (75 %), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Derviçan-Kukel, Dhoksat-Dushka, Dhuvjan-Pronjat, Frashtan-Arbëri, Goranxi-Gur i Zi, Gorice-Bregu, Grapshi-Gravë, Hashova-Drague, Kakozi-Miraj, Nokova-Visi, Palokastra-Kështjella, Sofratika-Shufrati, Saraqinishta-Gjerni, Tranoshishta-Trandaj, Vanista-Vëneshta, Cepuna-Çepaj, Zhulat-Shulaj, Dropull-Fusha e Drinit, Deshnica-Dërrasa, Hoshtova-Kodra, Nivani-Nënmali, Sheperi-Sipër, Topova-Lajthiza, Konispoli-Çamëria, Çuçat-Cuca, Aligat-Trilagje, Dishat-Vishëza, Ninat-Nënëza, Perdhihor-Fëllenza, Çiflik-Fushaj, Grave-Lajthizë, Grazhdan-Drizë, Kakat-Kalaj, Kullurice-Kulperi, Qeburja-Rinia, Soponiku-Botkuqi, Zmineci-Dimnori, Theollogo-Rapëza, Vagalati-Vlaga, Vrina-Vrima.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Delvinës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 41 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrat 3 fshatra dhe i ndryshuan 38, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Brailat-Brrylaj, Kokodhiq-Merinoti, Kardhikaq-Kërthias, Kalase-Rebesh, Karakaxh-Pemza, Kopaçe-Ferras, Kongoc-Kungaj, Lefterhor-Liria, Mavropulli-Zezar, Mesopotam i Poshtëm-Meslumaj i Poshtëm, Mesopotam i Sipërm-Meslumaj i Sipërm, Palavli-Pallati, Senica-Kullosaj, Vergo-Purteka, Dhrovjani i Sipërm-Kastrioti i Sipërm, Dhrovjani i Poshtëm-Kastrioti i Poshtëm, Leshnica e Sipërme-Lajthiza e Sipërme, Leshnica e Poshtme-Lajthiza e Poshtme, Çerkovica-Rrethina, Valahove-Vllazeri, Ardhosova-Ardhas, Dhivri-Dibri, Ymer Efendi-Omertaj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Tepelenës: nga 54 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrin e mëparshëm 18 dhe 36 fshatra (60 % e tyre) e ndryshuan emrin e mëparshëm, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Breçishta-Fatosi, Berça-Grykëza, Hormova-Hardhija, Kashishta-Zallishta, Labovë e Madhe-Laborë e Madhe, Labovë e Vogël-Laborë e Vogël, Memaliaj-Sharkaj, Mexhgorani-Merguraj, Peshtani-Qyteza, Veliqoti-Veliaj, Kalivaçi-Donije, Kamshishti-Mesari, Koshtani-Gershtanizi, Levani-Luani, Qesarati-Qeshaj, Lapmartallozi-Qafëza, Mahmut Gjinaj-Gjinaj, Matoha Sanaj-Mataj, Salarija-Shpati, Gllava-Çukëza, Zvori-Burimi, Komari-Kodrina, Maricaj-Merjani, Rabije-Lisi, Selcka-Kopshtina, Zhabotika-Majasi etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Prefektura e Beratit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 137 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrat e 84 fshatrave dhe ndryshuan emrat e 53 fshatrave, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bistovica-Kështjellëz, Dobroniku-Bukuranje, Gjoroveni-Mali Plak, Kulalakut-Lahut, Mbolan-Bajames, Uznova-Fushgjata, Velobishti-Defrimi, Vetoniku-Dardhanj, Kuçova-Vajguri, Qereshniku-Qershajn, Çoragjaf-Qafaj, Plashnik-Kreshnik, Drenovica-Drithas, Sllanica-Shenjas, Velmishti-Fatmiri, Malishova-Karaflanj, Poliçani-Rosanjë, Hallvaxha-Kodras, Polozhani-Pëllumbas, Skrevani-Shkrepaj, Vokopola-Kryegregas etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8)Prefektura e Vlorës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Himarës: nga 7 fshatra, nuk ndryshuan emrat 4 prej tyre dhe i ndryshuan emrat 3 fshatra, si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Qiparo-Gjinovleshi, Dhërmi-Gjolekaj, Vuno-Malaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa Himara, Palasa, Kudhësi dhe Piluri nuk ndryshuan nga forma e parë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Vorës: Nga 91 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrat për 56 fshatra dhe ndryshuan emrat e 35 fshatrave si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Tophana-Lagjja e Flamurit, Varosh-Kaçanik, Drashovicë-Drangaj, Kropisht-Fjerza, Movrovë-Fitorja, Budina-Verri, Golimbas-Pellambas, Ploça-Amantina, Sevaster-Kunorë, Velçe-Shpellaj, Brataj-Shkambi i Kuq, Gumenicë-Bigaj, Vranishtë-Zallishtë, Ramicë-Ramaj, Smokthinë-Zhgabaj, Brusja-Limaj, Gerneci-Arza, Karbunari-Thengjillas, Treshovë-Kështjellë, Bestrovë-Plepaj, Hoshtimë-Ushtimë, Kerkove-Shkrepaj, Zvernec-Rrethujëza, Bunavi-Verore, Aliban-Aliasi, Grabian-Gropaj, Novoselë-Katund i Ri, Sofratinë-Sopi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Nënprefektura e Sarandës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 24 fshatra gjithsej, nuk ndryshuan emrat e 10 fshatrave dhe ndryshuan emrat e 14 fshatrave (60 % e fshatrave), si më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Saranda-Zogaj, Metoq-Metaj, Trembull-Tremburi, Gjiashte-Gjashte, Karalibaj-Likaj, Kalive Shushi-Sheshi, Bredan-Brija, Çaush-Rreshteri, Vermero-Kalina, Çiflik Vana-Vena, Ksamili-Mulliri, Hundecovë-Hundaj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Nga prefektura të tjera<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nënprefektura e Burrelit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 164 fshatra gjithsej (se atëherë Burreli kishte në juridiksion edhe fshatrat komunave Lurë dhe Selishtë, si dhe disa fshatra të Mirditës) ndryshime përmbajtësore pësuan vetëm 10 fshatra, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bishkashi-Pishkashi, Klosi-Dullinjasi, Bejni-Shkreptima, Derjani-Derëgjani, Boshiqi-Krismajt, Kome-Këmbaj, Midha-Millëz, Karica-Karriza, Fsheti-Fshati, Shlliu-Shenllija.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nënprefektura e Mirditës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 45 fshatra gjithsej asnjërit nuk i ndryshoi emri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Nënprefektura e Pukës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 50 fshatra gjithsej, ndryshuan formën e parë vetëm dy fshatra:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Spasi-Shpëtimi dhe Vau i Spasit-Vau i Shpëtimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Nënprefektura e Lezhës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 83 fshatra gjithsej, ndryshoi emri i vetëm një fshati:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krajmi-Skaj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Nënprefektura e Malësisë së Madhe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga 94 fshatra gjithsej, vetëm 14 fshatra morën emra të rij, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dobre-Nënkodër, Potgore-Rranxë, Bogiq-Trojë, Kamice-Vau, Llazan-Vneshtë, Zhupa-Tregu, Okol-Rrethi, Stare-Katund i Vjetër, Goraj-Malishtë, Gradec-Qytezë, Bratosh-Vllaznia, Rahovica-Kodra, Vermoshi-Orajt, Vrata-Grykë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga sqarimi i autorit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nga 436 fshatra të këtyre 5 nënprefekturave morën emra të rinj vetëm 27, ndërsa 409 fshatra ruajtën emrat e mëparshëm. Pra, ndryshuan emrat e mëparshëm ,vetëm 7 % e fshatrave të tyre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Ndërkaq për për lëndën e peraqitur deri në pikën 8 autori jep këtë sqarim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emrat e këtyre njësive vendore të marra në analizë … nga gjithsej 1233 fshatra, nuk i ndryshuan emrat e mëparshëm vetëm 471, ndërsa 762 fshatra (62 % e totalit) i ndryshuan emrat e mëparshëm… Por kemi dhe nënprefektura, ku ndikimet qenë më të vogla dhe për rrjedhojë edhe ndryshime pati fare pak. Këto nënprefektura, në brendësi të vendit dhe në periferi, pothuajse nuk kanë rënë nën pushtim, ndaj dhe kanë pasur dhe ndikime më të pakta nga gjuhët e huaja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Në fund paksa në mënyrë kritike autori jep disa konstatime jo pa interes, që ne po i përmendim më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Për disa fshatra bëhet shqiptimi i drejtpërdrejt i emrit të huaj në shqip, andaj ndodh që përkthimi i drejtpërdrejt me dhënë një emër jo fort të këndshëm e të dëshirueshëm dhe për këtë shkak, duhet menduar për të gjetur një formë tjetër më të pranueshme. (Në të vërtetë, për këtë konstatim autori nuk jep shembuj konkretë.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Disa fshatra i morën emrat e rinj duke pasur parasysh pamjen fizike të tyre, relievin dhe pozicionin gjeografik, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pishaj, Kërrabaj, Bregasi, Kreshta, Rrafshorja, Bishtorja, Kurrizaj, Lëndina, Lisi i Madh, Lisi, Shkoza, Gropaj, Lugina, Kodraj, Bregorja, Shkambi, Shpatinaj, Shpati, Zallishta, Verriza, Driza, Shkrepaj, Dimnori, Hijëza, Qyteza,Lajthia, Fushgjata, Mali Plak, Qafaj, Kodras, Verri, Shkamb i Kuq, Plepaj, , Ahishta, Pyllasi etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Fshatra të tjerë morën emrat e rinj duke pasur parasysh vlerat prodhuese të fshatit, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjellorja, Burimi, Thatina, Thatushi, Kumbulla, Gështenja, Kështenja, Vreshtëza, Vëneshta, Kullosaj, Kopshti, Kungaj, Bajamas, Drithas, Arza, Pjeshkëza, Dardhas, Hardhija etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Disa fshatra të tjerë duke pasur parasysh vlerat etiko–qytetare të tyre e dhe të banorëve të tyre, morën emrat, si p.sh.: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shqiponja, Trimaj, Tryezëgjana, Dashamiri, Dëshira, Dafinëza, Ushtima, Ujmira, Bukuranje,Vashëza, Defrimi, Morrina, Pellumbas, Lagjeja e Flamurit, Fitojra, Kreshniku, Kështjellë,Verore, Bukëz, Punmira, Rrodhëza, Mshkiza, Pendari etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Sigurisht, në të gjithë këtë mori emrash, sipas autorit, ka edhe gjetje jo të përshtatshme, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bukuroshi, Floriri, Bukuroshi i Epër e Bukuroshi i Poshtëm, Miroshi, Thëllenza, Miraj, Vashëza, Defrimi, Morrina, Mshikza, Punmira, Rrodhëza, Rreshteri, apo Kastriot dhe Kastriot i Epër në Gjirokastër, kur ishte dhe u listua përsëri fshati Kastriot i Dibrës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe përfundon autori:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse mangësi të tilla janë të pashmangshme, por të korrigjueshme,…megjithatë kjo ishte një punë shkencore e vërtetë e serioze, që duhet konsideruar si bazë nisjeje. Ndaj, pikërisht këtu duhet mbështetur edhe starti i sotëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe ne, siç e cekëm më përpara, pajtohemi që materiali i tillë mund të shërbejë si bazë nisjeje, por jo të miratohet symbyllazi, ngase siç del nga përfundimet e punimit tonë, sa i përket formëzimit e fjalëformimit të emërtimeve në fjalë disa nga zgjidhjet e propozuara nuk përputhen me kriteret fjalëformuese që mendojmë ne dhe të tjerët se duhen mbështetur në kohën tonë për rastet përkatëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, ne mendojmë se formimet e propozuara me prapasheshtesën –AJ që kapin shumën mbi 80, ato –AS afro 30 raste, janë të diskutueshme, ndërkaq ato me -ËZ me afro 30 raste, si dhe ato pa ndajshtesa, jo të gjitha janë të qëndrueshme, pastaj shembujt me –IN(ë) 11/-5, -J/AN 42 /-39, -ISHTË 12/-6, -ISHT 20/-19 e raste të tjera duhen rishikuar, por nuk është vepruar qortueshëm kur është propozuar ndryshimi i i shembujve me prapashtesat sllave: –OV (17), -ICË (17), –IQ (7), e raste të tjera, të cilat do të kihen parasysh prej nesh gjatë analizës në pjesën e dytë të punimit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, mendojmë që gjithsesi urgjentisht duhet të (ri)botohet dokumenti integral (i plotë), në mënyrë që studiuesit e të interesuarit dhe mbarë opinioni mund ta shfrytëzojnë edhe këtë material për qellime të caktuara shkencore ose për të pasur në dijeni, një punë të tillë vërtet për lakmi që qenka ndërmarrë në vitin 1938 nga Qeveria shqiptare rreth ndryshimit të emërtimeve të toponimeve të papërshtatshme me prejardhje të huaj në Shqipri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mjerisht ajo qeveri nuk ka pasur mundësi të bejë zbatimin adminsitrativisht, sepse pa kaluar as gjysmë viti shiheshin gjasat se Shqipëria do të jetë pre e invazionit të fashizmit Italian ose edhe nga pushtues të tjerë potencialë, siç ishte Jugosllavia SKS.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(II) NGA LISTA E TOPONIMEVE (SLLAVE) NË TERRITORET<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E LIRUEME SHQIPTARE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ME SHQIPËRIMET E PROPOZUARA (1942)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë për fazën e parë (1912-1924) nuk kemi të dhëna që kishin filluar, apo jo, ndryshimet e emërtimeve të papërshtatshme të venbanimeve dhe për fazën e dytë (nga fundi i regjimit të Mbretit Zog) 1924-1939, siç e pamë në pikën e mësipërme, u bë një punë e mire vetëm viteve të fundit të atij regjimi, por që mbeti vetëm si tentativë, sepse në pranverën e vitit 1939, Shqipëria ra nën pushtimin italian. Mirëpo, ç’është e vërteta, siç dihet, Italia fashiste (musoliniane), pas parapërgatitjeve ilegale–legale që i intensifikoi në atë fillim të L2B, pa shumë mund e pushtoi Shqipërinë më 8 prill 1939 dhe pas një jave gjoja me dëshirë të vet shqiptarëve, Albania (Shqipnia) u fut në “personaunion” me Italinë dhe pas 2 muajsh, më 3 qershor 1939, gjithashtu gjoja me pëlqimin, përkatësisht me nënshkrimin e Viktor Emanuelli III dhe Shefqet Verlacit, në emër të Shqipërisë, u themelua e ashtuquajtura Mbretëria italo-shqiptare. Kështu, tash Viktor Emanuelli III quhej: Mbret i Italisë e i Shqipnisë dhe Perandor i Etiopisë, andaj perandori kishte tagër dhe detyrim të formonte e drejtonte edhe qeverinë shqiptare, po në të vërtetë, krejt pushtetin ekzekutiv të kësaj Perandorie e kishte në dorë, kryefashisti Benito Musolini, i ashtuquajturi Duçe, aleat besnik i kryenazistit gjerman Adolf Hitler.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se në këtë kohë në Qeverinë e Tiranës, nga përfaqësuesi i Italisë Qiano, qenë pranuar në Qeverinë e Shqipnisë, mjaft patriotë të njohur iredentistë të bindur shqiptarë, të cilët jo vetëm ishin të lejuar, por qenë edhe të ngarkuar, në njëfarë mënyre, të propagandonin për bashkimin e tokave shqiptare që kishin mbetur jashtë kufijve të Shqiprisë Londineze. Kuptohet që një punë e tillë prekte Greqinë e sidomos Mbretërinë Jugosllave SKS. Kështu që atë propandë të ligjshme aq hapur kundër Jugosllavisë e Greqisë nuk mund ta bënte më përpara Zogu si mbret i shqiptarëve as ilegalisht me qeverinë e tij, prandaj tash veprimtarët e caktuar nën ombrellën e Mbretnisë italo-shqiptare, mund ta bënin legalisht dhe me plotgojë, si Mustafa Kruja, Bedri Pejani, Ernest Koliqi, e shumë të tjerë, si dhe një plejadë e tërë intelektualësh të njohur jo vetëm katolikë, por edhe atdhetarë të tjerë të sprovuar shqiptarë nga Veriu e Jugu, që nuk kishin vetëm fjalë, por edhe punë për të mirën e popullit shqiptar. Në të vërtetë, ashtu siç e kishin parashikuar politikanët italianë pas dy vitesah Mbretnia Jugosllave SKS u zhbë dhe tash duhej të bëhej e përgëzohej, siç ishte premtuar: Grande Albania (Shqipnia e Madhe), duke iu bashkangjitur asaj viset e okupuara shqiptare, të cilat më përpara e gjatë LPB nga ish-Jugosllavia e Greqia i ishin aneksuar me dhunë, prandaj tokat e tilla duhej kthyer Shqipnisë Nanë. Mirëpo po kjo ide s’mundi të realizohej as njëhershmërisht, madje tërësisht asnjëherë e plotë as në proces, as nga ajo Mbretni shqiptaro-italiane, as më vonë. Shkaqet qenë të shumta, por do të përmendim këto dy: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, edhe pse, ushtria italiane u fut në Kosovë e në Mal të ZI, ajo e mbajti mbyllur kufirin e Kosovës me Shqipërinë për një periudhë 3-4 mujore, ngase siç thuhej edhe për arsye se V. Emanuelli kishte në (ha)mendje ta përtërijë dinastinë K. Nikollës dhe kështu edhe Kosovën t’ia bashkangjiste Malit të Zi, për të kënaqur zonjën mbretëreshë, që ishte me origjinë malazeze. Në të vërtetë, gruaja e Viktor Emanuellit ishte vajza e Kral Nikollës, i cili me formimin e Mbretnisë SKS e humbi pushtetin në Mal të Zi, edhe pse një vajzë e tij qe martuar me mbretin serb. Në këto rrethana, siç flitej atëbotë, ithtarët e Shqipnisë së Madhe me politikanët patriotë shqiptarë të implikuar në Qeverinë shqiptare të asaj perandorie, nuk e kanë pasur lehtë për t’i mbushur mendjen Perandorit për të realizuar sadopak një Shqipni Etnike që t’ia aneksonin (rikthenin) Shqipërisë viset shqiptare që tash hynë nën juridiksionin e Mbretnisë shqiptaro-italiane.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, në këtë drejtim asaj qeverie të Mustafa Krujës me disa shokë, nuk u mungoi përpjekja dhe suksesi i përgjithshëm kombëtar, andaj shikuar nga prizmi i sotëm neutral, së paku duke pasur parasysh efektin arsimo-kulturor në viset e lirueme etj., ajo qeveri nuk mund të quhej krejtësisht kuislinge, sepse shfrytzoi atë situatë për të mirën e popullit sadokudo të bashkuar nën emrin e flamurin shqiptar, apo jo?! <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, duhet sqaruar fakti se jo të gjitha trojet shqiptare nga zhbërja e Jugosllavisë Mbretnia e tillë italo-shqiptare, siç propagandohej, mundi t’ia ribashkonte Shqipnisë, por megjithatë propaganda si shpresë entuziazmonte dhe nuk u shua edhe për ato vise që mbeten jashtë. Nuk u shua as propaganda për lirimin e bashkimin e tokave shqiptare nga Follorino e Gjiu i Artës në Greqi deri në Ulqin e Tivar në Mal të Zi, si edhe për ato vise të Kosovës që Italia u detyrua t’i ndante me aleatët: Bullgarinë e cila mori nën administrimin e saj disa vise shqiptare në Maqedoni dhe një pjesë të Kosovë, dhe Gjermaninë, e cila po ashtu mori nën adminstrim Mitrovicën me një rrethinë bukur të gjerë, të cilën ia bashkangjiti Serbisë, nën administratën e qeverinë kuislinge të Nediqit. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, shqiptarët jo vetëm në Shqipërinë e Madhe, por edhe në viset e tjera në kuadër të Gjermanisë fituan më shumë të drejta se ato nën Bullgarinë okupuese, mirëpo duke u falenderuar patriotëve të devotçëm me veprimtarinë e tyre atdhetare, politike e arsimo-kulturor të pakursyer, shqiptarët, kudo, morën frymëmarrje më të lirë dhe shihnin një perspektivë që premtonte, pra, edhe në ato vise jashtë asaj Shqipërie, sidomos pas shpartallimit të Italisë fashiste, kur disa patriotë shqiptar, me në krye Imzot Harapin, shfrytëzuan tolerancën gjermane në dobi të bashkimit simbolik të trojeve shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, duke shfrytëzuar parapërgatitjet dhe entuziazmin e shqiptarëve idealistë, sidomos në këto vise, që iu bashkangjiten Shqipnisë Nanë, edhe pse për një kohë të shkurtër, filloi një rilindje e vërtetë me adminstratën shqipe, me hapjen e shkollave në gjuhën amtare, me një fjalë, u mundësua, si me thënë, një shfaqje e lire e kulturës dhe e identitetit kombëtar. Madje në këtë kontekst, çka është me shumë rëndësi për temën tonë nga Mbretnia Shqiptare (Mëkëmbësja e Përgjithshme, në Qeverinë e saj, përveç ministrive ekzistuese kishte formuar edhe Ministrinë e Tokave të Lirueme, ku veç detyrave të tjera kjo ministri, përkatësisht Mëkëmbësia e Përgjithshme, duke mos qenë shumë e kënaqur me ritmin e punës, nëpërmjet Kabinetit diplomatik, njoftonte se Ministria e Punëve të Jashtme “kishte ba me dijë se asht e nevojshme që çështjet e toponimastikës shqiptare (në viset e lirueme)… të rregullohen sa më parë, edhe për asye se qëndrimi i mbiemnimeve në gjuhën serbo-kroate mase një vit pas aneksimit të tokave Shqipnisë mund të interptohet si nji shenjë pasigurie të gjendjes n’ato krahina.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në fakt pasi qeveria bullgare tash sa kohë ishte kujdesur me i zëvendësue mbiemnimet e tilla, andaj tërhiqej vërejtje që edhe pala shqiptare sa më parë duhej me ndërmarrë masa për zgjidhjen e çështjes në fjalë… Në të vërtetë përgjegjësit nga Ministria e Tokave të Lirueme, duke qenë të vetëdijshëm se “kishin të bënin me një problem delikat e që padyshim kishte rëndësi kombëtare tejet të madhe” e kishte ndjerë të nevojshme “me i ngarkue me studimin e çështjes persona të rrahun në lamë gjeografike e historike si të Shqipnisë së Vjetër e tash të Re e përgjithësisht… Kështu për këtë qëllim ishte formuar Komisioni përkatës në këtë përbërje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
At Zef Valentini, kryesues dhe profesorët: 1. Ahmet Gashi, 2.Ndue Paluca dhe 3. Filip Fishta, anëtarë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ky Komision kishte për detyrë me i rikthye në shqipe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Toponimet sllave në këto krahina shqiptare që ishin vendosur dekada dhe shekuj më parë nga pushtesit serb, malazez dhe bullgar…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Madje për realizimin e kësaj detyre, ishin angazhuar zyrtarisht jo vetëm këto personalitete të shquara të fushave përkatëse, por edhe të tjerë duke punuar ngushtë me funksionarët e Ministrisë së Tokave të Liruara, por edhe me Institutin Shtetëror të Studimeve Shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga teksti që patëm në dorë për këtë punë ekziston dokumentacioni i plotë, prej nga ne në këtë punim shkëputëm, Listën e emërtimeve serbe me shqipërimet e propozuara, të botuar tash së voni në Gazetën shqiptare portal Farumi shqiptar, nën komentimin e studiuesit Veli Haklaj, nën titullin Mbretëria italo-shqiptare si i riktheu emërtimet sllave në shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja teksti origjinal i propozimeve por me boldimin dhe pikat e radhitjes (si numra e shkronja) të vëna prej nesh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Lista e toponimeve në territorin shqiptar me shqipërimet e propozuara <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Dibra dhe Struga:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Podmolje –Rranxa, Meševiste – Meshevistja, Novosela – Fshati i Ri, Drugovo – Drugova, Srbica -Koshëza,Veleste–Naltësija, Labunište–Labi, Jablanica – Jablanica, Kodzadzik–Koxhaxhiku, Lazaro Polje–Kastrioti, Galičnik Galiçniku, Žiromica–Zhirovmica, Rostuša–Rostusha, Volkovija –Valkalija???, Mavrovo –Mavraj, Niciforvo –Niqifori.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prespa<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Leskovec–Laskaj, Otesevo–Babaj, Perovo-Peraj, Carev Dvor–Pallati, Podmočane–Moçala, Krani–Krani, Nakolec–Nekolaj, Ljubojna – Miqesija, Lajmos (Lemos)-Qafa, Pisoderian–Pisha, Vatokhorian-Ferra, Katokhori-Fshati i Poshtën, Moskhokhori–Mosku.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3.Tetova<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zeljino–Blerimi, Strmnica-Shpati, Miletino–Miraj, Neprosteno- Neproshteni, Dzepciste-?, Brdoc–Kodra, Sevce-Sevcja, Brvenica-Brevenica, Tumeviste–Tumça, Volkovija-Valkalija??, Srbinovo-Donika, Trnovo-Ferra, Simnica-Simna Vogël.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Kosova Qendrore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Stari Kacanik-Kaçaniku i Vjetër, Grlica–Qafza, Varos–Varoshi, Jazince-Jazhincja, Sevce-Sevcja, Urosevac-Ferizaj, Pozarane–Flakadani, Gnjilane-Gjilani, Podgradnje-Rranxa, Babus-Babushi, Stimlje-Shtimla, Nerodimlje-Shtërporja, Staro Selo- Fshati i Vjetër, Belogradec-Bardheci, Laplje Selo-Lapi, Gračanica–Gjyteza, Dobrevo-Miraj, Belačevac-Bardhaj, Caglavica-Çagla. Milosevo-Bajram Curri ose Milo Shini. Lebane-Majta, Slovinje-Arëni, Obilic-Abdyl Frashëri, Kosovopolje –Fushë e Kosovës, Dobri Dub-Lisi, Prilužje-Prelushi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Metohija dhe ana e Prizrenit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dečani-Deçani, Crmjan-Cërmniani, Gorazdevac-Malsija, Ratkovac-Luftari, Orahovac-Orahova, Zrze-Zerze, Rogovo-Rugova, Suva-Reka-Lumi, Movlane–Mavlana, Bijelo Polje–Fusha e Bardhë, Dobruša-Mireza, Djurakovac-Gjergjaj, Vrelo-Vrella, Belica-Bardhëza, Rožaj-Rozhaj, Ribarica- Peshkatari, Pridvorica-Kepallati, Srbica-Kosëza, Obrinje-Abaraj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Pellgu i Plavës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kruševo-Dardha, Martinović–Martinaj, Vojno Selo–Ushtrija, Novsiči-Djelmnija, Velika-Plaka.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Zona e Ulqinit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vladimir-Vladimiri, Pelinkovići – Pelinku.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Lumej dhe male<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shar Planina–Bjeshka e Sharrit, Stogova Planina-Bjeshka e Stogovës, Milanovac Planina - Bjeshka e Milanit, Crna Goga-Mali i Zi, Ljuboten-Lubotini, Nerodimka-Shkretija, Lepenac-Bukurija, Bistrica-Bistrica, Pečka Bistrica-Bistrica e Pejës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Rajonet<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krajina-Kraja, Metohija-Metohija, Podgor-Rranxa, Podrima-Bregdrini, Kosovo Polje – Fusha e Kosovës, Prekorupjle-Prekorupi, Gornja Morava- Morava e Malit, Donji Polog- Fusha e Poshtme, Gornji Polog- Fusha e Epër, Mavrovo Polje- Fusha e Mavrajvet, Gornja Debrca- Malsija e Dibrës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Stacionet Hekurudhore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Ohër- Strugë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skopje-Shkupi, Ohrid-Ohri,Podmolje-Rranxa, Struga-Struga, Vranište-Vranja, Tasmuroniste-?, Trebeniste-Trebenishti, Meseviste-Mesevishta, Botun-Botuni, Novo Selo Ohridsko-Fshati i Ri i Ohrit, Izdeglava-?, Arbinovo- Arbëni, Slivovo-?, Presek-Preseku, Klenovac-Klena, Malkovac-Malku, Izvor Ohridski-Gurra e Ohrit, Podvis Ohridski-Rranxa e Ohrit, Kičevo-Kërçova, Sveti Nikola-Shën Kolli, Oslomeni-Besa, Srbica-Kosëza, Tunjo-Tunja, Dolenaka Rampa-Rampa e Lugut, Berikovo-Ganija, Bukojčani-Ashta, Bukovik Ohridski- Bukoviki i Ohrit, Zrkjlje-Zeqra, Donovica-Dona, Tajmište-Tajmishta, Stetkovo-Mesi, Zimnica-Dimri, Zvezda-Hylli, Kunovo-Kunova, Gostivar-Gostivari, Vranovci-Vranti, Badovine-Badovina, Palačište-Palçi, Tetovo- Tetova, Saracilce-Saraçi, Glumčin-Glumçini, Novo Selo Tetovsko- Fshati i Ri i Tetovës, Laskarci- Laskaj, Semeniste-Faraj, Glumovo-Gluma, Djeneral Hanri-?, Gornje Skopje-Malsija e Shkupit, Zipce- Gardhi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Linja Shkup-Mitrovicë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skopje-Shkupi, Gornje Skopje-Malësia e Shkupit, Djeneral Hanri-?, Djeneral Jankovic-?, Kačanik-Kaçaniku, Grlica-Qafëza, Uroševac-Ferizaj, Babljak-Bablaku, Lipjan-Lipjani ose Ulpiana, Prilužje- Prelushi, Samodreza- Besabesa, Vucitrn-Vuçiterna, Kosovska Mitrovica- Mitrovica.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c. Linja Pejë-Fushë Kosovë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pec-Peja, Hvosno-?, Budisavic- Budi, Metohija- Metohija, Pograde-Rranxa, Dobro Voda-Ujmiri, Cerovik-Bajram Curri, Banjic-Baja, Drenica-Dreni, Dobrosevci-Augusta, Belacevac-Bardhaj, Kosovo Polje- Fusha e Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç. Linja Fushë Kosovë- Prishtinë- Podujevë-Kurshumli:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kosovo Polje-Fusha e Kosovës, Priština- Prishtina, Devet Jugovica-Nanda, Vrani Do- Vrana, Put-Rruga, Podujevo-?, Kuršumlija-Kurshumlija. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d. Linja Rasha-Novipazari-Rozhaj-Kolashin: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Raska-Rasha, Pilareta-Pilareta, Novipazar-Novipazari ose Pazar i Ri, Bajevica-? Zunjevci- Zhunji, Ribarice-Peshkatari, Botrage-Botraga, Spiljane-Shpellani, Kolapare-Kolapara, Rožaj- Rozhaj, Zupanica-Zhupanza, Turjak-Turri, Trpeza-Treveza, Gidocelje-?, Ravna Reka, Mojkovac-?, Kolasin- Kolashini.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II.VENERIME NGA BURIMI i MËSIPËRM<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç mund të shihet Komisioni nuk është ndalë vetëm në viset që momentalisht i ishin bashkuar Shqipërisë, por edhe në vise të tjera nën adminstrimin, qoftë të Bullgarisë, si b.f Kaçaniku i Vjetër etj., qoftë Serbisë së Nediqit, si b. f. Mitrovica, Podujeva etj., deri edhe Rasha me Pazarin e Ri etj., të cilat më vonë për pak kohë 1943-1944 bashkë me Shkupin edhe qenë përfshirë sa më thënë me entuziazëm në kuadrin e Shqipnisë së Re ose Shqipnisë Etnike, terma këta, siç dalin nga burimi në konsultim, në vend të ashtuquaturit term italian Shqipnia e Madhe (Grande Albania).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, nga dokumenti i mësipërm, do të dallojmë dy karakteristika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) veçori të përgjithshme dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) veçoritë formëzuese fjalëformuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Veçori të përgjithsme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si veçori të përgjithshme nga dokumenti në fjalë dallojmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, lënda nuk përfshin vetëm Tokat e Lirueme, në Kosovë, Maqedoni e Mal të Zi, por kalon edhe në rajonin e Novipazarit e Rashës (Rashkës) në Serbi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, barasvlerësit e disa emërtimeve në shqipe dalin me pikëpyetje, d.m.th në shqipe ende nuk ishte gjetur barasvlerësi përkatës. Në këtë grup bën pjesë edhe edhe emri i qytetit Podujevë-a.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, emëvendet e trevave shqiptare në Greqi nuk u preken fare (ngase ishin ende të palirueme), por nja disa shembuj te Prespa, si të themi të asaj natyre greko-vllahe barasvlerësisht shqipërohen, si: Pisoderion–Pisha, Ljamos (Lemos)–Qafa, Vatokvorfion -Ferra, Katorhori -Fshati i Poshtën, Maskhorkhori-Mosku.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, para Institutit Alabanologjik të atëhershëm e faktorëve përkatës jo vetëm gjuhësor, por edhe atyre të historisë dhe të gjeografisë mbetej detyrë që të vazhdonin trajtimin e qëndrueshmërisë së toponimeve edhe në vetë Shqipërinë e Vjetër (londineze).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Veçori formëzuese fjalëformuese<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rreth veçorive formëzuese e fjalëformuese, këtu nuk do të ndalemi gjatë, ngase ndonjëri nga shembujt do të ceket edhe në pjesën e dytë ttë kësaj vepre, ku temë e fjalëformimit trajtohet më në hollësi, megjithatë nga kjo fushë po përmendim këtu, jo vetëm sa për kërshëri, por për më tepër se aq, ndonjë fakt si:. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, të emrat e propozuar në shqipe janë shënuar në trajtën e shquar, veç emrit Zërze, por kjo nuk ndodhë në ndonjë rast me gjymtyrën e parë me emrat tofjalësha: Fusha e Poshtme, Fshati i Ri i Tetovës etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, vihet re prapashtesa shqipe –AJ edhe pse e specializuar për patronime, të përdoret si zëvendësim në vend të disa prapashtesave sllave të toponimeve përkatëse të venbanimeve me -(v)es, -ovo, -evo –e/vac, por asnjëherë në vend të prapashtesës -viq ose –ica të serbishtes(!).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, lë pështypje emërtimi i stacionit serb Arbinove që nga Komisioni shqipërohet Arbënia, andaj po e shënoj si pikë më vete.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, zgjojnë intereres përkthimet Pridvoric (pri+dvor) me Kepallati: ke (te tek)+pallati, Nerodimlje- Shtërporja (ne rodi’ –shtërp), ndërkaq Nerodimka (lumi)– Shkretija(!!).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, shikuar nga raporti barasvlerës serbisht-shqip, për mendimnin tonë kërkon sqarim, p.sh. rasti: Gornje Skoplje -Malsia e Shkupit dhe Gornja Debrca–Malësia e Dibrës, ngase emri gora e serbishtes në shqipe ka barasvlerës mal ose malësi varësisht nga konteksti, ndërkaq mbiemri gornji gornja gornje është mbiemër ka kuptimin i sipërm, e sipërme apo i epërm e epërme, varësisht nga gjinia e emrit. Me sa pamë emërtimi i tillë në sllavisht kishte të bënte me konceptin vend-vakëf.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, mesa pamë, emri polog në serbishte aktualisht mbulon këto dy koncepte: të parin furrik dhe të dytin drith, drithnajë, andaj emërtimi shqip fushë nga Komisioni mund të jetë jo i qortueshëm. Krahaso: Gornji Polog – Fusha e Epër (sot e Epërme) dhe Donji Polog –Fusha e Poshtme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, zgjon interes rasti te Prespa: Katakhori - Fshati i Poshtën. Pikërisht e kam fjalën me N-në fundore të mbiemrit i poshtëN, Siç dihet ky mbiemër në letrarishte përdoret me kuptim neutral i poshtëm (Fshati i Poshtëm), ndërkaq me kuptim pejorativ i poshtër. Në Kosovë sipas traditës trajta i poshtër / e poshtër është pëdorur me –r fundore, gjë edhe sot dëgjohet në stilin ligjërimor me kuptim jopejorativ edhe në toponime si Katundi i Poshtër, Vorret e Poshtra, Mahalla e Poshtër, Lluka e Poshtër, Lluka e Sipër, Katundi i Poshtër etj., prandaj për ne ka domethënie neutralizimi i kuptimit pejorativ i shënuar aty me elementin –N (nazal), i cili në toskërishteqë në lashtësi u shëndërrua në R: i poshtër / e poshtër, çka nënkupton se trajta më e hershmesiç supozohet ishte me –*N (intervokalike), prej nga doli trajtë e rotacizuar në mbarë trevat e Kosovës?!. Gjithsesi kjo dukuri kërkon sqarim, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E teta, të vihen re disa përkthime si Koshëza për Srbica, përkatësisht Kosëza (afër me konceptin srp-drapër të serbishtes).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E nënta, lypset përshëndetur emërtimet si risime mbi bazë shqipe ose si krijime bashkëhore: Blerimi, Bardhëza, Bardhaj, Hylli, Qafëza, Gurra etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dhjeta, dy raste Komisioni i ka lënë në alternativë: Lipljan -Lipiani ose Ulpiana dhe Obiliq-Bajram Curri apo Milo Shini.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, meqë ky material i vitit 1942 si dhe ai i vitit 1938 nuk ishin publikuar më përpara e si rrjedhojë nuk i kishim të njohur, as ne, as hartuesit e regjistrave të hartuar te ne, prandaj ne i paraqitëm të shoqëruara me ndonjë hollësi jo vetëm sa për kërshëri, por që njëherazi mendojmë se duhet me i pasë parasysh studiuesit tanë, sa here shqyrtohet kjo lëndë, si në kohën e sotme ashtu dhe në të ardhmen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht lënda nga këto dy burime do të konsultohet prej nesh edhe nga pikëpamja formëzuese dhe sidomos nga ajo fjalëformuese në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(III) NGA FJALOR I EMRAVE GJEOGRAFIKË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TIRANË 2002<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si ndihmesë e mirëpritur për ne erdhi burimi Fjalor i emrave gjeografifë të RSH (2002), ku përveç materialit (tekstit përmbajtësor të emërtimeve konkrete) për ne zgjojnë interes të veçantë edhe që të tre këta tituj shoqërues të kësaj vepre: Parathënia, Ndërtimi i Fjalorit dhe sidomos shtesa mbasthënëse me titull: Disa kritere e rregulla të ndjekura për vendosjen e trajtës normative të emrave gjeografikë në këtë Fjalor, punim i shkruar nga studiuesi i mirënjohur për ne prof. Emil Lafe. Po i shënojmë me pak fjalë disa konstatime si ndihmesa mësimore që morëm ose i përforcuam njohuritë tona nga titujt shoqërues të kësaj vepre, të këto, që pëveç meje mund t’u hyjnë në punë edhe studiuesve e të interesuarve të tjerë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Konstatime të nevojshme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Nga Parathënia<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NgaParathënia e këtij burimi veç tjerash kuptojmë këto gjëra tejet të rëndësishme për lexuesin si dhe për plotësimin e disa gjërave profesionale lidhur me punimin tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, ky Fjalor është përmbledhja e parë e emrave më të njohur gjeografikë të RSH-së, ku, ndër të tjera, janë përfshirë emrat e qyteteve, të fshatrave, por edhe disa prej qendrave të rëndësishme të banuara.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, synimi i kësaj pune ishte edhe të përcaktojë trajtën normative të shkrimit e të shqiptimit të tyre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, Fjalori pasqyron të gjitha ndryshimet e emërtimeve gjeografike që janë bërë pas Çlirimit (pas L2B).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, gjithë lënda e nxjerrë nga burimet përkatëse është diskutuar, siç njofton autori, në çdo rreth me komisione të posaçme të përbëra nga njohës të mirë të gjeografisë e të të folmeve të rrethit përkatës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, edhe pse gjatë redaktimit, për të saktësuar një varg emrash janë bërë diskutime plotësuese me njohës të mirë të zonave përkatës edhe pse të gjithë emrat gjeografikë të përfshirë në këtë Fjalor janë shqyrtuar, një për një, dhe është përcaktuar trajta normative e tyre, megjithatë, duke e pasur parasysh faktin që përcaktimi i trajtës normative të emrave gjeografikë është një çështje shkencore shumë e ndërlikuar dhe së këtejmi, për këtë në Kongresin e Drejtshkrimit (I972) si dhe në Fjalorin drejtshkrimor (1973), u përcaktua qartë se shkrimi i emrave gjeografikë nuk mund t’u nënshtrohet tërësisht rregullave drejtshkrimore të leksikut të përgjithshëm, andaj shumë emra gjeografikë të njohur në mbarë vendin dalin në një trajtë të caktuar dialektore, e cila, megjithatë konsidertohet normative, si p.sh. Rranxë (Kukës, Shkodër), Shullan (Dibër, Kukës), Truen (Pukë), Kaluer (Lezhë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, edhe pse hartuesit e këtij Fjalori janë të vetëdijshëm se vendosja e një trajte sa më të drejtë normative të emrave gjeografikë do të arrihet nëpërmjet kërkimesh e diskutimesh te reja, megjithatë me të drejtë shprehin bindje që ky fjalor edhe drejtshkrimisht përbën një bazë të nevojshme për punën e mëtejshme në këtë fushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Nga Ndërtimi i Fjalorit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe nga Ndërtimi i Fjalorit konsiderojmë si ndihmesë këto mësim-konstatime: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, emrat gjeografikë që janë dhënë sipas rendit alfabetik, ata të thjeshtit janë shënuar në trajtën e pashquar, pa shënuar gjininë e cila kuptohet lehtë nga mbaresat a fundoret përkatëse, ndërkaq tek emërtimet e pathjeshta (emër+mbiemër, emër+emër në gjinore, emër+parafjalë+emër gjymtyra e parë është dhënë në trajtën e shquar, si: Qafa e Thanës, Shtegu i Dhenve, Mali me Gropa; Karbunara e Poshtme, Katundi i Vogël, Katundi i Vjetër, Katundi i Ri, Lumi i Bardhë,Vau i Shkjezës, Vela e Vendit, Vodëza e Sipërme Curraj i Epërm etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, emrat gjeografikë me –AJ me theks në rrokjen e parafundit nuk marrin mbaresë shquarsie në rasën emërore, si: Brataj, Memaliaj, Sinanaj, Ferraj, Kapaj, Kukaj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, emrat gjeografikë të përbërë nga një emër në rasën emërore dhe një emër në rasën gjinore, kur janë pjesë përbërëse të një emërtimi të përveçën gjeografikë që të dyja gjymtyrët shënohen me shkronjë të madhe, si: Bregu i Detit, Bregu i Lumit (qendër banimi), Mali i Jushit (fshat), Ranza e Shnikut (fshat) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, në rastet kur një emër gjeografik është zëvendësuar me një emër të ri, në Fjalor jepen të dy emrat, secili në vendin përkatës, p.sh. Pëllumbas (ish Samuraj), ndërkaq te Samuraj (sot Pëllumbas) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Nga kriteret dhe rregullat e ndjekura… <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e fundit me titull Disa kriteret e rregulla të ndjekura për vendosjen e trajtës normative të emrave gjeografikë në këtë Fjalor, të shkruar nga prof. Emil Lafe, sqarohen, përforcohen, përplotësohen, por edhe shtohen disa të dhëna me interes që kanë të bëjnë me ndërtimin e kuptimin e këtij fjalori. Profesor Lafe, këtë analizë e ka ndarë, si me thënë në katër tituj (sinënkapituj):<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. Kriteret e përgjithshme, ku nën 1.1. përmend 8 kritere ose pika të ndarë me:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- Vizë lidhëse, ku në pikë të veçanta cek disa diftongime të veçanta dialektore që nuk janë reflektuar në emra gjeografikë, si: Luznoj, Radomarj, Shutrej, Sllatajn, në vend Luzni, Radomirë, Shutri, Sllatinë, por si emërtim e të ngulitura në gjuhën e shkruar kanë gjetur vend trajtat si: Kraj-Reç, Krej Reç. E veçanta, te këto raste del se prapashtesat –Oj dhe –EJ (Luznoj, Shutrej) nuk parapëlqehen, andaj ato dalin të nomëzuara në trajtën e pashquar me fundoren –I.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Edhe palatalizmi e ndërfërkimet e bashkëtingëlloreve dialektore si: Bulgjër, Diqakë, Gjur-Lurë, Gjurra e Madhe, Përbregj, Qoshtan, Vigj –janë korrigjuar në Bulgër, Dipjakë, Gur-Lurë, Gurra e Madhe, Përbeg, Ploshtan, Vig…, por janë pranuar (gj/g):Gjoricë, Lugjaj, Zogjaj, por edhe toponimet (gj/q): Rrasa e Gjytetit, Kodra e Gjytetzës…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Zëshmimi ose shurdhimi i bahkëtingëlloreve fundore është stabilizuar në gjuhën e shkrimit: te rastet: Çiflig-u (g/k), Liqeth-i ( th/dh, Patos (s/z), Rubik (k/g) …<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Në pikë të veçantë sqarohet ndërrimi nj/j sidomos në toponimet, ku autori i jep cilësinë e normës trajtën me –NJ: Gështenjë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-Bjerrja e h-së nuk del e lejueshme, kështu trajtë e drejtë: Buhal, Sohodoll, Perhondi, Vinjah…, ashtu si edhe për moslëvizjen e theksit në zanoren e parë: Fier, Fierzë, madje nuk arsyetohen ndërrimet fonetike, si: Lobonjë (o/u) Novoselë (o/a), Maja e Lajthizës (a/e), Dëllinjë (ë:e) etj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, nën pikën 1.2., theksohet se jo rrallë veçori dialektore kanë shërbyer për të njëjtësuar toponimin përkatës homonimik dhe lidhur me këtë shembujt u ndanë në dy grupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. me zanore e grupe zanoresh dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. me bashkëtingëllore e grupe bashkëtingëlloresh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shembuj me zanore e grupe zanoresh<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.1: Banjë/Bënjë, Frankth/Frëngth, Gramsh/Grëmsh, Llangë/Llëngë, Por Shkëmb/Shkambi, ndërkaq po Rranxa e Shniku, Shullani i Shtrembët etj…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.2. Kaluer Truen (ue), por Gjoli i Buajve, Qafa e Buallit etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.3. Vorri i Hanës, Vorri i Bamit, Vorri i Fratit…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.4. Maja e Korrilës (a/o); Rripa e Shëllirës (i/y). Tanda/Tenda; Vakuf/Vakëf; Lejthizë/Lajthizë, Lubinjë/Lubonjë, Maja e Gremit/ Maja e Grëmit; Peshkopi/Peshkëpi (o/ë), Dishnicë/Dëshnicë, Shijak/Shijan/ Shojhon; Boks/Baks (o/a) deri edhe Këlcyrë/Krisurë etj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Shembuj me bashkëtingëllore e grupe bashkëtingëlloresh<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.2.5. Edhe lidhur me bashkëtigëlloret është pasur parasysh që ruajtja në shkrim e veçorive dialektore të shërbejë për të individualizuar e për të njëjtësuar toponimin përkatës, si: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) n-ja e parotacizuar: Qafa e Blinit, Maja e Drenit, Druni i Martallozëve, Maja e Frashnit, Përroi i Gjarpnit, Mali i Kunorës, Bregu i Ranës, Thekër /Thekna !!! etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) zëshmimi i bashkëtingëlloreve të shurdhëta: Cfakë, Cfrat, Cupi i Madh; Hingë ; Rrasa e Gjytetit; Maja e Badrave, Badhër/Batër (d/t)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) z-ja e kthyer në afrikate: Zalli i Rranxës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Po kështu janë ruajtur një varg rastesh trajtash dialektore: Qafa e Gjalit/Qafa e djalit, Novosejë/Novoselë, Shuri i Kuçit, Përroi i Zhurit (sh/zh), Toshkëz/Toshkës (z/s), Çardak /Çardhak, Tërovë/Tërrovë (r/rr), Leshicë/Leshnicë, Kreshpan/Kreshpanj, Barbullej/ Barbullojë/ Barbullinjë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1.3: Është vendosur trajta origjinale e disa emërtimeve (Fushë-Arës jo Fushë-Arrëz, (qytetet e fshat në Pukë), ndërsa Fusharë fshat në Kukës, pastaj:Razën jo Razëm, Patog jo Patok etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimi toponimik togfjalësh, dy gjymtyrët shkruhen me shkronjë të madhe: Përroi i Zi, Përroi i Thatë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Në pikën 3, tekstualisht thuhet kështu: Në pajtim me traditën e përdorimit zyrtar janë shkruar me –AJ emra fshatrash Arapaj, Demarkaj, Hamallaj, Haziraj, Lakaj etj. (Në Shqipërinë e Mesme, të cilët në viset përkatëse përdoren në trajtën me –JE si Arapje… por është pranuar si normative trajta Këçukje e ngulitur (Durrës), por edhe Mukje, Zhurje, e ndonjë tjetër…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithashtu në pajtim me traditën zyrtare janë normative shembujt: Barakaj, Sallmonaj, Kukaj, Mustafaj, të cilët në vise përkatëse dalin me /e; Barake, Sallmone, Kuke, Mustafe… Mbiemrat që përdoren si përcaktues toponimesh janë njësuar te shembujt: Curraj i Epërm, Curraj i Poshtëm, Gomsiqja e Epërme, Gomsiqja e Poshtme etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II. Disa rregulla drejtshkrimore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Shkrimi i -Ë-së së potheksuar<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) –ë-ja fundore: Brojë, Lezhë, Tropojë ; Buzë-Madh, Ujëbardhë, Lumëzi; Kamzë, Manzë, por Manëz etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) –ë-ja e patheksuar te emrat me –ës, -ësh, -ëz: Bathës-i, Kukës-i; Grykësh-i, Gurrëz-i, por Ballsh, Belsh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) - ë-ja e patheksuar: Cërrujë, Gëlleshtë,, Mëgullë, Komësi,Vërrin, por Kapshticë, Srriqe, Rrgjina-t (v. sh.).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Shënimi me –ë ose me –e: Blëzenkë, Çërravë; Gërmenj, Golem<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Shkrimi me –i ose –y: Graka e Madhe, Kodra e Gjytezës (me –i asnjë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Shkrimi i grupit –ue: Kaluer, Truen, por Rrashbull Mlcu-oi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Shkrimi i bashkëtingëlloreve nj/ j: Mazhanj e Mazhaj,Gërmenj e Gërmej, Gështenjë, Brinja e Lisit, por Mali i Shejtit, Kroi i Zojës, Vajmëdhej.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Shkrimi bashkëtigëllores rr: Arrëz, Rrëzë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Shkrimi i grupeve mb, nd: Ndërfushaz, Mbishkodër, por Fani i Vogël, Rremull.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Shkrimi njësh e ndaras të emrave gjeografikë: Fushëkuqe, Fushëlumë, Kodërmajë; Qafëmollë e Qafa e Mollës, Shëngjergj, por Qafë-Kërrabë /qafa e Kërrabës (!),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9) Përdorimi i vizës lidhëse: Nikaj – Mërtur, Gur –Reç, Gurëshqipe (!)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10) Përdorimi i shkronjave të mëdha: Përroi i Farkës, Qafa e Kumbullës, Qafa e Gurit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III. Disa rregulla gramatikore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Trajta e shquar: Barçalla-i (jo Barçallaja), Mëlcu-oi (jo Mëlcuja);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Prirja me –n fundore: Balldren-i (jo Balldre-ni).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emrat e pëgjithshëm e trajta e pashquar: Gjiri (jo gjiu), Kroi (jo prroni, përroni)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Trajta e shquar me –k. -g, -h fundore: Koritnik-u, Laku i Thive.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Gjinia e emrave gjeografikë: Shënkollë-a, Spasathor-i , Spatharë –a, Pylla e Vogël, Qafa e Pyllës, Ujët e Ftohtë, Ujët e Zi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Rasti emrave me –AJ: Ballaj (jo Ballaji), Brataj (jo Brataji), shkolla e Bratajt (jo e Bratajve). Është fjala për emërtim vendi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Përdorimi i rasteve në shumës (formë e fosilizuar): Bregu i Ahmate, Buza e Dede, Maja e Keke, Mëgjulla e Hote, Shpella e Hyse, Kërshi i Kocaje, Shuri i Kuçe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Disa veçori të ruajtura morfologjike dialektore për të njëjtësuar toponimin si Maja e Strehave, Gurët e Ngulë, Maja e Shpueme, Maja e Lartër Përroi i Thanëve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu vetëm në ndonjë rast përdorimi i theksit hyn në përdorim, i cili përdoret për të dalluar emërtimet homonimike Pojan/ Pojanë !!! S’do mend që edhe nga rregullat e tjera që sjell punimi i mësipërm përforcuam dijen edhe për gjëra që njihen si të zgjidhura, por edhe për gjëra të hapura. Së këtejmi kjo ishte arsyeja që ne e konsultuam këtë punim mjaft në hollësi, prej nga nxorëm të dhëna që e ngrejnë më në nivel temën tonë, për mos me thënë që është trajtuar disi shkel e shko, apo jo? Por vlera më e madhe e kësaj vepre (Fjalorit) është grumbullimi dhe paraqitjen e materailit, i cili prej nesh është konsultuar e shfrytëzuar nga disa aspekte, dhe më fort rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimeve në shqyrtim dhe lidhur me këtë meqë nuk dimë që dikush tjetër ka bërë ndonjë studim model, morëm guximin të shprehim disa mendime tona, edhe nëse nuk janë të gjitha në harmoni me zgjidhjet fjalëformuese që ofrohen në këtë burim. Fundi i fundit pothuaj të gjitha emërtimet janë regjitruar nga terreni, por vetëm me ndonjë adaptim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe pse Komisioni nuk e ka vra mendjen për të saktësuar mënyrat e modelet e fjalëformimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe, megjithatë nga vetë materiali i regjistruar del që edhe në këtë drejtim kontributi nga puna e bërë në këtë vepër nuk mund të mohohet. .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(IV) NGA REGJISTRI I STANDARDIZUAR I EMËRVENDEVE TË KOSOVËS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(PRISHTINË 2005)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës, si broshurë u botua nga shtypshkronja Era, Prishtinë 2005, por puna kryesore numerikisht pothuaj ishte kryer në vitin 2000-2001, edhe psae e dorëzuar si e përfunduar në vitin 2004. Në këtë burim që në fillim shënohen emrat e studiuesve veprimtarë, anëtare të Komisionit Qendror që janë 15 emra të njohur studiuesish në fushat përkatëse te ne (Kosovë), madje shënohen edhe 5o emra aktivistësh … si dhe disa intelektualë veprimtarë të njohur tek ne, po nuk shënohen komisionet lokale nëpër komuna.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, tekstin përfundimtar e ka hartuar redaksia në këtë përbërje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Prof. dr. Shefki Sejdiu (kryeredaktor),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Dr. Mehmet Halimi, Dr. Rexhep Doçi, Mr. Isa Bajçinca,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dr. Jusuf Osmani - anëtarë, dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Prof. Dr. Begzad Baliu (sekretar). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq nga parathënia e kësaj broshure të shkruar nga sekretari, prof. dr. Begzad Baliu, si me thënë në bashkautorësi me kryeredaktorin, thuhet se:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
... Edhe Lufta e Kosovës 1998 – 1999 ”solli ndryshime të thella në historinë e Kosovës”, solli një realitet të ri sidomos në aspektin e zhvillimeve të brendshme, por edhe më gjerë”.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, pas kësaj Lufte, siç pohohet aty:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
filloi një frymëmarrje e re edhe nga pikëpamja e mendimit sociohistorik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, si rezultat i Luftës edhe nën presionin e aleatëve, forcave ndërkombëtare të NATOS, ushtria okupuese serbe u largua nga shumica e trojeve shqiptare të Kosovës, por njëherazi në këtë frymë u shpreh dëshirë e ligjshme që duhej larguar edhe ndikimi i administratës serbe e ndër to ende qëndronin si barrë e rëndë e asaj atmosfere edhe emërtimet e emërvendeve, ku bëjnë pjesë edhe emërtimet e venbanimeve, randim shpirtëror ky, të cilin e ndjente thellë masa e gjerë shqiptare. Kjo masë donte që bashkë me robërinë shekullore të ndryshohen edhe disa nga emërtimet e tilla të huaja, andaj në mënyrë stikike filluan të ndryshoheshin disa emra toponimikë, sidomos të vendbanimeve që iritonin,. Duke e parë këtë situatë, pothuaj konfuze, nga Qeveria e Përkohshme e Kosovës që në gusht të vitit 1999 u miratua nisma e disa intelektualëve që të rishikohet toponimia, sidomos ajo e vendbanimeve të Kosovës dhe pas njëfarë përgatitjeje në fillim të dhjetorit 1999 Ministria e Arsimit pas një kontakti me studiuesit kërkoi nga ata që të punonin rreth standardizimit të emërtimeve të venbanimeve të Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Parime dhe detyra<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Andaj si rrjedhojë, u caktua Komisioni Qendror për Standardizimin e Emërvendeve të Kosovës dhe në harmoni me kërkesat shoqërore e shkencore fillimisht u hartuan këto parime si detyra:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Të hetohen e të ruhen elemente toponimike:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) paraindoeuropiane): si Llap, Gallap etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) indoevropiane si: Ulpianum, Theranda,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) ilire: Dardani, Scardus, Bederiana,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) protoshqiptare e shqiptare: Brad, Brod, Bard /Bardh etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Të hetohen dhe të ruhen, përkatësisht të kihen parasysh ose të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
konstatohen elementet toponimike të lashta të trashëguara:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) latine, si: Pollatë, Kostërc,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) romano-vllahe: Surdull, Magurë,Makresh, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) greko-bizantine: Lypenon, Lypian, Mavriq, Metohi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) gjermanike: Shashkofc, Shashar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) turko-orientale: Çifllak, Qystendil,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dh) sllave të vjetra: Polluzhë, Reçak, Suharekë, Suhogërlë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Të bëhet punë rreth rikontruktimit rikthimit të srukturave<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
autoktone, sjellja e emrave të vjetër shqip që me qëllim zhdukjeje të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
çdo gjurme shqipe ishin zëvendësuar me emra sllavë, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nova Shumadija, Velikareka etj. Devet Jugoviq, Lazarevo, Miloshevo etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Të trajtohet çështja e afikseve sllave, me përparësi venia e atyre<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
shqipe etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi lidhur me të gjitha këto nga Parathënia e prof. dr. Begzad Baliut, sekretar i redaksisë, që në të vërtetë, siç u tha, ishte edhe zëri i kryeredaktorit dhe i Redaksisë, mund të themi se dalin të sqaruara këto çështje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, Komisioni ishte që mos të prekeshin fare ojkonimet në vendbanimet kryesisht me popullsi joshqiptare, madje edhe ato me kombësi të përzier të standardizoheshin më tepër në aspektin fonetik, duke iu përshtatur të folmes lokale dhe rrafshit afiksal.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, të kihet parasysh e vërteta se fondi sllav i rindërtimit të disa monumenteve toponimike në Kosovë nuk ishte veçse relikt kryesisht i romantizmit serb i fundshekullit XIX dhe i fillimit të shek. XX. Ishte, pra vazhdim i një përpjekjeje të hershme që kisha serbe, duke shfrytëzuar autonominë e saj gjatë pesë shekujve nga Perandorisë Osmane, ngase ishte e lirë që ritet fetare ortodokse t’i ushtronte në gjuhën sllave dhe kështu bënte asimilimin e popullsisë vendëse ortodokse iliro-shqiptare e thrako-shqiptare. Së këtejmi edhe kishte ndërmarrë veprime për mbishtresimin e toponimisë vendore me toponime me prejardhje sllave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, në të vërtetë me një punë të tillë Komisioni ka “kryer një akt të shumëfishtë, ndër të tjera ka çmitizuar njërin prej miteve më të rëndishme të serbëve si kolektivitet dhe i ka çliruar ata si kolektivitet nga prangat më raciste të qindvjetëshit të fundit”… Është fjala të mitit ndaj Kosovë-Metohisë, ku gjoja ka pasur vetëm terminologji sllave (serbe) e jo shqipe dhe të tjera, të shqiptuara nga goja e shqiptarëve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, ky regjistër i emrave të vendbanimeve i hartuar nga Komisionit është version përfundimtar që iu dorëzua si i tillë institucioneve shtetërore të vendit, më 2004.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe pse mesa pamë ndërkohë në botimet përfundimtare nëpër Komuna është bërë edhe ndonjë ndryshim tjetër, ky version prej 1484 toponimesh edhe pse iu paraqit organeve shtetërore të Kosovës, mbeti i pazbatuar ose pa u trajtuar në shkallë të ministrive përkatëse, tashti për shkak të intervenimit të administrates ndërkombëtare, por edhe për shkak ngjarjeve politike jostabile në nivel vendi e në raport me ndërkombëtarët si dhe mbase edhe për shkak të paaftësisë së faktorëve adminitrativo-politikë vendorë për arsyetimin për zbatimin e një të drejte të tillë unversale, të garantuar edhe ligjërisht, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, edhe pse, ky Regjistër ishte dorëzuar më vonë (2004) ai praktikisht ishte hartuar ose e kishte marrë pothuaj formën e prerë, para se të jetë publikuar Regjistri i emrave gjeografikë të RSH (2002) që e trajtuam më sipër pasi ne patëm si kriter vitin e botimit, në vijim po japim disa të dhëna me interes në këtë raport të këtyre dy burimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Të dhëna me interes në raportin FEGJ/RSEJK<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë shtojcë, së pari po shënojmë raportin numerik të shembujve sipas alfabetit dhe pastaj do të bëjmë dhe krahasime të tjera, pa harruar edhe të dhëna në raport fjalëformues FEGJ/ RSEKe burime të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Pasqyra e numrit të emrave të përveçëm oikonimikë, sipas shkronjave në këto dy burimeve<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shkronja FEGJ RSEK Gjithsej Diferenca +/-<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1 2 3 4 5<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
----------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A 82 39 121 + 43<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B 355 191 546 +164<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
C 33 16 49 +17<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç 86 23 109 +63<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
D 152 106 258 +46<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dh 8 - 8 +8<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E 12 3 15 +9<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ë - - - -<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
F 95 32 127 + 63<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
G 217 92 309 +125<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
GJ 71 20 91 +51<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H 93 22 115 +71<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I 20 12 32 +8<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
J 23 19 42 +4<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
K 432 162 594 +270<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
L 205 85 290 +120<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ll 4 31 35 - 27<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
M 293 111 404 +182<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
N 63 28 91 +35<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nj 1 - 1 +1<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
O 40 6 46 +34<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
P 276 96 372 +180<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Q 64 17 81 +47<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
R 88 54 142 +34<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rr 60 6 66 +54<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
S 211 66 277 +145<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sh 182 50 232 +132<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
T 117 65 182 +52<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Th 11 5 16 +6<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
U 27 17 44 +10<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
V 177 59 236 +118<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
X 12 2 14 +10<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Xh 12 - 12 +12<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Y 2 - 2 +2<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Z 82 32 114 +50<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zh 30 11 41 +19<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-----------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Totali 3636 1457 5093 +2152/-27<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Sqarime lidhur me të dhënat nga Pasqyra e mësipërme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç po shihet numrin më të madh të emrave të përveçëm gjeografikë e ndeshim në FEGJ, gjithsej 3636 shembuj. Në të vërtetë aty numruam vetëm venbanimet (qytetet, fshatrat, qendrat e banimit) ekzistuese sipas regjitsrit në Shqipëri, ndërkaq në Kosovë RSEK numruam vetëm vendbanimet (fshatra e qytete) që kapin shumën 1457 shembuj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sa i përkez numrit sipas shkronjave ndeshëm këto shifra më të larta dhe më të vogla:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Në FEGJ:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) K 432, B 355, M 293, P 276, G 217, Sh 182, D 152 e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Ë zero, Nj 1, Y 2, Ll 4, Dh 8, Th 11 e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Në RSEK:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) B 191, K 162, M 111, D 105 e kështu me radhë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Ë, Dh, Nj zero, X 2, E 3 Th 5 O 6 Zh 11 e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mund të vërehen edhe veçori të ndryshme të tjera, sidomos brenda lëndës së çdo numri. Po tash do të përmendim gjëra të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Me që nga krahasimi i shembujve nga pikëpamja fjalëformuese nuk dalin shembuj konkretë, atëherë njoftojmë lexuesin se çështja fjalëformuese e emërtimeve përkatëse do të jepet në pjesën e dytë të kësaj vepre, prandaj atje do të shënojmë si plotësim vetëm ndonjë veçori me interes në krahasim edhe me burime të tjera, prandaj këtu nuk do të ndalemi më gjatë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si përfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Procesi i hartimit të këtij regjistri ka motivuar dhe motivon studiuesit e të gjitha profileve që të hulumtojnë më tej dhe të botojnë lëndë tejet me vlerë rreth toponimeve të shqipes, me anë të të cilave vërtetohen të gjitha faktet që paksa janë cekur në parathënien e RSEJK shkruar nga sekretari i Komisionit Prof. dr. Begzad Baliu. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, po kaloj në konsultimin e burimit tjetër, në versionin serbisht të Regjistrit të emërtimeve të vendbanimeve të Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(V) NGA REGJISTRI I EMRAVE TË QYTETEVE DHE FSHATRAVE TË KOSOVËS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
- versioni serbisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga ky burim vërejmë disa çështje, me interes, sidomos shembuj me trajta të diskutueshme të vendbanimeve dhe përgjithësisht do të shfrytëzohen në fund të këtij kapitulli në krahasim me burimet e shqipes, ndërkaq këtu fillimisht na bie në sy:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, ndarja në qarqe e komuna që nuk e kishim në burimi 2005,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, intervenime rreth ndryshimeve përkatëse drejtshkrimore e drejt-fjalëformuese në serbishte të emrave brenda këtij regjistri,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, disa shembuj serbisht dhe 2 versionet e propozuara në shqip 1942 /2001,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së katërti, disa konstatime me pikëpyetje? dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pesti, venerime të elementeve të shqipes në formëzimin e vendbanimeve përkatëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Qarqet dhe komunat /Okruzi, gradovi (opština)Kosova i Metohije/ (nga wikipedia 2012 -2015)/<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga Regjistri (alfabeti qirilik) që e nxora nga wikipedia me titull “Okruzi, gradovi i sela Kosova i Metohije”(Qarqet, qytetet dhe fshatrat e KM), Kosova del ndarë në 5 qarqe (okruzi) dhe pastaj vijojnë komunat (opštine) dhe fshatrat emër për emër në përbërje të secilës komunë (opštine) brenda qarkut (okrug) përkatës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Kosovski okrug (Qarku i Kosovës) përfshin 10 opština (komuna);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Priština, Glogovac, Kačanik, Kosovo Polje, Lipljan, Obilić, Podujevo, Urosevac, Shtimlje, Štrpce .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Pećki okrug (Qarku i Pejës, 5 opština (komuna):<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dečani, Đakovica, Istok, Klina, Peć.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Prizrenski okrug (Qarku o Prizrenit): 4 opština (komuna);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gora(!?), Orahovac, Prizren, Suva Reka.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Kosovskomitrovački okrug (Qarku i Mitrovicës): 6 opština: (komuna): <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vučitrn, Zveçan, Zubin Potok, Kosovska Mitrovica, Leposavić,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Srbica dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Kosovskimoravski okrug (Qarku i Anamoravës): 4 opština (komuna):<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vitina, Gnjilane, Kosovska Kamenica, Novo Brdo.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vërejtje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nëkëtë dokument dalin gjithsej 29 komuna, një më pak se RSEK, ngase Malisheva nga administrate serbe nuk pranohej e konstituuar si komunë më vete.Vërehet si risi komuna e re Gora, sipas këtij versioni, kjo komunë përfshin vetëm fshatrat e komunitetit goran, ndërkaq fshatrat e Opojes (shqipfolëse i janë ngjitur (fuzionuar) Prizrenit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kuptohet këto dy krahinëza, Gora ku mbizotëron gjuha sllavo-gorane dhe Opoja kraninëz shqipfolëse përbënin, siç e përbëjnë edhe tani një komunë: Komunën e Dragashit (Sharrit).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç mund të shihet në Kosovski okrug (Qarkun e Prishtinës), nuk përfshihet Novo Brdo etj., ndërsa përfshihet Shtërpce etj., që, siç do të shohim në ndarjen aktuale të Kosovës u takojnë qarqeve ose rajoneve të tjera të Republikës së Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Intervenime nga hartuesit ( në serbisht) bërë komplet kësaj liste<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
rreth emrave përkatës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse në Kosovë adminstrata serbe jo vetëm ka dominuar mëse 100 vjet, përkatësisht tash afro 60 vjet pa ndërprerë që nga viti 1944 e deri më1999, kur përherë ka pasur kompetencë zyrtare në duart e veta, në Regjistrin në fjalë, si duket i hartuar ose i rishikuar pas vitit 2007 janë paraqitur disa intervenime: sqarim korrigjime rreth emërtimeve të caktuara të vendbanimeve të Kosovës në atë gjuhë, që ne po i japim në vijim: sipas komunave:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Prishtinë: Novo Selo (na Gračanki), - si duket fshat i ri, i sajuar në prag ose gjatë Luftës së fundit (!, nuk figuron në regjistrin aktual shqip.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2.Kaçanik: Vrtomica (Vrtolnica), Drenoglava (Drenova Glava), 1) ndërshkëmbim m/ln, parapëlqehet e dyta, 2) nuk parapëlqehet njëfjalëzimi karakteristikë e shqipes te ne (Drenogllava).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Shtimje: Štimlje dhe Štimlja– me variante të zanores fundore të lejueshme, apo jo? – në shqipe Shtime Shtimja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4.Vushtrri: Miroce (deri ‘75 Mirace), Novo Selo Madjunsko (deri‘75 Novo Selo), Slakovce (‘75-‘91Slavkovce). – 1) ndërshkëmbimi o/a, parapëlqehet –O-ja, 2) shtohet përcaktimi Madjunsko (I Maxhunit) dhe 3) përtheksohet rrënjëzimi Sllavkov me –V-në shtesë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Zveçan: Meki Do (nga 2007 Keqi Do) – zgjon interes fakti pse më 2007 korrigjohet emri në Keqi Do?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Zubin Potok: Banja (‘75 Banje), Gornje Varage (deri ‘59 Varage), Dragalica (deri‘80 Dragalice nga 2007 Vragalica), Drainovice (2007 Drajinovice), Zagradje (deri‘75 pjesë Burgata), Junake (deri 1980 Junaci), Kijevce ( deri‘75 Zečevica), Klečke (deri‘75 pjesë Banja), Kopilovice (deri 1987 pjesë Medjedjeg Potoka), Krligate (deri 1975-1983) Krljigate, Ledenik (deri‘75 pjesë Čišanovića), Prelez nga 2007 Prelaz), Rančiće (1975 -1987 Raičiće), Češaniviće (deri‘75 Češenoviće), Sipovo (‘75 Šipova) Štuoce (deri ‘75 pjesë Veljeg Brega).- raporti a/e.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Mitrovica: Brabonjić (deri ‘75 Brabonić), Vlahinje (deri‘75 Vlahinja), Gušavac (deri 1980 Guševac, Zasela (deri‘75 Zaselja, Kačandol (deri‘78 Kačan Dol) Kosovska Mitrovica(1981-1991 Titova Mitrovica), Lisica (deri‘65) Lisca), Madjare (deri 92 Madjera nga 2007 Madjera), Stari Trg deri ‘75 Rudarsko Naselje), Stari Trg (selo) deri‘75 Stari Trg).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Leposavić: Donje Isevo (deri ‘75 Isevo), Ibarsko Postenje (deri‘75 Postenje), Koporiće (deri’65 Kopuriće), Košutica (deri‘75 pjesë Jarinja), Lazine (deri‘80 Lazina), Mekiniće (deri‘75 Mekinjić), Mioliće (deri‘75 Miolić), Potkomlje (deri‘75 Potkomnje), Tvdjan (deri ‘75 Trdjane), Ćirkoviće (deri ‘75 Ćirkovići).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Srbica: Poljance ( më ‘75 formuar nga Staro dhe Novo Poljance), Ćirez (deri ‘75 Čirez, Čubrel (Kraljica shpërngulur 1975.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Vitina: Veliki Goden (deri‘75 Goden, Vrnavokolo (deri ‘75 Vrna Kolo), Gornja Budrika (deri ‘75 Budriga), Grnčar (deri ‘75 Grnčare, Požaranje (deri ‘75 Požeranje). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Gnjilane: Bilince (deri ‘75 Bilinca), Bresaljce (deri‘59 i ndarë në Gornje dhe Donje Bresalce), Stančić (‘75-91 Staničić).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12. Kosovska Kamenica: Bušinca (1975-1991 Vušince), Veljeglava (deri‘75 god. Velja Glava, më 2007 e ndarë në Gornju Veljeglavu dhe Donju Veljeglavu), Grizime (deri‘78 Grizine), Zajçevce (deri‘75 Zajçevac), Kosovska Kamenica (deri ‘52 Kamenica), Krajnidel (deri 1980 Krajni Del), Lisocka (1980-1992) Lisacka, nga 2007 Lisacka), Firićeja (deri‘74 Firićeje), Šaiq (deri‘80 Šajiq, nga 2007 Šajiq).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I shënuam këto ndryshime për të treguar faktin se edhe në serbishte edhe pse ishte gjuhë shtetërore, tash mbi 100 vjet ndërkohë për motive të caktuara janë bërë ndryshime e korrigjime përkatëse të emërtimeve të caktuara dhe ato, siç e pamë, ishin në numër të konsoderueshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Intervenime më tepër janë bërë në vitin 1975 afro 40 raste (35), janë vite kur Kosova pati fituar njëfarë autonimie më të zgjeruar administrative etj. Në të vërtetë, intervenime pati edhe më herët para këtij viti, por si me thënë ato ishin interevenime simbolike: në vitin 1952,1 rast, 1959 3, 1965 2 raste dhe pas vitit 1975: më 1980 6 raste, më 1983 1 rast, më 1987 2, me 1991 1 rast dhe më 1992 2 raste. Bie sy fakti se në periudhën gjatë ose pas Luftës UÇK nuk paska pasur intervenime, por në vitin 2O07, kur Kosova e shpalli Pavarësinë kemi 8 raste intervenimi në emërtimet e vendbanimeve të Kosovës dhe kjo në këto komuna:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Kamenicë 3 raste:1) Fshati Velja Glava ndahet në Gornju Veleglavu dhe Donju Veleglavu, 2) emri i fshatit Shaiq korrigjohet në Shajiq, dhe 3) emri i fshatit Lisocka korrigjohet në Lisacka.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Në Mitrovicë: emri Madjare korrigjohet në Madjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Në Zubin Potok:është interevenuar në 3 raste: 1) Vragalica në vend Dragolica, 2) Prelaz në vend Prelez dhe 3) Drajinovice në vend Drainovice , ndërkaq<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Në Zveçan: në vend Meki Do del Keqi Do.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këto ishin intevenimet e regjistruara në Regjistrin e vendbanimeve të Kosovës, në versionin serbisht që ende Serbia e mban si regjistër zyrtar, duke kundërshtuar ndryshimet e bëra ndërkohë në Republikën e Pavarur të Kosovës, të cilën Serbia ende nuk e njeh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Disa shembuj serbisht dhe 2 versionet e propozuara shqip<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1942 / 2001<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
___________________________________________________<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nr. serbisht shqip Vërejtje<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
rendor 1942 2001/2004<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-----------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nga Kosova Qendrore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Grlica Qafëza Gur-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Varoš Varoshi Varosh-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Jažince Jazhincja Jazhincë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Sevce Sevcja Sevcë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Uroševac Ferizaj Ferizaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Nerodimlje Shterpore Nerodime (Poshtme / Epërme)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Staro Selo Fshati i Vjetër Fshat i Vjetër<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Požarane Flakadan (Pozheran) Poshtan-i /a/e/<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9) Gnjilane Gjilani Gjilan-i / shqiptimi ll/l?/<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10) Podgradnje Rranxa (Pograxhë?) Gurgat-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11) Babush Babush Babush i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12) Shtimlje Shtimla Shtim/e-ja /l/j<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13) Lipljan Ljipljani ose Ulpiana Lypian-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14) Laplje Selo Lapi Laplje Selo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15) Gračanica Qyteza Graçanica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
16) Dobrevo Miraj Miradi (E P.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
17) Belačevac Bardhaj Bardhi (M./V/)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
18) Čaglavica Çagla Çagllavica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
19) Miloševo B. Curri ose Milo Shini Muzakaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
20) Lebanje /Lebane/ Majta Lebanë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
21) Slovinje Arëni ( Sllovi) Manastir<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
22) Obilić Abdyl Frashëri Kastrioti<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
23) Metohija (Pod.) Metohija (Rr. D.!) Metehi-a (Bes.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
24) Prilužje Prelushi Prelluzhë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
25) Samodreža BesaBesa (Samadrexhë-a) Lumkuq-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
26) Vučitrn Vuçiterna Vushtrria<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
27) Babljak Bablaku Bablak-u<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shënim:Metohija sipas L 1942 kupton Rrafshin e Dukagjinit, ndërsa sipas Ls dhe R 2004 kuptohet një vendbanim i Besianës (Podujevë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nga Metohija dhe Zona e Prizrenit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Crmjan Cerminiani Cërmjan-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Garaždevac Malësija Gorazhdec-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Ratkovac Luftari (Ratkoc-i) Drinas<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Orahovac Orahova Rahovec-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Zrze Zërze Xërxë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Rogovo Rugova Rogovë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Suva Reka Lumi (Suharekë-a) Theranda <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Movljane Movlana (Muhlan-i) Malas-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9) Bjelo Polje Fusha e Bardhë (Bellopojë) Dardhishtë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10) Dobrusha Mireza Drenushë-a<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11) Gjurakovac Gjergjaj (Gurakoc-i) Gurrakoc-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12) Vrelo Vrella Tedel-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13) Belica Bardhëza (Belincë-a) Belaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14) Srbica Kosëza (Sërbica e Epërme) Arbnor-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(Sërbica e Poshtme) Arbnesh-i) <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15) Obrinje Avaraj Abri (e Poshtme)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
16) Drenica Dreni-a Drenica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
17) Budisavić Budi, Budisals (Kl.)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
18) Dobra Voda Ujmiri Ujëmir-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
19) Vrani Do Vrana Vranesh !<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
20) Cerovik Bajram Curri,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
30) Banjić Baja Bajëz (Baica)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
31) Dobriševac Augusta Dobrosh!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Listen më sipër me propozimet përkatëse ne po e lëmë pa koment.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Disa konstatime me pikëpyetje<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne do të përmendim ndonë shembull nga secili rajon që studiuesi i vëmendshëm të ketë mundësi të bëjë krahasime e konstatime të tjera me interes shkencor, duke krahasuar gjurmët brenda emërtimesh në raportin shqip-serbisht–gjuhë tjetër në të dyja zonat e Kosovës 1) Rrafshin e Dukagjinit me rrethinë dhe 2) Rrafshin e Kosovës me rrethinë, të cekura nga dy dokumentat e sipërkonsultuar ai i vitit 1942 dhe teksti aktual në serbisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, këto dy zona që e përbëjnë sot Kosovën shikuar historikisht nga pikëpamja e emërtimeve të vendbanimeve nga të dyja gjuhët shqip-serbisht nuk paraqesin ndryshime të mëdha, apo jo? Studiuesit konstatojnë që nga paramesjeta e mesjeta edhe në këto dy zona protoshqiptarët si autoktonë priten veç ardhacakëve të tjerë edhe ardhacakët sllavë me të cilët ndërkohë domosdo bënë njëfarë simbioze bashkëjetese. Që të dyja këto gjuhë, shqipja e sllavishtja, e sidomos serbishtja, nuk e kanë lehtë të dallojnë ndikimin e vet gjuhësor në emërtimet e vjetra të qyteteve të sotme të Kosovës. Jo vetëm Prishtina, Prizreni, Peja, por edhe Vushtrria, Mitrovica, kanë shpjegime të ndryshme jo të qarta në gjuhët përkatëse. Po ashtu edhe emrat Gjakova (Djakovica), Podujeva (Besiana), ka mosputhje shpjegimi ndërgjuhësor. Ndërkaq, për ndryshimet Ferizaj (Urosevac), Serbica (Skënderaj), të cilat veç dihen, ngase pala serbe në administratën pas L2B ka pasur rast t’i dëgjojë dhe faktikisht t’i pranojë, ndërsa, për propozimet më të reja: Novo Brdo/Novobërdë (Artana), Suva Reka /Suhareka (Theranda), Dragash (Sharri), Glogovce/Gllogoci (Drenasi) mund të kërkohen sqarime nga Komisioni përkatës. Mirëpo është e vërtetë se disa emërtime sllave dalin të shënuara në mënyrë të organizuar nga pushtetet bullgare e serbe që nga mesjeta, por edhe këto pasi dalin të shqiptuara nga goja e shqiptarëve që nga fillimishtja e deri në ditët e sotme dalim njëtrajtshëm të deformuara (të pranuara) në shqipe dhe nga kjo dukuri dëshmohet prania shqiptare, të ngulitur, që më parë e pa shkëputje në këto troje. Sidoqoftë këto dy të vërteta nga të dyja palët nuk duhen keqpëdorë si mosmarrëveshje. Është fjala për këto dy konstatime me rëndësi, e para nuk mund të mohohet në mjaft raste emërtimi bazë nga gjuha sllave dhe e dyta nuk mund të mohohet përdorimi i emrave të tillë nga goja e shqipfolësve që nga fillimi e në vazhdimësi, ngase trajtat e tilla tek të gjithë shqifolësit dalin të konsoliduara pikërisht sipas ligjeve të brendshme fonetike e morfologjike të gjuhës shqipe, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, duhet mirëkuptuar e vërteta, se në këto vise: Rrafshi i Kosovës dhe Rrafshi i Metohisë (Dukagjinit) në periudha të caktuara, elita e pushtetit qendror sundues si gjuhë administrative praktikonte sllavishten, ndërkaq sundimtarët vendorë mund të ishin edhe shqiptarë e vllahë, por që domosdo respektonin pushtetin superior, andaj pse mos të pranohet e vërteta se shumica e banorëve ishte përherë shqiptare, e cila vërtetohet edhe nga fakti se gjuha vllahe ndërkohë u shkri në shqipe. Pra, edhe pse edhe ata ishin nën pushtetin serb dhe më vonë edhe nën pushtetin turk, vllahët gjuhësisht nuk iu bashkuan gjuhës së sundimtarit ose asaj kishtare, por gjuhës së shumicës folëse shqiptare dhe kështu shqipen e bënë gjuhë të veten. Kjo mbështetje logjike si e vërtetë e verifikueshme s’mund të mohohet dot.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, pse mos të pranohet gjithashtu e vërteta tjetër se qysh para ardhjes së sllavëve banorët paganë të këtyre viseve (shqiptarë e vllahë) e kishin pranuar fenë kristiane, e cila u trashëgua edhe tek ardhësit. Madje me ndarjen e perandorisë romake, përkatësisht të fesë Lindore ortodokse dhe Perëndimore (katolike) shumica e banorëve të këtyre vendbanimeve ranë nën Bizant dhe liturgjia kryesisht bëhej sipas ritit fetar që respektonin sundimtarët, kështu vepronin domosdo edhe serbët edhe shqiptarët të së njëjtës bashkësi. Pra kështu ishte para se serbët ta fitonin autoqefalinë, prandaj serbët duhet pranuar se si ortodoks kristian para tyre ishin shqiptarët dhe vazhduan jetën e përbasahkët edhe pas autoqefalisë serbe, qoftë si ortodoksë, qoftë në raste bashkëjetese edhe sipas variantit greko-bizantin, madje edhe si katolikë ose kriptokatolikë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, është e vërtetë se me rënien e vendit nën Perandorinë Osmane, kisha ortodokse serbe doli më e organizuar, ngase edhe më e pranuar se ajo katolike nga pushteti osman. Edhe në këtë rast në Kishën serbe u gjenden shumica e banorëve shqiptarë të viseve tona, pa përjashtuar edhe variantin romejbizantin, madje edhe rrymën kriptokatolike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, gjithashtu duhet kuptuar e vërteta tjetër që edhe shqiptarët edhe vllahët ortodoksë në këto treva si gjuhë kishtare e kishin serbishten gjuhën e trashëguar të sundimtarit edhe në kohën e sundimit osman, andaj nuk përjashtohet as sllavizimi i një pjese dërmuese e tyre (vllahëve dhe e shqiptarëve) në sllavë (bullgarë e serbë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, është e vërtetë, se po gjatë asaj periudhe për shkak gjuhe dhe për interesa disa krenë shqiptarë kryesisht respektues të ritit ortodoks, përqafuan islamizmin, fe e re kjo e cila u fuqizua ndërkohë, edhe si reaksion ndaj pravosllavës serbe, të fuqizuar nga nacionalizmi pansllavist serb nën ndikimin e rusisë cariste, kur kërkohej me çdo kusht serbizimi i elementit shqiptar, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, është e vërtetë se tek emërtimet e vendbanimeve shihen gjurmë të dy gjuhëve, zakonisht trajta zyrtare tregohet më me qartësi sllave, të mveshura me disa prapashtesa të përvetësuara, ndërkaq, përveç disa fjalëve me origjinë josllave pothuaj të gjithë shembujt aktual të serbishtes në gjuhën shqipe te mbarë shqifolësit dalin të deformuara (pranuara) njësoj ose të përshtatura sipas sistemit të gjuhës së vet dhe kjo vërteton që shqipja diltel mjaft e konsoliduar nga kjo pikëpamje, sepse i kishte të ravijëzuara thellë ligjet strukturore brenda sistemit fonetik e morfologjik autokton, siç ishin prapashtesat –OJË, -AJË, -ARË, -ONË e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë ne për hir vendi nuk po i sjellim në analizë të gjithë shembujt, por megjithatë do të japim kalimthi ndonjë venerim vetëm për disa nga shembujt më karakteristikë, sa për të treguar pos tjerash se jogjithherë elementet e serbishtes ishin parësore në emërtimet përkatëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Venerime të elementeve të shqipes në formëzimin e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
vendbanimeve përkatëse <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne në këtë kontekst nuk vërejtëm elemente të pakta të shqipes në raport me serbishten, andaj lidhur me këtë, andaj vërejtjet tona po i japim në disa pika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Trajta në shqipe duket si parësore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja pse themi se në krahasim me shqipen trajta e serbishtes duket si përkthim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, me që gjuhës vendçe sllave këndej i mungon H-ja disa emrave vendesh në serbishte janë shënuar pa këtë nistore si Ajvalija, Ajkobila, Arilaça, Enc Ereç, Alabak,që trajta e shqipes del me përparësi, ngase më mire e tregon realitetin, si: Hajvalia, Hajkobilla, Harilaça, Henci, Hallash, Hereç, Halabak etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, meqë serbishtes i mungon bashkëtingullorja DH emrat e shqipes si Palabardhë, Lumibardhë, Ibar(dh) Bardh, Badhoshan, Shurdhan etj. në atë gjuhë janë shënuar me d ose ll, si: Palabarda, Lumbarda, Ibar, Bardoniq, Bardosan Shurlane, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, bien në sy rastet si Zym, Çyçyl, Dyz, Syleviqi, Çyshku Qypevë që në serbishte del Zjum, Çuçul/aga, Duz, Suljeviq Qushka, Qupevo etj. .sepse asaj gjuhe i mungon tingulli Y.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta rasti me X, del me Z si Zrze për Xërxë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, rasti me RR që i ka përvetësuar edhe disa trajta të serbishtesh me r/rn Rrenc për Rence, pastaj Cërrnicë /Crnice Carralevë, Crnolevo, Carrallukë Crnillug, Carravranë Crna Vrana etj, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimi nga rrënja ose fjala e qartë shqipe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, siç janë shembujt: Zabel, Lug, Kodër, Keq, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, vihen re disa emra venbanimesh pa prapashtesën e zakonshme serbe (–E) po me atë –A, si trajtë e shquarsisë përfaqësuese shqipe, si: Nika, Eleza, Vata, Raça, Viça, Shkoza, Dren-i, Hilja, Firza etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, rastet e fiseve shqiptare: Berisha, Kabash, Gash, Shalë, Morinë, Krasniqe etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, emra me prapashtesën shqipe –AJ, si: Hulaj, Miraj, Lukenaj, Rapaj, Racaj, Pacaj, Gjonaj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, paraqitja e termave në serbishte me fundore prapashtesën OC në shqipe e asimiluar nga ajo e serbishtes -OVAC, ose OVCE, si p.sh. :<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rakoc, Grkoc, Ramoc, Rashkoc – prirje kjo që në shqipe mbizotëron edhe për shembuj të tjerë si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Glogoc për Glogovac, Davidoc, Davidovac, Gjinoc Gjinovce, Drenoc Drenovce etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, në shqipe asnjë emëtim me fundoren –O të sllavishtes si :<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Maçitevë - Maçitevo. Novobërdë Novo Brdo, Novaselë Novo Selo, Gracka e Vogël Malo Gracko, Vranakollë Vrnakolo, Popovë Popovo, Minjera Kosova Rudnik Kosovo, Çikatovë e Vjetër, Staro Çikatovo, Çikatovë e Re Novo Çikatovo, Dobëdol Dobri Do, Suhagërlë Suvo Grlo, Glanasellë Gladno Selo, Krajkovë Krajkovo etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ngase tingulli fundor O në shqipen tonë zhduket duke marrë emri i shqipes fundoren përkatëse –Ë të pashquarsisë zakonisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, zanorja O e serbishtes në shqipe në trup të fjalës rëndomë në emërtimet e vjetra shqiptohet A, si: Obrinje Abrij, Motiçane Matiçan etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E teta, mosrespektimi i eptimit në kategorinë e rasave të serbishtes standarde, veç tjerash edhe te ky rast, në vend: rodjen u Rečanima, Dečanima..., në serbishten nashke del: rodjen u Rečane, Dečane... Krahaso shqip: Lindur në Reçan, Deçan..., e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Trajta të përbashkëta ose të ndërndikuara indirekt<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
në trajtën e pashquar:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, parapashtesa –AJË/AJA e shqipes te rastet: Firajë, Blagajë, Devajë, Romajë, Sinajë, Cerajë që në serbishte dalin: Firaja, Blagaje, Devaja, Romaja, Sinaje, Ceranja,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, me prapashtesën –ANË/ANA, si: Peranë, Bërçanë, Brodosanë, Berçanë, Rezhanë, Labjanë, Bleçanë, Glodzanë, që në serbishte del me -A ose –E fundore, por Muzhiçane në shqipe del fundorja -inë:Muzeqinë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, rastet me: –AVË/AVA: Batllava, Morava, Duližava, Dubrava.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, rastet me –EVË/EVA: Barileva, Glareva, Milosheva, Meçiteva, që në serbishte marrin fundoren –O, si Maçitevo, Miloshevo etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Trajta të përbashkëta të huazuara nga turqishtja:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, me mbaresën –IJE: Sofalije, Hamidije, Bakshije, që në shqipe dalin zakonisht me –I fundore ose të shquara me -A fundore si Sofali-a, Hamidi-a, Hajvali-a Hajvalia, në serbishte me –IJA fundore zakonisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, trajta të pandryshuara në trajtën e pashquar, por në të shquarën ndryshon raporti, si Halabak-u Qerim-I, Çifllak-u, Kullë-a etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Raste që qëndrojnë si dyjare:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, rastet shqipe që ishin në përdorim zyrtar në këtë Regjistër (spisak) nuk janë shënuar fare, si: si Suharekë për Suva Reka, Suhogrlë për Suvo Grlo, Gjakovë për Djakovica, Rahovec Orahovac, Vushtrri, Veçitrn etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, edhe trajta shqipe si dyjare nuk është e shënuar në këtë burim, siç janë rastet: Ferizaj për Uroshevac dhe Skënderaj për Srbica, Rrafshi Dukagjinit për Metohija etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për studiuesit, edhe në këtë aspekt mbesin shumë çështje të hapura që kërkojnë trajtime shkencore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(VI) NGA REGJISTRI AKTUAL I QYTETEVE DHE FSHATRAVE TË KOSOVËS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
SIPAS RAJONEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(version i rikthyer ose i ribërë pas Pakos së Ahtisarit, 2007-2013)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtë regjistër, i cili është aktualisht në përdorim zyrtar po e vështrojmë nga nga këto pika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e para, si është bërë ndarja e re në qarqe (rajone administrative) territori i Republikës së Kosovës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e dyta, si janë shënuar emërtimet e komunave në këtë regjistër duke respektuar administraten 3 gjuhësore: shqip, sebisht-anglisht dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e treta, si qëndron numri i risimeve të propozuara sipas Regjistrit të Komisioni (2005) dhe këtij për secilën komunë, duke theksuar ndonjë vërejtje edhe në raport me versionin serbisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Ndarja e re e territorit të Kosovës sipas qarqeve (rajoneve) administrative<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas këtij regjistri Republika e Kosovës është e ndarë në shtatë rajone (qarqe) dhe secili qark përfshin komunat si vijon:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Rajoni i Prishtinës: Fushë Kosovë, Gllogoc, Çraçanicë, Lipjan, Novobërdë, Podujevë, Prishtinë - 7 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Rajoni i Pejës: Istog, Klinë, Pejë – 3 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Rajoni i Prizrenit: Dragash, Malishevë, Mamushë, Suharekë, Prizren – 5 komuna ;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Rajoni i Mitrovicës: Leposaviq, /Mitrovicë /J+V/, Skënderaj, Vushtri, Zubin Potok, Zveçan – 6 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Rajoni i Gjilanit: Gjilan, Kamenicë, Kllokot, Partesh, Ranillug, Viti – 6 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Rajoni i Gjakovës: Deçan, Gjakovë, Junik, Rahovec – 4 komuna;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Rajoni i Ferizajt: Ferizaj, Hani i Elezit, Kaçanik, Shtërpcë, Shtime – 5 komuna.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vërejtje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç po shihet, Republika e Kosovës momentalisht ka 7 qarqe me 37 komuna. Janë themeluar 8 komuna më shumë në krahasim me Regjistrin nga versioni serbisht, përkatësisht 7 në krahasim me RSEK. Ndërkaq sa u përket qarqeve administrtative ndërkohë janë inkorporuar dy regjione: Qarku i Ferizajt dhe Qarku i Gjakovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Regjistri aktual dhe emrat e komunave të Kosovës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sipas administratës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
tregjuhësore shqip- serbisht- anglisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja si dalin të shënuara aktualisht në administratën tregjuhësore (shqip, serbisht, anglisht) në Kosovë emrat e 37 komunave do ta shohim si në skicën e mëposhtme:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shqip Serbisht Anglisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Deçan Dečane Decan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjakovë Djakovica Gjakova<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gllogoc (Drenas) Glogovac Glogovac<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjilan Gnjilane Gjilan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dragash (Shar) Dragaš Dragash<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Istog (Burim) Istok Istog<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kaçanik Kačanik Kacanik<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Klinë Klina Klina<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fushë Kosovë Kosovo Polje Fushe Kosove<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kamenicë (Dardanë) (Kosovska) Kamenica Kamenica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mitrovicë (Kosovska) Mitrovica Mitrovica <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Leposaviq Leposavić Leposaviq<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lipjan (Lypjan) Lipljan Lipjan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Novobërdë (Artanë) Novo Brdo Novo Brdo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Obiliq (Kastriot) Obilić Obilic<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rahovec Orahovac Rahovec<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pejë Peć Peja<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Podujevë (Besianë) Podujevo Podujevo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prishtinë Priština Pristina<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prizren Prizren Prizren<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skënderaj Srbica Skenderaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shtime Štimlje Stimlje<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shtërpcë Štrpce Shtrpce<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Suharekë (Therandë) Suva Reka Suva Reka<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ferizaj Uroševac Ferizaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Viti Vitina Viti<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vushtrri Vučitrn Vushtrri<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zubin Potok Zubin Potok Zubin Potok<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zveçan Zvečan Zvecan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Malishevë Mališevo Malisheve<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hani i Elezit General Janković Hani i Elezit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mamushë Mamuša Mamush<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Junik Junik Junik<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kllokot Klokot Klokot<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Graçanicë Gračanica Gracanice<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ranillug Ranilug Ranilug<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Partesh Parteš Partesh<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
--------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në krahasim me tekstin serbisht ku vetëm Gora ndahej nga Opoja, e cila i mvishej komunës së Prizrenit, e cila ajo në të vërtetë sipas ligjeve të Kosovës as që ishte e ndarë nga Opoja dhe që të dyja, Gora dhe Opoja i takojnë komunës së Dragashit (Sharrit), por janë krijuar edhe 7 komuna të reja, ndër to me shumicë shqiptare, tri: Malisheva, Juniku e Hani i Elezit, 1fshat me shumicë turke: Mamusha, si dhe katër komuna me shumicë serbe: Kllokoti, Graçanica, Ranillugu e Parteshi. Gjithashtu është krijuar edhe një komunë binare Mitrovica e Veriut (me shumicë serbe në njërën dhe Mitrovica e Jugut me shumicë shqiptare në anën tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, Mitrovicës së Jugut dhe komuna e Mitrovicës së Veriut e formojnë një bord të përbashkët funksional. Bordi do të zhvillojë bashkëpunim funksional në sferat e kompetencave vetjake komunale. Bordi përbëhet nga 11 anëtarë, me nga pesë përfaqësues të zgjedhur nga secila komunë dhe një përfaqësues ndërkombëtar i zgjedhur nga PCN, i cili e kryeson bordin. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas të dhënave, selitë e të gjitha komunave përkojnë me emërtimnin e vetë komunës për veç komunës së Novobërdës, selia e të cilës është në Bostan (fshat afërt Novobërdës).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për ne gjithashtu zgjon interes fakti, se si dalin të shënuara emrat e komunave në tri versionet shqip, serbisht dhe anglisht. Të vihet re sesi në në versionin anglisht shënohen ortografikisht shkronjat e veçanta dhe cili version pëlqehet më shumë ai shqip apo serbisht? Nuk dime a ka pasur ndonjë kriter apo është bërë zgjidhje spontane?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas Pakos së Ahtisarit me shumicë serbe u formuan këto komuna të reja (5+1) Graçanica, Klokot–Vërbas, Partesh, Ranillug dhe Mitrovica e Veriut. Gjithashtu Nëvobërda u bë Komunë e zgjeruar me oikonime të reja me popullatë kryesisht serbe, ashtu siç ishte edhe Shtërpca dhe Gora kryesisht sllavishtfolëse, e cila, siç u tha, bashkë me Opojën shqipfolëse e formojnë komunën e Sharrit (Dragashit).Kështu bashkë me tri komunat e Veriut: Zubin Potok, Zveçan dhe Leposaviq, po zyrtarizohen 10 Komuna ose lokalitete me shumicë serbe, dhe së këtejmi bashkë me Gorën si komunë potenciale po bëhen 11 komuna sllavishtfolëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me sa pamë, ndërsa në Regjistrin e versionit serbisht asnjë emër nuk vihet në versionin shqip si dyshor që ishte i legalizuar edhe para Çlirimit, ndërkaq në Regjistrin e Komisionit Qendror (emërtimet sllave, vihen paralelisht (qytetet në Kllapa), ndërsa në Regjistrin më të ri pas Paketës së Ahtisarit del e kundërta në kllapa vihet emri i ri i qytetit të propozuar shqip, parësor mbetet ai serbisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Numri dhe realizimi i ndryshim-risimeve të propozuara<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
të vendbanimeve për secilën komunë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sipas regjistrave 2005/2015<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
___________________________________________<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nr. Komuna Risimet Vërejtje<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
r. 2005 2013<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
---------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Rajoni i Prishtinës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Prishtinë 20/18 ndaj 47 0/41<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Podujevë (Besiana) 55/46 ‘76 2/76 Besiana, Livadhia<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Obiliq (Kastrioti) 10/11 ‘19 5/19 Kastrioti, Dardhishta,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Muzakaj, Mirashi, Lulegjaku <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Novobërdë (Artana) 1/1 ‘13 1/24 Artana<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Lipian 34/3168 3/70 Bregzi, Krojmiri, Shala<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Graçanicë - 0 16<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Glogoc (Drenas) 20/1836 0/37<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Fushëkosova 11/11 18 4/15 Bardhi (i Madh/i Vogël),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lismiri, Miradia (e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Epërme/e Poshtme),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fushëkosova<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Rajoni i Gjilanit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Kamenica (Drdania) 29/1774 1/58 Dardania<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Gjilan 25/2160 0/54<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Kllokot - 0/3<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Partesh - 0/4 <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Ranillug - 0/13<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Viti 14/10/ 44 0/39<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Rajoni i Mitrovicës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Zveçan 3/2 35 1/35 Keqi Dol?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Zubin Potok 2/0 63 2/29 Përroi i Megjës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bregu i Madh?!! (I Veles)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Vushtrri 34/29 67 4/67 Liqej, Maxhunaj, Begaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shalë, Studime (e Epërme <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
/e Poshtme! /serb. Sudimlja <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Skënderaj (Srbica) 22/1652 4/52 Skënderaj, Pemishta,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Syriganë <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Mitrovicë 26/1648 2/45 Frashëri, Kodra<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Leposaviq 2/172 0/42<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Rajoni i Pejës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Pejë 48/39 91 2/14 Stakaj ?, Llazdrelaj? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Klinë 33/25 58 0/54<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Istog 34/24 52 1/50 Burimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Rajoni i Gjakovës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Rahovec 13/1035 3/35 Drinas, Fortesë, Guri i Kuq <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Junik - 0/3<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Gjakovë 13/8 86 1/86 Fshajë-a ?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Deçan 13/6 40 1/37 Rrafshi (i Epërm//i Ulët!) <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Rajoni i Prizrenit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Suharekë (Therandë) 24/23 42 0/42 Therandë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Prizren 20/19 76 2/74 Breg-Drini, Malësia e Re!!! <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Mamushë - 0/1<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Malishevë 22/15 44 4/43 Burimi, Fshati i Ri,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gurëbardhi, Gurishta<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Dragash (Sharri) 6/3 36 2/36 Sharri, Buzezi ?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Rajoni i Ferizajt<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Shtime 10/1 21 0/23<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Shtërpcë 1/0 16 0/16<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Kaçanik 26/20 46 0/31<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Hani i Elezit - 1/21 Hani i Elezit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Ferizaj 17/84 3/46 Ferizaj, Balaj, Dardan-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim.- Numri i parë i risimeve është marrë nga vepra e Begzad Baliut, e dyta nga Regjistri t Komisionit, shihen mospërputhje sa i përket numrit të vendbanimeve në raport Regjistri i Komisionit ndaj Regjistrit aktual.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përveç numrit të ndryshim-risimeve të propozuara të vendbanimeve në të dy regjistrat në pëmbyllje- përfundim të pjesës së parë do të jepet edhe ndonjë sqarim me interes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundimi i pjesës së parë <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Para se të japim përfundimin e pjesës së parë e shohim të arsyeshme të cekim një çështje që i ka përcjellë të gjithë dokumentat, përkatësisht realitetin rreth emrave toponimikë, por që më e tejpashëm del në oikonime. E kemi fjalën për disa emra që janë të papërshtatshëm për shoqërinë normale. Ne këtë dukuri e kemi vërejtur në të dyja gjuhët: serbish e shqip. Kështu janë disa emra të çuditshëm, jo vetëm qesharakë, por edhe pejorativë ose “me marre” siç quhen te ne, sepse përbëhen nga fjalë banale.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në një tekst tekst wikopedie në serbishte lexova se për ndonjë shembull të tillë faji i hedhet kohës së Turqisë, por jo vetëm asaj, ngase kjo dukuri është e pranishme edhe sot, siç ceken edhe këta shembujt:.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Brlog, Kurici, Smrdica, Zlakuqan, Svinjishte, Zlodol, Zlokuqa, Kuruçina, Poganovo, Sisevac, Donje Brijanje etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shumica të cilëve ndërkohë janë ndryshuar nga banorët, ose ndryshimi është në proces e sipër. Sidoqoftë, edhe te ne ndeshim emërtime të tilla banale, deri tani pa i hedhur fajin kohës së aqdministrimit sllave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari po i përmendim disa emërtime venbanimesh kryesisht në Shqipëri me prejadhje sllave të mbetura që nga lashtësia, pa u prishur kush komoditetin, ndoshta pse popullsia shqipfolëse nuk ua dijka kuptimin, apo jo?! Ja disa shembuj:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mërdicë, Jericë, Kërpicë, Greshicë, Grobovicë, Babicë, Gllavë , Lapardhicë, Gomnasellë, Cërrnillë, Gërdec, Seran Sericë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të gjitha këto emërtime fshatrash, por ka edhe emërtime të tjera që në shqipe si barasvlerës kanë fjalë tejet banale, për turp e marre. Pa u zgjatur po ia kujtoj lexuesit (edhe banorëve që e bartin) se b.f. emri i fundit Seran ose Sericë në shqipe ka kuptimin: I dhier, E dhier (poserem, userem-dhiej, me dhie, sernica - nevojtore), kuptim të ngjashëm vulgar kanë edhe shembujt e tjerë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Na na merr mendja që më fort për shkak se banorët shqipfolës, nuk ia kanë ditur përmbajtjen e emrit përkatës në origjinal, emrat e tillë janë trashëguar mbase me ndjenja krenarie (!), duke i konsideruar si emra të lavdishëm, andaj shtrohet pyetja tash e mbas do t’i ndryshojnë emërtimet e tilla banale sllave të vendbanimeve të tyre, apo jo? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po nuk është vetëm kjo e pamirë në emërtimet shqiptare. Është e vërtetë se edhe brenda emërtimeve të tjera me fjalë shqipe në përdorim, qoftë në Shqipri, qoftë në Kosovë kanë mbetur emërtime të çuditshme vendbanimesh, aspak të përshtatshme për një shoqëri normale, si b.f. në Shqipri:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vithkuq, Gopesh Karicë, Qinam, Kardhiq, Symizë, Kundëkeq, Kerth.., Lapërdha, Macuk, Kryevidh, Bishqen, Kakërdhiq, Karkovc deri edhe Bithuq, Mutravë, Prapapanicë, Kaçinar, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Kosovë ndeshim disa emra të tillë, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Muçibaba, Muçivërci, Gjylekari, Nëpërbishti, Skarrabishti, Qyqylaga, Kaçibegi, Karaqeva, Karaçica, Llukari etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht kjo lëndë nuk duhet lënë stihisë. Komisionet ose institucionet duhet të japin ndihmën profesionale si është më së mirë që emrat e tillë, aty ku është e domosdoshme për një shoqëri normale të ndryshohen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, pra, edhe kjo dukuri mund dhe duhet të zgjidhet me respektimin e rregullave të specifikimit ose specializimit tëmëformave më të përshtatshme të emërforimit, duke futur në veprim edhe afikset përkatëse fjalëformuese të specifikuara për nënfusha të caktuara semantike, e rëndësishme kjo edhe për konsolidimin e drejtformëzimit dhe drejt-fjalëformimit të të gjitha toponimeve oikionimike në gjuhën shqipe: në Kosovë, Shqipri dhe gjithandej trojeve shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në punimin tonë, veç tjerash u konstatua e vërteta se një numër të konsiderueshëm emërtimesh të vjetra të vendbanimeve të regjistruara aktualisht në funksion i kishim të trashëguara ose të propaganduara si të tilla nga gjuhët e huaja, por nuk përjashtohen raste që edhe te emërtimet e tilla, kryesisht të qyteteve të vjetra dhe të maleve e lumejve të mëdhenj, por edhe disa vendbanimeve vërehen edhe gjurmë të gjuhës origjinale të shqipes së lashtë (protoshqipes). Sidoqoftë, në këtë kontekst paraqiten vështirësi, sepse<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç’është e vërtetë, shqiptarët që nga mesjeta e vonë nuk patën fatin historik të kenë një shtet qendror të vetin, ku do të dominonte zyrtarisht gjuha shqipe, atëherë si shumë çështje të tjera, edhe, çështja e oikonomisë shqiptare del jo vetëm e paqartë, por aq më tepër e politizuar dhe keqpëdorur nga grekët dhe nga sllavët (serbët, bullgarët e malazezët), por më vonë edhe nga turqit. Ky politizim dhe keqpërdorim ka ndodhur edhe për faktin se studimet e kësaj fushe më fort për shkaqe objektive se subjektive kanë munguar nga vetë shqiptarët, pasi për ne, për historinë tonë kanë shkruar më shumë të tjerët sesa ne për vete. Një mungesë ose pamundësi e tillë nga pala shqiptare është shfrytëzuar, sidomos nga serbët, të cilët edhe e kanë keqpërdorur për qëllime makiaveliste albanofobe, andaj sa herë që shqiptarëve u shkoi për dore që sadopak të konsolidoheshin me dije e si me pushtet e shihnin të nevojshme dhe të domosdoshme që emërtimet e tilla me prejardhje sllave të përpiqeshin me i rishikue ose t’i rikthenin ose edhe t’i zëvendësonin me emërtime më të përshtatshme, sepse ato janë keqpërdorur dhe ende po vazhdojnë të keqpëdoren në korriz të popullit tonë. Kjo është arsyeja që ne në nënpjesën e parë të kësaj pjese të punimit, duke pasqyruar realitetin e sotëm u dhamë përparësi përpjekjeve të tilla që së paku me fjalë të pasqyrohen problemet e shprehura me të cilat janë duke u ballafaquar të gjitha qendrat përkatëse shqipfolëse, së pari trajtuam gjendjen në Kosovë, së dyti, në Shqipëri dhe së treti, gjithandej në trojet e tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mjerisht mund të thuhet se njëherëpërnjëherë çështjet e tilla janë ose kanë mbetur në fazën e diskutimeve dhe assesi nuk mund të bëhet fjalë për zgjidhje ose implementimin e ndryshimeve të tyre, edhe pse disa ecje përpara lidhur me të kuptuarit e çështjes dhe ndonjë zgjidhje parciale e sukseshme nuk mund të mohohen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si do që të jetë, po këtë gjendje jo të lavdueshme lidhur me oikonomet, siç e konstatuam në nënpjesën e parë e konstatojmë edhe në në nënpjesën e dytë, ku patëm për konsultim gjashtë regjistra (lista) me emërtime vendbanimesh të shënuara nga trojet shqiptare. Kështu, duke respektuar përparësinë e kohës së publikimit, për secilin burim veç e veç, pas trajtim-konsultimit nxorëm disa konstatime: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, nga krejt kjo kemi fituar bindjen, siç u cek, që shqiptarëve, sa here që u është dhënë mundësia kanë bërë përpjekje të tregojnë të vërtetën që ata si autoktonë që janë këtu në këto troje që nga parahistoria dhe historia, përherë ishin shumicë dhe i kishin edhe emërtimet e veta toponimike, por ndërkohë romakët, keltët, pastaj bullgarët, serbët, grekët e të tjerë duke shfrytëzuar epërsinë pushtetore ushtarake administrative, manipulonin me emërtimet e vendbanimeve, duke i shënuar me hile në gjuhët e tyre, andaj shqiptarët edhe janë përpjekur me i rikthye ose me i zëvendësue ato, por deri më sot nuk patën suksesin e duhur. Gëzon fakti se një përpjekje të tillë të organizuar për ndryshimin e emërtimeve të tilla të papërshtatshme në masë të gjerë e kishte ndërmarrë Qeveria e Zogut me 1937/1938, që ne e trajtuam në titullin: Lista për ndryshimin e emërtimeve të vendbanimeve të papërshtatshme në Shqipri (1938), por për shkak të pushtimit italian vendimi i tillë ka mbetur pa u implementuar. Për ne ka rëndësi fakti se propozimet e tilla si material i gatshëm mund të shfrytëzohen edhe sot, qoftë për të nxitur procedurë të mëtejshme sistemore, qoftë për trajtime shkencore ndërdisiplinore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, po ashtu pati pëpjekje të organizuar edhe nga Qeveria e Mbretrisë Italo-shqiptare (1942), që ne e trajtuam nën titullin: Lista e toponimeve (sllave) në territoret e lirueme shqiptare me shqipërimet e propozuara (1942). Por edhe kjo punë mbeti vetëm si përpjekje, por sidoqoftë edhe ky material mund të shfrytëzohet për të njëjtin qëllim si ai i pikës së mëparshme. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, të dy ndërmarrjet shtetërore 1938 dhe 1942 për zëvendësimin e ermërtimeve të vendbanimeve mbeten të paimplementuara, pra për shkak të L2B, por ashtu mbeten edhe pas asaj lufte botërore, sepse qeveria komuniste e Shqipërisë nuk deshi ose nuk pati fuqi të konfrontohej me aleatin e saj dominues Jugosollavinë, ngase sipas Listës së vitit 1938 ndryshoheshin një shumicë emërtimesh pikërisht me origjinë sllave, ndërsa Lista e vitit 1942, kishte të bënte me vise që përsëri u kthyen nën administrimin e Jugosllavisë II, prandaj emërtime e propozuara deri atëherë as që ishin publikuar, mirëpo kjo nuk do të thotë se gjatë pushtetit komunist 1945-1990 në Shqipëri nuk pati fare ndryshime emërtimesh vendbanimi. Për këto ndryshime mësojmë nga burimi i tretë : Fjalor i emrave gjeografikë të RP-se, Tiranë (2002), ku vërejtëm mbi 200 emra vendbanimesh të ndryshuar gjatë këtij regjimi, madje edhe të implementuar. Kjo zbatueshmëri e qëndrueshmëri e emërtimeve të ndryshuara dhe atyre të reja flet për qëndrueshmërinë e administratës shtetërore të regjimit përkatës. Është tjetër gjë që ndryshime ndodhën më tepër sipas natyrës klasore partiake. Sidoqoftë, ky burim (fjalor) është shumë i rëndësishëm, ngase aty i ndeshim të regjistruara pothuaj të gjitha vendbanimet e sotme në Shqipëri. Kështu tash studiuesit kanë në dorë një material të grumbulluar, i cili mund të studiohet nga aspekte të ndryshme. Ne shfrytëzuam fillimisht për çështja drejtshkrimo-fjalëformuese dhe formëzuese dhe paksa mësuam nga praktika e tillë shkrimore, por hetuam edhe mbi 200 ndryshimet e oikonimeve përkatëse.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, në vitin 1999, fill pas Çlirimit të Kosovës, po ashtu në mënyrë të organizuar u ndërmorën masa për standardizimin (ndryshimin ose vlerësiminm e përshtatshmërisë)) e një morie të emërtimeve të tilla në Kosovë. Nga analiza që i bëmë Regjistrit të Komisionit Qendror me titull Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovë (2005), i përgatitur pothuaj në vitin 2000-2001, por i përplotësuar derisa iu dorëzua Qeverisë më 2004. Mirëpo edhe pse ky tekst u vlerësua lartë, edhe ky mbeti ende pa u shqyrtuar dhe implementuar nga organet përkatëse të shtetit të Kosovës, më fort për arsye ndërhyrjeje kompetencash, por edhe për disa arsye të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, ne përveç këtyre katër burimeve, të cilat në njëfarë dore mund t’i quajmë sadokudo të trajtuara, konsultuam edhe burimin paralel versionin serbisht për emërtimet në Kosovë me titull Okruzi, gradovi i sela Kosova i Metohije (2015), (Qarqet, qytetet dhe fshatrat e KM-së), ku konstatuam raportin e ndryshimeve ndaj Regjistrit të Komisionit Qendror për Standardizimin e Emërtimeve të Vendbanimeve të Kosovës (2005).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti, meqë Regjistri i Komisionit 2005 siç u cek ende nuk është trajtuar në krahasim me versionin paralel në serbisht, ndërkohë u rikthye në përdorim, si me thënë, “i vjetri”, por paksa i përpunuar dhe i përplotësuar, që tashpërtash është në përdorim e sipër në tri gjuhë: shqip, serbisht, anglisht, i cili nuk përkon me asnjërin nga burimet e mëparshme as me atë serbisht as me atë shqip para vitit 2000, por ka elemente të teksteve të mëparshme. Në të vërtetë ky Regjistër që ne e trajtuan nën titullin Regjistri i qyteteve dhe fshatrave të Kosovës sipas rajoneve, mund të quhet version zyrtar i përkohshëm i vendbanimeve të Kosovës, i rikthyer për nevoja zyrtare, edhe pas Pakos së Ahtisarit (2016). Sa do të vazhdojë të qëndrojë i përkohshëm dhe kur do të marrë formën e prerë dhe çfarë ndryshimesh do të pësojë do të shihet në të ardhshmen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, nuk mund ta kuptojmë, pse në Shqipëri, si e thotë njëri nga reaguesit as në sistemin komunist, as tash pas mbi 20 vjet të lirisë (pluralizëm demokraci, tranzicion) kjo çështje, raporti i ndryshimeve krahasuese sllavisht/shqip, nuk po gjen trajtim të duhur e si rrjedhojë as zgjidhje institucionale. Për këtë çështje problemore vetëm flitet e nuk ndërmirret asgjë serioze.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne jemi të vetëdijshëm që tema rreth rishikimit të qëndrueshmërisë së emërtimeve toponimike në të gjitha trojet shqiptare: Shqipëri, Kosovë, Maqedoni, Malin e Zi e më gjerë ka specifikat e veta dhe zgjidhja e tyre është me interes kombëtar e ndërkombëtar, andaj veç karakterit të përgjithshëm shoqëror etj., ka edhe karakter politik shtetëror e ndërshtetëror. Me këtë duam të themi se ne e kuptojmë seriozitetin e kësaj problematike në mbarë botën shqiptare e më gjerë, kuptojmë edhe shqetësimet që po shprehen, por nuk mund ta kuptojmë pse aty ku ka pasur dhe ka mundësi si në Shqipëri, kjo çështje nuk del mjaft e studiuar. Në të vërtetë, përt prejardhjen sllave të toponimeve në trojet shqiptare më shumë mësojmë nga burimet studimore sllave se nga ato shqiptare. Pse institucionet tona ngelin nga kjo pikëpamje?! Është edhe kjo detyrë e tyre apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, meditojmë, në çdo vend mund të ndodhin ndryshime a ndërrime politike pushtetore, por edhe në ato raste mbesin të paprekura institucionet hulumtuese shkencore kombëtare shtetërore, sidomos edhe ato të kulturës e të shkencës gjuhësore, të cilat duhet t’i fuqizojë dhe t’i shfrytëzojë çdo qeveri, andaj nuk kuptojmë pse kjo nuk ndodh me organet a institucionet tona shkencore-kulturore hulumtuese (akademike) ekzistuese kombëtare, të cilat duhet të kenë programe strategjike afatgjata jashtë ndikimeve momentale të ndërrimeve politike, ku krahas përpunimit të shqipes zyrtare ndaj asaj globale etj., duhet të ketë vend edhe rreth përshtatshmërisë së emërtimerve të vendbanimeve të trojeve tona.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, pyesim me habi, organizmat e tillë institucionalë shtetërorë aktualë e kuptojnë seriozitetin e kësaj teme, apo jo?! Mendojmë se kjo temë gjithsesi duhet kuptuar, ashtu siç edhe është, si shumë serioze. Andaj, duhet kuptuar se edhe obligimi zyrtar duhet të jetë në nivel, apo jo?! Konkretisht në emërtimet e vendbanimeve të trashëguara etj. në trevat përkatëse shqiptare të rikonstatohet prejardhja, qoftë e fjalëve, qoftë e afikseve, disa prej të cilave arbitrarisht janë konsideruar me prejardhje sllave, ato mbase mund të kenë qenë krijime ose përvetësime të përbashkëta nga ndonjë gjuhë e tretë (ilirishtja) e ku ta dimë. Sidoqoftë, si kjo e ndërlidhur me këtë temë ka edhe shumë çështje të tjera të kësaj natyre, siç është edhe mënyra formëzuese e fjalëformuese e emërtimeve në përgjithësi, por edhe të emërtimeve të vendbanimeve në veçanti.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së fundi po cekim faktin që lexuesi ka mundur të vërejë sesi ne gjatë trajtimit të regjistrave përkatës u ballafaquam pikërisht edhe me raste jo të pakta fjalëformuese, por, siç kemi paralajmëruar më në hollësi lidhur me procesin e fjalëformimit oikonimik në gjuhën shqipe do të bëhet fjalë në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ÇËSHTJE TË FORMËZIMIT E TË FJALËFORMIMI TË VENDBANIMEVE NË SHQIPEN E SOTME<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ÇËSHTJE TË FORMËZIMIT E TË FJALËFORMIMIT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TË EMËRTIMEVE TË VENDBANIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NË GJUHËM SHQIPE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(me theks emërtimet e propozuara në Kosovë, viti 2000)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është një e vërtetë që nuk thuhet kot se ndër emrat më të dashur të njeriut përveç treshës: emrit vetjak, patronimit (emrit familjar) dhe emrit të kombit (atdheut) është edhe emri i vendlindjes apo ai i vendbanimit. Gjithashtu është i drejtë gjykimi se emrin e hijeshon personi a personat që e bartin, mirëpo janë edhe disa vlera të tjera që ndikojnë dhe shtrojnë nevojën që emri i imponuar mund dhe duhet të ndryshojë dhe kjo varet, qoftë nga ideologjizma, qoftë nga idealizma që ka lidhshmëri me edukatën, rrethin shoqëror dhe nga mbrumimi me ideal i personit a i masës së caktuar. Natyrisht, ndryshimet e tilla dalin në sipërfaqe më tepër në kthesa të rëndësishme historike, siç ndodhi edhe te ne, sidomos me rastin e Luftës Çlirimtare të fundit, UÇK. Edhe në Shqipëri ende janë të freskëta disa ndërrime emërtimesh si p.sh. Shmëri e Gollobërdë Burimas, Shiqan Blerimas, Shelegar Çlirim, Karaalibegaj Dritas, Vromen Bregas, Mavropopull Buronjë, Shefasia e Mahmutaga Përparim, Bellovoda Ujëbardhë, Novoselë Fshati i Ri etj., pa përmendur rastin Kuçovë/ Qyteti Stalin / Kuçovë (tash i rikthyer). Fundja, jemi edhe vetë dëshmitarë që dita ditës me shtimin e popullsisë po formohen lagje a vendbanime të reja, të cilat domosdo kushtëzojnë edhe emërtime përkatëse të reja, të cilat ekspertët kanë për detyrë që t’iudhëzojnë që të jenë sa më të pështatshme gjuhësisht e përmbajtësisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ne, në këtë punim, do të përqendrohemi në emërtimet e vendbanimeve të Kosovës, temë kjo aktuale sot e gjithë ditën, ngase ka afro dy vjet që kjo kategori emërtimesh ndodhej në tryezën e diskutimit publik te ne, e drejtuar nga Komisioni Qendror për standardizimin e vendbanimeve të Kosovës, por edhe të komisioneve përkatëse nëpër komuna, formimin e të cilave e pati inicuar për këtë qëllim, me të drejtë, ish-Qeveria e Përkohshme e Kosovës, që në korrik - gusht të vitit 1999. Ky interesim për rishikimin e emërtimeve të vendbanimeve arsyetohet fare lehtë me faktin se të gjithë popujt kur çlirohen nga robëria kolonialiste a çfarëdo pushtimi tjetër qoftë ai, bëjnë rivlerësime të tilla. Në të vërtetë, populli ynë (i prirë nga kuadrat intelektualë) sa herë që ka pasur mundësi të frymojë pak më lirshëm e ka prekur ndër të tjera edhe çështjen e rivlerësimit të emërtimeve të toponimeve, një shumicë e të cilave, siç dihet mbajnë gjurmë imponimi nga sunduesit përkatës dhe sidomos te ne e më gjerë nga ai serb, i cili, aq më keq, këtë element “si të drejtë historike!” e ka shfrytëzuar dhe po e shfrytëzon edhe sot për të arsyetuar vazhdimin e gllabërimit të viseve tona kombëtare, fakt ky që nxiti dhe që i shton edhe sot arsyen Komisionit për t’u marrë me rishikimin e emërtimeve në fjalë si dhe të arsyetojë propozimet për ndryshimin e tyre me emërtime të reja më të përshtatshme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, Komisioni Qendror për Standardizimin e Vendbanimeve të Kosovës, pas 8 muaj pune intensive, në gazetën Rilindja, në 6 vazhdime, në muajin mars 2000, publikoi Regjistrin e emrave të vendbanimeve të Kosovës, duke e përcjellë me një konsultim (shkencor) që u mbajt në Institutin Albanologjik të Prishtinës, më 23 të atij muaji. Po këtë tekst (paksa më të kompletuar) e ribotoi po në gazetën Rilindja, më 18 prill 2000, duke theksuar, së pari, qëllimin se një ndërmarrje e tillë ka synim të evitojë anarkinë dhe stihinë e krijuar në këtë fushë, ngase në këtë periudhë si edhe pak më përpara, vërtet, që më të larguar të forcave serbe, pothuaj spontanisht lindnin ose zbuloheshin, krijesa vendbanimesh me kriter e pa kriter, siç janë b.f. kalkëzimet, Sopata për Sekiraça, Malësia e Re për Nova Shumadija, Shkabë për Obiliq etj., por edhe të tjera si Gurakoci Gjurakovac, Bardhi Bellaçevac, Krojmiri Krajmirovce etj., pa ditur rrjedhojat se me një shërbim të tillë spontan me të drejtë hapej, po në mjaft raste nuk ndihmohej si duhet zgjidhja zyrtarisht e çështjes ngase menjëherë në raste edhe fillonte implementimi me të shënuar në tabela dhe njëherazi dhe në mënyrë të vetorganizuar familjare ose grupore u imponoheshin organeve lokale, jo vetëm me kërkesa për pranimin e propagandimit që emërtimet e reja të propozuara të miratoheshin sa më parë, por njëherazi edhe të jetësoheshin si norma të standardizuara, menjëhershmërisht, nga organet e pushtetit më të lartë të Kosovës së Lirë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, në të vërtetë, siç thuhej në gazetë, ato emërtime, edhe sipas Komisionit Qendror, tashmë zyrtarisht kishin përfunduar së diskutuari (sepse të gjitha vërejtjet që i ishin drejtuar deri atëherë Komisionit si dhe komisioneve të komunave, ishin shqyrtuar dhe se ato të arsyeshmet ishin marrë parasysh), mirëpo, megjithatë, në një mbledhje tjetër konsultuese që u mbajt, po në lokalet e Institutit Albanologjik të Prishtinës, më 21.IX.2000, si dhe nga Tryeza e mbajtur më 07.02.2001, po aty, doli se puna e Komisionit ende nuk mund të quhej e përfunduar, por, siç thuhej, ajo është në përfundim e sipër dhe së këtejmi, u ripërsërit apeli i publikuar nëpërmjet gazetës Rilindja, më 22.IX.2000, që për finalizimin sa më me sukses të kësaj ndërmarrjeje madhore, gjithsesi me interes të shumanshëm shkencor-gjuhësor e politik-kombëtar, duhej të angazhohej gjithë potenciali intelektual shqiptar që nga kuadrot dhe organet e rangut më të ulët e deri te kuadri i Akadamisë së Shkencave dhe të Arteve të Kosovës. Ç’është e vërteta, me sa kam vërejtur, edhe sot e kësaj dite, siç shihet edhe nga ndonjë reagim në shtyp, procesi i përpunimit dhe i konsultimeve ende vazhdon, qoftë brendapërbrenda komisioneve përkatëse të komunave, qoftë në nivel të atij Qendror, i cili po u takuaka së paku një herë në javë për të shqyrtuar vërejtjet eventuale, ngado që vijnë ato dhe njëherazi, për të nxitur, ndihmuar e përshpejtuar institucionalizimin e çështjes në kuadër të organeve përkatëse kompetente. Dhe, vërtet, kjo veprimtari në proces e sipër, nga poshtë lartë e nga lartë-poshtë, d.m.th., nga veprimtarët e vendbanimit përkatës e deri te organet më të larta profesionale e të tjera gjithandej, me duket punë shumë me mend, me rend e me vend dhe duhet të vazhdojë edhe më, për derisa zgjidhjet të jenë sa më të mbështetura dhe të pranueshm nga çdo pikëpamje, sepse emri i një vendbanimi i përshtatshëm do të ketë moshë pothuaj të pakufizuar ndër brezat e ardhshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkohë në shtyp në njërën anë, (ende e kemi fjalën për vitin 2001 n.v.) dolën vlerësime tejet pozitive lidhur me punën e Komisionit që u quajt si punë me kompetencë e profesionalizëm, por në anën tjetër dolën edhe shkrime përçmuese, saqë dikush punën në fjalë e quajti, jo vetëm si një trajtim joshkencor, por edhe me ndonjë fjalëvlerësim tjetër tejet nënçmues. Ne, duke mbajtur anën e miratuesve, ndonëse me ndonjë rezervë për ndonjë pikë, sepse kur kemi parasysh interesin madhor shoqëror e kombëtar të çështjes, nuk duhet të na i vrasë sytë e mendjes aq shumë ndonjë e palarë e parëndësishme që mund të jetë si rast që mund t’i ndodhi çdo lindjeje të re në fillim të saj. Në këtë drejtim ne do të përpiqemi me këtë vështrim tonin ta ndihmojmë punën e Komisionit, t’i bëjmë jehonë po kësaj vepre madhore, por edhe të vëmë në spikamë ndonjë lëshim eventual, dhe krej kjo bëhet me qëllim që zgjidhja e çështjes në shqyrtim të jetë sa më e pranueshme dhe më cilësore edhe nga pikëpamja e fjalëformimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ndonëse në praktikë, siç vërejmë, ende kemi raste të ndeshim emërtime të tjera të reja që nuk ishin përfshirë në Regjistër, por që ndërkohë, duket se kanë kaluar edhe nëpër duart e Komisonit, pikërisht lënda e Regjistrit të datës 18 prill 2000, neve na shërbeu si material strumbullar për të trajtuar veçoritë formëzuese e fjalëformuese të emërtimeve të vendbanimeve te ne në veçanti dhe këtë e bëmë, së pari, duke krahasuar emërtimet në funksion në të dyja versionet serbisht e shqip dhe së dyti, duke bërë analizën formëzuese e fjalëformuese të materialit në veçanti, paksa, në krahasim me emërtimet zyrtare në Shqipërinë e sotme administrative, bazuar në një hartë dhe në tekstin: Fjalori enciklopedik shqiptar (1985), por me rastin e përgatitjes së kësaj vepre, me rastin rishikimit të dorëshkrimit të vitit 2001 u konsultuan përveç ndonjë artikull nga interneti, edhe të gjashtë burimet e trajtuara në pjesën e parë, ndër të cilët ia vlen të dallohet vepra Fjalor i emrave gjeografikë të RSh-së (Tiranë,2002).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A. VËSHTRIM I SHKURTËR RRETH EMËRTIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NË FUNKSION<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në vazhdim shkurtimisht fare do të bëhet fjalë rreth raportit të emërtimeve në funksion (është fjala për periudhën deri në vitin 2001 n.v.), sipas dy versioneve shqip e serbisht, pastaj rreth parimeve dhe burimeve mbështetëse, të cilat i ka shfrytëzuar Komisioni në punën e vet dhe do të jepen të dhëna nga numri i vendbanimeve si dhe numri i emërtimeve të reja të propozuara me përqindje sipas komunave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Raporti i emërtimeve të vendbanimeve në funksion<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
serbisht e shqip<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga konsultimi i tekstit në funksion nga Regjistri, d.m.th., në versionin shqip dhe tekstit zyrtar të serbishtes (d.m.th. para vitit 1999 n.v.), arritëm në përfundimin se puna e Komisionit, jo vetëm arsyetohej, por ajo dilte si diçka e domosdoshme që patjetër duhej të merrej me konstatimin dhe harmonizimin e emërtimeve në fjalë. Sa për të dëshmuar këtë, që e thashë, pa hyrë në analizë mbi të drejtën e përparësisë, ndonëse dihet se serbishtja si gjuhë e pushtuesit, institucionalisht ishte gjuhë siperiore, në vazhdim po i paraqit disa shembuj ilustrues problemor që dalin në raportin: krahasues të këtyre dy versioneve, material ky i klasifikuar sipas natyrës së ndryshimeve, në këto tetë grupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Uroshevac/Ferizaj, Serbica/Skënderaj, Gjeneral Jankoviq /Hani i Elezit, Dobra Voda /Ujmir;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Belo Polje /Bellopojë, Peq/Pejë, Crkvena Vodica /Caravadë, Crno Brdo/Orrobërdë, Banin Most /Babimoc, Gladno Selo /Gllanasellë, Dobar Dub/Dobërdup, Vlashki Drenovac/Llashkadrenoc, Kishno Polje/Kishnapolë, Stari Trg / Stantërg, Djurgjev Del /Gjurgjedel, Pusto Selo/Pastasellë, Stara Vuçina/ Stravçinë, Suva Reka /Sufrekë (Suharekë), Vrnovo Kolo/Vrnakollë; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Ojnovce/Hajnoc, Odovce/Hodofc (Hodoc), Alaç /Hallaç, Krpimej / Kërpimeh, Ajvalija / Hajvali, Movljane / Muhlan, Androvac / Hanrofc(Hanroc);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Shurlane/Shurdhan, Silevica/Sylevicë, Çupevo /Çypevë, Zulfaj/Zylfaj, Lipljane /Lypian, Bardaniqi/Bardhaniq;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Vitine/Viti-a, Sopine/Sopi-a, Lepina/Lepi-a, Polatna/Pollata, Tomance /Tomoc, Tudjence/Tugjec, Majnance/Majac, Burince/Buricë, Letance/Letan; Broçna /Brojë, Polance/Polac, Ceranja/Cerajë, Retimjlje/Reti-a, Romuna/Romajë, Trudna/Trudë; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dh) Bubavac/Bubavec), Orahovac/Rahovec, Kushavac/Kushavec, Lipovac/Lipovec, Ljubovac /Lubovec;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e) Glavnik/Gllamnik, Koprivnica/Kopërnicë, Smolice/Smonicë, Drobnjak/Dramjak), Budisavce /Budisalc, Muzhiçane/Muzeqinë, Goraçevo/ Gajrak etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ë) Gjinovce/Gjinoc, Grejkovce/Grekoc; Grejçevce/Grejçec, Vrshevce / Vërshec, Duganjiva /Dugajivë, Shisharka/Shisharë, Shalinovica (Shalinoc) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të vihen re ndryshimet e llojllojshme dhe sa qëndron larg forma e përdorimit zyrtar nga pikëpamja shqiptimore e shkrimore e shqipes në funksion nga ajo e serbishtes zyrtare, forma këto që ishin të pranishme dhe sadokudo të pranueshme më përpara edhe, në të ashtuaquajturën administratën tonë zyrtare dygjuhësore. Sigurisht, një dukuri e tillë vinte edhe si pasojë e natyrave të ndryshme strukturore të gjuhëve përkatëse, ndonëse në bashkëjetesë //sllavishte e vjetër serbishte e re// shqipja (popullore) në anën tjetër, për një periudhë të gjatë kohore, rrethana këto që pa mëdyshje ishin më të volitshme për gjuhën serbe, e cila domosdo mbizotëronte administrativisht. Mund të thuhet me plotgojë se edhe si mos të kishte kurrnjë arsye tjetër (që ka të bëjë me vetëdijësimin politik-kombëtar rreth riemërtimit të vendbanimit me një kriter të pranueshëm dhe më të përshtatshëm gjuhësisht e kombëtarisht), vetëm harmonizimi i rasteve të saposhënuara në aspektin praktik të sotëm “zyrtar” do të mjaftonte për t’u arsyetuar dhe për t’u përshëndetur puna e Komisionit në fjalë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo Komisioni nuk u ndal vetëm në konstatime të tilla, por ai bëri shumë më shumë punë. Ai, i hyri një veprimi të vështirë, por edhe shumë dobiprurës, pra i hyri rishqyrtimit të gjithanshëm të emërtimeve në fjalë në të gjitha trevat shqiptare te ne dhe për këtë, së pari hartoi parimet dhe përkufizoi metodën e punës. E shoh me interes t’i rikujtojmë parimet e sajuara nga Komisioni, sepse ato do të ndihmojnë, jo vetëm për ta kuptuar më mirë çështjen, por edhe për ta kuptuar edhe analizën e temës që do ta shtjellojmë në vazhdim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Parimet dhe burimet mbështetëse në punën e Komisionit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Komisioni, për punën e vet, në konceptualizimin, kodifikimin, riemërtimin dhe emërtimin e shumë toponimeve të Kosovës, duke u përthelluar konkretisht, hartoi këto parime:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) hetimi dhe ruajtja e elementeve toponimike autoktone (parailire, ilire, protoshqiptare e shqiptare), që deshmojnë kontinuitetin tonë në këto anë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) hetimi dhe ruajtja e elementeve toponimike latine, romane, vllahe, gjermanike, dhe orientale e sllave, që paraqitnin vlera historike e kulturore për Kosovën;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) hetimi, rikonstruktimi dhe rikthimi i strukturave autoktone të eleminuara nga administratat shtetërore dhe kishtare të pushtuesve, që për arsye të kursimit të mundit apo për mungesë imagjinate emërtuese ardhësit i kishin adaptuar apo përkthyer emërtimet e mëparshme;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) eliminimi i emrave të vendeve të vëna arbitrarisht sipas modeleve të gjuhëve të huaja konceptualizuese e kodifikuese dhe, që, më së shpeshti, ishin bartur nga rajonet nga kishin ardhur; kishte edhe modele të mbështetura në mite e mitologji, duke krijuar paradigma emërtuese të bazuara, sidomos me mitin për Betejën e Kosovës;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) eliminimi i mikrostrukturave afiksale (prefiksale e sufiksale) sllave, që ishin krijesë e administrimit dhe të tendencave sllavëzuese të toponimisë autoktone dhe të akceptueshme për vendësit, si p.sh. sufiksat: -aj për toponimet e burimit patronimik, -as që përdoret për toponizimin e shumë apelativave (!), -et, -isht, -ishtë etj. për toponimet me bazë fitonimike etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prandaj ne, duke qenë të interesuar që sadopak të japim kontributin tonë në zgjidhjen e çështjeve të caktuara fjalëformuese në kuadër të shqipes standarde nga aspekti gjuhësor-shkencor, s’kemi si të mos i jemi mirënjohës Komisionit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, për vetë grumbullimin dhe paraqitjen e materialit,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, jo vetëm për formulimin e parimeve, por edhe për respektimin e tyre sipas kritereve të qasjes;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, për propozim - zgjidhjet konkrete të bëra mbi bazë të atyre kritereve,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së katërti, për guximin intelektual e profesional për t’i hyrë një pune kaq me përgjegjësi politike, shoqërore e shkencore, ngase janë çaste kur njeriu mund të shklasë nën presionin e emocioneve, por edhe nga njohja e pamjaftueshme e ligjeve dhe të prirjeve fjalëformuese të gjuhës që vepronin në të kaluarën, por që veprojnë edhe sot, në rrethana të reja dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pesti, për pretekstin që na u dha që ne t’i publikojmë mendimet tona lidhur me këtë temë me shumë interes për gjuhën dhe gjuhësinë tonë, e cila deri më tash, me sa dimë, nuk del e trajtuar si temë e veçantë, me theks në apektin formëzues e fjalëformues të vendbanimeve në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E nënvizuam më sipër togun si temë e veçantë, sepse si lëndë, në kuadër të temave të tjera, kjo nuk del fare e paprekur. Së këtejmi, vlen të përmenden burimet me vlerë të konsultuara që sadokudo dalin lidhur me trajtimin e kësaj teme, të cilat, veç atyre të fushave të ndryshme shkencore, domosdo do të jenë shfrytëzuar nga Komisioni edhe këto nga fusha e gjuhësisë, siç janë: veprat e klasikësve të albanologjisë e më gjerë. Këtë rast s’mund të anashkalohen të dhënat teorike nga gramatikat, revistat e publikimet e tjera normative të gjuhës sonë, siç është edhe vepra e Xhuvani-Çabejt Prapashtesat e gjuhës shqipe, ku për emërtimin e vendbanimeve ceken si aktive afro 20 prapashtesa; Onomastika e Kosovës1979, ku ndër të tjera do të veçonim punimin e prof. Sulejman Drinit, Derivatet semantiko-strukturore në onomastikën shqipe të Kosovës, ku dalin 40 prapashtesa të shfrytëzuara për këtë destinim; shtojcën Emra gjeografikë, emërtime të njerëzvë sipas vendbanimit a prejardhjes, të botuar në Fjalorin e shqipes së sotme (1984), ku jepen shembuj përfaqësues normativë karakteristikë të oikonimeve, pastaj punimin mjaft cilësor të dr. Ragip Mulakut me titull Parashtesat e prapashtesat e gjuhës shqipe në shkrime të vjetra (shek XV - XVIII), IAP, Prishtinë 1998 si dhe punime të tjera të L. Mulakut, R. Doçit, M. Halimit etj., por që, për mendimin tim, në punimet e sipërpërmendura, si dhe në të tjera të derisotme, toponimet e vendbanimeve nga aspekti formëzues e fjalëformues nuk dalin të trajtuara me thellësinë dhe gjerësinë që lypset. Ato, si me thënë, mbesin, më fort, në rrafshin e konstatimeve. Pra, jepen të dhëna, si të themi, ashtu, si janë gjetur a gjenden emërtimet e tilla në burimet përkatëse e pak ose aspak bëhet fjalë rreth specifikimit të formanteve të caktuara, kryesisht a vetëm për këtë nënfushë semantike, në kuadër të oikonimisë. Po të kishte pasur punime të natyrës së tillë, veçan rreth emërtimit të vendbanimeve sigurisht Komisonit do t’i ndihmonin shumë, së paku sa për orientim më me lehtësi rreth përzgjedhjes së formës përkatëse parapëlqyese drejtshkrimore për emërvendet e reja përkatëse të propozuara. Po them, të përzgjedhjes, sepse, siç del nga materiali i Regjistrit, Komisionit iu desh të rindërtonte, por edhe të krijonte ose të lejonte disa propozime si emra të rinj të fshatrave e të qyteteve tona në numër të konsiderueshëm,apo mesa pamë këto mënyra kapin një përqindje relativisht të madhe, në krahasim me numrin e përgjithshëm të emrave të vendbanimeve të Kosovës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja, si del pasqyra e numrit të emërtimeve të reja, sipas komunave, ndaj emërtimeve të përgjithshme në funksion:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Pasqyra e numrit të vendbanimeve të rishqyrtuara të propozuara nëpër komunat e Kosovës sipas Regjistrit<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
__________________________________________________<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
N.r. Kom Nr.p. Em.r Përqindja Disa shembuj ilustrues<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1 2 3 4 5 6<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
---------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Artana 12 3 16.66 Shpatar, Artanë; Labian; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Besiana 74 54 72,97 Vllasaj, Bunjak. Izvori;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kreshtë, Batllavë Plepas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ballëz, Llapias, Anallap;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Burimi 51 38 74.50 Gash, Mollëz, Krasniqaj, Temal, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Grunajë, Kodërbardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Dardana 74 29 39.18 Qarr, Lisor, Lugës, Shalëz,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drinoc, Dardanë, Gmizë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Deçani 40 11 27.50 Voksh, Strall, Lumishtë, Isnik,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shaptej, Lumbardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Drenasi 37 27 72.97 Shkabë, Vashë, Bletar, Drenar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gurras, Kruembret;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Ferizaj 44 12 27.27 Trim, Zgatar, Muhos, Kodrion, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rakaj; Micsokol,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. F. Kosova 18 7 38.88 Bardh E/P, Nakër, Albanë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mesbardh, Gurshkabë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Gjakova 85 15 17.64 Devë, Sopot, Gushaj, Batus,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mullishtë, Messukash;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Gjilani 58 27 46.55 Kullë, Tunaj, Mrizaj, Idrizaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lahtizë, Meslum,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Kaçaniku 43 24 55.81 Bob, Bajëz, Gjegjaj, Korbaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Trina, Trimor, Gurian,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12. Klina 58 35 60.64 Lug, Topiaj, Martiras, Luftar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bregas, Boksh, Qarret;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13. Leposaviqi 72 3 4.16 Dreni, Kreshbardh, Kodrabardh,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çirkoviqi, Lumbardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14. Lypiani 69 33 47.82 Bajë, Gurrë, Kronas, Bujar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bjeshkas, Qarr, Kruebardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15. Malasi b) 43 27 62.79 Lisan, Pleqnor, Drenar, Rrezor,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Tryezë, Gurak;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
16. Mitrovica 85 28 32.94 Prronas, Frashër, Barbanik,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bugariqi, Tejibri;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
17. Obiliqi 19 11 57.89 Tryezë, Mjekaj, Shegëz,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Balshaj, Muzakaj, Burabardh; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
18. Peja 91 48 52.74 Alba, Plakan, Siparant, Drinisht,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kryedri, Haxhizekaj;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
19. Prishtina 47 24 51.06 Shkabë, Kalajas, Murrizaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drenush, Brezare, Gurkuq;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
20. Prizreni 76 32 42.10 Ashtë, Berishaj, Prronjas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Flokësh, Livadhi, Pusat;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
21. Rahoveci 34 17 50.00 Xërxë, Kromnik, Bajrakaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vneshtar, Drenësh, Balldrin;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
22. Skënderaj 50 21 42.00 Murgë, Gofile, Shqiponjas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Burojë, Dashes, Kruebardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
23. Sharri 36 9 26.47 Sharr, Prronaj,Bardhaj, Zgatar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Borajë, Kuklibeg;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
24. Shterpësi 16 5 31.25 Shtërpës, Beroc, Kashtanet,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Viçaj,Vorbesh, Shushicë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
25. Shtimja 24 16 66.66 Rrafsh; Krenajë, Zotaj, Lugas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Davidon, Kryedren;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
26. Vitia 43 13 37.20 Mjek, Delmer, Gashaj, Grunor,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirak, Buzëmal;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
27. Vushtrria 67 45 67.16 Bajë, Druar, Krasniqaj, Trimor,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lajthizë, Gurkuq;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
28. Theranda 42 27 64.28 Pllajë, Dardhë, Lumar, Gurras,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vranik, Gurmadh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
29. Z. Potok 63 2 3.17 Drena, Prroni i Arushës, Bregas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Babiqi, Varraga E/P;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
---------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsej : 1471 645 43.84 175 shembuj ilustrues<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) 1. n.r. - numri rendor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. kom.– Komuna.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. nr. p. - numri i përgjithsëm i vendbanimeve. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. em. r. - emërtime të reja (të propozuara).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. disa shembuj ilustrues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Malasi për Malishevë (Mališevo), u rikthye në Malishevë.(tash komunë e re)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, siç po shihet nga Pasqyra, gjendja në rubrikat, pos numrit rendor, numrit të komunave dhe numrit të vendbanimeve që mund të mbesin, apo jo, të pandryshuara, në të ardhshmen mund të pësojë ndryshim sigurisht gjendja e shifrave sa i përket emërtimeve të reja (me përqindje) sipas komunave, sepse çështja është në proces e sipër. Sa për kërshëri po shënoj se sotpërsot, siç po shihet nga pasqyra, për nga numri i vendbanimeve vendin e parë e zë Peja me 91 vendbanime, pastaj vjen Mitrovica me 85, Prizreni 76, Dardana 74, e kështu me radhë, ndërsa sa i përket rubrikës së emërtimeve të reja prijnë Besiana 54, Peja 48, Vushtrria 45, Burimi 38, Klina 35, Lypiani 33, Prizreni 32 e kështu me radhë, kurse sa i përket përqindjes radha ndryshon, prin Burimi me 74.50%, Besiana 72.97%, Vushtrria 67.16%, Shtimja 66.66%, Theranda 64.28%, Klina 60.34%, ndërsa përqindje më të vogël kemi te Zubin Potoku 3.17%, Leposaviqi 4.16%, Artana 16.66%, Gjakova 17.64%, Ferizaj 27.50%, Shtërpësi 31.25%, e kështu me radhë. Sidoqoftë, sipas propozimit përqindja e emërtimeve të reja del e ndryshuar mbi 40%, në krahasim me numrin e përgjithshëm, por nëse merren në konsideratë edhe korrigjimet e modifikimet e veçanta me semantikë kuptimdalluese, atëherë ndryshimi del edhe më i madh. Me fjalë të tjera, kur kemi parasysh natyrën e gjuhës shqipe (ortografinë, shquarsinë e emrave etj.) me atë të serbishtes, ndryshimi është i qindpërqindtë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sa i përket qëndrueshmërisë drejtshkrimore a drejt-fjalëformuese të shembujve ilustrues, që u dhanë më sipër, këtu nuk do të ndalemi, por, sidoqoftë, edhe sa i përket vetë formëzimit (fjalëformimit) brendapërbrenda shqipes, siç del nga Pasqyra, çështja është mjaft komplekse, sigurisht vihen re edhe çështje të diskutueshme nga kjo fushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, në punimin tonë çështja do të trajtohet kryesisht në aspektin sinkronik, ndërsa ai diakronik mbetet për t’u dëshiruar, sepse interesi e do që rrafshi horizontal tash për tash, duhet të jetë sa më i qartësuar, pa e mohuar edhe rëndësinë e anës tjetër, vertikales, e cila, në të vërtetë, ka të drejtë të kërkojë nga dijetarët tanë që edhe më mos me mbetë të kënaqur me gjendjen inferiore të shkencës sonë mbi këtë çështje, por të përpiqen ta sqarojnë më mirë hisen ndërndikuese që kishte dhe që ka gjuha jonë, qoftë në raport me gjuhët e vjetra simotra greke, latine (sidomos të latinishtes vulgare), qoftë edhe ndaj gjuhëve të tjera, sidomos atyre të vjetra e të reja sllave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë drejtim, veç qëmtimeve, shkencës sonë mbi gjuhën i nevojitet edhe një njohuri më e thellë e strukturës së sotme fjalëformuese në kuadër të sistemit tonë të pëgjithshëm nominal si dhe atij verbal.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B. ANALIZA FORMËZUESE E FJALËFORMUESE TË EMËRTIMEVE TË VENDBANIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TË PROPOZUARA SIPAS REGJISTRIT E MË GJERË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga pikëpamja fjalëformuese (e prejardhjes) të gjitha emërtimet mund t’i analizojmë në tri mënyra:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. emërtimet pa ndajshtesa,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II. emërtimet me prapashtesim dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III. emërtimet me kompozim a togfjalësha.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo para se t’i shtrohemi analizës sipas pikave të mësipërme e shohim të nevojshme të sqarojm; dy gjëra: e para, çfarë kuptojmë ose si qëndron në këtë punim raporti kuptimor i fjalëtermave formëzim ndaj atij fjalëformim i emërtimeve përkatëse dhe e dyta, çfarë kuptojmë ose si përkufizohet kuptimi i fjalës vendbanim si term gjeografik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, me fjalë-termin formëzim në raport me atë fjalëformim kuptojmë se emërtimi i caktuar del i formuar në nënfushë tjetër semantike dhe pastaj transferohet po në atë formë po tash me koncept oikonimi, ndërsa me fjalëformim kuptojmë, kur emërtimi i caktuar formohet drejtpërdrejt në nënfushën semantike të endbanimeve duke marrë elemente përkatëse fjalëformuese mbi temën prodhuese, ndërkaq me fjalë-termin vendbanim, në këtë punim, përfshihen vetëm emërtimet e qyteteve (urbane) dhe të fshatrave (rurale) të Kosovës, duke i përjashtuar në hollësi emërtimet e lagjeve, e të komplekseve të tjera të caktuara të banimit (mikrooikonimet) si dhe emërtimet e krahinave e të viseve të caktuara shtetërore (makrotoponimet).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Andaj së pari, do të bëjmë fjalë rreth emërzimit ose formimit ose emërzimit të vendbanimeve pandajshtesore e pastaj rreth fjalëformimit të vendbanimeve, qoftë mendajshtesa, qoftë me kompozim a në mënyrë perifrastike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I. FORMËZIMET PA NDAJSHTESA <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prej 1471 emrave të shënuar në Regjistër nja 270 shembuj ose 18.35% të tyre janë emra pandajshtesorë, të cilët prej nënfushave përkatëse të ndryshme semantike vijnë në Regjistër në të njëjtën trajtë. Mirëpo, ç’është e vërteta, që edhe këto emërtime, ashtu si emërtimet me ndajshtesa dhe ato me kompozim, pasi nuk vijnë nga një fushë e njëjtë semantike del e nevojshme të konstatohen edhe fushat ose nënfushat përkatëse semantike prej nga imponohen, andaj praktikisht shembujt e tillë mund t’i ndajmë në: emra të përgjithshëm konkretë dhe emra të përgjitshëm abstraktë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emra të përgjithshëm konkretë të formëzuar si vendbanime<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në bazë të kuptimsisë emrat e përgjithshëm të formëzuar si vendbanime mund të merendohen:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) mikrotoponimet e shfaqura si pamje të konfiguracionit gjeografik (relievor), si: Shpat, Pllajë, Thep, Fushë, Shkrep, Grykë, Vërrin, Vneshtë, Ashtë, Shullan, Klysyrë, Lug, Sukë, Qyshk;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) objektet monumentale me vlerë që nëkuptojnë vendin ku ndodhen: Kullë, Gjytet, Trojë, Kala, Kështjellë, Pojatë, Manastir, Teqe;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) emra të përgjithshëm të bimëve (fitonime) që nënkuptohet vendi ku rriten: Qarr, Fier, Rrepë, Dardhë, Lis, Orizë(!), Ulëz;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) emrat e përgjithshëm kafshësh (zoonime), nënkuptohet vendi ku rriten, por edhe me simbolikë të caktuar: Petrit, Shkabë, Devë(!!), Dren, Bec, Gjeraqinë, Skifter, Korb;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) emrat e përgjithshëm ujrash (hidronime), nënkuptohet vendi ku ndodhen burimet e cekura: Gurrë, Lken (liqen), Bajë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) emrat e përgjithshëm të sendeve: Altar, Tryezë, Kosh, nënkuptohet vendi ku ndodhen, po që kanë patjetër edhe ndonjë simbolikë semantike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emra të përgjithshëm abstraktë të formëzuar si vendbanime nga:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) emra të fenomeneve të natyrës e të tjerë si: Rreze, Plojë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) emra njerëzish a tipare të tij (të përgjithshëm e të përvetshëm), si Goden, Bujar, Kusar, Kastriot, Beleg, Gash, Krasniq, Sop, Berishë, Kelmend, Kastrat; Besim, Përparim etj. si dhe tre emra të gjinisë femërore (simatronime): Vashë, Ajete, Norë, që mbartin në vete simbolikë të dalluar me vlerë historike-atdhetare a ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për ne nuk dalin aq të pranueshme emërtimet pandajshtesa që ishin përzgjedhur si të përshtatshme, nga Komisioni shtetëror i Mbretnisë shqiptare ose ai i Mbretnisë Italo-shqiptare në vitet përkatësisht 1938, 1942.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë në Listën e vitit 1938 ndeshim mbi 60 emërtime që sipas komisionit përkatës dilnin të përshtatshme, për ne të diskutueshme, si. p.sh. Begata, Kulaçi, Prona, Hardhija, Vrima, Luani, Gjashta.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Por, gjithsesi, jo të qortueshëm dalin shembujt si: Shkoza, Fshati, Floriri, Kodra, Ura, Kështjella, Shkëmbi, Lisi, Gryka, Shreptima, Liria etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po ashtu të paqortueshëm dalin emrat e tillë përkatës që disa përsëriten edhe edhe në burimin e tretë Emra gjeografikë të RPSH-së, si Kreshtë, Thupra, Rreshka, Bjeshka, Shkambi, Flaka, Sheshi, Purteka, Fatosi etj. madje edhe disa shembuj që në Burimin e tretë përsëriten në rajone të ndryshme, si Dardhë-a, 5 raste, Shtuf-i e Prush-i nga 2 raste, Dushk-u 3, ndërsa Kuç, 6 raste etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me thënë të drejtën, si veçori e përgjithshme lidhur me emërtimet e mësipërme nuk dalin aq çështje të hapura drejt-fjalëfomuese, ngase të gjitha këta emra që më përpara, siç u tha, dalin të formuar në nënfushën përkatëse semantike dhe së andejmi, për nevojë oikonimie transferohen (janë transferuar) si emërtime të vendbanimeve, por sa del i qëlluar a i plotëfuqishëm dhe sa i qëndron arsyes emri i caktuar, si nga ana e brendshme ashtu dhe ajo e jashtme, për t’i dalë zot konceptit të ri që synohet të mbulohet me emëtimin përkatës në funksion vendbanimi, është çështje tjetër. Ky fakt mund të jetë vjegë për diskutim, por për ne është me rëndësi kapshmëria e logjikës (sintakso-morfologjike e stilistike), që gjithsesi emërtimet pandajshtesa duhen pasur mbështetje në ligjësitë formëzuese e fjalëformuese të sistemit emëror të shqipes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Diskutimi rreth përshtatshmërisë apo mbështetshmërisë së emërtimit të caktuar si emërtim vendbanimi do të dalë gjithsesi më i kapshëm pasi të trajtohen formimet e vendbanimeve sipas mënyrave të tjera, qoftë me ndajshtesim, qoftë me kompozim a me togfjalësha që do të bëhet fjalë ose së trjtauari tash fill, por ia vlen të spikasim të vërtetën, që duhet të zgjojë interes të veçantë edhe raporti i shkallshmërisë kuptimore të tyre që përmbledhtas do të jepet në fund të kësaj analize.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II. EMËRTIMET E VENDBANIMEVE ME PRAPASHTESIM<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emërtimet e vendbanimeve nga Regjistri të formuara me prapashtesim zënë vendin kryesor nga numri i përgjithshëm. Sipas prapashtesave a fundoreve përkatëse të tyre emrat e vendbanimeve për lehtësi studimi (paraqitjeje) na u imponua t’i ndajmë në këto pesë grupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, emërtimet me prapashtesat e huaja që shumica prej tyre sot ndjehen si të imponuara bashkë me emrat e vendbanimeve: -ica, -(v)iqi, -ovci (ofc/i -oc/i) , -ova, -eva, -ava(?), me origjinë sllave; -ot, -os me origjinë greke dhe -(a)li/a, -(a)xhi/, –ije, me prejardhje turke;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, emërtimet me prapashtesat e përvetësuara a të dëshmuara shqipe nga nënfusha e (mikro)toponisë: ishtë, -inë ,-nik, -ore e -tore;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, prapashtesat e shfrytëzuara në iokonime, por të specifikuara për veprimtari të nënfushave të tjera semantike të njeriut,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) sipas patronimisë - aj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) etnonimisë -as, (j)an, -ak dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) sipas mjeshtërisë a profesionit -(ë)s, -ar, -tar, -or;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së katërti, prapashtesat e shfrytëzuara në vendbanime, por të specifikuara për koncepte të tjera si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) emërtimet me prapashtesat e emrave të gjësendeve a të mjeteve konkrete: -ore, -(ë)s/e, -ar/e,-ues/e, -je etj., <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) emërtime me prapashtesat e emrave të nocioneve abstrakte : -i, -im, -ojë dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) emërtimet me prapashtesat e emrave të natyrës emocionale (zvogëlimi, përkdheljeje etj.): -osh, -ush/ë, -oz dhe –th e -zë/-ëz;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pesti, emërtimet me prapashtesa a siprapashtesa të emrave me prirje specifikimi,vetëm ose kryesisht për vendbanime, si: 1)-ajë, 2) -isht, 3) -sh/-ç, -ash e -esh, 4) -et e -at, 5) -arë, 6)-(i)anë dhe 7) -(i)on/ë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
A. FORMIMET ME FUNDORET A PRAPASHTESAT E HUAJA TË IMPONUARA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fundoret a prapashtesat më të dalluara të gjuhëve të huaja të imponuara që më së shumti kishin vërshuar emërtimet e vendbanimeve në gjuhën tonë janë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) ato me origjinë sllave (që ende ngulfatin formimet në shqipe):-ICA, -(V)IQI, -OVCI, -EVCI, -OVA, -EVA, -AVA(?);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) ato me origjinë greke -OS e -(J)OT dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) turke: -(a)XHIa e -(a)LIa, -IJE/a.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ishin në proces për ndryshim një numër i konsiderueshëm i shembujve të papërshtatshëm me prapashtesat sllave, si vijon: me –ICA 21, me –OVA 21, me –IQ 4, eva 2 , -AVEC 10 dhe me ava 1. Është interesant se të gjithë shembujt janë dhënë sipas gjendjes shqiptimore nga masa shqipfolëse, andaj disa shembuj janë aq të deformuar se vështrië se mund të dihet origjina e tyre sllave (bullgare apo serbe). Sidoqoftë, ne vazhdim do të ballafaqohemi me secilen formant veç e v/eç, duke theksuar ekzistencën e tyre në emërtimet përkatëse, si këtu te ne, si në Shqipëri, po me theks në përpjekjen e Komisionit për t’u liruar nga nga shembuj më karakteristikë të kësaj natyre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me formantet me origjinë sllave<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Emërtimet me -icë/-ica<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundore-prapashtesën -ICË (-ICA) sipas Regjistrit te ne dalin 140 emërtime, ndonëse ky fenomen në përdorim të përditshëm në shqipe del detyrimisht i diskutueshëm, prej tyre vetëm 14 shënohen në Regjistër, ashtu, të paprekura fare, madje as nga pikëpamja e shquarsisë. Nja 23 shembuj dalin pjesërisht të modifikuar, ndërsa rreth 100 janë ndryshuar rrënjësisht. Zgjojnë interes disa oikonime, të cilat u zëvendësuan tërësisht si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gollubica (Kodranesh), Kovaçica (Trimor), Grobanica (Fushëlum), Gllavica (Kronas), Luzhnica (Ulëz) etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtu, siç po shihet asnjë rast nuk ka të bëjë me kalkëzim ose përshtatje, siç janë edhe këto raste që gjithashtu zgjojnë interes, për të cilat Komisioni sigurisht i ka pasur sqarimet përkatëse, si: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Banjica/ Bajëz, Burinca/ Burimzë, Balinca /Balaj, Gjergjica/ Gjergjaj, Llashtica/ Llashtizë, Breznica/ Brezni, Shtarica /Shtarrë, Rudica /Radesh etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pastaj edhe disa barsvlerës të diskutueshëm si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pashkaj për Paskalica, Gasha (!) për Gushica, Krasniqaj(!) për Dumnica etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
përkatësisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drinas për Vërmicë, Kronas për Gllavicë, kompozita Gurëkrypas për Tërnavicë; Vitmir për Vërtomicë, Shegëz për Kozaricë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në toponiminë e Shqipërisë si oikonime dalin në përdorim afro 100 emra me -ICË fundore, madje disa ende ruajnë formën transparente sllave, dhe kjo tregon për ndikimin sllav edhe atje. Vetëm në Qarkun e Korçës janë afro 20 emërtime të tilla me –ICË fundore. Po i cek vetëm disa shembuj për ne të nënkuptueshëm me ngjyresë pejorative, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Babicë, Bradvicë, Grabovicë, Kërpicë, Sericë, Cërkovicë, Greshicë, Karicë, Rapavicë, Lapardhicë, Lomnicë, Guzhnicë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e çuditshme se si nuk janë vërejtur ose janë lejuar deri tani emërtimet e tilla që Korçës “Lule të shqiptarisë e të shkollarisë” nuk i kanë hije aspak, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Emërtimet me -v/iqi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe emërtimet me fundorin a prapashtesën -(v)IQI që në variantin në funksion kapin shifrën afro 70 sosh, sipas Regjistrit del i zëvendësuar një numër mjaft i konsiderueshëm me këtë formant, mbi dy të tretat nga numri i përgjitshëm. Në të vërtetë, kanë mbetur edhe afro 20 shembuj (katunde) ortografikisht të paprekura që i përkasin momentalisht popullatës me shumicë serbishtfolëse. Mirëpo, janë edhe dy-tre fshatra, të cilët ndonëse i takojnë popullatës dominuese shqipfolëse, për ndonjë arsye, kanë mbetur po me këtë formant fundor të pandryshuar, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Jasiqi, Shahiqi e Kopiliqi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe te ky grup me v/iqi bien në sy përshtatjet që arsyet i di Komisioni, si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Laçiqi/ Laç, Isniqi/ Isnik, Papiqi /Papaj, Stançiqi/ Stanaj, Korbiliqi/ Korbaj, Babiqi /Babaj, Kodraliqi/ Kodrinë, Pëpiqi /Pepaj, Raushiqi/ Raush, Llazoviqi /Llazaj, Sopaniqi /Sopaj, Vraniqi/Vranik, Dranashqi Dranash etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pastaj ngjallin kërshërinë edhe zgjidhjet e diskutueshme si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjetërshi për Pjetërqi, Vitushë për Vitushiqi, Kështjellas për Zatriqi, Bjeshkas për Plitkoviqi etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse ndonjë studiues formantin -iqi e nxjerrë me origjinë latine -icius e jo sllave-v/iq/i, mund të themi se, sotpërsot sidomos te ne, dhe përgjithësisht në gjuhën tonë, del formant jo i favorizuar, madje edhe iritues, nëse dikush tenton ta fusë në fusë përdorim këtë prapashtesë për ndonjë emërtim të ri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, sipas Listës së vitit 1938, i shtrohen prosesit të ndryshimit këto emërtime me –IQI fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Viskiqi, Nikoliqi, Kokodhiqi, Bogiqi dhe Bozhiqi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, githsesi në favor të kriterit të marrë nga Komisoni për ndryshimin e emërtimeve me këtë formant del edhe fakti se në Shqipëri nuk ndeshim oikonime të shumta me këtë formant. Gjithsej, në FEGJ (2002) hasëm afro 10 shembuj. Këtu po i shënoj vetëm këta tre-katër:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kakakarriqi (Lezhë), Gëziqi (Mirditë), Kardhiqi (Korçë), Finiqi (Sarandë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mbase edhe kjo shtrirje në rrethe të ndryshme dëshmon se trajtat me –iqi, që dilnin të shumara te ne, sidomos gjatë pushtimit dhe sundimit të viseve tona nga serbët pas Luftës i Botërore, kishin qenë të pranishme më herët edhe në Shqipëri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Emërtimet me -ovac/-ovci<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundorin a prapashtesën -OVAC/OVCI, në Regjistër ndeshim afro 100 raste, por që në versionin shqip në funksion në shumicën e rasteve ky formant del i reduktuar në formën -OC (ose në ndonjë rast edhe në variantin e ndërmjetëm -OFC). Pothuajse të gjitha rastet me -OC (-OFC) në Regjistër në versionin e propozuar dalin të ndryshuara. Kanë mbetur të pandryshuara përveç fshatrave Popovci dhe Seoci (me papullatë me shumicë serbishtfolëse).edhe këta, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prekoci, Gurakoci, Preoci, Domaroci, Vërboci, Gllogoci, Miganoci, Dragoci, Rajnoci, Drenoci, Brekoci, Ramoci, Beroci, Drajkoci, Graboci, Hajnoci, Gjinoci. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç po shihet Komisioni ka përkrahur me vend mendimin e gjuhëtarëve Sh. Berani, Z. Munishi dhe M. Halimi (të shprehur në Onomastikën e Kosovës) për të mbështetur trajtën popullore shqipe -OC në vend të asaj -OVAC/-OVCI të serbishtes, madje, duke e rrafshuar në mjaft raste edhe formën e mesme -OFC që ende mund të ndeshet në ndonjë shqiptim popullor. Nuk di arsyen pse, sipas Regjistrit, bën përjashtim vetëm rasti Strofc Strofci?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Por, sidoqoftë, mendojmë se edhe trajtat me -OC mund të rishikohen.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Te ky grup emërtimesh del një çështje tjetër e diskutueshme që kërkon sqarim, pse Komisioni ka lejuar që në disa raste të zëvendësohet vetëm fundori C me N ose me S dhe asgjë tjetër, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lladroc LladroN, Davidoc DavidoN, pastaj Brestovc BrestoS, Sanoc SanoS, Likofc LikoS, Butoc ButoS, VarigocVarigoS.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, rreth kësaj çështjeje do të bëhet fjalë në një tjetër vend po në këtë punim, sepse mendoj se një veprim i tillë del i diskutueshëm, andaj kërkon sqarim. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe disa nga trajtat e propozuara, për mendimin tim, lënë vend për diskutim si p.sh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drenësh (Drenoci), Shalës (Shalinoci), Lugas (Rubovci), Hodanaj (Hodonoci), Zogaj (Zhegoci), Nikosh (Nikoci), Drenas (Gllogoci) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri nuk ndeshim pothuajse asnjë emër fshati me këtë formant fundor, pos rastit Bardhoc (Kukës) edhe ky mbi fjalë-temën e qartë fjalëformuese burimore, që lë përshtypjen se është zhvillim i brendshëm i shqipes, edhe pse më 1938 i shtrohet ndryshimit të fundores C –SH: Bardhosh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Emërtimet me -evac/-evci<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundorin a prapashtesën - EVAC/-EVCI që në variantin në shqipe del kryesisht -EC /I (- EFC/I) në Regjistër dalin mbi 30 emra vendbanimesh, prej të cilëve 11 kanë mbetur të paprekur, nëse e konsiderojmë si gjë normale shndërrimin e formantit -EVAC/EVCI në –EFC, në shqipe, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Turmiqefc, Bolefc, Carefc, Vërshefc.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, mendojmë se edhe te këto raste, nëse mbetet në funksion versioni shqip duhet të parapëlqehet rrudhja në -EC si te shumica e shembujve të tjerë, ku është evoluar trajta e ndërmjetme –efc në -EC.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po shtojmë edhe këtë se edhe te ky grup emërtimesh, në disa raste, vihet re ndryshimi i C-së fundore në –S, si p. sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NisheS për Nishec, DashëS për Dashec, Shtërpës për Shtërpc RrënSë për Rrancë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që për mendimin tonë kërkojnë sqarim të posaçëm, ngase nuk duket se është zgjidhje e bindshme. Sidoqoftë, bien në sy edhe këto përshtatje, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Tygjec për Tugjec, Biçaj Biçeci, Radesh Radasheci<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe ndryshimet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dritan/ Dobrasheci, Grykas /Tërdeci, Dardhesh /Krusheci e Qafëmal/ Zajçeci<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe mbetja e trajtës së mëparshme te shembujt:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rahovec (serb. Orahovac), Bec, Marec, Tupec etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri, ndeshim afro 30 emra vendbanimesh më -EC fundore. Më tepër në rrethinën e Korçës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(Kalanec, Rrëmbec, Brazdavec, Bullgarec, Dolanec, Donjanec, Çerenec),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por edhe të shpërndarë gjithandej edhe në vise të tjera:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shishtavec(Kukës), Gradec (Shkodër), Zvërnec (Vlorë), Kostrec (Permet), Staravec, Kojavec (Dibër), qyteti Pogradec etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi ky formant me origjinë bullgare -ovec që te ne e ka të fituar konkurrencën kundrejt formantit –o/vac të serbishtes, te shembujt:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rahovec (Orahovac), Kushavec (Kushevac), Lipovec (Lipovac), Lubovec (Ljubovac),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por që mbase nuk duhet përkrahur në emërtime të reja, prandaj Komisioni ka vepruar drejt, kur për shumicën e rasteve ka lejuar zëvendësimin e këtij formanti, përkatësisht ka bërë ndryshimin e tërë emrit, duke e emërtuar me emër të ri. Kështu ishte vepruar edhe në Listën e vitit 1938, ku me sa pamë në atë burim me përjashtim të disa shembuj të mbetur pikërisht me –e(v)ci fundore, afro 30 shembuj të kësaj natyre nga numri i përgjithshëm janë zëvendësuar me barasvlerës të rinj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Emërtimet me –EVO/-EVA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundoren -EVO/-EVA (shq. –evë) që në Listën e vitit 1938 dalluam këta dy shembuj Boçeva, Kokreva, në Regjistrin e Komisiionit në versionin e parë të botuar në Rilindje ndeshim afro 30 emra vendbanimesh, mirëpo gjysma prej tyre janë ndryshuar në versionin e dytë, ndërsa pjesa tjetër ka mbetur po me këtë formant fundor. Zgjon interes fakti se me këtë fundore në Shqipëri sipas Fjalorit 2002 nuk ndeshim emërtime vendbanimesh, pos nja 5-6 rasteve si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Steblevë (Dibër), Cërnalevë (Kukës), Hashtevë (Gjirokastër) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mesa dimë edhe rastet që kanë mbetur me -EVË te ne ka kërkesa për t’u ndërruar, qoftë formantin -evë, qoftë duke e ndryshuar (zëvendësuar) tërë fjala.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe për këtë grup bie në sy përshtatja Krushe (për Krushevë mbase më mirë KrushË-A se sa KrushE KrushJA?!), por zgjojnë interes sidomos zëvendësimet e reja si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Besianë/ Podujeva, Firajë/ Firiqeva, Dukat/ Dugajeva, Dukas /Siqeva, Qëndresë/ Gllareva, Blerim/ Vasileva, Labi /Llapçeva, Prronjas /Lybiçeva, Shqiponjas/ Radisheva.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Duhet parë lidhur me këtë edhe një fakt tjetër, meqë fjala EV në turqishte ka kuptimin shtëpi,venbanim, duhet parë e konstatuar, ka pasur ndikim, apo jo, kjo dukuri në ndonjë emërtim? Në të vërtetë, nga shëmbujt që konsultuam nuk vërehet ndikimi i fjalës turke -EVË (shtëpi) madje as si gjymtyrë kompozite, në funksion siprapashtese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Emërtimet me -ovo/-ova<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe me prapashtesën serbe -OVO/-OVA (shq. -OVË fundore) në Regjistër ndeshim nja 40 emërtime, prej tyre mbeten të paprekura 15 sosh, ndërsa të tjerat kanë pësuar, qoftë ndryshim rrënjësor, qoftë të pjesërishëm. Edhe te ky nëngrup, vërejmë përshtatje ose ndryshime përkatëse, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Stagovë StagoNë, Çeskova ÇeskAJ, Kurillovë KurillË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithashtu zgjojnë interes edhe barasvlerësit e rinj zëvendësues si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Micsokol /Slivova, Kështjellas/ Popova, Arbanë/ Dushanova.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri ndeshet një numër mjaft i madh vendbanimeve me këtë formant, me sa pamë dilnin afro 50 sosh. Mbase para se të rishikohet qëndrueshmëria e tyre është mirë të konstatohet se pos prapashtesës sllave -OVË a mos ka pasur farë ndikimi, (siç po thuhet) edhe fjalë-siprapashtesë e turqishtës -OVË me kuptim: arë, pasuri e patundshme, siç mund të shpjegohet, qoftë rasti i emrit punove-a (arë pune) në Shqipëri (FGJSSH) si dhe rasti Gjakovë, i cili në serbishte del Gjakovica, rast ky që shkon në dobi të gojëdhanës se fjala Gjakovë vjen nga Jak+ovë = Jak + arë (pasuria e Jakut), por që përkon edhe me serbishten Jakovo (imanje) që do të thotë: pasuri e Jakut. Në Listën e vitit 1938 ishin në process ndryshimi mbi 20 raste me këtë formant fundor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe formanti -OVO duket si mish i huaj në emërtimet përkatëse të vendbanimeve në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Emërtimet -avo/-ava<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fundoren -AVO/-AVA sipas Regjistrit del një numër i vogël i emërtimeve të vendbanimeve te ne. Me formantin -AVË te ne ndeshim këto katër raste:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Batllavë, Tërnavë, Kosavë dhe Dubravë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prej këtyre, vetëm për Batllava sipas Regjistrit nuk propozohet ndryshim, për të tjerat po. Kështu Tërnava mori pagëzimin e ri Shpat, Kosava Ulinë, ndërsa Dubrava, me që si emër ndodhet në tri komuna të ndryshme ka marrë po tre barasvlerës të ndryshëm: Drejanë, Lisnajë, Dushkajë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipëri nuk ndeshim numër aq të madh emërtimesh të vendbanimeve me këtë formant, pos rasteve, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gllavë (Tepelenë, Gravë (Sarandë), Saravë (Lushnje), Moravë (Durrës), Kukucavë, Karavë, (Vlorë), Çerravë (Pogradec);Zhavar (Fier), Parav (Pukë),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por bie në sy se me këtë fundore ndeshim disa emra që emërtojnë mikrotopinime (mal, majë (mali), kullosë, kodër, përrua, pyll ), si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bruzhllavë, Gojdavë, Kokogllavë, Kosniravë, Mutravë, Toporavë Saravë, Erravë, Malavë, pastaj: Dunav/ec, Mutrav/ec, Shishtav/ec,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, me këtë formant fundor as në Kosovë as në Shqipri nuk ka numera të madh venbanimesh, por nuk është edhe krejt pa to.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shënim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Studiuesi Nezir Myrta, në një puniom të tij konstaton se edhe studiuesit serbe konstatonin si fakt se prapashtesa –OV, -OVA dhe –AV /-AVA që janë me preardhje thrakase, njëherazi janë prapashtesa të paraardhësve të shqiptarëve dhe kjo dëshmon prejradhjen gjuhësore thrakase, jo ilire të tyre, mirëpo, siç shpjegojnë studdiuesit bashkëkohorë, thrakasit ishin vetëm një fis në kuadër të iliro-pellazgëve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, konstatimet e mësipërme për këto dy prapashtesa a fundore sa kanë të bëjnë me gjurmë të kësaj dukurie apo jo, ia vlen të studiohen. Ndërkaq, ne, lidhur me foljet me prapashtesën – AVË në gjuhën shqipe, kemi shkruar një punim të veçantë, botuar te portali zemra shqiptare.net, përmbledhur në vëllimin Çështje të shqipes standarde lidhur me 28 tema të diskutueshme III,, ku ky formant në raportin ndërndikues shqip/serbisht trajtohet mjaf në hollësi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me formantet me origjinë greke e turke<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emërtimet me prapashtesat -OS e –OT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Janë dy formante, -OS dhe –OT, që i quajnë me origjinë greke, por në raste nga ndonjë studiues shihen edhe si gjurmë ilirishte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, me këto formante të përvetësuara ndeshet edhe ndonjë emërtim venbanimi në shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Emërtimet me -OS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu me prapashtesën –OS, te ne, nuk ndeshej asnjë emërtim vendbanimi në funksion, kurse tash, sipas variantit të propozuar nga Komisioni dalin, për çudi, nja gjashtë emërtime të tilla, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Talinos për Talinoc, Grabos për Graboc, Hanros për Hanroc, Butos për Butoc, Sanos për Samoc dhe Brestos për Brestoc.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesa a fundorja –OS, del në zëvendësim të formantit OC të trajtave në funksion. S’do mend se ky formant te shembujt e mësipërm ka dalë nga -OVAC/OVCI e serbishtes, por nuk di arsyen pse Komisioni trajtave të tilla u dha ngjyrë si të formantit grek -os? Kjo dukuri jep shkas jo vetëm me u diskutue, por mbase edhe me u korrigjue, apo jo? Përshtatja në shqipe vetëm me ndërrimin e fundores C me S, për mendimin tim, del veprim ndoshta jo i qëndrueshëm, edhe për vetë faktin se fundi i fundit në vetë shqipen kemi një dukuri tjetër, kur -S-ja fundore del në -C, siç janë formëzuar mjaf emra të sendeve konkrete, si p.sh.: shpojcë (shpojsë), ballcë (ballës), përparcë (përparëse) etj. shembuj këta, që dalin të normuar në shqipen standarde. Madje përveç kësaj edhe vetë rasti Bardhoc, mjafton sa për të vënë në ballë kritike veprimin e Komisionit për këtë pikë. Lidhur me këtë përkrah vërejtjen me vend të dr. Zenun Gjocajt, i cili për disa raste të ngjashme si kjo, siç është spikatur edhe në punimin tonë, veç tjerash thekson:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
… Nuk do të arsyetonte standardizimi një ndryshim sekondar fonetik, me një të hequr ose të shtuar të një tingulli, sepse me këtë nuk ndryshon semantika e emrit...(Shih, Rilindja, 5 janar 2001, f. 15).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dihet se me fundoren ose prapashtesën -OS në Shqipëri dalin disa emërtime toponimesh si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bagos (Kavajë), Mnos (Peqin), Patos (Fier), Klos (Mallakastër, Mat),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por ky numër nuk është aq të madh aq sa të mund të ndikonte asociacionisht edhe ketëj, që fshatrave tona t’u vëmë bishta të tillë, pa kurrfarë nevoje.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Emërtimet me –OT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe fundoren -(J)OT në oikonime e konsiderojnë formant me origjinë greke, por që s’është pa gjurmë edhe në ilirishte. Te ne nuk ndeshim emra vendbanimesh në numer të madh me këtë formant, megjithatë sipas Regjistrit ndeshim këto raste:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ruhot (Pejë), Kllokot (Viti) dhe Sopot (Gjakovë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipëri ndeshim disa emra me këtë formant si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Labinot (Elbasan), Obot (Shkodër), Leminot (Korçë) Skaravot (Kolonjë), Sopot (Elbasan ) ose Mal-Milot (Kurbin),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
gjithsesi në numër joaq të madh sa të ndikonte në sistem që të arsyetohej dalja e formantit -OT si model për emërtime të reja, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, nuk përjashtohen ndërndikime fjalësh në raportin shqip/greqisht, por sa i përket ndikimit të formanteve të greqishtes me –OS e -OT, siç e pamë në realitet nuk del numër i madh i shembujve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me prapashtesat -A/XHI, A/LI dhe –IJE/A<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emërtimet e vendbanimeve në gjuhën tonë me formantet me origjinë turke me -(A(XHI, -(A)LI (-LLI dhe –IJE/A, sipas Regjistrit nuk paraqesin kurrfarë pranie te dukshme, megjithatë nuk janë dhe aq pa gjurmë. Sidoqoftë, po i trajtojmë rastet veç e veç.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a. Emërtimet me -(a)XHI<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistrin në fjalë me -(A)XHI, ndeshim vetëm rastin Llugaxhi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërkaq edhe në Shqipëri ndeshim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kullaxhi-u (Mirditë),Lugaxhi (ELbasan), Sukaxhi-a (Le), por hasëm edhe Prongji-a(!) (Gjirokatër) si dhe trajtën Hallvaxhias. (emër lagjeje Berat dhe sot fshat i bashkuar Lushnjë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bie në sy edhe trajta Dallxhi (përrua, Krujë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, emërtimet me –(a)XHI si oikonime në gjuhën tonë janë në numër simbolik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b. Emërtimet me -(a)LI (-LLI)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistrin në shqyrtim me prapashtesën ose fundoren –(A)LI ndeshim vetëm rastin: Kodrali, jo të tjerë, prandaj del i saktë konstatimi i R. Doçit se “në tërë Kosovën toponime me prejardhje orientale ka krejt pak” (Bota sot, 8.3.2001 f. 19). Mirëpo, ç’është e vërteta, sipas FEGJ (2002), përveç emërtimeve:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çaushli-a, ish-fshat sot Shqitas (Korçë) dhe Mem/ël –li (në tri<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
rrethe: Elbasan,Tepelenë dhe Korçë),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
kjo prapashtesë turke ka shtrirje sidomos në trajtën me –(a)LLI, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Grecalli-a, Gjakolli-a, Senemelli-a, Kurtalli-a, Kavaklli, Mujalli –a Shëndelli-a, Pashalli-a.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Konstatojmë, edhe pse për nga numri formimet me këtë prapashtesë-fundore nuk delin në numër aq të madh, megjithatë ndikimi i gjuhës turke, në të dyja këto variante, nuk del krejt pa gjurmë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c. Emërtimet me –I ose –IJE/A<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në gjuhën tone dalin edhe disa emra me fundoren-prapashtesën –I, përkatësusht -IJE që përzihen me fjalë të tjera shqipe, po me këtë fundore, por janë disa shembuj emra fshatrash që kanë prapashtesë arabo-turke (-ije), si: Hasmallije, Fliballije. Rastet e tilla pak më në hollësi po i cekim në vijim, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) –I, si: Gri-a, Kurtalli-a, Kovakllia, Tapi-a, Ashkëmi-a Memëli-a pastaj Revani, Papuçi, Sini-a, Salari, Shëndëlli etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) –IJE si: Olije (Guri i Olijes), Bozanxhije, Çestije, Brekije, Fliballije, Xherije, Çizmelije, Pallçije, Rabije, Ramije, Nahije, Ruzhdije, Rrancije, Vasije-t, Sulejmanije, Muradije (lagje Vlorë), pastaj Kakavije Ngrançije, Korije, Drenie Kavanie, Grançie, e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për ne këtu vlen konstatimi se gjurmë të fjalëve të përvetësuara nga turqishtja ose nëpërmjet saj me këto fundore janë të dukshme, por nuk shprehin prirje shumimi, ashtu si edhe emërtimet me prapashtesat e ashtuquajtura greke –OS e -OT.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
B. EMËRTIME VENDBANIMESH ME PRAPASHTESAT E PËRVETËSUARA MBI BAZË ORONIMESH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në traditën e gjuhës shqipe janë formuar mjaft emra gjeografikë (vendesh) të përgjithshëm e të përveçëm me prapashtesat: -ISHTË, -N/IK dhe -INË, por që janë shfrytëzuar mjaft dendur edhe për formimin e vendbanimeve. Për emërtimin e ndonjë koncepti po nga fusha e toponimisë, por të një karakteri që s’ka të bëjë aq me vendbanime të mirëfillta dalin edhe formimet me formantet -ORE dhe -TORE. Dukurinë e tillë apo rastet me formantet e sapocekura, po i trajtojmë në vazhdim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me -ISHTË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në burimet tona normative ceken prapashtesat variante:-ishte, -ishtë dhe -isht. Në emërtimet e vendbanimeve sipas Regjistrit del më e përdorur trajta -ishtë, por edhe ajo -isht, për të cilën do të bëhet fjalë veçan më poshtë, në nëntitullin tjetër përkatës. Me prapashtesën -ISHTË zakonisht emërtohen oronime, vendi ku ka shumë objekte-gjëra, sipas llojit të cekur në temën prodhuese (motivuese), mirëpo kjo prapashtesë, siç u tha, është shfrytëzuar edhe për emërtimin e ndonjë vendbanimi. Në Shqipëri, edhe sipas Listës së vitit 1938 edhe aktualisht me sa pamë, dalin mbi 10 oikonime me–ishtë (ishte)fundore, ndërsa në Kosovë, sipas Regjistrit të Komisionit, dalin dyfish më shumë, afro 20 sosh. Shumica e rasteve kanë temë të qartë motivuese, p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dardhishtë, Gurishtë, Fierishtë, Ujnishtë, Qarrishtë, Malishtë, Ranishtë, Blinishtë, Lajthishtë, Arrishtë, Landishtë, Pemishtë etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas burimit 2002 mbizotërojnë emërtimet jooikonime me formantin –ISHTË, ngase aty shihet njëfarë oponence me trajtën –ISHT.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë kjo prapashtesë (-ISHTË) në mjaft raste dilte dhe del e barasvlershme me trajtën -ISHTE të gjuhën serbe, ka studiues që të dytën e quajtën formant me origjinë sllave, por ka edhe të tjerë, që pa mohuar ndërndikimet, variantet -ishte/ishtë/isht i konsiderojnë si reflekse të ilirishtes në shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për mendimin tonë trajta me -ishte që ka sot për sot njëfarë sifryme serbishteje, sepse në atë gjuhë në këtë formë ka përdorim të gjerë, nuk del fare e nevojshme të përdoret në gjuhën tonë të sotme letrare, kur nocionet gjegjëse i mbulon plotësisht, qoftë trajta ishtë, qoftë ajo -isht apo ndonjë formant tjetër barasvlerës, prandaj, për mendimin tonë, nuk është dashur fare të figurojë trajta -ishte as në gramatika, as në burime të tjera normative si trajtë e favorizuar. Kështu më duken të tepërta rastet oronime: fidanishte e punishte, por edhe edhe: egjërishte, farishte, fasulishte, gështenjishte, plepishte, që figurojnë krahas atyre me -ishtë në Fjalorin e shqipes së sotme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për ne është me interes të dihet fakti se trajta -ishtë del si formant i përvetësuar për emërtimin e oronimeve në shqipe, por edhe për disa oikonime, pa marrë parasysh faktin se për mbulimin e dy koncepteve paraqet si pengesë homonimia e trajtave. Pikërisht, për shkak të fenomenit të homonimisë, mund të dalin çështje që lypin sqarim. Edhe në Shqipëri për oikonime del e përdorur prapashtesa -ishtë, por në raport me variantin -ISHT përdorimi i saj është pesë herë më i vogël. Kjo çështje do të sqarohet më saktësisht, kur të bëhet fjalë për emërtimet e venbanimeve me formantin -isht, në nëtitullin përkatës, po në këtë punim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me -(N)IK<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formimet e vendbanimeve me prapashtesën - NIK (-IK) dalin të dëshmuara mjaft herët. Xhuvani Çabej shënojnë këta emra të hershëm topikë me -IK fundor:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Belik, Cërrik, Koplik, Leskovik dhe me -NIK: Dushnik (Berat), Lunik (Elbasan), Sojnik (Vërçë), Ujanik (Skrapar).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe R. Mulaku shënon si raste të hershme toponimet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kasnik (Elbasan), Krashnik (Berat), Ujanik (Gjirokastër).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistër të Prishtinës, dalin të shënuar me -IK/-NIK fundore nja 25 raste. Bien në sy tri raste kur emrat e mëparshëm me -IQ gjejnë zgjidhje në shqipe me këtë formant si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bardhanik (Bardhaniqi), Trakanik (Trakaniqi) dhe Barbanik (Barbaniqi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
fakt ky që dëshmon për përvetësimin ose favorizimin e këtij formanti nga Komisioni. Si raste të përvetësimit të këtij formanti në gjuhën tone, po i cek edhe shembujt: Besnik e Fisnik që si emra mode kanë formëzuar oikonime përkatëse si Kosovë ashtu më parë edhe në Shqipri.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ndeshim këto emërtime me –IK fundore: Toranik, Ravnik, Kreshniku, Kamniku, Dersniku, Ziboniku.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas Regjistrit të Komisonit të Prishtinës, zgjojnë interes edhe rastet me -N/IK të dala nga përshtatja, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
KunAvik për Kunovik, Pusnik për Pustenik, Kryenik për Kërvenik, Rreznik për Reznik, Vajnik për Vojnik.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse bien në sy edhe nja 7 raste të ndryshimit (zëvendësimit) të formave me -NIK fundor si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjyrgjeviku i Madh (Martiras) , Gjurgjeviku i Vogël (Elezaj) , Brestoviku (Gurinë), Brezheniku (Lagja Dardania), Tërsteniku (Trefis), Kozniku (Pyllnajë), Tërsteniku (Mollkuqi),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
nga shembujt e mësipërm si dhe rastet që janë nja 15 sosh, në mos qofshin më shumë, në Shqipëri (edhe te ne) si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Besnik (Sarandë) Sojnik (Gramsh), Ujanik (Sarandë) etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dëshmojnë se ky formant del i përvetësuar në shqipe, pra, edhe për formimin e disa vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq, ndonëse sipas R. Doçit te Halnik (për Hajnoc) ka gjurmë ilirishte, për shkak të interferencës së saj me sllavishten, siç thonë disa studiues, s’di sa mund të arsyetohet favorizimi i emërtimeve të reja me këtë formant, edhe pse në burimin 2002 (Shqipëri) ndeshim mbi 3o shembuj (jo të gjithë oikonimikë) me këtë fundore, kur, siç do të shohim, ofrohen formante të tjera më të specifikuara për këtë destinim oikonimie, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me –INË/ -IN<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën INË dëshmohen mjaft herët në gjuhën tonë disa toponime dhe patronime. Xhuvani - Çabej përmendin:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Babinë, Jagodinë, Lalinë, Malinë, Rogozhinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa R. Mulaku shënon rastet: Fundinë, Dedinë, Sutinë, ndërkaq si patronime shënon: Hutinë e Trashinë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas Regjistrit, formimet me këtë formant janë në numër të konsiderueshëm. Në funksion, dalin afro 30 shembuj. Prej tyre mbesin të paprekura nja 14 emërtime të vjetra si: Prishtinë, Muzeqinë etj., ndërsa 11 raste me -INË fundore, sipas Regjistrit të Prishtinës, dalin të ndryshuara, pothuajse tërësisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zgjon interes fakti se nja 16 emërtime të reja janë përftuar mbi fjalë-tema të shqipes, prej tyre 3 zëvendësojnë format me fundore të njëjtë si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjeraçina (Dragaçinë), Tumelina (Tumiqinë), Gjelbina (Sllatinë),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa 13 të tjera zëvendësojnë barasvlerës me formante të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çelinë (Jelloci), Vraninë (Vranishta), Çeltinë (Novalani), Terinë Torina), Gurinë (Brestoviku), Kodrinë (Kodradiqi), Thatinë (Svërka), Shpatinë (Gërnçari), Kuqlinë (Kuçica), Ulinë (Kosava), Rrezinë (Zagërma), Trinë ((Tirinca), Butinë (Dobrusha).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri ndeshim mbi 20 emërtime me këtë formant fundor, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sllatinë, Zavalinë, Babinë (Tropojë), Kosinë (Permet) Vrinë (Sarandë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse disa studiues këtë formant e konsiderojnë me origjinë sllave, por që ka gjurmë ilire, ne për shkak të gjerësisë së përdorimit në nënfusha të tjera semantike, e quajtëm prapashtesë të përvetësuar për emërtimin e vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ceken a fro 20 shembuj, shumica prej tyre mund të rekomandohen si trajta të drejta, të përshtatshme edhe sot.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është me interes të ceket raporti i kësaj trajte me variantin -IN që del i identifikuar në mjaft emërtime të vjetra si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bulin, Demastin, Scodrin, Parthin, Patin, Fangin, Bregasin, Shkumbin,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
të cekura nga M. Domi si dhe Burrin për Burica të cekur nga R. Doçi. Në burimin 2002 ndeshim disa emra me –IN fundore, si Peqin, Marin etj. Në të vërtetë, prof. R. Doçi, megjithatë i propozon edhe këto trajta të reja me -INË fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bakçinë, Klinçinë, Gurthinë, Barainë, Gurçinë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ky formant del dyvariantësh -INË/ dhe -IN, prandaj ka mundësi manipulimi me të dyja këto forma, por për dmërtime të reja oikonimesh nuk paraqet fjalëformues, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Emërtimet me -ORE e –TORE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesat -ORE dhe -TORE i kanë të përcaktuara nënfushat e veta semantike edhe në kuadër të emërtimeve onomastike, por jo të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu ndërsa prapashtesa -TORE (e krahasueshme me formantin e latinishjtes -torem) del e specializuar për emërtimet e vendshërbesave, tipi: vëgëltore, tjerrtore, mishtore etj. për emërtimin e vendbanimeve nuk del prodhimtare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq, prapashtesa -ORE, e cila është më e ngarkuar për emërtimin e sendeve a të mjeteve të punës, përdoret edhe për emërtime vendi, por të një tipi të veçantë. Emrat e tillë kanë sinonimi me trajtat me prapashtesës -ishtë e -najë, si p. sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
tepore (tepishtë), ullishtore (ullishtë), groshnore (groshnajë), tepore (tepishtë), grunore (grunajë e grunishtë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por gjithsesi me koncept të zvogëlimit në krahasim me formimet me -ishtë e -najë. Në të vërtetë në Listën e vititi 1938 janë përfshirë disa emra që më fort kemi të bëjmë me vendshërbesa ose mikrotoponime, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Theknore, Farkëtorja, Shulorja, Pjeshkorja, Verore, Dimnor<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, kjo prapashtesë nuk del e parapëlqyeshme për emërtime vendbanimesh, prandaj edhe rasti Brezore (nga Regjistri i Prtishtinës), si emërtim fshati s’di sa mund të konsiderohet si rast i mbështetur, kur kemi mundësi të tjera më të pëlqyeshme fjalëformuese për konceptin e kërkuar të vendbanimit?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për këtë grup emërtimesh mund të jepet si vërejtje e përgjithshme se ndërsa prapashtesat -ishtë, -(n)ik dhe –inë/-in dilnin në barasvlerësi të krahasueshme me prapashtesat pothuajse identike të serbishtes me formë të ngjashme, prapashtesat -ore dhe -tore duket se janë kryesisht zhvillim i brendshëm i gjuhës sonë, pa hyrë në interferenca të hershme paraletrare që mund të ketë pasur shqipja me gjuhë të tjera të vjetra në kontakt.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
C. EMËRTIMET MBI BAZË TË EMRAVE ME<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PRAPASHTESAT E PËRVETËSUARA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËR KONCEPTE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NGA VEPRIMTARIA E NJERIUT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emrat sipas veprimtarisë së njeriut, që do të thotë se kanë të bëjnë me botën komunikative e veprimtore të tij sipas prapashtesave përkatëse më të përdorura a të specifikuara i ndajmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, në emra që emërtojnë patronime (mbiemra familjarë, ofiqe e llagape), ku, sidomos në kohën tonë, del më e spikatur (e specializuar) prapashtesa -AJ,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti emërtimet e njerëzve sipas prejardhjes a vendbanimit me prapashtesat më të njohura: -AS, -J/AN, -AK dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, emërtimet e njerëzve sipas profesionit a veprimtarisë që ushtrojnë me prapashtesat më të specifikuara: -(ë)S, -AR e -TAR, -OR(!).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me -AJ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për emërtimin e patronimeve (emrave familjarë) përdoren disa prapashtesa, por ajo më e dallueshmja që është lidhur arbitrarisht edhe me formimin e emrave të vendbanimit është formanti –aj. Madje kjo prapashtesë sipas Regjistrit në shqyrtim del prapashtesa më e shfrytëzuar në krahasim me të gjitha sishoqet e veta. Gjithsej, sipas Regjistrit (2005), janë 120 raste të zgjidhura(!) me këtë formant që në krahasim me totalin, kundrejt numrit të përgjithshëm të emërtimeve në atë burim, arrin 8.02%. Dihet, siç është konstatuar nga studiuesit, se ky është formant autokton i shqipes, ndonëse nxit interferencë me prapashtesën latine -anius, përkatësisht -agni (shqipto: anji) te italishtes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, do të ishte me interes për gjuhësinë tonë që formanti i latinishtes -an/ius (it. anji *anjë) të studiohet në raport me formantin patronimik të shqipes, jo aq me: anj (-aj), por sidomos me formantet oikonimike: -ajë dhe -anë. Sidoqoftë, formanti -aj në shqipenm e sotme del i specializuar në radhë të parë për formimin e patronimeve, së këtejmi me një proces ndërlidhës ka kaluar apo mund të kalojë ose të arsyetohet në raste të veçanta edhe në emërtime të vendbanimeve. Pikërisht, ky proces i kalimit, d.m.th. kur një patronim më -aj mund të formëzohet si emër vendbanimi ka nevojë të sqarohet. Sipas rregullit, emri a mbiemri (ofiqi) i caktuar (është fjala për antroponim) pa prapashtesën -AJ duhet së pari, me marrë cilësinë e mbiemrit të familjes së ngushtë (ndërkëmbyeshëm me fundoren e njëjësit emrit të shquar përkatës: i, u, a / ja, ndërkohë të familjes së gjerë dhe vetëm pastaj me zgjerimin e familjes, me të zotëruarit e cilësisë së patronimit të mirëfilltë dhe së andejmi sipas rrethanave të caktuara mund të kalojë si koncept edhe për emërtimin e një vendbanimi, të një lagjeje a të një katundi, ku banuesit me të njëjtin patronim i japin atë emër vendbanimit apo fshatit të ri, zakonisht në rast shpërnguljeje e sforcim ngulitjeje, sidomos kur vendbanimi përkatës deri atëherë ishte i paemërtuar. Kështu, b.f. emri vetjak Bardh ose Ukë që mund të kalojë njëherë si mbiemër i familjes së ngushtë Bardhi ose Uka, nga shumimi i familjes mund të cilësohet po ai emër si patronim Bardha(!) a Uka, përkatësisht Bardhaj ose Ukaj dhe së këtejmi, siç u tha lagja a katundi mund ta marrë emrin Bardhi ose Bardhaj, Uka ose Ukaj. Ky është ai sirregulli konspektor që arsyeton formimin, më drejt formëzimin e vendbanimit përkatës me -AJ fundore, e jo formimi me analogji pa kriter fare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E theksova mbase me tepri procesin e formëzimit nga emri vetjak (antroponimi) deri te formëzimi si emër familjar (patronim) e së andejmi tek emri i vendbanimit (oikonim), dhe kjo m’u duk e nevojshme të ndalem një çikë më shumë në këtë çështje, sepse pikërisht në këtë pikë dalin të diskutueshme shumica e emërtimeve me -aj të shënuara në Regjistrin e Prishtinës (2005) si emërtime vendbanimesh si edhe në të gjitha burimet e tjera kushtuar kësaj teme. Ishte punë jo e mirë pse logjika e tillë e procesit, siç u cek prej nesh, nuk është respektuar nga asnjë komision më përpara, madje as nga Komisioni i Prishtinës i burimit 2005, pasi në mbi 100 raste mungon pikërisht baza paraprake e emrit familjar (patronimit).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mbase për një lëshim të tillë a mosrespektim të këtij procesi, që bie ndesh edhe me kriterin e parimit: toponime të burimit patronimik, të cekur edhe nga të tjerë dhe nga vetë ai Komisioni, nuk mund të fajësohet askush, sepse për këtë do të kenë ndikuar faktorë objektivë e subjektivë që nuk kanë mujtë me u anashkalue pa ndonjë studim të mirëfilltë kritiokë si ky yni. Pra s’mund të fajësohet askush as Komisioni i Prishtinës, sepse:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, tradita ishte e tillë, ngase më parë në Shqipëri, sipas Listës së vitit 1938 ishin afro 90 emërtime fshatrash të krijuar më –AJ, që konsideroheshin si emërtime të ashtuquajtura të përshtatshme për implementim. Mirëpo, megjithatë me sa pamë, afro 10 shembuj ekzistues me -AJ prej tyre, për shkak të papërshtatshmërisë së temës ishin ndryshuar me trajta të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, jo vetëm nga ajo traditë e mëhershme, por edhe në Shqiprinë e sotme mesa pamë nga Fjalori (2002) dalin mbi 150 shembuj më –AJ, që aktualisht janë në funksion aktiv vendbanimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, në Kosovë, gjatë Luftës II Botërore qenë formuar dy emra qytetesh, pikërisht me këtë formant -AJ: Ferizaj dhe Skënderaj dhe për parregullsinë(!) e përdorimit të formantit -AJ në këto raste askush nuk ka reaguar, sepse motivi jashtëgjuhësor ishte më favorizues se ai i brendshmi, siç u cek më sipër prej nesh. Në të vërtetë, emri familjar Ferizi, ka ekzistuar, por jo si patronim Ferizaj, ndërsa për rastin Skënderaj, motivi kryesor ishte emri i lavdishëm Skënder (Skënderbeu!). Pra edhe pse mungonte tradita e oikonimeve me prapashtesën –AJ, këta dy shembuj mund të kenë shëbyer si shembuj model (!), apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, ka ndodhur mbase edhe keqkuptim ose ngatërresë konceptesh në raportin patronim/oikonim, ngase, është e vërtetë se pas Luftës I Botërore, që në KLSH në Shkodër, e përgjithësisht në Shqipri formanti –AJ rekomandohej për emërtime patronimesh dhe së këtejmi pas Luftës II Botërore, sidomos te ne si zgjidhje ndaj barasvlerësve patronimikë të serbishtes me bishtat e dhunshëm –v/iqi që i pati vënë përpara administrata serbe(1912-1941) të përforcuara në kohën e Kralevinës SKS, pothuajse një shumicë e konsiderueshme e familjeve shqiptare si zgjidhje barasvlerëse për heqjen a neutralizimin e formantit të huaj iritues, gjatë regjistrimit të parë, pas Çlirimit(!)(pas LDB)), me sugjerimin e disa intelektualëve udhëheqës shqiptarë të kohës, si Zekiria Rexha etj., zgjodhën me të drejtë si zgjidhje-rekomandim pikërisht prapashtesën –aj, si zëvendësim barasvlerës të përshtatshëm patronimik. Mirëpo edhe pse këtu pati teprime, jo vetëm në fushën e patronimeve, ngase në raste, kjo u bë më tepër nga nevoja e jashtme se ajo e brendshmja e gjuhës sonë, sepse te rastet e tipit në vend Hoxha për Hoxhiq doli Hoxhaj, në vende Kastrati për Kastratoviq - KastaratAJ, Gashi – Gashiqi GashAJ, e kështu me radhë, por edhe pse jo njëkohësisht, është intersant se kjo prapashtesë në këtë periudhë nuk del e përdorur pothuaj fare për oikonime të reja (përveç rastev e Ferizaj e Skënderaj, por më vonë, në kohën tonë, arbitrarisht, fare pa konktroll, kaloi në përdorim enorm edhe në fushën e emërtimeve të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, për një invazion të emërtimeve të vendbanimeve me –AJ edhe te ne mund të ketë ndikuar fakti që asnjëherë deri tashti kjo temë në gjuhësinë tonë nuk është trajtuar teorikisht në gjerësinë e thëllësinë e duhur, prandaj edhe nga mosnjohja e rregullave të formimit me prapashtesim të vendbanimeve në shqipe kanë ndodhur teprime, siç është edhe rasti i përdorimit enorm të prapashtesës –AJ në oikonimi edhe në Regjistrin e Prishtinës, pas Çlirimit (1999) edhe pse në këtë fushë semantike nuk del i speciafikuar ky formant. Kështu pa gjykuar pasojat që mund të ketë shtylla bazike e strukturës fjalëformuese e gjuhës sonë, formanti -aj u ngarkua edhe edhe në një fushë krejt tjetër semantike kontaminuese që nukderi atëherë te ne nuk i takonte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti, për një numër enorm të emërtimeve iokonimike me –AJ, mbase është menduar që emërtimet e vendbanimeve duke qenë kategoria me qëndrueshme afatgjate e sistemit emëror, ashtu si edhe qëndrueshmëria historike e aktuale e prapashtesës –AJ, ashtu si edhe në Shqipri është menduar se homonimia kantaminuese: patronimi//oikonimi, nga vetë konteksti nuk do të jetë aq e qortueshme, ngase vetë konteksti do ta bëjë këtë ndarje, apo jo?! Fundi i fundit mbase është menduar se kjo homonimi do të jetë më e pranueshme dhe më e lehtëzgjidhshme me mjete vendëse sesa se me i lënë emërtimet me prapashtesat e huaja, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, kemi mendimin se po t’i kishin qenë të njohura kriteret e sotme me argumentat që u cekën ose do të ceken e përsqarohen edhe më poshtë, sigurisht hartuesit e mëparshëm si dhe Komisioni i Prishtinës, së paku do të ishin hamendur apo do ta kishin shtuar kujdesin për mos me lejue numër kaq enorm homonimesh me prapashtesën -AJ.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po cilët ishin ose janë ata argumenta si randesë kuptimore? Si përgjigje po e marrim patronimin DEMAJ, i cili gjithsesi është i pranishëm dhe i njohur në realitetin tonë gjuhësor. Ky formant ndeshet aktualisht në konkurrencë të shumfishtë me formante të tjera barasvlerëse brenda vetë nënfushës kuptimore të patronimisë, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e para, me të ashtuquajturën prapashtesë zero (d. m.th. me formantet shquese të emrit), si p.sh. DemI/ (nga Dem-), DemiU ose DemiA (si AliU a AliA); DemA (nga Demë) ose Demai (sikurse Thoma ThomaI);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e dyta me prapashtesat e tjera të mirëfillta të patronimeve të gjuhës sonë si p.sh.: DemAÇI, DemAKU, DemUSHI, DemJANI, DemOCI, DemÇI, DemSHI, DemARAKU, DemÇOLLI etj. dhe <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e treta, që është edhe më me shumë interes, me prapashtesat zakonisht të imponuara ose të përvetësuara nga gjuhët e huaja, si b.f: DemOLLI, DemALLARI, Dem(A)LLIU, DemOSi, DemIÇI, DemiISHI, DemOVI, DemOVSKI, DemoVIQI, DemOVITI e ndonjë tjetër, prapashtesa këto, të cilat në parim mund të zëvendësohen fatlumnisht, me prapashtesën –AJ, pa lënë keq asgjë. Sidoqoftë, kësaj dukurie ia kushtojmë edhe sqarimin përmbyllës si më poshtë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërmbyllje ose sqarim i domodoshëm<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse mund të themi se për emërtime të reja (si trajtë përfaqësuese) forma me –AJ, si p.sh Demaj subjektivisht e ka të fituar konkurrencën, kur kemi parasysh tërë këtë ndërlikueshmëri konkurrente me formantet e tjera rivale, të cilat faktikisht ende veprojnë, atëherë mund të themi me plotgojë që spostimi i funksionit të këtij formanti në një fushë krejt tjetër semantike, siç ndodhi pa nevojë të domosdoshme ngarkesa me konceptin iokonimik, sigurisht do të dëmtonte ose e ka dëmtuar vërtet shumë atë luftë kunkurrente ndaj rivalëve të sapopërmendur dhe njëherazi do ta dëmtonte me siguri edhe modelin tashmë të përvijëzuar e të qëndrueshëm në kuadër strukturës përkatëse standarde emërformuese për nënfushën e caktuar semantike, të arritur aksiomativisht në kohën tonë jo pa histori përdorimi dhe gjithsesi, jo pa nevojë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, është me interes të dihet dhe të dallohet nevoja e brendshme e gjuhës nga ajo e jashtmja imponuese rreth përdorimit të formantit -AJ. Këtu e shohim të nevojshme të sqarojmë paksa këtë ndërliqje me shembuj konkretë. Sa për ilustrim po cek mbiemrat familjarë të tipit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hoxha, Gashi, Bajraktari, Kastrati, Krasniqi, Sopi, Shala etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se emrat e tillë nuk përdoren si antroponime, pra nuk u vëmë pasardhësve tanë emra të tillë vetjakë, siç veprohet b.f. me emrat Bardh a Ukë, Agim, të cilët përtërihen, prandaj kur përtërihet emri familjar (ndër breza), atëherë normalisht mundet me marrë formantin -aj, në shenjë dallimi familjar për nevoja të brendshme të gjuhës, nevojë kjo që nuk del te rastet e emrave jovetjakë: Hoxhë, Bajraktar, Krasniq, Gash etj. Mirëpo, si shpjegohet kjo dukuri, pse ndodh që në realitetin tonë gjuhësor të ndeshim emra joantroponimikë me –AJ fundore të tipit Hoxhaj a Gashaj? Çfarë nevoje i lindi ata?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht kjo dukuri, që paksa u cek më parë prej nesh, ia vlen të sqarohet edhe më. Në rastet e tilla del qartë imponimi nga nevoja e jashtme e gjuhës, ngase ajo e brendshmja mungon, gjithsesi nuk motivon. Pra, është e vërtetë, se sunduesit e huaj, me administratat e tyre imponuan formantet speciale të gjuhëve të veta edhe mbi patronimet e tilla, kështu dolën formantet shtuese -OLLI (turke), -(V)IQI (serbe) -OV/SKI (bullgaro-maqedone) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kjo, pra, është arsyeja që edhe te familjet shqiptare, patën dalë format si: b.f.: Hoxholli, Hoxhallari, Hoxheviqi, Hoxhovski ose Gasholli, Gashiqi, Gashovi a Gashevi etj. dhe së këndejmi shqipërimi në përkthim bukval nga –olli, iqi etj. u reflektua bashkë me prapashtesën speciale patronimike shqipe: –AJ: Kështu nga Nga N. Koxholli oseN. Hoxheviqi doli Hoxha + AJ –N. Hoxhaj, nga Në Gashiqi, doli N. Gashi +AJ N. Gash/i/AJ, N. Gashaj, e kështu me radhë. Dhe me rastin e rikthimit të mbiemrit në shqipe fundorja -AJ mbeti si barasvlerës i përdorshëm për të mbuluar hapësirën që mbulonin (në përkthim) formantet e imponuara nga gjuhët e huaja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, format e tilla me -AJ nga patronimet e tilla, jashtë struktures vetjake të shqipes), aty-këtu në raste kanë mbetur të reflektuara edhe si emërtime vendbanimi. Gjithsesi, është për çdo kritikë që në jetën tonë të re oikonimike të ndërfuten emërtime të reja vendbanimesh, siç është vepruar pa dashje nga hartuesit në Shqipri e Kosovë e kudo, si: Gashaj, Hoxhaj, madje për analogji Krasniqaj (!!!!) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, edhe një fakt tjetër duhet pasur parasysh në këtë kontekst. Mbarë treva jonë i ka takuar apo jo, sferës ku kishte traditë formimi i patronimeve më -AJ e së këtejmi dhe i oikonimeve me prapashtesën –AJ?! Lidhur me këtë përkundër dëshirës sonë që të ndeshim gjurma të kësaj dukurie rreth oikonimeve, e vërteta dëshmon ndryshe. A. Kelmendi, b.f. për emërtimin që del në Regjistër në trajtën: Bogët (serb. Boge (Bogiç) e propozon trajtën Bogaj) dhe shton sqarimin që emërtimi Bogë i Malësisë së Kelmendit në Rugovë merr prapashtesën -AJ, andaj duhej shënuar e shqiptuar Bogaj, ndërsa Nuhi Vinca konstaton se në zonën e Strugës nuk është e njohur prapashtesa -AJ as në patronime, d.m.th. si prapashtesë shumësie, megjithatë sot për sot, por edhe më parë por tash të shumuara, ndeshim jo pak patronime, por edhe vendbanime me prapashtesën –AJ, gjithandej mbarë trojeve shqiptare. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, po e përmend edhe një fakt tjetër, ndërlidhur me raste historike të gjuhës sonë. Siç dihet nga historia ndeshim emrat patronimesh të vjetra me fundorin -A ose -I, siç janë familjet e dëgjuara: Gropa (Zaharia Gropa), Balsha (Gjergj Balsha), Topia (Tanush Topia), Bushati (Mahmut Pashë Bushati), Boçari (Mirko Boçari) etj., pastaj edhe emërtime të tjera si Zoga, Vata, Bleta, Koxha, Pula etj. Është e vërtetë që në kohën tonë emërtimet e familjeve të tilla pothuaj normalisht i shënojmë me -AJ fundore si p.sh. familja Gropaj, Balshaj, Topiaj, Boçaraj, Bushataj, mirëpo kjo nuk na jep të drejtë që edhe emërtimin e fshatit (vendbanimit) përkatës ta emërtojmë paraprakisht me -AJ, si p.sh Bushataj (Bushati) ose Vataj (Vata), Bletaj (Bleta), Koxhaj (Koxha), siç kanë bërë komisionet përkatëse, sepse dihet mirëfilli që emri i fshatit edhe sot e kësaj dite në realitet del vetëm me fundoren -A ose I, dhe për ta ndryshuar atë me -AJ fundor s’kemi kurrfarë nevoje as të brendshme as të jashtme, ngase familjet e tilla nuk ekzistojnë me po atë emërtm, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në kuadër të kësaj, për mos me nxitue po kujtojmë edhe një fakt tjetër që e sjell dr. Rexhep Doçi (shih: Bota sot, 8.I.2001, f. 19). Ai konstaton se mjaft fshatra mesjetarë dokumentohen parësorisht në formën -A fundore, p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bala, Zoga, Bardh-Zoga, Duka, Floka, Shpata, Bala, Plaka, Riza, Alba etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
prandaj edhe nga kjo anë na bëhet me dije se prapashtesa -AJ nuk vinte si trajtë e domosdoshme për emërtimin e vendbanimeve përkatëse as në të kaluarën, por parësorisht ajo dilte e implementuar për patronime.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E pesta, edhe diçka duhet pasur parasysh. Kemi raste kur prapashtesa -aj, sidomos në kohën tonë, del në stilin bisedor dhe përdoret gjithsesi në koncep të shumësisë a të emrit kolektiv si b.f. Isha te hoxht a hoxhajt, te bajraktart a të bajraktarajt, forma këto të lejueshme në stilin përkatës, por edhe kjo dukuri nuk na jep të drejtë që në aspektin e stilit zyrtar ta ndërrojmë menjëhershmërisht emërtimin e patronimit ose të emërtimit e rastësishëm të familjes së gjerë me -AJ fundore në oikonom zyrtar me –AJ fundore. Këtë gjë as që duhet menduar. Kështu themi, kur kemi parasysh faktin që elementi -aj nuk i takon botës së oikonimeve drejtpërdrejt (Hoxha, Bajraktari), por në radhë të parë i takon fushës së patronimeve pa prekur në emërtimin gjeografik, siç u cek disa here edhe në këtë punim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E gjashta, është shumë me interes që në këtë kontekst të trajtohet raporti i prapashtesës patronimformuese -AJ me trajtën -AJË toponimformuese. Prapashtesa -ajë, siç do të vërtetohet më poshtë, konsiderohet me të drejtë si prapashtesë e vjetër (anase) e gjuhës sonë, e pëdorur parësorisht për toponime. Prandaj në këtë kontekst duhet parë sa ka elemente kontaminimi në mes të dy formave -AJ e –AJË. Sidom os kjo duhet parë në të shënuarit e emrave përkatës në shqyrtim, siç mund të jenë rastet Zotaj a Zotajë, Zogaj a Zogajë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fundja njëfarë interference shihet edhe në dukurinë e shqiptimit popullor të emrave të qyteteve Skënderaaj Skënderaj/Ë!, Ferizaaj Ferizaj/Ë!, ngase shqiptimi del sikurse Firaaj/Firajë, Lisaaj/Lisajë etj., ndonëse zyrtarisht e normativisht është bërë e bëhet presion në shqiptimin patronimik me -AJ. Kjo tregon ngulitjen e prapashtesës –AJË shumë më parë në gjuhën tonë popullore me prirje specifikimi për emërtime toponimesh, mirëpo lidhur me këtë, do të bëhet fjalë paksa më hollësisht në një vend tjetër po në këtë punim, kur do të merret në trajtim grupi i fundit i formanteve me prirje specifikimi për emërtimin e vendbanimeve në gjuhën shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shtata, është e vërtetë se në tekstin e versionit të parë, që paraqitej nga Komisioni (2000), pos rasteve Ferizaj e Skënderaj nuk ndeshej numër i madh i vendbanimeve më -AJ fundor, kurse në versionin e dytë të propozuar të Komisionit dalin mbi 100 shembuj me këtë formant, d.m.th. pa pasur fare si mbështetje emërtimin paraprak të patronimit(!!??) dhe kjo bie në kundërshtim, siç u tha më sipër, edhe me vetë parimin e burimit patronimik të theksuar nga Komisioni në fjalë (2005) lidhur me përdorimin e formatit -AJ.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fundja, meqë në të kaluarën nuk është bërë diferencim ndërvariant -aj/-ajë (sepse një shqiptimi i tillë –aaj’ vërehej më fort vetëm te ne gegët ndoshta për arsye sepse –Ë-ja në këto vise nuk del aq e shqiptueshme dhe dallimi bëhet vetëm nga shqiptimi i dyfishtë i zanores fundore paroksitone. Pra ndoshta ky fakt i rastësishëm mund të ketë qenë për dikë arsye për ngatërrimin e këtyre vaianteve, siç u cekën më sipër rastet Zotaj e Zotajë-a, Zogaj e Zogajë-a etj.?! <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi, në rast rishqyrtimi, Komisioni duhet t’i rishikojë të gjitha rastet me -aj, siç janë edhe këto të propozuara nga R. Doçi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Perka/ Perkaj, Suka Sukaj, Bërrça Bërrçaj, Naka Nakaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por patjetër duhet t’ikorrigjojë paluhatje ato të tipit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krasniqaj (Burim,Vushtrri), Haxhizekaj (Pejë), Berishaj (Prizren), <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gashaj (Viti) etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sepse, siç u tha, tashti ka pushuar ai ndikimi i jashtëm, ndërsa për nevoja të brendshme formimet e tilla të vendbanimeve me –AJ, dalin fare të panevojshme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po përfundojmë me bindje se si të kishin qenë të njohura argumentat e sipërpërmendur, me siguri si në Shqipëri ashtu edhe te ne nuk do të lejohej një numër kaq i madh enorm homonimik i vendbanimeve të formohej me formantin -AJ pa pasur paraprakisht bazë mbështetëse patronimie.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe lidhur me këtë standardologët dhe institucionet tona duhet ta thonë e konstatojnë atë që i duhet më së miri shkencës dhe gjuhës sonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me prapashtesat etnonime: -AS, -AN, -AK<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndër prapashtesat më prodhimtare etnonime që shërbejnë edhe për emërtimin e vendbanimeve janë: formantet: -as, -an dhe -ak. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtime me AS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Komisioni i Prishtinës, sipas Regjistrit (2005), propozoi edhe një numër enorm të emërtimeve të vendbanimeve me prapashtesën -AS, deri sa e futi edhe në kuadër të parimit a të metodës së punës konstatimin e diskutueshëm, gjoja formanti -AS përdoret për toponizimin e shumë apelativave dhe për këtë, edhe pse pa të drejtë lejimi kontruktiv fjalëformues, pati këto tri mbështetje të paqortueshme:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Ky element fjalëformues ndeshet i dokumentuar në toponime antike të truallit iliro-shqiptar;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) nga studiuesit tanë ceket si mjet i përdorshëm për këtë destinim, ngase me të janë formuar emra topikë prej emrash dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) në Shqipëri, sipas Listës së vitit 1938 ndeshen afro 20 shembuj, ndërsa edhe aktualisht në Shqipri, të shtrira gjithandej, janë aktivë në këtë funksion afro 50 emërtime vendbanimesh të formuara me këtë formant, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lumas (Berat), Dermenas (Fier), Prrenjas, Lenias (Gramsh), Mollas (Elbasan), Mamurras (Krujë), Liqenas, Kallmas, Lekas, Miras (Korçë), Prrenjas (Librazhd), Remas (Lushnje), Valias (Tiranë), Piqeras (Sarandë), Zogas (Skrapar) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për sa u shprehëm më sipër, na duhet të sqarojmë, ndonëse nuk i mohojmë edhe ne tri pikëmbështetjet e sipërpëmendura, atëherë, pse e thamë si vërejtje: një përdorim të tillë enorm dhe mbështetjen e tillë gjithashtu si parim i diskutueshëm? Këtë do të përpiqemi ta shpjegojmë më poshtë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, themi kështu, sepse ky formant (ndonëse i dokumentuar që nga antika), sipas gjendjes së shqipes së sotme, del i specializuar pa mëdyshje parësorisht, jo për fushën e toponimisë, por për emërtimin e njërëzve sipas vendbanimit a prejardhjes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, është e vërtetë se edhe Xhuvani Çabej konstatojnë se me prapashtesën -AS janë formuar emra topikë prej emrash, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dukas, Çelnikas, Ferras, Fikas, Lekas, Misras, Vidhas,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por më poshtë po ata shpjegojnë që disa nga emrat topikë me -as, si Fikas, Gropas, Misras, Thanas, Vidhas, pas gjasë janë emra kolektivë, d.m.th., që baza fillestare e formimeve të toponimeve del gjithsesi tek emërtimet e njerëzve dhe lidhet me veprimtarinë a botën e tij të markuar me formantin -AS e jo nga toponimet, prandaj edhe ky fakt i jep të drejtë konstatimit tonë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, prania e emrave toponimikë në Shqipëri me -AS fundore nuk duhet të na habisë, sepse edhe atje mund të jenë bërë teprime ose zgjidhje analoge, pa kriter, pa i njohur mirë ligjet e brendshme të strukturës emërformuese globale të gjuhës shqipe që kishin të bënin me strukturën e modeleve fjalëformuese në kuadër të sistemit emëror të shqipes standarde sipas nënfushave përkatëse semantike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, ky formant shumë i përdorur për emërtimin e etnonimeve, për emërtime vendbanimesh nuk kishte shtrirje dhe as që ishte prodhimtar në të gjitha trevat shqipfolëse. Si argument po sjellim faktin që prof. Sulejman Drini nuk e shënon fare këtë formant si prapashtesë të mundshme toponimformuese, që do të thotë se në kohëhapësiren tonë deri atëherë (në vitet e ’70-a të shekullit të kaluar), kur u shqyrtua çështja e onomastikës së Kosovës, nuk ishte përftuar, te ne e më gjerë, asnjë emër toponimik me ketë formant-prapashtesë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pesti, bazuar në gjendjen e sotme të strukturës emërformuese të modeleve në fuqi me formimet e tilla arbitrare ne i nxjerrim problem vetes pa kurrfarë nevoje, pasi pajisjen e impiantit makinerik për prodhimin serik të mjetit të gatshëm gjuhësor e fusin pa nevojë në destinime të tjera dhe kështu e çorientojmë modelin e prodhimit serik të gjuhës sonë të krijuar aksiomativisht për mrekulli gjatë një procesi jo të pakët kohor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së gjashti është e vërtetë që sipas rregullit dalja e vendbanimeve me formantin -AS do të arsyetohej me ekzistimin paraprak të etnonimit përkatës (apelativit), nga i cili sikurse veprohej me emrat e patronimeve me –AJ do të emërtohej edhe qendra përkatëse e vendbanimit, zhvillim ky që mungon te shumica e rasteve të propozuara të vendbanimeve me –AS në të gjitha burimet përkatëse që konsultuam, qoftë nga hartuesit e burimeve të tjera, qoftë nga Komisioni i Prishtinës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së shtati, pas vërejtje-konstatimeve të mësipërme, shtrohet pyetja si të veprohet b.f. në emërtimin e banorit të vendbanimit, i cili, pra arbitrarisht do të jetë emërtuar me prapashtesën -AS?! Konkretisht, si të formohet emërtimi i banorit të vendbanimit të pagëzuar bie fjala tek emrat: dren DrenAS, mal MalAS ose dardhë DardhAS?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Natyrisht, sipas rregullit emërtimi i banorit për emrin oikonimik Dren del drenas, për Mal malas, ndërsa për Dardhë del dardhas, pra zgjidhje e rregullt që mundëson vetë modeli i prodhimi serik, por tani tek emrat e tillë të formuar pra jashtë kriterit normal: Drenas, Malas, Dardhas atëherë shtrohet pyetja si domosdo si të emërtohet banori? Sigurisht edhe në këto raste edhe pse jo normale do të gjindej një zgjidhje! Por tashti jo si zgjidhje e rregullt me mundësi të prodhimit serik, ngase me këtë dublifikim homonimik prapashtese, siç e thamë, krijohen pa nevojë vështirësi të ligjshme kuptimore brenda strukturës ligjërimore, sepse koncepti i ofrueshëm i banorit me -AS, këtu ngulfatet nga një koncept tjetër oikonimik, apo jo!?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera me një veprim të tillë jashtë modeli të ravijëzuar, po përsërisim, i krijojmë vetes vështirësi pa nevojë. Por, megjithatë duhet gjetur zgjidhje për formimin e banorit a të prejardhjes nga këto vendbanime.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Më poshtë po i përmendim disa nga prapashtesat e mundshme të etnonimit (banorit) që na ofrohen si zgjidhje jashtë modelit tëp ravijëzuar për Drenas, Malas e Dardhas:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) me disa prapashtesat të tjera, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. drenasjan, drenasak, drenarak, drenasar...(drenas!)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. malasjan, malasak, malasar, malasrak...(malas!)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. dardhasjan, dardhasak, dardhasar, dadharak... (dardhas!). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Mbase edhe me prapashtesën dyjare homonike -AS<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
drenas a malas a dardhas (pra, homonim me emrin e vandbanimit);<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) ose duke e hequr fare prapashtesën -AS: nga tema motivuese drenjan a maljan a dardhjan(!) e ku ta dimë. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, çështgja e emërtimit të banorit del problemore jo e ofruar si model<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, po të emërtohej vendbanimi përkatës me çfarëdo trajte a mënyre tjetër të pranueshme të rekomandueshme pa –AS fundore (që këtu momentalisht po i shënojmë në 8 versione, si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Dren a Mal a Dardhë, përkatësisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Drenesh Malesh, Dradhesh;,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Drenian/ë Malianë Dardhianë;,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Drenajë, Malajë, Dardhajë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Drenishë a Drenisht, Malishtë a Malisht, Dardhishtë a Dardhisht,;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Drenushë a Drenush, Malush a Malushë, Dardhush Dardhushë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Drenet, Malet, Dardhet;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) Drenion/ë, Malionë, Dardionë ...etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
atëherë emri i banorit vetvetiu do të formohej me -AS ose me -JAN, si p.sh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dren- drenjan a drenas, Mal- malas, Dardhë- dardhas<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
përkatësisht,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drenushë-drenushas, Malushë-malushas, Dardhushë– dardhushas ..., e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe me të vërtetë zgjidhja në raportin oikonim / emërtim banori, do të ishte gjithsesi fort e natyrshme dhe tepër e lehtë, ngase këtë model e ka të formuar gjuha jonë aksiomativisht, andaj është mëkat që ne, këtë rregull, për mungesë koncepti, mos ta respektojmë, në shqipen e sotme standarde, apo jo!?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqë të jetë, para se të propozohet ose të miratohet ndonjë emërtim i ri i vendbanimit me -AS fundor patjetër duhet pasur parasysh edhe rrjedhojat dëmtuese që dalin në kuadër të strukturën fjalëformuese të shqipes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuk do të ishte punë e urtë që pa nevojë t’u bihet ndesh modeleve a prirjeve tashmë të përvijëzuara fjalëformuese, siç ndodh b.f. me oikonimet me -aj e -as fundore. Dhe pikërisht rreth kësaj dukurie tash fill do të bëjmë fjalë më hollësisht, përkatësisht e kemi fjalën kur emërtimi i etnonim/patronimit ndërlidhur me emërtimin e vendbanimi të caktuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Raporti: etnonim-patronim/ vendbanim me prapashtesat<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-AJ dhe –AS:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Që në fillim e shohim të arsyeshme të përsërisim faktin se të gjithë studiuesit e pohojnë se prapashtesa –AS në shqipe del si formant i specializuar për formimin e emrave në fushën e etnonimisë, ndërsa prapashtesa -AJ del e specializuar për formimin e emrave në fushën e patronimisë, megjithatë, të shfaqurit e emrave oikonimikë në Shqipëri me këto formante nuk duhet të na habisë aspak, ngase studimet komplekse krahasuese nga kjo fushë e emërformimit, kanë munguar deri tashti. Mungonin ose janë bërë publike relativisht vonë, prandaj (me përjashtim të disa profesionistëve) mund të ndeshen kuadro në masë, të cilët ende nuk i njohin ose nuk i kanë përvetësuar e kuptuar si duhet rregullat e tilla formëzuese e fjalëformues, të cilat lypset zbatuar e respektuar rigorozisht. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Që formantet -as dhe -aj dalin të paqëndrueshme, si fjalë-temë motivuese në kuadër të një emri në cilësinë e vedbanimit, po japim disa shembuj që i volëm nga Shtojca speciale e Fjalorit të shqipes së sotme (1984) lidhur me formimin e emrave etnonimikë, d.m.th. kur emri përkatës i njeriut sipas banimit a prejardhjes del mjaft i ndërlikuar, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Si emërtime të vendbanimeve me -AJ janë shënuar nja 19 shembujt përfaqësues dhe pothuajse në shumicen e rasteve formanti -AJ del i zhdukshëm (i pamotivueshëm) me rastin e formimit të banorit me prapashtesën përkatëse etnonimformuese. Krahaso: Bicaj bicjan, Gegaj gegas, Lekbibaj lekbibas, Marisaj marcjot, Sinanaj sinanjot, Varfaj varfar/jot), Gjinaj gjinas etj. Vetëm të rasti Ferizaj ferizajas, ruhet formanti -aj si pjesë përbërëse emrit oikonimik temë-fjalëformues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe nga kjo pikëpamje shihet se oikonimet me –AJ, nuk kanë një formë të lehtë orietuese lidhur me emërtimin e banorit sikurse del rregulli b.f. duke respektuare emrin e vendbanimit si fjalëkuptimplote temëprodhuese, sikurse janë shembujt e rregullt: Bletajë bletajas, Prishtinë- prishtinas, Shkup-shkupjan; Drenisht–drenishtas, Malion-malionas, Dardharë-dardharas etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Edhe lidhur me emrat oikonomik përfaqësues më -AS del e njëjta dukuri, Ja disa shembuj: Dukas dukarak, Fikas fikasin, Lekas lakasak, Luaras luarasas, Mamuras mamurs/ak, Përrenjas përrenjak, Valias valiz/ak etj. Pra, prej 17 shembujve përfaqësues vetëm tre dalin identikë (homonimë) me emrin e vendbanimit, ndërsa të tjerët ndyshojnë, duke marrë formante të ndryshme, pa kriter, madje shumica dalin si raste të vetmuara, të diskutueshme.Vetëm te fshati Luaras formanti etnonimformues dublifikohet luarasas.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të vihet re që tek të gjithë shembujt e tjerë prapashtesa -AS zhduket dhe formanti që emërton banorin i vihet rrënjës që nuk e motivon oikonimin e caktuar, ngase nuk shënohet forma e plotë e emrit përkatës, koncept që mbart emri i vendbanimit, i cili sipas rregullit duhej të motivonte emërtimin e banorit, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe nga kjo pikëpamje shihet se emërtimi i banorit nuk ka rregullsi zgjidhjeje si b.f. te rastet që mund të jenë të rregullta, kur emri i fshatit shërben si temë fjalëfomuese, sipas skemës trerubrikashe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skema trirubrikashe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-----------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Emri i fshatit emërtim banori emërtim patronimi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1 2 3<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
-------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bicë-a, bicas ose bicjan Bicaj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjin/I, gjinas, Gjinaj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dardhë-a dardhas Dardhaj etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe studiuesi Jusuf Shpuza në librin e tij Vëzhgime për emrat familjarë të shqiptarëve, Shkodër1998, na ndihmon për ta kuptuar çështjen më mirë. Ai pasi konstaton se etnonimet shërbejnë si shtrat për lindjen e patronimeve, por edhe toponimet shërbejnë si gurrë e pasur për patronime, shpjegon se si rregull etnonimet vijnë gjithmonë nga emrat topikë, me përjashtim të emrave të ujrave, secili nga llojet e emrave të vendeve mund të shërbejë për krijimin e etnonimit dhe kjo realizohet me prapashtesat etnonimformuese -AS, -AR e -AK, ndërsa, siç thekson ai, prapashtesat -AS, -AR e -AN as që duhen konsideruar si prapashtesa patronimike, prandaj, do të shtonim ne: nuk duhet të jenë të pëlqyeshme as si bazë mbështetëse edhe për emërtimet e vendbanimeve mbi bazë patronimie. Me fjalë të tjera vetëm banorët e fshatit përkatës pa prapashtesën –AS ose –AJ në rast shpërnguljeje mund të kenë formuar emrin e fshatit me –AS ose me –AJ dhe kjo ka ndodhur në raste të rralla, prandaj ne shprehim rezervë, për formimet homonime me analogji dhe pa kontroll fare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shënuam kontatimin e mësipërm për të tërhequr vëmendjen se të gjitha këto prapashtesa, sidomos -AS, -AR, -AN si dhe -AJ mund të paraqiten si raste për formimin e vendbanimeve, por nuk i takojnë parësorisht kësaj nënfushe semantike. Sa për ta kuptuar një fakt të tillë besoj se mjaftojnë konstatimet që u paraqitën më sipër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, mendojmë se edhe formimet me -AS, si edhe ato me -AJ, sidomos në raste të reja, siç janë edhe propozimet e tri-katër burimeve të konsultuara, lypsen rishikuar. Aq më parë aq më mirë. Ndërkaq për emërtimet e rrënjosura që s’mund t’i ndryshojmë, i bartshim me shëndet për mot e jetë, por këtu është çështja të vihet rregull sa është e mundur në ato segmente të strukturës fjalëformuese, të cilat vetë jeta i ka rrafshuar dhe dalin si modele fort të qëlluara, andaj edhe studiuesit e sidomos standardologët ose gramatikanët tanë duhet ta kënë tashmë të njohur dhe ta respektojnë e rekomandojnë këtë strukturë fjalëformuese, e cila atavikisht del e formëzuar, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –AN (-J/AN ose -I/AN)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën AN gjithashtu janë formuar e formohen në shqipe emërtime të njerëzve sipas vendbanimit a prejardhjes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shkodër shkodran, Dibër dibran, Pejë pejan, Tropojë tropojan etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
përkatësisht me -JAN:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kukës kuksjan Shkup shkupjan, Lumë lumjan, Ashtë ashtjan, Prespë prespjan, Zhur zhurjan, Tropojë tropojan, Shalë shaljan, Zogu zogian, Itali italian etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por me këtë formant formohen edhe emërtime të njerëzve sipas profesionit, madje për raste të caktuara, siç janë emërtimet nga ndërkombëtarizmat me -IK(ë) fundore, tipi matematikan, fonetikan, onomastikan etj., ku ky formant pothuajse, del me cilësinë e prapashtesës së specifikuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo, çështë e vërteta, ky formant ka shtrirje mjaft të gjerë edhe në fushën e formimit të emrave toponimikë, pikërisht për nënfushën e oikonimeve. Sipas Listës së vitit 1938 dalin afro 40 shembuj me –AN fundore, ndërkaq sipas Regjistrit të Komisionit të Prishtinës (2005), te ne, dalin në funksion afro 70 raste, po ashtu me -an fundore. Prej tyre afro tridhjetë janë ndryshuar në versionin e propozuar nga Komisioni. Ç’është e vërteta, ndonëse ky formant (-AN) është identik me atë të serbishtes, edhe pse në atë gjuhë i shtohet zakonisht një –e fundore, që përdoret për të njëjtin destinim, krahaso: Deçan/Dečane, Zveçan/Zvečane, Reçan/ Rečane, Leshan- Lešane etj., në Regjistër ndeshim të propozuar disa emra të rinj të emërtimeve të vendbanimeve po me këtë formant si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Babushan, Lisan, Bardhoshan, Bardhan, Plakan, Ilirian, Urban, Gugullan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që nuk duken të pambështetur. Në Shqipëri ndeshim afro 90 emërtime vendbanimesh me -AN fundore. Si duket, formimet e tilla i takojnë traditës së hershme të formimit të oikonimeve me këtë formant në gjuhën tonë. Janë disa raste që identifikohet emri i antroponimit që del i formëzuar si oikonim si p.sh. Bogdan, Marjan, por te disa shembuj të tjerë prapashtesa -an ose -tan del qartë si element fjalëformues, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vreshtan, Bishan, Qyrkan, Tregtan, Hajdaran, Gjinan, Reçan, Reshtan etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prof. Rexhep Doçi i pranon ose i propozon disa emërtime të reja me këtë formant fundor si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mikan, Peran, Orlan, Rajan, Melçan, Baran, Gllogjan , madje edhe Plakan e Zototan<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se disa emërtime me –AN (-jan) për veshin e dikujt tingëllojnë sllavisht si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pojan, Poroçan, Odriçan, Lozhan, Grabjan etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse shpjegimi etimologjik i këtij formanti ndërlidhet interferencisht me formantin latin -ANUS dhese në gjuhën sllave (serbe) trajtat e tilla sllavizohen zakonisht me shtimin e një –E fundore, përsëri mund të thuhet që ky fakt dëshmon për ndërndikimin ose simbiozën e shqipes që në lashtëni me gjuhën sllave në formimet e tilla.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi mendoj se kjo trajtë e formantit duhet dalluar nga trajta tjetër -JAN (zhurjan, grabjan), ngase trajta e dytë –JAN, edhe pse ndeshim ndonjë oikonim si: Pllanjan, Borovjan, Dhuvjan, Drovjan, Derjan, fundorja e tillë del zakonisht si një formant i specifikuar për emërtim banorësh, si dhe ato me -I/AN ( ku i-ja nistore del kryesisht si formë e ndikimit të huaj ose si ndryshim i j-së shqipe për mos ngatërresë lexim-shqiptimi në shqipe të NJ-së) që do të jenë objekt analize veçan në vijim, sepse formantet -JAN e -ANË si afikse autoktone nuk dalin të ndërlikuara me formante të huaja, sikurse –AN dhe -IAN.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me –AK<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe prapashtesa -AK është etnonimformuese. Në Listën e vitit 1938 ceken 5 emërtime, tri prej tyre kërkohen të zëvendësohen: Karakullaku, Zemblaku, Kularaku, ndërsa kërkohet aktivizimi i dy shembujve zë rinj që konsiderohen si emërtime të pështatshme: Muzaraku dhe Zezaku. Ndërkaq sipas Regjistrit të Komisionit të Prishtinës dalin në funksion afro 20 shembuj vendbanimesh me –AK fundore. Prej tyre, sipas versionit të propozuar, 11 shembuj mbesin të pandryshuar të tjerët pësojnë ndryshime. Kështu përveç shembujve nga tradita:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bablak, Bunjak, Çitak, Vitak, Raçak, Leshak, Halabak<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
bien në sy edhe tre shembuj të formuar mbi fjalë-tema shqipe që tingëllojnë freskët, si: Gurak, Mirak e Rrafshak.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe te shembujt e tillë si duket ka ndikim reciprok i emërtimit të etnonimit dhe ai i toponimit të ri që dalin si homonime për nga shkrimi e shqiptimi, por në kontekst ata dallohen qartë edhe nga shkronja e madhe, karakteristikë e emrit të përveçëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri del një numër jo i madh i emrave të vendbanimeve me -AK fundor, si b. f.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bidanak e Zhablak (Durrës), Persnak (Berat), Dushkarak (Vlorë) Kamarak (Permet), Çifllak (Konispol, Çipllakë (Fier), e ndonjë tjetër,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por që nuk paraqesin model të qëndrueshëm. Sidoqoftë, rastet e reja te ne si dhe ato në funksion në Shqipëri tregojnë se formimet me këtë formant janë gjithsesi të pranishme dhe si raste janë të pranueshme. Dr. Rexhep Doçi, propozon trajtën Hodak për Hodec, duke e cilësuar formantin -ak si prapashtesë ilire-shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse dihet fakti se ky formant del në interefrencë me atë të burimirt sllav, sipas lëndës që trajtuam kjo prapashtesë hyn në kuadër të prapashtesave të përvetësuara në gjuhën tonë, qoftë për formimin e patronimeve, qoftë të oikonimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, duhet pasur parasysh faktin se prapashtesa -ak sikurse -as e -an, ndonëse dalin të specifikuara më tepër për nënfusha të tjera semantike, në raste si të veçanta dalin të përdorura si të paqortueshme edhe në nënfushën e emërtimeve të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç. EMËRTIMET ME PRAPASHTESAT E SPECIFIKUARA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËR EMRAT E NJERËZVE SIPAS PROFESIONIT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si prapashtesa të specifikuara për nënfushën e emrave sipas mjeshtërisë a profesionit do të trajtohen formimet me formantet -ËS, -TAR e -AR si shumë prodhimtare dhe -OR. joprodhimtare në atë fushë. Të shohim tashti sa është manipuluar me prapashtesat e tilla në emërtimin e vendbanimeve përgjithësisht dhe në veçanti sipas Regjistrit të Prishtinës (2005).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -(Ë)S<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesa -ËS del e specializuar për emërtimin e emrave të njerëzve sipas profesionit, sidomos mbi bazë foljore, por edhe mbi bazë emërore (ndonëse më pak), prandaj edhe në emërtimin e vendbanimeve del e kursyer. Në Regjistrin e vititi 1938, pa përjashtuar qytetet ndeshim vetëm këta dy shembuj: Kudhësi dhe Shalësi, madje edhe në Regjistrin e Komisionit (2005), ndeshim pak oikonime me –ËS. Në të vërtetë, ndeshim dy raste Shalës e Shterpës. Edhe në Shqipërinë e sotme emrat më -ËS janë të pakët për nga numri, por zgjojnë interes disa emra qytetesh e fshatrash të njohur si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kukës, Durrës, Gjerbës, Babës, Shalës (Kolonjë, Elbasan, Durrës), Kudhës (Himarë,)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër, por që tashti nuk paraqesin model. Po e veçoj emërtimin Shalës si rast, që te ne njihet një fshat me emër fisi Shalë (serb. Sedlare), ndërkaq emri i banorit del shaljan, sepse shalës asociacionon mjeshtrinë e shalpunuesve (shaltarëve).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, pra me trajtën shalës, nëse kemi për bazë specifikimin e prapashtesës –ËS, më tepër kuptojmë veprimtarët e dalluar nga emërtim i fshatit apo fisi, ngase emërtimi i banorit më natyrshëm, bëhet në trajtën shaljan për këtë tip temëprodhues, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se ky formant –ËS del mjaft aktiv edhe në formimin e mjeteve të punës, mirëpo emërtimet e njerëzve sipas profesionit, përkatësisht të veprimtarisë së tyre mbizotërojnë, andaj përzgjedhja e formantit –ËS, për vendbanime nuk është e këshillueshme, sidomos në rastet kur formon homonimi të vrazhdë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me -TAR e -AR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në monografinë rreth emërtimit të njerëzve sipas profesionit funksioni i këtyre dy prapashtesa –TAR e –AR (veç e veç) është trajtuar mjaft në hollësi, andaj edhe këtu po i përmendim veçmas, po vështuar nga pikëpamja e oikonimformimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me -TAR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Që në fillim po cek se prapashtesa -TAR, e cila për nga prejardhja është e krahasueshme me formantin -tara të hititishtes dhe -dar të persishtes, por që mund të jetë edhe një -T+Ar e burimit vendës) del e specifikuar për emërtimet e njerëzve sipas profesionit, por për dallim nga prapashtesa –ËS, jo aq mbi temë foljore mihtar, ngrohtar, rendtar, por mbi temë emërore, si: qymyrtar, samartar, këpuctar, lavërtar, tregtar etj. Gjithsesi nuk del e përdorshme për emërtimin e vendbanimeve. E ndeshim vetëm te rasti Leshtar, sipas Regjistrit (2005). Kështu ndeshet edhe në serbishte si Leštari. Edhe në Shqipërinë e saotme nuk bien në sy emërtime të vendbanimeve me këtë formant.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me –AR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për emërtimin e vendbanimeve prapashtesa -AR del më e angazhuar se ajo -TAR, por edhe kjo jo në numër aq të madh. Edhe prapashtesa -AR del e specifikuar për fusha të tjera semantike, siç është nënfusha e emërtimeve të njerëzve sipas profesionit të disa zejeve të trashëguara, madje për ndonjë nënfushë tjetër del pa konkurrencë, siç është tipi: kështjellar, vendar: dhenar, lopar etj., por në raste të tjera kur del në konkurrencë ose në përdorim paralel ajo qëndron nën hije në krahasim me prapashtesën –TAR, si emërtim profesioni, ku kjo e fundit -tar del më e parapëlqyer, si: djathtar, këmishtar, gjiztar, gjahtar, artar, ortar etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesa –AR del e angazhuar edhe për emërtimin gjësendeve konkrete a të mjeteve të punës dhe sidomos për etnonime si gjakovar, pogradecar etj. Megjithatë, në Regjistrin në shqyrtim (2005) ndeshim nja 8 emërtime të propozuara oikonimike me këtë prapashtesë, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lumar, Rrezar, Bletar, Drenar, Luftar, pastaj Capar, Delmar, Vneshtar, Druar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për mendimin tonë për të gjitha këto (hiq emërtimet e ngulitura), kur kemi parasysh specifikimin e këtij formanti në fusha të tjera semantike, më mirë do të ishte të propozohej ndonjë afiks tjetër ose ndonjë mënyrë tjetër e fjalëformimit për rastet e sipërpërmendura.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listen e vitit 1938, me –AR fundore, ndeshim vetëm këta shembuj: Zezar’, Pendar-i, Mesar-i…<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipërinë e sotme ndeshim emërtime fshatrash me këtë formant fundor që arrin numri afro 30 sosh, por edhe ky fakt nuk duhet të jetë motivues për formimin e emërtimeve të reja me formantin -ar. E ndeshim shumë të përdorur për etnonime edhe në gjuhën serbe, por edhe në për ndonjë oikonim edhe në atë gjuhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po shtojmë edhe këtë se edhe çifti i formantit -AR në femërore -ARE nuk del prodhimtar për nënfushën semantike në shqyrtim. Ne Regjistrin e Prishtinës ndeshëm vetëm rastin Brezare e asnjë tjetër, mirëpo formanti -are del në konstaminim me formën -arë. Jemi dëshmitarë se në shumicën e rasteve ngatërrohet shqiptimi i vendbanimit me prapashtesën përkatëse fundore: -ar, -arë e -are (p.sh. Llukar Llukare dhe Llukarë ose Shpatar Shpatare Shpatarë. Te trajtat e fundit Llukarë Shpatarë-ARË del si një formant i veçantë që ngjason me gjymtyrët të kompozitës të tipit Fush+arë, d.m.th. si ara në Fushë: Fusharë ose ara e Llukës mund të zbërthehet Llukarë, ashtu si Shpatarë, ara e Shpatit (në Shpat) etj. Kjo çështje këtu vetëm sa po ceket jo pa arsye, sepse sipas Regjistrit dalin të shënuara disa raste me -AR fundore, por që asociacionojnë zbërthimin me siprapshtesën -ARË, po kjo dukuri do të diskutohet më gjerësisht në fund të këtij nëntitulli, kur bëhët fjalë për prapashtesat e grupit të fundit, me prirje specifikimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, kur kemi parasysh ngarkesën e madhe të prapashtesave -TAR e -AR në nënfusha të tjera semantike, na merr mendja se nuk ka nevojë të propozohen emërtime të reja vendbanimesh me këto formante, prandaj edhe propozimet e R. Doçit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shpatar, Bolar, Dumar, Gërnçar,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
jo se nuk janë të qëlluara, por për hir të specifikimit të strukturës përkatëse fjalëformuese lypset rishikuar, ngase për emërtime të tilla dalin më të specifikuara ose më të përshtatshme disa prapashtesa të tjera.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me -OR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formimet me prapashtesën -OR (që për një kategori emrash e mbiemrash konsiderohet me të drejtë e burimit vendës) më fort u takojnë nënfushave të tjera semantike dhe nuk janë prodhimtare në fushën e toponimisë. Kështu themi se prapashtesa -OR del shumë aktive dhe prodhimtare në formimin e mbiemrave, por edhe të sendeve konkrete a të mjeteve të punës, prandaj prania e tyre në nënfushën e emërtimeve të vendbanimit duhet konsideruar si rastësi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga kjo që u tha del se shembujt e propozuar sipas Regjistrit, sado atraktivë që duken, nuk ia vlen të favorizohen. Si mbështetje për këtë që thamë është fakti se është e vërtetë se trajtat e propozuara:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rrezor, Pleqnor, Lisor, Trimor<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
nuk i ndeshim në FGJSSH, madje as si emra të përgjithshëm. Fjalën rrezor e ndeshim vetëm si mbiemër. Ndërkaq nga tema pleq- del emri i veprimtarit: pleqnar, jo pleqnor, nga tema lis- nuk ndeshim as mbiemër me -or lisor, po ashtu nuk ndeshim as trimor, por trimshor dhe trimosh, prandaj del i drejtë konstatimi se edhe për tipin e emërtimeve në shqyrtim ky formant nuk duhet konsideruar si prodhimtar. Po e theksojmë edhe këtë fakt, me interes për kulturë të përgjithshme, se ky formant (-OR) nuk del prodhimtar as për formimin e njerëzve sipas profesionit. Sidoqoftë, është e vërtetë se te ne ndeshim disa emërtime të vjetra oikonimesh si Nishor, Mramor që tashmë kanë mbetur si raste të vetmuara ashtu si edhe rastet në Shqipëri: Damnor, Lefteror Thartor e Neshor. Pra as në Shqipëri nuk ndeshim shumë shembuj me këtë formant fundor, pos dy rasteve të sapocekura, prandaj këto fakte komisionet përkatëse, tashpërtash dhe tashembas duhet t’i kenë parasysh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi është me interes të ceket edhe fakti tjetër lidhur me këtë. Është fjala se edhe toponimet e vjetra të identifikuara me -OR fundor si Pyllor e Mashkullor që i cek R. Mulaku, sot ashtu nuk i ndeshim dot. Pyllor nuk figuron fare, ndërsa Mashkullor del në trajtën Mashkullorë, pra me -ORË fundore e jo me -OR. Madje mund të konstatojmë që në Listën e vitit 1938, pothuaj nuk propozohet asnjë shembull i përshtatshëm me –OR.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, kur dihet angazhimi shumë i madh i formantit -OR në nënfusha të tjera semantike mendojmë se formimet për tipin e emrave të oikonimeve me këtë prapashtesë duhet kursyer ose e thenë me fjalë të tjera assesi nuk duhet me i favorizue.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
D. FORMIMET MBI BAZË NGA VEPRIMTARITË E TJERA SEMANTIKE ME PRAPASHTESAT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËRKATËSE TË PËRVETËSUARA<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtu, si veprimtari të tjera, do të përfshihen tri nënfusha semantike:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. nënfusha e emërtimeve të sendeve a të mjeteve të punës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. nënfusha e nocioneve abstrakte dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. nënfusha e nocioneve emocionuese (zvogëluese a përkëdhëlëse).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet nën ndikimin e sendeve apo të mjeteve të punës <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në formimin e sendeve konkrete prapashtesat përkatëse më prodhimtare janë: -se, -ore, -are, -zë, përkatësisht -ës, -or, -aç, të cilat kanë karakter polisemantik, sepse dalin të angazhuara edhe në nënfusha të tjera semantike, prandaj është vështirë të dallohet hisja që mund të ketë emri i mjetit konkret me prapashtesimin përkatës në formëzimin e oikonimit të caktuar. Në nëntitullin e mëparshëm pamë se edhe mbi fjalë-tema të mjeteve konkrete (emrave pa ndajshtesë) kishin mbështetje disa formëzime vendbanimesh, si: Kosh, Strall, Trinë, Thupër etj., që në një farë mënyre lidheshin me vendin e caktuar. Madje edhe po të formohej ndonjë fjalë e prejardhur mbi këtë bazë, ato vetvetiu më lehtësisht do të kuptohen si formime që u takojnë fushave të tjera semantike, siç është nënfusha e emërtimit të njerëzve sipas profesionit ose semantika e nënfushës së emrave emocionalë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso: Kosh koshore, Trinë trinëz, Strall strallc, Kudhë kudhëz,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
kudhës, Pallë pallush, pallosh etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po e cek kalimthi një sugjerim jo të qortueshëm që vjen sipas etimologjisë popullore lidhur me oikonimin Palluzhë. Nuk është largmendsh interpretimi që fshati Palluzhë (serb, Poluže pol+uže) sipas shqiptimit shqip të ketë për mbështetje pikërisht fjalë-mjetin pallë-a (shpatë) që pastaj i është shtuar prapashtesa -ushë, përkatësisht -UZHË (me SH-në e sforcuar në ZH), dhe kështu ka pasur semantikë mbase më kuptimplote seç mund të kuptohen sot emrat pallush pallosh, që do të thotë një njeri “babaxhan” që loz mirë me shpata! Pra, si po shihet edhe këtu shpjegimi me asociacion doli në nënfushën e emërtimit të njerëzve sipas veprimtarisë së tyre. Rreth sugjerimit në fjalë shih edhe mendimin e shprehur nga Mr. Hasan Dulaj, në gazetën Rilindja, më 28 prill 2000, f. 19.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, mund të konstatohet se nga emrat mjeteve pa ndajshtesë me simbolikë të veçantë mund të formëzohet emërtimi i vendbanimit, ndërsa nga emrat me ndajshtesa jo aq, ngase formimet e tillë orientojnë drejt nënfushave të tjera semantike, varësisht nga specifikimi kuptimor që ka prapashtesa në strukturën përkatëse ligjërimore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet nën ndikimin e emrave nga fusha e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
nocioneve abstrakte<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe nga emrat abstraktë me prapashtesat përkatëse të specifikuara për këtë destinim, siç janë prapashtesat -I, -SI, -SHMËRI nuk formëzohen zakonisht emërtime vendbanimesh. Madje as që mund të bëhet fjalë për ndonjë model të kapshëm që lidhet drejtpërdrejt me këto dy nënfusha semantike në këtë mënyrë drejtpëdrejt. Mirëpo ka raste të ndikimit të tërthortë, siç janë edhe format ndërmjetëse të emrave të njerëzve sipas veprimtarisë së tyre e të tjerë, siç e pamë te rastet e propozuara Pleqnor, Trimor etj., që lidhen me emrat abstraktë pleqni, trimëri. Ndonëse emrat e tillë mund të paraqesin simbolikë mjaft të fortë, megjithatë ajo simbolikë mund të shprehet zakonisht me mënyra a prapashtesa të tjera më të specifikuara.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi në tranferimin e semantikës e ka hisen e vet edhe emri bazë i kuptimit. Dihet se emrat abstraktë, pos me prapashtesat: -I, -SI, -SHMËRI, -RI, formohen edhe në mënyra të tjera, siç janë emrat prejfoljorë me -IM, -ESË, -OJË e ndonjë tjetër. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me –I<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas lëndës së shtruar në Regjistër dhe përgjithësisht del e nevojshme të sqarohet formimi i emrave toponimikë me prapashtesën -I ashtu si dhe i llojeve të ndryshme të emravet ë ashtuquajtur “të modës”.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se me prapashtesën -i (e cila konsiderohet me origjinë i.e. (-ijë), si në Shqipëri, si te ne, ndeshim disa raste të emërtimeve të vendbanimeve, ndonëse këtu tashti në kontekst dalin si emra konkretë gjeografikë dhe pak kanë lidhje me konceptin abstrakt. Ne trajtuam formantin -i në këtë grup, vetëm për arsye se kështu del i regjistruar në burimet tona normative.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistër ndeshim ndonjë oikonim me -I fundore, por kjo zakonisht ka ardhur nga asimilimi ose ndërndikimi i fundoreve barasvlerëse -inje e -ina të serbishtes, siç janë rastet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Vllahi (Vlahinje), Viti (Vitinje), Sopi (Sopina),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por ndeshim edhe emra të rinj, si Labi (për Llapçevë) Livadhi (Petrovosellë) etj., por edhe ndonjë tjetër me –I fundore si huazim nga turqishtja, si p.sh.: Sazli, Azizi. Edhe në Shqipëri ndeshin disa emra me -I fundore si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhermi, Peshkëpi, Vërri, Peshkopi, Komësi, Dangëlli, Kutali, Solari.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, prapashtesa -I, ndonëse nuk paraqet ndonjë model të veçantë, ku do të nënkuptohej edhe motivimi semantik i nënfushës që mbulohet, ajo del si formant identifikues prapashtesor për emërtimin e disa vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me emra të ndryshëm abstraktë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dhe nga emra vetjakë (të modës)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtu si më karakteristike shënuam disa shembuj me prapashtesat: im, me fundore të tjera dhe me -ojë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Shembuj me –IM<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si emra të modes kanë hyrë në kuadër të emrave të vendbanimeve mjaft emra prejfoljorë me prapashtesat përkatëse, ndër ta dallohet emrat me prapashtesën –IM, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Agim, Afrim, Betim, Bleran e Blerim, Çlirim, Burbullim, Burim, Përparim, Trim, Besim, Burim, Kushtrim, Kujtim, Lulëzim, Kujtim, Ndriçim, Burim etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Shembuj me fundore të tjera<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është i vërtetë fakti që nga periudha e Pavarësisë dhe e Çlirimit për këtë destinim janë përdorur edhe emra me fundore të tjera për motivim të ngjashëm, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Liria, Drita, Fitore (në Shqipëri), në Kosovë: Qëndresa, Fortesa, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe për të gjithë këta shembuj vlen konstatimi edhe pse nuk krijojnë model, assesi nuk mund të quhen të qortueshëm, përkundrazi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Shembuj me -OJË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndër shembuj prejfoljorë si të modës si më sipër i futëm edhe emërtimet toponimike me prapashtesa –OJË. Ne, shembujt e tillë po i trajtojmë si pikë më vete, edhe pse në Regjistër (2005) ndeshëm vetëm emërtimin e vendbanimit Burojë. Këtë e bëmë, për arsye se kjo fundore-prapashtesë del e specifikuar për tipin e prejpjesorëve pandajshtesorë të foljeve me -Oj, ngase njëherazi ky formant fsheh prirjen në vetvete për të mbuluar një fushë të veçantë semantike që ka të bëjë pikërisht me vendin e caktuar të cekur në temën fjalëformuese. Krahaso, tipi Burojë nënkupton një vendburim, po që mund ose del e formëzuar edhe si oikonim. Madje edhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
nga shembujt e tjerë të ngjashëm nga mënyra fjalformuese mbulohet kuptimësi e ngjashme si Blerojë (vend blerimi), Peshkojë (vend peshkimi) Lëmojë (vend i lëmuet), Pushojë (vend pushimi) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në burimet iokonimike ndeshëm këta shembuj me –OJË fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bahullojë, Betojë, Bellojë, Brojë, Barbullojë, Drojë, Osojë, Usojë, Mllojë, Merkojë, Sopojë, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi kjo dukuri mbetet të ndiqet. Sidomos zgjon interes qëndrueshmëria e trajtës –OJË në emërtimet e përpunuara (deformuara) sllave në gojën e shqipfolësve nga polje në p/ojë, por edhe të greqishtes polis siç janë trajtat:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Voskopojë, Trojë, Tropojë, Velipojë, Topojë, Postopojë, Rasnopojë, Konstantinopojë etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d.m.th. nga trajta polje (fushë) përkatësisht polis (qytet -vendbanim) që në shqipe në sistemin ligjërimor janë futur në trajtën- p/ojë, d.m.th., me prapashtesë-fundoren, sigurisht ose me gjasë më parë ekzistuese të konsoliduar në protoshqipe –OJË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur është fjala tek emërtimi Velipojë (sll. *Veliko polje - fushë e gjerë), fjalë kjo që përdoret si emërtim vendi edhe në Vermosh, ashtu edhe në krahinëzen bregdetare të Shkodrës. Por edhe gjatë sikrahinës si tillë gjithandej rreth bregdetit shkodran kur ka shtrirje përdorimi në disa lokalitete:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. si emërtim krahinëze,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. emërtim fshati,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. emërtim qendre banimi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. si emërtim Zharraku (rezervati gjuetie) si dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5, si emërtim plazhi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
andaj a s’është më mirë, më shqip, që emërtimi i tillë të zbutet sadopak shprehimisht, sidomos andej nga qytetëza bregdetare me sinonimin Pushojë, Det/pushoja e Shkodrës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu mund të jetë arrirë, apo jo shprehja, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shkodra duhet të krenohet me Detpushojën e vet (kupto: plazhin dhe qytezën bregdetare shkodrane). Synimi është që Pushoja (det-pushoja shkodrane) ta zëvendësojë së paku një pjesë të kuptimit Velipojë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Madje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fjala Det-pushojë ka mundësi me dalë si antonim i togut: mal-pushojë Malpushoja shkodrane nëTheth, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ky është vetëm një sugjerim që cyt faktorët për zgjidhje edhe më të mira e më të përshtatshme. Gjiththsesi, le të vlerësohet sugjerimi që pushimorja bregdetare mund të zëvendësohet fare natyrshëm, apo jo, me barasvlerësin Det-Pushoja Shkodrane?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si përfundim, pra, nga emrat e përgjithshëm abstraktë, përkatësisht emrat vetjakë të njerëzve e të tjerë në bazë kryesisht prejpjesorë me prapashtesën –IM e që shprehin ndonjë simbolike të posaçme mund të formëzohen si emra të vendbanimeve, por lidhur me këtë nuk del ndonjë model përthithës që mund të përgjithësohet, pos formimeve me -OJË fundore, siç doli edhe emërtimi emocionues kuptimor Pushojë (bregdetare ose malore) shkodrane, i theksuar prej nesh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me prapashtesat emocionuese<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(zvogëluese a përkëdhelëse)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si prapashtesa të natyrës emocionuese-zvogëluese më të shfrytëzuara për emërtimin vendbanimeve janë: -USH/-USHË, -OSH, -OZ dhe -TH, -ZË/-ËZ.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -ush/-ushë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën -USH -USHË në Regjistër (2005) dalin pak emra të vendbanimeve. Me prapashtesën -USH doli emri Drenush, ndërsa me -USHË:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kajushë, Mirushë, Pagarushë, Batushë, Gotovushë, Opterushë, Tanushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipëri dalin emra fshtarash me USH fundore, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bubullush, Melgush, Gapush e Lakelush, Lekdush, Gajush, Vojush,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por edhe me -USHË: Vlushë, Leminushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ndeshëm këta dy shembuj vendbanimesh: Bardhushe dhe Grindushë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Megjithë ngjyrimin përkëdhelës ose jo, që mund të marrë emri i caktuar me këtë formant, nuk mund të thuhet se kjo prapashtesë del e rezervuar për emërtimin vendbanimeve në shqipe, ndonëse nuk përjashtohet prirja.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –osh<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me formantin -OSH, e cila del në interferencë edhe me shembuj të ngjashëm nga sllavishtja, por që R. Doçi të shembulli Dashinosh (për Dashinoc) e quan më të drejtë prapashtesë popullore shqipe, dalin emërtimet e mbështetura nga tradita:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirosh, Dumosh, Kmetosh, Bukosh, Dobrosh,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pra në numër modest. Në Listën e vitit 1938 ndeshëm këta dy shembuj: Mirosh-i dhe Bardhosh-i. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri aktualisht ndeshëm fshatrat: Vërmosh, Ktosh (Shkodër) dhe malin Tarabosh. Për mendimin tonë, del i motivueshëm vetëm emri Mirosh, prandaj edhe lidhur me këtë formant vlen konstatimi i mësipërm që u dha për prapashtesën -USH /USHË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me -OZ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E futëm në këtë grup si fundore emocionuese ose jo edhe trajtë-fundoren –OZ, me të cilën nuk dalin shumë shembujt, megjithatë është e pranishme në disa oikonime, siç janë fshatrat:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kakokoz (dy fshatra), Gjorgjoz, Karkanjoz, Kollovoz, Çartalloz<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po i shënojmë edhe toponimet: Gramoz (mal) dhe Ranivoz (gropë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë shembujt e tillë i ndeshim në viset jugore, kemi të bëjmë me sforcimin e fundores së prapashtesës -0S në -OZ, apo kemi të bëjmë me ndonjë terminologji tjetër lypset gjurmuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe kjo fundore-prapashtesë nuk tregon prirje shumimi për emërtimin e oikonimeve në gjuhën shqipe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Emërtimet me prapashtesat zvogëluese –TH dhe –ZË/-ËZ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me –TH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën zvogëluese –TH, në Regjstrin 2005 të Prishtinës nuk e ndeshim asnjë emërtim vendbanimi përveç Kryth (Pejë), ndërsa nga burimet në Shqipëri përveç këtyre 3 shembujve:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjemth-i, Balldreth-i dhe Lajkth-i<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndeshim edhe këto toponime me –TH fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ukth, Armeth, Arth, Valth, Fikth, Frankth, Greth, Kryezjarrth, Theth,Lusarth, Liqeth,Vrith, Malth,Melth, Shqath. Xath, Rmath.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse kjo fundore (si prapashtesë zvogëluese) në fakt nuk paraqet domosdo diçka të vogël, kjo mund të shfrytëzohet, në raste të caktuara, si me thënë, emocionalisht si simbolikë e paqortueshme edhe si prapashtesë oikonimformuese, sikurse simotra e vet: -ZË/-ËZ,.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me -ZË/-ËZ<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Jo vetëm ndaj prapashtesës zvogëluese –TH, por edhe në krahasim me prapashtesat e tjera zvogluese-emocionuese të sipërcekura, formimet me prapashtesën -ZË/ËZ, dalin në numër më të madh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Listën e vitit 1938 ndeshim afro 40 shembuj me –ZË fundore. Kështu përveç shembujve nga tradita si Bulçizë, Qytetzë, Varreza etj.,ndeshëm edhe një shumicë shembujsh përkëdhelës ose emocionues të rij, si<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Njomëza, Pemëza, Lajthiza, Manëza, Vereriza, Ujza, Mollëza, Gurrëza, Rrethujëza, Hijëza, Çukëza, Vashëza, Dafinëza, Pjeshkëza etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Listën e vitit 1942 ndeshëm disa emërtime me këtë formant:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjyteza, Mireza, Bardhëza, Koshëz, Kosëza.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po në mbështetje të fundores –ZË ose -ËZ së temës fjalëformuese, siç e pamë prapashtesa në trajtën, del mjaft e shfrytëzuar për emërtimin e vendbanimeve edhe në Shqipërinë e sotme, siç dëshmojnë edhe shembujt:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shqëz (Berat), Marinëz (Fier)), Shtepëz (Gjirokastër), Lojz, Dimëz, Dejëz, Klinëz, Shegëz, Kështjellëz, Ulëz, Bajëz, Balëz, Dyz?, Lugëz, Urëz, Ulëz, Mollëz. Gurëz, Dimëz, Dejëz, Klinëz, Kështjellëz, Lumëz, Shegëz, Flerëz, Ulëz (Mat), Arrëz, Mirëz, Shalëz, Manëz etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ja edhe disa shembuj me variantin –ZË, gjithandej:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Burimzë (Durrës); Gabrrizë, Firzë, Orizë, Shupenzë, Qafrezë, Fierzë (Mirditë), Vilzë, Mezezë (Tiranë), Shëmrizë (Gramsh), Shezë, Gjergjizë, Rranzë, Ujz, Gjytezë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, edhe në Kosovë del e shfrytëzuar kjo prapashtesë. Sipas Regjistrit të Komisionit (2005), ndeshëm aty jo shumë shembuj, por shumica prej tyre dalin të mbështetur sa i përket temës së qartë fjalëformuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, për mendimin tonë trajtat: Gmizë, Shtarzë, Vernez, Zojz, Shkozë, që dalin në Kosovë kërkojnë sqarim, ashtu si edhe disa emërtime me këtë formant, të cilat i lejoi Komisioni i Prishtinës (2005), duke e kthyer C-në fundore të fjalës në Z, si p.sh. Smolizë për Smolicë, Hërtizë për Hërticë, Lashtizë për Lashticë, por që, mesa pamë, nuk dalin në versionin e fundit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë regjistër- dokument 2005, përveç trajtave me variantin –ËZ: Arrëz, Baltëz, Gurëz, Thanëz, ndeshim më shumë shembuj me variantin –ZË, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bajzë, Burimzë, Fierzë, Grykzë, Gjytezë, Lajthizë, Mirzë, Manzë, Ujzë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kjo prapashtesë përdoret në numër të konsiderueshëm edhe për emërtimin e sendeve ose të mjeteve konkrete të punës dhe domosdo sendi i emërtuar nuk paraqet diçka të vogël ose emocionuese. Kjo vlen edhe për emërtimet e oikonimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, të gjithë shembujt e vendbanimeve me prapashtesën –ZË/-ËZ të mirëfilltë dalin të paqortueshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç u pa nga vështrimi i mësipërm i këtij nëntitulli prapashtesat e emrave të mjeteve të punës si dhe ato të emrave abstraktë drejtpërdrejt nuk shihet se kanë ndikim në formimin e emërtimeve të vendbanimeve, por simbolika e emrit të caktuar, në mënyrë të tërthortë del motivuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë kontekst vlen të ceket prapashtesa -I, e cila del e identifikuar si prapashtesë që zgjidh mjaft raste nga fusha e oikonimisë, por nga ana e motivimit nuk mund të thuhet se paraqet model prodhimtar, ashtu si edhe shembujt prejpjesorë, me prapshtesdat –IM, -OJË etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithashtu për formimin e vendbanimeve përdoren edhe emrat me prapashtesat zvogëluese si -ush/-ushë, -osh dhe -TH e -ZË, ndër të cilat prapashtesa –ZË, në dy-tri versionet: -Z -ËZ, e ZË, ka përdorim të konsiderueshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dh. EMËRTIMET ME PRAPASHTESAT E SIPRAPSHTESAT PËRKATËSE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ME PRIRJE SPECIFIKIMI<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËR EMËRTIMIN E VENDBANIMEVE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Një formant për të marrë cilësimin e një prapashtese a siprapashtese të specifikuar apo të specializuar në një gjuhë të caktuar duhet t’i plotësojë disa kushte, që veç nevojës së domosdoshme, si më kryesore po përmendim këto kritere:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) me qenë e burimit vendës ose të jetë e përvetësuar ligjërisht nga nevoja në kohëhapësirën përkatëse;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) me pasë moshë relativisht të vjetër në përdorim;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) me qenë mundësisht sa më monosemantike që i përgjigjet konceptit të nënfushës kuptimore që mbulon ose priret të mbulojë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) me pasë të përcaktuar qartë nënfushën semantike që mbulon a priret të mbulojë në kuadër të strukturës fjalëformuese brenda sistemit të shqipes globale, e cila i përket standardizimit;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) me pasë stimulin ose të jetë e motivuar nga nevoja që ndihmon modelin e përvijuar për nënfushën e caktuar semantike;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) me pasë stimul të brendshëm dhe të jashtëm gjuhësor, ku nënkuptohet kundërvënia me prapashtesat simotra në kuadër të strukturave të brendshme fjalëformuese në kuadër të sistemit, por të ketë edhe barasvlerësi konceptore të tejdukshme me formantet përkatëse të gjuhëve të tjera;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) me qenë me perspektivë të parashikueshme që t’i shërbejë së ardhshmes si dhe t’i përgjigjet ekonomimit të gjuhës dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) me qenë zgjidhja sa më ekonomike në krahasim me përvijëzimet e modeleve fjalëformuese në gjuhë, me prirje patentore si prodhim serik, ashtu si veprohet me prodhimin e pajisjeve speciale makinerike brenda impianteve përkatëse të produkteve, ku implementohet prodhimi serik i veglave, mjeteve ose pajisjeve apo të pjesëve e nënpjesëve të specifikuara teknike-teknologjike që përmbushin nevojat në ekonomi duke ekspozuar mallra e pajisje konsumi pa mund shumë edhe me sasi e cilësi të lartë, sepse edhe në gjuhë vetë modeli a modelet fjalëformuese krijojnë lehtësi për përmbushjen e nevojave të tipeve e nëntipeve të mjeteve të ligjërimit. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga analiza e materialit në shqyrtim doli se si prapashtesa e siprapashtesa përkatëse me prirje specifikimi të burimit vendës pak a shumë sipas kritereve të sapocekura në shqipe, më shumë ose më pak në veprim-zbatim dallohen ose identifikohen këto 7 formante:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1)-AJË, 2)- ISHT, 3) -SH/-Ç,-ASH/ e -ESH,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4)-ET e -AT, 5) -ARË, 6) –I/ANË, 7) –IONË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po sa i plotësojnë vërtet kriteret e sipërcekura rreth prodhimit serik të mjeteve gjuhësore formantet e tilla, do të arrihet njëfare bindjeje pasi të njihemi me fakte konkrete gjatë analizës rreth përdorimit të formanteve në fjalë brenda emërtimeve në shqyrtim. Por, çështë e drejta, vetë jeta ligjërimore është ajo që e plason dhe e bën të kuptueshme ose jo të vërtetën, por në këtë plan del i domosdoshëm të kuptuarit dhe përqafimi e njëherazi edhe propagandimi i mbarë nga ana e gjuhëtarëve, intelektualëve dhe standardologëvë tanë, që mund t’u bëhen rezultateve pozitive konkrete të arritura apo të vërtetuara me analiza laboratrike e digjitalore bashkohgore, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ja në vijim disa nga arsyet e përpjekjes sonë jo aq sugjeruese e as shterruese për shtatë formantet ose grupformantet e sipërcekura, veç e veç.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtimet me -AJË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Identifikimi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur bëmë fjalë për formimet me prapashtesën –AJ e cekëm shqiptimin popullor për emërtimet Ferizaaj/ë, Skënderaaj/ë dhe theksuam se një shqiptim i tillë vetvetiu dëshmon se në sistemin ligjërimor të folësve të trevave tona e më gjerë, për këtë tip emërtimesh, d.m.th. të toponimeve ka ekzistuar më përpara dhe që ekziston edhe sot formanti –AJË (*AAJ’), i deferencuar me shqiptim e me koncept si dhe gramatikisht me ndërrim gjinie, ndaj formantit –AJ. Gjithsesi del e domosdoshme të dallohet oponenca që del e shprehur në mes të këtyre dy formanteve emërformuese -aj/-ajë, ndryshim ky, i cili nuk është dalluar njësoj, qoftë nga përdoruesit, qoftë edhe nga studiuesit e caktuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, po i kthehemi faktologjisë, me prapashtesën -AJË, e cila që nga Gazulli e sidomos nga Xhuvani-Çabej del e identifikuar prapashtesë me kuptim toponimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas Regjistrit të Prishtinës (2005) dalin të formëzuara me këtë formant nja 10 emërtime cilësore të tjetërsuara vendbanimi, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lugajë, Grunajë, Firajë, Lis(n)ajë, Bletajë, Bungajë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dushkajë, Borajë, Romajë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur kemi parasysh disa rrethana që lidhen me nevoja anësore e të brendshme të gjuhës, mendoj se mënyra e formëzimit sipas trajtave të lartëshënuara me këtë formant, mund dhe duhet të konsiderohet si një zgjidhje model që zgjon interes dhe meriton mbështetje parimore edhe për shembuj të tjerë të ri të kësaj nënfushe semantike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dihet se për t’u fituar dhe favorizuar një model në fjalëformim duhet t’i plotësojë së paku disa nga kriteret që u cekën pak më sipër. Shtrohet pyetja: I plotëson, apo jo, këto kushte formanti në fjalë? Fundi i fundit, për këtë vendos vetëdija e folësve metaforizimi dhe nevoja që kushtëzon formimin përkatës, por ne, tash fill, do të cekim përmbledhtas disa argumenta në favor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, studiuesit kanë mendimin se ky formant gjithsesi del i rrënjosur shumë herët në gjuhën tonë dhe ka edhe origjinë anase, ndonëse ceket njëfarë koincidence me formanti -anius të latinishtes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, kuptimi strumbullar që mbulon është ai i nocionit toponimik, të vendit që tregon një shumësi gjerash që ceken në fjalë-temën përkatëse fjalëformuese por si vendbanim metaforikisht del i tjetërsuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, madje edhe nëse kalon në nënfusha të tjera, gjithnjë e bart me vete konceptin e shumësisë dhe vendin e caktuar në kohë - hapësirën përkatëse, qoftë edhe në mënyrë të imagjinuar (metaforizuar), lidhur me kuptimësinë e temës prodhuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, ka sinonimi koncepti me prapashtesat -inë, -ik dhe -ishtë (simotra këto të përvetësuara për emra vendi), po në raste të caktuara del me fizionomi monosemantike gjithsesi më të qartë se ato.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Raporti me simotrën -NAJË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, siç do të shohim në vazhdim, formanti -AJË, paraqitet edhe më me perspektivë monosemantike se sinonimiket e tjera: -inë, ik dhe -ishtë, sepse ato dalin më të angazhuara për emrat e përgjithshëm mikrotopinimikë dhe për nocione të tilla dhe kur është fjala për pasqyrimin e nënfushës së mikrotoponimisë prapashtesa -ajë ua lëshon vendin, jo vetëm atyre, por edhe prapashtesës simotër -NAJË, Lisnajë, e cila në burimet e caktuara ceket e pandarë nga ajo -AJË, prandaj rreth raportit -AJË/-NAJË, po i themi dy fjalë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, është me interes të përmendet fakti se si te Xhuvani-Çabej ashtu edhe në FHSHS për konceptin e shumësisë fitonimike në më shumë shembuj jepen me formantin -NAJË se me -AJË, si p. sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
kurpnajë, lisnajë, lulnajë, buhnajë, përkatësisht arnajë, gurnajë, groshnajë, gjethnajë,pishnajë, rrugënajë, sheshnajë, shkurrnajë vathnajë, fushnajë, <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ndërsa emrat me kuptim vendi jepen më shumë me -AJË, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bungajë, Lugajë, Mollakajë (Gurajë), Rrethajë, Qarrajë, Dushkajë, përkatësisht<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lëmajë, Grykajë, Krenajë, Rrëkajë, Imshtajë, Çurkajë, Fierajë, Blinajë, Drunajë, Bështajë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, sa për kërshëri, por edhë për të argumentuar këtë që e thamë (lidhur me kundërvënien -ajë /-najë), po përmend faktin se në FSHS (1984) dalin mbi 30 emra me këtë formant, qoftë si emra të përgjithshëm, qoftë të formëzuar edhe si të përveçëm. Te shembujt e konsultuar mbizotëron trajta me -najë, element ky që asociacionon konceptin e shumësit të një emri të natyrës fitonomike, mirëpo kur është fjala te emërtimet me nocion vendbanimi, gjithsesi më tepër mbizotëron formanti -AJË edhe pse si koncept strumbullar mbetet po ai, d.m.th një shumësi a tërësi e shprehur paksa në temën motivuese fjalëformuese, për që përqendrohet në një vend-hapësirë të caktuar, siç është oikonimi, siç u cek më sipër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera kuptimësia strumbullare e formimeve me -ajë mbetet vendi i caktuar, qoftë edhe me perceptim imagjinar, duke kaluar caqet që lidhen vetëm me fitonimi, mundësi kjo që nuk e ka b.f. prapashtesa -najë, e cila lidhet kryekëput me shumësin konkret të fitonimeve ose të gjësendeve të tjera të cekura në temën përkatëse fjalëformuese të karakterit mikrotoponimik, sa për ilustrim po cek nja dy raste të mundshme: Lisajë (fshati)/ lisnajë a Lisnajë (oronimi), Lulajë (fshati)/ lulnajë a Lulnajë (kopshti i luleve) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Raporti -AJ/-AJË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse ky raport është cekur paksa edhe më përpara, serioziteti i çështjes na shtyn me vazhdue edhe më tej analizën e kësaj teme. Andaj po shtojmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, në këtë kontekst imponohet çështja e sqarimit që ka të bëjë me raportin e formantit –AJ ndaj atij –AJË. Ndonëse nga pikëpamja shkrimore në mjediset ku nuk shqiptohet qartë –Ë-ja, këto dy formante asociacionojnë ngjashmëri, andaj në të kaluarën në gjuhën e shkrimit mund të ketë pasur ngatërresa apo paqartësi, ashtu si edhe tashti te ndonjë gjuhëtar i papërvojë, andaj nga ky formalizëm mund të ketë rënë në grackë, pra, i mashtruar nga ngjashmëria edhe ndonjë ekspert. Sidoqoftë, këto dy formante, varësisht nga konteksti ose nga burimi a gjendje që ofrohen kanë si kundërvënie jo vetëm gjininë, por edhe fushat e ndryshme semantike që mbulojnë. Trajta me -AJ, siç e pamë më sipër, dilte parësorisht e specifikuar për emërtime patronimike, ndërsa kjo e gjinisë femërore -AJË parësorisht del me kuptim toponimik (oikonimik).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të gjithë argumentat flasin se emrat me -ajë me kuptim toponimik janë shfaqur në gjuhën tone, në mos qoftë më herët po aq herët sa edhe patronimet me -AJ. Lidhur me këtë nuk e kemi mbështetje vetëm shembëllin Nikajë, si emër vendbanimi ilir dhe Nika Nikaj si patronim aktual, por edhe fakte të tjera, siç janë emrat e përgjithshëm mikrotoponimikë që i ndeshim qysh herët anembanë truallit shqipfolës, por edhe sot e gjithë ditën. Të kujtojmë b.f. shembujt: ograjë (vendkullotë), krenajë (majëmali), pllajë (rrafnaltë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, kjo vërtetohet edhe nga rastet e vendbanimeve në funksion te ne, me -ajë fundore si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shoshajë, Bllagajë, Cerajë, Kobajë, Ivajë, Semajë, Rozhajë, Romajë, Kobajë, Devajë, Firajë, Blinajë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe ato në Shqipëri:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kavajë, Grykë-Çajë, Lapërdhajë, Visarajë, Zajë, Ndërmajë, Poligajë, Rrungajë, Shtëpajë e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse kjo temë nuk del e studiuar sa duhet vetë ekzistimi i një diferencimi në mes të formanteve të tilla në sistemin ligjerimor te shqipfolësit e trevave të ndryshme qoftë mbi fjalëtema jo pëeherë me prejardhje shqipe, por sigurisht të përvetësuara prej saj, dëshmon ngulitje të hershme të dy formanteve veç e veç, madje dallohet qartë destinim i i tyre, sidomos ai i parapashtesës –AJË, pikërisht në nënfushën e emërtimit të vendbanimit. Gjithashtu edhe shqiptimi nga vendësit i oikonomive si Ferizaj/ë (FerizAAj’) e Skënderaj/ë (SkënderAAj’), përkundër atij zyrtar me -AJ Skënderaj, Ferizaj, siç rekomandohet edhe administrativisht etj, mund të dëshmojë atë që u tha më sipër, që ky formant (-ajë) ishte i ravijëzuar për konceptin e toponimit në fjalë shumë më herët se aktualisht në sistemin ligjërimor të gjuhës sonë globale në të kaluarën, po ashtu sikurse edhe ai -AJ, i cili siç dihet qysh moti shqiptimisht edhe shkrimisht dilte i specifikuar për fushën semantike të patronimisë e jo të toponimisë. Krahaso raportin Shoshi Shoshaj (patronim), ndërkaq Shoshajë-a (oikonim), e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, është me interes të ceket këtu interpretimi që i bën prof. Imri Badallaj emrit të fshatit Kobajë të Prizrenit. Ky në këtë fjalë sheh një përngjitje nga këto dy elemente: baj + kob (bëjë kob) që nëpërmes të metatezës së elementit nominal me atë verbal u përftua konglutinimi kob+ baj nga baj+kob Kobajë,e së ketjmi, pra, doli emërtimi i fshatit Kobajë. Për mendimin tim pikërisht formanti –ajë (ekzistues) tashmë i jep fjalës kuptimin e vendbanimit, sepse ky formant edhe më përpara ka qenë i pranishëm po për këtë destinim në ligjërimin tradicional të shqipfolësve, prandaj edhe u formëzua toponimi si më sipër. Kjo dëshmohet e sforcohet edhe me shembullin Romajë (në shqipe) ndaj trajtës Romune të serbishtes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së katërti, në Listën e vitit 1938, ndeshëm këta tre shembuj të rekomanduar: Dushkaja, Brezdaja dhe Rrushnaja, mirëpo ndeshëm edhe këta shembuj në trajtën e pashquar me -NJ fundore:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bukuranj, Rosanjë, Dardhanj, Qershajn’, Radanj’, Karaflanj’, madje edhe Miellaj’, të cilat për mendimin tim si emërtime vendbanimesh më mirë do të zinin vend komod si oikonime standarde zyrtare në trajtën me –AJË, sikurse shembujt: Dushkajë-a, Brezdajë-a, Rrushajë-a.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ky formant që ishte i favorizuar më përpara mund dhe duhet të favorizohet me të drejtë edhe sot e gjithë ditën si prapashtesë e specifikuar për emërtimin e vendbanimeve edhe në kundërvënie me prapashtesën -AJ, të cilën mund ta zëvendësojë në shumë ose në të gjitha rastet, kur momentalisht, këtë e lejon konteksti, kur emri patronimik (i njeriut) nuk del i motivueshëm aq tepër si destinim vendbanimi. Pra, prapashtesa –AJË, siç po përpiqemi ta sqyrojmë më mirë, mbulon nënfushën semantike, që lidhet me një shumësi gjerash, mjetesh a konceptesh, që strumbullakisht i përgjigjen simbolikisht nocionit të një vendbanimi të caktuar, siç janë rastet në Regjistër të Komisionit më –AJ, po që vendi e lypë me dale me –AJË, si b.f.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Jo Zotaj, po Zotajë (kodër (tumë) e ikonave), jo Zogaj po Zogajë (vend zogjsh), ashtu si edhe Bletajë (vend bletësh), si dhe Bërr(k)ajë (kullotë berresh), Rrungajë (vend përrockash të rrëmbyeshme), e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi një dukuri e tillë kërkon gjurmim të mëtejshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtimet me –ISHT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në burimet tona të deritashme gjuhësore normative prapashtesa -ISHT del nën hije të variantit -ISHTË, përkatësisht -ISHTE.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga studiuesit Xhuvani-Çabej trajta -ishtë del parësore, por ceken edhe -ishte edhe -isht. Në gramatikën tonë normative (1979) si dhe në doracakun normativ Gjuha lertrare shqipe për të gjithë, për çudi (!), së pari del e shënuar forma -ishte e në kllapa ishtë, në një punim të N. Veselajt Çështje të shqipes standarde... (1997), ku bëhet fjalë për vendshërbesat, del me përparësi forma -ishtë e në kllapa ajo e pafavorizuara -ISHTE.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq Komisioni ynë (2005) ndonëse gjatë punës nuk e favorizon aq formantin -isht, megjithatë, është e para herë që ky Komision këtë formant e cek veçan, destinuar oikonimeve, madje e vë në radhë para variantit -ishtë. Pikërisht këtë fakt e ndeshim në Sqarimin paraprak që jep Komisioni lidhur me emërtimet në shqyrtim. Fakti i sapocekur për ne ka rëndësi dhe zgjon interes të posaçëm, ngase për të parën herë formanti -ISHT del i identifikuar si prapashtesë e specifikuar për emërtimin e vendbanimeve. Së këtejmi, pra një mëvetësi e tillë e këtij formanti vërtetohet qartë praktikisht vetëm në nënfushën e oikonimisë, karakteristikë kjo që e mbart çdo formant i specifikuar. Në Shqipëri, siç është konstatuar edhe më përpara, dalin mbi 60 emra fshatrash e qytetesh (si emra të përveçëm oikonimikë) me këtë formant, kundrejt formantit -ishtë që po për këtë destinim, del vetëm në afro 20 raste, ngase kjo (-ishtë), siç u tha, del e favorizuar kryesisht për emërtimin e oronimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Kosovë, sipas Regjistrit, raporti i këtyre dy prapashtesave del paksa ndryshe, 7 me 20 në favor të formimeve me -ishtë, por kur kemi parasysh faktin, siç u cek më sipër se në Shqipëri ndeshim 4-5 herë më shumë emra oikonimesh me -isht se me -ishtë, dhe se në këtë kontekst shihet qartë njëfarë kundërvënie në mes të këtyre dy formanteve, ngase prapashtesa -ishtë mbetet e specifikuar për emërtimet si emra të përgjithshëm dhe të përveçëm oronimikë, kurse –isht mbetet ose priret me u specifikue më tepër për oikonime, andaj marrim guxim të shprehemni që formanti -isht meriton ta quajmë prapashtesë me prirje specifikimi, vetëm për emërtimin e vendbanimeve, por edhe të kërkojmë nga hartuesit si dhe Komisionet përkatëse që këtë fakt ta ketë parasysh me rastin e rishikimit të emërtimeve të propozuara. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sa i përket vjetërsisë së formave në fjalë mund të themi se formanti -isht, në mos qoftë më i vjetër, ka po atë moshë që e ka edhe ai -ishtë, pa marrë parasysh ndërkëmbimin a përkimin që kanë me prapashtesën –ište (ishte) ngjashëm si sllavisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për momentin ka rëndësi fakti se që të dyja variantet e shqipes -isht dhe -ishtë dalin të motivueshme nga vetë zhvillimi i brendshëm i shqipes që argumentohet edhe me ndarjen pakashumë të nënfushave semantike që mbulojnë në kuadër të emrave toponimikë, siç u theksua pak më sipër. Po përsërisim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) prapashtesa -ishtë mbetet parësore për emërtimin e mikrotoponimeve, qoftë si emra të përveçëm, qoftë si të përgjithshëm si p.sh. blinishtë Blinishtë, ndërsa<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) prapashtesa –isht, del më e përcaktuar vetëm për emërtimin e vendbanimeve (fshatrave) si p.sh Blinisht etj. që do të thotë vetëm si emër i përveçëm oikonim i desemantizuar nga koncepti i oronimisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, prirja e sapo konstatuar që emrat e përgjithshëm të mbesin më -ISHTË, si dhe ata të përveçëm të vendeve me kuptimësi fitonimike, ndërsa ata të vendbanimit më –ISHT, vetëm për emërtimin e vendbanimeve, duhet të kihet në konsideratë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtimet me -SH/Ç, -ASH e -ESH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për arsye praktike shembujt me këto prapashtesa sinonimike (-sh/-ç, -ash e -esh) fare shkurtimisht po i trajojmë veç e veç.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -SH/-Ç<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën a fundoren -SH, në Regjistër të Prishtinës dalin disa vendbanime, si: Ballsh, Voksh, Boksh, madje edhe Dush e Raush.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe në Shqipëri ndeshim ndonjë rast me formantin -SH/-Ç fundore si Gramsh, Zalllç, Laç, e ndonjë tjetër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur është fjala te kundërvënia -SH/-Ç ma merr mendja se se SH-ja duhet me pasë më shumë përparësi në formimet e reja, sepse elementi Ç, më tepër anon të shprehë nocione pejorative, mirëpo, kur kemi të bëjmë me emërtime të vjetra, që sipas R. Doçit formantit -Ç ka më shumë përparësi ngase, ky autor, duke i propozuar emërtimet: Valç, Draç(e), Melç(an), Klinç(inë) shpjegon se -Ç-ja në protoshqipe vjen nga prapashtesa e vjetër i.e. -K e së këtejmi (nga ç-ja a c-ja) vjen prapashtesa e zvoglimit e gjinisë mashkullore -TH e kohës sonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe kjo çështje kërkon hulumtim më të përimtuar, por për temën tone del e rëndësishme e vërteta, që me këtë formant qysh herët kohësisht dalin të emërtuara disa oikonime të qëndrueshme të shqipes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –ASH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën -ASH, të cilën R. Doçi e quan zhvillim i prapashtesës ilire -AS, dalin disa emërtime si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gërdash, Bradash e Mirash, ashtu si edhe Bardhash, Barmash, Kalimash, Bushkash,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
gjithsesi në numër të vogël, të kufizuar. Ky formant ka njëfarë opozicioni me formantin -ESH, i cili del më prodhimtar për këtë nënfushë semantike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formanti -ASH afrohet më shumë me formantin -SH, madje në rastet kur -A-ja mund të jetë e paqëndrueshme, për arsye të shqiptimit të patheksuar, atëherë ndodh shumimi i emrave me -SH fundore në krahasim me -ASH.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtimet me prapashtesën –ESH<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prapashtesën -ESH për emërtimin e vendbanimeve del më prodhimtare në krahasim me dy të parat : –sh/-ç dhe –ash.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shikuar nga aspekti i sotëm sinkronik pa hyrë në prejardhjen e këtij formanti, për mendimin tone, lidhur me këtë shumësi shembujsh, dalin tri çështje, që ndihmojnë si hyrje në përgjigje:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së pari, kemi të bëjmë me faktin se me këtë formant ndeshim që herët emra përkatës vendbanimi, siç është rasti Arbnesh-i e të tjerë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së dyti, shihet qartë se mbaresa e shumësit të rasës vendore –ESH tek emrat e caktuar venbanimi del me fizionomi të qartë shkrimore dhe <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
së treti, vetë fakti i të dalët të prapashtesës së specifikuar femërore në sistem në matronime me -ESHË, i ndihmon formantit -esh që ta ruajë ekzistencën edhe në kundërvënie me: formantin e gjinisë femërore -eshë, por edhe në raport me formantet -ASH e -SH.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë se formimet me formantin -ESH i ndeshim gjithandej anembanë trevave shqipfolëse, sidomos në Shqipëri si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bramesh (Kolonjë). Bushmesh (Krujë), Zgërdhesh (Krujë), Laktesh (Pogradec), Radesh (Skrapar),. Branesh (Elbasan), Martanesh (Dibër), Petresh (El.), Gërbllesh, Gjinesh (Tr.) Gizavesh (Lb), etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që kalojnë njëzetëshin, ndërsa në Kosovë përveç aikonimeve: Partesh, Ponesh, Makresh ndeshim edhe toponimet: Golesh, Barbesh etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga Komisioni i Kosovës shihet një gjallërim i formimeve me këtë prapashtesë, për çka dëshmojnë emërtimet e reja të propozuara oikonimike si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Arbënesh, (Serbobrani në Burim) Vranesh (Vraniqi në Gjakovë), Rudesh (Rudica në Klinë), dhe Kodranesh (Gollubica në Malas).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zgjon interes fakti se vetë studiuesi R. Doçi propozon këto emërtime plus me -ESH:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Bradesh (për Bratilloc), Kortesh (Korenica), Manesh (Manishinca) Dranesh (Drenoci), Tygjesh (Tygjeci), Turjesh (Turniçeci).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, ky formant i ka të gjitha parakushtet për t’u specifikuar si prapashtesë e posaçme për formimin e vendbanimeve analogjikisht, e sidomos del i motivueshëm, për të gjithë emrat gjeografikë që shumësin e pashquar e bëjnë më –E fundore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
S q a r i m<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, mbaresën e shumësit më –E, nuk e cekëm rastësisht, ngase, pa hyrë në përhollësi etimologjike, duke u mbështetur në gjendjen e sotme si kriter për përzgjedhjen e formantit -SH/ASH apo -ESH në mjaft raste si zgjidhje pragmatike, pa u hamendur shumë, ofrohet pikërisht fundorja e rrjedhores së shumësit të emrave përkatës, sepse vetëm kjo mënyrë sotpërsot mund të motivojë. Krahaso këta shembuj si mostër:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
faqe faqesh (apelativ): Faqesh-Faqeshi (oikonim), gole golesh Golesh (oronim) Golesh/i (oikonim); ballë ballësh a ballash (apelativ) Ballsh (oikonim), Kolë (antroponim) Kolesh a Kolash Kolsh (oikonime).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po i cek arbitrarisht edhe dy shembuj të mundshëm: lis lisash (apelativ) Lisash-i (oikonim, përkatësisht mal male (oronim) Malesh/i (oikonim).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, si përfundim mund të konstatojmë se pa mohuar ndërndikimet e formanteve të caktuara që ndriçohen etimologjikisht, në gjendjen e sotme vetëm në këtë mënyrë mund të gjendet ndonjë arsye motivimi, përndryshe emërtimet me formantet: -sh/-ç/ -ash dhe -esh i pret pasivizimi, prandaj edhe faktet e sapocekura prej nesh Komisioni duhet t’i ketë parasysh, sidomos kur është fjala për emërtime të reja nga fusha e vendbanimeve me –ESH fundore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Emërtimet me -ET e –AT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në realitetin tonë gjuhësor ndeshim emërtime vendbanimesh edhe me prapashtesën -ET edhe me prapashtesën -AT, të cilat në njëfarë mënyre, shikuar nga gjendja e sotme e gjuhës mund të ndeshen në një farë oponence njëra me tjetrën, andaj shembujt e tillë siç do të dëshmohet nga analiza e mëposhtme, po i trajtojmë veç e veç.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet me -ET<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me prapashtesën -ET (e cila shpjegohet në intereferencë me formantin -etum të burimit latino-roman) në Regjistër dolën këto emërtime:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Qarret (Rashkoci, Qarrakoci), Arrnjet, Shkozet (Graboci), Dafonet (Vranidolli) Shkorret (Skarrabishta) Kashtanet (Kashtanjeva).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri ndeshim afro 10 shembuj, ndër të cilët edhe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mullet, Farret, Kallmet, Përmet, Kashnet, Qerret, Shkopet, Bullgajet, Parret, etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe ky formant është identifikuar si prapashtesë oikonimformuese nga tradita, mirëpo aspekti i motivimit pa hyrë në analizë historike etimologjike, nuk del i qartë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet me –AT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe prapashtesa –AT, e cila shpjegohet në interferencë me formantin latin –atum, del e identifikuar si formant oikonimformues në disa shembuj. Krahaso trajtat:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Flamurat, Martirat, Arllat, Dukat, Ngucat, Kastrat, Progonat, Bushat etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
si dhe me trajtat e propozuara nga R. Doçi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Korat, Orlat, Fushat, Barbat, Manushat, Berrat/in.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me këtë formant ndeshim shembuj të shpërndarë gjithandej në Shqipëri, afro 50 shembuj, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Qesarat, Progonat (Tepelenë), Dukat (Vlorë), Vllahat, Minat (Sarandë), Ruhat (Shkodër), Qestarat, Dhoksat (Gjirokastër), Ballagat (Lushnjë), Osnat (Pogradec).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse te ne ndeshim vetëm dy emërtime me -ATË fundore: Pojatë dhe Busavatë, mund të themi se fundorja -ATË, e cila del e përdorur për emërtimin e disa vendshërbesave si p.sh. gjykatë, gjyshatë, themelatë, fortifikatë, nuk del e specifikuar për emërtime oikonimesh.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipërfundim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe lidhur me formimet me prapashtesën -AT, ashtu siç u tha për ato me -ET, motivimi në gjendjen e sotme të gjuhës sonë sipas temës fjalëformuese del i paqartë. Së këtejmi, si konstatim i përgjithshëm për të dyja këto formante -ET dhe -AT del se po të heqim njohjen etimologjike që mbetet privilegjë e studiuesve, në gjendjen e sotme, asnjë nënfushë semantike nuk motivon daljen e emrave me këto dy prapashtesa. Mirëpo po të gjykojmë asociacionisht për parapëlqimin a përzgjedhjen të njërit a të tjetrit formant mund të mbështetemi në prapashtesën trajtëformuese a fundoren e shumësit të emnores të emrit përkatës me -AT ose -ET. Le të krahasohen shembujt përkatësisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) me –ET : qarr/e Qarret Qarreti, shkop/e Shkopet Shkopeti etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) me -AT: luzë luzat Luzat Luzati, lis lisat Lisat Lisati, flamur flamurat Flamurat Flamurati.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra, shumësi mund të asocicionojë në përzgjedhjen e formantit përkatës -ET ose -AT, prandaj themi se rasti Qarrat /*Qarret-i, që ka dalë si rast në Regjistër duhet të korrigjohet në Qarret Qarreti *Qerret, ndërsa tipat që e bëjnë shumësin me -A e ruajnë –A-në fundore si b.f. fushë fusha Fushat-i.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sqarim plotësues<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po vazhdojmë sqaroimin se interpretimi si më sipër aspak nuk mohon ndikimin eventual të formanteve të caktuara nga gjuhë të huaja që fillimisht do të kenë pasur hise në lindjen e formës përkatëse të prapashtesës së sotme në gjuhën tonë. Por nuk mohohet as e drejta që në shqipen e sotme të mos formohen emra të vendbanimeve edhe me formantet: -SH/-Ç,-ASH e -ESH, përkatësisht -ET e -AT, ndonëse sot nuk dalin të motivuar qartësisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Emërtimet me –ARË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formanti -arë që në funksion prapashtese del i cekur që nga Gazulli, nga Xhuvani -Çabej nuk trajtohet fare, mirëpo identifikimi i këtij formanti në fushën e toponimastikës dëshmohet qartë si në emërtime të vjetra ashtu edhe në të reja. Kështu dr. Rexhep Doçi si emërtime të fshatrave të identifikuar që në mesjetë ndër të tjerë përmend edhe: Dushkarë dhe Lisarë/(ije), d.m.th. me formatin -arë të shprehur qartë. Në Regjistrin e Komisionit në shqyrtim ndeshet emri Fusharë për Nepolje (Pejë), mirëpo ky formant edhe më mirë del i identifikuar në funksion siprashtese te mjaft shembujt të oikonimeve që janë në përdorim e sipër në Shqipëri, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dusharë, Varvarë, Karbunarë, Maqellarë, Gjinaqarë, Tunarë, Arëbarë, Lularë, Lumarë, pastaj Hoxharë, Tomarë, Spatharë, Nikollarë, Burgarë, Himarë, Bardharë, Pançarë, Popinarë, Funarë, Erëbarë, Spatharë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që gjithsej arrin numri në afro 20. Edhe te ne ndeshim një dukuri të tillë, madje numri i tillë nuk është edhe aq i pavërejtshëm, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shosharë, Hosharë, Tugjarë, Magjarë, Llukarë, Tullarë, Merdarë, Shikarë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në anën tjetër te ne ndeshen jo rastësisht të shënuara me -AR fundor disa oikonime, edhe pse shumica e emërtimeve të tilla shqiptohen me -ARË fundore. Na merr mendja se nëse kjo mënyrë fjalëformimi del e vetëdijësuar, atëherë në gjuhën tonë do të praktikohej një mënyrë shumë e lehtë oikonimformuese me prapashtesën –ARË se me -AR, sepse prapashtesa -ARË do të shërbente si zgjidhje a si model i përkapshëm i motivuar për të mbuluar një nënfushë të caktuar shumë të kërkuar dhe të nevojshme në kuadër të emërtimeve të vendbanimeve, siç është nocioni: vendi që emërton një pasuri të patundshme, siç është në të vërtetë nocioni i emrit arë, si tokë buke.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zgjon interes zbërthimi fjalëformues i tipit të emrave me -ARË, siç është shembëlli Fusharë, e cila shpjegohet lehtë: ara në fushë, ara e fushës ose ara te Fusha, si dhe ai Lumarë, ara te lumi, ara buzëlumi etj., mirëpo ndërkohë kjo gjymtyrë kompozite ka kaluar në përngjitje, përkatësisht tashti në funksion siprapashtese dhe si e tillë shërben a mund të shërbejë si model në formëzimin e vendbanimit përkatës që paksa fsheh dhe ruan në nëntekst konceptin e pronës a të pronësisë së temës fjalëformuese. Me fjalë të tjera, zbërthimi që jepet për Fusha +-, b.f. ara te fusha a ara në fushë ose ara e fushës ose për Lumë + -..., do të motivonte që të lindin në këtë mënyrë edhe një sërë emërtime vendbanimesh si: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rrafsharë -ara te Rrafshi, ara në Rrafsh; Tumarë -ara te Tuma,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pastaj do të jenë më të shndritshme edhe raste e sipërcekura si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjin(aq)arë (ara e Gjinit, Dusharë ara e Dushit, Tunarë ara e Tunit, Zgatarë, ara e gjatë (e z/gjatë), Begarë - ara e Begut, Sheharë -ara e Shehut, Lugarë (ara te Lugu), Shpatarë (ara te Shpati), Bregarë (ara te Bregu) etj<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që është zgjidhje shumë e kapshme se sa me prapashtesën patronimike –AJ ose -AS: Begaj!, Bregas! e një mori emrash të diskutueshme me -aj e –as (!) që janë dhënë në Regjistër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi nëse kjo mënyrë vetëdijësohet, për çka mendoj se i plotëson të gjitha kriteret si nga ana e brendshme e gjuhës ashtu si edhe nga ajo jashtme e saj, atëherë do të ri/fitonim një siprapashtesë speciale për emërtimin e toponimeve që lidhen paksa me pronën që zakonisht është arë ose emërtohej me –arë fundore, siç po ceket disa herë prej nesh. E cekëm më sipër kushtin e jashtëm, të cilin paksa dua ta sqaroj edhe më:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të rikujtohet rasti i emrit të qytetit Gjakovë nga Jak+ovë, kur -OVA sqarohej si arë, përkatësisht ov- pronë ose plaçkë në turqishte në njërtën anë dhe -ova si formant i sllavishtes që shpreh pasurinë e patundshme (arën, pasurinë). Prandaj supozohet që edhe të rasti në shqyrtim mund të ketë qenë në shqipe: Ara e Jakut Jakarë (Jakova: ARË/OVA), sikurse te rastet që tashti nënkuptohen qartë Hoxhara, ara e Hoxhës, Nikollarë (ara e Nikollës) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me një favorizim të tillë të siprapashtesës -arë që na zbulohet fare qartë nga analiza, atëherë do të arsyetohej edhe më mirë pasivizimi i tashëm i emërtimeve të venbanimeve me formantet si -ar,-are, -tar, -tare, përkatësisht –aj e -as e të ndonjë tjetër, të cilat nuk u favorizuan teorikisht edhe në punimin tonë. Lind pyetja po çka e pengon pranimin pa rezervë të një mënyrë të tillë fjalëformimi me -ARË?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për mendimin tonë janë dy çështje që mund ta pengojnë ende këtë zgjidhje- favorizim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e para, ky formant nuk është trajtuar për këtë destinim deri më tash, veçan, nga gramatikanët tanë dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e dyta, edhe formimi kompozitor i tipit të tillë është konsideruar jo aq me të drejtë se gjoja bie ndesh me natyrën e gjuhës shqipe.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po sqarojmë edhe pak. Lidhur me çështjen e parë është e vërtetë se është e para herë, me sa dimë, që ky formant trajtohet në këtë punim paksa me seriozitetin që meriton, prandaj edhe rezerva ndaj interpretimit që mund t’ i bëhet, mund të jetë ende e ndjeshme. Ndërkaq sa i përket çështjes së dytë mendojmë se në parim nuk qëndron rreziku se me një përqafim të tillë do të lëndohej natyra e gjuhës sonë. Ja, përse themi kështu:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari formime me gjymtyrën -ARË në funksion si një siprapashtese speciale përveç rastit Fusharë dhe shembujve të tjerë që i sollëm më sipër, ndeshim edhe në burime të tjera, siç është Kryearë (arë kryesore ose kryet e arës) që e gjen studiuesi A. Zymberi në Zym të Hasit të Prizrenit, pastaj edhe emërtimin punarë (arë pune) që e ka shënuar si shembull S. Drini në puninim e tij të cituar në këtë punim. Le të krahasohet fjalë-termi Punarë (arë pune) me fjalë-trajtën punove (turq, ove –arë ose tokë pune) të regjistruar në FGJSSH (1981).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së dyti, formimet e këtij tipi kompozitash nuk paraqiten si nevojë e ditës, por ato janë më të hershme, të kujtojmë veç rastit Dushkarë, edhe emrin Bardhyl (Ylli i Bardhit ose ylli i bardhë, pastaj tipin atdhe, mëmëdhe (dheu i mëmës) etj., të lindura këto nga nevoja dhe të pranuara fort natyrshëm edhe në gjuhën tonë të sotme letrare (standarde). Prandaj përkimi i mënyrës së tillë formale fjalëformuese me gjuhët e tjera, siç janë turqishtja, greqishtja, serbishtja, italishtja e ku ta dimë, nuk duhet të na brengosë fare, sepse ne e kishim një mënyrë ose një model të tillë emërformues në gjuhën tonë edhe më përpara, siç dëshmojnë shembujt e mësipërm, të cilët edhe aktualisht janë aktivë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së treti, vetëm në burimin Onomastika e Kosovës studiuesit përmendin mbi 100 raste ku fjala e parë toponimit togfjalësh del fjalë arë ... (Ara e gjatë, Ara e Hoxhës, Ara te Fusha etj.), ndërsa në realitetin tonë gjuhësor emërtimet e tilla janë me qinda e qinda, për mos me thanë me mundësi formimi pa kufi, prandaj kur kemi parasysh prirjen a nevojën e gjuhës së administratës që togfjalëshat e tillë të njëfjalëzohen, atëherë njëfjalëzimi me metatezë i togut që bëhet fare lehtë duke e hedhë gjymtyrën -arë në fund të fjalës së përbërë dhe kjo mund të aryetohet ose të pranohet si diçka normale, apo jo? S’është nevoja t’i përsërisim shembujt e sipërshënuar siç ishte: Ara e Llukës - Llukarë, ara e Hoxhës - Hoxharë, apo shembulli Hani i Elezit - Elez-han (krijim i gjallë popullor) etj. për të përligjur këtë model që e thamë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, duke e pasur për bazë nevojën e njefjalëzimit të togfjalëshit përkatës të nënfushës së caktuara semantike si dhe mënyrën e kapshme të modelit fjalëformues në kuadër të nënsistemit fjalëformues emëror të kompozitave në gjuhën tonë besoj se një mënyrë e tillë do të hasë në mirëkuptim edhe nga standardologët tanë dhe gjithsesi do të jetë e pranueshme edhe për masën.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi mendojmë se argumentat e shtruar apo të zbuluar nga analiza jonë, jo vetëm Komisioni i Prishtinës, por edhe kudrot përkatëse profesionalë gjithandej trojeve shqiptare, gjithsesi duhet t’i kenë në konsideratë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Emërtimet me -ANË<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Disa emërtime të vendbanimeve në Regjistër (2005), por edhe në burime të tjera i ndeshim me formantin -anë -(i/an/ë).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shembujt ekzistues si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ulpianë, Arbanë, Tumanë, Oskanë, Tiranë, Dardanë, Boranë, Turanë, Kobanë, Artanë, Besianë, Bederianë, Boranë, Medianë, Bresanë, Drejanë, Roganë, Albanë, Bresanë, Gentianë, Ulkianë, Beranë, Berzanë, Thumanë, Rrëzanë, Rrezanë, Mujanë, Piranë etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
na kujtojnë mënyrën e formimit të emrave në kohën antike në njerën anë, por njëherazi, duke pasur parasysh faktin se fundorja -anë koincidon edhe në kohën tonë me fjalën anë ana (drejtim, vend-hapësirë të caktuar), atëherë vetvetiu na bën të nënkuptojmë se kemi të bëjmë me një kriter me vlerë tejet të madhe oikonimformuese që na vjen si dhuratë, paksa e fshehur nga lashtësia por e krahasueshme dhe shumë dobisjellëse për kohën tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është momenti që ndihmon mrekullisht për plotësimin e nevojës që shtrohet aktualisht edhe për emërtimin e vendbanimeve. Pra, me një përqafim të tillë të formantit -ANË/-ANA, si morfemë fjalëformuese për emërtimin e vendbanimeve ne mënyrës së tillë emërformuese i japim edhe moshë vjetërsie, por njëherazi edhe motivim të rinuar bashkëkohor.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera prapashtesa –ANË- ANA ka të gjitha mundësitë që vërtet të specifikohet si një prapashtesë e specializuar, vetëm për emërtimin e vendbanimeve të tipit që rrumbullaksojnë konceptin e një ane që zë një qendërvendbanimi. Pra, emërtimet e tilla, po përsërisim: kanë motivim transparent nga dy burime: nga e kaluara antike, ku gjithsesi e ka hisen edhe gjuha jonë (pellazgo-ilirie a protoshqipja), por në anën tjetër edhe shqipja e kohës sonë, siç janë propozimet fort të qëlluara nga Komisioni siç është tipi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rrezanë (ana e rrezes), Boranë (ana e borës, simbolika e bardhësisë), Tumanë (ana e tumave) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Na është e ditur se koncepti i vendbanimit me emër-formantin -ANË ndryshon nga koncepti që u zu në gojë për formantin -AJË, dhe -ARË ngase me fjalën -ANË përfshihet një hapësirë më e gjerë, nga ajo që mbulohet me formantin -AJË, përkatësisht -ARË, por me një ndërlidhje semantike të përqendruar në një një vend: vendbanim që i jep atij edhe konceptin e tabanit të lashtësisë, por edhe të realitetit të tashëm, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Studiuesi Gjon Keka asociacionisht na ndihmon duke i sjellë disa trajta më të vjetra me –ANA fundore të disa vendbanimeve të sotme, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kaçaniku – Cesiana, Prishtina –Trisciana, Kruja – Clodiana, Kumani –Cumanciana, Justiniana Seconda – Ulpiana, Tyranius –Tirana etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur është çështja se cilën variantë duhet parapëlqyer-ANË apo -AN që ndeshen në emërtime të vjetra, mendoj se pa mëdyshje, për vendbanime duhet parapëlqyer formën me –ANË/-ANA fundore. Arsyeja është e thjeshtë, sepse këtë e motivon vetë fjala -anë me kuptim të sotëm, në njërën anë dhe fakti tjetër se zakonisht me trajtat me -AN fundore emërtohen antroponimet (emrat vetjakë të njerëzve) që zakonisht shënohen në gjininë përfaqësuese mashkullore. Krahaso, tipin: Dardan, Ilirian, Adrian,Alban, Gurian (antroponime), në njërën anë me trajtat Dardanë-a, Ilirianë-a, Adrianë-a, Albanë-a, Gurianë-a (oikonime), në anën tjetër. Në raste të tilla kuptimi strumbullar vjen nga oikonomi si b.f. Dardanë-a, ndërsa trajta dardan dardanët (banorë) kurse Dardan-i m. e Dardanë-a f., si antroponime, nuk motivohen nga ana por nga koncepti i plotë simbolik i oikonimit, andaj ngjashmëria Dardana (oikonim) me Dardanë-a (matronim) nuk paraqet kurrfarë homonimie të vrazhdë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi Komisioni si dhe studuesit në të ardhshmen duhet ta kenë parasysh këtë formant dhe ta përdorin për të gjitha ato raste, të cilave ka nevojë t’u jepet atributi i vendbanimit të vjetër, siç ishte Ulpiana, Remesiana etj.dhe që shtrihet në një vend-hapësirë të caktuar që sot motivohet me zbërthimin me fjalë-formantin -anë me koncept të një siprapashtese speciale oikonimformuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Emërtimet me -I/ONË-A<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Një ndër formantet më atraktive që del për rikonsumin freskues brenda gjuhës sonë, qoftë për emërtimin e antroponimeve, qoftë të oikonimeve është prapashtesa -ion, përkatësisht –i/onë, të cilën Komisioni e qet në dritë në disa shembuj që i merr nga toponimet e vjetra të kohës antike, por të përftuara edhe në kohën tonë, si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Me ION: Kodrion, Laberion, Lladron, Drilon, Labion, Demastion, Ilirion, Davidon, Stridon etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Me –I/ONË: Syrigonë, Dodonë, Lavrigonë Stagonë, Albonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, edhe me formantin -I/ON /-(I)ONË, ashtu si edhe me -i/anë/-an, ndeshim disa emërtime vendbanimesh që datojnë që nga koha antike, atje ku e ka hisen e vet ndërndikuese, siç u cek me të drejtë, gjuha pellazgo- iliro-dardane, përkatësisht protoshqipja. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këtu më poshtë po i paraqit me qëllim disa raste antroponimesh, qoftë të ndërtuara, qoftë të rindërtuara si oikonime nga -on në -i/onë (në kllapa).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Antigon (Antigonë) Arbanon (Arbanonë), Medeon (Medeonë), Pogon (Pogonë), Parason (Parasonë), Agron (Agronë!),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
pastaj:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kodrion (Kodrionë), Laberion (Laberionë), Lladron (Lladronë), Damastion (Demastionë), Brysakion (Brysakionë), Albon (Albonë), Drilon (Drilonë), Ilirion (Ilirionë), Davidon (Davidonë), Pelion (Pelionë)...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, veç këtyre që paksa momentalisht ende nuk i kap mirë veshi sa mendja, , dalin të shënuara si oikonime të mirëfillta edhe shembuj të tjerë vetëm me fundoren i/onë / I/ONA, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shkodrionë-a, Syrigonë-a, Dodonë-a, Livragonë-a, Stagonë-a, Labionë-a, Pellagonë-a (nga Pellagonia), madje edhe: Pasaronë-a, Latronë-a (nga latron latronët), Progonë-a (nga Progon), Aulonë-a (Vlora e Vjetër) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po i shtoj edhe dy raste që i cek dr. Rexhep Doçi si oikonime të vjetra: Gurbikonë-a (Gurbikon) dhe Gurasonë-a (Gurason), të cilat i shpjegon nga rrënja e fjalës shqipe gur- plus prapashtesa-iON/ë (Shih: Bota sot, 8.I.2001, f. 19). <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kur kemi parasysh nevojën për emërtime të kësaj natyre, më duhet të japim sqarimin pse u parapëlqye ose duhet parapëlqyer forma me -i/onë-i/ona e jo ajo me -i/on fundore për ndërtimin a rindërtimin emrave të vendbanimeve?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne e bëmë këtë parapëlqim, sepse vërejmë një kundërvënie të dalluar lehtë ndërgjinisore e kuptimore ndërmjet këtyre dy varianteve: -I/ON ndaj I/ONË-a, sepse edhe në këto raste del oponenca : trajta me -on del e parapëlqye për emërtime antroponimie, ndërsa prapashtesa -i/onë/-i/ona për toponime, pra kemi të bëjmë për dy fusha të ndryshme semantike. Pse u veprua kështu, dihet arsyeja, sepse emërtimet e njerëzve (antroponimet) zakonisht formohen me prapashtesën mashkullore -ON, gjini përfaqësuese kjo e emrit vetjak, ndërsa emërtimet e venbanimeve të këtij tipi, siç u tha, priren të shënohen në gjininë përfaqësuese gramatikore femërore, madje në trajtën e shquar zakonisht me –A fundore. Edhe pse këtë rregull nuk e kemi ndeshur të konstatuar askund në burimet tona gramatikore, një e vërtetë e tillë nuk është vështirë të argumentohet. Të kujtohen emërtimet e antroponimeve (emrave vetjakë të modës (bashkëkohorë)) që kanë përhapje të gjerë, me formantin -ON (natyrisht edhe ne këtu po i paraqesim vetëm me gjini përfaqësuese mashkullore), si p sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Agon, Driton, Miron, Gëzon, Lumnon, Faton, Valon, Florion, Liridon, Edon, Egzon etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që njëherazi kanë mbështetje në disa emra të traditës historike me -ON, si :<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Baton, Gripon, Gjon, Anton, Ton, Don, Progon, Erion, Non, Lon, Kron etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por vijnë edhe si shkak i konsumimit të modës (bashkëkohësisë) me emrat me -IM fundor. Pikërisht në këtë kontekst zgjojnë interes të posaçëm edhe emërtimet e modës (shumë të pëlqyeshme aktualisht si antroponime) me formantin –JON, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Budjon, Shpirtjon, Besjon, Fatjon etj <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht lidhur me këtë dukuri të ndërndikuar të formanteve -on për emrat antroponimikë, ndaj formantit i/onë si formant oikonimik (me dallim gjinie gramatikore përkatëse) ka nevojë të njihet opinioni i gjerë më mirë, por në mënyrë të veçantë njerëzit e zanatit, standardologët tanë, STANDARDOLOGËT TANËstrandardolofgët tanënë mënyrë që, jo vetëm të pranohet (zartarizohet) një formant i ri oikonimformues (-i/onë), por që edhe modelet e caktuara të jenë sa më të kapshme dhe të kuptueshme dhe me implementim obligues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, me përqafimin e formimit të emërtimeve në shqyrtim në mënyrë të vetëdijshme, d.m.th. të antroponimeve me -on fundor si dhe të vendbanimeve me -(j)onë fundore gjuha jonë do të fitonte e përfitonte shumë. Me prapashtesën -(I)ONË emrit të vendbanimit njëherësh, po e ritheksojmë, i jepen dy veçori:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) ngjyrimi i lashtësisë dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) ngjyresa e bashkëkohësisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po themi të bashkëkohësisë (modernes), sepse në kohën tonë, në fushën e stilistikës, sidomos në poezi, kam vërejtur se është krejt normale që vendi më i dashur i poetit (kupto: popullit) atdheu, të quhet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mëmëjonë/a, Nanëjona, Shpirtjonë/a, Zemërjonë/a, Fatjonë/a, Dëshirjonë/a, Lumjonë/a, Lirijonë/a, Albjona, Valjonë/a e ngjashëm,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ku gjymtyra -jonë/-jona (e jona) këtu poetikisht kontaminohet me formantin e vjetër -i/onë (yni), duke na u paraqitur tashti, një siprapshtesë të specifikuar për emërtimin e oikonimeve të kohës se re.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi rreth trajtës shkrimore i/ona ndaj –jonë-a lypset një sqarim nga pikëpamja ortografike, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë, që në shkrimet e vjetra latine, madje edhe italiane këtë fundor e ndeshim në mjaft raste me -ion/a, por zakonisht -I-ja shqiptohet si një J e shqipes, sepse ky graf mungon në alfabetet përkatëse. Fundja, kjo është pengesë e vogël në asociacion. Fundi i fundit, kush nuk do të dëshironte që çupkës a mbesës së vet të mos i vërë një emër të tillë të modës çupëjona, mbesëjona! e jo më venbanimit, kur emri bazë temë fjalëformues plotësohet me trajtën e përemrit pronor, -jonë/jona (veta e parë, pronari shumës, prona njëjës e gjinisë femërore me kundërvënien -ynë për gjininë mashkullore, kundërvënie kjo që në mjaft të folme dhe në fushën e poezisë nuk del e ndëprerë aq rigorozisht, si p.sh. lirijona Liri(j)ona, besëjona Bes/ë(i)jona në njërën anë dhe shpirtjona Shpirtjona, fatjona. Fatjona, nga ana tjetër, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krahaso: Liridon /Liridona ose /Lirijona Lirijon...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, shikuar siç thuhet si tekst, nëntekst e kontekst me përqafimin e kësaj prirjeje, d.m.th. me formimin ose me përcaktimin e antroponimeve bashkëkohore me –(i)ON/(i)ONI fundor, si dhe oikonimet me -i/onë/iona (-jonë/ -jona), gjuha jonë do të kishte shumë dobi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, këtë dukuri sapo e ka vërejtur, dhe e ka vënë në sprovë, mjaft ndjeshëm e mjeshtërisht Komisioni i Prishtinës (2005), prandaj në punën e vet secili komision mund ta shfrytëzojë pa druajtje, sidomos, kur, pikërisht, po këtë e kërkon dhe e arsyeton natyra e një emërtimi të ri, zakonisht edhe mbi bazë antroponimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si përfundim, për mendimin tonë (po përsërisim) për emërtime vendbanimesh në vend të prapashtesave të diskutueshme me -AS ose me -AJ (sidomos kur oikojnimi del mbi bazë antroponimi ose me simbolikë të kësaj natyre), gjithsesi, ndër të tjera si prapashtesa të paqortueshme ose të specifikuara, duhet të vihet në veprim edhe prapashtesa -i/onë ose jonë, për arsyet që u cekën më sipër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht, duke u mbështetur këtë prirje për mendimin tonë disa shembuj të propozuar nga Komisionet me prapashtesa të tjera, më për zemër do të na vinte emërtimi Besëjona se Besijana, Liri(j)ona se Liriana, Iliriona se Iliriana, por Malioni Maliana, Dreniona ose Dren-jona se Drenasi etj. etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Le të mendohet pra, për faktin që po na imponohet modeli me –=ONA, -JONA/IONA, i cili tashmë ka dalë në dritë dhe sa do të shndëritë në nënfushën kuptimore të ligjërimit shqip, sigurisht varet prej nesh sa do ta shfrytëzojmë këtë mënyrë për konsolidim të mbarë, por pritet që mendim-rekomandimin ta thonëme kompteencë, ata që e kanë për detyrë e ata janë standardologët tanë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, prapashtesa -(j)onë, siç u argumentua më sipër, i plotëson të gjitha kushtet, që në burimet tona të sotme e të nesërme normative të zërë vendin e merituar në kuadër të mozaikut të formanteve përkatëse të strukturës emërformuese, me specifikë të veçantë për emërtimin e vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përmbyllje rreth prapashtesave me prirje specifikimi<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lidhur me nënfushat semantike ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
profilimet që mbulojnë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë përmbyllje, pa u ndalur në pesë nënkrerët A, B, C, Ç dhe D të kreut (II) të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe me prapashtesim, ku konstatuam jo pak formime të ngulitura nga tradita si dhe krijime të paqortueshmeme,edhe pse afikset përkase dilnin të specifikuara parësorisht për nënfusha të tjera semantike, po i rikujtojmë kalimthi nënfushat semantike të emërtimeve të vendbanimeve të cilat mbulohen me emrat e formuar me prapashtesat përkatëse me prirje specifikimi (specializimi), siç u trajtuan më sipër duke i cekur edhe formantet simotra oponente, të cilat njëherazi ndihmojnë idenë për përcaktimin dhe të kuptuarët e rëndësisë rreth specifikimit përkatës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Me prapashtesën -AJË mbulohet koncepti që nënkupton shumësi sendesh e konceptesh që ceken në temën prodhuese dhe shkon në kundërvënie me prapashtesën -AJ, e cila mbetet e specializuar për emërtimit e patronime në gjuhën shqipe;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Nënfusha semantike e prapashtesësa -ISHT del e diferencuar si oponente nga simotra, varianti -ishtë, kështu që prapashtesa -ISHTË mbetet kryesisht për emërtimin e mikrotoponimeve (oronimeve), ndërsa prapashtesa -ISHT del e specifikuar kryesisht për vendbanime (oikonime rurale e urbane).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Motivimi i prapashtesave variante -SH/-Ç, -ASH, -ESH në gjendjen e sotme asociacionisht shpjegohen edhe në bazë të mbaresës së rrjedhores së shumësit që merr emër-tema përkatëse, prandaj nëse duam ta formëzojmë emrin e caktuar me ndonjërën nga formantet në fjalë e konsultojmë mbaresën fundore të shumësit të emrit përkatës dhe pozicionohemi për përzgjedhjen e formantit -SH/-Ç apo -ASH ose -ESH. Mirëpo formanti i fundit -ESH përveç motivimit nga shumësi me -ESH fundore, ka edhe njëfarë mbështetje nga emrat iokonimikë të traditës, siç është rasti Arbnesh, Partesh, Martanesh etj., por edhe nga ndërndikimi oponent me prapashtesën femërore -eshë, që përdoret për emërtimin e disa matronimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Edhe te prapashtesat -ET dhe -AT në gjendjen e sotme asociacionisht, sa për orientim përzgjedhjeje, mund të shërbejë mbaresa e shumësit të emrit në emnore në trajtën e shquar si p.sh. qarr qarri qarre qarret (apelativ) Qerret Qerreti (oikonim), përkatësisht Lis (antroponim) lisi lisa lisat (apelativ) Lisat Lisati (oikonim).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Emërtimet me siprapashtesa -ARË mbulojnë hapësirë të kufizuar (arën) që zbërthehet me metatezë dhe nënkupton një pasuri të patundshme. Motivi del nga lidhja organike e kësaj gjymtyre me gjymtyrën tjetër, përkatësisht me fjalë-temën prodhuese fjalëformuese. Gjithsesi duhet parë përkimi dhe dallimi i nënfushave semantike që mbulojnë formantet -ARË, -AR dhe -ARE.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Siprapashtesa ose fundorja -anë asesi nuk duhet ngatërruara me prapashtesën –AN, ngase kjo vjen nga tradita e lashtë e emrave të vendbanimeve (antike), por që në kohën tonë ka gjetur koncidencë motivimi nga fjala anë (vend që nënkupton hapësirë më të gjerë se fjala arë), por që në oikonimi, fusha e kuptimsisë përkatëse lidhet organikisht me gjymtyrën tjetër, përkatësisht me fjalë-temën prodhuese fjalëformuese. Prandaj ky formant mund të aktivizohet për emërtime të reja me mjaft lehtësi, duke pasur parasysh kuptimin e emër-fjalës ANË të koncentruar në një vend të konceptuar si emërtim vendbanimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Prapashtesa a fundori i burimit antik –on, -i/ona, me të cilën ndeshim të emërtuara edhe vendbanime të lashta (ilire, protoshqiptare) që vjen e motivuar (stilistikisht) edhe në kohën tonë, u vihet zakonisht emrave të njerëzve ose atyre abstraktë që simbolizojnë diçka të ngjashme. Shikuar në tekst, nëntekst e kontekst, emërtimet e tilla të modës me këto dy variante, kanë njëfarë oponence të lehtë me emrat antroponimikë me -ON fundore, me të cilët ndërndikohet. Ndonëse, motivimi nga fjalë-formanti -jonë del paksa më i errët se të rastet me -arë e me -anë, por shikuar nga ana tjetër shihet një motivim i qartë kontaminues i ndërsjellë me konceptim e afrisë a të simpatisë ndaj emrave intimë familjarë a të imagjinuar. Krahaso: Liriona (lirijona), Lumjona (lumjona) ose Liridona (liridona), Kodriona (kodërjona), Labiona (labjona) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pra edhe ky formant në formim e sipër, por me perspektivë të qartë ka gjetur, priret të gjejë ose duhet të mbështete në mënyrë që ta gëzojë vendin e vet në kuadër të mozaikut të formanteve të tjera në kuadër të strukturës së prapashtesave të shqipes në nënfushën e emërtimeve të vendbanimeve dhe kjo e ardhme e formantit të tillë varet nga të kuptuarit, përkujdesja dhe kultivimi ynë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera të gjitha këto formante mund të dalin, apo jo, të mjaftueshme për mbulimin e nocioneve të vendbanimeve, le të vlerësohet, ndonëse nuk përjashtohen as formantet e tjera që u cekën në këtë punim si të paqortueshme. Por sidoqoftë, po riktheksojmë se duhet ta kemi të qartë se assesi nuk bën të lihen anash formimet e ngulitura, qoftë pa ndajshtesa, qoftë me ndajshtesa ose me kompozim a në mënyrë perifrastike. Së këtejmi, besojmë se nuk bëjmë keq kur kërkojmë që hartuesit e regjistrave të emërtimeve të venbanimeve, patjetër duhet t’i kenë në konsideratë dhe t’i shfrytëzojnë prapashtesat e siprapashtesat e specifikuara për nenfushën përkatëse semantike, të burimit vendës, siç u trajtuan në këtë punim, apo jo? <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III. FORMIMET E VENDBANIMEVE ME KOMPOZIM<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E NË MËNYRË PERIFRASTIKE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
H y r j e<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në nëntitullin e mësipër formantet -arë, -anë dhe -(j)onë) i trajtuam me të drejtë paksa edhe në cilësinë e siprapashtesës speciale për arsye se qoftë tërthorazi, qoftë drejtpërdrejtë fundoret e fjalëve përkatëse: -arë, -anë, -jonë, i ndjenin si prapashtesa speciale, e jo si gjymtyra të mirëfillta të kompozitave përkatëse. Duam të themi se prapashtesa speciale si dhe gjymtyra përcaktuese e kompozitës, në mjaft raste funksionalisht janë të afërta, por motivimi rastësor gjithsesi del më qartë në fjalë të përbërë ose tek ato të përngjitura a të shprehura me togfjalësha, sesa tek emërtimet me prapashtesa a siprapashtesa, nga njëra anë, mirëpo kur kemi parasysh prodhimin serik nga ana tjetër, prapashtesa speciale luan rol me të madh në procesin prodhues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, del e nevojshme të studiohet edhe mënyra fjalëformuese e emërtimeve të vendbanimeve edhe nga mënyra e formimeve me kompozim dhe në mënyrë perifrastike, me togfjalësha.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Formimet me kompozim, me përngjitje a me togfjalësha që i hetojmë në Regjistër mund t’i merendojmë në tri grupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) formimet e emërtimeve me kompozita të mirëfillta,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) formimet me togfjalësha, tipi emër + përcaktuesi përkatës dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) formime me togfjalësha të tipave të tjerë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Emërtimet kompozita të mirëfillta<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kompozitat, në funksion emërtime vendbanimesh. t’i quaj me rezervë të mirëfillta, që në Regjistër të Prishtinës, janë mbi 100, i dallojmë disa tipa a nëntipa. Ne këtu i merenduam në dy grupe, duke i dalluar sipas gjymtyrorëve emërformues:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Kur gjymtyra e parë del në funksion siparashtese tipi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temali, Telisi, Nëpërbishti, Nëngurra, Messukash-i etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Shqipëri të ktij nëntipi janë emërtimet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temali, Temani, Ndërfushas, Nënshenjë, Ndërshemi, Nëngurra,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
e ndonjë tjetër, ku zbërthimi bëhet si tek emrat e përngjitur te+mali, te + mani, d.m.th. (fshati) te mali, te mani, te nën gurra, e kështu me radhë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Kur gjymtyra e caktuar e kompozitës përcakton tjetrën, ku dallojmë 5 nëngrupe:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) kur gjymtyra e dytë si mbiemër del përcaktuese:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lugthat, Gurkuq, Gurmadh, Kodërbardh, Fushmir, Zallkuq, Jetëmir, Vermir, Gurbardh, Vitmir, Lugmir, Ujmir, Kruebardh, Lumkuq, Bregzi, Mollkuq, Gunbardh etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që zbërthehet: lugu i thatë, Lugthat-i, guri i kuq Gurkuq-i etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) kur gjymtyra e dytë emër del përcaktuese për gjymtyrën tjetër po emër, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ballëdrin, Fushë-Pejë, Fushë-Kosovë, Bajëllap, Kryelum, Qafëmal, Gurshkabë, Fushëlot, Lulgjak, Kruembret, Pusat, Kodërflamur, Rrasujë, Fushëmollë, Lugdrin, Kryedren, Buzëmal, Buzëlum, Tumilir, Analum, Fushibër, Gurelez; Babaj-Bokës Fshatiuçëkë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që zbërthehet po ashtu: balli i drenit (Balldren-i), pusi i atit (Pusat-i), Fusha e Pejës (Fushë-Pejë-a) etj.;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) kur gjymtyra e parë emër njeriu shërben si përcaktues i mbiemrit (patronim) p.sh.: <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nikuçaj, Nushpal, Llazdrelaj, Preklukaj, Hasanprishtinë, Micsokol, Pjetërshan, Haxhizekë, Mullaidriz, e ndonjë tjetër, që zbërthehet. Nush+Pali Nushpal-i, Mulla + Idrizi Mullaidrizi etj. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) kur gjymtyra e dytë emër njeriu përcakton ofiqin, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shëngjon, Shëngjergj, Shpal, Shmëri, Shënrrok,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
që zbërthehet Gjoni i shenjtë (Shëngjon-i), Maria e shenjtë (Shmëri-a), Kuklibeg (begu i Kuklit), Qylagë (aga i Qylit) etj.;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) kur gjymtyra e dytë emër përcakton gjymtyrën tjetër emër, p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rrezanë, Fusharë, Zall-Reç, Bardhaj-Reç, Elez-Han etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Shembuj këta që zbërthehen metatezisht:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ana e rrezes (Rrezanë-a), ara e Fushës (Fusharë-a), Reçi i Bardhajve (Bardhaj-Reç-i), Hani i Elezit (Elez-han-i) etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
sikurse tipi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
atdhe, mëmëdhë, udhëkryq, post-komandant, Bardhyl (ylli i bardhë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe lidhur me këtë mënyrë fjalëformimi dalin çështje të diskutueshme. Siç mund të shihet nga shembujt e mësipër, më tepër ndeshim emërtime, kur gjymtyra e parë sipas radhës del emër konkret, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
gur: Gurbardh, Gurkuq, Gurmadh etj.;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lug: Lugthatë, Lugdrin, Lugmir etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
por janë shfrytëzuar edhe emrat si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
qafë-, buzë-, krye-; fushë-, kodër- shën (i shenjtë) etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndëkaq si emërtime me gjymtyrën e dytë sipas radhës në funksion siprapashtese dalin më të përdorur mbiemrat: -bardh(ë),- mir(ë),- kuq:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kodërbardh, Lumbardh, Lismir, Ujmir, Gurkuq, Kodërkuq.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në mënyrë të veçantë vihet re bashkëngjitja e emrave dhe e mbiemrave historikë të tipit:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Hasanprishtinë, Mullazekë, Micsokol etj,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
punë kjo që nuk më duket e pambështetur, ndonëse paraqet risi në drejtshkrmin e rasteve të këtilla në praktikën tonë të deritashme drejtshkrimore, andaj kërkon edhe sqarime shtesë për opinionin.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Emërtimet togfjalësha:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Emërtime me çiftat togfjalësh me epitetin: e epërme /e poshtme ose i epërm/ i poshtëm<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistër nja 44 shembuj të vendbanimeve dalin emër + epiteti përkatës (e epërme/ e poshtme), si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Miradia e Epërme, Miradia e Poshtme, Livadhia E/P, Llapashtica E/P, Albona E/P, Kastrati E/P, Karmioni E/P, Shpati E/P, Qarrabregu E/P, Qëndresa E/P, Stralli E/P, Zabeli E/P, Nerodimja E/P, Shë(n)rroku E/P, Livoçi E/P, Bitia E/P, Shllakoci E/P, Jasenoviku E/P, Gushterica E/P, Gushterica E/P.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga tradita në Shqipri në vend: i epërm ose e epërme përveç i epër/ e epër ndeshim: i (e)sipër, i sipërm ose e sipërme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, ne përkkrahim qëndrimin e Komisionit të Prishtinës:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjinia mashkullore.: N. i Sipërm /N. i Poshtëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjinia femërore: N. e Sipërme/ N. e Poshtme.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Por në Kosovë edhe në Regjistrin e fundit zyrtar në fuqi (burimi VI), nën ndikimin e barasvlerësve të serbishtes: Donja/e/i ose Gornja/e/i në vend i poshtëm/e poshtme ndeshim: i/e ulët ose në vend /e epërme ndeshim i/e lartë, raste tejet të paqëndrueshme, prandaj faktorët nomëzues të gjuhës sonë standarde gjithsesi duhet t’i korrigjojnë lajthitjet e tilla.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Emërtime me çiftat me togfjalësh me epitetin: e madhe/e vogël ose i madh/i vogël<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas mënyrës emër + epiteti: i madh/i vogël ose ose e madhe/ e vogël në Regjistër të Prishtinës dalin nja 9 raste, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rropotova e Madhe/ Rropotova e Vogël, Bardhi i Madh/ Bardhi i Vogël, Albana M/V, Alba M/V, Kolludra M/V, Kçiqi M/V, Rudari M/V, Shtupeqi M/V, Mirashi M/V;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Emërtime me mungesë çifti<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Si çifta të cunguar, pra pa çiftin paralel, dalin disa shembuj, si p.sh:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Burimi (Obria/? Stërnaci/? Budriga/) i Poshtëm/?, Livadhi e Epërme, Zveçani i Vogël/; Driloni i Madh/ Vokshi i Ri/? dhe Kaçaniku i Vjetër/).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rastet e tilla duhet të sqarohen ose, aty ku jepet mundësia, të thjeshtësohen apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Emërtime me togfjalësha të tjerë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në Regjistër ndeshim edhe togfjalësha të tjerë si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Prroi i Kostës, Baja e Mitrovicës, Prroni i Bajës, Lugu i Banit, Prroi i Jankut, Hani i Elezit .<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Që të gjithë këta shembuj që këtu vetëm po konstatohen, për ndonjë arsye a tjetër mund të jenë të diskutueshëm, por jo për mënyrën e formimit togfjalësh të tyre si parim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
IV. RAPORTI I SHKALLSHMËRISË KUPTIMORE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
SIPAS MËNYRAVE TË FJALËFORMIMIT<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
TË VENDBANIMEVE NË SHQIPE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga krejt kjo që u trajtua deri këtu mund nxjerrim përfundimin se për shkak se kjo çështje, me gjerësinë e hollësitë e duhura, mesa jemi në dijeni, nuk është trajtuar deri më tash si temë më vete, andaj në këtë punim para opinionit dolën çështje që më parë ishin të panjohura, mbase edhe njiheshin nga ndonjë studiues, por në mënyrë të pjesërishme, prandaj rreth kësaj teme mund të ketë mbetur ende edhe ndonjë paqartësi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht në punimet e ardhshme kjo temë do të jetë edhe edhe më e rrahur, edhe më e trajtuar e si rrjedhojë do të nxirren edhe rezultate të reja ose do të pëforcohen ato që këtu sapo e kanë marrë formën ekonstatimit ose të rekomandimit. Por, megjithatë, janë disa gjëra që nga analiza dalin të domosdoshme për t’u ditur, të cilat me rastin e rishikimit të qëndrushmërisë së emërtimeve të vendbanimeve, komisionet përkatëse duhet t’i ketë në konsideratë, ngase këto janë mënyra që i ndeshim të formuara jo vetëm emërtimet e vendbanimeve në funksion, por edhe ato të propozuarat, ashtu si edhe ato të mundshmet në perspektivë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Kështu, për hir vendi dhe me dëshirë që mos t’i përsërisim gjërat, këtu në formë përmbyllëse, me qëllim që çështja të dalë edhe më e qartë, do të paraqit skemën e shkallshmërisë së kuptimësisë së emërtimeve në fjalë që në këto tri rubrika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) me anë të emrave bazë pa ndajshtesë, apelativa, emra të përgjitshëm,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) me anë prapashtesash të përvetësuara e të tjera si, etnonime, oronime e oikonime, emra të përgjithsëm e të përveçëm dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) me anë të prapashtesave të specifikuara dhe me kompozim, shembuj vendbanimesh, vetëm si emra të përveçëm. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Skema e shkallshmërisë kuptimore<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po japim nga , sa për ilustrim nga dy shembuj për secilën pikë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
___________________________________________________<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I II III<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
apelativa etnonime, oronime e oikonime vendbanime <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
----------------------------------------------------------------------------------<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) dardhë Dardhë, dardhishtë Dardhishtë; Dardharë, Dardhanë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dardhisht; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
blin Blin, blinishtë, Blinishtë; Blinisht, Blinajë, Lulblin;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) mal Mal, malishtë, Malishtë malore; Malisht, Malesh, Malet-i,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temal, Malionë;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
fushë Fushë, fushore, fushnajë Fushnajë Fusharë, Fushajë, Fushlot,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fushibër;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) lis Lis, lisinë, lisnajë Lisan; Lisajë, Lis(i)anë, Telis, Lismir;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
fier Fier fierinë, f ierishtë Fierishtë, Firajë, Fiershtruet, Erëfier; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) gurrë Gurrë, gurrojë, Gurrëz, Gurras! Gurrajë, Gurrianë, Gurrmir;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
kodër Kodër, kodrinë, Kodrizë, Kodrishë Kodrionë, Kodërbardh;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) dren Dren, drenak, drenush Drenush; Drenesh, Drenisht, Drenat,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
drenar Drenas Drenshenjt, Drenesh; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Drenionë; Drenianë; Bridren <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
zog(ë) Zogë zogëz Zogëz, Zogjishtë, Zogajë, Zogianë, Zogzanë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Zogaj. Zogionë!;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Gjin gjinas Gjinas, Gjinash Gjinaj; Gjinarë, Gjinat, Gjinionë Gjinesh. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dukë dukas Dukas Dukaj Dukat, Dukarë, Dukanë; <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) Drin Drini, drinas Drinaj Nisdri, Anadrin, Drinisht;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lumë Lum lumas Lumas, Lumaj Lumarë, Lumesh, Fatlum,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Lumionë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të vihet re se në rubrikën e parë emri përkatës i vendbanimit del i formëzuar nga emri i përgjithshëm i shënuar me shkronjë të vogël, me përjashtim të shembujve: Drin e Gjin.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në rubrikën e dytë del edhe emri i përgjithshëm dhe ai i përveçëm i oronimit, por edhe emri i vendbanimit homonim i formëzuar nga emri i përveçëm i oronimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndërkaq në rubrikën e tretë dalin të shënuar vetëm emrat e mundshëm (të përveçëm) të vendbanimeve.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të vihet re gjithashtu se në rubrikën e dytë dalin a mund të dalin edhe emrat e formuar jo të qortueshëm me prapashtesat e përvetësuara si -ishtë, -ik e -inë si dhe të tjerat, si: as, -(j)an, -ak, -ës, -tar, -ar, -or e -i, -ush, -osh e -zë/ëz, kurse në rubrikën e tretë janë përfaqësuar disa shembuj të formëzuar a të mundshëm të formuar me prapashtesat e siprapashtesat e parapëlqyera si të specifikuara, vetëm për emërtimin e vendbanimeve, kështuqë nga vetë format e mundshme të paraqitura në skemë (rubrika e tretë) me formantin e specifikuar kuptohet se kemi të bëjmë me një emër të përveçëm në funksion të një vendbanimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Njohja e tillë sistemore do të ndihmonte shumë që së paku sa për për emërtim, në ndërmarrje të reja emërtimesh hartuesit të gjejnë dhe të zgjedhin modelin përkatës që u përpoqëm ta vëmë në pah dhe ta ofrojmë si të arrirë në këtë punim. Këtë analizë mendojmë se duhet me pasë parasysh gjithkush e sidomos standaologët, kështu që sa herë të paraqitet nevoja për rishikimin a ristandardizimin e emërtimeve të vendbanimeve në viset e caktuara të truallit shqipfolës, duhet të konsultohen zgjidhjet e ofruara, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, shpresojmë se përpjekja jonë ose rezultatet e këtij punimi do t’u shërbejnë, pra në radhë të parë studiuesve për hulumtime edhe më të thella në këtë drejtim, sepse kjo rrugë hulumtuese, kemi bindjen, që do të na çojë jo vetëm drejt njohjes më të mirë të strukturës fjalëformuese të gjuhës sonë standarde në lëmin e toponimisë, më saktë të vendbanimeve, por edhe do të na shpie drejt zgjidhjes së çështjeve kyçe, kur kemi të bëjmë me formëzimin e drejt-fjalëformimin emërtimeve të reja të kësaj dhe të nënfusha të tjera semantike. Pra studimisht të jemi më të gatshëm në çdo rast sa herë që paraqitet e nevojshme, siç ndodhi te ne, në Kosovë, kur momentalisht në rend shqyrtimi u morën afro 1500 emërtime vendbanimesh dhe kur dihet fakti se probleme të kësaj natyre ndeshim në të gjitha viset shqifolëse, si brenda, si jashtë Shqipërisë së sotme administrative, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Përfundimi i pjesës së dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Çështja e emërtimeve të vendbanimeve te ne, nën përkujdesjen e Komisonit Qendror për Standardizimin e Vendbanimeve të Kosovës, edhe pse tash, pothuaj mbi 10 vjet ka pushuar së vepruari pa fajin e tij, ishte në tryezën e diskutimeve intensive, 2-5 vjet që nga viti 1999-2001dhe në verifikim deri në vitin 2004, ndërsa si çështje problemore ka ekzistuar edhe më përpara, madje ekziston edhe sot. Popullit tonë sa herë i qe dhënë mundësia të frymojë pak si lirshëm kombëtarisht me mençuri e ka ngre edhe këtë çështje, çështjen e toponimisë me prejradhje të huaj, ngase bashkë me sundimin e zaptuesve, sidomos të atij serb dëshironte që të flakte edhe emërtimet e imponuara prej tij mbi këtë bazë, të cilat aq më keq pushtuesi i shfrytëzonte e po i shfrytëzon propagandisht pa pushuar si element i së drejtës së tyre historike për të mbajtur nën gllabërim viset tona shqiptare në pambarim. Mirëpo pas Luftës të fundit Çlirimtare (UÇK), u krijuan kushtet që kjo çështje të trajtohet në mënyrë paksa më të organizuar dhe pa diktat survejimi mbi kokë nga të huajt. Kështu nën përkujdesjen e Komisionit të sapocekur, pas ca konsultimeve me komisionet e komunave dhe me qarqe të tjera intelektuale profesionale, në muajin mars të vitit 2000 në gazetën Rilndja u botua në formë propozimi Regjistri i emërimeve të vendbanimeve të Kosovës dhe po ky tekst paksa më i kompletuar u ribotua po në gazetën Rilindja më 28 prill 2000. Ndonëse materiali ende ndodhej në diskutim, përkatësisht versioni i përmirësuar ishte në përfundim e sipër. ne si pretekst për të trajtuar temën Çështje të formëzimit dhe të fjalëformimit të emërtimeve të vendbanimeve në shqipe (me theks në emërtimet e propozuara në Kosovë) morëm pikërisht Regjistrin e botuar më 28 prill 2000 dhe në punimin e botuar në gazetën Rilindja (2001 në 11 vazhdime. Së këtejmi, pikërisht përmbajtjen e atij atë punim tashti, sadopak të përplotësuar, po e parafrazojmë në vijim në disa pika:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së pari, bëmë krahasimin e emërtimeve në funksion sipas dy versioneve serbisht e shqip dhe së dyti bëmë analizën formëzuese e fjalëformuese të emërtimeve të propozuara.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe nga krahasimi i emërtimeve në funksion sipas dy versioneve serbisht shqip arritëm në përfundimin se edhe më përpara kishte dallime të mëdha, qoftë në drejtshqiptimin, qoftë në drejtshkrimin po thuaj tek të gjitha emërtimet në funksion. Nuk është fjala vetëm për ndonjë dublifikim emërtimi, të tipit. Uroshevac /Ferizaj, por edhe për deformime të të tjera të ndryshme shkrimo-shqiptimore që vinin edhe për shkak të natyrës të ndryshme strukturore që kanë gjuhët e ndryshme në kontakt, si p.sh.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Crkvena Vodica/Caravada, Dobar Dub /Dobërdup; Ojnovce /Hajnoc, Movljane/Muhlan; Shurlane/Shurdhan; Vitine/Viti, Retimlje/ Reti; Broçna/Brojë, Romuna/Romajë; Bubavac/Bubavec, Muzhiçane/ Muzeqinë, Shisharka/Shesharë, Shalinovica/ Shalinoc, Goraçevo /Gajrak etj.,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
prandaj edhe si mos të kishte pasur motive të tjera, vetëm kjo laryshi shkrim-shqiptimore e ortografike do të arsyetonte punën e Komisionit për t’i hyrë standardizimit të emërtimeve në fjalë. Mirëpo Komisioni, me vetinisiativë e pa të arsyeshme që punës t’i qasej edhe më thellë, më gjerë e më mirë. Ai pasi hartoi parimet dhe metodën e punës lëndën e trajtoi, duke bërë rishikimin pothuajse të tërë materialit. Në këtë kontekst pranoi edhe sugjerimin që mjaft vendbanime të riemërtohen. Kështu çështja e modifikimeve dhe të krijimeve të reja mori përmasa të konsiderueshme. Sipas përqindjes emërtimet e reja (më 2001) arrinin në 43.84 për qind në krahassim me numrin e përgjithshëm të vendbanimeve, por kur kemi parasysh karaktaristikat e veçanta të natyrës së gjuhës shqipe në raport me atë të serbishtes ato u prekën të gjitha, pothuajse qindpërqind. Në bazë të analizës nga pikëpamja fjalëformuese të prejardhjes doli se u lanë në përdorim ose u formuan mjaft emërtime sipas mënyrave të njohura: 1) pa ndajshtesa, e me ndajshtesa dhe 2) me kompozim a togfjalësha.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga pikëpamja fjalëformuese emërtimet pa ndajshtesa nuk paraqesin çështje problemore. E diskutueshëm mund të dalë vetëm çështja sa është vlera e fuqisë simbolike e emrit përkatës për t’u formëzuar e implementuar si emërtim vendbanimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Te formimet me ndajshtesa, që në këtë rrafsh zënë përqindje më të madhe se dy mënyrat e tjera, dalin çështje më të ndërlikuara. Sipas analizës del se mjaft emërtime në funksion me formante prapashtesore të burimit sllav si -ica, (v)iqi, -ovci, -ovi, -eva, -ava, bashkë me emërtimin me rrënjë të imponuar sa qe e mundur u ndryshuan, ngase krijimet e tilla ishin në kundërshtim me natyrën e gjuhës shqipe, të cilat sot nuk i qas realiteti ambientues kohor. U prekën në analizë edhe emërtimet me prapashtesat -ot e -os, me origjinë greke, si dhe ato me -(A)XHI, -(A)LI e -I/JE të burimit turk. U konstatua se lindja a lejimi i disa trajtave me -OS, duke i ndërruar vetëm C-në fundore në –S, tipi Butoc/Butos, Talinoc/Talinos etj., dilte si veprim mbase i ngutshëm, që linte vend për diskutim. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Për formimin e emërtimeve të vendbanimeve dalin të shfrytëzuara prapashtesat toponimike, siç janë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Prapashtesat e përvetësuara: - ishtë, -n/ik dhe -inë, të cilat në radhë të parë dalin të destinuara për emërtimin e toponimeve të karakterit oronimik, mirëpo u përvetësuan edhe disa emërtime vendbanimesh. Ndonëse ka mendime që për nga origjina që të tria këto formante shpjegohen në njëfarë interefernce me ato të burimit sllav, formimet me këto prapashtesa, sipas Regjistrit, jo vetëm se u ruajtën në numër të konsiderueshëm, por edhe u shumuan me disa propozime të reja, sigurisht jo të qortueshme edhe sipas nesh, si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gurishtë, Qarrishtë; Sojnik, Bardhanik;.Çelinë, Çeltinë, Rrezinë etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Për formimin e emërtimeve të vendbanimeve u shfrytëzuan edhe prapashtesa të tjera të përvetësuara për koncepte nga veprimtaria e njeriut, siç janë emrat e patronimeve me -AJ, të emrave të njerëzve sipas vendbanimit e prejardhjes, siç janë prapashtesat: -as, -an dhe -ak si dhe ato që shërbejnë për emërtimet e njerëzve sipas profesionit: -(ë)s, -ar e tar, dhe –or. Madje, nga analiza doli që për emërtime të reja u shfrytëzua tejmase pa të drejtë prapashtesa -aj, si dhe ajo -as, ngase që të dyja këto dalin të specializuara për nënfusha të tjera semantike, e para për emërtimin e patronimeve, ndërsa e dyta për emërtimin e etnonimeve. Në të vërtetë, e diskutueshme lidhur me këtë dilte fakti se jo vetëm u shkaktuan homonimi të vrazhda të panevojshme, por edhe pse te mjaft emërtime të tilla dilte mungesa e bazës paraprake patronimike, përkatësisht etnonimike e emërtimit përkatës. U shpjegua dukuria e gjenezës së disa trajtave të diskutueshme që vërtet mund të ndeshen ne realitetin tonë gjuhësor, siç janë rastet Gashaj, Krasniqaj etj. etj., por që këto mund të kenë dalë në të kaluarën nga shtytës të jashtëm, e jo nga nevoja e brendshme e gjuhës shqipe. Gjithsesi emërtimet e reja të vendbanimeve me këto dy formante -aj dhe -as duhet të rishikohen, ngase në njëfarë dore pengojnë ose bllpkojnë qëndrueshmërinë e modeleve tashmë të përvijuara të strukturës emërformuese të gjuhës sonë standarde, sipas nënfushave përkatëse semantike në kuadër të sistemit ligjërimor të shqipes, në fushën përkatëse të patronimisë ose të etnonimisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndonëse prapashtesat -an dhe -ak dalin të angazhuara edhe për nënfusha të tjera kuptimore, këto formante janë shfrytëzuar edhe në nënfushën e emërtimeve të vendbanimeve, por, meqë edhe këto ndeshen në interefencë me format e ngjashme të serbishtes, prandaj disa raste me të drejtë janë propozuar nga Komisioni për t’u zëvendësuar me forma të tjera. Ç’është e vërteta, disa emërtime të reja me këto formante dalin mjaft të mbështetura, si p.sh: Bardhan, Babushan, Lisan, përkatësisht Leshak, Gurak, Mirak etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) Edhe me prapashtesat e specifikuara për emërtimin e njerëzve sipas profesionit -(ë)s, -tar e –ar dhe -or dalin emërtime të vendbanimeve, por nuk janë aq prodhimtare. Edhe me këto formante paraqiten edhe disa shembuj karakteristikë të trashëguar jo të qortueshëm, si p.sh,. Durrës, Kukës etj., që dalin të rrënjosur, por edhe të tjerë të diskutueshëm me prapashtesat e tilla simotra, si, Shterpës; Rrezar, Vneshtar, Delmar, Trimor, Rezor etj, të cilët, sado atraktive të jenë, kërkojnë rishikim.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
ç) Prej nënfushës semantike të emrave të mjeteve të punës dhe të nënfushës se nocioneve abstrakte mund të themi se nuk dallohet ndonjë prapashtesë e posaçme si model që del e shfrytëzuar për emërtime të vedbanimeve, edhe pse prapashtesat –IM dhe –OJË zgjojnë interes të veçantë. Kur është fjala te nocionet abstrakte, gjithashtu dallohet prapashjtesa -i, e cila del si mjet i përshtatshëm konsumues për mjaft shembuj, por nuk mund thuhet se formimet me këtë formant shërbejnë si një model që mbulon ndonjë prifilim të caktuar në fgushën semantike të oikonimisë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
d) Në emërtimin e vendbanimeve përdoren edhe prapashtesat e fushës emocionale (zvogëluese), siç janë: -ush/-ushë, -osh, -oz dhe sidomos -TH e -zë/ëz, mirëpo edhe te këto raste nuk mund të bëhet fjalë për ndonjë model, por mund të flitet më tepër për zgjidhje të rastit, edhe pse prapashtesa -ZË/-ËZ , sa i përket shum,ësisë së përdorimit bën dallim në krahasim me të tjerat.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dh) Nga analiza dolën disa prapashtesa a siprapshtesa me prirje specifikimi për emërtimet e vendbanimeve, siç janë prapashtesat: -ajë, -isht, sh/ash e -esh, et e at dhe siprapashtesat -arë, -anë e i/onë, të cilat zgjojnë interes të posaçëm. Kështu prapashtesat -AJË, -ISHT, -ESH e të tjera si –AT, -ET që motivohen zakonisht nga kundërvënia me prapashtesa të tjera simotra, përkatësisht , ku, si duket, në këtët proces ka ndërndikim mbaresa rasore përkatëse e rrjedhores. Sidoqoftë, motivimi del më i qartë te formimet me siprapashtesat -arë (pasuri e patundshme), -anë (hapësirë e kufizuar gjeografike) dhe -i/onë, e cila kontanimisht ndërlidh simbolikisht prapashtesën e vjetër oikonimike i/ona me formantin -on karakteristik antroponimik, përkatësisht të përemrit –jonë-a të sferës, si me thënë, më fort poetike joshëse pronësore, por që ka zënë vend edhe në emërtimet oikonomike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, prapashtesat e siprapashtesat e identifikuara më sipër mbetet të vlerësohen, sa kanë mbështetje dhe plotësojnë, apo jo, të gjitha kriteret për t’u cilësuar e shfrytëzuar edhe më për emërtime të reja të vendbanimeve të trojeve tona.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe formimet me sikompozim zënë vend të rëndësishëm në formimin e vendbanimeve në shqipe. Përveç mënyrës së formimeve me siprapashtesa (me përngjitje) si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Temali, Telisi,Temani, Nëngurra, Ndërfushas etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
dallohen formimet me kompozita të mirëfillta, të cilat dalin në pesë nëngrupe tipi:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gurkuq, Ujmir; Pusat, Buzëmal, Fusharë; Micsokol, Preklucaj, Shëngjon, Qylagë; Rrezanë, Fusharë, Zall-Reç etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Më atraktiv dalin nëntipet e fundit: Rrezanë, Fusharë, Besionë që zbërthehen sikurse tipi i kompozitave atdhe, mëmëdhe. Gjithsesi rastet me -anë e -arë e -i/onë fundore paraqiten formalisht edhe në funksion të siprapashtesave të specializuara për formimin e vendbanimeve, siç u trajtuan më sipër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
III.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sipas analizës së raportit të shkallës së kuptueshmërisë formimet drejtpërdrejt nga apelativat pa ndajshtesa shpesh dalin me simbolikë më të qartë se formimet me prapashtesat e specifikuara për nënfusha të tjera semantike, siç janë formimet me -aj, -as,-najë, -an, -inë, -ishtë ; -ar, -or , -ush, -osh etj., kurse formimet me prapashtesat si -ajë, isht, -esh, -et, -at dhe me siprapashtesat -arë, -anë dhe -i/onë dalin më të pranueshme se të gjitha të tjerat dhe potencialisht paraqesin modele që ia vlen të vlerësohen dhe shfrytëzohen, sot e gjithë ditën e në perspektivë, sidomos në rastet sa herë del e nevojshme të krijohen emërtime të reja vendbanimesh. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, nga kjo analizë dalin mjaft risime, por edhe mbesin ende mjaft gjëra të diskutueshme, ndonëse sa për orientim se si duhet vepruar sot e në të ardhshmen punimi pretendon të ketë vlerë, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Gjithsesi, mendojmë që pesha e lëndës së trajtuar në këtë vepër nuk është aq e lehtë sa të vlerësohet osed të përçmohet pa u vënë në peshojat e studiueve të instituicioneve tona më të larta shkencore, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
PËRMBYLLJE OSE CILAT JANË DISA NGA RISIMET KRYESORE SFIDUESE FJALËFORMUESE<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
NGA KJO VEPËR<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Meqë një temë e tillë ÇËSHTJE TË SHQIPES STANDARDE RRETH VENDBANIMEVE, me sa dimë, deri më tash në gjuhën tonë nuk del e aq studiuar, andaj vetë titulli i riformuluar i kësaj përmbylljeje provokon.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne, që në parathënie tërhoqëm vëmendjen dhe shpjeguam motivin që na dha shkas për të zgjeruar interesimin tonë studimor rreth emërtimeve të kësaj natyre, andaj shfrytëzuam materialin e grumbulluar si dhe sidomos emërtimet e propozuara nga Komisioni Qendror për standardizimin e emërvendeve të Kosovës, në fillimvitet e shekullit tonë, dhe kështu iu përveshëm studimit të kësaj lënde në shkallë të shqipes globale, përkatësisht në suazat e gjedheve formëzuese e fjalëformuese të tyre, në kuadër të sistemit të përgjithshëm emërformues të gjuhës shqipe. Përpjekja jonë e parë për trajtimin e kësaj teme qe botuar në gazetën Rilindja (2001) në 11 vazhdime, por që këtu po atë përpjekje paksa të rishikuar e dhamë si pjesë të dytë në këtë vepër.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, punimi ynë në këtë vepër me titull Çështje të shqipes standarde rreth vendbanimeve del më i plotë, ngase i është shtuar pjesa e parë me titull “Çështje problemore të imponuara aktuale rreth formëzimit të vendbanimeve në gjuhën shqipe” dhe me pjesën e dytë me titull: “Çështje rreth formëzimit dhe fjalëformimit të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe – me theks emërtimet e propozuara në Kosovë”, ku, siç u tha është punimi i vitit 2001, pak a shumë i përpunuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, në të dy pjesët prezantohet material i dokumentueshëm aktual me plot rsisime, i cili edhe mund të përpunohet edhe më në hollësi e thellësi, qoftë përmbajtjesisht, qoftë stilistikisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne, këtu po shënojmë diçka nga të të dyja pjesët, veç e veç, që na merr mendja se ia vlen të riktheksohet ose të rikujtohet lënda e tillë. Tash po fillojmë me të dhëna nga Pjesa e parë dhe pastaj edhe nga Pjesa e dytë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) Nga pjesa e parë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesën e parë me titull: Çështje problemore rreth formëzimit të imponuara nga traditat të vendbanimeve në gjuhën shqipe për hir të përmbajtjes e ndamë në në dy nënpjesë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(I) Në nënpjesën e parë paraqitem konstatime rreth oikonimeve nga tri vatra gjalluese aktuale:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Konstatime problemore nga Kosova,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Konstatime problemore nga Shqipria dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Konstatime gjithandej nga Trojet e tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç u konstatua, ndërsa në Kosovë, fill pas Çlirimit, në vitet e para të këtij shekulli është bërë një përpjekje institucionale për zbutjen ose zgjidhjen, përkatësisht për standardizimin e emërtimeve të vendbanimeve, në Shqipri në këtë periudhë pati vetëm fjalë dhe asnjë ndërmarrje konkrete institucionale, përkundrazi pati ndonjë korrigjim ose rikthim i disa emrav e të mëparshëm të vendbanimeve të pakicës maqedone (!), ndërsa në trojet shqiptare gjithandej jashtë këtyre dy shteteve shqiptare, duke shfrytëzuar lirinë e të shprehurit, më tepër ka thirrje e sugjerime por edhe paraqitje problemesh të kësaj natyre dhe asgjë më shumë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera në botën shqiptare çështja e emërtimeve të vendbanimeve mbetet çështje e hapur dhe mjerisht mund të thuhet se ende është në fazën e konstatimeve pa ndonjë ndërmarrje sado të vogël institucionale të sukseshme për zgjidhje konkrete.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
(II) Në nënpjesën e dytë, sollën 6 burime–dokumenta, ku dalin të shënuara oikonimet, nga trevat e gjallimit të shqiptarëve:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) qoftë në Shqipëri),<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) qoftë në Kosovë ose<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) gjithandej trojeve të tjera shqiptare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në vijim për secilin nga burim-dokumentat, veç e veç, sipas përparësisië së publikimit kohor, po japim ndonjë veçori me interes.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Dokumet-prova e parë ka titullin Lista për ndryshimin e disa emërtimeve të vendbanimeve e të papërshtatshme në Shqipni 1938. Një ndërmarrje e tillë nga Qeveria e atëhershme e Mbretnisë shqiptare lypset përshëndetur, por ç’është e vërteta, ajo nuk mundi të implementohej për shkak të Luftës së Dytë Botërore. Thamë lypset përshëndetur sepse qëllimi ishte që populli ynë, administrata shqipe të çlirohej nga pushtimi shpirtëror që kishte mbetur nga emërtimet e vendbanimeve me përmbajtje të gjuhëve të huaja, zakonisht sllave e greke. Kështu Qeveria e Mbretit Zog në mënyrë të organizuar institucionalisht, edhe pse pak me vonesë, sipas nesh, por ndoshta vetëm atëherë e ndjente veten se ishin pjekur kushtet e brendshme e të jashtme konsoliduese, ndërmori atë punë të mbarë për të ndryshue të gjitha emërtimet e papështatshme të mbetura nga regjimet e mëparshme sllave e greke, por mjerisht në Shqipëri e pas LDB nuk u vazhdua më tej.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne edhe pse nuk e patëm në dorë tërë materialin, aq sa e patëm e kemi konsultuar, sidomos nga aspekti formëzues e fjalëformues.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Është interesant që dy vjet pas okupimit të Shqiprisë nga Italia fashiste, përkatësisht pas themelimit të ashtuquajtur Mbretnia Italo-Shqiptare dhe bashkangjitjes së disa viseve shqiptare asaj Mbretnie, siç ishte Kosova me pjesë të Maqedonsië e të Malit të Zi, Qeveria e asaj Mbretnie në vitin1942 hartoi dokumentin: Lista e toponimeve (sllave) në territoret e lirueme shqiptare me shqipërimet e propozuara, mirëpo edhe kjo fushatë institucionale për ndryshimin e emërtimeve sllave në tokat e lirueme mbeti gjithashtu vetëm si përpjekje, sepse po ato vise pas Luftës II Botërore sërish mbeten nën okupim po nga shteti i mëparshëm, tash Jugosllavisë II.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) Siç dihet në Shqipri, pas LDB regjimi komunist 1944-1992 lidhur me ndryshimin e vendbanimeve vazhdoi kryesisht me shfuqëzimin e vendimit nga Qeveria e Zogut rreth ndërrimit të emërtimeve të vendbanimeve mbi bazë sllave, ngase tash kjo Qeveri fillimisht ishte e lidhur ngushtë me Qeverinë Jugosllave, e cila, siç u cek, i rifuti nën sundim të gjitha ato “Toka të Lirueme”, për të cilat qe propozuar shqipërimi i emërtimeve përkatëse sllave.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta nga sa u tha nuk do të thotë se në Shtetin shqiptar 1944-1992 nuk janë bërë fare ndryshime të emërtimeve vendbanimesh. Siç shihet nga dokument-prova e tretë me titull Fjalor i emrave gjeografikë të RSH (2002) shihet se në Shqipëri ne periudhën e sundimit komunist qenë ndryshuar zyrtarisht mbi 200 emërtime vendbanimesh, por ato ndryshime ishin bërë më tepër nga aspekti politik klasor. Lypset theksuar të vërtetën se pothuaj shumica ndryshimeve të tilla edhe u implementuan, madje edhe pas rënies të atij sitemi qeverisës, emërtimet e tilla, pos ndonjë rasti, gati të gjitha mbetën në përdorim normal. Dhe kjo, ky fakt, flet për një konsolidim të administratës shtetërore gjatë atij regjimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) Dokument prova që na motivoi më tepër për t’u marrë me trajtimin e kësaj çështjeje është Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës ose Regjsitri i Komisionit Qendror për standardizimin e venbanimeve të Kosovës, ku për të parën herë, në mënyrë institucionale u tentua për ndryshimet e domosdoshme në raport shqipe/sllavisht, por edhe kjo ndërmarrje për arsye të gjendjes jostabile politike, përkatësisht meqë Kosova gjendej, siç gjendet edhe sot, pothuaj, nën survejimin ndërkombëtar, Regjistri i tillë as që është diskutuar nga organet kompetente vendimmarrëse të Kosovës, mirëpo kjo nuk do të thotë se një punë e tillë ka mbetur si një ndërmarrje e dështuar, si një punë. Sizifi për Komisionin, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) Ne, edhe pse sipas Regjisrit të Komisionit Qenderor (nën pikën 4) e patëm konsultuar edhe versionin serbisht zyrtar të emërtimeve zyrtare të asokohshëm të Kosovës, megjithatë, pasi serbishtja mbeti gjuhë zyrtare në Kosovë edhe pas Luftës së fundit (UÇK) 1999, e morëm në trajtim edhe versionin tjetër më të ri zyrtar të Regjistrit përkatës, të ndryshuar nga organizmat e shtetit të Serbisë së sotme, me titull Okruzi, gradovi i sela Kosova i Metohije (Qarqet, qytetet dhe fshatrat e KM-së), botim i Beogradit, /internet/ 2015. Nga ky dokument lidhur me temën tonë hetuam disa ndryshime, siç ishte ndarja e vendbanimeve sipas qarqeve, pastaj, vërejtëm edhe disa ndryshime gjuhësore-drejtshkrimore në vetë tekstin e serbishtes. Veneruam edhe disa çështje të tjera sidomos në raportin shqip/serbisht, të cilat duhen pasur parasysh në trajtimet e sotme dhe vijuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) Vetë natyra e trajtimit të çështjes na imponoi që të konsultojmë edhe dokumentin aktual zyrtar Regjistrin e Emërtimeve të Vendbanimeve të Kosovës sipas ndarjes së re në qarqe të Kosovës, duke konstatuar risimet e ndryshimet rreth ndarjes në qarqe, komuna (të reja) dhe risistemimin e fshatrave nëpër komuna etj. Me sa pamë ky Regjistër, i cili nuk përkon as me Regjistrin e Komisionit (2004), as me atë të versionit serbisht 2001-2015, është hartuar në tri gjuhë: shqip serbisht anglisht. Ne dhamë konstatimet tona edhe lidhur me këtë regjistër trigjuhësh që ende është në fuqi, dhe pse ka mjaft gjëra të diskutueshme. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga përmbyllja e dy nënpjesve të pjesës së parë del se krejt lënda e trajtuar në këtë pjesë të këtij punimi u bë me qëllim që të njihet opinioni shqiptar e më gjerë me çështjet e hapura nga kjo fushë dhe si përfundim konstatuam që popullsia shqiptare përherë ka ndierë nevojë dhe ka bërë përpjekje për të zëvendësuar emërtimet me prejardhje të huaj me emra më të pështatshëm, por institucionalisht një ndërmarrje e tillë përherë ka dështuar, për arsye objektive, madje edhe subjektive. Me thënë të drejtën, siç kanë dështuar përpjekjet e deritashme është drojë që ky dështim të vazhdojë si në Kosovë, ashtu edhe në Shqipëri tash më tepër për shkaqe subjektive, sepse si duket edhe Kosova e mbase edhe Shqipëria jo pse ende përfaqësohen me organe të shkrifta jo aq të zoja shtetëtore, por edhe për mungesë të sistemit studimor, nga orgsanizmat në institucionet tona përkatëse, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Është e vërtetë që organet ekzekutive shtetërore në Shqipëri e Kosovë, në këto dy shtete deklarativisht të pavarura përherë ndjejnë rrezik politik nga vetvetja. dhe për shkak të ndihmës së pamjaftueshme shkencore nga institucioneve kulturore të pavarura përkatëse shtetërore, të cilat nuk po mund të konsolidohen dot, për të shëruar vendin për shumë gjëra të tjera ku bën pjesë edhe çështja e emërtimeve toponimike me prejardhje të huaj. Është e vërtetë se pikërisht shtetet fqinje për këtë pikë dalin më të konsoliduara, ngase Serbia, Greqia, deri edhe Mali i Zi e Maqedonia, këtë çështje e kanë rregulluar më herët, që nga arritja e pavarësusë së tyre. Ndërkaq, gjejnë shkas që emërtimet ende të pandryshuara në trojet shqiptare t’i shfrytëzojnë për të mbajtur gjallë oreksin për gllabërimin e tokave tona dhe për një ekpansion të tillë, sidomos Serbia e Greqia po e intesifikojnë propagandën makiaveliste (naçërtiniane e megaliideane), me theks për të drejtën gjoja historike ndaj këtyre trojeve. duke shfrytëzuar pikërisht emërtimet e tilla dhe si duket po i survejojnë edhe elementët e popullsive minoritare si dhe të pakënaqurit vendës brenda tokave të shtetit përkatës shqiptar për moslejimin e ndryshimit të emërtimeve të tilla. Prandaj edhe në këtë situatë ka zëra nga qytetarët minoritarë e shqiptarë të tjerë të frustruar në njërën anë që s’lejojnë ndryshimet e tilla historike, por në anën tjetër ka zëra gjithnjë në rritje banorësh e intelektualësh, të cilët shprehen gjithnjë e më haptas kërkesën për ndryshime ose zëvendësimin e tyre si masë e vetëmbrojtjes kombëtare për mos me u lënë vend orekseve grabitçare të huaja. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Dhe së këtejmi, siç del nga shumica e diskutuesve dhe reaguesve shqiptarë mendohet se me kthimin e emërtimeve të vjetra shqipe ose me krjimin e emërtimeve të reja më të përshtatshme do të ndihmohej çështja e konsolidimit të pushtetit të vet popullor shqiptar dhe njëherazi do të vinte duke u zbehur oreksi i qarqeve pushtuese nga fqinjtë (serbë e grekë), oreks ky që edhe do të shuhej tërësisht, prandaj në këtë kontekst ne shfrytëzuam aktualisht disa nga reagimet me kërkesat në rritje bashkë me propozimet konkrete, duke i vlerësuar pozitivisht si nga pikëpamja përmbajtësore e më fort nga ajo formëzuese-fjalëformuese, andaj edhe shtruam nevojën e një analize të tillë të gjedheve emërformuese të strukturës të formimit të vnedbanimeve në gjuhën shqipe, siç del në pjesën e dytë të kësaj vepre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) Nga pjesa e dytë<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pjesa e dytë e veprës edhe pse i kushtohet më fort fjalëformimit të vendbanimeve, duke respektuar analizën fillimishte të vitit 2001 edhe këtu përmbajtja fillon me analizë të veprës së Komisionit Qendror botuar në gazetën Rilindja, me titull: “Regjistër i vendbanimeve të propozuara 2000”, punim ky që e pata botuar me 2001 në 11 vazhdime, mirëpo tash i rilexuar dhe i pajisur sadokudo edhe me të dhëna të reja, qoftë të marra nga përvoja e disa edhe nga dokument-materialet e trajtuara në nënpjesën e dytë të pjesës së parë, andaj këtu vazhdohet me sforcimin e punimit të njëjtë të vitit 2001, duke shpresuar që kjo punë e përforcuar do të vlerësohet nga opinioni dhe studiuesit si një ndihmesë jona në vazhdë të zgjidhjes së këtij problemi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, përpjekja jonë kryesore si atëherë edhe tash, është për të nxjerrë të pah prirjet ose modelet më të përkapshme fjalëformuese të emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe. Dhe për të arritur në një rezultat të tillë, morëm nëpërduar temat prodhuese dhe të gjitha afikset kryesore emërformuese të shqipes dhe përveç dallimit të afikseve të specifikuara vumë re edhe mënyrën fjalëformuese të emërtimeve në shqyrtim në fjalë të përbëra dhe në mënyrë perifrastike. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqë të jetë, ne jemi përpjekur që punën ta kryejmë me përkushtim. Është e vërtetë se fillim e mbarim punimin e përshkojnë risime, të cilat besojmë se do t’u shërbejnë studiuesve të sotëm dhe të radhshëm që kjo çështje rreth emëtimeve oikonomike në proces e sipër, të njihet më mirë dhe të trajtohet e të zgjidhet në mënyrë sa më profesionale pragmatikisht e shkencërisht.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, përveç formimeve me pandashtesim dhe me kompozim vend më të madh u dhamë formimeve të vendbanimeve me prapashtesim. Në emërtimet me origjinë sllave trajtuam rastet me 7 prapashtesa përkatëse: -ica, ,viqi,, -ovac/-ovci, -ovo/-ova evo-/-eva e avo/-ava, 2 me origjinë greke: -ot e –os dhe 3 me prejardhje turke: -a/xhi, a/li e -ije, që të gjitha të diskutueshme për gjuhën tone.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Pastaj vazhduam me trajtimin e formimeve me prapashtesa të caktuara gjithsesi të pranishme në gjuhën tonë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) me prapashtesa vendëse, të përvetësuara edhe për këtë nënfushë semantike, edhe pse nuk rekomandohen aq, por edhe nuk qortohen, ku u trajtuan 5 prapashesat e kësaj natyre: –ishtë, -nik, -inë dhe -ore e -tore;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) me prapashtesat e përvetësuara për koncepte nga veprimtaria e njeriut, të patronimeve me –aj dhe etnonimeve me : -as, -an, -ak;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) me prapashtesat e specifikuara për emërtimin e njerëzve sipas perofesionit: -ës, -tar e –ar dhe –or;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) me prapashtesat e specifikuara për veprimtari të tjera semantike si:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
a) për emërtimin e veglave dhe mjeteve të punës si: -ore,-zë, -ar, -are<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
b) për emërtimin e koncepteve abstrakte vetjakë (të modës) me –I, –-IM etj. dhe -OJË të emrave prejpjesorë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
c) me prapashtesat zvogëluese e emocionale: ush/ushë, -osh, -OZ dhe –TH e –ëz/zë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) me prapashtesat e siprapashtesat me prirje specifikim (specializimi) për nënfushën e emërtimit të vendbanimeve:-me –AJË, –ISHT, –SH/-ASH e –ESH, –ET e –AT; –ARË, -ANË dhe -i/ONË.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po shtojmë edhe këtë që në të ardhmen gjithsesi, me rastin e rishqyrtimit të çështjes së emërtimit të vendbanimeve duhet të jetë i dëgjuar dhe i respektuar edhe zëri i masës së gjerë, sidomos i vetë banorëve të vetëdijësuar rreth emërvendeve përkatëse, ashtu si edhe arsyetimi përkatës, qoftë nga specialistët (anëtarët e komisioneve e studiuesve të tjerë), qoftë nga organizmat zyrtarë shtetërorë, të cilët duhet të jenë në nivel të detyrës.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera mendimet rreth propozimeve përkatëse për ndryshim ose jo të emërtimit përkatës, gjithsesi duhet të jenë të hamonizuara me propozimet e fshatrave, të bashkësive e këshillave komunale, në njërën anë, si dhe natyrisht edhe me mendimin e Komisionit Qendror, në anën tjetër, i cili përfundimisht do të bashkëpunojë me organizmat kompetentë vendimmarrës në shkallë shteti, por më madhore duhet të jetë interesi i shtetit dhe sidomos i istitucioneve të bashkësisë shoqërore kombëtare e mbarëkombëtare.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Rezyme ose komenti ynë përmbyllës<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë përmbyllje-rezyme fillimisht po sjellim një pjesë teksti nga ballina:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
...Mosndryshimi i një numri enorm të emërtimeve të vendbanimeve në trojet aktuale e historike shqiptare me prejardhje të huaj disa të mbetura që nga lashtësia (kryesisht të imponuara me intrigancë nga pushtuesit sllavë e grekë) konsiderohet:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) si një shenjë e kulturës së lashtë toleruese shqiptare,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) si një mentalitet përulësie kohësisht i thadruar thellë në shprehi,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) si një moszotësi zgjidhjeje konceptore të institucioneve tona të<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
deritashme të larta kombëtare shtetërore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
apo<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) si një reflektim i stërmoshuar i shndërruar kohësisht në funksion<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
të një vlere normale simbioze tashmë të patjetërsueshme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
toponimike?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Krejt këto katër versione dhe ndonjë tjetër përftuese le të vlerësohen e komentohen. Ne, në këtë vepër “Çështje të shqipes standarde rreth vendbanimeve”, jemi përpjekur, jo aq që këtë problematikë t’ia bëjmë sa më transparente opinionit ose të sfidojmë për zgjidhje institucionet tona kompetente studimore e vendimmarrëse, sa ta trajtojmë lëndën, sa më gjithanshëm e në hollësi nga ana fjalëformimit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, lexim e meditim, me tolerancë, duresë e shpresë të trashëguar!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sigurisht, lexuesi i vëmendshëm tashmë i ka të ravijëzuara përshtypjet, por ndër to edhe mund t’i kenë mbetur edhe gjëra jo plotësisht të qarta, ngase ashtu shprehjet e tilla natyra e lëndës na i ka imponuar. Sidoqoftë, ja tashti do të themi diçka çfarë kuptojmë me shprehjen medituese përfundimtare nga ballina:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
... me duresë e shpresë të trashëguar?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po sqarojmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, fjala “duresë” këtu është përdorur me kuptimësi të termit teknik:“kufi i lejueshëm i shmangies nga normat teknike për përgatitjen e diçkaje”(FGJSH 2006, f. 223), dhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, togfjalëshi “shpresë e trashëguar” do të thotë, jo shpresë e vrarë nga mosbesimi, edhe pse kemi të bëjmë me një durim (të trashëguar jo me dëshirë) rreth zgjidhjes që sipas kuptimit terminologjik, nuk lejohet, assesi me kalue në rutinë, me pritje të mbështjellë si një lëmsh durimi me fije të këputura dyshimi, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sido që të jetë, ne në punimin tonë nuk shprehim aq zhgënjim, ngase kemi bindje të plotë se populli ynë, gjuha shqipe, prej se e mbaj mend, kurr nuk ishte në gjendje më të mirë se sot dhe i mëshoj të vërtetës se momentalisht është dhe do të jetë në avancim të pandalshëm dhe si rrjedhojë kemi bindje se gjatë gjysmës së parë të këtij shekulli, që po kalojmë në këtë fill mijëvjeçar, kombi dhe gjuha jonë do ta marrë veten plotësisht, edhe pse duket aktualisht se ka hutesa e keqkuprime, qoftë nga mosdija apo mosnjohja punë e prijësve të qarqeve përgjegjëse të kombit.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, parashikohet që tash e mbrapa me pasë jo vetëm ecje më të mbarë kombëtare, por edhe kurorëzim idealesh, me mundësi për të zgjidhur të gjitha çështjet madhore edhe ato paksa të deritashme të ngecura, siç është edhe konsolidimi i brendshëm i zhvillimit global i kombit dhe në këtë kuadër edhe konsolidimi dhe përmirësimi i gjuhës standarde kombëtare, ku veç tjerash edhe çështja e emërformimit në përgjithësi si dhe ajo e emërtimeve të vendbanimeve nga pikëpamja formëzuese e fjalëformuese në veçanti do të gjejë zgjidhje në shkallë globale. Dhe vërtet kjo nuk do të jetë utopi nëse punohet me ndërgjegje dhe pa u lodhur, duke besuar në ambientin e ofruar që sipas fjalës popullore tashmë vera na ka ardhë kah dera, nëse vërtetë dimë ta gëzojmë duke vazhduar punën me mirëkuptim e vullnet të palëkundur pa e shuar dritën e ngrohësinë çdostinore që po na ofrohet brenda nënqiellit e kohëhapësirës tash jomohuese të historisë të kombit tonë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këndejmi, ne, në këtë vepër konstatuam se emërtimet e vendbanimeve si çështje e shqipes standarde ishte dhe mbetet çështje e hapur, edhe pse jo njësoj, në të gjitha trojet shqiptare. Më lehtëzgjidhje mendohet se ka, së paku në Shqipri e Kosovë, çka na sjell zhgënjim. Por krahas zhgënjimit aktual gëzon fakti se kur është fjala sidomos tek emërtimet e trashëguara të imponuara, kryesisht me prejardhje sllave e greke, shihet një lëvizje e drejtë premtuese jo vetëm nga masa, por edhe studiuesit e punëtorët shoqëroro-politikë, të cilët gjithnjë e më shumë janë duke u njohur shkencërisht me këtë problematikë shumë të mprehtë kombëtare dhe jo pak të ndërlikuar, ngase vetë njohja me problemin është kushti i parë themelor edhe për gjetjen e marrjen e masave për zgjidhjen e tij në atmosferën e ditëverës që na u shfaq freskueshëm dhe që ende po qëndron në verandën e shtëpisë sonë gjuhësore apo në shtratin jetësor të përbashkët të të folmeve tona pa vijë të zezë kufindarëse. Kjo është shpresë e besim për arritje qëllimi.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ç’është e vërteta, sot për sot, mesa pamë, për zgjidhjen e emërtimeve të papërshtatshme të trashëguara nga e kaluara të karakterit politik në dy shtetet t’i quajmë të pavarura shqiptare Shqipëri e Kosovë, për arsye e specifika të ndryshme ka mbetur ende çështje e hapur, por që ka baza për zgjidhje reale logjike nga faktorët tanë përkatës, pa fërkime të mëdha politike.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nga trajtimi që iu bë kësaj teme në këtë vepër kuptohet se nga individë të caktuar, lidhur me këtë problematikë janë shprehur opsione të ndryshme, ndër të cilat po dallojmë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E para, edhe pse shprehen mendime mbase edhe me tendencë, që çështja e emërtimeve të tilla sllave e greke mos të hapet fare, ngase ato janë emërtime të trashëguara nga lashtësia që tashmë mund të konsiderohen si pjesë e fondit aktiv të fjalësit të gjuhës sonë (!), mirëpo edhe nëse duam të heshtim, kjo çështje s’mund të mbahet në hije ose si e paqenë, sepse janë faktorë të jashtën e të brendshëm ata që po i ngacmojnë vazhdimisht këtë plagë të trashëguar, andaj si të tilla emërtimet në fjalë po imponohen gjithnjë e më ngacmuese patologjike, ngase numri i konsiderueshëm i tyre në jetën reale po keqpërdoret nga të huajt, siç është keqpërdorur edhe më përpara, madje e shoqëruar me një propagandë të fuqishme makiaveliste ekspansioniste antishqiptare. Së këtejmi, kërkohet herë-herë madje edhe euforikisht që ato emërtime të flakën masivisht, duke i zëvendësuar menjëhershmërisht me fjalë të përshtatshme shqipe. Dhe si mbështetje ceket e vërteta se kështu kanë vepruar edhe shtetet e tjera fill pas mëvetësisë së tyre, qoftë nga pushtuesit, qoftë nga sundimi kolonial ose nga vetëdija e arrirë iluministe shtetërore e kombëtare e tyre.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E dyta, meqë kjo temë assesi nuk mund të konsiderohet e mbyllur, atëherë në shkallë shtetërore dhe kombëtare, patjetër kjo lëndë lypset trajtuar me seriozitetin e duhur, pa bujë, pa eufori, pa politizime të parakohshme, gjithsesi paraprakisht para se të vendoset diçka lypset vlerësuar si ana politiko-shoqërore, por edhe ajo gjuhësore fjalëformuese, sepse kjo çështje, e dyta, në gjendjen e sotme në kuadër të problemit global të gjuhës shqipe patjetër kërkon ta ketë hisen e vet. Duhet ta kemi rtë qartl se ky problem nuk prek aspektin individual, grupor lokal, sa prek anën politiko-shoqërore, ndërshtetërorë, kombëtare e ndërkombëtarë, po aq sa prek, sipas besh, edhe në anën gjuhësore.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E treta, ndonjë zgjidhje e veçantë as që paraqet farë problemi. Kështu ndonjë emërtim i tillë tejet i papështatshëm, si e drejtë universale, mund të ndryshohet në bazë të propozimit të organizmit të pushtetit lokal (komunal), natyrisht pas lejes që jepet nga pushteti qendror, dhe kjo vetëm nëse situata dhe rrethanat pilitike lejojnë, pa politizime të nxehta, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E katërta, nëse shteti ndjehet politikisht e shoqërisht i stabilizuar në çdo pikëpamje, atëherë nuk e ka vështrirë që edhe këtë çështje ta zgjidhë pa shkaktuar kurrfarë rrjedhojash, por rendi kërkon që kjo zgjidhje të bëhet pas studimit të gjithanshëm paraprakisht, duke përfshirë edhe aspektin formëzues e fjalëformues gjuhësor. Gjithsesi duhet vepruar me rreptësi shkencore, objektivitet, panshmëri e paluhatshmëri pa e cenuar të drejtën e askujt, por patjetër duhet përgënjeshtruar maskat e propagandës makieveliste e megaliaideiste, që në rutinë, pa të drejtë, me tendencë propagandistike jopaqësore po e ndyjnë atmosferën e mirëkuptimit midis popujve liridashës, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë, ne repektojmë të gjitha këto opsione dhe të tjera, sedomos kur kanë për mbështetje elemente të qëndrueshme. Gjithsesi duhet të nxiren dhe vlerësohen anët pozitive nga përpjekjet e caktuara të deritashme nga e kaluara e historisë sonë, qoftë nga individët, qoftë nga grupet a komisionet e caktuara që dihen, në shkallë shoqërore a shtetëerore, duke filluar nga KLSH (1917), ku bëhet fjalë për emrat e fshatrave të Grykës së Madhe dhe Grykës së Vogël (Dibër), pastaj nga Qeveria shqiptare e vitit 1937-1938, ku u zëvendësuan por nuk zbatuan për shkaqe objektive shumica e emrave të papërshtatshëm në tërë territorin Shqipërinë Londineze, nga Komisioni qeveritar i MISH, i vitit 1942, ku bëhet fjalë për shqipërimin e emrave sllavë nga viset shqiptare që iu ribashkuan Shqipërisë (amë), pastaj duhet hulumtuar edhe rreth punës së komisioneve të qeverisë komuniste në Shqipëri (1944-1992), të cilët domosdo do të kenë ekzistuar, ngase ndryshimi i qindra emërtimeve të vendbanimeve mbase nuk do të jetë bërë pa ndonjë plan-program të caktuar nga organizmat përkatës shtetërore të asaj periudhe, prandaj presim nga studiuesit, sidomos nga Shqipëria që në bazë të dokumentacionit ekzistues dhe kujtesës së gjallë ta zbardhin si duhet edhe këtë periudhë. Por në mënyrë të veçantë përshëndesim punën e Komisionit të Prishtinës 1999-2005, madje besojmë se edhe në të gjitha trevat shqiptare në vendet fqinje ku jetojnë shqiptarët autoktonë kjo çështje jo vetëm do të jetë diskutuar e trajtuar nga individë, grupe ose komisione inteketualësh, por mund të jenë bërë studime si dhe do të jenë dhënë edhe propozime për ndryshime(Maqedoni, Preshevë e Mal të Zi), apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi po vazhdojmë të shprehim opinionin tonë që ka të bëjë me çështje të fjalëformimit të kësaj fushe semantike, temë kjo që siç e pamë nuk ka mbetur pa u trajtuar nga individë e komisione, por me shikue realisht nuk kemihasur në punime të veçanta nergut për këtë temë. Ne momentalisht e riarsyetojmë opininon tonë me faktin se pasi është e mundur ose priten ndryshime të ndryshimit të emrave të papërshtatshëm, duke filluar nga pushteti lokal e më gjerë në atë rajonal e më lartë në të gjitha trojet shqiptare, atëherë domosdo studiuesit duhet ta shfrytëzojnë këtë farë vakuumi dhe ta bëjnë atë që është e mundshshme dhe duhet ta bëjnë: të çohet më tej studimi i përshtatshmërisë fjalëformuese të të gjitha llojeve të emërvendeve në Shqipëri e Kosovë si dhe në trevat e tjera shqiptare. Pra studimi duhet bërë jo vetëm nga aspekti etimologjik e historik, por me theks të veçantë edhe në aspektin formëzues fjalëformues. Kjo punë në plan kombëtar është veprim i mundshëm dhe në asnjë mënyrë sot për sot nuk mund të quhet i pengueshëm, andaj duhet me u zbatue nga kuadri i specializuar akademik, i cili duhet të jetë i përgatitur për t’u ballafaquar me zgjidhjen fjalëformuese të këtij problemi kaq të madh brendagjuhësor me interes kombëtar e ndërkombëtar. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në këtë drejtim, siç mund të shihet nga përmbajtja e kësaj vepre, jemi përpjekur ta japim ndihmesën tonë. Po a mjafton kjo? Përgjigjja është: jo. Duhet kuptuar se kjo çështje nuk është punë individësh po institucionesh studimore e shoqërore politike shtetërore, edhe pse roli i individëve, nismat e mbara nuk duhet përçmuar.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
E shohim të asyeshme që në këtë rezyme të rikujtojmë risimet nga studimet e veçanta tona të cekura në hyrje të pjesës së parë të kësaj vepre, ku veç tjerash u ngulmua rreth respektimit të specifikimit ose specializimit të afikseve (prapashtesave autoktone) për disa nënfusha përkatëse semantike, brenda strukturës emërformuese në kuadër të sistemit fjalëformues të gjuhës shqipe, si b.f.:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) –tar, -ar, -ës dhe -an (huazimet me –ik/ë fundore)– të spesifikuara për emërtimin e njerëzve sipas profesionit a veprimtarisë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) –as, -j/an - pothuaj të specializuara për emërtimin e njerëzve sipas vendbanimit a prejardhjes,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3) -or, -ore, -(ë)s, (ë)se, -cë, -urina etj. - shumë praktike për emërtimin e gjë-sendeve ose të mjeteve konkrete të punës,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4) –tore – me prirje specializimi për emërtimin e vendshërbesave,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
lokaleve të punës etj.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5) –i, -si, -shmëri, të + pjesore +t- praktikisht shquhen në përdorim<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
për nocione abstrakte.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6) –aj – e specializuar kryesish, për emërtimin e patronimeve,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7) –atore, -eshë dhe –e - praktikisht të njohura për emërtimin e grave sipas veprimtarisë etj., ndërkaq po shtojmë edhe<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8) -ajë, -isht, -sh/-ç, -ash, esh; -et, -at; -arë, -anë, -i/onë – me prirje specializimi për formimin e vendbanimeve, ndihmesë që del si rezultat i këtij pinimi/<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Po përsërisim, pra, strukturës fjalëformuese me prapashtesat e specifikuara të sistemit emëror të gjuhës shqipe ia shtuam një pajisje të re, pajisjen me teknologji digjitale me komponentet (formantet) për prodhimin serik të emërtimeve të vendbanimeve. Me fjalë të tjera: nga teknologjia fjalëformuese makinerike i shqipes konstatuam si shtesë edhe një pajisje speciale plus me copëza veglërie të specifikuara për prodhimin serik të kampionave të caktuar gjuhësorë rreth emërtimit të vendbanimeve, apo jo?<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ne, këtë mënyrë fjalëformimi duke nxjerrë në pah afikset e specifikuara me prirje specializimi e quajmë tejet të domosdoshme dhe të dobishme për zhvillimin, pasurimin dhe konsolidimin jo vetëm të gjuhës sonë të shkruar, por edhe të asaj të folur dhe në veçanti, e konsiderojmë begati për standardin, andaj kërkojmë nga inteketualët tanë, gramatikanët, mësuesit, e nga kush jo, që këto rregulla t’i vlerësojnë, t’i respektojnë vetë dhe të kërkojnë nga të tjerët t’i përqafojnë e zbatojnë, kur ua imponon konteksti.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, t’i kthehemi së fundi problemit të pazgjidhur të zëvendësimit të emërtimeve të vendbanimeve të huaja sllave e greke e të tjera, që janë të pranishme në toponiminë e trojeve shqiptare. Gjithsesi duke e pasur parasysh gjendjen e sotme, në veçanti gjendjen gjuhësore fjalëformuese, deri tash jo aq të gatuar sa duhet, edhe pse nuk i shohim të qortueshme propozimet për ndryshimin masiv të emërtimeve të tilla të huaja të papërshtatshme<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Mirëpo tash për tash, nuk e shohim se është më kryesorja e punës që me nxitim të zëvendësimi me çdo kusht i tyre euforkisht me ndonjë trajtë çfarëdo vetëm të jetë shqipe, apo jo, ngase, tekembramja, asnjë zëvendësim nuk mund të jetë aq i rëndësishëm sa ka rëndësi shpjegimi me kompetencë shkencore i të vërtetës historike, me të cilën vërtetohet se disa nga mbetjet e tilla fosilizuese janë, si me thënë, formime të përbashkëta ndërgjuhësore, ngase shpjegimi i së vërtetës shkencore simbiozore të përbashkëta shqiptaro-sllave (serbe) a shqiptaro-greke e anasjelltas, i emërtimeve me fakte të qëndrueshme pa ndjerë fare kompleks inferioriteti, makiavelistëve e mageliaideistëve ekpansionistë që mendojnë se gjoja emërtimet e tilla janë krijesa të pastra vetëm të gjuhëve të tyre, u kthehet bumerangë mbi kokat e tyre ende të droguara nga nacionalizmi i konsumuar e shovenizmi i trashëguar i ushqyer me gënjeshtra, sepse vetë ndryshim-shqiptimi i emrave të tillëi ndryshuar në gojën e shqiptarëve gjatë një periudhe të gjastë tregon mjaft qartë këtë bashkëjetësim krijues, apo jo?!<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së fundi me këtë që e thamë, njëherazi nuk përjashtohet përpjekja me seriozitetin e duhur që edhe zgjidhja terminologjike me terma të rij të bëhet ndërkohë sipas fuqizimit normal të anës formale gjuhësore, duke u mbështetur në gjetjen e ligjeve specifikuese fjalëformuese të shqipes nga profesionistët, siç u përpoqëm të bëjmë edhe ne.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Së këtejmi, vështruar nga ana formëzuese dhe fjalëformuese sipas dokumentacionit pas konsultimit të materialit jopak voluminoz të grumbulluar të emërtimeve të tilla në kohëhapësirë, të cilat u përpoqëm edhe me i seleksionue e studiue sipas kritereve të caktuara, andaj, ftojmë intelektialët tanë në radhë të parë studiuesit e standardologët e pjekur, që duke pasur parasysh aktualitetin dhe të ardhmen të ndihmojnë me dijeni praktike e teorike, me organizime simpoziumesh e tubime të tjera. që edhe zgjidhja e kësaj çështjeje të emërvendeve të ecën mbarë dhe të kurorëzohet me sukses.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Me fjalë të tjera, vetëm pas përgatitjeve solide edhe rreth formëzimi dhe fjalëformimi i emërtimeve të vendbanimeve në gjuhën shqipe, varësisht nga ngritja e rrethit përkatës mund të kërkohen ose propozohen edhe ndryshimet e emërtimeve dhe që një shumicë prej tyre gjithsesi duhet t’i shtrohen vlerësimit, qoftë edhe procesit të zëvendësimit me emra më të pranueshëm dhe kjo të bëhet gjithnjë me synim në shkallë kombëtare shtetërore me ekpertiza akademike, d.m.th., me mbështetje mbi bazë shkencore, pa mohuar asgjë pozitive.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Siç u konstatua edhe në pjesën e parë të këtij punimi shqiptarëve, sa herë që u është dhënë mundësia kanë bërë përpjekje për zgjidhjen e kësaj problematike, siç u faktua me 5 dokumentat paksa të trajtuar në atë pjesë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Në të vërtetë po të kishim një shtet të stabilizuar dhe po të kishim një shoqëri të bashkuar të fortë e të ngritur kombëtarisht e ekonomikisht as që do të ishe aq nevojë e domosdoshme me insistue për hapjen e çështjes së ndryshimit euforik të emërtimeve të huaja toponimike të imponuara me kaq ndjeshmëri në gjuhën tonë, madje as ato sllave e as greke, por mjerisht atë mundësi nuk e kemi pasur dhe momentalisht nuk e kemi, madje as ndihmë mirëkuptimi nga pikëpamja shkencore pragmatike nuk kemi as nga kudri konstruktiv shkencor as ngaserbët e as nga grekët, përkundrazi disa qarqe shtetërore-akademike të tyre, duke shfrytëzuar emërtimet nga lashtësia, por edhe të mëvonshme, në vazhdimësi propagandisht po mprehin oreksin ndaj trojeve tona, duke e ushqyer atë oreks gjoja me të drejtën e tyre historike, që gjithnjë e më shumë këto fakte, mjerisht, po i shprehin si me i pasë tapi. Ndërsa, qeveritë tona, fatkeqësisht duke e lënë në heshtje mbrotjen shkencore-historike të trojeve tona aktuale e historike shqiptare, po tregojnë shumë dobësi, dhe jo vetëm po ua shtojnë orekset armiqve, por që është e keqja edhe më e madhe sa që një propagandë e tillë duke u lënë në heshtje pa përgjigje, po prek në mentalitetin e njerëzve tanë, që deri në brendi të vetvetes po e ndjejnë një ndjenjë të tillë pushtimi, madje dikush edhe admirimi(!), andaj ky është ai fakti që duhet të aktivizohen organizmat e shtetit tonë që ta shërojnë atë ndjejnjë po e shprehin individë përkatës të shoqërisë, madje edhe ndonjë nga asociacionet shoqërore politike që po deklarohen (politikisht) me tepri në mbrotje të së drejtës kombëtare të pakicave, duke lënë nën hije shumicën, mbrojtjen e interesit kombëtar, apo jo?! Me thënë të drejtën ne mendojmë se sot për sot nuk është nevoja të ngutemi në ndryshime allashqiptarçe, pa analizuar mirë gjendjen faktike dhe ndër të tjera edhe mënyrën e fjalëformimit të emërtimeve në fjalë në kuadër të strukturës së gjerë emërformuese të shqipes globale.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Fundi i fundit edhe pse insitojmë në respektimin e konstatimeve tona ne, megjithatë do t‘i respektonim me kënaqësi ato trajta shkrimore të vendbanimeve, të cilat Komisioni i standardologëve do t’i rekomandojë si më të drejta.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
L i t e r a t u r a k r y e s o r e:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Onomastika e Kosovës (simpozium i mbajtur më 25-27 shkurt 1977), Prishtinë 1979.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Prapashtesat e gjuhës shqipe (Xhuvani-Çabej), shih A. Xhuvani, Vepra I, Tiranë 1980.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Fjalori enciklopedik shqiptar, Tiranë 1985<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Fjalori i gjuhës së sotme shqipe, Tiranë 1980.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Fjalori i shqipes së sotme, Tiranë 1984.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Vëzhgime për emrat familjarë të shqiptarëve (Jusuf Shpuza), Shjkodër1998.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Parashtesat e prapshtesat e gjuhës shqipe në shkrime të vjetra (shek. XV-XVIII) (Dr Ragip.Mulaku), Prishtinë, 1998<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Çështje të shqipes standarde ...I (Dr. Nuhi Veselaj), Prishtinë 1997.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Struktura e formëzimit të emërtimeve të njerëzve sipas profesionit në gjuhën shqipe (Dr. Nuhi Veselaj / tezë doktorate në dorëshkrim), Prishtinë 1992<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Bilten (Pokrajinski zavod za statistiku, Prvi rezultati popisa stanovnishtva 1991 god..), Prishtinë 1991.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Çështje të toponimisë së Kosovës (parimet kryesore... të Komisionit të ishQPK), Rilindja (15 mars 2000 f. 12).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12. Regjistri i emravë të vendbanimeve të Kosovës, Rilindja (18 prill 2000)<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13. Gjuha letrare shqipe për ët gjithë, Tiranë 1976.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14. Fonetika dhe gramatika e e gjuhës së sotme letrare shqipe II, Tiranë 1976.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15. Studime mbi leksikun dhe mbi formimin e fjalëve në gjuhën shqipe I, II Tiranë 1972.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
16. Standardizimi i toponimeve të Kosovës - çështje madhore kombëtare e ndërkombëtare (Dr. Rexhep Doçi, punim i botuar në 7 vazhdime në gazetën Bota sot, Prishtinë, mars 2001).<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
17. Lista e ndyshimit të disa toponimeve të papërshtatshme të Shqipnisë 1938, autor Fatos Daci, botuar në Albania press 2011.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
18. Lista e toponimeve (sllave) në në territoret e lirueseme shqiptare dhe shqipërimet e propozuara (1942) – nga autor Veli Haklaj, botim i gazetës shqipater marrë nga Forumi shqiptar...<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
19. Fjalor i emrave gjeografikë të Republikës së Sqhiopërisë, Tiranë 2002.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
20. Regjistri i standardizuar i emërvendeve të Kosovës, Era, Prishtinë 2005<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
21. Regjistri në versionin serbisht nën titullin Okruzi, gradovi i sela Kosova e Metohije, Beograd, internet 2015<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
22. Regjistri i gjendjes aktuale: Rajonet, qytetet dhe fshatrat e Kosovës, botuar nga Gjigand 2015<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
23. Janë shfrytëzuar wikipeditë përkatëse si dhe arftikuj e punime të caktuara nga portale interneti,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
24. Begzad Baliu, Gjendja e toponimisë shqiptare në Ballkan, Era, Prishtinë 2004. <o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
25. Shefki Sedjdiu, Çështje të toponimisë së Kosovës nga “Sprova etimolologjike”, Era, Prishtiunë 2002.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
26.Tomor Osmani, Shekulli i Komisisë Letrare Shqipe në Shkodër, Tiranë 2016.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Të dhëna bio-bibliografike për autorin<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
I.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuhi (Muharrem) Veselaj u lind në fshatin Reçan të Therandës (ish-Suharekë) më 20.08.1933. Shkollën fillore (me semimaturë) e kreu në Suharekë (1948), Shkollën normale (katërvjeçare) e mbaroi në Gjakovë, ku maturoi më 30.06.1952. Provimin shtetëror profesional e dha më 03. 09.1959 në Prizren. Shkollën e lartë, përkatësisht Shkallën I të Fakultetit Filozofik të Prishtinës – Dega e gjuhës dhe e letërsisë shqipe e kreu më 23.09.1963, ndërsa Fakultetin Filozofik të Prishtinës - Dega gjuhë dhe letërsi shqipe, më 23. 11. 1965.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Ndoqi studimet pasuniversitare dhe më 03. 04. 1980 mori gradën: magjistër i shkencave filologjike, ndërsa tezën e doktoratës e mbrojti më 24.12.1992.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Jeton në Prishtinë. Është anëtar i Shoqatës Mbarëkombëtare të Shkrimtarëve për Fëmijë dhe të Rinj me qendër në Tiranë si dhe anëtar i Lidhjes së shkrimtarëve të Kosovës. Është Anëtar Nderi i SHAK “Elena Gjika Dora d’ Istria, Therandë.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuhiu qysh i ri, që nga viti 1951 ishte i organizuar në Lëvizjen për çlirimin dhe bashkimin e tokave shqiptare. Në vitin 1952 u burgos për veprimtari të tillë, por për moszbulim provash nga ai, u dënua vetëm 2 vjet. Pasi doli nga burgu, ndonëse, me vështirësi, arriti të ripunësohej në arsim që e kishte ideal veprimësie. Disa herë pati ndërprerje të dhunshme nga marrëdhënie e punës (8 herë): Mushtisht (Suharekë) 1952, Suharekë 1956, Grejçec (Suharekë) 1957, Ferizaj 1962, Zllatar, Tankosiq (Ferizaj) 1963, Prishtinë 1972, 1973, kur për motive politike iu ndalua puna në arsim e organizata shoqërore-shtetërore. Pas një kohe si i papunë u detyrua të punësohej në Ndërmarrjen për ndërtimin e rrugëve Partizanski put të Beogradit – dega në Prishtinë, prej nga kaloi në Uzinën e amortizatorëve të Prishtinës, përkthyes. Edhe prej andej më 1991 e larguan, andaj u detyrua me dalë në pension të parakohshëm.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Edhe pse, pothuajse ishte përherë nën mbikëqyrje ai përkundër pengesave e përndjekjeve, me punë të palodhshme dhe me qëndrim konstruktiv e parimor, arriti të korrë suksese, qoftë në jetën arsimore e shoqërore-politike, qoftë në veprimtarinë letrare e shkencore. Edhe gjatë Luftës së fundit, ai dhe familja e tij nuk ishin pasivë, përkundrazi kryen punë delikate e me rrezik. Në shtëpinë e tij në Prishtinë, muaj të tërë, gjetën strehim e shërim ushtarë të plagosur të UÇK-së. Është e vërtetë, se kur filluan bombardimet e NATO-s shtëpia e tij qe objekt sulmi me bombë nga paramilitarët serbë. Disa herë i është rafaluar servisi, garazhi si dhe muret e shtëpisë. Si mbarë popullata gjatë eksodit të madh edhe Nuhiu u detyrua të shkojë drejt Maqedonisë, mirëpo, në zonën neutrale në Glloboçicë (në vend që të shfrytëzonte rastin për të vizituar vajzën në SHBA si dhe djalë e vajzë në Zvicër me familjet e tyre që s’i kishte parë me dekada, pasi, përkundër tentimeve, atij i qe ndaluar dalja jashtë Jugosllavisë, ky pasi e bekon djalin, me të cilin ishin bashkë, që t’i bashkohet UÇK-së, duke i hyrë rrezikut, kthehet në Prishtinë, ku ka dhënë ndihmesën e vet në mënyra të ndryshme deri në çastin kur çlirimtarët i priti dhe përshëndeti me ndonjë libër të tij, por edhe me një material modest buroteknik. Ndërkohë kreu me nder çdo angazhim që iu besua, por nuk u ekspozua në parti politike, më tepër u përqendrua në veprimtarinë krijuese.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
II.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Nuhiu është marrë me shkrime që në bankat e shkollës së mesme, po për arsye, që tashmë dihen, edhe për shkak të përmbajtjes, s’ka mundur të botojë të gjitha dorëshkrimet. Përveç prozë e poezi në revista e gazeta të ndryshme publikoi edhe punime shkencore nga fusha e gjuhësisë. Deri tashti botoi këto vepra:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1) Nga fusha e letërsisë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Miklime (vjersha për fëmijë), Rilindja, Prishtinë 1967), (ribotim) 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Rrezet e ylberta (vjersha për fëmijë), Rilindja, Prishtinë, 1971), (ribotim) 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Me buzët në gaz (vjersha për fëmijë), Iliriku, Prishtinë 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Fletë ditari rreth një motmotari (vjersha), Iliriku, Prishtinë) 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5. Trimoshi (tregime për fëmijë dhe të rinj), Iliriku, Prishtinë 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Cace e hope djaloshare (poezi), Iliriku, Prishtinë 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Shfrime nëpër mjegullnajë (reflekse poetike e mendimore), Iliriku, Prishtinë 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Mësime nëpër pësime (shfaqje teatrore), Iliriku, Prishtinë 1998<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Gërricje në damarët e djalërisë (tregime), Rozafa, Prishtinë 1998;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Bulëza të përshenjura, (vjersha kushtuar stinës rinore), Rilindja, Prishtinë 2000;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Ther me pupël (vjersha humoristike), Rilindja, Prishtinë 2000.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2) Nga fusha e gjuhësisë:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
1. Çështje të shqipes standarde në fushë të leksikut dhe të fjalëformimit I, Rilindja 1997;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
2. Paskajorja, çështje e shqipes standarde, Dardania sacra, Prishtinë 2000;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
3. Foljet më -O – në gjuhën shqipe, Dardania sacra, Prishtinë 2002;<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
4. Paskajorja dhe standardizimi i gjuhës shqipe, Prishtinë, 2006,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
5.Rreth formëzimit të emërtimeve të njerëzve sipas profesionit në gjuhën shqipe (tezë doktorate) MASHT e RK-së, Prishtinë 2014,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
6. Rreth identitetittë gjinisë asnjanëse në shqipen e sotme, Era, Prishtinë 2015,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
7. Shumësi dhe shquarsia e emrave në shqipen standarde, Era, Prishtinë 2015,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
8. Drejt standardizimit të gjuhës shqipe, Era, Prishtinë 2015,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
9. Kontributi i Asdrenit në formimin e gjuhës letrare kombëtare shqipe, Era, Prishtinë 2015,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
10. Çështje të shqipes standarde në fushë të normëzimit II, Era, Prishtinë 2015.<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Këto të pestat të gatitura për libërtim:<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
11. Çështje të shqipes standarde rreth 28 temave të diskutueshme,III, Era, Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
12. Çështje të shqipes standarde rreth emërtimit të njerëzve sipas veprimtarisë IV, Era, Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
13. Çështje të shqipes standarde rreth disa termave nga fusha e teknikës dhe e ekonomisë V, Era, Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
14. Çështje të shqipes rreth vendbanimeve, VI, Era, Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
15. Fjalor pune (poslovni rečnik) shqip –serbisht, me shtojcën serbokroatisht – shqip, për ndërmarrjet metal-përpunuese – me theks terminologjia tekniko-teknologjike, VII, Era Prishtinë,<o:p></o:p></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
Sidoqoftë, edhe pse në moshë të shtyrë ( ec në 84-shin) pritet që nga penda e këtij autori mjaft të frytshëm të shohin dritën e shtypit edhe vepra të tjera, qoftë nga fusha e gjuhësisë, qoftë nga ajo letrare-artistike, për libërtimin e të cilave qëndron në pritje mirëkuptimi nga institucionet dhe organizmat përkatës të qeverisë sonë, por edhe prej sponzorëve eventualë vullnetmirë.<o:p></o:p></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-51193195130880209182020-01-08T14:10:00.002-08:002020-01-08T14:10:56.366-08:00LUFTA DHE UNIVERSI <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<h2 class="ln-item-heading" id="here" style="color: inherit; font-family: MyriadPro-Semibold; font-size: 31.5px; line-height: 40px; margin: 10px 0px; text-rendering: optimizeLegibility;">
LUFTA DHE UNIVERSI </h2>
<h2 class="ln-item-heading" id="here" style="color: inherit; font-family: MyriadPro-Semibold; font-size: 31.5px; line-height: 40px; margin: 10px 0px; text-rendering: optimizeLegibility;">
– Poemë futuriste nga Vladimir Mayakovsky – Përktheu Faslli Haliti</h2>
<h2 class="ln-item-heading" id="here" style="color: inherit; font-family: MyriadPro-Semibold; font-size: 31.5px; line-height: 40px; margin: 10px 0px; text-rendering: optimizeLegibility;">
</h2>
<div class="ln-item-content">
<img alt="" class="attachment-full size-full wp-post-image lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 538px) 100vw, 538px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemafm.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemafm.jpg 538w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemafm-300x116.jpg 300w" data-was-processed="true" height="208" sizes="(max-width: 538px) 100vw, 538px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemafm.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemafm.jpg 538w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemafm-300x116.jpg 300w" style="border: 0px; display: block; height: auto; margin: 25px auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="538" /><br />
<div class="content-teaser-wrapper" style="font-size: 18px; line-height: 24px; margin-top: 5px;">
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Ju jeni mirë!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Për të vdekurit nuk ka çnderim.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Mbyt urrejtjen</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
për vrasësit e vdekur!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
E lan uji më i pastër</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
mëkatin e shpirtit që ngrihet fluturim.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Ju jeni mirë!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Po unë,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
mes mizërisë,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
mes rropamës,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
si do t’ia çoj të gjallit dashurinë?</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Do të pengohem:</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
dhe thërrimja e dashurisë së fundit</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
përgjithmonë ajo do të shkrijë në një shtjellë tymi që nxin.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Ç’iu intereson atyre,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
atij që u kthye,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
nga trishtimet tuaja?</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Ç’iu intereson atyre,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
një thek me vargje?</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Ata</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
mbi një palë këmbë druri</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
do t’u duhet të çapiten çdo ditë.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Ke frikë!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Frikacak!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115793 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 279px) 100vw, 279px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf3.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf3.jpg 279w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf3-233x300.jpg 233w" data-was-processed="true" height="360" sizes="(max-width: 279px) 100vw, 279px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf3.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf3.jpg 279w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf3-233x300.jpg 233w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="279" /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Do të të vrasin!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Dhe kështu,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
për pesë vite të tjera, skllav, do mund të vegjetosh.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Gënjeshtër!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
E di,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
në llavën e mësymjeve,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
do të jem i pari</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
për heroizëm</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
dhe guxim.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Oh! por kush</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
para thirrjes së kambanës me çekan</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
të viteve të ardhshëm</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
s’do të dojë të bëhet i gjallë?</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Të gjithë!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Dhe unë</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
mbi tokë</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
do të jem</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
i vetmi lajmëtar i së vërtetave të ardhshme<span style="font-weight: 700;">.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Sot gëzoj!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Pa e cirkosur</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
shpirtin</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
kam ditur,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
kam ditur ta çoj deri në fund.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Njerëzori i vetëm,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
mes britmave,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
klithjeve,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
unë ngre tani</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
zërin.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Dhe pastaj</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
pushkatomëni,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
lidhmëni në shtyllë!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
S’do të jem unë ai që ta çngjyros!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Doni</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
që një as</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
të më godasë në ballë,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
që më e kthjellët të shndrisë shënja?</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><span style="font-style: italic;">Kushtuar Lilias</span></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
1915.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Datat</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
e kohës,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
që ka parë ritin</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
e konsakrimit tim ushtar.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115794 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 404px) 100vw, 404px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf4.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf4.jpg 404w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf4-227x300.jpg 227w" data-was-processed="true" height="534" sizes="(max-width: 404px) 100vw, 404px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf4.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf4.jpg 404w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf4-227x300.jpg 227w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="404" /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
«Dëgjoni!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Cilido,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
që është i padobishëm, madje,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
duhet të jetojë;</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
por nuk munde,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
s’mundet</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
në varret e transheve dhe strehimeve</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
ta varrosim të gjallë:</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
vrasës! ».</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Nuk dëgjojnë.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Një nënoficer njëqind kilësh shtyp si një shtrydhëse.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Nga një vesh në tjetrin më qethën me kujdes.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Si shenjë,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
në ballë</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
fiksuan kryqin</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
e rekrutit.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Edhe unë tani do duhet të shkoj në perëndim!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Do të vazhdoj të eci atje poshtë,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
gjersa sytë e tu do të më qajnë</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
në rubrikën</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
e të «vdekurve»,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
i përbërë je në trup<span style="font-weight: 700;">. </span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">1.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115795 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 583px) 100vw, 583px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf5.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf5.jpg 583w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf5-300x108.jpg 300w" data-was-processed="true" height="209" sizes="(max-width: 583px) 100vw, 583px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf5.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf5.jpg 583w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf5-300x108.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="583" /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Dhe ja</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Mbi skenë,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
i tronditur nga zjarr’i madh i orkestrës,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
kërceu një bark.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Dhe filloi!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
U rrit në sytë, si në mijëra lente.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Gjarpëroi.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Shkëlqente djersa si llak.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Befas</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
u ndal kërthiza dridhëse,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
duke fërfëllirë si një fugë.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Ç’ndodh!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Kokat tullace u shkrinë në një hënë të vetme.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Dhe sytë, duke u shqyer, u lyrosën.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Deri dhe plazhi,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Duke çarë shkumën e kripur,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
hapi nofullën mbushur me shtëpi.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Gumëzhinte.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Gojët,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
si korrent elektik,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
përdrodhi një «bravo».</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Bravo!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Bra-vo!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Br-a-vo!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Bra-a-a-vo!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Bra-a-a-a-avo!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Kush është,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
kush?</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Kjo fundërrinë me turinj bualli</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
kjo masë mishi?</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Nuk do të fusësh bashkë me vargjet në volume të qeta</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
britmën e inatit.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Këta janë nipat e Kolombit,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
pasardhësit e Galileut,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
që hingëllijnë të ngatërruar në rrjetën e meteorëve!</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115796 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 643px) 100vw, 643px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf6.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf6.jpg 643w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf6-300x120.jpg 300w" data-was-processed="true" height="258" sizes="(max-width: 643px) 100vw, 643px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf6.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf6.jpg 643w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf6-300x120.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="643" /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Por atje poshtë,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
duke murmuritur në mbrëmjen elegante,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
gratë</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
dallgëzonin në një kapele të madhe me njëqind pupla</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Dhe burrat trokisnin mbi tastat e trotuareve,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
pianistë të dërrmuar nga epshi trivial.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Djathtas,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
majtas,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
tërthoraz,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
vëngër</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
duke ngushtuar prehrin e fushave ,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
rrotulloheshin ngjitur në boshtin e tokës</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
karuzelë</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Babilonikë</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Babilonietësh,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Babiloni.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Sipër tyre</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
damixhanë</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
me gjatësi magjepsëse.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Nën to</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
krikëlla</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
si një gropë e dehur.</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
Njerëzit</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
kridheshin,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
si një Noe xurxull,</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
ose në të qeshura ulëritëse</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
me turi prej mijëra Kamëve</div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115797 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 544px) 100vw, 544px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf7.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf7.jpg 544w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf7-300x277.jpg 300w" data-was-processed="true" height="503" sizes="(max-width: 544px) 100vw, 544px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf7.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf7.jpg 544w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf7-300x277.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="544" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Do të mbushen,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe pastaj,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">brenda natës së verbër,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do të hedhin mishrat e tyre mbi pupla dhe pambuk,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do të zvarriten njeri mbi tjetrin me djersë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke bërë që të dridhen qytetet me kërcitjen e krevateve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Toka rrënohet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dritat e fenerëve</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ju gërryejnë lëkurën me një mori puçrrash,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke u dridhur nga agonia e qyteteve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">njerëzit gulçojnë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në një zgavër guri.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mjekët</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">njërin prej tyre</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e hoqën nga arkivoli, </span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për të kuptuar pakësimin e jashtëzakonshëm të njerëzve:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">rubla sillej</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në shpirtin e brejtur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">si një mikrob me putraari.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nga të gjitha anët</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për të pezmatuar më shpejt</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">vdekjen,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke bërë njerëzit të valonin gjer në anë të çative,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zemrat, Diesel i fuqishëm të kryeqyteteve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">fusnin vagona gjaku të kontaminuar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe ju të qetët,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nuk mbetët për shumë kohë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shpejt</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shina hekurudhore nëpër vena filtroi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">infeksionin e qyteteve në bronzim të fshatrave.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ku zogjtë këndonin tani dhe pjatat bërtasin.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Aty ku ishte pylli ka një shesh,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me një skëterrë me njëqind shtëpi.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Si faunë në gjashtë kate u hodhën në valle</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një bordello, njëra pas tjetrës.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dielli ngrinte kokën e kuqërremtë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me shulinmpiksur mbi buzët e fryra,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe s’ka forcë të ngrejë kokën:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gati, gati</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kthehet në furrikun e netëve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe ende s’arrin në kohë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nata e zezë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e shitur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të shtrihet,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të pushojë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në gjysmë hije,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kur mbi të</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ka hedhur skeletin përvëlues</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një ditë e re e pangopur, e uritur.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Sipër çative të mbyllura!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Grusht yjesh,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">uluri !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Vrapo e trembur, mbrëmje – murgeshë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shkojmë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mbi femrat fryhen</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">flegrat,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të brejtura nga dhëmbët e kokainës!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">2.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kjo ndodhi në një nga vjeshtat;</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ishin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kova përvëluese</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të gjitha.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dielli trazohej,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">bojaxhi i çmendur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115798 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 576px) 100vw, 576px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf8.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf8.jpg 576w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf8-300x252.jpg 300w" data-was-processed="true" height="483" sizes="(max-width: 576px) 100vw, 576px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf8.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf8.jpg 576w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf8-300x252.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="576" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke njollosur pluhurin me një ngjyrë portokalli.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">S’ka rëndësi se diku</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi tokë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">rrodhën zëra.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Të dobët.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Lëvizën në majë të gishtave.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Pëshpëritja e tyre largoi ankthin nga gjoksi,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">por frika</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nën kafkën,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me dorë të kuqe</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zgjidhi, zgjidhi, zgjidhi mendimet,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe bëri</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">padurimisht të qartë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që nëse nuk mblidheshin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">njerëzit në tufa kompanish,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nëse nuk hapeshin venat e atyre,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">vetë toka, e infektuar,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do të vdiste</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do të vdisnin Parisët</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Berlinët,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Vjenat!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përse u mallëngjyet?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Është vonë për t’u qaravitur!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në fillim, duhej të mendonit pendimin!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mijëra duarve të mjekëve</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">u shpërndahet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">arma e bisturisë nga magazinat.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Italia!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Është e qartë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për mbretin,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për berberin, mbase,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që nuk ka ku të përplas kokën!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ende sot gjermanët</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Fluturonin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi Venecie!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gjermania!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mendime,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">libra,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">muzera</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të zhdukur</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në gojët e hapura të armëve!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Grykë të zjarreve kërcëllini dhëmbët !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Studentë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">galoponi me kalin e Kantit!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Thikën midis dhëmbëve!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shpatat zhveshni !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Rusi!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mos ka ngrirë vallë Azia kusare?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në gjak dëshirat valojnë si një hordhi.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Zvarritini jashtë Tolstotë e përkulur nën Ungjill!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Për këmbët hollake !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mjekra mbi gurë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Francë !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Pusho pëshpëritjen e ëmbël nëpër rrugët!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Të rinjtë duhet t’i hedhësh në valle të reja!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dëgjon, e dashur?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Është bukur</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në zhurmën e mitralozit të djegësh e të përdhunosh!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Angli!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Turqi!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">T-r-a-a-k !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ç’ishte ?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Më duket se dëgjoj!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mos u trembni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një marrëzi!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tokë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shikoni,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Çfarë ka mbi flokë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Iu shtrinë mbi ballë rrudha llogoresh!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">T-s-s-s-s-s-s-s-s…</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një rropamë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tambure, muzikë?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Është e mundur vallë?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Është ajo,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">pikërisht ajo?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Po!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><span style="font-style: italic;">Filloi</span>.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Neron!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përshëndetje!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Të pëlqen?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Spektakli i teatrit më të madh.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Sot</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kacafyten,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shtet kundër Shtetit,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjashtëmbëdhjetë gladiatorë të zgjedhur.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ç’janë legjendat mbi masakrat e Cezarëve</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">para historisë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që është zhvilluar gjer tani!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Si një agim mbi një fytyrë fëminore,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">është e ëmbël për atë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">hiperbola më monstruoze.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Do të rrotullohesh si një ketër në rrotën e së qeshurës,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kur hiri yt do të dijë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">se sot</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">bota</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">është e tëra një Kolose,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe dallgët e të gjitha deteve të saj</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">janë mbuluar me vello.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tribuna janë shkëmbinjtë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe mbi shkëmb atje,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">sikur beteja t’i kishte thyer dhëmbët,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">qiejt e katedraleve, skelet pas skeleti,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">u ndezën,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke u qarkuar nga kangjelat.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Sot</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">si një blic mbi tullacërinë tokësore,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke përgjakur trazimin e turmave,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e tërë Evropa është në flakë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">varur në qiell</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">si një llambadar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Erdhën,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për të bujtur në luginat tokësore,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">miq</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me pamje të tmerrshme.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi qafat e gjata shkëndijojnë zymtësisht</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjerdanë topash prej hekuri. </span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ari i sllavëve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mustaqet e zeza të maxharëve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115799 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 575px) 100vw, 575px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf9.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf9.jpg 575w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf9-300x172.jpg 300w" data-was-processed="true" height="329" sizes="(max-width: 575px) 100vw, 575px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf9.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf9.jpg 575w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf9-300x172.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="575" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Njollat e zeza të zezakëve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Radhët e të gjitha lartësive tokësore</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ajo i ka mbledhur nga koka te këmbët.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe atje,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ku Alpet,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke e ngrohur në perëndim,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">përkëdhelnin në qiell faqen prej akulli,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">aviatorët depertues ngritën kreshtën</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e galerive të reve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe kur mbi arenë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">luftërat</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">erdhën</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në çifte festive,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke çuar me kilometra rropamën e dyfishuar nga teatri,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe gjëmimi i ushtrive prej miliona njerëzish,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">globi tokësor</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shtrëngoi polet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe u mpi në pritje.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Oqeanet e thinjur</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zbritën nga brigjet,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke futur në rërë sytë e turbullt.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Për pasarelat flakëruese</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dielli perëndoi,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">arbitër i rreptë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">etern.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Duke u djegur prej kuriozitetit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zvarritën nga orbitat sytë e yjeve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por çasti nguron.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Është dembel.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në fillim të lojërave të përgjakshme,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">tendosur si një shoqërim,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">çasti ndalet pa frymë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Befas</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">çasti thyhet në mijëra copa.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Arena fundoset në një zgavër me tym.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në qiell është errësirë e plotë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe çastet u ngutën, u ngutën:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gërmuan,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">bërtitën,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shqyen.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Si shkumë njera pas tjetrës të shtënat</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">është në flakë në bastionin e përgjakshëm.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përpara!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115800 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 605px) 100vw, 605px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf10.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf10.jpg 605w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf10-300x58.jpg 300w" data-was-processed="true" height="116" sizes="(max-width: 605px) 100vw, 605px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf10.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf10.jpg 605w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf10-300x58.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="605" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nga britma u dridh gjoksi i divizioneve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përpara!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shkuma në gojë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shën Gjergji që tronditet në lëvizjen e flamujve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">tambureve:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115801 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 615px) 100vw, 615px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf11.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf11.jpg 615w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf11-300x80.jpg 300w" data-was-processed="true" height="164" sizes="(max-width: 615px) 100vw, 615px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf11.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf11.jpg 615w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf11-300x80.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="615" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mashtrues!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përgatit katafalkun!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Vejusha në turmë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por janë ende pak.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe në qiell</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ngrihet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">fishekzjarri i fakteve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">njëri më monstruoz se tjetri</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Me sy të shqyer,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">fari</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">prapa maleve</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">përmes oqeaneve qante;</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe në oqeane</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">skuadrat përdridheshin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të ngulura në shtyllën e minierës.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në një makth më të laturisur nga ferri dantesk,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">tingujt e bronztë, rraskapitur me uturimën e hingëllimave</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke u dridhur për Paris,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Joffre</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi Marna</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbrohet me çetën e fundit.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në jug</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Konstandinopojë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">xhamitë duke kërcëllitur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">volli</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të masakruarit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në Bosfor.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dallgë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">hidhini, me dhëmbë të futur</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në mbeturinat e fundit të bukës së konsakruar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Pylli.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">As edhe një zë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një heshtje</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që duket gjer e rreme.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Të tyrët dhe tanët u përzienë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe vetëm</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">korbat dhe netët kalojnë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke u veshur me të zeza, si një rresht murgjish.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe rishmëzi,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjoksi prej goditjeve duke u zhveshur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke pluskuar mbi pranverat,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke kaluar nëpërmjet dimrit,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">armatë pas armate</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">rresht pas rreshti,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">përmbytin milje tokë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ndizet.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një rresht me lisa të rinj.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një pentagram zjarri mbi prag të livadhit.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nga vetëtimat disa tela me gjemba</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">u copëtuan e u karbonizuan.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115802 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 577px) 100vw, 577px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf12.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf12.jpg 577w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf12-300x172.jpg 300w" data-was-processed="true" height="330" sizes="(max-width: 577px) 100vw, 577px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf12.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf12.jpg 577w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf12-300x172.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="577" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Bateritë e bënë inkandeshent zhegun.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Hidhen mbi kadavrat e qyteteve dhe fshatrave.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Me turinj të bronztë shqyejnë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjithçka. </span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Zjarr shkatërrues!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ku nuk do përplasesh, duke ndëshkuar!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Do të futem në një raketë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në qiell do të arratisem duke vrapuar:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga qielli,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i kuq,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi tokë duke u djegur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjaku i Pegut.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe tokë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe ujë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe ajër gërmon</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ku do ta drejtoj hapin e rrëmbyer?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tashmë i çmendur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">tashmë duke qarë me furi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shpirti lutet duke vrapuar:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Luftë !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mjaft!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Qetësoi!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Është lakuriqe toka tashmë ».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Të vrarët u derdhën të yshtur nga hovi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe ende</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për një çast</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">vrapojnë pa koka.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por mbi krejt këtë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">djalli</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nxjerr një shkëlqim gogësimash.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në konstelacionin e hekurudhave</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">është</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">qielli i Berlinit,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i shndritur nga fabrika e eksplozivit.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Askush s’e di</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nëse cikle</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">apo vite</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kanë kaluar që kur mbi fushën e luftës</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjakun e parë kanë dhënë në luftë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke e pikuar pikë pikë në kupën e tokës.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Njëlloj:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe gurin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe moçalin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe fushën</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kanë larë me gjak njerëzor.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gjithandej</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">hapat</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">njëlloj kanë spërkatur</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke trazuar baltën tymosësh, të botës.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në Rostov</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një punëtor</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në pushim festiv</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">deshi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të shtrydhë ujin për samovar,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe bëri një kërcim prapa:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga gjithë tubat pikonte</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e njëjta çorbë e kuqërremtë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ndër telegraf rropateshin makinat Mors</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Flisnin duke bërtitur disa të rinj qytetit.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në ndonjë vend,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në Vagankov,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">varrmihësi nisi të tundej.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">U gjallëruan mbajtësit e pishtarëve në Monakon e trishtuar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në plagën e madhe të disfatës së regjimentit.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">reflektorët futën putrën e skuqur.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ngritën një prej tyre,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe e hodhën në transhe</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">atë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që ishte mbi thikë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Biblikë në fytyrë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga gropa</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një zhgun.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Kujtoni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Me ne!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jam Ponc Pilati!»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por era e predhave</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në copa shqeu</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mish dhe veshje.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115803 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 523px) 100vw, 523px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf13.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf13.jpg 523w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf13-300x64.jpg 300w" data-was-processed="true" height="111" sizes="(max-width: 523px) 100vw, 523px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf13.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf13.jpg 523w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf13-300x64.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="523" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">U shqit nga tymi një skuadron kokash.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Hiç sy lotues!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">U veshën</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga gazi.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115804 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 498px) 100vw, 498px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf14.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf14.jpg 498w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf14-300x62.jpg 300w" data-was-processed="true" height="103" sizes="(max-width: 498px) 100vw, 498px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf14.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf14.jpg 498w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf14-300x62.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="498" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Krahë të bardhë u rritën në shpirt;</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">grahma e ushtarëve arrin në fushqetë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">« Ti që fluturon në qiell,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbyt,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbyte</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">fitimtarin».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gjoksi rreh jo rregullisht…</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një shaka?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në shtëpinë e Zotit?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Portën e parajsës së blinduar prej reve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">çaj me një shqelm. </span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tranden engjëjt.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kam deri mëshirë për ta.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ovalen e fytyrës e kanë më të bardhë se puplat.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ku janë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zotat!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Ia kanë mbathur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ia mbathën të gjithë:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Sabaoth,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Bud,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Allah,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jehova»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115805 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 569px) 100vw, 569px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf15.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf15.jpg 569w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf15-300x46.jpg 300w" data-was-processed="true" height="88" sizes="(max-width: 569px) 100vw, 569px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf15.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf15.jpg 569w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf15-300x46.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="569" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një gjëmim.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një ah!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një uh!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por kaloi rrahja me top: smorzata</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">vetëm psherëtiti</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe u shua.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">E u zvarritën jashtë me të bardhë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">U lutën:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Nuk duhet!»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115806 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 568px) 100vw, 568px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf16.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf16.jpg 568w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf16-300x190.jpg 300w" data-was-processed="true" height="359" sizes="(max-width: 568px) 100vw, 568px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf16.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf16.jpg 568w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf16-300x190.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="568" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Askush nuk kërkoi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që fitorja</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">t’i atribuohej atdheut.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por ç’djall shërben</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">eshtra pa krahë e drekës së gjakut?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">I fundit u ngul mbi bajonetë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tanët shuhen në Kovnol .</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në dy metra</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mish njerëzor i copëtuar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe kur u qetësuan</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të gjitha ato që ngjanë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke u shtrirë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">batalion pas batalioni</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">vrapoi vdekja jashtë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe mbi kufoma filloi të vallëzojë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Taglioni pa hundë i baletit të skeleteve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kërcim.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Era nën majë të këmbës.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shpupurisi qimet e kolbakeve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përkëdheli dy fije floku mbi një të vdekur.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe kaloi përtej,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke fryrë lehtë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Të pestën ditë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në kokën e shpuar</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i zbërthyen trenat udhëtim pas udhëtimi.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në vagonin që kalbet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi dyzetë njerëz</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">katër këmbë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">4.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Eh!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ju!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Topitni sytë entuziastë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Hiqni nga xhepi barkat e duarve!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ky</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">është shpërblimi i denjë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që u shtrydh nga letra dhe nga boja.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por përse të më duartrokitni?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Unë asgjë s’kam kompozuar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mendoni:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gënjen!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në asnjë vend s’është shpuar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nuk ka pse të rregullohet rrahja e tëmthave,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nëse rrahin duart</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për trillin e tij të timpaneve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për trillin e rimuar të mallkimeve të tij.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Zotërinj të shtrenjtë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">E kuptoni ?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ti merr dhimbjen</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe e kultivon, e kultivon:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një gjoks i shpuar nga të gjitha shtizat,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një fytyrë e kthyer sa andej-këtej nga të gjitha vështrimet,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kështjella e kokës e rrahur nga të gjitha artileritë:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">është kjo çdo strofë imja.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nuk u ngrit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi barriera trupash,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që i pikëlluar të pikoja</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një poshtërsi të përlotur;</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga pesha e tmerrshme e gjithçkaje të asaj që u bë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">pa të gjitha ato</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«bukur»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shtypur, një poshtërsi.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">U vranë:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">po pak më intereson</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që unë ose ai</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">t’i kemi vrarë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në varrezën vëllazërore,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">brenda gropës së zemrës</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">miliona u shtrinë aty:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kalben,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">lëvizin, ngrihen nga krimbat.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jo !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jo me vargje!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Më mirë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Po e bëj nyje gjuhën</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">sesa të flas.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kjo</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nuk mund te thuhet në vargje.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">A mundet vallë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me gjuhën e matur të poetit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të lëpish thëngjij inkandeshentë?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kjo</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që kam ndër duar!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shikoni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kjo nuk është lira për ju!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shqyer nga pendimi,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e shkula zemrën:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shkul damarët!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mos tundni duart në përsheshin e duartrokitjeve!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jo!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mos i tundni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shembu, qetësi e dhomave!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shikoni,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nën këmbët një gur.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jam drejt mbi trekëmbësh</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Me gllënjkat e fundit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ajrin…</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Do të derdhem, i shembur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">por me gjak do të brej</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">emrin «vrasës»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">damkosur mbi njeriun.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dëgjoni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Për mua,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i verbri Vij,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">epoka bërtet:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Ngrini,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ngrimëni</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">qepallat e shekujve!»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Universi ende do të lulëzojë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i hareshëm,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i ri.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Që prapa të mos ketë gjer dhe një gënjeshtër absurde,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">rrëfej:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">unë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">vetëm jam fajtor</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i çdo kërcëllime në rritje të atij që u thye nga jeta!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dëgjoni:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dielli shpërndau rrezet e para,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">pa e ditur ende,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ku,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me të mbaruar puna, do të ndiqet;</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">jam unë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Majakovski,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që piedestalit të idolit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i solla</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">fëmijën kokëprerë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Falmëni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Duke futur</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">te kristianët daltat e dhëmbëve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">luanët lëshuan një hungërimë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mendoni se Neroni?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Isha unë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Vladimir</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Majakovski</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që cirkun mbështillja me një sy të dehur.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Falmëni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Krishti u ngjall.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gërshetuat</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në një dashuri të vetme</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">buzë më buzë, ju;</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Majakovski</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">heretikëve</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në nëntokën e Sevilias</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me kavalet u përdridhte kockat.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Më falni,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">falmëni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ditë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Zvarrituni jashtë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga kasollet e viteve!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Si një bisht tymues për shekuj tërheq</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kërdinë puplake prej zjarresh!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Erdhi.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Sot</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">jo gjermani,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">jo rusI,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">jo turku:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">unë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">vetë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke rrjepur të gjallin,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gëlltis mishin e botës.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Si skelete mbi bajoneta kontinentet.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Qytetet janë sisa prej argjili.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gjak!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Cirko nga lumi yt</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">qoftë edhe një pikë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për të cilën të mos jem fajtor unë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por asgjë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ky</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i burgosur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me sytë e nxjerrë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mban vulën time.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Unë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që gjunjtë kam dërrmuar në kultet,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kam brejtur me uri tokat e Gjermanisë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Hedh krelat kuqërreme të zjarreve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Drejtoj qimen si një ujk nga errësira e gropave.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Njerëz!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Të dashurit e mi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për Krisht,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për dashurinë e Krishtit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">falmëni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jo,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nuk do ta ngre</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">fytyrën e deformuar nga ankthi!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Midis të gjithëve më i mallkuari,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ballin do të godas në pendim</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">deri sa s’do të çahet!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Çohuni,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ju që u mundët nga gënjeshtra,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zhelanë të gjymtuar</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga luftërat e viteve!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gëzohuni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ndëshkohet vetë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i vetmi kanibal.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jo,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nuk është trillimi i shkathët i një të dënuari!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nëse nga trekëmbëshi nuk do të mbledh pjesët e shqyera,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">aq më bën,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">unë kam derdhur krejt veten time,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i vetmi i denjë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për të marrë pjesë në ditët e reja.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Do të shtrihem i mundur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe s’do të jetë kush aty,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">asnjë që mund të mundojë njeriun.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Njerëzit do të lindin,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">si njerëz të vërtetë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">më të mirë e më të mëshirshëm se vetë Zoti.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"> 5.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por mbase</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nuk mbeten më</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ngjyra</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në kohën kamaleonase?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Do të përdridhet ende</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e do të bjerë pastaj,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">pa frymë, e ngathët.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mbase,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">trullosur prej tymit dhe betejave,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">toka s’do ta ngrejë më kokën kurrë?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mbase…</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jo, s’mund të jetë kështu!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një ditë mbase, shtjella e mendimeve do të bëhet kristal,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Një ditë mbase do të shohë purpurin të shpërthejë nga trupat.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mbi flokët e kreshpëruar do të vërë duart</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Do të ofshajë:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Çfarë bëra kështu,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Zot!».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jo,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">s’mund të jetë!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gjoks,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shembe ortekun e dëshpërimit.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Rrëmo në lumturinë e ardhme.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ja,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nëse doni</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga syri i majtë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do të nxjerr</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një korije me lule!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shumoni zogjtë e çuditshëm të mendimeve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kokë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shtyhu prapa krenare dhe entuziaste.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Truri im,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">plot gjallëri dhe inteligjencë konstruktive,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ndërto qytete!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tek të gjithë ato</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që dhëmbët ende</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nuk kanë shtrënguar me urrejtje,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shkoj</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në agim të syve të mi vetues!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tokë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">çohu</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në mija Llazarë të zbukuruar</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me veladonë xixëllues</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe gëzim,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">lumturi!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nëpërmjet vatrave</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">unë shoh</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">fytyra të ndriçuara.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ja,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me t’u hapur syri i topitur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">më parë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do të çohet Galicia.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Rrotulloi në bar ijën e shqyer.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Hidhi tej dengjet e topave,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">thinjat e përgjakura duke larë në qiell,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">u drejtuan gungaçet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Alpe,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ballkani,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kaukazi,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Karpatet.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por akoma më të lartë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dy gjigantë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">u ngritën.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Njëri ngre trupin e artë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe lutet:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Eja më afër!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tek ty do të vij nga krevati im i shkallmuar nga bombat».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Është Rini</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që lëpin me buzët e njomura</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kokën e Danubit lëruar nga torpedinierët. </span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gjer në kolonitë, vraponi prapa murit kinez,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjer në rërat, brenda të cilave Persia</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ka humbur çdo qytet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me ulurimë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke thithur si ajër vdekjen,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">tani shkëlqente.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mërmëritje.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tërë toka</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">hapi buzët e zeza.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Më fort.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Me hungurimën e uraganit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zien:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Betohuni,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që s’do të do të kositni më asnjë!»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ja u ngritën nga pirgjet e gurëve të varrit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">eshtrat e varrosura që rivishen me mish.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ndodhi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që këmbët e prera</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të kërkonin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të zotët,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që kokat e shqitura, me emër t’i thërrisnin?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ja</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kërceu mbi kafkën</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">skalpi i rrjepur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">këmbët rendën të gjalla,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nën të.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nga fundi i oqeaneve dhe deteve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi shtizën e flamurit,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">u dukën pirgjetë mbyturish të rikthyer në jetë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Diell !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ngrohi mbi pëllëmbët e tua,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">lëpiji sytë e tyre me gjuhën e rrezeve!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mbi fytyrën tënde të plakur</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kohë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">qeshim!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shëndoshë e të pa cënuar do të kthehemi në familje!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Atëherë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi rusët,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">bullgarët,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjermanët,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">hebrenjtë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi të gjithë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në kupën e qiejve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">përskuqur nga zjarret,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">rresht pas rreshti,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shtatë mijë ngjyra do të shkëlqejnë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga mijëra ylberë të ndryshëm.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Mbi zhelet e popujve,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi turmën e shpërndarë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">u përhap nga jehona</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një «ah!…</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i zhdukur».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dita, tashmë, ishte e tillë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që përrallat e Andersenit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">iu zvarritën këmbëve si këlysha.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tani nuk besohet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që unë të kem shkuar</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në muzg të rrugicave të zymta duke rrëmuar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Sot,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në thoin e gishtit të vogël</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të një vajze të imcake,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ka më shumë diell</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">se më në gjithë globin tokësor.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Njeriu</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me sy të mëdhenj përqafon tokën.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Rritet,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ka prekur malet me kokë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Djali</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në kostumin e ri,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">– në lirinë e tij-</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">është i rëndë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">madje qesharak, prej krenarisë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Si priftërinjtë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që për të kujtuar dramën e shpengimit,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shkojnë përpara me naforën,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">çdo vend</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i vjen njeriut me dhuratat e tij: </span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Merr!».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Nga Amerika e paanë të çoj forcën</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">forcën e makinave!»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;"><img alt="" class="alignnone size-full wp-image-115807 lazyloaded" data-lazy-sizes="(max-width: 576px) 100vw, 576px" data-lazy-src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf17.jpg" data-lazy-srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf17.jpg 576w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf17-300x201.jpg 300w" data-was-processed="true" height="386" sizes="(max-width: 576px) 100vw, 576px" src="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf17.jpg" srcset="https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf17.jpg 576w, https://www.voal.ch/wp-content/uploads/2017/01/poemaf17-300x201.jpg 300w" style="border: 0px; height: auto; max-width: 100%; vertical-align: middle;" width="576" /></span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">« Unë, Italia,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">netët e mia të Napolit të dhuroj.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe ti, e ridjegur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Lëviz erashkat e pëllëmbëve.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">« Për ty,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i ngrirë në ftohtin e veriut, dielli i Afrikës!»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Për ty, o i përvëluari nga dielli i Afrikës,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">për ty,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me dëborërat e veta,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zbret nga malet Tibeti!».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Franca,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e para ndër të gjitha gratë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">sjell të kuqin e buzëve».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Dhe Greqia të rinjtë e saj,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">përsosjen e tupave të tyre lakuriq».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Të kujt janë zërat e fuqishëm</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që më kumbues ndërthuren në një këngë?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Rusia</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zemrën e saj</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ka çelur në një himn zjarri!»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Njerëz,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mendimin ju sjell</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gjermania,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">skalitur nga shekujt».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«E gjithçka</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjer në thellësi zhytur në ar,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Hindia</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhuratat e saj ju sjell!».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Lavdi njeriut,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në shekuj të shekujve jetë dhe lavdi!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">cilitdo</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që jeton mbi tokë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">lavdi,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">lavdi,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">lavdi!»</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Do të mbytesh!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por këtu jam ende unë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Arrij i matur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">gjigant,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i ngathët.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Oh, sa madhështor jam unë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në më të ndritshmin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e shpirtrave të mi të panumërt!.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nuk do të kujdesem për atë që uron</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe as për atë që sot feston.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">I mallkuar,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mìos qëllo kaq!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ja,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ajo është këtu.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">«Mirëdita, dashuri!».</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Çdo fije floku do ta dend me përkëdheli,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kaçurrelin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">e artë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Oh, ç’erëra,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të cilit jug të vendit,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kryen mrekullinë e zemrës së varrosur?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Lulëzojnë sytë e tu,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dy livadhe!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Bie brenda këtu</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">fëmija i hareshëm.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe gjithçka përreth</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">qesh.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Flamuj.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Njëqind ngjyra.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përpara.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Iu dolën puplat.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Turmë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Eci.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Me vrap.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Në çdo të ri pluhuri i Marinetit,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mençuria e Hugoit në çdo plak.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kryeqyteti nuk ka buzë për të qeshur.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Gjithçka,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Jashtë shtëpive</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në shesh,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">jashtë !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Si topa argjendi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga kryeqyteti në kryeqytet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do të flakim argëtimin të tërin,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të qeshurën,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">zërin !</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nuk kuptohet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nëse është ajri,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një lule,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">një zog!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe këndon,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe parfumon,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe është me mijëra ngjyra në një kohë:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">por për këtë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">ndizet flakadani i fytyrave,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe nga vera shumë e ëmbël dehet arsyeja.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Por jo vetëm njerëzit</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga gëzimi</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kanë lulëzuar në fytyrë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kafshët kanë dredhur</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me elegancë flokët,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">dhe detet</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">pasi janë tërbuar,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke gërhitur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">u shtrinë te këmbët tona.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nuk do të besohej</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që lundronin,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">duke vjellur vdekjen:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në stiva</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të harruara përgjithmonë nga pluhuri,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">tanket</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">transportojnë në portet e qeta</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">grumbuj rrëshqitës gjërash të kota.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Kujt i kallin frikën bandat e topave?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Po si, këta,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kaq fisnikë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do mund t’ju bënin copë e çikë?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Ata,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">para shtëpisë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">mbi livadh,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">paqësisht kullosin bar.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shikoni,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nuk është një farsë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nuk është e qeshura e satirës:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në kulm të mesditës,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të qetë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në çift,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">carët grindavecë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">shëtisin të përgjuar nga dadot.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Tokë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nga vjen gjithë kjo dashuri?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përfytyro</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që atje</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">nën një pemë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">kanë parë Krishtin</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të luajë damë</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">me Kainin.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Nuk e sheh, e dashur?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">hap paksa sytë, kërkon?</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Sytë e tu janë dy plasa.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Hapi!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Shiko,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Sytë e mi:</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Janë portale të një katedraleje, të hapura së katrash.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<br /></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Njerëz!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Të dashur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">jo të dashur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të njohur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">të panjohur,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">në procesion të gjëre hyni nëpër atë portë.</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Dhe ai,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">njeriu,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">i lirë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">që unë e thërras,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">do të vijë,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">besomëni,</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">besomëni!</span></div>
<div style="line-height: 24px; margin-bottom: 20px;">
<span style="font-weight: 700;">Përktheu: Faslli Haliti</span></div>
</div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-5665008599713469492019-11-04T08:56:00.002-08:002019-11-04T08:56:40.973-08:00ZONJA EMA<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="EN-US">ZONJA EMA<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="EN-US">Nga Minush Hoxha<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sikur edhe ditëve të tjera kur vete në punë , Z. Rremo kalojë pjesën e oborrit deri tek dera në një ecje të zakontë.Tashmë të bërë shprehi, shikonte në mos po e sheh Znj. Ema dhe duke e kërkuar me shikim, shihte sa rrugën sa derën kryesore të shtëpisë së saj. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E dinte se Ajo, në veçanti ditëve të verës-gjë që shihej se nuk kishte mure kufizues- dilte para deres së shtëpisë dhe ulej në karrigen kolovajzë sa për pushim e meditim. Kolovajza ngjyrëerrtë me bazën gjysemhark me tapaceri oker të butë, dhurratë ditëlindjeje nga burri, import nga një shtet tjetër, ishte vendosur që moti në tarracen e vogël në të majtë të daljes nga dera dhe hiqej nga aty vetëm muajve të dimërit. Ishte ajo një oazë pushimi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur ajo nuk ishte ulur aty, atëherë bënte punë të tjera: shihte nga dritarja për ndonjë minute ose ecte për një shetitje të shkurtër në oborr a për vaditje lulesh. Këte të fundit e bënte sipas marëveshjes me bashkëshortin në ndërrime dhe tashmë ishte këthyer në rregull shtëpie. Po dhe për relaksim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E z.Rremo-komshiu i pare-ashtu në vëzhgim- posa e zënte me shikim, ia jipte një përshëndetje gjentile me,, mirëmëngjes“ si zyrtarë dhe me pyetjen “Kini bër gjumë të mirë, Zonjë?” kurse ajo ia këthente në të njejtën mënyrë e herë-herë duke i shtuar:”Ju, përherë në shkëlqim. Kini shprehi familjare këte…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Posepo, po dhe ma detyron vendpuna. Një i siguracioneve i këtillë duhet të jetë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe, zakonisht takimi shkarrazi i mëngjesit i atyre të dyve që vetem në dukje ishte i tillë, ndonjëherë dhe me bashkëshortin e znj.Ema z. Dilo, përfundonte në pyetjepërgjigje të zakonshme si pjesë e mirësjelljes midis komshive. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po gjërat sipas natyres së vetë-ndryshonin… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Mëngjesi i dites së sotit i veres së vonshme ishte i vrëret.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Afroj deren dhe nisi të largohet nga shtëpia. Sapo bëri hapat e parë ashtu intiktivisht ngjiti syt nga qielli dhe pau se nga përendimi këtej bjeshkëve kishte re gri dhe e mendoj se deri në pasditën sipas një rregulli që kishin vënë re njerëzit e atij qyteti-do bubullonte e mund të binte dhe shi. “Sot! E përse sot? Ditë vere!”e tha dhe paksa ndjeu një ngarkesë në disponim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sa zbriti syt nga qielli, këqyri përsëri po tani më gjatë se ditëve të tjera nga shtëpia e znj. Ema dhe e kërkonte me sy. Nuk e pau. Përkundra se nuk e pau dhe ndjeu mungesë për te, nuk e mendoj mungesën e saj sa për të dal aty me ndonjë shkak serioz. Me vdekjen më se paku. E dinte se ajo ishte një fanatik i rregullit dhe nga kjo, e tha në vete: thjeshtë kishte ndaluar për shkak të ndonjë pune brënda në shtëpi ose të ketë dalur për ndonjë furnizim me ushqime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Me një elegancë të rutinuar zyrtari-më në fund kishte sa e sa vite që njësoj bënte të njejtat veprime- tërhoqë më ngadalë nga doreza derën e metalt të oborrit të ngjyer me bojë të zezë, të dekoruar me gjethe e fruta të metaltë hardhie e bimishte dekorative kacavjerrëse, të cilat që kur kishte dashur t’i vë, i kishte menduar si një pamje që do ia zbukuronin oborrin dhe sa për të kënaqë imazhin e vetë. Duhej të impononte shijen për të bukurën. E mendonte se i shkonte me dukjen e vendpunën. Po, i kishte dalë e kundërta nga detyrimi i kontrates! Pa një simetri të duhur, të çrregulluara prandaj pa bukurinë e paraparë dhe kurdoherë kalonte nga andej dhe i shihte, ndjente një neveri. ”Disajnerët ! Kinse me dendrolog diplomë…veç sa të zhvatin të thollat!” e tha në vete njësoj edhe në këte ditë dhe vazhdojë drejtimin e rrugës për zyrë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më parë se të niset nga shtëpia, sipas rregulles çdoditore, në përgatitje për të vajtur në punë, në banjon elegante e të bukur, të veshur me qeramika spanjole e italiane të kallme, ishte ruar dhe më pas ishte veshur tamam sikur e kërkonte puna e siguracioneve. Ishte një biznes në hov që siguronte paga të dalluara dhe nga kjo z. Rremos jetën e mire dhe prestigjin. Kjo shihej nga rrobat teget ose cilatdo që të janë që gadi përditëshmerisht ishin të reja- persosur të pastra, ashtu me rever mesatarisht të gjërë-sipas nevojes e modes, në të shumtën këmishë e bardhë dhe një kollare gri ose bordo me gjerësi normale që e jepnin veçanërisht elegantë. Po dhe të tjerat që dallonin nga ata të lagjes. I tillë, kurdoherë që dilte ose këthehej ashtu i imponushëm, nga respekti që kishte përfituar tek njerëzit po dhe shkaku i pritjeve që do ua bënte ndonjë të mirë a shërbim, e përshëndetnin me pijetet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sa kaloj një pjesë të rruges-sipas instiktit i ngacmuar nga shkronjat e mëdha të zeza ndalojë sa për të lexuar lajmin mortor të ngjitur në shtyllën elektrike mu aty pranë. Duke zvogluar distancën i shihte më mirë shkronjat dhe kur a afrua fare pranë, tek kaloj një vështrues po të këtij lajmi, lexoj lajmin për vdekjën e Komshiut të vetë. ” Komshiu…z. Dilo… paska vdekur?!” Kurse, ai të cilin tejkaloj, ia tha: “E kam njohur! Eee, e vrau vetmia!” dhe iku nga ai vend. Z. Rremo memzi ndaloj t’mos i thot se e përjetoj disi si fyrje. “Vetmia…!” e pëshpëriti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sapo hedhi pas mendimin e mëparë, i ardhi në befasi lajmi, nga kjo ndaloj. Spontanisht i iku dhe një ofshamë, një klithje ndofta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Po, z.Rremo ishte njeri i sproves dhe i tillë zotëronte vetën, ndaj-anise iu shfaqë një ndjenjë dhimbjeje- nuk reagoj më tepër se me një shqetësim të zakonshëm për lajmin ndonëse ai për te ishte më tepër se një komshi. Ashtu, rrethanat kishin bërë që të tejkaloj atë kornizë dhe të kishte një raport më kompleks midis tyre. Përmëtepër, ishte shndërruar në një raport thellësisht miqësor. Kur e kishte menduar mire-mirë se si eci kjo deri në atë pikë, në përgjigje për të kënaqë kërshërinë, duke patur parasyesh më shumë rrethana dhe duke u befasuar nga ato, dilte tek konklusioni se për këte raport më tepër se të komshillëkut, ishte i merituar vetë Komshi Dili. Ashtu…Ai, nga vetë natyra që kishte, duhet të ketë qenë dhe edukacioni familjar dhe provinienca në të vërtetë kodi i sjelljes i vendit, ishte dhënë pa një dyshim i çiltër e bemires dhe nga kjo dhe person që mund t’i besohej çkado. Ç’është e vërteta, ai ishte i tillë, jo vetëm ndaj z.Rremo, por dhe për kendo tjetër. Përveç që ishte gjentil, pa përtes dhe për kedo bënte një të mirë a një shërbim që ia mbante krahu. Duke respektuar me përpikëri parimin e mirësjelljes po ndjente nevojë të jetë i dashur e i respektuar, jipej me një përpjekje të jetë dhe i harreshëm në kontaktet me ta për tërë kohën sa dinin për te. “Si keni qenë z. Dili?” e pyetnin kurse Ai: “Po mërdhinjë nga acari!” përgjigjej duke qeshur. ”Nga acari?” pytnin në dyshime. ”Po,po. Ka të tillë që verën t’a bëjnë dimër!” Dhe njerëzit, mjedisi në komunikime me te, e kishin pranuar mu sikur kishte dëshiruar vetë përveç… përveç se nga një çast, me konstruktin e fjalisë së thenë dhe një pamjeje të fytyres zu të lë një dyshim se përse ishte i tillë…ashtu i mirë po dhe disi melankolik, disi i mendueshëm. Për atë anën tjetër pyetnin: ”Akoma ka të këtillë? Në këte kohë…të Zotit të quajtur interes? Eksikllëk!?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E përse z. Rremo reagoj ashtu siç’ reagojë: Sado që reagimi i tij ishte i tillë dhe sado që dukej maturi që dilte nga sprova e tij e jetes, nga respekt i kodit, në të vërtetë, më parë se ajo, ate ia detyronin më parë e më pas shumë ngjarje e shumë jetëra…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe në këto gjëndej ajo ora e nisjes, ai çasti i këtheses. Nis nga një pikë, shndërrohet në rrebesh dhe përfundon si një lum përmbytës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pale të mësohet si, përse ku, kurr nisi, …? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Dili, i frymëzuar nga figurë e z. Rremo-s, begatonte pa ndërprerje raportin me te dhe i tillë, s’kishte nga t’ia mbajë përveç të ndalojë sa të ketë tek ai një mikun të themi më të mirë. Tashmë kjo u bë e dijtur e heshtur ose e përfolur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po, se si pas kësaj, ashtu papritmas ndodhi një këthesë dhe -çuditërisht- pas një kohe ndryshojë. Në fillim, ata që e njihnin pyetnin: harroj ekosistemin e qytetit që u shndërrua në gjungel, shokun Jamenin, Lalën e tenisit…Tani dhe për kafe del më rrallë. Po e natyrshme kur trashi miqësinë me z.Rremo. Këtej nga z. Rremo ose andej nga ata! Kishte ai një fuqi tërheqëse enigmatike. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E vërenin: nuk kishte më atë gjallërinë, atë gjestikulacionin dinamik me të cilën ishin mësuar tashmë, at satiren pa të keq. Atë mendjen vëzhguese, atë vizllimen e syve! Jo si më parë, ecte rrugën tek shikonte tek këmbët, ashtu me një hap të lodhur të pavullnetshëm dhe këte e vërenin të gjithë dhe habiteshin. E mendonin në intimen e vetë: ka diç brënda që grryen si një prrockë dheun e shkriftë, me ngadalë ama e rrënon nga dita në ditë. E shihnin se nga një periudhë kohore në tjetren, fytyrën ia mbërthente një i zbehtë e huti, me gjysmëhënëza të zeza nën sy dhe më një zë që të bëhej sikur i çirrur nga inflamacion fyti. Syt e thelluar e lëvizjet disi të vështrirësuara-të themi- mekanike, e jepnin të molisur. Përse…?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po të këthejmë mendjen dhe nga një këndë tjetër ku mund të gjetët shkaku i asaj pamjeje…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Adili që shkurtë ia thonin Dili, ishte martuar me një gruan me të cilën në fillim kishte bërë lidhjen nga merak i kulluar, një dashuri e pazakontë pra. E më vonë, se si ecte koha- tek iu shpërfaqë personaliteti i saj më i plotë dhe dalloj vlera që e bënin të veçantë për të cilat nuk dinte në fillim, tejkaloj atë ndjenjë dhe zu dhe t’a adhuronte njësoj sikur në raste që përshkruheshin në histori dashurie të njohura. Ajo zonja të cilën e trajtonte historike për jetën e vetë dhe që tërë ngjarjet e jetes të tjera hidhte menjanë, quhej Ema. Mu nga ky emër i pazakontë që tek ai përçonte diç tjetërfare nga emërat e tjerë dhe dukja mahnitëse e saj, që në fillim të martesës ishte kërshëritarë të mësoj historinë e emërit e ngjizjen e një karakteri të tillë, dhe dilte tek pyetja: nga ky emër? Sjellja? Sa ndikoj emëri sjelljen, sa gjenetika sjelljen e emërin?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në fisin e vetë dhe më gjerë për kohen ishin në përdorim emëra të orientit të cilët akoma bënin jetën në shpirtërat e tyre, emëra gjithësesi shumë të bukur e domëthënes dhe tek mendonte përkujtonte ata me ”gjyl”, ”shah” etj. Gjyshe e Ema-s i kishte propozuar të birit: “Përse nuk e quan Hanemshah, hë,përse? Emër i bukur. Edhe zonjë edhe mbretëreshë e zotnillëkut!” Ai vetëm e kishte shikuar, kishte qeshur dhe me këte asaj dhe të tjerëve ua bëri të dijtur se asnjë nuk puqej me një vision të babait të saj. Ishte njeri i leçitjes dhe i tekit. Dhe tej kësaj, sikur donte të hapte depërtimin e një fryme tjetër. Po z.Dili nuk e dinte këte dhe pyetej: nëse ia kishin dhënë prindërit e vetë- më saktë babai- atëherë kishte arsye të mendohej se ishte inspirim i tij nga literaturë e lexuar-kishte një bibliotekë të tërë, nga një kulturë tjetër që kishte ai ose nga ndonjë rrethanë a gjezdisje e tij në mjedise më të largëta. Sado kishte një ngujim në kulturen orientale, ishte paksa e natyrshme të përfytyronte se i ati i saj-sipas emërit- kishte gjezdisur dhe gjetkë dhe tek kishte përceptuar dhe nga kultura tjetër, dhe duke mbërrijtur për kohën dhe një arsim jo të zakonshëm ishte ngritur në një person që dallon nga të tjerët.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në të parën ata nga qarku ku jetonin nuk e deshën këte emër, dhe pasi i kishte dhënë emërin e kishin thënë: “ Shihni mësonjësin e djallit! Ema! Ç’emër makabër që i dha vajzes!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai kishte hedhur pas krihesh denigrimet e marrosura dhe vendosmërisht e kishte thënë: “ S’më plas fare ç’mendojnë injorantët! Ema do jetë kjo dhe do mbetet Ema…Do më sjellë një frymë të re” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po dhe ajo, sa bëri pakez moshën-si nën një diktat nga ky fakt- jipej si një zonjë, si një person i veçantë në përputhje me emërin dhe tej kësaj dhe e çudiçme. Disi i shkonte me emërin. Bënte veprime e thonte mendimet nëpërmjet një zhargoni tjetër fjalesh, ashtu krejt të papritura përmes një retorike të pazakontë gjithnjë të thella duke i thënë drejtëpërdrejtë dhe duke i lidhur në fund çuditërisht mendimet e ngjarjët. Ç’parabolla që dinte të hedhte…! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në vitet e para të jetes me bashkëshortin ky tipar nuk u dallua dhe aqë. Ndofta ngaqë ajo përmbahej ose nuk ishte e nxitur sa t’a shpërfaqë. Por sa kaluan vitet, nxuar kokën sheshazi dhe bashkëshortit që kishte jetuar gjatëkohë n’atë amullinë provinciale nën rregulla konvencionale e të rrepta të sjelljes, i bëri një befasi jo dhe të mirëpritur. Në të vërtetë, e hutoj. Më vonë, tek i ardhi ai ndryshim me furi dhe e zu ate të tërin përfundi, u shndërrua në një obsesion e ngarkesë psiqike e pandërprerë . Bile herë-herë, mbërrinte deri dhe tek një zemrim i rëndë. Por, gjithnjë- ishin aty konsideratat dhe ai edukacioni që kishte marë nga provinienca, e në veçanti ndaj sajë, t’a themi- ndaj të adhurruares- por dhe nga dyshimi në mos nuk ia qëllon shkakut e dilte xheloz budalla, e zhvatte nëpër mendje me një reflex të frikës ta konfirmonte në vete se ishte ajo që kishte katranos jetën. E përse…? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në fillim, kur znj. Ema zu shtrirjen e mendimit në kufijtë e hapësires që z. Dili nuk i përmbledhte me mendje, disi fare natyrshëm e mbërtheu dyshimi për një lidhje me person të caktuar. ”Këte shpërfillje…mund ta shkaktoj vetëm lidhja me një tjetër person! S’ka tjetër…”e mendonte. Por, i rezervuar në konklusion nga natyra dhe kur në e para deshti që duke kërkuar shkakun t’a konkretizonte personin e nuk ia doli, e trajtoj veprim me rrezik. ”Do fyhet! Do ikë” e tha në vete. E vërteta ishte se ajo kishte një sjellje me një shfrenim të tepruar dhe kjo dukej ashiqare, ama cili është motivi. E mendonte se kishte shumë shkaqe. Nga kjo e trajtoj çështjen shumë të ngatërruar e konklusionin e prerë me rrezik, anise natë e për natë meditonte ashtu i vetëm dhe i vetmuar në gjysëmerrësi në dhomën e zbrazët të shtëpisë, nga frika dhe në mos po gabon, e futi vetën në një qark si i thonë vicioz dhe me vite sillej aty vërdallë! Pas të gjithave e tëra u përmblodh, i futi dhe i ndryri në një dyshim dhe e vendosi thellë në intimen e vetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por këte nevojë për t’a gjej shkakun e vërtetë dhe këte pamundësi të vetën e kishte gjithnjë si një barrë mbi krihesh. Nuk kishte forcë sa t’a hedhë në harresë. Dhe kjo ishte ajo që nxiti dyshimin tek mjedisi e dita-ditës dhe-pavërejtshëm iu shfaqë nëpërmjet një dukjeje melankolike dhe njëfarë ftohtësie për ate që ndodhte rrotull tij! Ndonjëherë, nga ndjenjë e mundimit dhe nga kjo nga një zemërim ndofta dhe hakmarje spontane, mendjelehtësisht e mendonte ndonëse e dinte se nuk ishte ashtu, se ajo i sillte dhe ndonjë pasojë të keqe shtesë dhe se ajo ishte ajo me ate sjelljen e vetë ekstravagante që ate e trazonte dhe nuk prante të jetë i shqetësuar. Përmetepër dhe vetminë që kishte kapluar si e mendonte ai-familjën, ia vente asaj në fajësi. Sjellja e saj-e thonte në vete- është shkaku që i kishte vënë një dry të madh shtëpisë tek e kishte shndërruar pothuaj në një ngrehinë të vdekur dhe nga kjo nuk u dukej sekush në derë. Një ndëshkim shtesë! Në kundërshtim me rregullat e traditën- e mendonte ai. Mjerim! Dhe kjo kishte ftohur paksa raportin midis tyre anise nga jasht dhe nuk dukej gjithaqë . Ky raport i ftohtë ishte shtrirë dhe më gjerë dhe ishte bërë shkak i cili kishte ndikuar dhe motrën e tij Dona-n. Ajo tashmë, sa për që kishte dëgjuar thashethëmet, sa që kishte soditur sjelljen e znj. Ema dhe rënien shkallë-shkallë të të vëllait, kishte mbërrijtur tek një rezervim ndaj saj. “ Ema! Ne jemi njerëz të sinqeritetit…dhe qyteti për të tillë na di. Ka 100 vite s’paku…” me një ton paksa të ngritur ia kishte vënë ajo në dijeni. ”Si budalla, përfundojmë jetën të virgjër” ia kishte bërë një allusion sapo kishte nuhatur çështjen dhe kishte ngrirë dyshimin për te. Znj. Ema , kjo goditje si e çekanit e kishte gjetur afërsisht në midisin e dhomës tek ishte nisur të ndërroj robat, e kishte shikuar më gjatë gjithnjë në mendime dhe në dy mendje nëse është e arsyeshme t’i përgjigjet. Pas një cope kohë tek i shpërthente mllefi, pa luajtur vendit e pa ndërruar pamjen e fytyres, ashtu e qëndrueshme, e matur dhe ftohtë ia kishte thënë: ” Janë jashtë orbites së mendimit tim marëzitë personale! Sos ti jeten si një dele livadheve të shkreta! Me atë 100 vjetshin e sinqeritetit të fiksuar në kokën e vogël! Gjum te rehatshëm në atë ënderr…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo, e tëra mllef nga kjo pafytyrsi, sa kishte nisur rrugën për banjo, kishte ndaluar mu tek hyrja dhe tek kalamendej dhe dukej sikur do binte për dysheme, përmblodhë aqë fuqi sa t’ia këthej përgjigjën ”Ka një dreqosje në tërë këte që nisi nga ai çasti ters dhe i druaj ogurit që moti bënë jetë në këte shtëpi. Zemra ma thot kështu. Ka, ka… Shpirti kumarxhi, ai djalli është kryeaktori në këte dramën …tashmë nisi të ngrijë dallgët”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Frikoheni Zonja Dona nga fantazmat e ditës! Apo u bëjnë kënaqësi!?”ia kishte këthye e sigurtë mu në hyrje znj.Ema, në dukje gjithnjë e qetë e nga brënda memzi duke frenuar dufin e vetë “Provë e një psike të rënë, të sëmuar”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Znj. Dona, nuk ia kishte folur konkretisht të vëllait për brengën që kishte shkaku i konsiderates dhe duke e e trajtuar përherë të brishtë anise nga koha e vajtjes së saj nga aty dhe mënyra, ia kishte bërë të kuptueshme se diç midis tyre ishte thyer keqas. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo pas atij dialogu të mundimshëm e nga droe mos ngritën tensionet, që nesër, kishte mbledhur plaçkat dhe që në mëngjesin e herëshem kishte ikur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek e pritte makina tek dera e shtëpisë, e Dona përgatitej të dale, në përcjellje i vëllai ia tha me keqardhje: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Kaqë herët…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po ti e di ate-aludonte në burrin-ashtu ma do, ashtu do bëjë:do këthehem”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në largim i vëllai ia kishte bërë dhe një pyetje: ”Me Ema-n, nuk do përshëndetesh…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E bëra këte mbrëmë vonë më se miri që dijta…” e kishte gënjyer ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po meqë ajo jetonte largë në qytet tjetër dhe kishte një burrë që shihte vetëm punët e veta duke i bërë asaj një qortim për përzierjen dhe cenimin e privacisë së znj. Ema, kishte futur në grusht një arsye të të forte të mos dukej aty dhe t’i ikën mynxyrave të shkaktuara nga znj.Ema.. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj në të shumtën çmallej përmes telefonit kurse, rrallë fare rrallë dukej aty, dhe ate për aq kohë sa nevojitej për një takim të shkurtër me të vëllain sa të mësoj për gjëndjen edhe jetën e tij- ndonjëherë dhe jashtë shtëpisë, sakaqë me znj. Ema komunikonte sa për kurtoazi shkurtë e me fare pak fjalë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po, nuk ndodhte kjo vetëm me znj.Dona. Ndodhte dhe me të tjerë. Edhe kur vinin-e vinin me dyshimet që i përflitnin pakashumë më andje personat rrotull dhe këte e bënin rrallë dhe duke shfaqur një sjellje të panatyrshme. Nisnin e përfundonin bisedat në pyetje e përgjigje triviale, ta pasinqerta e gjëkoti. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Kini një oborr magjik! Sa të bukur puseten me ato patat laramane. Ajo e bardha bënë kontrastin.” Do ia thoshte znj. Lejla, tellalli i rafinuar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” I kini vërejtur Ju…?” ia këthente znj. Ema me një sarkazem të fshehur dhe kinse ngrinte vetullat për habi. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Posi, posi. Të tilla ka vetëm në Përendim” ia kishte thenë dhe kishte shtuar <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Po vazot terrakote nga i morët…?” pyette kurse znj. Ema i ishte përgjigj<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Dini, atë poçarin…Xhemo. I njohur për poçarinë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas një pushimi i shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Dilni ju në tregti ndonjëherë znj. Lejla? Dini më shumë se të bëni një kaçamak? E po…ka një ofertë të begatë për këte lloj. Dilni, shihni…” sado ia kishte thënë si një humor dhe ndonëse nuk u vërejtën pasojat, znj. Lejla e kishte marë për qortim prapambetjeje dhe ishte gjetur e fyer. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sakaqë, komshinka e katërtë znj.Haska-autoriteti i familjes së vetë-i bashkëshortit që nuk mendonte pa e pyetur më parë se për çfarë të mendoj, që kishte shtëpinë në atë renditje shtëpiash, një person me arsimim të lartë, me po atë qëllim sikur znj. Lejla, ia thonte: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Znj. Ema, sa të shëndetshme që kini begonjat. Dhe krizantemat në koloritin e vetë duken bukur. Roze, blu, bardh! Mua se ç’mu dogjën! Me plehëra artificial i ushqeni…?” dhe me këto donte të mbuloj kohen sa rrinin aty dhe t’i ikën rrekjes në bisedë të dyshimit që përflitej koluareve. Dhe znj. Ema e dinte këte mirëfilli. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Si e that…?” bëri sikur nuk e dëgjoj. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E dini znj. Haska jam në preokupime pas leximit të librit “Tradita në kulture dhe nevojat imediate për thellimin e studimeve” dhe për faktin se si këtheu ajo kundra vetes dhe për shëndetin e begonjeve e krizantemave, duhet laureuar im burrë. Ai është bariu i tyre i përkushtuar! Është dhe profesion i tij” i kishte thenë ajo pakez me sërtllëk. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Me të drejtë…Po sikur më zu ngushtë çasti…e dini në respekt ndaj juve, nuk gjej frazën më të mire për t’ua thenë” e tha dhe më pas shtoj <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E dini në universitet kishim shtjelluar këte…nga një pike të kundërt me tuajën, ama, ndofta e zëmë me llaf ndonjëherë tjetër” dhe ashtu e zënë pisk kishte hikur nga aty në pëndime që kishte shkuar.<b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por, jo vetëm komshinkat e familjet e tyre, po gadi të gjithë e dinin se kjo shihej nga fytyr e bashkëshortit të saj se ai ka një vuajtje në zemër, por e trajtonin tepër privat këte intimitet që të hapnin bisedën. Ndaj heshtnin… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek jetonte përherë me këte në zemër, z.Dili, dukej se vëte si nëpër një koder pëmes së cilës kalon e vetmja rrugë dhe të cilën nuk ia hante mendja se mund t’a kaloj! Sa ngjitej një çik, këthente nga ku niste. Dhe, të tërat e këthenin tek pyetja që i bënte kallvarin shpirtëror e që ia shtronte vetes pa prajtur: nga doli një karakter i tillë ashtu i pazakonshëm dhe në gjurmim të shkakut që në çaste bëhej mynxyra vetë, si gjithnjë-nuk mbërrinte tek ajo përgjigje konfirmuese që kënaqte kërshërinë e tij për vërtetësinë e saj e mu nga ajo dridhej… Në një cast, si një rrugë qorre që e dinte se nuk do e shpie tek caku, por sëpaku do i dilte një shpiegim bile-ashtu për t’mos mbetet kjo rast fare i vetmuar, sa për ngushllim, se ç’ju përkujtua një gojëdhënë e një kohe pothuaj e lashtë dhe e kujtoj se kishte qenë një znj.Dije-një hanem me flokët gështenjë ari e të valvitura bukur sikur e thonin e një hundë të përkryer, e pazakontë dhe krenare që kishte karakterizuar kohën kur kishte jetuar me esktravagancën dhe bukurinë. Ishte porositur mu nga baba i saj një foto e saj ashtu fshehurazi tek një fotografist i kohës /duket Shkodër/ që kishte piqur zanatin në Itali, në të cilën jipej me një jelek ngjyra të kallme të së kuqes e skajeve ari dhe me një buzëkuq roze, një qafë gastare, me floket vizllues të këndëshme e të valvitur të ndarë me një vijë nga të dy anët e kokës e të mbërthyer në të majtë nga një karficë me figure luleje do të ketë qenë trëndafil që ishte shtrirë dhe në pikturë në madhësinë e një portreti dhe shpërndarë e vendosur nëpër dhoma mysafiresh si një simbol bukurie. Përmërtepër, frymëzuar nga dukje e sajë, ishte kompozuar dhe një këngë e bukur me nje tekst lirik pikërisht nga një bandill i dashuruar në te sapo e kishte parë tek një bashqe dhe ishte magjiosur me figuren e sajë, që më pas këndohej dhe tek qitej me armë, dalldiste në çdo aheng. Kur këte e kishte dëgjuar babai i saj, ashtu i gjallërishem e i paruar, e kishte thirrë tek tavolina e vetë, i kishte ofruar një raki dopio dhe ia kishte thenë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Duaje! Ajo është e bukur! Adhuroje! Vetë perendesha!” dhe-ashtu nga pasioni- tek mbante goten e rakisë përmbi kokë si e donte vallëzimi i llojit të tillë, e kishte detyruar t’ia këndoj këngën. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Djalosh ti e kupton kohën…Di ç’është bukuria!” ia kishte thënë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por kjo-sikur e imagjinonte z. Dilo- e kishte tejkaluar vërejtshëm, ngaqë, ajo kishte qenë simbol bukurie që frymëzonte një qark dhe të cilen e ëndërronte secili bandill sadopak erotik, kurse znj.Ema…e bukur dhe e mençur... Përkujtoj dhe kallximin e t’jatit Samiut që gojagojes ishte shtrirë ngado, sipas të cilit të ketë thënë babai i bukuroshes Dije, një pijanec boem i merakut ndaj bukurisë dhe i ahengjeve të pasionit tek mejhanet ku këndohej për këte deri në agim e në të cilën kishte lënë shumë e shumë dynym tokë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Të më bëhet e veçantë qika…Jo si këto kukuriqkat…” Dhe tek e kishte thenë këte që kur kishte nisur të zë shtatin e një goce, kishte bërë të tërat që të bijën ta futen në një histori inspiruese. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po ajo ështe një e përdalur” kishin aluduar tek znj. Dije <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Ajo që si një kanarinë s’pari josh bandillin me këngen për dashurinë e më pas tek kërcen gardhiqet njënganjë bënë takime mes shkureve të dendura të bashqes. Ndofta dhe diç tej kësaj…” ia kishin thenë t’jatit që nuk zhdehej kurrë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ajo e përdalur…?! Ajo…fryma e kohës së re…bukuri për të gjithë! Ulok mendjesh…Ajo po zhbënë hipokrizinë idiote-atë strofkën sekrete të krimit. Strofkën e kurëvrisë së fshehur. E kësaj njëtrajtësie monotone edhe dërmonjëse edhe vrastare! Trime…Zëri i një kohe të lavdishme! E ju…qorra? Ato që kini në shtëpi…zuskat tinzare ! S’ua vë veshin asnjë këndez i shëmtuar!” ishte gjegjë ai sall mllef…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po teksa znj. Ema me sjelljen e vetë e kishte vënë para një enigma të shoqin, që gjëndja të rëndohet dhe më, mu në atë kohë ters sikur e mendonte bashkëshorti i saj, se ç’ndërhyri i shtyrë nga ndonjë dashakeqi sherre - z. Rremo. Komshiu i parë ishte ai që i kishte dhënë frymë enigmas së tillë. Ishte gjetur papritmas tek një grackë e në te një cytje ngacmuese të kushtëzuar nga dukje e sjellje e znj..Ema e kjo tek një privilegj që ia kishte ofruar atij dhe pas kësaj, sekush mund t’a ndriçojë saktësisht- tashmë ishte e njohur i shoqi jo se jo (!)- se ç’kërkoj dhe ç’gjeti gruaja e z. Dili , tek ai. Ndofta sharrmin e veçantë-se e kishte, ndofta atë këqyrjen pushtuese, atë dukjen elegante, por mjaftë shlirëshëm vëte tek ata. Dhe ky ishte ai elementi që mozaikun e dyshimit të z. Dilo e bënte më të plotë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në brënda kohë, kur intimiteti i fshehur pas termit miqësi, kishte mbërrijtur tek një pikë më të vërejtshme, pas një kohe dhe në një periudhë kohore jo të gjatë, z. Rremo i ishte paraqitur me një foto nga Rozafa dhe nga Praga me tekstin : “Zonjes së veçantë me shumë emocion nga Rozafa, kurse tjetra: “Zonjës sublim i virtyteve, nga Praga mahnitëse , këtij vendi ku kulmon kulturë e sjelljes dhe histori e lavdishme, me emocion të veçantë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Këto z.Rremo, pak nga hile e zemres po dhe nga shlirësi e në komunikime që mbërrijten me kohën, ia kishte adresuar me një kaligrafi të rrallë, mu në vendpunën në bibliotekën e qytetit. Z. Ema, nuk i trajtoj të djallëzishme, i pranoj të zakonta sikur që ia bënë një mik mikut të vetë, sakaqë, ata që kishin parë shkrimin e autografin, kishin tundur kokën e dyshimit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Vetëm një fans i zjarrtë di t’a bëjë këte” e mendonin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe natyrisht, këto bënin që komshitë dhe të tjerët nga provinienca të rendin shpejtë me lajmin e pritur dhe duke përfolur veshe’m’vesh kudo që ishin, të tundin kokën për dyshimin sikur e thonin ”të arsyeshëm” për një afri të vërejtshme me z. Rremo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Si një koketë i sillet vërdallë!”e thonin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E meqë ajo komunikonte me ata nga një mendjelartësi për ata fyese- tek fundi ajo do shkelte konvencionalitetin guximshëm, me të dy këmbët- hakmireshin për sjelljen cinike të znj. Ema –teksa –anise në thellësi të intimes e adhurronin- e dhunonin vetën me mendim të vetëgjyqësisë dhe inatçorr-duke e trajtuar të përdalur e pa cipë-ndonëse nuk e thonin botërisht. E përse e mendonin të tillë…Ishin vetëm këto apo kishte dhe diç shtesë që thellonin dyshimin…?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po, kishte dhe këte e dinin të gjithë, nga që Z. Rremo-s ia bënte një pritje të veçantë që me sjelljen e vetë gjasonte në ato gejshat elegante japaneze. Pasi komodohej në fotele, duke hapur tema bisede pakashumë intime, për dizajnin intern të shtëpisë, duke i ofruar kafe me qumshtë me ndonjë embëlirë në shoqërim të punuar doravetë, herë-herë dhe alkohol nga të shtrenjtit /uiski, brendy, vodka extra etj./ në gotat e veçanta kristal sa për respektin ndaj ti, duke dëgjuar ndonjë kompozim a muzikë tjetër dhe duke iu drejtuar me një fjalor të zgjedhur gjentil a ndonjë gjest tjetër në shenjë respekti të posaçëm.. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Pëlqeni muzikën ”rok” e kishte pyetur në fillim z. Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Unë pëlqej ”tango”, po bënë dhe ”vals” sado që ”tango” ka një rritem më të gjallë” .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”E dini, unë dhe nuk jam një valltarë dhe as një shijehollë rritmesh. Folkmuzikën e dua më tepër. Në veçanti ate epike dhe të dashurisë. Ashtu që nga fëmijëria mbaj shijen e njejtë.” ia kishte thenë z. Rremo, kurse z. Ema vetëm kishte qeshur duke e trajtuar simpatik për shkak të naivitetit të tij muzikor. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Arsimim i lartë e shpirtë arkaik” e mendonte në vete.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Jeni martuar” e kishte pyetur në fillim të njohjes me shumë kujdes dhe pa ekuivoke të pyetjes sa për ta keqinterpretuar në lidhje me raportin midis tyre.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai kishte ulur kokën, ishte menduar për disa caste dhe me humor ishte përgjigjur: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Si në vegim shoh se nusja gatit takemin… dhe jam duke e pritur. Po si të jetë, është punë risku…”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Nuk desha të cenoj privacinë Tuaj. Spontanisht më ardhi pyetja. Më ndjeni…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po ai kishte regjistruar këte si një favor me vlerë dhe si një hapje të kujdesshme të rrugëkalimit deri tek ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Herë-herë-që t’mos ndodhin shkarje anash nën të cilat ndodhë ambisi-komentonte punën e tij ose ndonjë çështje nga jeta, politika a ndonjë art sado që për Z. Rremo ato të artit ishin të largëta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe nga syqeltësia, nga jasht kështu dukej dhe kështu ishte me vite. Ishte kjo vetëm një mirësjellje që davariste rrezikun apo aty në intimën një ndjenjë që rritej panatyrshëm shpejtë që sa ecte koha duke mare fuqi sa të kanoste me skandal e gjëndje të trishta…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> E tëra kjo bënte jetën si një gjysemmisteri që kishte preokupuar të gjithë e të cilin do e zbardhë znj.Ema përmes një befasie të paimagjinuar nga sekush….ashtu krejtësisht në mënyrën e vetë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo, në atë intermeco kohe tek i ecen nëpër mendje plotë mendime në të cilat preokupim kryesor ishte z.Ema në lidhje me të cilën ashtu sikur e mendonte ai-me shkas, ka kohë që kishte dhe një skenar intim, me graciozitet nxorri telefonin cellularë të shtrenjtë nga çanta e punës brune elegante dhe, si autoritet që ishte në firmën ku punonte, vetëm sa përcolli shkakun e mosshkuarjes në punë dhe ndërrojë drejtimin e rrugës. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Për daljet e financave do më raportoni nesër. Sot nuk përmbushen detyrimet fiskale. Mbyllni kasafortën! Më pret një punë e pashtyeshme…” .Pas pak, tek dëgjonte diç nga ana tjetër, shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Lë pasojat. Është urdhër” e tha në të mbyllur të cellularit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">I relaksuar si përherë-kësaj radhe dhe me një entuziazëm të brëndëshem bile, hyri me lehtësi në shtëpinë e z.Dilo që ishte bri të vetës. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pasi kaloj nëpër oborrin që tashti kishte mbetur pa kujdesin e duhur dhe shumë bimishte ose ishin tharë ose ishin vyshkë dhe ishin shumë-shumë largë planit si e quante autori që ia kishte bërë – dendrologjik-një inxhenieri kopshtarie, nëpër kubëzat e kuqe të limituara me akcesor pemesh jogjethërënes, vajti drejtë e në dhomën ku mendonte se mund të jetë kufoma. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Aty, në një krevat, që në të vërtetë ishte shtratë bashkëshortor, znj. Ema, do jetë me ndihmen e ndonjë fqinji, kishte ndejtur të shoqin . Me duar që ia mbanin mjekrën, e hikur thellë në mendime, shikonte trupin pa jetë të bashkëshortit mbuluar me një në çarçaf të bardhë mëndafshi me kokën mbi një jastek plish gri në anën ku bënte gjumin. Krevati me në sfond harkun metalik të punuar me shije arti, bënin vdekjen më të dinjitetshme e trishtimin më të plotë. Ashtu hollake sikur ishte po e rrumbullaktë me një rrip oker rreth belit që bënte të bukur kontrastin me fustanin e gjatë të zi,në dukje sikur të kishte ndaluar koha në një vit të largët, tek e soditte kufomën analitikisht, vërejti dhe i ardhi për të mirë që nuk kishte ndodhur ndryshim i madh nga vdekja në dukjen e bashkëshhortit që herëherë jipej në llahtar dhe as në vetën sa ka të bëjë me disponimin. E kishte menduar më parë ”Sikur t’a kishte shpërblyer Zoti me disponim të mire për sevdekuri”. ,, Dhe kjo…anise vdekje, pjesë e të qenëmit është” e mendonte. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo nga dukje jashtë jipej njësoj e çudiçme, e matur, e fortë nga karakteri dhe me po atë prirje për shpiegimin e situatave jetësore, kurse burri të cilin vdekja e kishte gjetur ulur në ballkonin e katit tek bënte në vete lutje për të përfunduar në anën e jetës ose të vdekjes, ashtu i paruar dhe i shkujdesur ndaj vetës, vetëm kishte lëvarur kokën nga anë e djathtë me duartë në gjunjë e cigaren të sosur tek këmbët, dhe kishte ikur në heshtje nga jeta. Vdekja e kishte gjetur me një si qeshje cinike të butë që kishte zënë që moti fytyren e tij /sikur t’ i pëvishej fatit të vetë dhe sikur t’a mendonte: i jipet kush s’e do-i mirët kush e do/, me faqe të thelluara në gropëza e mollëza të theksuara dhe gadi i zbetë sikur para vdekjës. Në çaste dukej si një minator i ulur sa për relaks që sapo kishte dalur nga gjatëqëndrimi në zgafellë. Në tavolinën e vogël përpara nën tavllën e duhanit kishte lënë një pusullë me një shkrim: ”me ndjejë për barren që të shkaktova! Djalli më priu nga prapësirat”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Posa e vërejti se hyri në dhomë, ajo me mirësjellje muar të çohet, por z. Rremo gjentil si përherë dhe në respekt të rastit, duke i treguar me dorë e më pasë duke rënduar butë mbi supën e sajë, ia tha me një zë të qetë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Mos luani nga vendi, ju lutem!” dhe u ul skaj sajë në një vend të gjysëm kaushit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> “Na paska lënë z. Dilo …? Ngushllime…ngushllime. Eee, se si vie hidhërimi…pa pritur” ia tha me patetikë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo e shikoi njëherë pak më gjatë por nuk i tha asnjë përgjegje thuajse e përgadiste ate dhe ashtu, vendosi në heshtje tek shikonin që të dy në drejtime të ndryshme. Të tillë, dukej sikur janë vetëm dy udhëtarë në një udhëtim që sapo u panë atypëraty në kupenë e trenit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por, z.Rremo e mendoj se ajo shtangje i ardhi znj. Ema nga dhimbja për burrin e sajë dhe-pakashumë e trajtoj normale, bile sëpaku një formalitet, si një aktrim rasti që është pjesë e qëndrimit në ceremonial dhe pritte se do shkrehët dhe në vajë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po, nuk i doli pritja e saktë. Përmëtepër, ajo, lëvizi kokën nga pozita që kishte më parë dhe dukej sikur për një çik edhe u relaksua dhe kjo sikur ia përforcoj paragjykimin që kishte për te. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po… ndodhi dhe kjo!” i tha pas nja disa çastesh sikur t’mos kishte kufomën para vetës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe përsëri u vendos një heshtje po tani e shkurtër midis tyre tek kaluronin nëpër mendime: z. Rremo duke u habitur për sjelljen e znj. Ema me një mllef të vërejtshëm dhe në përpelitjen për të gjetur mënyrën si të vazhdoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, ajo shtoj qetë dhe si i thënë muzikologet stakato. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ç’është… e vërteta… vajti më herët…kjo…veçsa… mbylli çështjën.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ngushllime” ndërhyri e ia tha për herë të dytë pa matur nëse duhej t’a bëjë, tek ia muar dorën me skofi në duart e veta dhe duke mos besuar në fjalën e vetë , vazhdoi <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”e kisha një komshi të çmuar”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më pas ndofta nga hutia, ndofta nga mosdijtja por hedhi një mendim të papërshtatshëm për çastin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Si ta them: përherë më mbajti nga krahu të mos bijë!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo regjistroj këte dhe njëherë ashtu në shpejtësi, ia mori si një frazë boshe të pabluar madje, një josinqeritet e më pas si një gaf bile ia pranoj paksa për të keq, por ishte edhe më tej ashtu e thelluar në mendime dhe gadi që nuk reagojë tek ia mbante dorën z.Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pasi e shikoj pak më gjatë dhe e mendoj në t’a tërheqë dorën nga e tija, ia drejtoj pyetjen sikur të kishte qenë large dikund dhe sapo u këthye:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -13.5pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">’’ Kishte fuqi për këte…? Juve…! E pabesueshme…! Një për të mbetur keq shënon ngadhnjimin? Ngadhnjimtarë! Gjeodilo-si e qauja herëherë unë, tek afron peshkaqen gjakatarë, kap nga krahu një notues virtuoz dhe… dhe lë pa viktimën peshkaqenin. Kjo është heroizëm z. Rremo!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo, dëgjoj mirëfilli pyetjen e meqë nuk i pëlqeu, nuk reagoj dhe për ta përhupur vazhdoj <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Mos pati sulm kardiak?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo vetëm e shikoj. I iku një qeshje gadi e pavërejtshme nga pytje e tij e pasinqert.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ashtu e thash … se kishte ankesa nga ana e majtë, mu përmbi zemer. Nga kalon aorta…” ia tha.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo dhe mëtej vazhdonte ta shikonte njësoj në një qeshje dhe, ndonëse ai ishte në pritje, nuk ia tha asnjë përgjigje. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Ndofta sistemi respirator ?” vazhdoj ai të mbulojë at vakumin e mundimshëm të bisedes, tek shihte tek ajo një mëni ndaj tij sikur ndaj fajtorit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Ka pirë duhanin gjatëkohë dhe ka arritur me mushkëri tek emfizmi” vazhdoj me meskinitet duke rrezikuar durimin e znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo-sado i vlonin mendimet në mendje- dukej si një mumie në heshtjen e saj dhe i shkaktonte atij një mundim.Tanimë e kuptoj se pyetjet që i jipte ishin pyetje rutinë që vinin nga një njeri idiferent dhe kjo i shkaktonte një neveri.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në një çast vendosi t’ ndërhyjë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ndofta z. Rremo, e respektonit se nuk eklipsonte visionin tuaj. Se i hapte rrugë shtrirjes së emocionit në vend t’a ndalojë ate…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po dhe Z. Rremo që kishte një instikt për të përceptuar gjërat dhe meqë mendimi i znj.Ema e therri si një gjilperë e hollë, edhe më tej vazhdonte sa për ta shkoncentruar. Tani e kuptoj me tamam se hap-pas hapi ajo bënte rrugen që akuza të mbërrijten tek ai, po nuk dinte si t’i iki rrjedhes. Orvatja e mëparë sa ta strehoj nga furria, e nxorri budalla në sytë e sajë. Por, për momentin nuk përkujtonte një rrugë tjetër, dhe vazhdoj me pyetjet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Bënë se dëmtimet në traktin digestiv…ashtu kanceri malinjë. Vjellte shpesh … Zor të dihët apo jo?” duke e thënë vetëm sa për të thënë diç tek e shihte se gruaja e z. Dili, vetëm e këqyrte dhe zhvatte diç në mendje. Ndjente se ajo gaditte një furri sado rrethanat e pazakonta dhe se nuk kishte kend tjetër aty të qëlloj pos ate!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në një çast ajo tërhoqë dorën nga e tija, e shikoj si me një qortim të butë për pyetjet në vargë që i bëri dhe qetë pa hyrë në temën që nisi, duke e menduar se duhet pritur, ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Z. Rremo! Që të hiqni këte ngarkesë që ua shkakton enigma e vdekjes së tim shoq, sa për t’u qetësuar do u pyes: Përse nuk do pinit një cigare? Rast është që e do! Ndofta një kafe, pse jo dhe alkool? Para se të vijnë të tjerët? Si thoni …” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe kjo këthesë aqë e papritur, e befasojë se ishte fare e kundërta që ajo kishte paralajmëruar më turfullatjen bubulluese të më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Për momentin…” e mendoj t’i thot se kishte një prioritet tjetër por nuk ia tha dhe vazhdoj: ” Paj, si ta them… nuk më dukët se nuk kam nevojë për to.!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Aha… Skini nevojë…Ju… nuk kini nevojë, përkundra kësaj… që shihni! Përkundra dhimbjes!” përsëriti fjalinë ajo njësoj me ndërpreje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pasi uli kokën e më pas më ngadal e ngriti dhe e pyeti:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Ju e donit apo jo?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Heshti pakëz kohë e vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ju duket kjo e marëzishme? Në këte çast! Po, nuk mundem të mos e thëmë…tek e dij se kështu e keni thënë herash të pa numruara dhe ai ua pranonte këte sikur ia thonte një mik! Dhe unë kam një kujtesë të mire për këte! Ju…pa asnjë rezervim...e shpërfaqëshit. Çast sikur në rrëfime filmore për besnikërinë…Dy besabesë sa të vdesin bashkë. Romantike!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas ndonja disa çastesh shtoj me ironi:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”Nuk dij nëse gjeta fjalën e duhur për rastin…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“E mendoj se po. Në të vërtetë, pikërisht ashtu…!” ia këtheu ai dhe kuptoj thelbin e pyetjes së dytë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Unë nuk mund ta them… Unë nuk dij nëse duhej t’a dyshoja ate.” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E dini i nderuar Komshi z. Rremo, dhe Ju e dini se kini përvojen: në një çast se si njeriut gjërat i shpërfaqen në një dukje kurse në tjetrin çuditërisht fare ndryshe. Një metamorfozë e pakuptueshme. Ashtu fare të njësojta por me një shpërfaqje tjetërfare...Sa optikë e çuditshme!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Zonjë…” përpeliti t’i thot z. Rremo paksa i tensionuar nga atak i tëthortë i saj, por ajo vazhdoj pa i varë veshin:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Mendoni se tani kjo ka ndonjë dmth. për këte trup njeriu pa jetë të shtrirë këtu ? Këtij që kishte fiksime përrallash! Dokrra gjëkoti! E shihni se si duket: si një minator që ka dalë nga errësirë e galerisë pas qëndrimit të gjatë aty! Për këte që iu ka ngulitur aq vërejtshëm një ironi në këtë fytyr të vdekur. Jo, Z. Rremo! Pa numër herë jo! Po të gjallëve u takon të mendojnë…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Zonjë, i keni hyrë një teme të koklavitur. Jeta… shpirti, vdekja, shkaqet, nocione lodhëse që nuk mendohen në gjëndje dhimbjeje.. Dhe të ndjerin kemi para…Do respekt dhe një përcillje të devoçme…!” provoj sërish ta ndërpres z. Rremo me një qortim në pasvij, pasi hetoj mire se nga shpiente rrëfimi i sajë. Po ajo nuk i vari veshin e vazhdojë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Ndofta jam në detyrim të mësoj ato shkaqet e vdekjes që i përmendet ju. Dhe…do e bëjë këte! E ju, tek i hapet një rrugë të thjeshtë, pragmatike gjurmimit!? Aferim! Si një mjek pagëvogël! E pakta si një student i mirë mjeksie- i that kuptueshëm. Karcinomi i traktit, ataku kardiak, kalbja e mushkërive. Të gjitha të mundshme!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Shikoj vetimthi fytyrën e bashkëshortit, bëri një lëvizje syri në tërë dhomën, regjistroj në pamje dhe parregullësinë dhe, pasi në brëndakohë u mendua vazhdoj: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Jo se një nga ato është shkak i vdekjes së tij. Dini se ç’më thot mendja tani, ja këtu: një autopsi nga mjekoligjori a kushdo kompetent që është apo një analizë neuropsikiatrike nga fundi i jetës së tij, do ma konfirmonte këte. Por, duke i përjashtuar ato, të më hap rrugën për ndonjë shkak tjetër…Se…të jini i sigurtë, ka një tjetër” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai vetëm e këqyrte dhe si një person i gjetur në qytet të huaj që s’di vendin ku do ndehet, e kishte të vështirë ta zë idenë që i endej asaj në mendje. Ajo ndjenja e fajit e bëri t’a trajtoj indikative fjalën ”mjekoligjori” që gjithnjë asocionte në fajin e krimin por e kapërdiu këte duke e trajtuar gaf i thënë jasht kontrollit në çastin e trishtë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Aqë kohë që kishte jetuar i heshtur. Për aqë kohë-si ta them, qëndrueshëm - gjentil tek përgjigjej me atë refrenin “ah po”-n ose ”ah jo”-n rezignante e neveritëse!. Si një kokoshkë e uritur që kokorris në qarkun e oborrit! Po tek tuk në disponimet e mira të rralla-dini z. Rremo kishte të tilla, në psikopatologji juridike i thonë lucida intervala”- si një filosof i regjur, ndonjëherë e thonte dhe ndonjë mendim të mençur. Disi spontanisht! Po, kurrë ate që e ndrydhte. Ç’vetëfrenim prometeik! Dhe unë e kisha të vështirë t’a kuptoj e iritohesha”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sikur të kishte sosur frymen, mori frymë fuqishem dhe vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Unë dua që këte që e thash më parë, t’ua dëshmoj me një dialog të asaj kohe…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E dini Z. Rremo, një dite vere, tek kaloja uren kryesore të lumit të qytetit, mu gjet-ta them-mu para këmbëve z. Jameni, një shoku i tim burrë i moshes së adoleshences. Shok i lagjes! Me te kishte bërë arsimin fillor. Ishte ai në fakt një zanatçiu këpucarie e më pas një tregtarë i suksesshëm me këpucët nga koha kurr mugullonin gjithandej fabrikat, por inteligjent dhe i ndritur nga leximet. Ashtu, lexonte sa për kënaqësi dhe t’mos jetë i privuar zhvillimit intelektual. Ndofta kishin me te raporte të mira që më herët. Ndonjë eveniment e kalonim bashkë me të shoqën Laurën.… Më ndaloj me të butë. Dukej si një psikolog i moshuar, skofiar, i kujdesshëm. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Znj.Ema-më luti me përulësi- do më kushtoni disa caste kohë? Pak fare…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Patjetër” ia thash tek ndalova kurse ai në brënda kohë më kishte shtrirë dorën për përshëndetje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E dini…e kam të vështirë ta them: bashkëshorti juaj më takoj një dite, më ftoj për një kafe, këtu tej ures. Aty me vite kemi pirë kafenë të dielave në mëngjes. E natyrshme-shkova…nuk i them jo një shoku”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po unë uvertyren monotone të tij që dija se çfarë do qëllon, nuk e përballova dhe i thirra ”Z. Jamen, e them me keqardhje ama, aty ku doni të dilni, dilni menjëherë!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E dija se kjo hyrje kaqë e kujdesshme do shkarkonte tek mua përgjegjësinë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Të më kuptoni drejtë Zonjë…bashkëshorti juaj-sikur ia pashë të shkruar në raportin nga një mjek-pikërisht nga ai i njohuri dr.Skendo, vuan nga një gjëndje depresive psikoreaktive e karakterizuar me anksiozitet, në hapin e vetë të pare. E dini… kjo…? Besoj jam i kjartë…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj mu drejtua me një fjalor konfuz. ”E di-më tha tek pinim kafe- Ema është Afrodita ime dhe, më lejo që të budalleskem pak-bënë se tek ai gjen dhe ka prejardhjen.” ”Çfarë adhurimi” e mendova dhe e thash me vete: ja, kjo Afrodita mitike e tij, mund të ndërroj gjërat.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Unë ia kuptova hilenë dhe, ia thash preras: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”I nderuar z. Jamen, unë nuk mund të zhbëjë një gjen me një prirje dyshimi për ta bërë tjetrin me një prirje tjetër. Më merni për Zotin Ju?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Kërkoj të falur zonjë për këte cytje të rastësishme në privacinë tuaj, po për të mirë e kisha”. Citova Dilon dhe… aqë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Z. Jamen, me konsideratat e veçanta ndaj jush, qëndroni aty ku jeni ashtu, i sigurtë, i qetë dhe i dashuruar nga znj. Laura. Dhe… t’ua them…nuk jam e as që dua të jam Afrodita…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Përsëri ua them…më ndjeni!” m’a tha dhe tek ikte me ngutim nga vendi më la: ” Përshëndetni Dilon nga unë”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dialogu m’a detyroj meditimin dhe ia thoja vetes:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ç’kishte ai njeri? Depresion! Ankth! Përse…? Nëse ishte i zemëruar me fatin e vetë, në prejardhjen e vetë a fëmijërinë, në vetën. Më në fund dhe në mua në veçanti! Në mua për shkak të dalldive që si një uragan kisha në shpirtë e nuk i zhbeja. Por, mos e gaboni shpirtin Tuaj z.Rremo. Nuk jipesha! Për shkak të mëvetësisë që ma detyronte midisi. Midisi me ato limitet e marra që të bluan për të të bërë një mbetje, më nxitnin guximin intelektual në komunikimet me të tjerët. Si një emanacion i njerëzishmërisë sime të fortë. Disi ecja para sikur të më ndiqte koha! Ec nga e ardhmja-sikur ma thonte! Nuk mund t’i ndryshoja! Përkundra kësaj, nuk dij përse por dij se ai morri një pamje të trishtë, të sëmuar. Donjëherë, tek pinte cigare pa shuar të përparëmen, e gjeja të vetmuar në dhomën e ndejes tek meditonte, kush ta dij se për çfarë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po, do ndalem këtu..do bëjë një ndërprerje… Sa të jap më të plotë etiologjinë e vdekjes së tij. Dhe ju lutem, sado nuk i shihet lidhja me ate që thash, e dij se ua mbanë juve sqepi intelektual ta gjëni dhe me parabollën që dini të bëni do e kuptoni…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Aty nga ora 7 e një mbrëmjeje të viteve të para të martesës, më thirri im shoq ”:Do vijsh në një tubim elektoral! Tubim kandidues!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”…dhe nga një jetë e qetë këtu, në këte shtëpi të rehatisë, të më hedhesh mu në vorbull uragani” iu përgjigja tek dilja nga banjo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Hipërboll është kjo znj. Ema! Mos bëjë merak: do shkoj kandidimi vaj. Më në fund vetem do zbatohet skenari” më tha tek vishej.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Do vij dhe do bindesh se është sikur e mendoj” iu përgjigja dhe nxitova për veshje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Vajtëm dhe në një sallë paksa të madhe dyrreshtash, u ulëm aty nga mesi sadoqë i thash të ulemi mu në radhën e parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Mbledhjen drejtoj një person sikur e thanë i merituar. Ai që kishte bërë një flijim sublim dhe trajtohej bashkëkrijues i historisë lokale të lavdishme, sikur e spikatën veçantë për mirëqenie e barazi të njerëzve, sikur e thonin ata të qytetarëve. E vërteta ishte se ai kishte një difekt në këmbë dhe i jipte pamjen e një martiri që ai dinte për bukuri t’a shfrytëzoj, duke e shpallur trofe lufte dhe asnjë nuk kishte guxuar-jo t’a demantoj-po as t’a komentoj vërtetërinë kurse, mua gjithnjë më bëhej se-ashtu sikur me frikë e flitnin në qarqe të frikësuara- e kishte nga një rrëzim gjatë vjedhjes. Ndaj, ndjejta një neveri të atypëratyshme nga ai, një ndotje memzi të përballueshme. Ai ishte e kundërta e asaj që e promovonte me një retorikë të ushtruar. ”Duhet zgjedhur të ndershmitë, lojalet ndaj shtetit e sistemit, me një kurikulum të pastër, që kanë pranuar përzemersisht idenë bazike e broçkulla të tjera. Një shitës i shkathtë i mjegulles!.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pra, z. Rremo, do shtoj këtu një sofizem, atëherë, nuk e dija se kishin diferencuar njerëzit nga qytetarët dhe se në këte kishte hile. Këte e bënin sa për të shlyer veçoritë e entiteteve dhe për të siguruar qëndrimin e pushtetit. E trajtonin arritje shëmbëllore në tërë kontinentin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Njerëzit” e thonin, është kuptim për qeniet nga stadi fillestar i ekzistencës së tyre (e unë me sarkazem asocioja homosapiensin) sakaqë qytetarët term më i avancuar që kupton speciet me shkallë të caktuar kulture thjeshtë me infrastrukturë që kupton një identitet, një vetëdijtje për vetën dhe ndaj vetës. Dhe sistemi ynë, pikërisht qëndron mbi këte”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Njëherë më bënë lavdërata sa për farsë! Dhe mu ai drejtuesi e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Jemi të nderuar që kemi këtu dhe këte Zonjën. Është intelektuale Zonja. Nga që punon Shefe e Bibliotekes, libri ka zënë një frekuencë të paparë. Kalamajt, të rriturit, pleqtë, të gjithë! Na duhen brezet e arsimuara!” e tha po drejtuesi. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur deshën të më kandidonin përveç im burrë dhe mua për një pozitë, unë ndjeka tekin e karakterit tim. Natyrën time, neverinë që më shkaktonin farsat e hipokrizitë! S’kisha tjetër. U ngrita në këmbë, gjezdisa me sy të pranishmit, dhash dhe një qeshje mashtruese dhe tek pritnin miradinë për lavdërimin që më bënë, ua thash me nonshalancë: të jam e drejtpërdrejtë. Dhe as që jam e as që mund të jam ndryshe dhe këte e thot dhe programi e norma politike: e pranoj kandidaturen…” dhe heshta, kurse të pranishmit mbeten duke pritur me një qeshje të ngrirë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po kam një kusht!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Kur e thash këte, ata u stepen një nga kërshëria se cili ishte kushti dhe dy se si me ardhi guximi të vë kushtin autoriteteve. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ta dëgjojmë, t’a dëgjojmë” e thanë njëherë njëri pastaj tjetri dhe me rradhë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po.. ky është… ky është, po e shlyet nga lista ate – ua thash duke drejtuar gishtin mu tek ai që drejtonte tubimin, se dhe nuk ia dija me tamam emërin. “Sipas programit poltik, është një antivlerë! Një rrënues i asaj që na bënë qytetar të devoçëm”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sa për një cast, tek shpërtheu bomba e papritur fare, tek ndodhi një termet, të gjithë këthyem syt nga unë të habitur nga një ndërhyrje aqë të pamatur e aqë të pa pritur. Nga një femër kursesi! U hutuan, i nderuar z. Rremo. Çfarë të thonë, çfarë të bëjnë! Shihnin njëri tjetrin, pastaj mua, pastaj drejtuesin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në një përpelitje të gjej një përgjigje sa më fyese dhe të shpërfaqë fuqinë e vetë e tha me zë të lartë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ju jeni një renegate e sistemit të hikur” tek vuri doren në kraharor mu tek zemra, mu drejtua me fjalorin e kohës për të më përbaltur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Një e përdalur që duhet varrosur të gjallë. Si në Mesopotami! Kaq meriton kjo” e tha drejtuesi tek dridhej i tëri i shoqëruar nga pinjollet e vetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Je një armik i egër!” shtoj pas pak dhe me autoriten që kishte, kërkoj t’i sillet ujë për pije tek nxorri një tabletë. Me gjasa nitroglicerin se vuante nga tkurrje e arterjeve të gjakut.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Do pësoj një homoragji në tru” e tha një shoqërues i tij që ishte ulur përkrah tij në platon të ngritur përmbi dysheme.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe tek vënin të pranishmit sa këtej andej, gadi si në rrëmujë m’a tha im burrë me frikësim<b></b>dhe i shastisur si në heshtje mu tek veshi nga guximi im tek donin të më nxjerrnin jashtë me dhunë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Të ikim nga këtu! Do na vrasin këta”! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Me rroku dhe nga dora dhe gadi në vrap, kaluam përbri rreshtave të të dy anëve të sallës dhe derisa im burrë ua tha me keqardhje ”më ndjeni ju lutem …” ikem nëpër oborr. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Di se ai mund të pësoj një hemoraxhi në tru” ma tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Po, nga ky shkak ia thash ate që ia thash”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Hiku pa këthim shansi i kandidimit!” më tha i revoltuar për një sjellje time të tillë, rrugës për në shtëpi. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” E fute në varr karierën time”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pastaj shtoj dhe një frazë që nuk ishte dhe aqë e kuptueshme. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ” Kjo është revolta e zogut kur që do të ikë nga kafazi. E ai është veç një zog i vogël!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më dukej alusion ndaj mua.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Im burrë e morri këte sëpaku sjellje të çuditshme. Ndaj tij bile fyese! Poshtruese. Egzaltim i papërmbajtur e publik i gruas para burrit. Një që nuk shkonte me atë parimin e pater familias-it që jetonte ashtu zvetnueshem akoma në kokat e njerëzve<b>. </b>Ekundërta me traditën. Po nuk e thonte…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur arritëm në shtëpi, ai i tensionuar e unë me ngarkesë keqardhjeje -jo që kisha reaguar ashtu, por për shkak të iritimit që ia kisha shkarkuar, pasi i bëra një kafe dhe ia lash me graciozitet, duke ia lehtësuar gjëndjen me ”Kjo të ndihmon” ia thash: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Drejtuesi i mbledhjes, është një horr. Politikisht dhe moralisht i komprometuar që të jap vlerësimin për punën që bëjë e karakterin që kam. Eshtë një mashtrues ordiner!” dhe tek ia thosha këto u ula bri tij dhe ia vura sa për t’a ledhatuar, dorën mbi supe.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Të më ndjeni z.Rremo për këte ndërhyrje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”O ju lutem, vazhdoni. Hapsira po zgjërohet! Gjërat po shpiegohen, rrëfimi po ecën nga e vërteta. Më gudulis mendjen të mësoj këte” ia këtheu ai. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Dini ç’ndodhi pas kësaj…” e pyeti ajo më tepër që t’i jap lejën e të premtoj durimin për ta dëgjuar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Vetëm ta imagjinoj…!Po ju lutem, vazhdoni”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Pas ndonjë dite, më thirrën zyrtarët kompetent, ata ”rojat e e paepur të sistemit”, tu jap një intervistë në lidhje me përgjegjësitë . E kuptoni sarkazmin apo jo?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” E marë nëpër mendje” iu përgjigj..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E dija këte, e tha im burrë. Janë ushujza dhe nuk shkapën dot”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”S’do shkoj” ia thash preras, çfarë ate nga frika, e iritoj, e bëra të mendoj dhe plotë një ore të plotë u endë nëpër dhomë nga nervozimi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Do të të persekutojnë …sikur Afërditën! S’i di ti ata” shtojë nga përvoja që dinte dhe ashtu me nerva iku nga dhoma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Që të mos i nënvlerësoj mendimin dhe më këte nuk më la rrugë tjetër dhe vajta nga më tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur u gjeta para ndërtesës shumëkatëshe me simbole e plakata të varura mu në hyrje tek hymnizonin sistemin e figurat e shtetit, një i moshuar paksa i përhumbur dhe duke bërë ndërprerje në të folur më dukej nga frika, u ngritë në këmbë me gisht më tregoj nga të shkojë dhe ma shpiegoj : <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Oficeri” m’a bëri të dijtur se po ju prêt që nga mengjesi. Futuni lirisht! Kini mendjen për atë që do thoni”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur unë më shikim e pyeta se ç’do thot ajo, ai ma këtheu : <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Dij rreziqet, por nuk dij t’ju them më shumë! Unë jam një kabinar, hiq tjetër!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, ai u këthye në vendin e mëparë, kurse unë zura liftin dhe pas nja disa sekondash u gjeta mu tek dera tek kati pesë, si e tha kabinari-”oficerit”.Dhe tek gaditesha të hyj mu soll nëpër mendje pyetja se përse e quanin ate ”Oficer” kur nuk ishte aty as policia e as ushtria. Duhet të ketë qenë nofka e tij e mbërrijtur tek kishte punuar në polici. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas heres së tretë të trokitjes, pa më dhënë lejën, hyra.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas përshëndetjes së zakonshme të cilën ai me lëvizje koke të dobtë ma këtheu, ju drejtova:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Jeni ju një ky zyrtari që më bëri ftesën për intervisten” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo e them me dije se i bëra pyetjen me një arrogancë që nuk ishte e çastit dhe në shenjë hakmarjeje për tre trokitje, derisa qëndroja përballë tij kurse ai në fotele me duar të mbështetura mbi tavolinën e punës- ashtu vetëm me këmishë të bardhë e kravatë të kuqe, ashtu indiferent sa për të ma bëjë me dije pushtetin që kishte, ma këtheu ftohtë po me arrogancë si mua e ndofta si një hakmarrje për guximin tim..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po ju, jeni një rebelja që fyen e përbaltë vlerat tona” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po qenë vlera soji i tillë, shpejtë do falimentoni… ”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Mbeta në pozitën në këmbë dhe zyrtari që tashmë ishte irituar nga shpërfaqja ime, rreshkiti nga mirësjellja zyrtare dhe nuk më ofroj të ulëm.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Vlen këtu ligj i gjungles apo sikur e thuani rregulla civilizimi. Sistemi më i mire në botë-hiq më pak! Ato të nënvizuara në retorikën e “vlerave”, atyre paçavurave që të bëjnë më fatkeq se vetë djalli” ia thash me ironi dhe pa pritë të ma thot u ula mu skaj tavolines së tij. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai u ngritë në këmbë. Ngrej kokën mbi tavolinë dhe nga aty më bëri kërcnim se do përgjigjëm edhe sipas dispozitave penale permëtepër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Do ju burgosim për këte e po vazhduat me këte avaz. Për kend keni marrë vetën…” me pyeti me tërbim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Një frustrake! Dijmë ne për ty, për burrin tendë! Dijmë për koketimet tuaja me persona konspirativ që kanë shitur bythën për para. Për hiqgjë! Shumë më tepër” dhe broçkulla të tjera që kishte mësuar në djerrakohësinë e vetë pa limit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dridhej i tëri aqë sa i iknin pikla pshtyme nga goja tek fytyra ime. Unë i fshija me faculetë letre që në shpejtësi e nxorra nga çanta dhe doja që ai të sheh marëzinë e vetë po ai njësoj vazhdonte. Më në fund duke e dijtur se tensioni i tij do mbërrij përmbi kulmin, pas mëdyshjes t’ia them ose jo, e vendosa t’ia them <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ju lutem nëse kini një çadër të më mbrojë nga pshtyma juaj e ndyrë…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj i fyer sa ska më, me shpejtësi kalojë anash tavolinës, mbërrijti tek unë dhe duke më treguar nga dera e daljës thrritte i çmendur ”Jashtë! E përdalur…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">U ngrita dhe nga inati fare qetë u nisa për dalje. Inatin tim e bënin më efektiv taket e mia që duke ecur në parketin e zyres shkaktonin një kërcitje neveritëse. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Nuk do përfundoj me kaq! Do e vuash ti !” më tha gadi në dalje, kurse unë këtheva kokën gadi tek mbyllja derën ia lash: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Assekujt nuk i lejoj të më cenoj lirinë time të mendimit e dinjitetin. As juve njeri i pshtymes” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Juve z. Rremo, do ua ngacmoj durimin pa një limit” iu këthye z.Rremo me keqardhje për shkak të rrëfimit të gjatë.” Po, e mendoj se jeni kurrioz për këte dhe do e pritni fundin. Po jo…atëherë , luani bastin tuaj dhe ikni…” ia tha ajo në vazhdim duke dashur të jetë e siguruar se ai do e dëgjoj deri në fund.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Jam kurrioz më tepër se q’e mendoni ju!.”dha një përgjigje si provë për kurreshtjen e vetë .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Po më pas… ju thirren për hetim. Bënë një procedurë ndaj jush?” e pyeti ai në vazhdim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Kisha një informacion se po mblidhet material ose si i thonë juristet, provat për një akuzë-sikur përflitej kuloareve- të parrezueshme. Të tillë që do qëndroj tek të gjitha instancat gjyqësore. Kishin intervistuar shumë të njohur, kishin mbledhur shumë dokumenta në lidhje me personin tim dhe në fund një prokuror që kishte mbërrijtur aty pikërisht në kundërshtim me ato vlera, kishte sajuar një akuzë broçkullash e qesharake. Jeta ime, edukacioni, orientimi politik dhe frymëzimi ideor, kultura në të cilën kishin gjetur tentativën për përmbysje pushteti që në të vërtetë-sikur thoshte aty- ishin veprime kundra vlerave e kundra rendit kushtetues.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por në një kontekst të gjërë, gjërat ndryshuan. Akuza mbeti vetëm një ngordhësirë nga e cila lavdia e prokurorit nuk jetoj edhe aqë gjatë. Ra tërë një kierarki dhe ai me ta. E gjetë i njejti fat sikur edhe akuzen e tij. Nuk dij përse… Ndofta pikërisht për arsye për të cilat donin të më akuzonin!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“E kuptoj ku është fjala…Ra rendi para se të hyj në fuqi akuza” u ndërlidhë z.Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ndofta edhe po… Ndofta hyri në politikë një liri e shprehjes dhe u zgjërua hapësirë e të menduarit-sikur e thonin-si parakusht për forcimin e sistemit përmes demokracisë. Po, kjo për rastin nuk heqë peshë. Po, jo z.Rremo! Nuk e desha unë këte dhe nuk trembesha. Doja që çështje te dal tek fundi tek kisha një vetëbesim të patundueshëm. Tua them se nuk urrej askend por dua të drejtën t’i them gjërat sikur i ndjejë po dhe si e thonin, të funksionoj sistemi. T’i thoja atij drejtuesi e atij zyrtari që në vërtetë kishin bastardhuar sistemin se, asnjë fuqi ngado që vie nuk më detyron të heq dorë nga vetja sado që ky i dyti të pshtyjë nga tërbimi”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ E kuptuat apo jo?” shtoj ajo pas ndonjë çasti kurse z.Rremo ia pohoj me lëvizje koke.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ju do thoni më vete se ç’lidhje ka kjo me Ju, me burrin tim që më duket sikur dëgjon e rrah qerpik? Çfarë… çfarë…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo bënte pytjen dhe jipte përgjigjën kurse z.Rremo tashmë ishte futur mjaft në thellësi të asaj që ajo rrëfente dhe në ndonjë çast sikur shkëputej nga personazhet e rrëfimit të saj, dhe me ndonjë pyetje kërkonte përsëritjen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Si në largësi e shoh lidhjen midis nesh, por druaj në mos vështrimi juaj… ashtu ka një ngjyrim acarues. Disi…” e tha ai, por nga drojtja nga ajo, nuk e përfundoj mendimin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” E po dhe nga ky shkak, nga kjo largësi-sikur e thoni ju- e të vërejturit të gjërave e lidhjeve mes tyre, unë ndjejë<b></b>se në këte storie, kini dhe ju hisen tuaj dhe ate si një personazh që takon në radhën e parë.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z.Rremo këqyrte sikur i magjiosur në përpjekje të gjejë vetën në tërë këte storie-sikur ia tha ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Dhe, edhe për shkak të kësaj, unë ndjej vetën borxhli ndaj tij: ta them të vërtetën për te…Nga se vdiq! Mos vrau vetën nga brënda në një çast dëshprimi, mos e vrava unë, ne. Dhe ndofta nuk e mësojmë kurr këte por një version, një storie pa u gjetur në një gjëndje të kapshme nga mendje njeriu- ashtu çfarë ekzistonte brënda tij, ka për këte. Në pafundësinë e trajtave si një mundësi sëpaku teorike ekziston”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Për z. Rremo, rrëfimi bëhej i mynxyrshem, jo që nuk kënaqte kërshërinë e tij, por znj. Ema hidhte parabolla të gjata, jipte koordinata të tilla sa ai nuk mund të imagjinonte pikën se ku shkrakohshin ato dhe të mos bie qesharak para saj, i përsëriti për të saten herë një kërkesë tani të zbetë fare:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Zonjë, të mos ma trajtoni si humbje durimi. Por, e mendova në mos në këte cast… ashtu, mos ma merni për ters dhe mos është e parëndomtë që në një rast mortor të shfaqet një ekzaltim si ky?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“O zotëri Rremo sa konsideratë fine kjo…E një njeriu që di rregullat dhe do që t’i bëjë homazh një miku të sinqertë!” e tha ajo me ironi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Po ju hedhët ca diagnoza për vdekjen e tij. Ishte kjo një përpelitje e motivuar …si ta gjej shkakun për ta shpieguar ate” shtoj ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Por do e them, shkapur nga mendim i mëparë: Ju vdiq një mik dhe nga një ndjenjë e thellë miqësie, donit të mësoni psehën. Përse duhej të ndodhte kjo! E kuptuat sikur unë se gjetja e një shkaku nga ata, mbyll çështjen e vdekjes së tij. Ta themi: vdiq nga emfizmi, ose karcinom lukthi, hemoragji në tru etj.Unë e mendoja paksa më ndryshe: Përjashtimi i atij shkaku, hapte rrugën që ju dhe unë të futemi në një kërkim sipas kërshërisë sonë në botën e tij dhe përse iku nga ajo. Përse humbi fuqinë rezistuese. Më në fund përse nuk donte t’i rezistoj? Çfarë i iku nga grushti dhe të dorëzohet aqë pa kushte, ta them me zhargon ushtarak ”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sa për tu qetësuar nga neveria në rritje ndaj z. Rremo, znj.Ema, u ngritë, hapi derën dhe hedhi një shikim nëpër oborr dhe nga kërshëria në mos po vie ndonjë njeri për vizitë a ngushllime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Ende nuk ka asnjëri. S’kanë dëgjuar për rastin. Nuk i dhash një publicitet të zakontë. Po dhe s’më duhet paradë hipokritesh” ia tha ftohtë z. Rremos që e përcolli me shikim tek lëvizi nga vendi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek mbante derën të hapur i shtoj: ” Në të hyrë kini vërejtur një oborr të çrregulluar. Ka një kohë më të gjatë që i tillë është! Dhe, im burrë vuante për këte…E dinte se gjërat çthurreshin”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Se si gjërat muaren ngjyrën gri. Si do dukej luleja ”njeriu i bukur” në ngjyrën gri. I trishtë patjetër” e thonte dhe unë s’ia dilja tamam me kuptimin.. ”E përse të mbjellë lule që kanë ambientin verdhuc, duke ngordhur.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Nga kjo kuptova se ai bënte jetën në një ankth të plotë…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z.Rremo ishte large për ta kuptuar se përse i foli për oborrin e çrregulluar. Tashmë e kishte kuptuar se ajo përmes parabolës do qëlloj ate. Por nuk i bëri pyetje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj mbylli derën dhe u këthye në vendin e më parë, jo shumë largë kufomës së bashkëshortit dhe para se të ulej, i ngriti pecin e bardhë nga fytyra e shikoj paksa më gjatë dhe iu drejtua:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Ej, z. Dilo Mësonjes gjeografie! Këtu jemi, yt mik dhe unë… në gjurmim…Do gjejmë të vërtetën edhe kur nuk do jesh ti! Jij i qetë o njeri…!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo bënte me kokë për mënyren e komunikimit dhe nuk dinte si të reagoj. Tek mendonte se përse ia tha mendimin e fundit dhe sa kishte të bënte me te, ajo ndërhyri:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Tek ndjekë gjurmën e shkakut se ç’më shpie mendja tek studimi i gjeografisë! Ndofta e merni për marëzi këte që do e them- po do e them të plotë. Po,po! Të gjeografisë! Sado fakt i margjines, i largët, të duket jasht funksionit të tërësisë dhe-po si- paradoksal për të tjerët por për te dhe fatin e tij personal, shumë domëthënes, apo jo! Dhe kjo e hedhë natyrshëm atë ”përse-n” famoze që shpie deri tek horizonte i fundit? Një djalosh thuaja bulevardi që donte të provohej intelektual e pastaj me një krenari për arritjet të qesendiste ata që e denigronin<b>-</b>ata ustaciniket që rëndonin mbi mendjen e tij- me sëpaku atë diplomën fatkeqe dhe dy se-tek kishte hequr dorë nga gjurmimi nëpër imagjinatën e vetë të së vërtetave-nëse lejohet ta them-fundamentare se të tilla as që ka-apo jo z.Rremo, ashtu nga dyshimi në zotësitë e veta-ishte detyruar të drejtohej tek një fushë që kërkon më shumë memorie. Sëpaku atëherë zotëronte ky opinion,”. ”Gjeografia e thonin studentët e shkencave të tjera-shkencë papagalli. Shpiejeni dhe ate në universitet dhe këthehet profesor” e thonin<b>. </b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo duke u gjetur gjithnjë e më shumë në habi nga elokvenca e sajë, e këqyrte me kërshëri të veçantë dhe orvatej t’i vë gjurmëve nga ecën ajo aqë vendosmërisht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe e mendonte: ajo e kishte të lehtë: kishte zotëruar me seriozitet mozaikun e jetes së vetë. E nxitur nga ajo, i endeshin nëpër mendje fjalët: vdekja, shkaku i vdekjes, gjeografia, zotësia, hipokrizia, memorja , harbutëria dhe vështronte mjeshtrinë e gjetjes së fijes që i lidhte ato.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Memorije…! Ç’memorije që kishte!” e tha ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ma tha në një rast një episod nga jeta tek kishte vajtur me të emën në një tjetër qytet dhe në lojë me fëmijët e aty, e kishin përgjakur nga hunda me grushtet. Kur kishte vetëm 6 vjet”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Dhe këtu ishte ajo drama e tij e brëndëshme”, shtojë ajo. ” Këtu nisi dhe katrahura e dyshimit! Këtu nisi dhe ai rrënimi i personit të tij!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në mundime për t’a ndjekur rrëfimin sërish i thirri:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Oo, Zonjë, po është filli në këte, atëherë nuk mund të nisë më vonë”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,E saktë, e tëra, po predispozita zu në thua më pas dhe…deshi të ndaloj ama…kishte të tjerë që i hapen rrugen…” iu përgjigj ajo në mënyrë inteligjente.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Duke i hikur acarrimit të mundshëm z. Rremo ia propozoj me një këmbëngulje të butë e më shumë kujdes tek e kishte vështirë për ta kuptuar:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, E vë para syve këte, por Zonjë,kini nisur një rrugë tepër të gjatë dhe nëpër mjegull! Druaj se nuk dal me mendjen tamam. Si e thoni t’a lëmë për një tjetër herë”. Pas një çasti shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Hë… si e thoni…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“E po… do ishte mirë. Përmëtepër kjo dërdelisje që të mençurit do e trajtojnë matufllëk, që konfirmon mungesën e shijes për sjellje të mirë. Pamaturi posepo! Mëniqarët nga mllefi, do i thonin sakrilegj! “ Burrin e vdekur para këmbëve, e rrëfen romanca të dështuara! E këta të lagjës, e këta të qytetit, skandal të të falimentuares nga mendja zonjes Ema. Po z. Rremo ju dini se ç’kupton dufi. Eshtë ai shpërthimi maroç i brëndëshem aqë gjatë i grumbulluar sa është më i fuqishëm se mallkimi i atyre që i përmenda. Arsyeja ime është e pafuqishme të frenoj ndaj, unë vë rruges time. Ju, tashmë më njihni apo jo i nderuar z.Rremo?!” ia tha me ironi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ E qëlluar” ndërhyri z.Rremo me një bindje se e mbërrijti atë që deshi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po, pa i lënë shumë kohë për ta piqur mendimin ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Ama po se thash tani, nuk e them kurrë më! Kurrë! E kuptoni. Do ikë mendimi sëbashku me te. Si tek frymëzimi poetik! E lexova tek një eseistikë të spikatur se po nuk regjistrove vargun, s’do e përkujtosh kurrë më”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z.Rremo ishte zënë pisk në orbiten e përsiatjeve të znj. Ema. I dukej sikur ishte mbërthyer nga një rrjet merimange gjigante, në përpelitje të kota të gjejë një hapje sa për të ikur që aty.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Shliroj paksa kravatën derisa në fytyr të ruar nën hund vëreheshin pika djerrse. Një çast i mynxyrshëm! Nuk mund të përkufizonte nëse kishte një shkak për të cilin ndjente fajësi për gjithë ate që i thoshte znj. Ema apo, ajo zotëronte në te deri tek finesa ta futte në grackën e fajit. Ndofta ishte shumë e thellë e sfiduese ajo që ajo ia thonte. Dhe përse ia thoshte! Në veçanti një femër! Ndofta dhe kishte një simpati të thellë bile diç edhe përtej saj që kishte nisur tek ai që në pamje të parë me te. Në një çast përfytyroj trupin e sajë dhe e pau në një simetri të përkryer. Pastaj fytyrën në veçanti syt vezullues të zi që përherë si një roje, si një hetues të gjurmon në thellësirat e mendjes çuditërisht duke të zbuluar ato të vërtetën që mbahen të ndryera në intimen e vetë. Se si frika e adhurimi ushqejnë njëra tjetrën dhe dorëzohesh aqë lehtë. Frika të ndrydhë rebelinë e i jep adhurimit hapsirë për fluturim të qëndrueshem!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Tani, z. Rremo, duke u përlutur të pranoni rrethanat që do ligjitimojnë mendimin Tuaj e timin, do ua rrëfej një takim nismetarë me im shoq si një digresion i lejuar për ta bërë rrëfimin të plotë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Tek u takuam me te në një takim ku diskutohej për zhvillimin e qytetit dhe sistemin ekoekonomik të cilin ai drejtonte si një kryekomisioner. E dini kjo kishte pasuar pas rrezikimit nga karburantët shtresën e ozonit që përflitej gjithandej e të ne kishte zënë modë, e unë e gjetur aty sa për aventurë por si një person që qarqet e trajtonin autoritet. Në të vërtetë, aty isha më tepër për të gjezdisur në kërkim të ndonjë trimi-e dini se çfarë dua të them-vazhdoj ajo tashmë rrëfimin . Në një moment tek kaluronte me syrin tek të pranishmit, ai më këqyri. Ndaloj tek unë dhe për një çast, u magjios nga figurë imja. Se ç’na u takuan shikimet… Si thonë elektricistet "’ një lidhje e shkurtër ndezëse” e tha dhe morri frymë më thellë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ndjejta se ajo intimja ime, ajo thellësia e shpirtit tim, ajo somatikja frojdiane dhe të gjitha këto sëbashku, do çonin raportin duke e majmëruar në vazhdim.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">’’ Veshur me një fustan të zi dhe një shall të hollë oker. <b> </b>Dallohesha nga të tjerat me elegancën, shijën dhe shlirësinë në sjellje. Fustanin që kisha veshur, nuk ishte me masë mbi këmbet që përkonte me modelet e kohës e bënin të të shihen të brëndshmet. Ato ravijzoheshin dhe mbi fustan dhe ndihmonin rritjen e ngacmimit deri tek një epsh memzi të përballueshëm. Tek një epsh që tek ai kishte pasojë një hapjen e vrrage të pashërruar- nisjen e të dashuruarit.E dija<b></b>këte<b>! </b>Nga kjo, jipesha serioze dhe shumë ngacmuese ndaj meshkujve. Ishte e vështirë të mësoja në më adhuronin apo diç tjetër- e nënkuptoni se përse është fjala…E mua më pëlqente adhurimi ngaqë me te matsha peshen e personit tim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">I hedha një shikim përpitës dhe një buzqeshje tërheqëse të përsëritur. Pasi përceptova atë që më duhej, i ofrova një karrem të parefuzueshëm. E përse…? C’ishte ajo që më pushtoj? Se pash tek ai butësinë? Jo! Ndofta dobësinë! Dhe njëherë e mendova: ky më duhet kështu paksa i kredhur e ta fus në logun tim si një lodër të lehtë, sikur nuk mund ta bëja këte me shumë të tjerë! Çfarë paragjykimi!? Kjo ndjenja marroçe për posesivitet! Për zotërim! E këte s’e kisha unë… e ai gjet tek mua atë egërshanen e rafinuar e të përmbajtur që do qetësoj atë nevojën e tij për vetëlëndimë për gafet që mendonte se kishte bërë, atë prijsen guximtare dhe atë karagjozkën që ai nuk e kishte e që mendonte se do e nxjerrë nga bataku shpirtëror në të cilin kishte rënë. Një pazar i drejtë apo jo!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo ishte vazhdimisht në shqetësime. Instikti ia tha se e tërë storja çuditërisht bukur e rrëfyer, pa një tjetër do përfundojë me një akuzë drejtuar atij. E mendonte-përse ia thot pra? Ndjehej ngusht dhe gjithnjë hetonte një arsye për të hikur nga aty ose sëpaku të ndërpritet kjo storje e mundimshme, ndonëse, nga një tjetra anë, ishte ngulmërisht kërshëritarë të dëgjoj epilogun. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më në fund, ai ishte autoriteti i pranuar në qarkun ku jetonte, ishte drejtues në sigurime e punonte dhe vetë mundësia të mendohet nga ajo fajtor, ishte fyese. Nga kjo mund të shtronte për bisedë dhe një detyrim angazhimi me zyrtarë të lartë, ama, znj. Ema ia dinte tekin, autoritetin dhe fuqinë dhe do ia trajtonte jo më pak se një gnjeshtër.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai, edhe ia tha: ”Znj. Ema, po nuk fyheni unë…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kurse ajo: ”Z. Rremo, vendimin merni ju por… nëpër këte derë-dhe bëri me gishtin tregues-ka vetëm një dalje. Hyrje nuk ka!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Përkundra se znj. Ema i dinte gjëndjen në të cilën u gjet z. Rremo, nga arsyet që kishte mbledhur me kohën, pranonte dhe një shpërdorim të çastit duka ia thënë fjalët më lartë e sigurtë se një manipulim i tillë, z.Rremon e mbante akoma më fuqishem në këthetra si një viktimë që nuk mund të ndryshoj fatin e vetë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pasi iu bë e kuptueshme se ai nuk kishte nga ia mbante ashtu sa të mos i shpërrthej mundimi që ndjente me ndonjë reagim të pamatur, iu drejtua me lutje: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Tani do pija një cigare…”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Pishman!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Jo, po…ashtu…ma do çasti” ia këtheu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Patjetër! Do ua zbut shqetësim! Se duhani është njëfarë narkotiku apo jo?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Po një raki…? Do ua davaris disponimin e keq. Ёshtë ajo u kulluara…42%. Ajo që më soll si dhurratë një vreshtarë-si prodhim familjar” i shtoj menjëherë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Hë pra, ashtu sa për një dehje të lehtë sa për ta zbutur dhimben për mikun” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -31.5pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Paj, ndofta për rastin …por…Zonjë…po bëhem monoton por… do na përgojojnë…do na trajtojnë se bëjmë blasfemi! Të maret !Bëjnë ahengun mu para kufomes! do thonë” ” ia këtheu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> “ Oo, po unë…? Përse jam unë këtu! Sa të mare mëkatet mbi supet e mia! A nuk jam një antikomformiste, një rebele e certifikuar e përjetëshme ndaj nderit hipokrit e cila për këte paguan dënimin me keste. Si një bankeje kriminele!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po do vazhdoj z. Rremo… nisa një kontaktin me te nëpërmjet të një ironie” ” Do bëni lule këte qytet kryekomisioner. Si një qytet përendimor! Si Gronau i Gjërmanisë! I bukur,i pastër dhe i qetë. U bëjë njohtim se Gronau është një qytezë mahnitëse e Gjermanisë z. Rremo”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E dini se ç’më këtheu: ”Zonjë, po na doli i bukur sikur ju, qyteti do jetë vërtetë i tillë” dhe më bëri një kompliment, duke qeshur çuditërisht në mënyrë të çiltër dhe inteligjente. Ai që, që nga pamja në fillim e fytyres jipej jo më shumë se një tutkun”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek ia tha këto, ngadalshem u ngritë, vajti tek komoda në fundin e dhomës të marë shishen dhe goten e rakisë. “Sikur dëshironte im burrë, do u shërbej me gota kristali. Nga Çekosllovakia i sollem nga një tour atje” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe ashtu, në të kaluar, kinse spontanisht i hedhi një shikim fotos në të cilin ishin ata të dy të fotografuar nergut në një festë-ndofta viti i ri, veshur solemn. Ishte një foto nga një aheng gallatë nga vitet e çmendurisë rinore që natyrshëm vinin rrjedhë e mirëqenies së përgjithëshme. Çuditërisht, aty fytyra nuk kishte as atë pamjen e tutkunit e as ate melankolinë që, kjo e dyta më vonë kishte lëshuar rrënjet pashkulshem.. Ndofta ishte kohë e disponimeve të mira, kohë paqjeje, ndofta që ishte i magjepsur nga znj. Ema e re, e gufuar në pjeset më ngacmuese të trupit. Ndofta nga ngjallja e papritur e shpresave që më pare nuk i kishte. E ndofta ishte fillimi i ngjizjes së dyshimit që mbulohej me atë pamje të gëzuar...<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pastaj ajo mbushi një gotë raki aty pranë përkundra se z.Rremo i tha ”mjaft, boll!” por ajo nuk e dëgjoj dhe ashtu goten të plotë, ia solli dhe ia la mbi tavolinen portabël mu para tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ç’e shikoni!” shtoj tek këthehej prapa. ”Foto e vjetër! Kujtim i zvetnuar! Tani liruar ndjesishë për te!” ia tha në të ulur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo e kuptoj se ku do dal e i përgjigji:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Se mendoj ashtu … Është prekëse! Bile dhe një mall kam për te. Një mall që të ngrej dolli me komshiun sikur aty”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Heshtje. Që të dy në analizen e kohes së hikur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Deri në fund? Deri në fund!- më thonte” theu heshtjen z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Vërtetë!” ia këtheu ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Dehej saora dhe tek më përqafonte e puthte, nxjerrte nga vetja ato ndjenjat e pakta të gëzuara përmes një humori të këndëshem. Se njihja të tillë…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”Nuk e paskërkam ditur këte tipar boemi…shakaxhiu” i shtoj ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Posi… Më thonte butë ”të kam një mikun dhe ta them<b>-</b>dhe mendohej që ate që kishte për ta thënë ta thot sa më kuptueshëm-jo që jam i dejur e nuk e mendoj fjalën! Po kam një dyshim në vete dhe e them: në mundem të ngjitem më lartë! Lartë, lartë!” dhe tregonte me gisht majanë më të lartë bjeshkore. ”E kjo më duhet. Ju e kuptoni përse…rrethanat! Statusi im, që gjërat të dalin me fitime! Po-unë …sa e mendoj… ashtu veç për veten e ma thot arsyeja- dhe të mbetëm këtu rrënzë bjeshkes është gjë e mire. Aty tek livadhi pjellor rrethuar me manaferra e lajthi. Dhe e mendoj: po të isha në majë nuk do mendoja të hipi atje! Apo s’është kështu miku im. Po, të bëhet si e duan ato forcat që nuk dijmë se janë?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më thoshte tek më rrihte lehtë krahun. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Uli kokën me instikt dhe ndonëse e kuptoj thelbin e citatit të burrit të vetë, çoj mendimin tek një temë tjetër:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Dini z.Rremo, reagimet e të pafajshmëve jipen si një humor i këndëshem, spontan. Komiket profesionist janë vërtetë qesharak. Këta tonët bëhen qesharak me grimasa e zëra ulërues. Bile, tek i shoh dhe artistët më nam tek filmat, nuk qeshëm me humorin e tyre por me vetë ata. Përveç Çaplinit në pantomima…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Ishte komik në një mënyrë të veçantë. Fare origjinale. Dhe spirituoz bile…” ” e plotësoj ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Po,po! Ua marr të vërtetë” ia shtoj ajo dhe vazhdojë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Në këte kuptim më tha në një rast ashtu fare teatralisht: ”Do bëjmë një shtëpi…të vogël, ashtu sikur në përralla. Po, sikur jam vetë, more! Xhuxh! Se kam një sqep sa të laraskes. E tek ajo, në hyrje të shtëpisë mu tek cepi i hoborrit, një pusetë me qeramikë mavi e ujë kristal të pastër, me dy tre pata që notojnë aty dhe pëllumbat mbi kuvli që gugasin…”ma thoshte disi virgjër, si një kalama ëndërrallën e vetë të nates dhe unë vetëm e sodisja sa duke u habitur nga modestia, aqë nga vizioni i tij për familjën<b>. </b>Ç’ishte i lidhur për këte idilë! Ishte fatalisht i vërshelluar nga tradita e familjes dhe mbante në kujtesë pasurinë që kishin mu me këto salltanete.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> “Do shkapemi nga gari i babëzisë! Grykësit të janë të tillë! Dhe dua ta dijsh, do i ngulfas babzi e vetë! E di ate: Po të vie ditë e fundit or borgjez! E unë! S’e gëlltis këte pelin!” shtonte dhe tek qeshte pastaj vazhdonte<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Jemi socialist ne me draper e çekan, apo jo…? Rrofshin truret e kësaj ideje epokale ” thriste nuk dij nëse sinqerisht ose me sarkazem. Pastaj brofte në këmbë më shtrëngonte më të dy duart fort e fort dhe para se të më lëshoj e thoshte:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ E dij se ç’thuhet në raste të këtilla…” e më përqafonte fuqishëm.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Tek më folte kështu, më jipej ndryshe…Jo më një mësonjës gjeografie nëpër vite i varfër sikur e përceptonte provinienca studentore, i ftohtë pa imagjinatë që kishte në mendjen e vetë memorien të cilën kishte të lidhur për konfiguracionet fizike të Tokës e oqeanet pa fund si një preokupim kryesor të mendjes, por si një analist, si një… si ta them, vërojtues të asaj që na ishte tek dora. Plot emocione…”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek e tha këte ajo, z. Rremo e këqyri për ndonjë çast dhe duket e shtyrë nga ajo që e mendoj më parë, ashtu të lustruar dhe që e thot ate që nuk e mendon, i jipej si një kumarxhi i zoti e cinik i kundërt me imazhin e të shoqit nga vitet e para, i cili pushtonte hapësira- jo me mendjen që asaj i dukej një hapësirë nga brënda e varfër, po më dukjen, iu duk neverites deri në një reagim të pamatur dhe në një moment desh edhe ti ndërsyj, por arsyeja ia tha se ai do ikte pa dëgjuar akuzen që aqë gjatë e kishte sajuar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, disi vetvetiu, jasht kontrollit duket nga thellësi e vetë e pakontrolluar, i rrodhën lotet. E hidhëruar nga vetja nxitoj ti fshinte të mos ia shoh Z.Rremo, kurse në vete e mendoj: nëse e kishte dashur, nëse në një çast kishte ndjejtë nevojën për tipin e tillë për tu shndërruar pastaj ajo lidhje në një raport të pakëputshem që ushqente pa pushuar që të dy në të njejtën kohë. Nëse kishte gjetur njeriun me thjeshtësinë e butësinë e pëlqyer e vetë shfrynte dufin plot sarkazëm në sojin e z. Rremo se ai, ishte jasht kllase e vetë ajo pacenueshëm mbi te dhe mëninë ndaj hipokrizisë së tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E çuditshme-kishte menduar znj. Ema në të kaluarën: burri i saj kishte gjetur vetën në një ide sa për të stigmatizuar një kllasë, jo më tepër se duke u tërhiqur nga gari i babëzisë, kurse znj. Ema në idenë tek etika sa për të urrejtur po atë kllasën. Një puqje e tyre jasht shkakut. Këte ajo e kishte trajtuar madhështi të burrit të vetë të cilën mjedisi ia morri për limit intelektual, frikë nga gjërat e mëdha dhe hedonizëm të vogël të fshehtë. ”I do fshehurazi ai hipokriti, kënaqësitë e kësaj bote” thoshte ndonjë gojëkeq për te.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Ju Z. Rremo, kini një mendje të shëndoshë që ju shpie të ecni tokës. Pa ato lartësitë qiellore që të thyejnë kockën e kresë. Sa e çmuar kjo…Mençuri!” ia tha pasi i kaluan në shpejtësi këto mendime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai nga zori dhe i nxitur tashmë nga alkooli, ngriti dhe një gëllenjkë, rrudhi pak buzet dhe tek ngriti që më parë pakëz vetullat ia këtheu<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Ashtu ju duket…? Pa ide, pa imagjinatë apo duke i nënvlerësuar ato?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> “ Jo,jo! Nuk e mendova ashtu. Të ishte ashtu nuk do më ndiqnit në hap në këte kavallkadën gjungllore timen. Më shumë lodhem unë duke rrëfyer se ju duke më përcjellur”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Znj. Ema, kjo që t’u vë pas-si e thoni ”kavallkades” tuaj, zu të më bëhet obsesion anise i ngatrruar. I tillë, shkëputet nga kërshëria e zakonshme, të lë me nj’anë vetën dhe ecën vet e shtyrë nga kërëshëria tjetër e madhe për te.. E kuptoni? E pavarur…tashmë gjet vend në një fabule romani në të cilin kënaqesh tek e gjezdis.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas një pushimi të shkurtër derisa pritte vazhdimin Z. Rremo, ajo vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Ka diçka të tillë zotëri…?! Ju duket ky një rrëfim moralist i sofistikuar në të cilin ju nuk jeni protagonist! Një rrëfim me personazhe të imagjinuara. Një rrëfim i një zonje që gjet tek burri ate virgjërinë shpirtërore që i duhej e nuk kërkoj ate të domosdoshmën për të cilën kishte nevojë një femër. Atë pasionin e rrëmbyer! E dini se përse e kam fjalën…Në një gjuhë tjetër, kësaj do i thonin marrëzi, apo jo?”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo tashmë ishte i hutuar dhe tek avitej çasti t’ia thot znj. Ema ate nga e cila drohej, zu të shqetësohet dhe ia kërkoj dhe një gotë raki duke ia afruar goten. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ E paskërkna patur të nevojshme! Ju e dinit. Edhe një…ju lutem!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Ju z. Rremo kini një figurë të pëlqyer. Karrizmatike. Një që ndonjë shekull më pare në Francë quhej “dendy”. Nuk më shqitet nga mendja, që më aqë elegancë e përfektuizem baletani vallëzonit festave. Thoja me vete: Fred Asteri vetë! Ju kujtohet i nderuar, kur më ftuat për një vals tek z. Mezhdedini? Ju më afruat fytyrpërfytyr, gadi u puqem dhe bënit një vallëzim fërfërites. Si askush aty. Pastaj, Ai fjalori juaj i ushtruar aristokrat, ajo shprehje ”kënaqësia është imja Zonjë e nderuar.” Ose ” u vie aromë manushaqeje. Aromë parrajse” Me plotë nyanca erotike në atë ecjen e lehtë, gracioze” ia tha ajo pasi ia solli rakinë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Dhe nga këto e diplomë fakulteti, sipas inercionit në etablimin e byrokracisë, jeni sistemuar mirë në shtresat e kllasës. Dhe keni lidhjet tuaja gjithandej këtij shteti. Në bashki, në gjyqësi, në ministeriat, kudo. Bile dhe në diplomaci! Keni konsujt e ambasadorët! Si një piper-të më falni për krahasimin ! Ku është z. Rremo:-kudo! Kush mund të rregulloj këte punë-z.Rremo!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”Z. Rremo- e thonë- ai beqari sharmant sharmit magjik të të cilit nuk i bënë ballë asnjë zonjë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Zotëri, dij një virgjëreshë të betuar sikur ato të manastireve të pushtuar nga magji juaja më parë , që u gjet në shtratin tuaj të ndrydhur tek shqiptonte ato këlithmat e ndyera të “Oh-Oh-it” sa për të mbushur me oksigjen mushkëritë e lodhura nga rrokullisjet e tundimet e pasionit. Sa e brishtë që ishte e gjora! Di dhe më tepër Zotëri! Dij se kur iket ju si një çast i lumturisë, ajo u katandis nga trishtim i thellë dhe vdiq… helm”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Nga alkooli po dhe nga zapullia që ia shkaktoj znj.Ema, ai shliroj kollaren blu me pikla të bardha, shpërthekoj dhe dy tre pulla të këmishes dhe ia tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Bënë nxehtë këtu. Shumë… Ndofta po më duket…””<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Relaksohuni Zotëri. Për këte kini nevojë! Jeni në shtëpinë e kësaj kufome që e kishit një mik të sinqertë. Në këte odë që rëndon me errsirën” ia tha ajo tek drejtoj gishtin tek kufoma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ E për të nxehtit, e kuptoj çastin dhe, t’mos ishin rrethanat dhe veprimi në vijim, do vëja në punë ventilatorin” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Që të davaris biseden e filluar bile për ndonjë cast se e dinte se ishte e pa shpresë se do e ndërpres znj. Ema, ndërhyri z. Rremo<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Keni organizuar varrimin…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E shikoj me habi nga një pyetje naïve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Patjetër! Këte e bëra sëpari që vdiq në 3 të mëngjesit! Po ia shkelën të drejtën për një jetë të qetë, nuk mund t’ia shkelin të drejtën të prehet në një grop komode e të ftohtë”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Kini nevojë për të holla…?” e pyeti më tej sa ta ndaloj në mendimin mësynjës të saj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Jo zotëri! Jo!” ia këtheu preras disi me nerva.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">““Oo, ç’reagim”, shtoj pas kësaj. ”Të gjithë të kamurit njësoj: atë që nuk ua mbanë zemra ua mbanë xhepi sa për ta gënjyer zemren e vetë. Dhe i ofrojnë ato me gallatë. A ta çuaj gjest fisnik?! M’a lejoni këte…?” ia tha paksa me sarkazem. ”Jo zotëri! Jo…!” ia këtheu preras e pas pak vazhdojë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Para më shumë vitesh, kishte një kohë kur lulzonte ekonomia e shtetit. Brutoprodukti kishte mbërrijtur vlera të padëgjuara më parë. Politikanët kapardiseshin me një shifër të lartë! E unë pandehja se si në një kontekst konfliktesh të fjetura, mençurisht iu rrëmbye padronëve të botës një mirëqenie dhe jetë e qetë. Që të dy punonim: ai një gjeograf i përkushtuar, tek tuk dhe në ndonjë detyrë jasht kësaj, kurse unë një shefe biblioteke që në fakt, isha vetë drejtuesi po dhe komisionere në fondin e botimit. Ajo që prenë fatin e një krijimi! Disi shkonin krahpërkrah këto. Në flladin e bibliotekes, në vetmi meditoja e lexoja dhe se ç’më dukej se rafinova vetën nga llumi dhe arijta deri të kjo që jam sot. Të mos e kuptoni këte vetpëlqim që më çoj tek cinizmi e urrejtja.Tek malicioziteti i intelektualve të frustruar! Dhe, sikur ata, dhe ata që ishin poshtë e që përjetonin mynxyrat e cektines, ti mallkoja për këte. Jo! Doja vetëm një botë tjetër, të ngritur, një botë të lumtur! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pra, z. Rremo, ishte një kohë e mirëqenies dhe të gjithë jetonim në një begati…Përmëtepër dhe “gjeografi” im kishte mbërrijtur tek ndërtimi i shtëpisë me një kredi që do e shlyente deri në vdekje. Dhe, këto shiheshin nga disponimi…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Njëherë, ashtu si në vrap, si në hovë, u përgatitem dhe ngutimthi dolëm. E kjo theqafje…? pyeta në vete. Menjëherë e kuptova. Sikur dhe herave të tjera. “Përvjetori i marteses?” e thash.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe dolëm për të festuar evenimentin kryesor të jetës së tij: ditën e marteses në të cilën ai kishte futur në jeten e vetë idhullin e ëndërruar: znj. Ema. Diten e marteses të cilën ma kishte përkujtur disa muaj më parë me fjalët ,,të mos harrojmë Ema… di ti se për se kam fjalën…” Këte e kishte karficë xhevahiri që ia zbukuronte jetën. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Vajtem të entusiasmuar në restorantin më të mire të qytetit të emërtuar ”Tradita e Mikpritjes”, në tarracen që kishte një pamje të qytetit magjike, aty skaj lumit zhubravites, të mbushulluar lule dhe figura artistike në veçanti ato torzot e femrave të mjeshtrit të liceut të artit, ato torzot e bardha që përkujtonin artefakte helene. Dhe ai, duke drejtuar gishtin tek ato, bëri një këthesë sa për ta plotësuar ate që tha: ,, E di, kishim një lice po deshët i them shkollë, akademi, të dëgjuar large… një traditë…Kishte arritur këtu nga Parisi e Roma nëpërmjet një rruge të gjatë të një shteti”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Pra z. Rremo-vazhdoj ajo- ato torzot që atij i pëlqenin tejmase. Një ishte imitim i Afrodites helene. Ndofta i përfytyronte si figura të gurit që gjënden vërdallë masivit bjeshkor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ishim vetëm fare. Të disponuar e të veshur solemnisht ... Ai një xhaketë të kuqe me pantallona të zezë e nën te kishte vënë kravatën flutur e losion vizllues në flokët e lëpirë dhe më bëhej-ashtu i panatyrshëm- më tepër kllaun në një maskenball se një mësonjës provincial gjeografie. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Të dukem maskara kështu i veshur? më pyeti. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Jo! Më dukesh figurë e një korri diplomatik tek feston shlirimin e një vendi!” e gënjeva. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Më fyve tek me krahasove me diplomatët e pispillosur që kundërmojnë parfume për të ngulfat qelbësiren e shpirtit. Mirë, tani dukem i tillë, po nuk jam i tillë ” më tha si në shpoti anise e kishte përnjëmend. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">U ulëm mbi karrigat nga dru bungu, të gravuara gjeometrikisht dhe me shilte nga lëkurë brune dhie që asocionin në ambientin bjeshkor të qytetit sado që kishte dhe të moderuara, pra me atë dizajnin që i përgjigjeshin rastit. Ambienti ku ulëm nuk kishte një elegancë aristokrate, por një frymë romantike, për të cilën pikërisht kishim nevojë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ardhi kamarieri gjentil me këmishen e bardhë e kravatën flutur të zezë dhe me korrektësi kërkojë porosinë. E dini, qyteti kishte mbërrijtur një traditë hoteliere, turistike bile…përmendej me pietet gjithandej. Guidat kishin mbërrijtur dhe në qëndra të njohura turistike si atrakcion hotelier e turistik.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Shampanj zotëri, shampanj. Më të mirin! Francez burgonj. Sikur është dhe kjo Zonja!” dhe sa deshi të hiki nga aty nga distance ia tha: muzikë të qetë, fare të qetë. Të Shubert-it, Shopen-it, ose të Krajkut a Prodanit, Vath Cangut. Ama qetë!” në fund të porosisë, u ngrit në këmbë dhe tek lëvizte trupin e duart e tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ate tangon” Falmi Syt e Shkruar! E dini, kjo imja- Zana ime-bënte me dorë nga unë-nuk ka syt e shkruar, por vetë e tillë është” Si një ve Pashke. Ose …Mall i Dashurisë. Ah, ndofta kjo është për rastin. Ndofta ajo “Si Flutur.” Në secilen gjejë çastin. Ama qetë! I kini këta në disqet tuaja ” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ E dini” ndërpreu për një çast rrëfimin znj. Ema ”ishin këto këngët që këndoheshin vërdallë. Këngë që reflektonin një rehati shoqërore, një relaks pas shlirimit nga e kaluara, një qetësi të qëndrueshme pas qetësimit të prirjes së gjindosjes. Ishte inspiruese ajo me sy të shkruar e Cangut: djali i përlutej çikes për dashurinë, për syt e shkruar magjik” dhe pas kësaj vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe ai-kamarieri porsi një sorkadhe- iku duke na lënë:”sikur për të dashuruarit” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas pak çastesh, i këshilluar nga drejtuesi i sallës që kishte njohur tim burrë, ardhi sërish dhe gjithnjë i buzëqeshur e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E kuptoj momentin Tuaj. Propozoj të afroheni tek ajo hyrja “ bëri ai më dorë nga hyrje e gjerë në sallën solemne ” Ky është vend për boemët e Juve kini një eveniment solemn. Veç kësaj, aty kemi muzikë të gjallë të interpretuar nga një violinist e nga një pianist. Shumë të talentuar”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Njohin ata repertorin tonë..?” pyeti im burrë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Oh zotëri! Këta janë maestro që të dy: ish instrumentist të orkestrit filharmonik. Veçantë z. Llaslo! Më lehtë intepretojnë muzikën tonë a hungareze-çordashet në veçanti se që fërgojnë një qift vezësh. Ka më shumë se një vite që interpretojnë tek ne dhe asnjë nuk bëri ankesë as për cilësinë e interpretimit e as për repertorin. Njohin dhe muzikën tone. Ate “Një lule që m’ka qelë tash…” e të tjera. Do e shini dhe vetë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Lëvizëm nga vendi dhe u ulëm sipas këshillës së kamarierit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai fëtefët bëri sikur i kërkuam: vendosi shandanin skulpture të një djali e bronxët tek mbante i përkushtuar qirinjtë e kuq në midisin e tavolinës të mbuluar me çarçaf ngjyrë bordo…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E dini z. Rremo, kjo ngjyra bordo që gravitonte me shumë kujdes nga purpuri pa u tretur në te, më lartësonte emocionet, disi më bënte jetën më të kuptimt, më të lartësuar. Ndofta që ishte sublime e shumë ngjyrave, nocioneve…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe, të vazhdoj: vëri dhe orkide të kuqe në një vazo porculan oker, servijete me pikturë dilizhansë të stampuar në te dhe me dy të dashuruar në vegime aty që fluturonin qiellit dhe të tërat flitnin për lumturinë e të dashuruarëve…Romantike!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ornamentikes i dha një tonus akoma më të bukur drejtuesi i sallës i cili i buzqeshur ardhi me një buqet trëndafilash të kuq në dorë elegantë dhe pas përshëndetjes gjentile, m’u drejtua ”Për juve Zonjën magjike…”, kurse burrit tim i zgjati dorën. “ Urime, urime z. Dili! Kini një grua ëngjëll! Dhe shumë e shuuumë të tjera, kështu të lumtur” ia tha e më pas m’u drejtua sërish <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonjë, dhe Ju keni një burrë xhevahir. Dhe kjo është e pakta që mund ta them për këte zotëri” shtoj më në fund.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Sjellja Juaj është shumë e veçantë dhe gjentile” ia thash me zemër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Flm. Për pritjen dhe fjalët e bukura. Të një zotërie janë” duke pranuar buqetin ia thash sa për t’ia këthyer borxhin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> “ Në largim të mos harrojë atë që e mendova t’a them: ju magjike, ky xhevahir, uroj të gëzoheni me një trashigimtarë” nga çfarë bashkëshortit tim i vezulluan syt. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E dëgjove urimin…Të jetë ogur i mirë ky” ndërhyri në largim im burrë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pastaj, thirri kamarierin që të sjellë vazo dhe kur ai e soll, vëri buqetin mu përpara e iku.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, na përshëndeti për largimin duke na hapur mundësinë për deklarimin e ndonjë kërkese, la dhe dëshirën të kënaqemi me hajen e pijën dhe një cope kohë nga largimi, po ai kamarieri i vazo-s, solli një torte në trajtë katrore me një zemër në midis, që nuk kisha pa kurrë më parë. Një disenj, një dekor i begatë, me burdura me ngjyra të buta si një magji dhe në secilën nga një drandofilez i kuq dhe mbi te sall elegancë e shkruar me shume kujdesë: ”Urime të dashuruarve të lumtur”.”Dhurratë nga Drejtuesi…” e tha ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”O Përendi, sa e bukur!” këlitha sa nga gjesti aqë gjentil poaqë nga bukuria e tortes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Nga meny e pastiqerisë vieneze. Kemi këtu tek ne të punësuar kuzinieren hungareze znj. Magda” . ”Zonja Magda! Mos është…ashti sipas emërit… Hungareze!?” pyeti im shoq.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po, po. Hungareze… Ja ajo zonja topolake, ajo me atë përparcen e kuqe që ju sheh nga paradera e kuzines. Vetë mrrekullia”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek e tha këte e shikuam që të tre kurse ajo me një dukje babaxhani, me buzqeshje ngriti dorën dhe me ngritje gishtash, na përshëndeti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Im burrë dukej si një zog në sfond qiellor pa fund. Fluturonte në radiusin që ia përballonte fuqi krihesh, me një droe se do zvogloj fuqia e do bie. Në çaste memzi vërejtshëm po se si jipej depresiv. Ndofta që përnjëherë kishte shumë qiell e pak zotësi fluturimi. Ndofta nga ato filosofismat religjioze për kalueshmërinë si një xixkë të jetes. Ndofta… po nuk i njehsoj dot! Aqë! Nuk nxorri asnjë fjalë. Qeshte dhe dukej se qeshte nga të qenit i lumtur. Në të vërtetë, tek qeshte ashtu lehtë e njëtrajtshëm meditonte dhe në <b> </b>një cast sikur i shpëtoj: ”Sa e kundërt me vdekjen është e gjitha! Sa të parëndësishme e bënë ate! Të harrueshme! Para donjë kohe jetoja me droje se do më tundojnë dyshimet e do bie.” Në ia vlenë…?” e thoja. Katandia më rrinte si një shpatë mbi kokën! Marrëzi! E tani…” e tha pa e çuar deri në fund shpiegimin.<b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Je ti një mësimdhënes filosofia a gjeograf bjeshkesh” ia thash me humor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Nuk dij…ndofta vetëm një tragjist i lindur që provon t’i ikën kësaj ”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E po dëgjo muzikën, ritmin!Ritmi është refleks jete dhe kundëtrshton vdekjen! Dëgjo ” Solvejgon”, ”Sytë e Shkruar”, futu në magjinë e tingullit dhe do gjetesh larg asaj ideje vrastare”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më pas, tek u gjet në kujtime, vazhdova me një ngushllim sa për ta thënë e duke u shtirë se po i vë veshin gjëndjes së tillë: ”Ha dhe torte vieneze të znj. Magda. Mendoje veten si një prince Habsburgesh në pllajat jeshile të pallatin mbretëror të Shënbrunit perandorak.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po, dhe kisha përse. Përveç skofisë së personelit të restorantit, ishin dhe mysafirët që hynin dhe kur uleshin flitnin për ne e nga distancë ose na përshëndetnin me zemër ose na buzëqeshnin po ndonjë na ofronte dhe çorrasjen me ndonjë pije. ” Bukur, bukur dukeni! Si ëngjej! Përgëzimet tona çiftit të lumtur” na e tha duke qeshur dhe një qift i gëzuar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po im burrë nuk shqitej nga disponimi i vetë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në një cast, sikur i doli gjumi, ia mbuloj qeshja fytyren për mua pazakonshëm dhe tek u ngritë përgjysëm nga karrika, thirri z. Llaslo-n violinistin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Z. Llaslo, o z. Llaslo bënë ta interpretoni, se ju e dini, këngën” Një lule që m’ka qelë tash. Ju lutem” dhe qëndroj ashtu i ngrirë derisa mori po-n” nga z. Llaslo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Siurdhëroni” iu përgjigjë ai shumë gjentil, kurse atypëraty, i dha shënjen pianistit t’a shoqëroj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sapo nisi të jap tingujt e pare violina, ata tingujt e bukur përherë melankolik po dhe fuqidhënës të jetës, s’pari me ngadal sikur dhe janë notat në partiturën që z. Llaslo e kishte para në shtafellaj po nuk e këqyrte, burri im sall melankoli zu ta shoqëroj më zë atë pjesen ”amaaan përmbi të gjitha që bënë dritë” kurse z. Llaslo i ardhi mu përmbi kokë dhe zu ta përcjellë me tingujt e violines. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Çfarë atmosfere! Z. Rremo, nuk kisha pare kur Zotin, nuk mundsha as t’a imagjinoj. Dija vetëm për pushtetin që ka. Të tillë e ndieja vetën. Të tillë dhe më dukej se ai ma krijoj.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ëëh”, bëri znj. Ema duke ndjejtur nostalgji dhe tradhëtoj vetën nga qëndrimi i forte që kishte vazhdimisht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Im burrë, mbushi goten time dhe të vetën me shampanjë dhe, sikur në vegim më urdhëroj: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Të tëren. Të terën ose do e këndoj,” me teneqe bënë dasmën Zylfija!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe ngriten dollinë tek fundi e më pas, ma tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Nuk dij…nuk dij… s’jam poet, s’jam filosof. Jam një papagall gjeografie dhe nuk e përshkruaj bukurinë e çastit. Lumturinë!” dhe i ikën lotet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Llaslo njësoj vazhdonte interpretimin tashmë kishte mbrijturr tek notat 16-she, kurse të pranishmit u stepën se nuk ia dinin origjinën vajit. Unë, ia kapa dorën dhe ia mbajta më gjatë sa për ta qetësuar dhe ia thash: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Të keshë besim, të kesh besim. Kjo është ajo…!” Kurse ai nga obsesion i njejtë vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Si të mbërrij deri aty…s’e kapërcej dot atë rrugë të gjatë…” ma tha i pënduar pse hapi një temë të tillë në një rast që nuk ishte rast për te.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Më fal !Më ndjejë! , i hedha një hije gri çastit<b>.</b>S’duhej ta kisha lejuar…” ma tha i pënduar pse hapi një temë të tillë në një rast të tillë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas pak e që ta davaris zymtësinë e tij, i thirra.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zotëri, do më jepni një vallëzim? Jeni i sfiduar si një burrë! Si një kalores mesjete”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ky ishte një manover i llogarritur mirë që t’a nxjerrë nga ajo melankoli. Ç’është e vërteta, ndofta mendoja më tepër të ruaj disponimin tim…Disponimin e rrallë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Zgjata dorën tek ai dhe ndonëse me përtesë, por u ngrirë në këmbë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Zotëri muzikantë, muzikë adagjio. Të tillë që bënë të ecen gjaku nëpër vena qetë-qetë, si procka të buta zabeleve të gufueshme. Që të bënë të dashurosh me pasion të çmendur”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ata e kuptuan porosinë dhe e pohuan me tundje koke se do e bëjnë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ashtu të përqafuar, unë e disponuar mirë e ai pak si pa vullnet, ama e luajtem deri në fund një vals të qetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Një mbrëmje që vështirë përsëritet. Se q’më zbuti. Se ç’më kapi fuqishëm nga briret si një toreador i shkathtë briret e një demi korride. Ç’po ndodhë me mua? Jam kjo sonte unë? Përnjëherë pa e dijtur pse-hen, isha melankolike gadi tragjiste mu sikur im burrë. Nuk e kisha dijtur se në strukturën e personit tim, kam dhe një emocion të tillë. Shpërtheu pa lejën time…dhe u gjeta paksa e fyer. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E kjo ndërhyrje nga pusia…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po, meqë më bëri një kënaqësi që nuk e kisha përjetuar kurr më pare, e hedha pas krihesh. E mendoja sa i dobtë që është njeriu!”… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Evenimentin e përfunduam paksa të dehur nga shampanja duke na interpretuar z. Llaslo me violinë tinguj melankolik mu pëmbi kokat tona dhe me një aplauz të të pranishmëve të cilët u ngritën në këmbë për të na përshëndetur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ju flm. Na e bëtë të hareshme atmosferën me këte idilën Tuaj” na e tha qifti që na qorrasi… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E z. Lasllo? Z. Llaslo që deshi që evenimenti të përfundoj më me bujë, më ngrohtësisht, nga afërsia e pianistit, me violinen nën mjekur dhe duke interpretuar dukej muzikë sentimentale hungareze, afrohej me një hap gadi sipas ritmit të kompozimit violinor dhe kur më mbërrijti, ndërpreu interpretimin, zgjati doren nga e imja dhe me një elegancë të paparë, ma puthi. “ Jeni një ëngjëll” ma tha dhe u smbraps. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sa zu vendin e mëparë, ftoj kamarierin dhe i pëshperiti diç në vesh. Ai menjëherë mori drejtimin nga ne dhe na përcolli ate që i kishte pëshpëritur z. Llaslo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Ju lutem, në nderim ndaj Jush, z. Llaslo ju fton të dëgjoni një kompozim që ka për zemër. Ama, po pranuat Ju”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”O zotëri, lë të urdhëroj. Lë të urdhëroj” i tha dhe im shoq.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">…dhe Z. Rremo nisi interpretimi. Një interpretim elegant e sall frymëzim! Atë kohë dëgjohej gjithandej kënga “Oçi Çarnaja”, një këngë ruse për syt e bukur të zi, shumë e bukur.Këngë që niste qetë e shkonte nga fundi me kreshendo. Ishte dhe konteksti politik që i hapi deren për dëgjim nga numër i madh adhuruesish. Dhe kush ishin orkestri? Një violinist dhe një pianist por kur interpretonin, harronte njeriu se ishin vetëm ata dy. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur përfundoj kënga, në të dy, mysafirë dhe i tërë personeli-përmëtepër znj. Magda edhe pas mbarimit vallzonte me duar të ngritura, brofem në këngë dhe përshëndetem interpretimin maestral. Gjatë, gjatë me “Bravo z. Llaslo, bravo z. Ishtvan!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo morri frymë më thellë dhe pasi i iku një ”Oh” zu të mendoj sikur të zgjidhte përgjigjen e më pas shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Pas kësaj zu të pyesja vetën: E doja…? Nëse jo atëherë ç’djallë doja. Kend?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Me pamje të turbullt në mendje, me dukej mençuri të mos nxitoja me përgjigje. Një “Një lule…” a një ”Oçi Çarrnaja…” dhe pa dashuri të ngritin pasionin. Përkundra kësaj kujdesie, nga e tëra unë dilte një gjallëri, një disponim që ma bënte atë atmosferë aqë të këndëshme. Dhe kjo sikur ma konfirmonte ate për të cilën dyshoja. Dhe ajo atmosferë u ngritë kur nisi Shuberti, ato kompozimet e tij të qeta që më jipnin njeriun fëmijëror, të virgjër e të frymëzuar. Njeriun fëmijëror në një vrap fluturues hapavegjël në fusha jeshile paskaj, të qetë tek mediton gadi si në ekstazë. E dini, ato fushat aqë të rrafshta- o aqë të rrafshta e aqë jeshile, të buta që ma jipnin vetën duke ecur rrethuar nga fluturat magjike në to të lirë”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo ishte koncentruar në mënyrë të magjiosur në rrëfimin e saj, dhe duke ia këqyrë dhe fytyrën që e jipte ate të fuqishme, pashpiegueshëm të bukur e të mençur, ndjente fuqinë tërheqëse të saj, e vetën ia nxjerrte të dobtë e trivial, në një çast kur ajo, ftohtë dhe me një mëni në rritje, e gjykonte për këte dhe pikërisht donte të kundërten.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek e këqyrte ashtu i hutuar figurën e saj me fustanin e zisë e me një grim fare diskret që bënte një harmoni me të zbetin e fytyres së saj, sa për ta dhënë korrekte ndaj të ndjerit dhe ngushlluesit që do vinin, në të vërtetë e pa idhullin të cilin kishte ëndërruar tërë jetën e nuk e kishte dijtur se kishte një dëshirë të tillë dhe aqë afër dhe i cili plotësonte atë zbrazëtiren neveritëse që kishte në vete. Në intimën e vetë preras e ashpërsisht e qortoj vetën për që në marrëdhëniet me te nuk kishte qenë as afërsisht spiritual sa mund të ishte ajo. E kishte trajtuar vetëm si një femër që i duhej për ndonjë çast…. ” Budallaq paskërkna qenë! Cytje kafshërie…jospirituale!” e tha në vete.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe kjo, që e ngriti deri tek një adhurim z. Rremo , bëri që të ndjejë një dridhje të fuqishme nga brënda vetes e fare pak të vërejtshme dhe gadi që i hiki jashtë duke aklamuar ate, po ja që-sapo ardhi në vete dhe pau ku ishte- në çastin e fundit u ndal, u përpi njëherë dy , pastaj ngrej dhe një gëllenjkë dhe, ashtu fijehumbur, mbërrijti t’ia thot: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Duket do vëjnë gjërat largë…“ dhe pas një pushimi shtoj: “Shumë largë bile…Ka një djallë i mirë që i prinë!” i shtoj paksa me humor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Znj. Ema ia kuptoj çastin dhe njëherë i ardhi në mendje të jetë e mirëkuptueshme, po ja se ai disponimi i ngjizur gjatë, ia ndaloj dhe vazhdojë: “Prapa nuk mund të këthehemi z. Rremo, apo jo!? Është ky ligj i jetës. Edhe nëse do na pres vdekja në një çast t’paparamendueshëm…E dini, nesra…s’i dihet”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Vdekja …” ia pësëriti z. Rremo fjalët dhe thua se i qëlloj dikush në kokë e më pas në vete ndjeu një frikësim që i ardhi mu pas atij çasti të më parë tek ndjente një lumturi të padijtur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” E nxituar përmëtepër, po nuk më takon ta gjykoj nëse është e drejtë kjo!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, sa për të marrë vetën për një çast sëpaku po dhe që kishte nevojë ia tha znj. Ema .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Më duhet të shkoj në banjo. Ky alkooli…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> “Lë të bëjmë ate që duhet bërë…” ia dha ajo lejën. “ E dini, sa të dilni… në të djathtë”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“E dij këte…” ia këtheu. ”Dij mirë rradhitjen e kësaj shtëpie” shtoj z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Kur z. Rremo iku nga dhoma, ajo shfrytëzoj këte dhe me “Im burrë, të ta them këte…” nga një instikt iu drejtua kufomës dhe tek rrëshkiti për një çast nga mendja, ia zbuloj fytyrën, me dorë ia kaloj nëpër te me një përkëdhelje të lehtë dhe vazhdoj duke e pyetur:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Nuk dij nëse qeshesh i kënaqur apo denigron këte skenë, këte sjellje timen. Do e thoje skandal! Blasfemi! Ta shoh nga fytyra!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas pak vazdojë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ E po, nuk ia dolëm vizionit tonë! Faji, imi, yti …? Fati…? Duket mungoj fuqia... Ata anash na ndaluan…? Kishte të tillë… dhe ti i di…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pa sosur mendimin znj. Ema, z. Rremo u këthye dhe u ulë mu në vendin e mëparë. Fërkoj duart sa për qetësim dhe ngriti paksa kokën i frikësuar ta shikoj Z. Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Zonja Ema…tashmë jam aty ku më deshët…” ia tha sikur ta kishte përgatitur këte në WC..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Ashtu… E ku më qenka ai vend ku Ju doja unë…?” e pyeti ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Jo në vendin…por në kohën dhe aty është dhe vendi Zonja Ema” naivisht plotësoj mendimin ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E pra…ma afroni këte pamje sa t’a shoh më të plotë” ia kërkoj znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Në kohën ku do duhej ta kisha takuar personin që dua…!” iu përgjigj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po ju that së gjërat do shkojnë large!” ia këtheu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Pikërisht…” ia tha ai dhe shtoj, “por ka një pikë afër ku do ndaloj dhe nga do filloj jeten ëndërra”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” E unë Z. Rremo…si nuk e shihni e kaqë e dukshme është…që detyrimisht zhytur thellë në të kaluarën-se të ardhmën se meritova- dhe kjo do jetë jeta që nga sot. Kam një tek meskin të identifikoj ate …të jap një apologji që do më liroj nga mëkati E shihni pra: unë prapa e ju para!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe tek ngriti syt e shikoj në plafon disi instiktivisht, bëri një pushim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur mbarojë kjo, zgjati dhe dorën dhe –sikur i duhej ndonjë cast pushimi- instiktivisht morri e ndezi një cigare dhe pas një tymi të thellë, ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Për t’ju bërë shoqëri…Një mikut tonë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tani tek thithte tymin plotë elegancë, dukej një artiste inteligjente dhe e sprovuar e saloneve ku bëheshin debate për artin a të tjera, me sjellje të matur të mençur e cila, duke zotëruar debatin përcakton mënyrën e sjelljes së bashkëndejasve. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zotëri, u duhet një diagonale gjigante të gjeteni aty ku e that. Dhe, si një mik i tim burrë do ua them se, ka një rrezik se, tek i shkoni pas personit që imagjinoni, do gjeteni vetëm në një vend tretësire. Personi të cilit i jeni vënë pas, ishte tepër i paqetë të qëndroj aty. Është pelegrinist! Do bëni një punë Sizifi dhe në fund…gjësendi do këthehet nga u nis…”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Është e ngatrruar ajo, me persona të paqëndrueshëm e me mendje konfuze!” i shtoj në vazhdim<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po, jam i vendosur fare dhe po të jetë si e thoni! Ç’është një sakrificë për një idhull?! Ç’është një zhgënjim për një të jetuar! A s’është historia vetë kjo? Po, kam unë besimin , do e takoj unë ate… e po jo, do jam sëpaku i lumtur deri tek zhgënjimi” insistoj z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Hë, hë… dha një nënqeshje znj.Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Se si ngre kokë gjen kokëfortësie!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, sa të dredhi nga biseda ende pa përfunduar cigarën tha: ”e ndyrë kjo flliqësirë e kënaqësive ” dhe e ndrydhi në tavllën që kishte tek tavolina e z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Çasti nuk bënë përjetësinë…” shtoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ E saktë zonjë, po dhe përjetësia përbëhet nga çastet dhe unë dua që të zë atë të lumturin. Apo s’e mendoni dhe ju kështu” iu përgjigj në shpejtësi z. Rremo sikur ta nxjerrte përgjigjën nga xhepi i shkapërthyer.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Ju-i shtoj pas pak- se ç’nxituat që një ndjenjë të fuqishme, ndofta një pasion, ta lidhni për një çast si ky. E kini thënë në vete ”e gjeta…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Po ju znj.Ema e that se gjërat shkojnë përpara kurse tani konfirmoni se do këtheni në të kaluarën dhe sikur e deklaroni, që të gjeni atë që doni, do ngujoheni përherë tek ajo. Si një murgeshë! Zonja Ema! Unë e shoh nfryshe këte. E vlerësoj se ju nuk kini kohë as për identifikime të personave në të shkuarën që nuk janë më e as për bërjen e llogarrive nëse huqi jetë e tyre. Ka një rrugë e gjatë me befasira, me surpriza para jush…ka. Midis një historie e një jete kjo e dyta është dhanti për Ju. e kini përpara…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Me mendjen se nuk e tha të tërën dhe kuptueshem, shtoj:” Pëse i vëni pas të kuptoni nëse dështoj të lumturuarit kur e lumtur mund të jeni?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo reagojë me një qeshje paksa të gjatë dhe ia këtheu<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Më bëtë të qeshi. Vërtetë…Se si më trajtuat jasht realitetit! Çmenduri! Para meje ka një rrugë të gjatë që duhet të më ndalë gjezdisjen në të kaluarën. Unë të shikoj përpara e ju të më gjeni në trajtën që u duhem në ato vitet e bujshme beqarije të ikura a sapotëmartuarëve që sapo kanë hedhur fidanet e ardhmërisë! Ka një konfusion në këte… Zotëri, nuk e kuptoni se në një si ky vorbull, ndërthurë kohërat dhe është vështirë të dini cila është cila. E keni të pamundur të mësoni cila isha unë në të kaluarën dhe nëse do më gjeni aty, kur tani me kini këtu, pastaj cila është e tanishmja e më pak ajo që vie e në të cilën ju provoni të më shtyni”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Dhe, dua t’a dini- shtoj më pas- midis të vërtetes që na u përvodhë gjithë jetes martesore e lumturisë që paralajmëroni Ju, unë një këshëritare e sëmuar, do zgjedhë të paren. Në të mësuar gjëndet lumturi e njeriut”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pasi i nguliti një shikim të mprehtë, shtoj edhe këte: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Po, do ju përgjigjëm në vazhdim për këte…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek përgatitej të lidh rrëfimin me restorantin ku kishin drekuar në një vit të shkuar, pas një trokitjeje të kujdesshme dhe lejës “hyr” në derë u duk një zyrtar i ndërmarrjes së varrimeve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”Ngushllime zonjë!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Flm.! Urdhëroni” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Jam zyrtar i ndërmarjes së varrimeve. Me lejën tuaj” e tha ai, i veshur në të zeza dhe i qetë, dhe pyeti znj.Ema<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Doni një varrim komplet?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Ka varrim jokomplet. Të varroset vetem trupi, e koka më pas…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonjë, e kuptoj dhimbjen Tuaj…Komplet kupton salltanetet shtesë” ia këtheu me rutinë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Atëherë varrim me salltanete. Patjetër…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Doni ta fakturojmë tek fondi për bamirësi i bashkisë?.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Kini lojtur mendsh!-ia tha dhe brofi në këmbë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Një figure si im burrë të varroset nga fondet…?! ! Si një jetim. Varfanjak! Kursesi!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Është rutinë një kjo pyetje zonjë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Njeriu që terë jeten foli për kufinjtë e vërtetë e të shtrenjtë të Atëdheut! Njeriu që bëri njohtime akademike për resursin e tij dhe ngriti emocionin atëdhetar të brezave, të varroset si një varfanjak!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek rinte zyrtari në pritje, znj. Ema bëri një pushim sa të mare veten nga shqetësimi dhe pasi u ul, vazhdoj: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”I thoni rutinë! Këtij ofendimi ju i thoni rutinë?! Një njeri krenar të jipet nevojtar. Ç’marrosje”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Po ora e varrimit…?” e pyeti zyrtari sikur nuk dëgjoj fyerjen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ta kaloj dhe këte ditë në shtëpinë e vetë. Pra, në përfundim të ditës” iu përgjigjë ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Dmth. në 17,30 min.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Pikërisht”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sa morri përgjigjën dhe deshi të dal nga dhoma, zyrtari , sikur u përkujtua pyeti<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Doni dhe lule të frekta mbi arkivolin”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Plotepërplotë! Më shumë se tek një shtetari! Aqë sa i meritoj…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Zambak, po gjetët. Shkojnë me mentalitetin e tij” i shtoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, tek la një mirëupafshim, zyrtari doli nga dhoma dhe vajti, vazhdoj me rrëfimin znj.Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Iku mbrëmja me shampanjën franceze e Shubertin, tangot e vallëzimi i valsit vienez me tortën me burdura të znj. Magda. Vitet rridhnin një pas tjetrit… Në një nga ato ndodhi mrrekullia. S’paku im burrë e merrte për të tillë! E dini, Ai kishte dëshirë të kishte më se paku një pasardhës që do ishte sikur kishte patur dëshirë të ishte vetë…e unë nuk ia lindja dot. Dhe ajo që kishte ai në zemër, nuk ishte vetëm një dëshirë. Dëshirë-po! Por kjo fjalë nuk mund ta përflas fuqinë adhuruese që kishte. Dij një rast kur ardhi tek ne Nailja, një grua e fisit të Dilos, një grua me shikim të gjallë, me tre kalamaj rreth vetes, me sa emocion e tha: ” Ema, Ema… i sheh! Sa të bukur, sa të këndëshem!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Unë ia pohova dhe i shtova : ”Vërtetë të bukur. Ndofta… do vie dhe ajo ditë…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Do e pres unë… ç’thua…” më pyeti sikur parandjente gjithë këte që po ndodhë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Mirëpo, përsa rridhnin vitet zvetnohej shpresa për një pasardhës të tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Eh, fati. Unë isha njëshi dhe do iku nga kjo botë njësh. Zoti ndonjëherë është i përçudtë. Ndofta i hutuar. i zemëruar… Ndofta nuk isha i përkushtuar sa duhej ndajë tij!” e thonte në dëshprim nga gjëndja e pashpresë, anise kurr më parë nuk ishte deklaruar për besimtarë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe, një nate paksa vonë, në ato çastet intime që ndodhin në jetën martesore…e dini z. Rremo tashmë kishin kaluar mjaftë vite-ndjeja ndryshime tek vetja. Tek tuk dhe këtheja, ndonjë shenjë asfiksie dhe, tek kisha lexuar për të vjellat si simptom, përfundova dyshimin me mbetjen shtatëzënë. Një ngjarje për tellall si i thonë. Kjo ishte ngjarje! Ky ishte lajm për fishekzjarrë! Që nesre e në vijim, i shoqëruar nga Ai, e Ai skofiar si asnjëherë më parë, vajta tek pavijonet e ndryshme të spitalit, ehot, laboratoriumet, rentgenet, dëgjimet me stetoskop. Pra, bëra të gjitha ekzaminimet sa për ta vërtetuar këte. Kur këte me buzagaz ma konfirmoj dhe Alberti- primagjinekolog në neonatalogji, e pranova plotësisht të vërtetë. E im shoq…sa nuk u bë histerik! Në atë ndërkohë e në ato rrethana, doli në ballkon dhe më një zë që dëgjohej në një radius të gjerë, thirri: ” Njerëz, prindër të mij, farefis: po bëhem baba. Do lindë Ema. Ia dëgjova të rrahurat e zemres! Rrahnin si një çekan kovaçi”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kurse gjinekologu që kishte hetuar drejtëpërsedrejti organet e lindjes, në larrgim nga ordinanca, jo pa shqetësim ma tha: “Por zonjë të bëni një kujdes të rrept se keni gjenitaliet që mund të abortoni fetusin.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Pasi paksa u qetësuam nga lajmi sensacional, iu këtheva vetes sepse, ç’është e vërteta, nuk dija të gëzohem për këte! Më gjet në befasi! As si një rrëfim, nuk e kisha patur në mendje. Dhe atëherë e mendova: tek dua të pushtoj-do pushtohem! Të bëhem nënë dhe kohën e çmuar që e kisha për kënaqësitë e mia, për teket e mia në përvetësimin e diturive, t’ja përkushtoja fëmijës. Kohën që kisha ndarë për lartësimin e personit tim? Duhej unë patjetër të isha ai përçuesi i të kaluares tek e ardhmja, ajo që lidhë brezat, që bënë kontinuitetin e jetës. Duhej unë të shëroja kompleksin e tim burrë…të pranoj teket e tradites… Në kisha zotësitë për këte dhe cila ishte kënaqësia e cili ndëshkimi po nuk isha ajo. Pyetje provokuese! Më erdhën fare papritmas pa asnjë siguri për përgjigje të saktë.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonja Ema –humbte durimin z.Rremo-, rrëfimi si një analizë e thellë është vërtetë atraktiv dhe e përcjellë me kërshëri…po nuk dij se nga shkon. Drejtimin e tij! Disi sikur renden anash e në shtrirje sa t’a bëjnë të papërceptueshem!” ndërhyri Z. Rremo tashmë i skuqur fare nga pija.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Z. Rremo!” e tha me një ton paksa të ngritur. ”Ju dij si njeri që nuk lë vetën të nxitoj… dhe më habitë kjo ndërhyrje. Të jini i sigurtë se di dhe kahen dhe cakun.!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Mirë, mirë…Por, ndofta rrethanat…por pasqyra juaj ikën nga esenca dhe gjërat nuk i jep të plota. Si një vegim Juaji” ia tha z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” E nga e kuptuat ju. Deri tani dhash vetëm një faqe dhe ju patë fytyren të plotë. Çprirje kjo juaja z. Rremo…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më pas, tek kërcnonte një mosmarëveshje dhe ikje e Z. Rremo,<b></b>ra një heshtje e shkurtër ngaqë znj. Ema-e frikësuar nga largimi i tij, kishte një dilemë nëse të vazhdoj me rrëfimin. Po, nuk do ishte ajo që ishte po nuk do rrezikoj përfundimin e rrëfimit. Njihte mirë nga literatura tekun e kumarit, të bastit. Gudulisjen e kërshërisë! Më në fund tek i hidhte pas të gjitha, e trajtonte se shpirti do i ishte më i rehatshem po të jap rrëfimin sikur e mendonte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Nga ana tjetër, z. Rremo i hutuar nga të thënat e znj. Ema ishte zënë pisk dhe pak nga ndjenjë e fajit të cilin nuk e dinte me tamam se përse e kishte po që çuditërisht e ndjente dhe e pranonte, njëfarë korrektësie të detyrueshme dhe hutie, po dhe që kishte varë shpresen tek ajo, dëgjonte ate që ia thonte znj. Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Duhet të jetë çast i gëzuar” e thash në vete dhe zura të sillëm e tillë-vazhdoj ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Kurse im burrë-sikur ua thash- sa nuk shkallojë nga gëzimi. Ishte<b></b>z. Rremo<b></b>-<b></b>si i thonë- konservativ dhe, derisa në Përendim nataliteti kishte rënë në shkallë rrezikshmëriue të një shteti , ai s’e mendonte jetën pa pasardhës. Kisha pandehur se dilte nga një frikë e tij se me vdekjen do fiket i tëri. E ai, nëpërmjet të pasardhësit do jetoj pas vdekjes. Ishte kjo një ndjenjë e mynzyrshme që ishte ngulitur tek ai nga tradita. Një ndjenjë iskonike. Ju tashmë e dini, rrethi do trajtoj të dobtë. “Ai shterpa… ai i shkreti”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Do bëhemi familje e fortë. Tamam familje…” e thoshte tek më ulte bri vetës, dhe më përqafonte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Ndonjë dite më pas, duke përplasur derën e hyrjes sa gadi u rrëzua, hyri me një djep që nuk kisha parë më parë. Djep princor! Sallë salltanete! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Është djep sipas porosisë: i bukur i shtrenjtë, mbretëror. Suloja-ai mjeshtri i zotërinjëve të dikurshem, shkriu tërë artin në te” e tha dhe ma vëri përpara. ..Më pas, mori ca plaçka bëri si një bebje dhe zu t’i përkundi qetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Të dija ndonjë ninullë, do ia këndoja” e tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Unë vetëm qeshja pak nga kënaqësia në të cilën rrëmbyeshem me futte ai po dhe që më lindi asaj kohe…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Po gjërat ishin përsosmërisht bukur të ishin të qëndrueshme. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe pytja vetën: e ajo ana e errtë e jetës?! Na harroj…? Sa mund të qëndroj kjo e këtilla pa ate…? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Se ç’më gryente furishëm ky ogur!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ashtu pa dashje, përkujtoja rruzaren me syrin të kaltër në mbrojtje nga syri i keq dhe në e parë më dukej qesharake.<b></b>Dhe, ndonëse nuk shquhesha për një besim fetar të qëndrueshem, për bestytri jo se jo, mendoja se si frika të bënë ashtu vetvetiu të tillë. Mua…! Interpretuesen materialiste të botes! Përkujtoja ato frazat e bestytve në ballë të shtëpisë për jetën plotësisht sipas të Madhërishmit dhe gjeja vetën disi të limituar, të tkurrur dhe më dukej sikur kisha veshur një fustan shtoffortë e fare të ngushtë i cili më pëngonte lëvizjen. Dhe qeshja nga bestytëria tek shikoja se si, në një budallaqe që ka humbur adresën sikur unë, hynte në mua një tjetër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Kështu nisi, vajti e mbaroj ai oguri që e përfola” e tha ajo, pastaj u ngritë në këmbë, vajti tek fundi i dhomës, nga ajo distance shikoj z. Rremo disi indiferent, me një ndjenjë fare të ftoftë e pastaj vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Tani z. Rremo, një episod me kryepersonazhin Ju që ose u ka hikur mendjesh ose do bëheni sikur s’dini për te…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonje, përse do bëhesha sikur nuk e dij nëse ka ndodhur” ia këtheu z. Rremo paksa i fyer nga paragjykimi i sajë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E po ta them… dhe, më parë kërkoj ndjesë nëse paragjykoj…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai, paksa i qetësuar, me kokë i dha shënjen se pranon t’a falë dhe të vazhdoj. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ishte një natë dimëri me një rreshje bore të imtë. Një natë që, jo vetem ngjalli dyshimet por i konfirmoj të vërteta! Këte nuk mundem të mos ua përkujtoj! Shtrëngonte acari. Temperatura lëshonte në -20. I ftohtë polar! Ju kujtohet kjo z. Rremo. Sëpaku temperatura! Po, dale sa t’a them e do ju kujtohet:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Isha në muajin e gjashtë të shtatëzenësisë, ndofta në fillim të të shtatit. Brënda në shtëpi, në veçanti në dhomën kur rrinim, ishte ngroftë dhe kishte njëfarë idile tek na lumturonte.Ndofta nga kamini ku shihej gjuhë e flakes tek flakronte, e qetë, e prajtë sikur t’ishte kurdisur për shtimungun. Nuk e thonim këte po e ndjenim dhe e dinim për njëri tjetrin. Im burr doli me vrap-atyre ditëve ai nuk ecte-ai fluturonte pa përtesë fare, tek votra ku vendosnim drutë, dhe bëri një vonesë më të madhe tek kishte kontrolluar në mos ka ndonjë plasje gypash nga acarri” <b>.<o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Znj. Ema ndaloj paksa duke u menduar nëse ishte e mirë t’a rrëfej rastin. Mirëpo, ajo ngjarje kishte kaluar sa herash filtrin e mendjes dhe nuk i lejonte t’a këthej pas. Vazhdojë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Në brëndakohë, Ju erdhët, disi padëgjueshëm u futet brënda. Ardhët kur nuk ju pritnim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Në një kohë pa kohë! Sado që nga një anë kisha një dëshirë të ishit aty se treshi ngritte shtimungon, po më pas e mendova më thellë dhe atmosfera që mbretëronte se ç’ma tha ashtu me metaforë: “Atentat mbi idilen” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">I privilegjuar nga ne me “Z. Rremo mik i veçantë shtëpie i respektuar”, pallton kishit zhveshur që në të hyrë. Se si i kishit kuptuar gjërat dhe kjo më fyu! Në çaste më dukej mendjelehtësi. Ndofta kishit dhe një shtys të papërballueshëm. Dhe tek e mendonit se ua kërkon mosha e ua pranoj unë e that në vete: t’i shkoj asaj zonje…ma luajti syrin.<b></b>Më dërgoj isharete të qarta sa për të ndaloj. Ndofta kishit pranuar dashurinë në grup ose kini pare erotikë porrnografike dhe ju dukesha një nga ato… dini ju cilat! Po dhe burri i saj, një i mbetur për të keq, ska zemër të kundërshtoj”.<b> <o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur njësoj shlirëshem u ulët përbri meje, Ju pashë të skuqur nga fytyra nga i ftohti e unë e mendova; nga emocioni e ka. Ju jipte të bukur. Si një bastaxhi elegantë i ruletit. Disi romantikë . Nuk e mohoj se kjo më ngacmoj, se me të lindur kisha një prirje për të bukurën. Po dhe ajo ana tjetër! Më pushtoj! Harrova atë znj. Ema çfarë e dija. Dini zotëri sa përpelitje që kam bërë të zotëroj Estetiken? Dini se do zhbëhej jeta pa te?! Dhe kjo e bukura se si çuditërisht më lidhej me shtatëzënësinë, m’i jipte kuptim e fuqi jetes, po nuk e shpiegojë dot! Kush mund ta thot se si lidheshin fetusi në barkun tim dhe sharmi i juaj që çonin emocionin erotik deri tek shpërthimi. Trupi i njeriut është një marroç! Ka një kafshëri egërshane tek ay! Ndonjëherë detyron mendjen si ia do teku! Ju regjistruat këte dhe nuk kishit më pak tension emocional. Aqë sa më frikësoj. Ju, burri që mund t’ia bëhte në çdo çast, unë një grua e re e emocionuar. Një ogur me shumë rreziqe. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Mu afruat aqë sa ndjeja aromën e kolonjës me aromë bari dhe mu duk vetja se gjëndesha në ndonjë pllajë. Në natë të acarrit polar! Duket instiktivisht i shtyrë nga emocioni, zgjatët dorën drejtë times dhe unë bëra njësoj. Në shtëpinë time! Me burrin aty, fare afër! Duke u shtrënguar zunë të lidhën! Tani, tek skuqem e mendoj të kundërten<b>:</b>sa servil dhe të robëruar e bënë shpirtin trupi i njeriut! Dhe në një çast si dy gaca ato vajtën tej një puqeje të rëndomtë. Vetimthi më kaluronin mendimet nëpër mendje: ç’po ndodhë? Ç’të bëjë? Si do përfundoj kjo? Burri, krenaria, bebja,të pëmbajturit, epshi!<b></b>Bebja që ishte një ny që njëherë lidhte e më pas duhej t’a bënte të pazgjidhëshme lidhjen tonë ! Të na mbante tok !<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur u këthye im burrë dhe na pau, në çast iu fik qeshja me të cilën doli. Njëherë u kalamend dhe sikur binte dhe dukej sikur përpelitej të këthehej prapa. Pastaj se do rrëzohet. Gadi që sponanisht nuk shkarrkojë dhe drutë që i mbante mbi krahun. Në një çast pas këtyre orvatjeve spontane, sikur cyti të reagonte dhe mërmëriti diçka shkurtë. Se si-si duket konsideratat ndaj jush, ndofta gjëndja ime e graviditetit se ai kishte një ndjeshmëri të veçantë për këte-u ndal, ndofta ajo shija e hollë e sjelljes prej një njeriu të lindur i edukuar dhe i dijtur se sjellja e pamatur do e komprometonte tek mjedisi po dhe ajo se po i dola dore, asnjë sjellje çfardo të ishte-as violente bile, nuk mund të më këthente pas. Ishte mahnitës të përmbajturit e tij! Sa sofistik! Më doli para me tërë madhështinë e tij dhe në çast hedha pas krihesh gjithë ato mendime që përflitnin pa shije limitin intelektual. Më shikoj, njëherë mua pak më gjatë. Sikur pritte përgjigjën për ate që pau. Pastaj juve dhe kur tërat i bluajti në vete, kur i foli ai parimi i tij i mirësjelljes, ajo konsiderata e thellë morale, skrupulla,<b></b>të kuptuarit drejtë e me arsye gjërat, këtheu në gjëndjen e më parë-ashtu sëpaku dukej-dhe muar drejtimin tek ju. Ua zgjati dorën disi përtacisht. Ju ia kapet dhe u përshëndetet. Vetëm në romanet e romantizmit mund të lexohet një moralizim i këtillë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në brëndakohën disi zvarazi, që të mos duket-kuptohet-tashmë me ndjenjen e thellë të keqardhjes,nisa të tërheqë dorën nga juaja. Pastaj, sa duke rrëshqitur u shkap nga juaja, sikur të shprehja pëndesën, shpejtë dhe e vëra në mbështetëse kaushi. Jo nga frika nga ai. Nga turpi! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Sapo erdha dhe përshëndeteshim me znj.Ema. Aqë” sikur u shpëtoj kjo fjalë, nga mirësjellja, nga frika a nga hatri ndajë meje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”O z. Rremo, flitni sikur nuk ju njoh. Pas sprovave unë dij nderin Tuaj. Mbylleni këte çështje”! e tha im burrë jo pa sarkazem dhe nëpërmjet një qeshje që i jipte forcë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kurse unë e tëra tension e pëshperitje në vete:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Jam një lavire e fshehtë.- gadi që e thash në zë sakaqë në shenjë ndëshkimi, kafshoja dhe buzën.Si një adoleshente e gufuar e pamendje iu dhash epshit.” e vazhdova dhe tek ndotesha nga vetja ndjehesha fatkeqe. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Z.Rremo, jo që u përjetësua ndjenjë epshore se-ju e dini- kjo nuk ndodhi. Se, të ndodhte kjo, ma thot mendjja, do ndodhte një akt tragjik. Ashtu, dikush në ndonjë mënyrë do e pësonte! Më lëndoj se mësova se isha e lig, se kisha çastet kur rrëshqitja nga idealja e karakterit tim dhe falimentoja shkaku i një zotëriu sharmant që kishte marë guximin që në një gjëndje fare-fare të parëndomtë, të sfidonte një person aqë të mëvetësishëm e aqë të përkushtuar”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> “ Vrava një njeri! Përmbysa lumturinë!” e mendoja tek shikoja im burrë ashtu të trishtuar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tashmë, me dorën të tërhequr rrëshqitazi nga juaja, ndjeva një mundim të papërjetuar më parë. Jo nga frika nga ai. Më kishte zënë turpi! “Jam një lavire e fshehtë-e përsëritja duke urrejtur veten. Një femër e dobtë!” e thash në vete dhe tek ndotesha ndjehesha fatkeqe. “ Vrava një njeri të ndershem! Vetën! Përmbysa lumturinë!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai u ul përballë jush e më pas ua dëshiroj mirëseardhjen jo me atë ngrohtësinë e lehtësinë karakteristike për te por me gjentilencë. Ua tha: <b> <o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E dini, mbylla ventilin e ujësjellësit. Bënë shumë ftohtë e do plasin! Dhe këte e bëra lehtë, po të pasionit nuk mundem! Komshi Rremo, duket është më i fortë se metali” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas donja disa çastesh, theu heshtjen dhe sikur u zgjua nga agoni shtojë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -13.5pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ka një si fantazmë…këtej rrotull.Ju e kuptoni këte se jeni i dijtur. Një fantazmë shkatrrimtare…Po ç’ju duhet rrëfimi për fantazmën rrënuese. Tani koha e përrallave ka hikur. Nuk ka ma as gjyshër e as nipër përrallash. Kohë mondene!Apo jo zotëri!?” ua tha ai një allusion të kjartë që në vete kishte tërë mllefin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Po ju…? Ju, nuk ndjetë asnjë keqardhje. Përmëtepër ia morret për të keq<b></b>Ua shihja këte nga sytë tuaj!.-në veçanti pjesën e dytë të mendimit dhe në vete i bëtë një mallkim tek ardhi në çastin tek duhej të fillonte idila. ”E ky i shpifuri nga na piku!E solli djalli vetë!- e mendonit në vete pa asnjë konsideratë! Kishit ardhur në besime në shtëpinë e tij si një mik e ai duhej të ishte i tepërt!! Një të kuptuar sëprapthi! Po nuk i dhatë fund me kaq. Në ,,tratativen” tuaj diplomatike të thellë gjetët se nuk më kishte merituar! Një bukuroshe e mençur dhe një gjeograf trap ! Ç’makabërllëk: ai të ketë një damë të tillë! Tashmë kishit sajuar vizionin në të cilin kafshëria e epshit do vete tek fundi. Ju më shihnit nën ju e unë… e unë…tashmë që iku momenti kritik e çpakur, e këthyer vetes- duke ju urrejtur. Atypëraty!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pastaj im burrë me mundim u foli për lindjen e fëmijës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”E dini, ky fëmij do mbroj këte familje. Do ndalë futjen e fantazmes brënda kufijve të pushtetit tone, të lirisë sonë”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më pas vazhdoj t’i flas për djepin që kishte blerë, për djepin me tërë ata salltanete, për djepin mbretëror më në fund,domëthënien për te e familjën lindja e fëmijës, problemet që mund të kisha unë gjatë shtatëzanisë e lindjes dhe shqetësimet e tij, shenjtërinë që mbanë familja si një institut që nga lashtësia, në veçanti për ne-një ligjërat e tërë, pastaj për rreziqet në lindjen e fëmijës, për ndofta nevojen e ndërhyrjes cezarike. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po juve iu printe një ndjenjë idiotike, dhe ate dhe ndofta dhe mua, na trajtonit kreatura të tretura në ilusione të mara në një kohë që gjërat kundroheshin ndryshe. Dhe e thonit vetënëvete ”Budallenjtë! Kujtojnë se jeta është roman!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Nuk dijë! Ndofta ishit ende në atë betejën që ua shkaktonte instikti kafshëror dhe në prag të mësymjes së marëzishme dhe ashtu i skuqur vetëm endnit kokën sa këtej andej dhe nuk ia varnit fare. E ai ” gjeografi trap” sikur e trajtonit ju, e dinte mirëfilli se ju nuk e dëgjonit, e tha me ironi znj.Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Për një cast, ju sikur erdhët nga një botë tjetër. Më shikuat mua disi habitshëm, pastaj im burrë pastaj… u stepët dhe dukej sikur nuk dinit çfarë mendonit. Im burrë kishte rrëzuar këqyrjen për toke, edhe ai i stepur, një qeshje edhe dëshpruese edhe ironike, i kishte zënë fytyren, kurse unë…unë” mori frymë znj.Ema ”sa nuk plasja. Ishte qitur mu në zemër të krenarisë sime! Tashmë kisha kaluruar nëpër mendjen time dhe dhash konklusionin për pasojat që vinin. Përkundra të gjithave, pasi që njëherë më ardhi në mendje tua them të ikni që aty, kjo mu duk një hipokrizi dhe pranim faji, vendosa të orvatem për të këthyer një disponim normal. Sëpaku të duket ashtu sa për të ulur dufin. ”Të dalim nga bunar i errtë i vetes! Të pijmë nga një çaj?” nxorra me vështirësi pytjen. Ju-që të dy thuajase në një çast, më shikuat dhe dukej se memzi kishit pritë këte shtegë anësor sa sikur edhe unë të dilni nga bunari i errtë, anise në të paren sikur e thonit: është kjo në vijën e mendjes? Në këte çast të vlimit… kjo ofron çaj”, im burrë dhe qeshi shkurtër po, më pas sikur bëtë një marëveshje në heshtje-ju ma pohuat me kokë, kurse im burrë me “patjetër” me gjase se-tek e bluajti në mendje- ju duk një zgjidhje e pranuar sa për t’i hikur një diçkaje që do ishte më së paku e pamirë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ndonjëherë Komshi Rremo njeriun somatikja e ngujon në vete dhe ate aqë fuqishëm, sa nuk ia kalon kufirin për të dale tek koshienca e pandikuar” ia that tim burrë duke justifikuar veprimin e më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ashtu, a…? Somatikja dhe koshienca e pandikuar dhe ju s’ia dolet të dilni tek e dyta. E mendoja se kjo e dyta është me e fuqishme dhe e kapërceni atë kufi. Se s’e kini këte bezdi…Gjepura…!” iu gjegj im burrë tashti nga pozita e një ngadhnjyesi, e një të dëmtuari që nuk është i vetëdijtur se është në atë positë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Ju lutem shumë” shtoj në vazhdim ”Mos u shqetësoni! Unë bëjë veprime sipas prioriteteve dhe ate që ju e pritnit nga unë në këte cast, nuk është nga prioritetet e para. Tek unë ajo somatikja të cilën e përfolet ju, tanipërtani, është nën frej të rrept të asaj të dytes” vazhdoj dhe më im burrë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në brëndakohë solla në një tabaka gracioze çajin, ua lash mbi tavolinën pranë dhe im burrë, për ta ruajtur balancin e bisedes që sapo nisa e tha me humor” Si t’ishe anadollake. I përgatitë dhe shërben përsosmërisht këta çajat” më bëri një kompliment dhe dukej paksa i relaksuar nga ai tensioni që kishte më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E ju z.Rremo! Ju, humbet paksa nga ai qëndrim stabil që ishte tipar juaji. Ishit i hutuar ose jipeshit i tillë sa për të justifikuar veprimin tuaj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Provuat të thoni diçka si nëpër dhëmbë dhe kjo u dilte konfuze dhe po mos t’ishte atmosferë tensioni, do dilnit qesharak. Nuk e dija nëse ishte kjo nga droe apo se kishit vrarë ndërgjegjën tuaj. Në këte të dyten nuk besoj…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Komshi Dilo, ju…ju… dini ndjenjen time. Në ate të fundit nuk e kisha për të keq, veçse a mund t’i vë mendja njeriut deri aty…për ta kuptuar!” e that në mundime dhe për të gjithë, besoj edhe për ju-pakuptueshëm. Marëzia mbërrijti kulmin kur e that: ”Jeta, ndonjëherë gabon e sa të gjej shtegun, ndërron rrugë! Epërmirëson ate...”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ky ishte një shfajësim brilant i mu nga një mbrojtës edhe më brilant! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Kur dëgjoj këte, im burrë si i therrur me gjilperë reagoj me nja disa ”ha-ha”-she. Iu duk qesharake… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe, duke e trajtuar ngjarjen korrektiv që e bënë jeta-mua,juve, konfirmuat harbutërinë tuaj ndaj tim burrë. E ai tashmë shtini në grusht një provë dydomethënëse: për dyshimin që kishte dhe për përkatësinë prej kllase të lartë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E im burrë që nuk u përcillte dhe aqë, iu përgjigj jo në ate që that po spontanisht në lidhje me ate: ” I nderuar z.Rremo! Çdo atak në vizionin tim, në këte…” u ngrirë në këmbë dhe ardhi tek unë për ta demonstruar ate që do e thoshte “që rri kaq rehatshëm në këte barkë” më preku nga barku, “…pra të këtij fetuesi që aq i vogël mba fuqishem të gjallë shpresën time-oo sa vështirë e kam t’a them: është zhargon i huaj për mua- më detyron t’a mbroj. I nderuar z.Rremo mos e merni për zemër! Fola për të drejtën që më takon e parimin.” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, burri im u këthye në vendin e mëparë paksa triumfal dhe me një mllef që nuk ia fshihte fytyra tërësisht, sakaqë ju pitë një çaj-dy, tani nuk dij saktë sa dhe kur dolet fare i tepërt bile i shqetësuar të qëndroni më gjatë e that: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Z. Dilo, znj.Ema, mirësjellja juaj ishte shëmbullore. Iku koha vonë dhe, e dini, nesër kam shumë detyrime pune të rendësishme. Ashtu… do takoj drejtorin central”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Im burr u ngritë, mori pallton tuaj, ua mbajti derisa e veshët, pastaj tek më tha : <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Është shumë ftohtë jasht” më ndaloj t’ju shoqëroj deri tek derë e oborrit dhe juve ju shpuri deri tek lagjja. Kur u këthye, afroj fotelën ball kaminit dhe para se t’a bëjë këte e tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Jeta është sall surpriza. Ndonjëherë dhe që nuk i meriton. Dhe kur t’a shohesh nga shumë anë, ndofta dhe z.Rremo kishte të drejtë. Por,pyetem: përse jipej një komshi e mik i sinqertë e nuk sheshonte emocionin!!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ishte e kjartë fare se rrotull më hidhte fajë mua dhe tani kishte në posedim dhe një provë se dyshimi i mëherëshem i tij, motres Donas dhe i të tjerëve, nuk kishte qenë vetëm mashtrim optik a punë instikti. As kapriç ziliqaresh, por diç që qëndronte mbi fakte…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Unë nuk kisha disponime për të komentuar këte. Ishte tepër komplekse dhe me dyshime nëse dilej tek e vërteta, nëse fare ekzistonte ajo! U ndala mu pas krihëve të tij me hezitim çfarë të veproj por të gjithën e përfundova me një urim për një ”natë të mire” dhe në përforcim të kësaj preka butë cepin e krahut të tij dhe e lash duke pirë cigare..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Të nesërmen ndofta një dite më parë, më doli gjumi nga ora 5,30. Tim burrë e gjeta po në atë positë sikur e lashë teksa zjarri në kamin ishte në të fikur. Kishte vetëm gaca që memzi shpërthenin tek drita nëpër hirin që i mbulonte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Para vetes në tavllën mbi tavolinën kishte një mullar bishtash cigareje dhe ca tableta “Bronles” për lehtësimin e frymëmarjes. Nga shqetësimi, nuk kishte fjetur fare…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur në mëngjes zbrita nga kati i dhomes ku kisha fjetur, as që i urova fillimin e mbarë të dites por vetëm me shikim i bëra pytjen. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sa për të hapur biseden ia thash ”Gjithë këto cigare i ke pirë?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Të dukën shumë? Më përfundoj kutia se do pija dhe më shumë, Dhe më bëjnë mire. Me therrjet e veta më gudulisin mushkërinjtë” dhe tek më përgjigjej e mbërtheu një kollë i sëmuar i thatë dhe, kur me faculetë letre fshiu gojën, mu duk sikur e zhleu ate me gjakë. E mendova në vete-nga ngërmimi ose nga fyt i qelbësuar e ka dhe nuk i kushtova një vëmendje më të madhe. Pas kësaj, që të dy ramë në heshtje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”<b>Nuk fjeta fare” më tha pas ndonjë çasti tek këtheu pak kokën nga unë.<o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Lërova mendjen time në thellësi e nga ajo gjërat që dua më dolën largë-largë. Të pambërrijtshme e jeta ime një ngjarje e trishtë fundi i së cilës do gëlltisë tërë shpresat”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Ç’pesimizëm i thellë…!” ia thash sa për ta ngre prapa kësaj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Im burrë, ndonjë instikt njeriu, depërton tej përbërjes së komplikuar të mendjes së njeriut dhe shpërfytyrohet si një akcident. Ashtu, instikt i ngacmuar, pastaj i pakënaqur dhe i rebeluar por i qëndrueshem vetëm sa për një çast!” ia thash si justifikim për rastin dhe nga dhimbja që më shkaktoj vuajtja e tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Zonja Ema, zonja krenare! Nuk trishtohem për triumfin e instiktit të rebeluar, por për timin që nuk dijti ta qetësoj ate. Dhe…kjo…mbetet e tëra brënda një enigme, nëse kishte mundësi të ndodhte qetësimi” u përgjigj ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më pas, tek bluaja përgjigjem që m’a tha, m’u këthye duke ngritur syt nga unë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Ti më flet për shkencën dhe bukur i interpreton gjërat. Ee…Biblioteka! Bindshëm! Po dij se nuk ma thua si një leksion filosofik por, sa për ngushllim? Ani, të falëm për konsideraten…Ndofta dhe është ashtu…por edhe kundrimi im është real. Tashmë shoh dhe një kortezh e një qivur dhe varreztarët që me fusin në te… Ty të duket fantazmagorik, po ja se e shoh!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonja Ema…” desh të ndërhyj z. Rremo. ”Të shpiegohem për mbrëmjen!”:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Kini ju një shpiegim për brëmjen që rrokullisi gjërat! Teposhtzes? Për të përfunduar këtu?! Natyrisht, një që ka përceptuar kohën, ka shumë përgjigje! Urëdhëroni, sado që apologjia personit tim, nuk do duhej t’a lejonte këte” iu përgjigj znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ju, kini përvetësuar shumë dituri nga puna në bibliotekë. Një zonje të pashme, asgjë, bile as një gardarobe e Kokoshanell, nuk do i rinte më bukur se dituritë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Z. Rremo, koha po ikën dhe do mbetet e papërfunduar pretenca!” ndërhyri ajo për t’i ndërprerë lajken me të cilën ai do justifikonte ngjarjen e vetë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Në fakt, ishte pikërisht sikur e thatë më parë” vazhdoj ai. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Instikt i furishem i çastit, i ngacmuar një kohë më të gjatë. Ashtu, shpërrtheu…pandalueshëm. Ju ekzagjeraut këte deri në përmasen e një epilogu dramatik. Po, shpërfaqja në atë mënyrë, ishte vetëm një akcident emocional. Hiq tjetër! Po, do ua them se e tërë një jetë qëndron mbi një zemër. Dhe ajo i jep kuptimin. I takon atij që ka zemër dhe atij që i jipet!” përfundoj sqarimin e ngjarjes ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”Po arsyeja z.Rremo.! Ajo frenuesja e çmendurisë, ajo ballancuesja e shpirtit të njeriut, e katandisjes së tij!” ndërhyri znj. Ema paksa me nerva e zemëruar se z.Rremo arsyetonte ngjarjen që kishte dhënë një drejtim tjetër për jeten e z. Dilit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Mirë! E vlerësoj thellësinë e mendimit, por…rezervohem për pranimin. Po do vazhdoj z. Rremo!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Dhe derisa unë, pas ngjarjes tërë natën e mendova dhe gjeta se një ndjenjë afrie e furishme më shpiente drejtë tij-për të parën here në jetë, ai i përlotur e i zhgënjyer ikte njësoj me furi nga unë. Se ç’ndërruam pozitat: më parë unë disi e shpërfillja e tërhiqesha e ai më ndiqte, tani ai largohet me furri e unë nuk mund të shpejtoja hapin ta zë. E ju… ju, pasi morët vetën nga dridhje e asaj nate, dhe, njësoj ftohtë e nga pozitat e një rëndomtësie jetësore, e mernit të gjithën për aventurë të të budallepsurëve, akcident emotiv sikur e thoni e ndofta dhe qeshnit në vete. Dhe ja kjo është ajo ndjenja, ai sarkazmi që e bëri të parëndësishme fare, në vdiq ai nga karcinomi apo ataku kardiak. Ajo ndjenja shkatraqe furioze që i ndiqte gjërat, tashmë po dihet se nga cila kahe”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z.Rremo ndjehej ngushtë sikur asnjëherë më parë, një: nga ai atak i përsosur që ia bënte znj.Ema dhe nga hezitimi si të veproj dhe dy: si të davaris atë qëndrim plotë durim e paqësor dhe ta kundërshtoj me një fjalor që nuk e kishte përdorë deri aty duke ia thenë troç se ishte ajo-ajo që ia kishte ofruar një shkas konkret dhe e kishte sfiduar paprapsueshëm, ose të pranoj se që nga fillimi ishte një tinzar po i tillë natyrshëm nga adhurimi ndaj saj meqë e dinte se ajo në fillim ishte për te vetëm një femër me dukje tejet ngacmuese që bënë romantikën vetëm për një natë të vetmisë së tij, se raporti ndaj saj evoluoj në ndërkohë deri tek një adhurim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Znj. Ema…” ndërpreu z. Rremo dhe nisi t’i flas por ndaloj. Pas ndonjë çasti tejkaloj dilemen dhe vazhdoj: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Nuk e kam të lehtë të gjejë piken nga do nisi shpiegimin. Pyetem: si do shkoj mëtej:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”Znj. Ema” e përsëriti i skuqur në fytyr e më sy që e jipnin në mundime. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Ka një mospuqje të mos e them ngatrresë midis jetes së vërtetë dhe ilusionit. Dhe ju, po më lejuat t’a them-bashkë me të ndjerin burrin tuaj, hymnizuat jetën tuaj kurse burri juaj e ngriri ate deri tek një bashkim qiellor. Po s’ishte romancë! Ishte një vegim që bëri një katrahurë e ngujuar brënda vetes! Dhe kjo, Zonjë e respektuar se ç’ju skajoj nga jeta, nga njerëzit, nga shija e mire e ngadhnjimeve dhe atyre disfatave të vogla jetësore. Ju e nderuar jetonit jashtë rrethanave reale të kësaj jete dhe, nuk jam unë ai që shpiva jetën tuaj tek një katrahurë, por ishte ilusioni i i cili ju bëri njerëz të dyshimit, cinik e të ftohtë. Më falni për këte…po kështu e mendoj” e tha dhe tani vetë mbushi dhe një gotë raki pasi ia tha znj. Ema ”Me lejën tuaj” dhe tashti paksa i dejur e më cinizem shtoj tek mendoj në rastin” do them dhe këte se nga një ceremonial të trishtë, do bëjmë një parodi në inat të një antikomforisteje” aludojë tek znj.Ema tek e kishte thenë ajo këte në fillim të bisedes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Oo, z. Rremo, po ndjeni vetën të pandehur-mbrohuni. Ju takon e drejta . Pini! Qetësoheni e thuajeni si t’a mendoni më se miri…” ia tha e habitur nga paraqitja e tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po, mua më detyrohet ta përfundoj paraqitjen e ,,spektaklit”…dhe ju…aniqë ju vërshllen një mospajtim e revoltë, shija për sjelljen e mirë, ua detyron ta dëgjoni? Nëse dëshironi. Zgjedhja ju takon juve.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Unë ua thash që kur erdha se jam në kërkim të personit që do m’i jap kuptim jetës. Jetes së një zyrtari, asaj njëtrajtëshmërie që mpleks personin. Personit që do ma liroj nga trivialiteti, t’a bëjë me fisnike dhe nga kjo, ato zigzaket në ecje të atij personi do i përballoj me sukses…vrapin e ikjes përmëtepër. Po,po. Ka në te një force të vetëndryshimit!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Shihni, shihni si është ky z..Rremo-ja! Jeni vërtetë i sprovuar. Një ngulmëqarë energjik që ecën vijes së dashjes së vetë patundueshëm. Po, ecni, ecni…fantazmën që e krijuat vetë do e zëni kurdo e kudo dhe të tillë sikur e do shija juaj”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Fantazmëm…” e tha në qeshje të shpejtë me pyetje z. Rremo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Që nuk shihet! Diç si krreatyrë e imagjinuar…! E po, unë e mendoj ndryshe dhe ju-besoj-e dini këte…” shtoj, kurse znj. Ema që nuk i vëri veshin ta dëgjoj me vemendje , gjithnjë e drojtur se nuk do përfundoj rrëfimin e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Po do vazhdoj… Më pare se t’a bëjë e kam parasyesh mendimin tuaj. Është atraktiv! Përkundra dhe se skadon durim juaji”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Si të doni…tani kam të saktësuar qëllimin” u përgjigj z. Rremo, po ajo nuk u ndalë për përgjigje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Vajti dhe ndonjë dite dhe im burrë njësoj gjentil po tani shumë fjalëpak dhe përherë në mendime, mbyllej në dhomë dhe nga kati poshtë ia dëgjoja atë kollitjen e sëmuar dhe, kur hapte derën të dale nga dhoma, atë erën kundërmonjëse të duhanit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">U vendos një paravan midis nesh dhe secili bënte punën e vetë pa i kërkuar ndihmë tjetrit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">I preokupuar deri në ankth me ate që ndodhi asaj nate në mënyrë ta pazakontë, lamë shtëpinë pasdore dhe ngado zu të trashët shtresa e pluhurit dhe gjërat të hedhën shkujdesshëm gjithandej shtëpisë. Një pallto aty, një xhaket andej, një këmishë mbi kaushë, fundi im mbi kaushin tjetër, enët mbi komodë, shporret, kudo, të palara, tavllat me bishtat e cigareve të sosura e kafe të pirë turke tek-tuk, shkurtë një çrregulli për të cilën nuk kishim vullnetin ta hiqnim. Ai nga dyshimi gryrës e unë ngaqë ia merrsha për një diç të pavend. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Një dite ngordhi dhe ai patani i marakut të burrit tim. Kjo, tek kalamendej gjëndja nga t’ia mba, se ç’i dha atë ngjyrën gri trishtuese dhe secili në mënyrë të vetë por që të dy e trajtuam ogur të tragjikes…Po dhe ishim mësuar me ”ga-ga-në e tij” si me një alarm të bukur ore. Përse jo pata…e mu patani” pyetnim tek e lidhnim që të dy me ngjarjen që tani ecte furishem. Doja të mësoja dhe shkakun dhe gjeta sa për t’mos mbetur pa asnjë: e rrotullova nëpër mendje se s’mund të ishte tjetër veçse e helmuam me ushqim të skaduar. Ndofta me ndonjë ilaç të përzier me ushqim.”. Këte e tha im burrë. Duket se për ta nënkuptuar marëzinë e gjëndjes. Unë rrudha supet, anise në një mënyrë ndjehesha fajtor. Nuk dija ç’t’i theme atij… por e dija se i kisha hyrë një loje në të cilën roli aktrohet sipas një shijeje të hollë e nga kjo një këllëfi të ngushtë po deshe të jesh aktor kulmor ose do bësh një gaf e ta dreqosish të tëren. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Derisa flitte z. Ema dhe në këte i kaloj një kohë mjaft e gjatë, tashmë në pasdite ndjeu trokitjen e derës dhe ndaloj. Shikoj z. Rremo, ai këte, nëpër mendje e mendonte si t’ia bëjë për ta përfunduar rrëfimin duke e mbajtur z.Rremo aty, apo në mos ishte zgjidhje më e mire ta ndërpres…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Instiktivisht e tha sa për t’u dëgjuar:”Hyr!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Sa e tha këte, hyri Drejtuesi i institucionit ku punonte bashkëshorti i znj. Ema z. Akili, një zyrtar i lartë i veshur me të zeza tamam sikur për ngushllime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonjë ngushllime…ngushllime dhe në emër të institucionit dhe këtyre që janë këtu bashkë me mua”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Znj. Ema, tek ia dha dorën të cilën ai ia lëkundi disa herash, e falenderoj, kurse ai: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Më vie keq…të iken një personalitet sikur z. Dilo. Nuk kishte moshën…Dhe ishte tipare shëmbëllore! Njerëzore dhe nga profesioni, anise I ndryri në heshtjen e vetë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kurse znj. Ema ishte paksa e hutuar nga kjo dhe nga droe në mos do qëndrojnë aty dhe do e ndërprej dialogun.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Drejtuesi u këthye nga një shoqërues i tij, ia bëri me dorë të nxjerrë diç nga çanta, ai me shpejtësi e nxorri , ia dorëzoj kurse ky znj. Ema:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Një pranim nga institucioni për punën e dhënë” . <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Znj. Ema mbërrijti t’ia thot ,,sa gjest fisnik”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, ai nxorri dhe një pliko dhe me kujdes ia dorëzoj znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ”Ju lutem znj. Ema, kjo i takon për punën” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Znj. Ema desh t’i rezistoj duke ia këthyer plikon, por drejtuesi këmbënguli: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”O jo, ju lutem. Mosni.! Do fyheshim…Këto janë të tij… i takojnë. ”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo-më shumë që të përfitoj në kohen e përfundimit të bisedes me z. Rremon, e falenderoj për kujdesin, për të hollat që i la tek tavolinë e vogël bri shtratit dhe bënte gjithë që mundej e lejohej t’i nxjerrë në oborr. Më në fund, dhoma ishte e ngushtë sa të zë ata dhe ndonjë tjetër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonjë kemi dhe dy kurrora nga ne. Një nga institucioni i shkollimit dhe një nga të nga ata që e vlerësonin. I vendosem tek ballkoni…!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Oo, shumë faleminderit. Jeni shumë mirënjohes!” ia tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në fund, tek ndjeu dhe ai atë momentin me të cilin ishte e preokupuar znj. Ema ia tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonje deri në nisje, do tubohemi në oborr” dhe duke kërkuar të falur-doli.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Gjatë kësaj kohe, z. Rremo vetëm shikonte sakaqë i kaluronin nëpër mendje gjithëfarë mendimesh. Habitej me durimin që shfaqi ndaj akuzave të znj. Ema dhe konkludonte se kishte një arsye për këte…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” E shihni z. Rremo…Njerëzit fshehin sipas natyres së vetë madhështinë dhe në caste të caktuara, ua vënë në pah të tjerët…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po të vazhdoj. Kini edhe pak durim z. Rremo. Më në fund a nuk kishit një arsye madhore të dëgjoni këte. Të jini këtu me mua…si pikënisje për një vision… Vetë e that apo jo?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Sigurisht që po. Dhe nuk hiki pa dëgjuar epilogun e kësaj…tani e kam pjesë mbështetëse të vegimit tim” ia tha ai si i lodhur po pakez edhe nga alkoholi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Një mbrëmjeje, jo shumë large nga mbrëmja e famshme që u dukën konturat sa për tu pare dukja e instiktive dhe emocioneve, vendosa ta vë në vendin e vetë brëndinë e shtëpisë. Po dhe jashtë. Tani kaosi më jipte një ogur të cilin se përballoja më. Ma bënte me dije se gjërat po përmbysen… Nuk i fola burrit tim dhe fillova t’i vë gjërat në dollap, librat në rafte, orendit në vendin e vetë, enët. Hedha një kolonë bishtash cigareje, ato filxhanat me llumin e kafesë. Të gjitha…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ema” më tha im shoq tek më kalonte përskaj “ gjërat me peshë i lëvizë unë. E di ti se ç’mund të ndodhë…!” dhe vajti në dhomën e vetë.Aty mbyllej dhe lexonte çfardo që i vinte në dorë. Më tepër ndonjë leksikon gjeografie a enciklopedi, shkrime nga gjinekologjia, ndonjë studim për emocionet e pasionin, atykëtu dhe kaptina nga librat nga neuropsikatria apo ndonjë studim shkencor për të mësuar gjëndjen e vetë. Pra, shkrime që duhej t’i ndihmonin në sqarimin e gjëndjes së vetë dhe të rrethanave në të cilat jetonte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kaushi që kishte një moshë të shtyrë që dmth. se kishte një peshë të pazakontë për kohën, ishte i shtyrë largë kaminit kurse unë e doja afër për shkak të ngrohjes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dhe, derisa unë në rrënqethje nga frika për te, e ai me lindjen dhe jeten e pasardhësit, ecte koha e cila shkallë-shkallë nxjerrte në pah dyshimet e të dy anëve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Si pjesë e jetës të ne të dyve, ndodhi që një brëmjeje, ashtu në vesvese për të vëllain dhe këte ardhje vonë e kishte bërë shkaku im, të vie dhe Dona me ogur të keq në zemër e të mësoj se ç’po i ndodhë. Sa ardhi, ngjiti shkallët dhe vajti drejtë tek i vëllai në dhomën lartë dhe për herë të parë u takuam kur zbriti për t’i përgatitur një supë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Është shumë i sëmuar apo jo…Do duhej ta kishe dijtur si bashkëshorte që je…” ma tha tek kalonte bri meje për të vajtur lartë, duke më shkarkuar mbi mua fajin për këte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Po…dëgjoj atë kollitjen. E tha se e kishte nga shkuja që e rrahte në dhomë për një kohë më të gjatë” iu përgjigja pa dëshirë komunikimi, ftohtë dhe duke ia bërë të dijtur se asaj s’dua t’ia dij. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ S’do e ketë të gjatë…Ti e di apo jo?” vazhdoj ajo njësoj duke aluduar në mua.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Dona, ti je një paragjykuese pa zemër. Hiq tjetër. Me atë mendjen e vockel, të vockël sa të një harabeli, gjëndja e tij të jipet si një përfundim tragjik. Dhe ta them: mos paragjyko emocionin tim dhe pusho alusionin që s’të hiqet as edhe njëherë nga goja dërdelisëse”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Këto, ia thash me një ton paksa të ngritur, shpejtë dhe me një dukje të acartë të fytyres. Të vazhdoj-e thash me vete. Dhe vazhdova në një tension të vërejtshëm:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Është tepër delikat raporti im me te t’a kapërdij yte mendje”, kurse ajo vetëm më tha <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Gjërat që duken s’duan rropatje mendimesh” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më këqyri për disa caste dhe iku nga aty.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Të nesërmen kishte hikur herët në mëngjes dhe dëgjova t’i ketë thenë të vëllait ”Gjërat nuk duken dhe aqë bukur. Si do thoshe të të preferoja të bësh një fotorentgen të thellë të mushkërive. E di…të davarisesh dyshimin. Të mësosh nga këto simptome…” dhe kishte ikur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Pasi u këthye im burrë, me keqardhje për atë mënyrë të largimit të saj ma tha gjithnjë duke kollitur: ” Ka një natyrë të egër por në zemër s’është e tillë. Pas pak shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Meraku ndaj meje ia dëmton gjykimin. Mos ia mer për ters! Jemi vetëm ne të dy”. Heshti e më pas u kollit më gjatë dhe shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,… Dhe, më kërkoj të vë në onkologji…Për një të ftohur, hë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj, kërkojë të falur për largimin dhe vajti në dhomë deri në kohën kur duhet të ikte për punë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur mbeta vetëm, njëherë e mendova të dale oborrit sikur dëshironte përmot ai dhe të bëjë shetinë e zakonshme, të vadis, të pastroj nga gjethet e rëna e ndonjë hedhje gjësendesh, të ulesha në kolovajzën në të cilën prehesha e me fluturonte mendimi i qetë gjithandej imagjinates, po tani-po që më mungonte vullneti- por kjo më dukej tragjikomike. Gjërat kishin marë një këthesë të padëshiruar, e unë rivendosja salltanete. Më në fund, të tërat flitnin se nuk mund t’ia rikëtheja shkëlqimin që kishte dikur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E vërshëllyer nga secila anë, u ula, pikërisht ku jam tani dhe i bëra një rishikim jetes sime. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -18pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kisha bërë një rrugëtim të duhur?- pyetesha sikur të përgjigjesha në pyetjet gjyqësore. Kisha lënduar dikend me dashjen time e për interesin tim? Kisha kuptuar drejtë njerëzit? Gjëndjet ! Jetën? Duhej të zbrisja në shkallën që ma detyronte të moskuptuarit të mua nga njerëzit, të sillesha ashtu sa t’i hiki mallkimit të tyre, pra thënë më shkurtë të pranoj atë proviniencën dhe në vend të të lirisë së idhulluar e diturisë, të shndërrohesha në një amvise që di sa të hedhë në një supë piper, krip, melmesa e mishëra që ajo të kënaqë vampirët e tradites, atë konservativizmin që mbante brënda në vete ata shpirtërat morbid të cilëve u kishte hikur largë-shumë largë koha. U gjeta para një zgjedhjeje të vështirë: parimi im ose jeta pa te. E mendova gjatë dhe dola tek përfundimi: po hedha me një anë parimin, ajo që pasonte s’ishte jetë. Zgjodha të parën dhe ja ku jam me këte trup e mendje që ju, edhe në këto caste tek deklaroheni me sarkazem se kam shëndërruar këte ceremonial varrimi në një parodi, ma shikoni me epsh e gjezdisni mendimeve për të thurrë një grackë dhe për të më futur mua në te sikur ato zuskat truthara. Bravuroze apo jo!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Po të vazhdoj me ato ditët që atij do i mbyllnin rrugen e të tjerëve do ua hapnin…aludoj ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ashtu e ulur e në meditime, do më zinte e nesërmja, në përgjigje të pyetjeve që më kishin hedhur që të gjithë. Kisha një ndjenjë të keqe ngaqë, përnjëherë gjithçka tundej, gjërat lëviznin nga vendi të shqetësuara të cilat i kisha vendosur më herët e sigurtë se aty duhet të janë dhe si në një vegim pandehja shkakun.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Si një hije, im burrë kishte dalur nga dhoma, më kishte soditur më gjatë thua donte të përcjellë mendimin tim, dhe në një çast, ashtu në vegime i trembur, nga lartësi e katit të dytë më thirri me një zë memzi të dëgjueshëm: ”Ema, Ema…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Unë brofa në këmbë u këtheva dhe e shikova më gjatë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Do zbritesh apo të vij atje” e pyeta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Jo, do vij aty” mu përgjigjë dhe nisi zbritjen shkallëve me shumë kujdes e mundime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Je mirë” më pyeti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Mirë jam” iu përgjigja josinqertë dhe ai e kuptoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Ka dy gjëra si e mendoj unë që të mundojnë…” ma tha me ndërprerje dhe duke u kollitur lehtas i ulur skaj meje dhe tek e shikoja në fytyr më jipej kufomë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Për një e dij… dhe ske përse të ma thuash. Fëmija ecën rruges së vetë. E dyta…” e lash pyetjen pa përgjigje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Kjo kollitje imja është nga anginë bajamesh. Infeksion i zakonshem. Dhe do kalojë. Po e para më shqetëson. Ashtu… tanimë e di ti…” e plotësoj mendimin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Heshtem për një cope kohe po që dy mendonim për të njejtën gjë: ai nëse e kisha dashur e në lidhje me këte, nëse ishte me vend dyshimi e poashtu unë që tanimë ndjeja se e doja në praninë time. Në këte dymendimësi, i jipte krah të parit dhe të drejtë vetes kur nuk e kishte pranuar të sigurtë dyshimin. Ndofta nga që ndjehesha e vetmuar. Ndofta që jetesa më te më ishte shndërruar në një përditëshmëri, në një nevojë, ndofta në te kisha gjetur përgjigjet për kërshërinë dhe pyetjet e mija. Nga kjo dhe dilte një shqetësim për gjëndjen shëndetësore të tij dhe, pas skadimit të heshtjes e pyeta:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Do të bëje një visitë tek doktori? Ashtu sa për kërshëri. Rutinore…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Dhe po të dilte ç’do dilte …? Kam një kollitje që mund të emërtohet mjeksisht gjithësesi: anginë bajamesh, bronkit spasmik, emfizemë, e në më të keqen karcinom e ku të dij termat tjerë. Përse do ishte kjo kryesore… Kryesore është të vazhdoj jeta…e kupton” më tha vendosmërisht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Jeta do vazhdoj gjithësesi, por do doja sëbashku. Ja kjo është…” ia thash dhe për herë të pare ia thoja atë ndjesinë të cilën e kishte kërkuar pa prajtur..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai qeshi lehtas mu duk sikur më ironi por të fshehur me mjeshtri..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” E ç’do të duhej një që të bënë vonesa… që të ndalë ecjen…” e shtoj sërish duke qeshur e menjëherë duke u kollitur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E shikova gjatë gjatë duke e zhvatur ate që më tha dhe ardha të një përfundim të kundërt me ate që tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Jo zotëri. E kundërta! Këte nuk mund t’a bëjë ai që më begatoj kohën me përjetime që nuk do i kisha pa te…Më ece si një filosof përpara” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Duke e shikuar më gjatë, për sosa mendimin dhe i shtova:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Dhe më shëndetin fizik të tundur, fryma jote do më mësoj ç’është njerëzore”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ti këte e thua për shkak të rrethanave…Nxiton…” shtoj ai gjithnjë në mundime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Dilo, im burrë! Personifikim i vegimit tim të mashkullit! Ti e di se jam e drejtëpërdrejtë dhe mos dysho në çiltërinë e emocionit tim” <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; line-height: 15.6pt; margin: 10pt 0cm 0.0001pt; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
<span lang="EN-US">…Dhe, pas ngulmimit tim të vazhdueshëm, sikur e detryrova t’i shkoj për kontroll jo më pak se në onkologji tek një onkologu të njohur.</span><b><span lang="EN-US" style="color: #444444;"></span></b><span lang="EN-US" style="color: #444444;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Z. Dilo…Ju…?” tek e njohu onkologu e pranoj me buzëqeshje. ”Ju ishit një natyralist dhe vështirë që ky repart do gjejë një të keqe. Tërë jeta u vajti në natyrë në aromen e johalorëve” shtoj ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Bëri rentgenin kurse doktori, pasi më pare na tha të skajohemi në një këndë ku nuk pëngonim frekuencën e pacientëve tjerë, u ulë bri monitorit, vëri fotogjirimin dhe përnjëherë u ndal tek nguliti vështrimin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Për t’mos vërejtur këte ne që e përcillnim me shumë kërshëri, vazhdoj sikur t’mos kishte ndodhur asgjë dhe kur e përfundoj dhe teksa hynë pas thirrjes dy-tre pacientë të tjerë, na luti që të pritnim në korridor. Dolëm. Pas nja 20 minutash, më thirri mua, ”jo ju profesor “ e tha se ”kjo është ajo që do përkujdeset për kollitjen tuaj”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Zonjë! Z. Dilo…më vie vështirë t’ua them, po prof. Dilo tani për tani vuan nga një emfizëm mushkrishë. E kuptoni…këte…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Po gjaku…” e pyeta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E, për këte të bëni një eksaminim tek otorinolaringologu. Me gjase ka një qelbësim fyti. S’është ndonjë gjë e rëndë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Po e para…?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”E para…? Do shohim t’a frenojmë në aventuren e vetë” e tha si me humor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Ta frenojmë…?!” ndërhyra.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Pikërisht…!” u përgjigj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Dhe kjo dmth…” i shtova.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Po…ta frenomë! Jo më shumë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, E dini, sëmuarja ka shkuar paksa largë…Bile do duheni t’a inhaloni parreshtur”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Po kjo…sa moshë ka kështu?” e pyeta anise ishte kundër dëshires së tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Duket që nga një infeksion i sistemit respirator që në fëmijëri, plus duhani..Janë dëmtuar valvulet pa riparim. Shihni fytyren e tij të murmë!” plotësoj ai shpiegimin edhe më.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Heshtem që të dy, ai nga keqardhja unë nga dëshprimi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pastaj thirri Dilon, me një mënyrë gadi përkëdhelëse ia tha ato që më tha mua dhe në fund shtoj sa për ngushllim:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Kjo është gjëndja e tanishme… e mëtej…? Shohim e bëjmë! Ama…nuk ka problem pa zgjidhje!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ndonëse nuk ma dramatizoj gjëndjen e tim burrë, më hapi pamjen se kishte hy në një rrugë që vështirë përfundomte në të mirë. Për një çast, m’u duk sikur zbarkoj mbi mua qielli. Ndjejsha se isha fare afër asfikësisë dhe mund të bija në çdo çast. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Doktori hetoj këte dhe m’u drejtua ”Zonja Ema, mbajeni vetën! Këto nuk janë çaste aqë të vështira sa për një shqetësim të tillë. Mos përkeqësoni gjëndjen. Vërtetë, Z. Dilo ka rënë ligshtë dhe nuk duhet t’a dij në veçanti jo ngaqë…” dhe shikoj barkun tim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Unë e kuptova, sikur e kuptova se isha e brishtë në ato çaste dhe se kisha devijuar nga ai qëndrimi e parimet e mia të forta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Mund të…?” e pyeta paksa e ardhur në vete. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Zonje, unë nuk jam profet! Por e thëmë se nga kjo gjëndje shëndetësore, nga emfizmi, po ndaloj ku është, nuk mund të vdes Ama...e merni me mendje… Varët nga fuqia rezistuese e organizmit të tij, ilaçrat. Smundem të përcaktoj datë të saktë të jeteses.,…ndofta shumë vite. Ndofta…por duhanin t’a ndërprerë që tani!” e tha doktori me rutinë mjeku.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Atëherë, fare e revoltuar nga gjëndja, do thoja e çakërdisur, iu drejtova me pyetje doktorit me dridhje, fare pa vend dhe paksa e humbur:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Do mujshit të ma thonit: ç’mallkim është ky? Ç’faj pata! Patem!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai u step nga habia. Në një çast e mori për zemër sikur të fajësuar, por më pas e kuptoj revolten se kujt i drejtohet dhe ma këtheu ftohtë e me keqardhje: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Jo Zonjë. Askush nuk është i mallkuar e as që ka fajë. Punë fati është kjo!E pakëndëshme por e natyrshme e jetes! Ajo nuk është një aheng i pasosur. Mos t’ju ha ndërgjegje për këte…!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Në raport shkrova se ka një emfizëm. Ja këtu e kini listen e ilaçrave. Në rast krize ndërhyrni me oksigjen. Gjithnjë! Pale, pas kësaj…Po pati ndonjë ndryshim a ngulfatje, ta sillni këtu sa më parë” e tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Thirri pastaj tim burrë, e roku nga dora duke i thënë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Prof. Dilo, i fortë jeni ju. Gjen i qëndrueshem”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Duke u përshëndetur dyanshëm dhe tek na percolli nga respekti deri tek dera, dolem nga ordinanca…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">E shihni z.Rremo se në ç’rrugë eci fati jonë. Dilo! Komshiu i një sjelljeje prej zotëriu! Që ishte: ëngjëlli, tutkuni, hedonisti i fshehur, sarkastiku, mësuesi i respektuar i tërë atyre gjeneratave, adhuruesi dhe mbrojtësi i ozonit të këtij qyteti që deshi të mbaj në traditën por të ndryshuar-diç nga orienti diç nga oksidenti por t’a moderoj. Ate të paren për kënaqësinë e vetë të dyten i detyruar nga koha. Dhe epitete të tjera. Burri i një gruaje të quajtur Ema që duke kuptuar jeten, lirinë dhe të tërat në mënyren e vetë, deshi të jetë e devoçme, e lirë dhe e lumtur. Ema që u rebelua në kundërshtim të ndrydhjes së ndjesive dhe krijimin e një fryme krijuese.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por, z. Rremo, koha e varrimit po afron. Po afron dhe çasti kur secili do bëjë ate që ia thot mendje e vetë, e Dilo sikur duam ne. Ky dhe përsëgjalli vepronte sikur donim ne apo jo! Për të keq ose për të mire Nëse ka në jetë një kategorizim të kulluar të këtillë. ..Tani, më ka mbetur aqë kohë dhe aqë hapësirë jete t’ë rrëfej fundin sa për t’mos e lënë cub rrëfimin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Znj. Ema u ngritë nga vendi dhe duke kërkuar të falur nga z.Rremo, veçsa hapi deren e dhomes pastaj pak fare të korridorit dhe nga aty, në oborr pau se ishin mbledhur shumë të ardhur në nderim të personit të Dilos.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Këtheu ku ishte më parë dhe gjetë z. Rremo po në atë pozitë por në kujtime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Tashmë ishin mbledhur shumë përcjellës…” ia tha pasi u ul ku ishte më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Shoh z. Rremo-vazhdoj ajo- se jeni zhytur thellë në vete dhe e përfytyroj se ngreni gjëndje në të cilat do keni tjera kundrime. Tanimë nuk jeni ai që ishit. Do vlerësoni ndryshe njerëzit, gjërat, jeten. Çështje e mundësisë se njeriut kjo…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por, unë dhe për një kohë të shkurtër, do ju mbajë të lidhur për rrëfimin tim. Durim! Aty jemi: perdja sa s’ka rënë, kurse ju syhapur pritni se ç’do ndodhë me kryepersonazhet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Patjetër, patjetër” ia këtheu z. Rremo, tashmë i skuqur në fytyr dhe i mendueshem pikërisht sikur ia tha z. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Pas kësaj si i therrur u ngritë në këmbë, i trullosur për çastin, bëri një hap drejtë kufomes së Dilos, u këthye nga dera e hyrjes, u nis, sikur donte të dilte dhe u këthye ku ishte më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Jam i hutuar fare! Ato vërshëllimet e shumë gjëndjeve përnjëherë, e ato të kundërta midis vetes…” e tha pasi u ul.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Oo, z. Rremo. Tek ju kjo është ndjesi e çastit. Ia dilni ju. Po a nuk nxorret mësime nga siguracionet? Ju ecni stazave të sigurta!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Më trajtoni sikur nuk e mendova”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Po,po. Por jo me nënvlerësime!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por, do vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Sigurova paisjet për inhalim, ilaçrat. Sa ndodhte vështirsimi në frymëmarje, i ngjitja inhalimin. Ilaçrat. E ai më shikonte me aqë keqardhje si një figur e mekur. Kohëpaskohe më jipte shënjë me tundje koke se gjëndja po përkeqësohet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Ema…ma thonte me sy të sharuar në gropza ,,një, dhe vetëm një është nyje që lidhë gjërat, po ti e di”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Tamam..Për këte dhe mendoj”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Shumë herë jam pyetur, nëse dyshimet tona bëjnë gjëndjet të vështira apo e kundërta” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek e vëreja në gjëndje të tillë dhe duke ia njohur teket në rregullin e shtëpisë, tashmë e pranova që këte detyrë t’a përmbaroj vetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Çilimat, ka kohë që nuk ishin pastruar dhe jipnin një pamje shkujdesie. Nuk e duronim as ai e as unë. Një dite vjeshte që çuditërisht kishte marë me diell të fortë, mora vendim që në banjon-ju e dini- është e madhe për një banjo, të laj çilimin e sallonit sikur i thonim me term monderne dhomes së ndejes. Ishte e lehtë të bartet nga salloni tek banjo dhe këte lehtësisht e bëra. Tek kaloja korridorit, mu në podestin e shkallëve të para, në një shkallë ishte ulur Dilo-shihej-shumë i brengosur dhe nga aty, ashtu paksa i tmerruar, me fytyren të paruar gri, ma tha: Ema, Ema! E përse…E përse…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Më duket se do e mujë punën” ia përgjigja në mënyrë sa për të besuar ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ai u ngritë, me vështirësi u mblodhë dhe kur zu të hip në kat për tek dhoma e vetë e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Ema, Ema. Eh, Ema. Ema dhe vetëm Ema”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Unë tërhoqa zvarrë çilimin e futa në banjo dhe e shtriva. Nisa t’a pastroj me furçen dhe shpëlaj më shumë herë me ujin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kur përfundova me larjen, desha ta vë në akcesor të ballkonit për t’u tharë. Eeeh. Ky ishte ai veprimi fatal që devijoj gjërat nga dëshira e parashikimi. Një vlerësim fatalisht i gabuar! Tërhoqa zvarrë çilimin tashmë të rënduar tej mundësive të mija dhe, në përpjekje ta vë mbi akcesor, ndodhi ajo…Abortova. Si një yll që shndëritë në qiell e humbët papritur në gjithësi, u fik ëmdërra, shpresa! Mortaja do shkaktone më pak pasoja. Përplasi për vdekje të ardhmën, dashurinë, ëndërrat, vetëbesimin. Gjithëçka.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ashtu e përgjakur, me forcën e fundit, që tragjiken t’a ndaj me te, memzi hipa shkallëve, u futa në dhomën e tij derisa ai qëndronte ulur dhe gadi përmbysur në krevat dhe sa eca një hapdy më pau:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, E dija që moti këte! Mori fund jeta! Gjithëçka” dhe tek e mbërtheu asfiksi, ra për dysheme. Mu duk se vdiq! Isha e hutuar! Ç’të bëjë më parë? Të mirem me fetusin e vdekur, me veten të shqetësuar deri në çmendi, me burrin që po vdes!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ky z. Rremo ishte kulmi i tërë atyre që ndodhen para kësaj. Se si, pavërejtshem, disi nën tokë, pa bubullimen shurdhonjëse që dinin të kishin ecnin gjërat, e ne reagonim vaktë, butë. Im burrë se ishte në natyren e tij, e unë nga mendjelartësia.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Më pas, gjërat sikur ranë në vendin e vetë. Unë mora veten në kuptimin fizik-shpirtëror me një plagë të rëndë, e im burrë, pasi njëherë, tek ishim vetem në dhomën ku tani përherëshem qëndronte, e tha me një ndjesi tragjike ,, tani përfundimisht hyri vdekja tek ne dhe s’ka kush e jeton jeten” dhe ra pothuajse në heshtje të përherëshme. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Me atë gjëndje shëndetësore, rrallëherë të ndryshuar dhe ate për ndonjë çast, nën përkujdesjen mjeksërore dhe timen, i thyer por me besim tek i Gjithëpushtetshmi, mbërrijti deri në mëngjesin e sotem…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,, Interesante! Shumë interesante! “ ndërhyri z. Rremo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Tani shoh se si gjërat lidhen dhe kushtëzohen njëra nga tjetra kurse njeriu është vetëm një çip që i përçon ato. Edhe atëherë kur në vetbesim individualizon personin e vetë dhe e trajton të mëvetësishem” aludoj ai në vetëveten sa për shfajësim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kurse znj. Ema ia këtheu:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">,,Mos doni të thoni se njeriu është qenie idiotike? Nëse po atëherë të tëren që e rrëfeva është një humor pa shije. Një maskara kurse aktorët pa karakter! Shtiren të lënduar”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tek dialogonin kështu, z. Ema i sillej nëpër mendje e motra e Dilos dhe paksa habitej me vonesen e saj, anise ajo vinte nga qytet tjetër. Nuk ishte e sigurtë nëse Dona kishte mësuar për rastin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Por Dona, tashmë e kishte mësuar për vdekjen e të vëllait. Ç’është e vërteta, ajo e kishte ditur se kjo do ndodhte por, ndonjëherë, ngaqë kishte ate më të afërmin që kurr i kishin vdekur prindërit, dëshironte e lutej në vete t’a mbijetoj sëmuarjen dhe, disi çuditërisht besonte se do ndodhte kjo…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Lajmin kishte marë nga Jameni i cili ia kishte kumtuar me shumë keqardhje dhe me ate: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Dona… e di…Si t’a them…Adili..”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kurse Dona si në vajë ia kishte thënë ate që donte për t’ia thenë ai: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Z. Jamen… e mar nëpër mend…Dili im i dëshirit……u fik” pastaj kishte këqyrë bashkëshortin e shtangur, e nemitur, por pa lot. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Dona…ngushllime! Sëmuarje e tij ishte më e rëndë se fuqi e tij…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo ishte tërhequr në dhomën e mysafirëve, ishte ulur në fotele, kishte vënë kokën mbi doren e djathtë dhe, se çfarë mendonte…Bashkëshorti Luli i kishte shkuar pas, ia kishte vënë doren mbi supe-gjatë, por nuk i kishte folur. Ç’t’i thoshte?Kishte mbetur fikall vetëm! Në kohen kur pritte të mbijetoj sëpaku nëpërmjet trashigimtarit, ai mbeti dhe pa te. Kur i ardhi në mendje Ema, pa mundur të mbërthej personin e saj të plotë, u hamendësua paksa dhe përfundoj me mendimin për te: ,,Ajo…ishte vetem një fantazmë! Një fantazmë e adhuruar çmendurisht!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Tani mbërrijti tek shtëpia e të vëllait, pagoj taksinë dhe paksa me rrëmbim dhe e përlotur më bashkëshortin pas dhe një kalama të bukur 12-13 vjeç përdore, u futen në oborrin e shtëpisë, kurse turma zu të ndahet në dy anë sa për të kaluar ata.I doli përpara Drejtori i Arsimit dhe tek e përshëndeti butësisht ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“ Humbje e madhe! Tragjike! Ngushllime znj. Dona. E dini… ndonjëherë vështirë shpiegohen gjërat… ashtu…Dili…nuk ishte i tillë sa të iku kështu po…” nuk përfundoj mendimin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Flm. Për fjalën e mire…” ia këtheu Dona dhe i rrodhen lotet aqë sa nuk mundi të vazhdoj. Drejtori e kuptoj, të tjerët që tashmë ishin në një numër më të madh e panë, nga distancë me fytyren e dhimbësur i shprehnin keqardhjen por nuk afronin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Dona nuk foli asgjë. Me lëvizje koke i përshëndeti e falenderoj dhe hyri me shpejtësi në dhomë ku ishte kufomë e të vëllait, ndaloj sa bëri një hap, këqyri Ema-n pastaj z.Rremo-n disi me neveri bëri një lëvizje koke në vend të përshëndetjes, e më pas, vajti ke trup i vdekur i të vëllait. I zbuloj fytyren dhe, pasi dhe njëherë këqyri ata të dy, zu t’i flas: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Loni, ky ishte Dajë yti e vëllai im! Mbetem pa te! Pa dashurinë e çiltër të tij! Ta përqafojmë…” dhe njëherë Dona pastaj i biri me lot i bënë një përqafim të butë, kurse Luli i kaloj me doren përmbi fytyr. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">I rrodhen dhe disa lot e vazhdoj më pas:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">” Eh Zoti? Ç’deshi të thot që të mori? Ishte e drejtë kjo?! “ pyette tek shikonte kufomen e me doren e djathtë mbi ballin e tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ç’është drejtësia?! Ka të tillë! Ndofta në ato ecjet sekrete të jetes, ishte kjo faza e padrejtësive, e diskriminimit! Po ti…ti….përse të jetosh në atë fazë!? Përse nuk të dha ate që deshe sëpaku?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Heshti por akoma këqyrte fytyren e tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Z. Rremo që tashmë ishte ngritur në këmbë nga respekti, ashtu i skuqur, me dy mendje nëse do i pranoj Dona t’i flas, më në fund vendosi e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Zonja Dona. Kuptoj momentin Tuaj. Ju lutem të pranoni ngushllimet e mija!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo këtheu kokën, e shikoj më gjatë dhe mbërrijti t’ia thot:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Ngushllimet?! Për njeriun që e vranë moralismat që duhej t’a ruanin! Përse ky ters?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Kujt i solli një të mire? Kujt?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Znj. Ema vetem vëzhgonte dhe pritte nëse do e therrë Dona me ndonjë fjalë a alusion.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">”Dona…ngushllime” ashtu në këmbë si kur hyra Dona, ia tha me shumë maturi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Ajo njësoj këtheu kokën e këqyri më gjatë sikur mendohej nëse t’ia thot: akuzen sikur herave tjera, apo faljen si shenjë se kishte ndërruar mendje tek kishte përthekuar storien të plotë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Flm. Kjo…dhe zu të dnesë…kjo…” dhe pa mundur të nxjerrë fjalet nga vaji, u skajua nga një anë, pastaj rrëmbimthi vajti tek kufoma e të vëllait i ra përmbi dhe zu të flas: ,,përse një hidhërim sa një jetë. Përse?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Në rrënkimin e saj, zunë të qajnë të gjithë, kurse Loni iu lidhë për trupi të ëmes dhe në vajë zu ta përqafoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Ajo u këthye ku ishte më parë dhe vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Kjo, nuk është vdekje! Është tragjedi! U qëllua në zemer një shenjtëri. Një padrejtësi e pashpieguar!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Pas kësaj, ia behu dhe z. Jameni dhe ashtu thuaja i pakontroll i tëri në lot u duarpërduar me secilin dhe memzi arriti t’ua thot ,,ngushllime”. Kur i ardhi rradha z. Ema, zu aqë të qajë sa, memzi nxuarr nga goja: ,,Më la…Ema, më la Dilo. Ç’shok…ç’shok që e kisha” dhe tek me vështirësi tha ,,më falni” doli nga dhoma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Sa doli ai dhe kur shikonin Dona-n, hyri zyrtari i varrimit dhe iu drejtua njësoj ftoftë sikur heren e parë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Zonja Ema. Ne jemi në gadishmëri. Do nisemi…si thoni”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Po zambakët…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Të gjithat sikur i dashtet Ju”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, E makina…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Po, po. Ajo e zeza e gjata. Ka shumnë kurora…po ua kemi gjetur vendin”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Pasi u moren vesh për nisjen, zyrtari thirri zyrtarët e tjerë, sollën arkivolin të zbukuruar me gjethe ari dhe me shumë kujdes vendosen kufomen në te.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Mos e mbyllë!”: urdhëroj znj. Ema dhe iu drejtua njëherë kufomes e më pas të gjithëve prezent:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Shihe Dilo dhe njëherë dhomen ku relaksoheshim nga shqetësimet, kur përjetonim caste gëzimi, kur liroheshim nga gënjeshtrat dhe rikëthenim besimin! E unë …? Unë burri im, do jem me ty, do të shoh në tejjeten. Përherë! E një dite kur të të vij në atë jetë, do jetojmë në dashuri amshueshëm! Pa dyshime!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">E përqafoj dhe njëherë tek i rrodhen ca lot dhe pastaj ua tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Mbylleni.!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Ata e mbyllen pasi më parë e hapen deren e dhomës, katër nga ata e kapën për hallkat e qivurit dhe dolen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Doli dhe Dona me bashkëshortin dhe të birin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Doli dhe z. Rremo kurse, sikur t’a përcjellte ate, dhe z. Ema pas tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Turma hapi rrugen nëpër të cilën kaluan sëpari Dona me familjen e vetë, pastaj Ema me z. Rremo dhe pas tyre turma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Nëpër derën e makines që e hapi zyrtari, s’pari hyri Dona me familjen e vetë, kurse mu para makines u ndal znj. Ema me z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Zoti Rremo. Ardhi ai çasti: unë në kërkim për të mësuar për personin nëpër të kaluaren e Ju në kërkim të personit në të ardhmën. Ka një teori që dy persona të dy kohërave që përjashtohen pa pishman njëra nga tjetra, të bashkohen? Ndofta, në fenomenin e siguracioneve-ashtu fare në thellësi, ka ndonjë formulë që pranon puçjen. Ndofta…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Zonja Ema. E kuptoj dhimbjen Tuaj dhe dua t’ju ngushlloj. Kuptoj dhe ndjesitë që shkaktoj rasti. Por, vënie anash të arsyes si një gjyq i drejtë, e kalon personin në vuajtje sketerrike. Dhe, mos pandehni se do kini dhe një jetë! Është një ilusion bestytesh ky!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Z. Rremo, unë adhuroj moralismat e të moralshmit, kurse ju, jeni i siguracioneve. Pragmatik! I kohes. Nga kjo, me këte makinë me kufomen e tim burrë brënda, po nisem të vuaj jeten time, kurse ju…ju…gëzojeni tuajen”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Z. Rremo mbetë i stepur nga vendosmëria e znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">Ajo i zgjati me ngadalë dorën, ky ia mbërtheu dhe pasi u përshëndeten, znj. Ema hyri në makinë dhe para se të mbylli deren ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,,Eeh, se si g jërat duken përnjëherë ndryshe nga i shihnim!” dhe, tek mbyllte makinen ia tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Lamtumirë Komshi Rremo”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">,, Mirëupafshim Ema” ia këtheu dhe ia lëvizte qetë gishtat. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823;">18.01.2016 <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-151338893736575842019-09-25T14:21:00.000-07:002019-09-25T14:24:50.224-07:00Fantazma! Diskursi i saj me fotografi në krah të Udhëheqësit<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKIIKEdcZBT7mXPMI5N36NHNLGKlqmZfwFI1mL0ld_aVK6KikroCt7sOpyN-sdzuShTX8P7dA9MjcEsFmHVuNI4xgOBMEgD4fag8H3Ij-jaYSCaZHufNQTvyRwairhQTa0ahQP3rvNSJM/s1600/70808879_10157014969076523_7600361611466899456_n.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="724" data-original-width="906" height="255" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjKIIKEdcZBT7mXPMI5N36NHNLGKlqmZfwFI1mL0ld_aVK6KikroCt7sOpyN-sdzuShTX8P7dA9MjcEsFmHVuNI4xgOBMEgD4fag8H3Ij-jaYSCaZHufNQTvyRwairhQTa0ahQP3rvNSJM/s320/70808879_10157014969076523_7600361611466899456_n.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">E njihja një familje me njëmbëdhjetë fëmijë. E dymbëdhjeta lindi në kohën e kafesë së elbit, por kurrë ajo kafe nuk u pi në atë familje, sikurse ndodhte me të tjerat. Atje pihej kafja nëntëqindëshe, dhe jo e jo ajo gjashtëqindëshja. Ama, të gjithë flisnin për një familje të urtë, të dëgjueshme, të respektueshme, edhe pse gjetkë, a diku vesh më vesh shpotazi fjalët kapnin rrëkerëza të tjera. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Punë thashëthemesh! – thoshin, e kanë inat se është nëna Heroinë që ka takuar dhe bërë fotografi me Udhëheqësin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Ndërsa ndodhte kështu, ama, të gjithë habiteshin me disa gjëra që ndodhnin ndryshe në atë familje: fikeshin dritat shpejt edhe pse kishin televizor me ngjyra, visheshin mjaft mirë dhe pse askush prej tyre nuk punonte, por… ama kishin një fotografi të madhe, të vendosur në korridorin e shtëpisë, ku kishin pozuar në të Nëna Heroinë me Udhëheqësin e asaj periudhe. Shtylla e shtëpisë, i Zoti i asaj shtëpie. e kishte merak litërshen e rakisë përditë dhe kështu bashkë me oreksin e saj ditë pas ditësh ai shtoi dhe oreksin e ditëve, orëve dhe minutave të ikjes nga ajo shtëpi e madhe, nga jeta e vet. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Kur e varrosën, të tjerët u mblodhën dhe diskutuan, pastaj me urdhërin e të deleguarve nga Lart mblodhën ndihma për përcjelljen e tij, por ndodhi që u habitën. … dhe ishin të gabuar, kur të Deleguarit u thanë që të mos bënin asnjë fjalë: “Një sy qorr e një vesh shurdhë”. “Nuk mund ta bëjmë hajdute një familje të tillë me Nënën Heroinë në krah të Udhëheqësit” – u mësua vonë të ishte thënë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZLjZYDzpzaipOF9fsS-2xd5bnoIKBeWaIUhSzTZoUxdR1OSyqVkC-j3PWm-1Sy5Jhyphenhyphen9dFPM1OcsyOrOYR9AfCoRZfDu2VDiwjQNP0l6tLOB_1GZOQwdvRjHBa9Aw1p2LjVPmCWST1_Dg/s1600/70746124_3019209221482750_1993580379780415488_o.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="852" data-original-width="1280" height="213" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjZLjZYDzpzaipOF9fsS-2xd5bnoIKBeWaIUhSzTZoUxdR1OSyqVkC-j3PWm-1Sy5Jhyphenhyphen9dFPM1OcsyOrOYR9AfCoRZfDu2VDiwjQNP0l6tLOB_1GZOQwdvRjHBa9Aw1p2LjVPmCWST1_Dg/s320/70746124_3019209221482750_1993580379780415488_o.jpg" width="320" /></a><span style="font-family: "times new roman" , serif;">Në atë familje nuk mungonte asgjë. Nuk mungonin as patatet, as fasulja, as… dhe të gjitha të vjedhura natën kur atje fikeshin dritat. Ndaj dhe gjatë varrimit, sikurse ndodhte në mjaft raste, folën Kryetari i Këshillit të Bashkuar, Sekretari i Byrosë së Partisë, e mjaft të tjerë dhe në ballë të varimit e deri në përcjelljen në banesën e fundit e shoqëronte kortezhin fotografia e Nënës Heroinë me Udhëheqësin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Në atë kohë ndoshta kjo fotografi e kishte një arsye. Vonë, sapo kishte ardhur Pluralizmi, atë fotografi, sikurse u tha, vetë fëmijët e Nënës Heroinë, ia kishin lidhur një maceje dhe e shëtisnin nëpër udhë, duke tërbuar macen e gjorë. Pas disa vitesh të tjera në një nga Televizionet Publike, tre a katër fëmijë tashmë të rritur nga ajo familje, e quanin publikisht nënën e tyre “K….” dhe kërkonin që t’u bëhej ADN-ja se nuk e kishin pasur baba, atë që njihej në dokumentat zyrtare. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Dikush që e kishte parë këtë emision dje më tregoi një mesele tjetër… Pastaj diku në rrjetet sociale më bëri paralele me disa foto të tjera. U mundova t’i them se nuk kishin lidhje. Këto foto nuk janë … <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Por ende pa e mbaruar unë fotografinë ai me plot nervozizëm më tha: “Janë e njëjta familje. Nëna e tyre ishte Heroinë… Kanë privilegjin e saj dhe këto fotot me Udhëheqësa janë të ngjashme… Nëse nuk do ta kuptosh…., puna jote”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Eh, mirë i thashë. Puna ime. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Pakuptimtë? E Pakuptimtë?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Edhe nëse këto foto e bëjnë tani të pakuptimtën ende, vetëm sarkazmën dhe ironinë që nis në Tiranë e mbaron në Prishtinë nuk mund ta lënë në mëdyshje, ajo që mbetet për tu gëzuar është se këto foto përditë e më shumë po vjedhin nga ditët tona të jetës, dhe jo më fasulet dhe patatet e kooperativës. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Sot kjo fotografi ka lindur me gaz!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Si ditën kur u takuan për herë të parë. Por çfarë dobie ka një fotografi nëse vazhdon të dhemb? Frymë larg në rrjedhën e saj, larg në rrjedhën e ngjarjeve. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Përgjigjja është e paqartë. Gjithmonë e paqartë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Por një gjë është e qartë, gjuha e këtyre fotografive: “Edhe nëse fundosem edhe më thellë në përqafimin e dhimbjes, do të kujtoj dritën e ditëve më të mira”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">“Ore zotëri nuk dashke ta kuptosh? Kjo nuk është asgjë! Vjedhja është tashmë ilaç me fotografi… ndaj duhen këto fotografi në Facebook …” Pastaj ka zëra se… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Se çfarë? Zëra, more zëra..., që askush nuk përgjigjet. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Ato zëra… Po zërat nga jashtë janë pozitive.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Po, kush do të përgjigjet për zërat nga brenda?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman" , serif;">Fantazma! – i them. Të paktën fantazma e natës po na çon në gjumë. Të paktën ajo nuk ka pse të vdesë në një ëndërr. Ëndrra që u copëtua shumë kohë më parë…<o:p></o:p></span></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-37660116807108105502019-09-25T14:14:00.002-07:002019-09-25T14:14:27.888-07:00DJEMTË E PODGURIT, DO TA MBAJN’ BAJRAKUN!<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span lang="SQ">Kadri Tarelli shkruan:<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 14pt;">DJEMTË E PODGURIT, DO TA MBAJN’ BAJRAKUN!<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><i><span lang="SQ">Baladë kushtuar luftëtarit Bajram Sali Gashi, “Dëshmor i Kombit” <o:p></o:p></span></i></b></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">O Bajram Salihi, nga familja Gashi!<b><i><u><sup></sup></u></i><u><sup>1</sup></u></b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Mësues e drejtor, të pat Shënavlashi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Moshë djalërie, i pjekur në mend,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Nëpër oda burrash, ti mbaje kuvend.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Për shkoll’ e mësim, s’ t’u dhimb pasuria,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Sytë te vocërrakët, në mend shqiptaria. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">- Shqip mësoni djem, gjuhë dhe dituri!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Se janë rreze drite, për komb dhe liri.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Mik, poet Lazgushin, prite dhe përcolle,<b><u><sup>2</sup></u></b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Në çdo shtëpi fshati, në çdo prag kasolle.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Mësues Haki Taha, erdh bashkë me ty,<b><u><sup>3</sup></u></b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Kosova dhe lufta, ju mori të dy.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Gjak i Ulqinakut, nga Durrësi thërret: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Lufto për Atdhe dhe në luft’ me mbet! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Nëna ju mëkoi, me ëndërr bashkimi,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Kosova jep kushtrim: bini hasmit, bini!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Armët brezit ngjeshe, si burrat qëmoti,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">shqiponjën mbi krye, flamur Kastrioti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Mali t’u bë strehë, përballë një ushtri,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">A dorëzohet trimi, kur vdes për liri?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Zjarr po ndizet bjeshka, gjëmon gjyle topi,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Nan’ e gru’ burrnesha, syrit ngriu loti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Mos pikojë dhimbja, mos dridhet qerpiku,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Burrat nuk vajtohen! Na njeh mir’ armiku.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">-Vëllezër! Un’ për Kosov’, sot po e fal gjakun!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Se djemt’ e Podgurit, do ta mbajn’ bajrakun!<b><u><sup>4</sup></u></b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Çka thotë Sali Rama e bab’ Ram Alia,<b><u><sup>5</sup></u></b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">-Kosova asht’ e jona! Ç’do këtu Serbia?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Hero Bajram Gashi, o Bajram lavdia!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Të kujton Istogu, të nderon Shqipnia,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Vitet rrodhën lumë, mes nesh je i gjallë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="SQ">Me plisin mbi krye, sikur ishe djalë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: medium; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 10pt;">Shënim: <o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;">
<!--[if !supportLists]--><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="SQ" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-font-family: "Bookman Old Style"; mso-fareast-font-family: "Bookman Old Style";"><span style="mso-list: Ignore;">1.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span></b><!--[endif]--><b><span lang="SQ" style="font-size: 10pt;">Bajram Sali Gashi është dekoruar “Dëshmor i Kombit”. Tiranë 1994.<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;">
<!--[if !supportLists]--><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="SQ" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-font-family: "Bookman Old Style"; mso-fareast-font-family: "Bookman Old Style";"><span style="mso-list: Ignore;">2.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span></b><!--[endif]--><b><span lang="SQ" style="font-size: 10pt;">Poeti lirik Lazgush Poradeci.<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;">
<!--[if !supportLists]--><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="SQ" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-font-family: "Bookman Old Style"; mso-fareast-font-family: "Bookman Old Style";"><span style="mso-list: Ignore;">3.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span></b><!--[endif]--><b><span lang="SQ" style="font-size: 10pt;">Haki Taha, autori i atentatit ndaj Miladin Popoviçit. 1945<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;">
<!--[if !supportLists]--><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="SQ" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-font-family: "Bookman Old Style"; mso-fareast-font-family: "Bookman Old Style";"><span style="mso-list: Ignore;">4.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span></b><!--[endif]--><b><span lang="SQ" style="font-size: 10pt;">Podguri, krahinë e Kosovës, me qendër qytetin e Istogut<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; text-align: justify; text-indent: -18.0pt;">
<!--[if !supportLists]--><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="SQ" style="font-size: 10.0pt; mso-bidi-font-family: "Bookman Old Style"; mso-fareast-font-family: "Bookman Old Style";"><span style="mso-list: Ignore;">5.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span></b><!--[endif]--><b><span lang="SQ" style="font-size: 10pt;">Bajram Sali Gashi dhe at e bir, Ram Alia e Sali Rama, ranë në luftë kundër ushtrisë serbe, në Mars 1945.<o:p></o:p></span></b></div>
<style class="WebKit-mso-list-quirks-style">
<!--
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin-top:0cm;
margin-right:0cm;
margin-bottom:10.0pt;
margin-left:0cm;
line-height:115%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Bookman Old Style",serif;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-ansi-language:SQ;
mso-fareast-language:EN-US;}
p.MsoNoSpacing, li.MsoNoSpacing, div.MsoNoSpacing
{mso-style-priority:1;
mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:12.0pt;
font-family:"Bookman Old Style",serif;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-ansi-language:SQ;
mso-fareast-language:EN-US;}
.MsoChpDefault
{mso-style-type:export-only;
mso-default-props:yes;
font-size:10.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;
font-family:"Bookman Old Style",serif;
mso-ascii-font-family:"Bookman Old Style";
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-hansi-font-family:"Bookman Old Style";}
@page WordSection1
{size:595.3pt 841.9pt;
margin:27.0pt 72.0pt 72.0pt 72.0pt;
mso-header-margin:36.0pt;
mso-footer-margin:36.0pt;
mso-paper-source:0;}
div.WordSection1
{page:WordSection1;}
/* List Definitions */
@list l0
{mso-list-id:948439535;
mso-list-type:hybrid;
mso-list-template-ids:-1415690744 68943887 68943897 68943899 68943887 68943897 68943899 68943887 68943897 68943899;}
@list l0:level1
{mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level2
{mso-level-number-format:alpha-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level3
{mso-level-number-format:roman-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:right;
text-indent:-9.0pt;}
@list l0:level4
{mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level5
{mso-level-number-format:alpha-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level6
{mso-level-number-format:roman-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:right;
text-indent:-9.0pt;}
@list l0:level7
{mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level8
{mso-level-number-format:alpha-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level9
{mso-level-number-format:roman-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:right;
text-indent:-9.0pt;}
-->
</style><br />
<div class="MsoNoSpacing" style="font-size: medium;">
<br /></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-52705258715568904832019-09-25T14:09:00.002-07:002019-09-25T14:09:59.227-07:00THOMA DHIMITËR NINIA<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div align="center" class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;">
<br /></div>
<div align="center" class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;">
<span lang="SQ" style="font-size: 14pt;">(Fotografi i parë në Vlorë)</span></div>
<div align="center" class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;">
<span lang="SQ" style="font-size: 14pt;">Nga Luan Çipi</span></div>
<div align="center" class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: center;">
<br /></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Thoma Ninia, ka lindur më 14 Shtator 1896 në lagjen Varosh të qytetit të Vlorës, në një familje të hershme qytetare zejtare dhe ka vdekur po në Vlorë, në lagjen Kume Skelë, më 16 Qershor 1973. Babai i tij Dhimitri dhe e ëma Sofija, jetonin të lumtur dhe të gëzuar me 5 fëmijët e tyre (katër djem dhe një vajzë), ku Thomai ishte i parafundit. Familja tradicionalisht trashëgoi profesionin e këpucarit, ku siguronin me punë një jetesë normale e pa shqetësime.</span></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Thomai ndoqi Shkollën Ruzhdie turke dhe më pas Shkollën Tregtare të qytetit dhe në vazhdim, veç turqishtes, mësoi dhe shqip, italisht e greqisht dhe qysh fëmijë, veç profesionin këpucar, trashëguar nga babai, kish pasion edhe fotografinë, që më vonë u b</span><span lang="SQ" style="font-family: Sylfaen, serif; font-size: 14pt;">ë</span><span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> profesioni bazë jetik për të dhe për familjen e tij. Ai, pati fatin që herët, në vitin 1915, të njihet, miqësohet dhe të përfitojë njohuri të thelluara për fotografinë, prej Gegë Marubit, nga familja e famshme shkodrane e fotografisë, ardhur me filialin e tij, të hapur në qytetin e Vlorës, me të cilin u miqësua familjarisht dhe bashkëpunoi e përfitoj siguri e kompetencë profesionale. Ata, së bashku me Marubin, ngritën n</span><span lang="SQ" style="font-family: Sylfaen, serif; font-size: 14pt;">ë</span><span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;"> mesin e qytetit të Vlorës, në një pozicion dominues, një studio të përbashkët fotografike, që ka fiksuar në blic, gjurmë të rëndësishëm historike e qytetare. Kjo studio fotografike, që u trashëgua shpejt personalisht nga Thoma Ninia, ka funksionuar pa ndërprerje me sukses, në Kohën e Zogut dhe gjatë Okupacionit Italian e Gjerman e deri pas Çlirimit, kur stafeta ju dorëzua birit të vetë, Stiliano Thoma Ninia, (Noja) së bashku me kunatin e tij Vangjel Dhjaku, i cili nuk e arriti çlirimin e vendit, sepse u ndikua nga lëvizja komuniste dhe doli malit për liri.</span></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Thoma Ninia, njihet kështu pa mëdyshje, si themeluesi i traditës për fotografim dhe pionieri i fotografisë në qytetin e Vlorës. Ai ka meritën e padiskutueshme të fiksimit të përjetshëm të personave dhe pamjeve të rëndësishme historike e jetësore, duke përfshirë ngjarjet e papërsëritshme të varrimit të Ismail Qemal Beut në Kaninë, e më pas në Vlorë, ceremoninë e varrimit të patriotit Avni Rustemi në Vlorë, pamje të objekteve me rëndësi historike si të Sahatit dhe Merkatos së qytetit, Prefekturës, Sheshit të Flamurit, Portit Detar, Bregdetit, Ujit të Ftohtë, si dhe figura atdhetarësh, heronjsh e dëshmorësh, çeta luftëtarësh, dijetarësh e besimtarësh. </span></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">(Aq i veçantë ishte si profesionist, fotografi Thoma Ninia, sa u përzgjodh nga vet mbreti Zog, për të shoqëruar në fotografim motrat e tij, që vizituan qytetin e Vlorës dhe rrethinat e tij).</span></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Thoma Ninia përmendet edhe për figurën e tij korrekte, të ndershme e të besuar, për ngrohtësinë njerëzore dhe për humorin e optimizmin e tij me një shoqëri të gjerë e të zgjedhur vlonjatësh dhe më tej, nga mbarë vendi. Nuk është rastësi fakti domethënës që Thoma Ninia të zgjidhet, për një kohë të gjatë, nga viti 1937 deri në vitin 1944, si Kryeplak i lagjes Skelë, duke gëzuar dashurinë, privilegjin e drejtuesit dhe respektin popullor, përfshirë këtu edhe periudhën e trazuar të Luftës Nacional Çlirimtare, kur ai u dallua dhe si antifashist. Në periudhën e Okupacionit Gjerman, Thoma Ninia ra në sy për veprimtarinë e tij atdhetare, ndaj edhe u burgos e internua, paçka se shpëtoi, fal përpjekjeve të tij personale dhe të shokëve të tij dashamirës. Ai u detyrua të largohet nga qyteti dhe të strehohet në Labëri, duke e fshehur edhe emrin me pseudonim lufte.</span></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Pas Çirimit, krahas punëve të tjera të traditës familjare,Thoma Ninia, nuk e harroi profesionin e tij të fotografit, duke aktivizuar, fillimisht djalin e tij Stiliano dhe më pas nipin Dhimitri, si edhe shokë e miq të tij të aftë në këtë profesion si Niko Papajorgjin, Janaq Derollin, Beniamin Rrapi etj. dhe midis tyre, specialistin e talentuar, Skënder Damini, që më pas ndoqi traditat e tij dhe mori në dorë krejt studion, me shumë gjurmë e sukses.</span></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Thoma Ninia, ishte njëkohësisht një prind i mirë në një familje numeroze, që rriti dhe edukoi me ndershmëri e me përkushtim katër vajza dhe tri djem punëtorë, nëpunës, mësues e drejtues dhe midis tyre shokun tim të respektuar Llazar Ninia, që drejtoi për disa vite me sukses në Vlorë, Parkun Automobilistik, një nga ndërmarrjet më të mëdha e gjurmëlënëse në vend.</span></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Janë këto figura madhore, të tillë si Thoma Ninia, me kontribut të shquar shoqëror e atdhetar, pjesëtar aktiv të historisë së qytetit të Vlorës, që duhen kujtuar e nderuar kohë pas kohë. Do ishte mirë dhe në nderin e vlonjatëve, që edhe të çmohen e të dekorohen, deri të përjetësohen me emra të rrugëve të qytetit të Vlorës, për të ngelur të pavdekshëm. Në mbyllje, do shtoja: “Kur në qyteti e Vlorës ka me dhjetëra rrugë që kanë emra deri të huajsh të rëndomtë, e të personave të tjerë me më pak vlerë, pse duhet të përjashtohet ky birr i shquar, si fotograf i parë dhe kryeplak, që njëkohësisht është qytetar, me origjinë, vendlindje e veprimtari direkt nga qyteti i Vlorës?”</span></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="m_-7261037530962647341ydpfa563691MsoNormal" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: "Helvetica Neue", Helvetica, Arial, sans-serif; font-size: 13px; line-height: normal; margin-bottom: 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt;">Vlorë, më 25 Shtator 2019</span></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-85387280069185123022019-09-25T14:08:00.000-07:002019-09-25T14:08:06.412-07:00Nuk ka moshë dashuria<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<span style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif; font-size: medium;">Nuk ka moshë dashuria<br /> (cikël me poezi)</span><br />
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;">Nga Përparim Hysi</span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;">1.Nuk ka moshë dashuria<br /><br />Nuk ka moshë dashuria<br />(kështu shkruan e flet një plak)<br />Sado ardhur pleqëria,<br />Ende i nxehtë është imi gjak.<br /><br />Shoh një sy e më bie syri<br />Shoh një buzë e goaj lëng<br />Mendja mua hiç s'më hyri<br />Nga"tahmaja" sa s'bëj tëng.<br /><br />Se më del tym nga koka<br />Mendjen dot nuk e mbledh<br />Shkon "ajo" dhe tundet bota<br />Teksa del,syrin ma hedh.</span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;">Po unë "bukën" s'e ha thatë<br />Nisem suelm pas asaj<br />Se unë vetes s'i them"mjaft"<br />Ta mohoj, s'e kam kollaj.</span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;">2.Moj fqinjë e bukur<br /><br />Moj fqinjë e bukur, të lutem të më falësh<br />Nuk është e ndershme dhe nuk ka moral<br />Por ja që nuk mundem,kur me ty përballesh<br />Që sytë të të mos i ngul, me neps si djall!</span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;"><br /></span></div>
<div style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<span style="font-size: medium;">Jo se jam djall,por kam shpirt të brishtë<br />Para së bukurës,sado plak, zë përulem<br />Të lutem, mos m'u zemëro hiç<br />Në më mbetën sytë, falëm të lutem!<br /><br />Fajin eka syri yt i madh dhe me bisht<br />Dhe,tek përballesh me mua, sikur më shpon.<br />Zë më shfaqet nepsi i djalërisë<br />Dhe kur? Në këtë moshë të vonë.</span></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-89818149131525178272019-09-23T22:52:00.002-07:002019-09-23T22:52:33.807-07:00VËLLEZËRIT SALA-OSE NJË “LEGJENDË” NDRYSHE<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">VËLLEZËRIT SALA-OSE NJË “LEGJENDË” NDRYSHE</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">-</span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 700; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Në Amerikë çdo njeri ka shans të shndërrohet në legjendë. Kështu kanë bërë vëllezërit Belushi, apo talente të tjerë në Hollivud me gen shqiptar, por Medi(Majk) dhe Hektor Sala, dy vëllezër nga Mborja e Korçës, provojnë një “legjendë” ndryshe. Ata si një shembull i madh vëllazërisë e mirëkuptimit të pakushtëzuar mes tyre, sikur thonë me zë e shpirt: “Shqiptarë, duajeni shqiptarin”-</span></div>
<b id="docs-internal-guid-87bd3b10-7fff-c158-9ce8-8c54f960198f" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: -webkit-standard; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; orphans: auto; text-align: start; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;"><br /></b>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">I njoh prej gati dy dekadash. Shembulli dhe virtutet e tyre njerëzore, përkushtimi ndaj familjes, prindërve, biznesit dhe klientelës së tyre, janë rrotulluar në mendjen dhe fantazinë time prej vitesh. Më janë dukur vëllezër unikë dhe të pashembullt. Gjithmonë jam përpjekur të shkruaj diçka, për të veçantën e kësaj vëllazërie shqiptare në Amerikë, që më është dukur magjike qysh në takimin e parë, por koha shpesh ka fluturuar… As vetë nuk e di se si, por e mira ikën dhe vjen si dritë e ti rend ta kapësh momentin, por një ditë tjetër troket, e sikur harrohesh pas diellit që sapo lind. Kështu ka ndodhur me Medi (Alias Majk) dhe Hektor Salën në Beloit të shtetit Uiskonsin në SHBA. Ata janë si familje në biznesin e gatimit dhe argëtimit. Njerëz të jashtëzakonshëm. Të dashur, mikpritës, njerëzorë, të dëgjueshëm, pasionantë në biznesin e vet, prindër të devotshëm, bij të mrekullueshëm, të preokupuar për rrjedhat e trazuara të demokracisë në Shqipëri, të gatshëm për të ndihmuar; të gjendshëm në çdo aktivitet të komunitetit shqiptaro-amerikan në Uiskonsin, por mbi të gjitha një “pasqyrë” e palimit e vlerave shqiptare në perëndim. Si pronarë të “Baterfly Club” (Klubi Flutura) në Beloit, fill pasi kalon pik-kufirin Illinois-Uiskonsin, gjen të shtruar një sofër tipike shqiptare. Janë vëllezërit Sala që i japin një gjallëri të veçantë jetës së njerëzve në Beloit dhe shumë më tutje. Kanë kaluar çerekshekullin e jetës së tyre në Amerikë. Erdhën këtu si dy djem beqarë, duke shtrënguar për krahu prindërit e tyre, Xhemal e Fatiko Sala. Çfarë do bënin në SHBA? Pa shkollë të lartë. Pa gjuhë. Pa ndonjë aftësi konkuruese, por me dëshira pa kufi për të punuar. Kureshtarë në kulm, të etur për të mësuar “kthinat” e kapitalizmit amerikan, këtij “xhandari ndërkombëtar” siç ua kishte ofruar propaganda socialiste e kohës në Shqipëri, por që ballazi e shihnin si një vend ku jetohet dhe përballon jetën në lirinë e dëshirave të tua…</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Majk dhe Hektor Sala janë një histori e rrallë suksesi në Amerikë,jo thjesht se kanë ngritur një biznes nga zero, jo vetëm sa kanë krijuar një emër të nderuar, jo vetëm se çdo klient kur del nga restoranti u kërkon numurin privat të telefonit për të vijuar miqësinë e nisur rastësisht, por sepse ata duan dhe dëshirojnë të mirën e gjithkujt. Ndryshe nga shumë emigrantë që përpiqen të sforcuar të kapin “kohën e humbur” në Amerikë, përmes përpjekjesh që shpesh kapërcejnë mundësitë e tyre reale , vitet e mundimshme në Shqipëri u kishin mësuar një rrugë tjetër suksesi: trego vetveten. Kjo ka qënë motua e tyre intreguese në Amerikë. Pa sforco dhe thjesht kanë treguar se kush janë. Prej më shumë se dy dekada ata tashmë janë pronarë të suksesshëm të klubit me emrin “Flutura”, në Beloit, Uiskonsin.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Kjo ndërtesë e bukur që brenda të duket si një skenë me kate ku dritat e shumta të ngjasojnë me yjet në qiell, mund të akomodojë brenda hapësirës se vet gati 400 përsona në rreth 10 mijë këmbë katrore së pronës së tyre. Më thonë se është ndërtuar në vitin 1924. Koincidencë e interesante: atëherë kur në Shqipëri përleshej mbretëria me demokracinë. Në ato vite të errëta, as fantazia më e çmendur nuk mund ta mendonte, se një ditë dy vëllezër shqiptarë do të bëheshin pronarë të kësaj ndërtese duke shtruar një sofër të madhe argëtuese në qendër të Amerikës. Kur shqiparët luftonin me njëri-tjetrin nëse duhej demokraci apo mbretëri, Amerika ndërtonte, e si për ironi të fatit, pikërisht këtu, pas afro një shekulli më pas, mblidhen përsëri shqiptarë nga të gjitha viset, takohen me vëllezërit Sala dhe bisedat sërish për Shqipërinë: demokraci apo dikataturë? Por ndryshe nga shembulli i hidhur i realitetit të sotëm shqiptar, tek vëllezërit Sala gjen një mesazh miqësie e paqeje: “Shqiptarë,duajeni shqiptarin”. Falë këtij mesazhi të dalë nga shpirti i tyre shqiptardashës, prej rreth 10 vitesh në qytetin në jug-perëndim të shtetit Illinois, në Rockford është ngritur dhe valvitet flamuri shqiptar tek “Sheshi i paqes”. “Mundëm dhe e bëmë, thotë Hektori, nëse nuk do e bënim ne kush do ta bënte? Nuk mund të qëndroja tek ai shesh duke medituar për paqen në botë, pa praninë e flamurit shqiptar, të atij flamuri që gjithmonë është valvitur për liri, dhe asnjë herë në histori për pushtim apo okupim në Ballkanin e trazuar”. Pronarët e klubit “Flutura” nuk kursyen kohën angazhimin dhe kontributin financiar që Flamuri shqiptar të valvitej në një shesh paqeje në mes të Amerikës. “Na u desh shumë kohë dhe angazhim, shton Mediu, por kur pamë flamurin tonë krah flamujve të tjerë të botës në atë shesh, morëm frymë ndryshe dhe thamë: “Sa mirë bëmë…”</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Medi dhe Hektor Sala kanë ndarë një fat të përbashkët në dekada. Qysh kur ishin në Korçë, shpesh komshinjtë i shikonin si vëllezër binjakë edhe pse nuk ishin të tillë. “Kjo ndodhte sepse ne rrinim gjithmonë bashkë, ku shkonte njëri do ishte tjetri, kujton Mediu (ose Majk siç e thërrasin të gjithë klientët e klubit). Mbaj mend qysh kur ishim nxënës shkolle merrnim pjesë në ekipet mundëse të “Skënderbeut” dhe çdo fitore në mundjet e rastit na afronte me shumë si vëllezër e në Korçë të gjithë na thoshin “Ja, vëllezërit nga Mborja”.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Hektori qesh lehtë ndërsa dëgjon vëllain e madh. Ai ka më shumë për të treguar , por përmbahet. Dëgjon, pastaj kur “shpërthen” të flet pa mbarim.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">“Pse tregon vetëm histori sporti e mundjesh dhe nuk tregon histori xhinsesh”?- ndërhyn ai pasi është siguruar se Mediu (Majk) e ka tjerrë mendimin e vet.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Ata qeshin befas me njëri tjetrin dhe unë mbetem si i gozhduar mes së qeshurës së tyre vëllazërore. U hedh të dyve një vështrim pyetës dhe Hektori vijon:</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">“Kemi qenë familje e persekutuar, Shefqet, jo si juve që ai pushtet ju dha shkollë dhe mundësi. Gjëja më e mirë që mbaj mend nga ato vite është “biznesi i xhinseve” dhe koha e ushtrisë me shokë të mirë, madje një e kam pasur edhe nga fshati jot, siç ishte Fadil Kaftirani”.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Pastaj të dy vëllezërit gati me një gojë më tregojnë aventuarat e tyre për të bërë biznes privat duke nxjerrë të ardhura. Të dy kishin për pasion rrobaqepsinë, ndaj qysh atëhere mezi kishin siguruar një maqinë qepëse dhe qepnin “xhinset e kohës” netëve të vona në Mborje. “Ende qeshim kur e kujtojmë, thotë Mediu. Nuk e di se ç’sillej në Korçë me ato thasë nga importi për uzinën e qelqit, por njerëzit na i sillnin copa- copa dhe ne i qepnim bukur me ca tegela të veçantë, dhe dukeshin tamam si xhinse origjinale. Puna na u shtua aq shumë, saqë klientët duhet të prisnin edhe me javë”.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"> Çfarë kontrasti i skajshëm! Dikur “biznes me copa thasësh”, ndërsa tani pronarë e e shërbëtorë të binzesit të tyre që i ngjan një sofre gjigande shqiptare në qendër të Amerikës. Tërë familja e angazhuar, secili në një pocizion të caktuar dhe përditë të preokupuar që kushdo që futet tek klubi i tyre të kthehet përsëri. Dhe ashtu ndodh. Klubi “Flutura” gumëzhin çdo ditë. Aty vijnë familje për ditlindje, fejesa, bashkime familjare dhe zakonisht fundjavave sikur derdhen gjithë qyteti e rrethinat për t’u shlodhur e shijuar fundjavën, ku këngëtari nga Minnesota Mike Williamson këndon nga këngët e Frank Sinatrës, deri Rock en Roll and çdo preferencë të bujtësve që gjallërojnë klubin argëtues. “Fundjavët e këtueshme janë të papërshkrueshme, më thotë këngëtari nga shteti ku jetoj. Je me fat të flasësh gjuhën e Majkut e Hektorit. Ah sikur edhe unë të mundja ta mësoja …” përfundon disi fajtor këngëtari i lindur në Minesota, të cilin nga e shtuna deri të djelë e gjen aty dhe vetëm aty duke ndezur si fishekzjarr atmosferën e klubit.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">“Ky është biznës i bukur, por i vështirë”- u them vëllezërve.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">“Nuk është e lehtë, por dimë ta bëjmë”, më thotë Hektori që është mjeshtër i gatimeve në kuzhinë.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">“Ne nuk jemi në biznesin e një restoranti të zakonshëm.- më shpjegon, Mediu. Klientët shfaqen këtu vetëm mbasidteve dhe rrinë deri vonë duke ikur me dëshirën që të kthehen sërish. Për ne çdo klient pritet e përcillet si mbret, sepse pa këtë respekt e sjellje, nuk ke biznes”</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Prindërit e tyre vështrojnë qetësisht ecurinë e biznesit dhe jetës së familjes dhe sikur ngazëllehen për realitetin që përjetojnë. “Kurrë nuk kishim menduar se do vinte kjo ditë, por ja , u bë kësmet” thotë duke mos fshehur dot përlotjen Xhemal Sala, babai i dy djemve. Ai është tipiku i një korçari të qetë, të mençur dhe po aq të dashur. I ka kaluar 80-tat por si qiri në këmbë e gjen tek biznesi madje edhe tek “kadillaku” i vet duke shëtitur pafundësinë e Amerikës me të shoqen. Më rrefen vitet e mundimshme të kohës së shkuar, dhe duke i hedhur dorën në sup Fatikos, (Fatiko Sala) bashkëshortes së dekadave, njeriut të vetëm që ka pasur gjithmonë në krah më thotë: “Jeta qënka një rrugë pa fund dhe njeriu rrugëtari më i guximshëm…Ikëm siç ikën shumica… Të vuajtur, pa fat, pa perspektivë… Mua më internuan në moshën 20 vjeçare se mu arratis vëllai në vitet 60-të… Po ç’faj kisha unë? Djalë i ri. Ëndërroja të shkoja në shkollë, por me policë më detyruan të lė Mborjen dhe të shkoj në Lushnjë… Kështu ishin ligjet. Ç’të them. Ligji thoshte “Po u arratise je armik ti dhe familja”. Më bënë armik edhe pse nuk isha… Njeri i thjeshtë…Internimi? Një ferr së gjalli… Përbuzje, poshtërim, kërcënim…Por mbijetova 5 vjet. Pastaj u ktheva në Mborje. Me shpresë të vrarë…Fillova punë në minierë…Rrita fëmijët, por nuk u dhanë shkollë…Jetë e mundimshme”.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Xha Xhemali flet ngadalë, çdo fjalë e tij të ngulitet në mendje. Ndërsa më thotë se ka punuar në minierë, më kujtohen edhe mua dy muajt e punës në minierë për një kostum kur isha student. “Të kujtohet gota e vetme e qumështit dhe fytyrat e nxira në dalje të galerisë”?- e pyes instiktivisht dhe i tregoj historinë time. Xha Xhemali më shikon në sy, qesh lehtë sikur pohon atë makth kur futej e dilte nga galeria dhe më thotë: “Kot harxhojmë kaq shumë frymë e kohë, të gjithë e kemi vuajtur atë regjim, ja ti djalë i ri paske punuar dy muaj për një kostum…Eh kohë…Po shyqyr shpëtuam, ndaj u them djemve ajo që nuk mposht dot e keqja është vetëm dashuria dhe harmonia në familje, sepse nuk ka kandar në botë të peshojë të keqen që krijon njeriu dhe sistemi i keq…”</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Duket se xha Xhemali dëshiron t’i gëzohet më shumë të tashmes se sa të sjellë në bisedë të shkuarën. Ai është një i persekutuar i së djeshmes që nuk ka kohë të merret me “tjerrjet e kota” siç quan ai vitet që ikin. “Është mirë t’i gëzohesh lirisë e jo ta përdorësh si “kobure” ndaj të tjerëve apo të djeshmes, sepse ajo nuk është më liri…". Xha Xhemali flet i qetë dhe pa mllef. Sipas tij, njeriu kudo që jeton duhet të njohë dhe respektojë ligjet e kohës dhe qeverisë në fuqi. Konstatimi tij të fut në mendime dhe të bën të reflektosh. Duket se ky baba i mirë i ka mësuar djemtë e vet vetëm të shohin përpara dhe të mos lëndojnë askënd. Ai ka dy djem që e dëgjojnë. Së bashku jetojnë në një familje të madhe, ku zhurma fluturuese e nipërve dhe mbesave është kënga më e bukur që i zgjon çdo mëngjez. “Djemtë i kam të mirë, por më të mira i kam nuset e tyre, sepse kurrë nuk grinden, kurrë nuk u dihet zëri. Ato sikur të ledhatojnë më buzëqeshje , respekt e dashuri. Janë një mbështetje e pamatë për biznesin, të qeshura dhe të bukura si vetë emri i klubit tonë. Unë i shoh ato si “ku-dita” jo si “ku-nata…”-më thotë duke qeshur Xha Xhemali ndërsa nënë Fatikua vijon: “Na ka bekuar zoti me nuset e djemve…Si flutura punojnë dhe u sjellin lumturi djemve dhe familjes…”</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sonila Sala dhe Uljana Sala janë dy nuset e shtëpisë. Të dyja korçare të pikuara në hoje mjalti. Kur i sheh se sa me pasion shërbejnë ndaj klientëve, se si pasojnë tek njëra tjetra porositë, rezervimet, telefonatat, apo si shoqërojnë tërë ëmbëlsi tek tavolinat e zukuruara çdo klient që futet në lokal, të sjellin në mendje atë bujari të grave shqiptare, që edhe në skamjen më të madhe dinin të nderonin mysafirin. “Ne punojmë për veten tonë, nuk na mungon gjë dhe nuk kemi asgjë për të ndarë…” të thonë të dyja me një gojë. Uljana dhe Hektori kanë 3 fëmijë Enean, që sapo ka filluar universitetin në Madison dhe Dritonin e Endrian ende në shkollë të mesme, ndërsa trashëgimtarët e Majk(Medi) dhe Sonila Salës janë Kasandra që është në universitet në Çikago për mjekësi dhe Aleksandri që vijon shkollën e mesme. Fundjavave kur shkolla ka mbaruar dhe detyrat janë kryer, të tre brezat i gjen tek klubi i tyre, që të ngjason me një koshere bletësh ku prodhohet vetëm “mjaltë”, buzëqeshje dhe këngë.</span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">-Si ka mundësi të shkoni kaq mirë si vëllezër? Si nuk jeni ndarë?- i pyes befasisht.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Të dy më shikojnë në sy dhe qeshin. U sjell në bisedë shpejt e shpejt historinë e vëllezërve kur ndërtohej “Rozafa”, ju kujtoj një histori tjetër vëllezërish nga Pogradeci, vetëm disa milje në perëndim të Çikagos, sjell shembujt e luftës kur “Një vëlla partizan, tjetri me ballin” apo sot “Një me PD e tjetri në PS” dhe mbasi është ndezur biseda më përgjigjen gati në një gojë: “Ne nuk zihemi kurrë sepse vetëm mendojmë si të shtojmë të ardhurat dhe begatinë, jo si t’i ndajmë ato…” “Po nuset? A i dëgjoni?”- i pyes. “Edhe ato i kemi bërë si veten tonë”- më përgjigjen njëzëri dhe Mediu(Majku), si më i madhi shton: “Kur burri nuk di ta bëjë gruan si veten, diçka i mungon në shpirt. Për ne kjo harmoni është “thesari” që nuk e nxe asnjë bankë në botë…”. Dëgjon këta vëllezër punëpalodhur, sheh nga afër progresin e tyre, dhe të vijnë në mendjet dramat shqiptare kur armiku me i madh mbetet “vëllai përballë”. Kur isha fëmijë kam dëgjuar të grindeshin dëri në kërcënim me vdekje, dy vëllezër komshinj për “vijën e ujit”, dajat nuk e donin njëri-tjetrin, xhaxhallarët e mi nuk e deshën babain tim që jetonte më mirë se ta, pastaj kur u martuan motrat e mia rreth kunetërve tyre vareshin të njëtat “re të zeza” xhelozie e cmire, që për mua shpesh ishin aq të pakuptueshme… Kam patur shokë dhe miq që dramat që kishin jetuar nuk ishin shkaktuar nga “armiqtë e jashtëm”, por vetëm nga vëllezër të ngjizur nga e njëta plaçentë. Pse? Pse kështu? Kam pyetur veten pa pritur përgjigje. Pastaj më kanë ardhur në mendje thëniet kristiane “duaje armikun tënd”, apo thirrjet hipokrite shqiptare “Jena vëllezër burra…” Aq shumë kanë pasur efekt tek unë dramat mes vëllezërve saqë kur shokë e miq më afroheshin në miqësi dhe më thoshin “po ne jemi vëllezër bre Shefqet” ndiehesha skeptik, sepse vëllai është vetëm ai që rastësisht ke ndarë të njëjtin gen, çdo gjë tjetër është thjesht njohje e miqësi.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Ja pse rasti i vëllezërve Sala ka një domethënie të madhe për mua e më duken të dy si njerëz që ndërtojnë, shtojnë, ofrojnë shërbim e respekt duke rrezatuar mirësinë e tyre në sa e sa familje që rasti i sjell tek klubi “Flutura”. Ata janë vëllezër të tillë që duhet të kishin qënë në ballë të të ashtuquajturit “Samit i dytë i diasporës në Tiranë”, por munguan. Pse? Pse nuk pyeti kush nga Tirana për vëllezërit Sala?-pyes veten dhe përgjigja është e thjeshtë: Sepse ata nuk janë fanatikë partiakë, dhe i duan të mirën, begatinë e paqen çdo shqiptari, kudo. Motua e tyre është e thjeshte: “Shqiptarë, duajeni shqiptarin”! Thënë kaq thjeshtë e nuk ke nevojë më të dëgjosh fjalime politikanësh që s’janë gjë veç “koktej gënjeshtrash”. Vëllezërit Sala, edhe pse kanë pikvështrime të djathta, besojnë mbi të gjitha se çdo gjë arrihet përmes punës, mundit, sakrificës dhe shpirtit shërbyes ndaj njeriut e shoqërisë. Ata janë të tillë njerëz që tregojnë vlerat shqiptare dhe amerikane, duke u bërë tip “legjendarësh” përmes thjeshtësisë e çlitërsisë njerëzore…Unë bashkë me timeshoqe e kemi jetuar nga afër “Legjendën” Sala në Beloit. Ata janë “ekspozita” e përditshme e harmonisë dhe begatisë shqiptare në zemër të Amerikës. Ndaj shumë klientë vijnë pikërisht për të testuar këtë shërbim familjar që në themel të vet ka dashurinë, pasionin dhe ëndrrat e bukura mes një familje ku jetojnë nën një çati dhe harmoni të plotë tre breza, prindërit, djemtë e martuar dhe nipër e mbesa dhe kurrë nuk ka sherr, xhelozi apo “kalamallëqe” shqiptare. “Cmira dhe xhelozia, më thotë Mediu , janë si ato helmet vdekjeprurëse me efekt të ngadalshëm, ndaj njeriu i mirë duhet t’u qëndrojë larg tendencave të tilla që unë do t’i quaja vese helmatisëse”. E të vijnë sërish në mendje vëllezërit tek Legjenda Rozafa, ku ndërtohej ditën e prishej natën. Duket sikur ky mallkim i lashtë akoma anatemon krejt shoqërinë shqiptare. “Diktatura e proletariatit dhe armiqtë e partis dhe popullit”, “Politikanët dhe populli”, “Pushteti dhe opozita”, “Të pasurit dhe të varfërit”, “Ne dhe ata”, “Krimi dhe paraja” dhe bindesh se vëllezërit Sala nga Mborja e Korçës janë një “legjendë ndryshe” në Amerikë, sepse nga “ndërto ditën e shkatërro natën”, ata ndërtojnë e shërbejnë ditë e natë, duke dëshmuar tek klientët se ata janë shqiptarë që dinë të ëndërrojnë bukur, përmes punës së ndershme. Të bashkuar me njëri-tjetrin dhe në mbështetje të ideve që sjellin dritë e progress e po aq paqe, ata të kujtojnë “thuprat” në shtratin e vdekjes së Skëndërbeut dhe pyet veten: Si do ishte atdheu im nëse gjithë shqiptarët do ishin si “Vëllezërit Sala”? A do kishim emigruar kaq larg nëse historikisht nuk do shaktërronim natën atë që ndërtojmë ditën?...</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"> Bajram Ibrahimi nga Kosova dhe Shaqir (Çili) Hajrullahu nga Kërçova, thonë gati me një gojë se “Majku dhe Hektori janë diçka e rrallë, sepse dinë të përcjellin vëllazërinë e vërtetë tek tjetri duke e bërë diçka gati të prekshme… Ndaj ne vijmë shpesh sepse na duhet kjo “energji” për të fituar ndaj të keqes që e kemi përreth…” I njoh të dy, dhe së bashku kemi kaluar netë të tëra tek “Flutura” duke folur për jetën këtu e për “trubulencat” e jetës në Shqipëri, Kosovë e Maqedoni. Së bashku kemi po atë ndjesi e respekt për vëllezërit, sepse janë shembull i madh mirëkuptimi. Këtë të thonë edhe dy vëllezërit e tjerë nga Prespa që jetojnë në Miluaki, Beni e Jonuzi Zeqiri (Alias Xhani) që për tre dekada janë në të njëtin biznes. Sipas tyre në Klubin Flutura “flatrat që nuk i gërryen asnjë lloj ere dhe furtune, janë bota e madhe e Majkut dhe Hektorit” që janë aq ndryshe nga shumë emigrant të tjerë. Agim Saliu nga Kërçova ka një tjetër përcaktim për këtë “Legjendë ndryshe” të vëllezërve Sala nga Mborja e Korçës: “Ata janë të pakrahasueshëm me asnjë tjetër vëllazëri, sepse në themel të familjes së tyre qëndron ndershmëria, dedikimi dhe ëndrra për të nesërmen si një ditë më e bukur”.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Sa shumë familje emigrante shqiptare kanë pasur si destinacion të parë të tyre</span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"> klubin “Flutura” prej nga të gjithë kanë “fluturuar” në bizneset e veta. Vëllezërit Sala nuk janë kursyer kurrë të ndihmojnë sa e sa emigrantë të rinj shqiptarë. Duke afruar punë të thjeshtë, por sërish është ndihmë . Ndërsa Harun Puci, një shqiptaro-amerikan i lindur në Kukës, që dikur punonte si agjent i kompanive të sigurimit, në rrethinat e Çikagos ,kur u njoh me atë që bëjnë vëllezërit Sala në Beloit më tha: “Nëse secili nga ne do të kishte bërë vetëm pakëz të asaj që ata bëjnë për komunitetin dhe vlerat shqiptare, ne do ishim shumë më të fuqishëm se lobi i izrealitëve në SHBA”. Dëgjon reagime të tilla për dy vëllezër të thjeshtë nga Shqipëria dhe të vijnë në mendjë thënie te mençura për vëllazërinë dhe mirëkuptimin. Siç ka thënë një filozof amerikan “Njerëzimi nuk do të kishte ecur përpara dhe as civilizimi nuk do kishte avancuar, veçse kur forca e filozofisë është zëvendësuar nga vëllazëria njerëzore”.Ose siçe thotë aq bukur poeti amerikan Edwin Markham “Është fuqia e fatit që na bën vëllezër dhe askush nuk ecën i vetëm në rrugën e vet. Çdo gjë që ne bëjmë për jetën e të tjerëve, na kthehet mbrapsh në jetën tonë”.</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">E kuptoni sa bukur rezonon realiteti i dy vëllezërve nga Mborja me këto filozifime poetike amerikane? </span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Mos e teproj që dy vëllezër të zakonshëm si Medi dhe Hektor Sala, i quaj “Legjendë”? Aspak. Legjendat sot i shkruajnë njerëzit e lirë që janë të mirë dhe të ndershëm. Nëse nuk më besoni mua vizitoni klubin “Flutura” vetëm dy orë në veriperëndim të Çikagos, dhe rilexoni këto radhë. Vetëm në një gjë nuk do të zhgënjeheni: Nga mirësia e e vëllezërve Sala. A nuk është mirësia njerëzore ajo që na duhet përditë? </span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt; text-align: justify;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span><span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 12pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;">Minneapolis, 2019</span></div>
<div dir="ltr" style="line-height: 1.3800000000000001; margin-bottom: 10pt; margin-top: 0pt;">
<span style="background-color: transparent; color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 13.999999999999998pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-variant-east-asian: normal; font-variant-ligatures: normal; font-variant-position: normal; font-weight: 400; text-decoration: none; vertical-align: baseline; white-space: pre-wrap;"><span class="Apple-tab-span" style="white-space: pre;"> </span></span></div>
<br class="Apple-interchange-newline" /></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-41291386951199579122019-09-23T11:22:00.002-07:002019-09-23T11:22:20.233-07:00EPOSI I ARBËRIT NË MBRETËRINË E BALADAVE<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Mihal GJERGJI<o:p></o:p></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">EPOSI I ARBËRIT NË MBRETËRINË E BALADAVE<o:p></o:p></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Rreth veprës studimore të Prof. Dr. Bardhosh Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">es<o:p></o:p></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Shtysa e brendëshme për të pasqyruar këto refleksione u bënë dy botime nga Prof. Dr. Bardhosh Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">e. I pari është “Letërsia bashkëkohore arbëreshe” ku pasqyrohet arti dhe brenda tij bota shpirtërore e njërëzve të rracës tonë, vendosur në Si</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çili, në Kalabri dhe Bazilikatë, në Horën arbëreshe. T</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">jetri është “Etnologjia dhe folklori shqiptar” në brendinë e të cilit është zëri i të vdekurve të gjallë; anonimati popullor që thotë aq shumë, rapsodët me vikamat e luftëtarëve, traditat zakonore, këngët e dasmave dhe ninullat e djepit, kanunet, besimet dhe ritet, baladat, legjendat dhe brenda tyre zërat e nizamëve, po edhe drita e dashurisë për dheun, për jetën, ajo shpresa që u jep krahë ëndrrave. Janë punime serioze dhe mbreslënëse. Them serioze, sepse autori bën vlerësime të menduara, duke qënë kështu kërkues ndaj vetes. Them mbreslënëse, sepse prurjet e këtyre studimeve zgjojnë kurreshtjen e lexuesit, kryesisht rinisë studentore, të cilët e njohin pak historinë e arbërit dhe artin e prodhuar prej tyre. Sigurisht që asnjë punim, qoftë edhe shkencor, s’mund të quhet shterues, sepse jo </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çdo ndryshim shoqëror që rrjedh në lumin e kohës mund të bëjë vend midis rreshtave të studiuesit, kushdo qoftë ai. </span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Vlenë të përmëndet fakti se, gjuha është zgjedhur me kujdes, pa përsëritjet që krijojnë monotoni. Pikërisht këto më imponuan vëmëndje dhe interes. Dua të besoj se, veprat për të cilat flasim janë bërë pjesë e programeve mësimore për studentët e Gjuhë-Letërsisë, Gazetarisë apo Historisë. <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">ARBËRIA, SIMOTRA E JUTBINËS<o:p></o:p></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Flasim për gjakun e arbërit mërguar larg trojeve etnike, kryesisht në Itali, por jo vetëm atje. Arbëria ngjason me Jutbinën, një truall i përgjakur sikur të mos i përkiste askujt, një tokë me tre milionë banorë, apo dikur me shumëfishin e kësaj shifre, ndoshta në kohën e mbretërisë Ilire, kur sundonin Hyllenjtë. E duke u konsideruar e askujt, është kafshuar nga barbarët kohë pas kohe; në veri dhe veriperëndim nga sllavët e zbritur këtu prej Uraleve, në lindje nga maqedonasit, në jug nga grekët e rinj, që mëtojnë të na bindin se janë pasardhës të helenëve dhe traditës së tyre. Po ne </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">farë jemi atëherë, </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">farë na bashkon dhe </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">farë na ndajnë me ta? Me fqinjët lindorë dhe jugorë rezultojnë lidhje të fuqishme gjaku dhe fatesh. Me sa duket, mallkimi brenda këtij gjaku e ka fshirë kujtesën e tyre historike. Në zemër të Ballkanit mbarsur urrejtje dhe larg Europës, Arbëria e ndrydhur brenda shtratit të saj natyror, si Prokrusti në mitologji, më kot ka pritur të frynin erërat e ndryshimeve të ëndërruara. Urë kalimi mes lindjes dhe perëndimit; me det, mal dhe fushë, me luftëtarë të pamposhtur, pjesë e legjioneve në shërbim të mbretërve dhe perandorëve të kontinentit të plakur. Përpjekjet e pandërprera të Perandorisë Osmane për të pushtuar Romën dhe për të ngritur flamurin e gjysmëhënës në tempullin e krishtërimit, dështuan. Ishte qëndresa e Gjergj Kastriotit, princit të Arbërisë, i cili u bë barierë e pakapërcyeshme. Po cili ishte shpërblimi që mori ky strateg legjendar? Pas vdekjes së Gjergjit, diplomacia evropiane i trembej Carit të stepave ruse, ekspansionit dhe fuqisë së tij ushtarako-detare, kësisoj filloi një politikë afrimi me Perandorinë Osmane, për ta vendosur kështu përballë Perandorisë Ruse. Pra, Arbëria e humbi Europën dhe mbështetjen e saj. Ndodhi eksodi i parë i krahasuar me atë biblik. Për t’i shpëtuar masakrës osmane, deti u bë rruga e tyre e shpresës, brigjet e vendit fqinjë, Italisë. “Sa vjet shkuan e zemra s’e harron/ Se për turkun na mbetëm pa mëmëdhe!” Aktakuzë historike për Turqinë orientale. Janë vargjet e Zef Serembes që këndon dhimbjen dhe kujton zulmën e “Motit të Madh”. Por shpërnguljet masive të rracës tonë, larguar nga zotërimet e tyre; kryesisht Moreja, terene malore, fusha pa fund dhe ishuj, në Atikë, Peloponez etj, ndodhën më herët, pikërisht kur Venediku u thye nga trupat osmane, i detyruar të linte në mëshirë të fatit shtetasit që mbante nën ombrellën e tij qeverrisëse. Dhe këto teritore mbetën arbëreshe (shqiptare) deri në vitin 1821 e më vonë. Një nga biografët e Bubulinës, kapedanes arvanitase të revolucionit të Mesolongjit, Michael de Greece, na sjell fjalët e luftëtares: </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">“Në Specaj flasin "arvanitika", pra shqip, gjuhën tonë, Në fakt, nëna, ati im dhe unë, ishim grekë pa qënë të tillë. Ishim grekë me shpirt e me zemër, me fe dhe me ideal, dhe sigurisht, grekë të sakrifices, sepse ne jepnim dhe jetën tonë për Greqinë, por jo grekë nga gjaku, sipas historianëve puristë. Unë jam një arvanitase, me një fjalë, shqiptare. Që prej kohrash tepër të largëta, raca jonë ka patur emra të ndryshëm. Vallë jemi pellazgë, ilirianë? Mos vjen vallë gjuha jonë drejpërdrejtë nga sankritishtja, siç e pohojnë ekspertët? Di vetëm se ne jemi shpërndarë nëpër koloni, pothuaj ngado nëpër Greqi. Hidra është shqiptare, Specaj po ashtu..." Janë dramatike ikjet nga Moreja, gdhendur këto edhe në vargjet e këngës që pikon dhimbje: “Moj e bukura More/ Që kur të lashë, më nuk të pashë!”. Ka një ndryshim rrënjësor mes arbëreshëve të Italisë dhe atyre të Greqisë, që jemi mësuar t’i quajmë arvanitas. Këta të fundit, edhe në kanë mundur të ruajnë gjuhën e bekuar stërgjyshore, s’kanë guxuar t’a flasin atë, ta trashëgojnë te pasardhësit e tyre. Këngët dhe vallet e bukura arvanitase vazhdojnë rënkimin nën peshën e kryqit të ortodoksisë greke (!). </span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Golgota shqiptare është e pakrahasueshme me asnjë vend e asnjë popull të planetit. E ndodhur përherë mes zjarreve të luftës, mes përplasjeve fatale të Orientit dhe Oksidentit, (myslimanizmit dhe ortodoksisë), Arbëria ishte e detyruar të ruante farën e saj të zgjedhur, rracën e saj vitale. S’mundi të krijonte një shtet të fuqishëm, nën qiellin e saj, të sigurt për banorët e arbërit, autoktonë prej shekujsh. E që ta realizonte këtë, në kushte mbijetese u detyrua të ngrejë nga themeli, më vete dhe për vete, Perandorinë e baladave. Duhet të ruhej kujtesa historike, ndryshe humbja ishte e sigurtë. </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;"><o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">LETËRSIA BASHKËKOHORE ARBËRESHE<o:p></o:p></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Asnjë vend i Ballkanit apo i kontinentit tonë nuk ka aq legjenda, mite e balada sa ne. Pikërisht këtë trajton edhe Bardhosh Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">e në studimin e tij, duke sjellë këto drama njerëzore pasqyruar në krijimtarinë e poetëve dhe shkrimtarëve arbëreshë. Ai përcjell kumtin domethënës: “Letërsia bashkëkohore arbëreshe bart pikërisht thelbin e mbijetesës së saj, pasi brez pas brezi, shkrimtarët arbëreshë kanë ecur në vazhdën e traditës dhe të paraardhësve të tyre, duke mos e bjerrë asnjëherë idealin e fortë të shekullit XV.” Po cilët janë krijuesit arbëreshë objekt i studimit të Prof. Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">es? Përpos ve</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">orive të letërsisë së sotme arbëreshe në tërësi, ka bërë objekt studimi emërat më të spikatur mes krijuesve. <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Konkretisht e fillon studimin me poetin dhe prozatorin Dushko Vetmo. Ndalem një </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çast</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">dhe kërkoj rrënjët e tij. Dushk i vetëm, apo i vetmuar! Nga cila korije është shpërngulur? Po lisat e tjerë mundën t’i shpëtonin barbarisë osmane? Ky emër bën muzikë në buzën time, jo emëri tjetër që përdor në Itali, edhe pse është i bukur, Francesco Solano. Pyetjet e mia pa fund s’mund të marrin përgjigjet e munguara, sepse atyre u morën gjith</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">ka dhe u mbetën vetëm zemërat. Të fshehtat apo misteret e pathëna i ngarkuan brenda shpirtit, në sytë e trazuar nga dhimbja, duke shkelur mbi plagët e udhës me kokën mbrapa e vështrimin nga Mëmëdheu, të cilin pak e nga pak e humbën nëpër mjegull. Dushko Vetmo, një figurë emblematike, përfaqësues i denjë i kulturës shqiptare. Sipas Prof. Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ç</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">es, ky autor <b>“</b>ka vijuar traditën e lidhjes së fortë me të kaluarën arbëreshe, me shkrimtarët dhe krijimtarinë e tyre të traditës që nga De Rada, Santori, Dara (i Riu), Zef Skiroi (Segnor) dhe Zef Skiroi (Junior),duke krijuar një linjë vazhdimësie…<b>” </b>Dramat njerëzore gatuhen brenda “realizmit magjik”, sepse moderniteti e përdor si veshje civilizimi europian. Është pikërisht kjo pashpirtësi e imponuar nga zhvillimet e vrullshme teknologjike dhe materiale (por jo shpirtërore) që ndikon fuqishëm edhe te klasa e artit. Por ky autor, ka mundur të gjurmojë e njohë brendinë e njeriut dhe t’i qaset asaj që shpesh e quajmë “hyjnore’. Besimtar te zoti, po te cili zot? Te bariu i grigjës që ishte përgjumur në motin e gjëmës së arbërit? Dua të besoj se Dushko e ka krjuar brenda vetes modelin e mirëbërësit dhe mëshirëmadhit. A nuk është ky mbinjeriu për të cilin jep gjykimet filozofike Ni</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çja, ndërsa Migjeni e krijon brenda vargjeve të lira? <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<b><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">ZËRI I ARBËRIT<o:p></o:p></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">Një tjetër poet i njohur i letërsisë arbëreshe është edhe Lluka Perrones. Edhe pse modernist, ai s’u largua nga rrënjët e veta, sepse burimi që mohon malin shkëmbor nga i cili derdhet vrullshëm, është i dënuar të shterojë. Andaj i cilëson poezitë e tij me tituj aq kuptimorë; “Vallet këndojnë Arbërinë”, “Dielli perëndoi”, “Lule shkëmbi”, “Urtësia sjell lirinë”...etj. Me detaje thuajse të padukshme ndërton poezitë, krahasuar me mozaikët, qëndisur prej gurëve të zgjedhur të lumit. <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Ndërsa poeti Voreo Ujko<b>(</b></span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çfarë mbiemri domethënës, i ngjajshëm me atë të poetit dardan Qerim Ujlani !) i cili njihet nga lexuesi edhe me emërin Domeniko Bellizi, do thoja se është befasues, interesant me idetë e tij dhe fuqi shprehëse në ligjëratat poetike. Për këtë autor kam lexuar në rininë time. Thuajse gjithë krijuesit arbëreshë kanë një bosht rreth të cilit vërtiten. Mjafton të përmënd disa tituj vëllimesh poetikë për të argumentuar bindjen time; “Ankth”, “Kosova”, “Zgjimet e gjakut” etj. Bardhosh Gaçe na sjell një detaj interesant lidhur me këtë autor. “Thuhet se shqisa e tij poetike ka një reflektim interesant, pasi vendlindja e tij Frasnita (it. Frashineto) është përballë vendlindjes së De Radës dhe Serembes, dy nga personalitetet më të rëndësishme të ngulmimeve arbëreshe në Itali. Poezitë e pikëlluara të Vorea Ujkos thonë aq shumë e aq dhimbshëm; “Duke ndjekur gjurmët e stërgjyshërve, kam ecur pesëqind vjet..,” Gjaku i arbërit mishëruar dukshëm në individualitetin krijues të këtij autori. Është në fund të rrugës, kthen kokën dhe mat shekujt, jo vitet e tij. Poeti ka mundur të ngjitet aq lart, sa gjëmon si Zeusi. “Sonte në qiell/ shqip shkruan hëna.”. Sa bukur! Po mirë, a kanë parë arbëreshët ndonjë dritë të largët joshëse matanë brigjeve, atje ku mbiu syri i tyre brez pas brezi? E bëj këtë pyetje pas thirrjes dëshirore të poetit Vore Ujko; “Hapma derën Zonja mëmë”. Unë nuk di angazhime apo vlerësime konkrete motivuese të institucioneve të shtetit shqiptar për personalitetet e kulturës arbëreshe, por s’mund të rri pa pyetur; Si mundi të mbijetojë rraca e arbërit dhe të ruajë kulturën dhe traditën e saj? Ka guxuar Roma të projektojë asimilimin e këtyre banorëve, apo s’ka mundur ta zhbëjë vitalitetin e kësaj rrace? Le të themi se mendjet e ndritura të vendit fqinj (doemos edhe Vatikani!) kanë ofruar bujarinë e tyre, si shpërblim të asaj që princi Skënderbe dhe luftëtarët e tij bënë për Europën, e kryesisht për Italinë. Këto dhe të tjera pyetje marrin përgjigje në analizat e detajuara të Prof. Gaçes. </span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Formati akademik dhe metodologjia korrekte bashkëkohore e këtyre veprave, janë rrjedhojë e eksperiencave të autorit në fushën studimore. </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;"> Ndërsa gjykoj se është me vend t’u referohemi edhe veçorive brenda letërsisë arbëreshe, shkurtimisht po përmënd disa emra krijuesisht të tjerë, të cilët janë bërë edhe objekt analize në veprat e studiuesit në fjalë. <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">Zef Skiroi di Maxhio, me vëllimet poetike; “Sunata”, “Më parë se të ngriset”, “Nëpër udhët e parrajsit shqiptar dhe arbëresh”, kjo e fundit e vlerësuar në panairin e librit në Tiranë, në vitin 2018. <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="color: #1d2129;"> Pietro Napolitano ka shkruar në gjuhën shqipe dhe atë italiane; “Nderim firmës” (1976), “Një botë që birret”,ndërsa në italisht “Sussuri” (Fërshëllima) (1960), “Qualcosa si e fermato” (Diçka ndaloi) 1960, “All’ombra dei miracoli” (Nën hijen e mrekullive) 1963. Qëllimi im s’është analiza e detajuar e krijimtarisë së këtyre autorëve, ndaj u referohem shkurtimisht. Karmel Kandreva me tre vëllime të spikatura poetike; “Shpirti i Arbërit rron” 1976, “Shpirti i Arbërit rron-Arbëreshi tregon” 1977, “Shpirti i Arbërit rron, vuan dega e hershme” 1979. Vijojnë pastaj Xhuzepe Skiro di Modika me përmbledhjet poetike “Motive në dy gjuhë”, autori tjetër Buzëdhelpri (Agostino Xhordano) me prurjet interesante kryesisht në lëvrimin e poezisë; “Hroaza”, “Hapa mbi kalldrëm” dhe “Bota arbëreshe”. Të tjerë autorë janë poetja Enca Skutari, poeti Vincenzo Borrescio, Luis de Rosa ose poeti i tragjikës poetike, poeti Kate Cukaro, poeti i meditimeve filozofike Vicenc Belmontes, poeti Francesko Altimari, poeti lirik Mario Bellici, këngëtari tjetër i shpirtit poetik Zef Kakosa (Giuseppe Cacoza), Paskal Renda, prozatori Karmine Abate etj. </span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Studiuesi Bardhosh Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çe</span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">s’merret vetëm me emërat. Analiza e fenomeneve dhe idetë që afron, reflektojnë shëndetin kulturor, sikurse mprehtësinë intelektuale. Mendimet e Eqerem Çabejt për botën arbëreshe, vlerësimet e Androkli Kostallarit për kontributet linguistike arbëreshe, konsiderata të Nasho Jorgaqit, mendime të Gjovalin Shkurtajt si dhe studime të disa intelektualëve arbëreshë, janë bërë pjesë e rëndësishme e veprës së Bardhosh Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çes, </span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">“Letërsia bashkëkohore arbëreshe”.<o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">ETNOLOGJIA DHE FOLKLORI SHQIPTAR</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Bardhosh Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çe s’është një vëzhgues i jashtëm i etnologjisë dhe folklorit shqiptar, një gjyqtar që kërkon të peshojë qysh nga tejkoha atë çfarë ka mbritur deri në ditët tona, e gjallë dhe me fuqi gati hyjnore. Ai jeton brenda Labërisë, si brenda një kështjelle rrethuar me karakolle të paprekshme. Zëri i tij është pjesë e simfonisë labe, që jemi mësuar ta quajmë polifoni. E vjetër sa bota dhe ngarkuar mistere. Kori i kishës s’mundet ta huazojë magjinë e kësaj kënge për të ushtruar pushtetin shpirtëror mbi besimtarët. Jam i bindur, ison e polifonisë që drithmon horizontet, edhe perënditë zbresin për ta dëgjuar. Dua të them që, </span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Bardhosh Ga</span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çe e ka gurrën ku vendos buzën, lartësitë ku mbështet shpatullat dhe epizmin që ushqen shpirtin. Zotëron edhe mjetet për ta shprehur brendinë e tij. Prandaj afron konceptet bashkëkohore rreth etnologjisë dhe folkloristikës, i referohet veprës së De Radës, “Rapsodi të një poeme arbëreshe”, Thimi Mitkos me prurjet e tij te “Bleta shqiptare”, Spiro Dines dhe Zef Jubanit, dy ndër mbledhësit e shquar të folklorit tonë. Gjatë leximit të libri, aq më tepër me shënime, gjithmonë bëj pyetjen; a është intelektual autori? Flasim për autorin krijues dhe s’themi asnjë fjalë për autorin-njeri. <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 4.5pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">Në një publikim timin për intelektualët si pararendës të progresit shoqëror kam pasqyruar idetë e mia. Për kurreshtjen e lexuesit po afroj pak rreshta. Shumë tema vazhdojnë të mbeten tabu, sepse frikërat vazhdojnë të enden sipër nesh, shenjë kjo e mjerimit intelektual dhe kulturor e atyre që guxojnë të prodhojnë art, e atyre që duan të bëhen pjesë e historisë, ndërkohë që janë të paaftë të bëjnë histori. Ne kemi qindra doktorë shkencash (!) dhe profesorë gjithashtu. A i meritojnë gradat shkencore dhe titujt? Le të themi se i kanë rrëmbyer dhe i gëzojnë. Po mirë, cili studim doktorantësh i ka shërbyer shkollës tonë, metodologjisë së mësimdhënies, kulturës, teknologjisë, ekonomisë kombëtare, zgjidhjes së krizave sociale, politikëbërjes? Asgjë nuk është bërë publike. Atëherë kam të drejtë të pyes: mes shpurës së doktorëve dhe profesorëve, a ka intelektualë? Le të spjegohem. Kini durim dhe lexoni deri në fund këto rreshta. Kam njohur krijimtarinë (punimet) e disa historianëve që zotërojnë edhe vënde nderi në studio televizive, si senatorë të përjetshëm. Mungesën e kulturës e kompesojnë me dogma, të inteligjencës me atdhetarinë, të qytetarisë me arrogancën imponuese. Puna e përkthyesve tanë të përkushtuar (deri në vitin 1991) në Akademinë e Shkencave, në Institutin e Historisë dhe në institucione të tjera kërkimore-shkencore, ku gjeti pasqyrim? U përvetësua nga “profesorët” dhe “doktorët”, nga këta pseudointelektualë, u botua në libra me kopertina luksoze me emrat e tyre. Turpet s’mund t’i quajmë “virtyte të larta të kombit”-kështu shkruan At Zef Pellumbi. Ata nuk janë të paditur, kanë informacion, por brenda tyre mungon motivi i ndryshimit, fuqia për ta realizuar atë, sepse s’janë mendjehapur. Për rrjedhojë, ndryshimi i ideve brenda bindjes së tyre është i vështirë. Ata janë konformistë, s’guxojnë të kritikojnë njeri, sepse s’pranojnë kritika nga të tjerët. Cilat ide kanë afruar ata? S’kanë ç’të afrojnë veç shërbimit skllavëror ndaj padronëve. Njerëzit e lidhur me prangat e pushtetit dhe interesave s’mund të projektojnë progresin. Misioni i tyre është shërbimi ndaj vetes dhe përfitimi i privilegjeve familjare, jo idetë e reja të ndryshimit. Po shërbimin ndaj shoqërisë kush do e realizojë? Ja pra, intelektualët i kemi të paktë. Sillni në kujtesë atdhetarët mendjendritur të Rilindjes Kombëtare, ata që ideuan mëvetësimin e Shqipërisë, hapjen e shkollave shqipe, bashkimin dhe vëllazërimin rreth një ideali, “Mëmë kemi Shqipërinë/ Edhe besë perëndinë!” Shikoni pra, sa minorë janë dhe duhet të ndjehen të përkëdhelurit e djeshëm apo idiotët e dobishëm që kanë shtuar radhët e tyre. Le të konsultohemi me fjalorin e gjuhës shqipe. “Intelektual; që ka të bëjë me mendjen, me arsyen e me gjykimin, që i përket intelektit mendor”. Jo çdo mësues fshati, pedagog fakulteti, sekretare ministri, punonjës administrate, mund të përkufizohet i tillë. Ata që s’kanë shkruar asnjë rresht për një problematikë të caktuar, që s’kanë lexuar asnjë libër, që s’janë bërë pjesë e asnjë debati, s’do kuturisja t’i bëja objekt vlerësimi, kurrsesi. Krahasoni të ashtuquajturit intelektualë të sotshëm me shkencëtarin Eqerem Çabej dhe studimet e tij, kryesisht për gjuhësinë, me Androkli Kostallarin dhe kontributet e tij të vyera, me Aleks Budën e shumë të tjerë. Mund të pyesni; pse i referohesh listës së vjetër? Po kujt, atëherë? Duhet të pranojmë degradimin e sistemit tonë arsimor, i cili pas vitit 1990 është shndrruar në një biznes të frikshëm dhe fitimprurës. Prodhohen diploma, por jo dije. E keni parë statujën e mjeshtrit Odhise Paskali titulluar “I urituri”? Kjo skulpturë u realizua në Torino (1924) dhe simbolizon plakun që jep shpirt në ullishtet e Vlorës. Vdiq sepse s’kishte ç’të hante. Jugun e Shqipërisë e përzuri greku (në vitin 1914) me urën e zjarrit dhe kërkuan strehim e shpëtim në qytetin bregdetar. Kjo statujë vlenë edhe për kohën që jetojmë, simbolizon edhe urinë intelektuale në metropolin tonë(!). Sikur të vendosej mes Tiranës kjo kryevepër e skulpturës shqiptare! Le t’i referohemi artit. Edhe arti s’bëhet me inat. Pena që ngjyhet në urrejtje pengohet nga egoizmi i verbër primitiv. S’do guxoja të përfshija në klasën e privilegjuar të intelektualëve ata pseudogazetarë të punësuar gjer dje në rubrikat ideologjike të shtypit të shkruar, ndërsa sot në lehës të atyre që i paguajnë. Ata shfrytëzojnë çdo tavolinë bashkëbisedimi për të anatemuar studiuesit seriozë shqiptarë që guxojnë të trajtojnë temat e nxehta të marrëdhënieve historike mes Shqipërisë dhe fqinjëve tanë natyrorë. Mendojnë se vrasja morale e autorëve do t’i paraprijë çvlerësimit të veprave të tyre njohëse dhe edukative. Ata lëndojnë edhe eshtrat e martirëve tanë që akuzojnë nga thellësia e varreve. Këta pseudokalemxhinj ecin me sytë e mbërthyer te kryqi dhe dorën e shtrirë për lëmoshë. Brashnjarët! Krah kësaj kategorie janë edhe disa hulumtues të “marksistëve të shquar” në çdo cep të planetit, të cilët guxojnë edhe propagandimin e këtyre “zbulimeve” interesante, aq sa edhe vetë Marksin, këtë filozof mendjendritur, e detyrojnë të dalë jashtë korrnizave të doktrinës së tij dhe të thërrasë në kupë të qiellit: -Nuk jam marksist! Mediokriteti që përfaqëson antivlerat është në mazhorancë, fatkeqësisht. U ndala te klasa e artit sepse misioni i tij fisnik është ushqimi i shpirtit dhe lartësimi i ndërgjegjes qytetare. Artistët e krijojnë atdheun ideal, shoqërinë e shëndetshme dhe ofrojnë hapësira të pamata me idetë dhe vizionin e tyre. Ja pra, një intelektual si Prof. Gaçe u referohet personaliteteve të shquara të kulturës tonë. Po risjell një citim të tij, mjaft interesant nga rilindasi Branko Merxhani. Sa vizionar është Merxhani! “Duhet të hyjmë brenda në popull dhe të rrojmë bashkë me popullin. Të vëmë re fjalët e urta dhe kallëzimet e traditave të tij. Të ndjekim mëngrën e mendimit dhe ritmin e ndjenjave të tij. Të dëgjojmë këngët e tij, muzikën e tij dhe të shohim vallet e tij. Të hyjmë brenda në krijimin e jetës së tij fetare dhe të marrim vetitë e ndjenjat e moralit të tij. Të studiojmë veshjet e tij, arkitekturën e shtëpisë dhe mobiliet e tij të thjeshta e të varfëra, që stolisin kaliven fshatarake…Nga kjo shkollë e jetës popullore dolën të gjithë gjenitë e historisë…” Unë u referohem vlerave, vetëm atyre, sepse kritiçizmi ushqen prirjen e ftohtësisë, ndërsa admirimi pasohet nga lëvdatat. </span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">“Etnologjia dhe folklori shqiptar” - meritojnë një analizë të detajuar, koha dhe përkushtimi duhet të bashkëpunojnë, e në këto kushte s’mund të kërkojmë studime analitike për </span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">çdo këngë (p.sh, “vajzë e valëve”-perlë e folklorit tonë), për një valle (Osman Taka bëhet urë kalimi për shokun në krah dhe kërkon me sy hapësirat, apo vallja labe ku burrat qëndrojnë sup më sup si malet), për një lahutar që zbret në thellësi të shekujve dhe zgjon baladat. Po sjell pak rreshta nga epopeja që shkroi Oso Kuka, u rrethua nga malaziasit dhe kur i mbaruan fishekët bëri zemrën bombë dhe hodhi në erë kullën nga frëngjitë e të cilës luftonte. Sakrifikoi veten dhe trimat e tij, por vrau edhe 500 ushtarët që e kishin rrethuar. </span><span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">Fjalët e trimit në gojën e rapsodit popullor e më vonë te "Lahuta e Malcisë". Motivi apo shtysa e brendëshme që ushqente qëndresën shqiptare:<o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="color: #1c1e21;">“Zot, ç’ká thánë njaj Avdi Pasha/ <span class="textexposedshow">Paska mbetë Shqypnija m’vasha/ Qysh se s’léka mbrendë nji djalë/ N’at Vraninë mue sod me m’dalë/ N’at Vraninë, m’at t’zezë terthore/ Ku mbe’n shkret sá armë mizore/ Ku mbe’n djerr sá tokë gratçore/ Ku mbe’n vithnat pa bagtí/ Veç prej cubash t’Malit t’ Zi”. Në cilën “harpë eoliane” era e bjeshkëve ka kënduar pikëllimin? Vetëm lahuta shqiptare mund ta bëjë një mrekulli të tillë. </span></span><span lang="EN-US" style="color: #1d2129;">Çështë ky shkëlqim brenda gurrës popullore? Dhimbja ka sjellë lotët, vërtetësia ka sjellë besueshmërinë, bukuria - admirimin, ndërsa nevoja e mbijetesës dhe etja shpirtërore ka kërkuar përjetësinë e tyre. Andaj është e gjallë kujtesa historike; Kanuni ose kushtetuta shpirtërore e Malsisë, që administronte jetën brenda bajraqeve, Kanuni i Labërisë, nderimi i jetës dhe vdekjes, këngët e pushtimit dhe këngët e qëndresës, këngët e lindjes dhe ninullat, këngët aq pikëlluese për nizamët dhe kurbetin, një dramë që vazhdon dhe në ditët tona. Nëse vdes kujtesa,vdes kombi, paçka se shqiptarët shpresojnë dhe presin më shumë nga të tjerët se nga vetja e tyre. E kam fjalët për miqtë tanë të vërtetë që na kanë mbështetur në kohë të vështira. A mund të shpresojmë që Perëndimi do jetë gjithmonë i perëndishëm me shqiptarët edhe në kushtet e marrëzisë së tyre? “Shkëputja e Shqipërisë nga Europa ndodh pikërisht në zemër të vezullimit Rilindas, kur idetë e progresit shoqëror, letërsia dhe artet arritën nivele përkryerje të pakapshme…shtetet europiane filluan t’i harrojnë sakrificat e shqiptarëve për të shpëtuar qytetërimin perëndimor…” Është gjykimi i Ernest Koliqit, këtij personaliteti që ka kontribuar kaq shumë edhe për letërsinë shqipe. Në kushtet që krenohemi vetëm me martirët e eposit tonë, meritojnë t’u drejtohemi përunjësisht: Paqe mbi Ju!<o:p></o:p></span></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-31913254176196553872019-09-23T11:09:00.001-07:002019-09-23T11:09:31.887-07:00Vendit më pranë <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="caret-color: rgb(28, 30, 33); color: #1c1e21; font-family: system-ui, -apple-system, BlinkMacSystemFont, ".SFNSText-Regular", sans-serif; font-size: 14px; margin-bottom: 6px;">
Vendit më pranë </div>
<div style="caret-color: rgb(28, 30, 33); color: #1c1e21; font-family: system-ui, -apple-system, BlinkMacSystemFont, ".SFNSText-Regular", sans-serif; font-size: 14px; margin-bottom: 6px; margin-top: 6px;">
Unë erdha . U futa në dhomën e madhe prej druri dhe pash brenda meje . Aty në të majtën e gjoksit vura re një pellg të madh . Ca shelgje ia rrethonin ujin herë të kulluar , herë me baltovinë dhe rrënjë të kalbura bimësh .<br />Takova bretkun më të çuditshëm dhe memec . I përkëdhela sytë e dalë dhe përgjues , për pak sa nuk e mora në pëllëmbë , por u tremba nga lagështia dhe ashpërsia e lëkurës . Me një të shtyrë të mendjes e ngjesha në batak dhe nuk u mora më <span class="text_exposed_show" style="display: inline; font-family: inherit;">me të . Ai aty do rrijë , e ka shtëpinë e vet , mjafton mos të më dalin para se më prish humorin .<br />Druaj të shikoj çfarë gjallesash mban tjetër gjoli në të majtën e gjoksit tim . Nuk e di , sa e gatshme mund të jem për të parë se çfarë më ka sjellë jeta aty .<br />Me arrogancë dhe fodullëk një leshterik që ka lëshuar rrënjë thellë në deje më tregon një rosë të egër që fsheh kokën e vezët nën ujë .<br />Mua më kënaq ajo , e gjen folenë dhe fshihet kur ka risqe , në sezonet e gjuetisë ajo ka aftësinë të mos jetë .<br />Ndonjëherë dremis brenda gjolit tim , më bëhet sikur jam në një prehër me kokën ngjeshur në gjoks dhe më nanuris një zë . Bëhem sa një dorë dhe i zbërthej kopsat e trikos me xhep atij zëri . Sa herë dëgjoj atë në ëndrrat e mia të grira buzëqesh dhe zgjas duart , për një çast gjoli në të majtën e brinjëve të mia bëhet i artë.<br />Sa zgjohem .<br />Një gulf ajri duhet dhe ngrica përshkon pellgun tim me rrënjë bimësh të kalbura . Temperaturat shkojnë nën zero dhe patinat bëjnë brazda të thella në akull . Njerëzit bëjnë ca lëvizje dhe përplasin këmbët mbi mua , unë jam një roje i ngrirë dhe i pafuqishëm , më ngrin zëri bashkë me duhmat e ajrit që nxjerr . Unë ruaj akullin , ata si mbarojnë kërcimin puthen dhe bëjnë rrethorë .<br />Pritja ime është e tmerrshme , unë jam roje i vetes sime .<br />Në shtëpinë time prej druri unë mund të takoj dikë .<br />I kërkoj të bëhet si unë .<br />Bën një llogari të thjeshtë dhe vjen .<br />Zambakët e ujit na rrethojnë , ata janë në anën e majtë të kraharorit tim .<br />Kam shumë turp kur i shoh .<br />Punë e madhe , më mirë turp se lodhje !<br />Gjoli im i gjelbër , i bardhë ,i brishtë. <br />Unë e fitova , e zotērova simbolikën .<br />Jam pulëbardha që kontrolloj liqenin , frika ime e madhe s'është kënga ime e mbrame , është bretku i lyer me llum . Ai është maskuar dhe më ndjek pa zë . <br />Mu në zemër , aty ku shkëmbehet gjaku turbullohet gjoli .<br />Unë bëhem dyformësh , dy llojesh .<br />Më tërheq një gravitet lluce dhe fati mes balte , rrënjësh e jargësh , sapo bëhem gati të shtrihem bëhem bretk .<br />Bëhem ! Planifikoj të nis vajjn tim të pa zë .<br />Befas më shfaqet një shteg dhe e ndërroj drejtimin .<br />Ia marr vrapit dhe gjendem pulëbardhë . Fluturoj mbi gjol dhe sodis zambakët e dlirë diku në të majtën e kraharorit , mu në zemrën time .</span></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-49833005656775462692019-09-23T11:05:00.002-07:002019-09-23T11:05:56.643-07:00Shkolla si paraprirëse e zhvillimit <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SV" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Fran Gjoka, Lezhë<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SV" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Shkolla si paraprirëse e zhvillimit <o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SV" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"> </span></b><b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"> </span></b><b><span lang="SV" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Në gjithë këto vite demokraci, arsimi shqiptar natyrisht që ka bërë hapa përpara, ai është integruar më shumë dhe suksesshëm me arsimin bashkëkohor europian, ndërkohë që është shkëputur nga shumë hallka dhe përvoja strikte e shabllone të së kaluarës, duke u vendosur në shina të reja, duke u reformuar përherë e më shumë. Ndryshimet e shkollës i ka bërë më të domosdoshme edhe fakti se në shkollë është brezi më energjik dhe më aktiv i vendit, fëmijët dhe të rinjtë, të cilëve u takon e ardhmja; janë ata që do të jenë nesër pararoja, lokomotiva e jetës dhe e zhvillimeve demokratike, social-ekonomike, shkencore e kulturore të vendit. Arritjet janë të padiskutueshme, por të atilla janë dhe problematikat që shoqërojnë këtë zhvillim të arsimit e që kanë të bëjnë ve</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">anërisht me zbatimin dhe aplikimin e vazhdueshëm të reformave e risive, me mbështetjen e gjerë dhe të shumanshme, por edhe me gjetjen e mjeteve dhe metodave sa më efektive, materiale, shkencore, kulturore e pedagogjike. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Arsimin dhe shkollën e përbëjnë shumë komponentë të rëndësishëm, mjafton të </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">alojë njëri e pastaj edhe të tjerët </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">alojnë. Janë komponentë të njohur, që kanë parësor: mësuesin si figurë qëndrore të shkollës, drejtimin e saj modern, por dhe vet nxënësit, që janë kryesorët, sepse, në radhë të parë, misioni i shkollës ka të bëjë me ta, gjith</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">ka bëhet që ata të tregohen sa më aktivë dhe të interesuar që të përvetësojnë sukssshëm programet mësimore-edukative, përmbajtjen e teksteve bazë të </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">do lënde mësimore, por dhe të shkathtësohen me vetveprim aktiv për të fituar kurdoherë dije dhe njohuri të gjera e të gjithanshme. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"> <b>Drejtim bashkëkohor </b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Natyrisht që asgjë nuk arrihet nëse roli dhe drejtimi i shkollës nuk është në lartësinë e duhur, kjo dhe për faktin e thjeshtë se një program bashkëkohor realizohet nga drejtues bashkëkohor, e, nëse ka mospërputhje midis drejtuesit dhe programit që duhet të zbatohet, atëherë gjith</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">ka është e dështuar që në nisje. Kjo hallkë e rëndësishme, pra drejtimi bashkëkohor i shkollës, merr vlerë e rëndësi të dorës së parë sidomos sot kur reformat e ndërmarra synojnë standarde të reja të shkollës, duke filluar nga godinat e tyre të pajisura me të gjitha aksesorët dhe kushtet e duhura e moderne: me klasat, kabinetet dhe laboratorët, infrastrukturën e nevojshme për zhvillimin e procesit mësimor, përzgjedhjen e teksteve të lëndëve, të cilat duhet të përmbajnë arritjet më të thella të shkencave sociale, shkencore, teknike dhe ekonomike, ndërkohë që gjith</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">ka duhet të shoqërohet me zbatimin e kërkesave bashëkohore pedagogjike, me bashkëpunimin e shkollës me komunitetin etj. E gjithë veprimtaria drejtuese në shkollë me përmbajtje të shëndoshë, me strukturë dhe standardet e nevojshme, detyrmisht kërkon të zbatohet nga drejtues dhe pedagogë të përgjegjshëm, të aftë profesionalisht, nga njerëz që ecin me hapat e kohës dhe që i përkushtohen shkollës me të gjitha energjitë dhe fuqitë e tyre intelektuale, që udhëheqin me shembullin e tyre, duke përdorur forma të larmishme e të zhdërvjellëta gjatë gjithë procesit mësimor e ve</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">anërisht gjatë zhvillimit të orës së mësimit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"><v:shapetype coordsize="21600,21600" filled="f" id="_x0000_t75" o:preferrelative="t" o:spt="75" path="m@4@5l@4@11@9@11@9@5xe" stroked="f"><v:stroke joinstyle="miter"><v:formulas><v:f eqn="if lineDrawn pixelLineWidth 0"><v:f eqn="sum @0 1 0"><v:f eqn="sum 0 0 @1"><v:f eqn="prod @2 1 2"><v:f eqn="prod @3 21600 pixelWidth"><v:f eqn="prod @3 21600 pixelHeight"><v:f eqn="sum @0 0 1"><v:f eqn="prod @6 1 2"><v:f eqn="prod @7 21600 pixelWidth"><v:f eqn="sum @8 21600 0"><v:f eqn="prod @7 21600 pixelHeight"><v:f eqn="sum @10 21600 0"></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:f></v:formulas><v:path gradientshapeok="t" o:connecttype="rect" o:extrusionok="f"><o:lock aspectratio="t" v:ext="edit"></o:lock></v:path></v:stroke></v:shapetype><v:shape id="_x0000_i1027" style="height: 264pt; visibility: visible; width: 396pt;" type="#_x0000_t75"><v:imagedata o:title="Ne-shkollen-Deshmoret-Foto-Agim-Dobi-1" src="file:////Users/fatmirterziu/Library/Group%20Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_image001.jpg"></v:imagedata></v:shape></span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Nga ana tjetër, zbatimi korrekt dhe pa i koklavitur gjërat artificialisht, por duke vënë gjith</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">ka në fuksion të përcjelljes te nxënësi të grumbullit të njohurive që janë programuar për një vit shkollor. E bënë efektive një shkollë, ve</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">anërisht </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">drejtimi me plane dhe programe të studiuara mirë dhe të kapshme nga nxënësit, të lehtësuara nga pesha e tepërt e teorive dhe frazelogjive boshe, por edhe bashkëkohësia që ka në bazë metodologjinë dhe pedagogjinë më të avancuar e më moderne, ashtu dhe zbatimin e lirive dhe të drejtave demokratike të nxënësve dhe të mësuesve. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Një drejtues bashkëkohorë, i pajisur me cilësitë e kërkuara sociale, shkencore e pedagogjike, natyrisht që është në gjendje t`i kryej me sukses këto detyra dhe mund të themi se, në arsmin shqiptar janë mundësitë për një përzgjedhje sa më realiste dhe objektive, jashtë paragjykimeve apo ndikimeve e praktikave partiake, nepotike e liberale. Besojmë që, sot, të gjithë janë të ndërgjegjshëm për këtë seriozitet dhe përkushtim ndaj shkollës, i cili duhet të vijë në radhë të parë nga shteti, por edhe nga e gjithë shoqëria, deri nga </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">do familje shqiptare, ashtu dhe nga vetë fëmijët dhe të rinjtë që studiojnë në bankat e shkollës. Arritjet apo mos arritjet e deritanishme na bëjnë që të jemi shumë herë më kërkues për vendosjen e shkollës në baza gjithnjë e më të shëndosha shkencore e moderne, duke larguar nga drejtimi kuadro të paaftë, të vendosur aty nisur nga interesa partiake, miqësore apo nepotike, që, megjithse mund të kenë dëshira të mira, s`mund të përmbushin dot kërkesat që ka drejtimi i një shkolle moderne. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"> Drejtuesi i mirë nuk drejton dot vetëm,<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"> por së bashku me këshillin e mësuesve <o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Nuk mund të thuash sot që “shkolla kërkon vetëm klasa, libra, mësues dhe zilen që bie </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">do 45 minuta!” Kjo do të ishte shumë sempliste dhe s`do t`i shërbente askujt, përkundrazi do ta bënte shkollën krej formale e të pa vlerë, ku gjithkush mund të bëj </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">farë të dojë dhe si të dojë, ku të gjithë të kërkojnë të drejta dhe t`u kthejnë shpinën detyrave. Ky qëndrim i skajshëm liberal e tolerantë, do të ishte një gabim i pafalshëm jo thjesht për fëmijët dhe të rinjtë pjesëmarrës në një shkollë, por do të ishte një boshëllëk i madh edhe për vet shoqërinë, për vet zhvillimet aktuale dhe të mëvonshme që do të reflektohej në të gjitha fushat e jetës, do të ishte një ngecje në vend, prapambetje dhe hapa prapa. Një shkollë moderne, s`ka asgjë të përbashkët nga sa thamë më sipër, ajo, është një “organizëm” i gjallë dhe në lëvizje të vazhdueshme, një institucion serioz i dijes dhe i edukimit, i cili kërkon doemos që, drejtuesi i saj të jetë ndër mësuesit dhe specialistët e arsimit nga më të përgatiturit dhe më të formuarit nga ana profesionale e shkencore, një menaxhues i kualifikuar, teorik dhe praktik i organizimit të punëve brenda shkollës, një njeri i aftë që të njohë mirë kolegët mësues dhe të ndërtojë me ta marrëdhnënie sa më korrekte, duke u kërkuar vënien në lëvizje të aftësive dhe fuqive të tyre intelektuale, por dhe duke i nxitur dhe duke u besuar atyre sepse, janë pikërisht ata, që do t`i zbatojnë planet dhe programet e shkollës, që do të vënë në jetë idetë më të përparuara, duke bërë sa më të përvetësueshme tekstet dhe përmbajtjet e tyre, programin dhe planin mësimor edukativ, ndërkohë që ky drejtues, duhet të di dhe të njohë thellë shpirtin e kontigjentit të fëmijëve e të rinjve që përbëjnë dhe pjesën qëndrore dhe më të rëndësishme të vetë shkollës, sepse në fund të fundit, shkollimi është pikërisht për ata, fëmijë dhe të rinj, që t`i armatos ata me dije dhe njohuri të thella, që të njohin veten, jetën dhe botën që i rrethon, të kenë kureshtje dhe dëshira për të ditur dhe për të mësuar sa më shumë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;"> Drejtimi i shkollës nuk është thjesht një vend punësimi<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Drejtimi i shkollës nuk është asnjëherë një barrë e lehtë, nuk është thjesht një vend punësimi komod dhe i lakmuar. Jo! Një drejtor shkolle ka përgjegjësi të mëdha për zbatimin e një programi serioz e bashkëkohor së bashku me mësuesit që janë zbatuesit e drejtpërdrejtë të atij programi, secili në lëndën e tij, në klasën e tij dhe me nxënësit e tij e, të gjithë bashkë, drejtues, mësues, nxënës dhe prindër, të përbëjnë një trup të vetëm, të interesuar fuqimisht në përgatitjen shkencore dhe qytetare të brezit të ri, që t`i përgjigjet edhe vet zhvillimeve të vendit, pasi edhe fëmijët dhe të rinjtë tanë, janë sot dhe, do të jenë edhe nesër, pararoja e shoqërisë moderne. Ashtu si</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">kërkojmë drejtor të zotë dhe të kualifikuar, sot në shkollë kërkojmë dhe duhet të kërkojmë edhe mësues profesionalë e të përzgjedhur, të gatshëm të marrim përsipër detyra jo thjeshtë rutinë dhe sa për të kaluar edhe këtë orë mësimi, por të atillë që të ndjejnë përgjegjësi për zhvillimin e plotë dhe efektiv të orës së mësimit, duke arritur të përcjellin me nivel te nxënësit atë sasi njohurish të programuara, por edhe të dhëna cilësisht dhe me forma sa më efektive e të larmishme, tërheqëse dhe të dashura për nxënësit. Natyrisht që ka nxënës që druajnë dhe nuk janë të përqendruar gjatë orës së mësimit dhe, aq më keq nuk i kushtojnë vëmendjen e duhur studimit të lëndës për të nesërmen, por pikërisht këtu është dhe e duhet të jetë edhe aftësia e drejtuesit dhe e mësuesit, që ta bëjnë dhe ta zhvillojnë mësimin në mënyrë që ai të prezantohet me gjithë rëndësinë e tij, sa më i kapshëm dhe i kuptueshëm, duke tërhequr edhe nxënësin në përvetësimin sa më të mirë të tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 10pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="SQ"> </span><b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Jo kushdo mund të kryejë detyrën e drejtorit të shkolles<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Përpjekjet tek ne kanë qenë gjithnjë të tilla për të përzgjedhur si drejtues shkolle mësuesit më të mirë dhe më të përgatitur, ndërkohë që me të zgjedhurit janë zhvilluar dhe zhvillohen trajnime të vazhdueshme. Edhe vetë personi që kërkon të bëhet drejtor, duhet doemos ta mendoj si një nga detyrat dhe misonet më të rëndësishme të jetës së tij drejtimin e shkollës, përkushtimin e plotë ndaj saj, por edhe organet eprore të shkollës, që nga Ministria e Arsimit dhe e organet vartëse të saj, duhet të kërkojnë dhe të këmbëngulin në formimin e plotë të këtij drejtuesi, që ai të ketë aftësitë e duhura duke filluar nga rregulli dhe displina e nevojshme për një shkollë me standarde, por edhe sesi ai të kërkojë zbatimim bashëkohor të planeve dhe të programeve moderne në shkollën që ai drejton. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Nga përvoja them se drejtuesi në arsim i të gjitha niveleve duhet të jetë i vetëdijshëm për misionin e tij, ai nuk duhet të jetë vetëm njeri i urdhërave, i dhënies së porosive dhe detyrave, por në radhë të parë duhet të jetë njeri i përgatitur profesionalisht, metodikisht dhe i përkushtuar për të kryer detyrën deri në detaje, aktiv në </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">do kohë duke u qëndruar në kokë punëve të shkollës, jo paternalist, se “e di unë” dhe “kështu them unë”, por edhe duke nxitur iniciativat e mësuesve më të përparuar të shkollës. Një drejtues i mirë, me kulturë dhe i përgatitur krijon atmosferë të ngrohtë me mësuesit dhe me nxënësit, në mënyrë që punët të kryhen se, <i>duhet</i>, por edhe me ndërgjegje e vullnet, me zhdërvjelltësi. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Ministria e Arsimit i ka zhvilluar, le të themi, kurset apo trajnimet e duhura me drejtuesit e shkollave gjatë muajve të verës, por ato trajnime janë dhe duhet të jenë të përhershme, sepse shkolla, si një organizëm i gjallë, kërkon të “ushqehet” vazhdimisht me ide, forma dhe metoda nga më të avancuarat, aq më shumë sot kur Shqipëria është e hapur me botën edhe informacioni bashkëkohor është aty pranë dhe mund të merret sa më shpejt, sikurse edhe format dhe metodat dhe gjith</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">ka e re në drejtim të shkollës, mund dhe duhet të përvetësohet në kohë dhe cilësisht. Ndryshe humbasim shumë, krijojmë shumë boshllëqe dhe në vend të një shkolle moderne, do të kishim një shkollë rutinë e formale. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">Një drejtues i mirë, përpos sa thamë më sipër, dëgjon dhe tërheq edhe mendimet e mësuesve të përparuar, i vlerëson ata dhe i përgjithëson. Kjo edhe për faktin se nxënësit kanë secili karakteristika dhe ve</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">ori të llojllojshme, janë tipa dhe karaktere të ndryshme dhe me ta nuk mund të punohet në global, me të gjithë njëherësh dhe me të gjithë njëlloj, si me njërin edhe me tjetrin, por edhe duke u ndaluar në tiparet dhe karakteristikat e tyre të ve</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 12pt;">anta. Në këtë kuptim drejtuesi i mirë e kërkon këtë zhdërvjelltësi edhe te mësuesi, por edhe i përgjigjthëson shembuj më të mirë dhe më të përparuar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: center; text-indent: 36pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 16pt;">Mësuesi,<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 16pt;"> figura qëndrore e shkollës dhe e klasës. <o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Kemi vënë re se bëhen shpesh herë trajnime të mësuesve dhe natyrisht kur këto mbështeten në përvojat më të përparuara europiane dhe ato botërore, edhe arritjet dhe rezultatet nënkuptohen që janë shumë herë më të mira, por do të thosha që edhe vet drejtuesit apo mësuesit professionalë, duhet të sygjerojnë forma metodike, sikurse përvoja që janë të avancuara dhe japin rezultate konkrete te nxënësit tanë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Nëse merret apo aplikohet një përvojë ta zëmë nga vendet skandinave, që janë të përparuara në arsim, sigurisht që ky hap është një gjë shumë e mirë nga institucionet arsimore të vendit, por të mos harrojmë se ato reforma nuk duhet të zbatohen shabllon, sepse edhe mësuesit, edhe nxënësit tanë, kanë disa karakteristika të ndryshme, që lidhen me zhvillimet e shumanshme të atyre vendeve e që ato janë: sociale, ekonomike, teknologjike e shkencore. Por, edhe ligjet, udhëzimet, metodologjitë që përdoren etj., atje i përkasin dhe i përgjigjen atij standardi të lartë dhe jo nivelit e standardit tonë aktual. Specialistët që e njohin mirë këtë problematikë, natyrisht që duhet ta thonë më mirë dhe me më shumë kompetencë fjalën dhe mendimit e tyre, veçanërisht tani në fillimin e vitit shkollor, sepse, një punë e nisur mirë, përbënë edhe një mundësi dhe bazë për një të ardhme më të mirë dhe më të sigurt.</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"><v:shape id="Picture_x0020_1" o:spid="_x0000_i1026" style="height: 180pt; visibility: visible; width: 305pt;" type="#_x0000_t75"><v:imagedata o:title="Kids-Running" src="file:////Users/fatmirterziu/Library/Group%20Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_image002.jpg"></v:imagedata></v:shape></span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Natyrisht që shkolla sot dhe puna e mësuesit është edhe më e vështirë se në dekadat e monizmit, kjo edhe për faktin sepse sot bëhet problem i madh dhe i papranueshëm për shoqërinë mbajtja e displinës së nxënësve me anë të dhunës, me anë të shuplakave dhe britmave frikësuese. Sot kërkohen forma sa më efektive, por të bazuara dhe në liritë dhe të drejtat që ka, ashtu si mësuesi, por edhe nxënësi, i cili duke qenë në rritje dhe duke mësuar, ka nevojë edhe të respektohet më shumë, të trajtohet ngrohtë, si dhe të nxitet e ndërgjegjësohet për nevojën e përvetësimit të lëndës, duke ia bërë shkollën sa më të dashur dhe jo si një vend të bezdisshëm e monoton, por të mirëpritur, që ai të shkojë me qejf e dëshirë atje, duke kuptuar se ajo është për atë vetë, për shoqërinë e familjen, për dhe vetë zhvillimet. Këtu, mësuesi merr përparësi dhe rol të ve</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">antë e pararojë. Një mësues të mirë, që di ta kryej më së miri detyrën, nxënësit jo vetëm e dëgjojnë dhe e kuptojnë, por ata arrijnë ta përvetësojnë që në klasë temën e mësimit, kurse duke e thelluar më tej në shtëpi, të nesërmen, ata janë të aftë të tregojnë nivelin e përvetësimit të dijeve që kanë fituar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"> Përgjithësimi i shembujve të mësuesve më të përparuar <o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Të gjithë ne, kur bëjmë retrospektivë të kohës kur kemi qenë nxënës, sjellim në vëmendje mësuesit tanë më të mirë dhe më të dashur prej të cilëve kemi mësuar aq shumë, por dhe që kanë ditur të sillen mirë duke ndërtuar me ne marrëdhënie sa më të pëlqyeshme që i kanë shërbyer përgatitjes me dijet e nevojshme dhe edukimit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Prandaj, kërkesa është e tillë që, shembujt e emësueve të përparuar dhe model, duhen përgjithësuar, në seminare, takime dhe trajnime, duke përgjithësuar vecanërisht aftësitë e tyre profesionale dhe pedagogjike, aftësitë e mësimdhënies dhe ato për të menxhuar klasën, duke e bërë lëndën krejtësisht të përvetësueshme nga nxënësit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Këto janë vlera që s`duhen anashkaluar. Këtë e bëjnë edhe vetë mësuesit, duke përfituar nga metodat dhe përgatitja profesionale e pedagogjike e kolegëve të tyre, por duhet ta bëjnë edhe drejtuesit e shkollave jo thjesht dhe vetëm si vlerësim për më të mirët, por edhe si shembull që duhet përgjithësuar. Vet shkolla, si një institucion i organizuari, i ka të gjitha mundësitë e zhvillimit të këtyre përgjithësimeve, shpejt dhe saktë, pa zyrtarizëm dhe pa ceremoni formale. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"> Mësuesit e klasës së parë</span></b><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Sidomos në fillimin e viti të ri shkollor, drejtuesit dhe mësuesit, e kanë për detyrë pedagogjike të krijojnë një atmosferë sa më të ngrohtë që nxënësit ta kenë shkollën, klasën, mësuesit dhe drejtuesit sa më të dashur. Kjo është më se e nevojshme vecanërisht me nxënësit që vijnë në klasë të parë, të cilët kanë shumë nevojë të afrohen me dashuri me shkollën, ta ndjejnë atë si vendin ku do të marrin njohuri dhe dije të shumanshme për jetën dhe botën, por dhe ku do të shfaqin talentin dhe formimin e personalitetetit për të nesërmen. Në bisedat që bëjmë me shumë kolegë arsimtarë, sapo atyre u kujton shkollën, në përytyrim u shfaqen vecanërisht mësuesit e klasës së parë, madje shpesh herë ata e identifikojnë shkollën me mësuesen që kishin në klasën e parë, ia kujtojmë emrin me mall dhe nuk e harrojnë asnjëherë gjatë gjithë jetës. Kjo ndodh sepse mësuesi i klasës së parë është kontakti i parë me shkollën, atë e shohin si një figurë qëndrore kur përqendrohet e tërë vëmendja, duke respektuar dhe mbajtur mend gati cdo fjalë apo mendim që ai apo ajo shfaq,madje fëmijët e klasës së parë e kanë në gojë shprehjen:“Kështu tha mësuesja! Këtë e di mësuesja...”. Mësuesi apo mësuesja e klasës së parë e bënë fëmijën të futet në një botë të re ta panjohur më parë, duke nxitur tek nxënësit kureshtjen dhe imagjinatën për të ardhmen. Është mësuesja e klasës së parë që u mëson fëmijëve abc-në, të shkruajnë dhe të lexojnë, u zbulon përpara tyre të fshehtat dhe bukuritë e gjuhës shqipe dhe të tingujve të ëmbël të saj. Te cdo nxënës, përfytyrimi i saj është shumë i dashur dhe shpesh ndodh që klasa dhe shkolla identifikohen me portretin e mësueses së klasës së parë. Sapo e kujton klasën, ajo të vjen në mendje dhe të shfaqet përpara syve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"><v:shape id="Picture_x0020_2" o:spid="_x0000_i1025" style="height: 215pt; visibility: visible; width: 358pt;" type="#_x0000_t75"><v:imagedata o:title="nxenesit_1006-600x360" src="file:////Users/fatmirterziu/Library/Group%20Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_image003.jpg"></v:imagedata></v:shape></span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Me fillimin e vitit të ri shkollor, janë shumë prindër të cilët ngulmojnë që fëmijën e tyre ta regjistrojnë te mësuesi apo mësuesja e klasës së parë që ata preferojnë, sepse për të kanë dëgjuar fjalë dhe opinione të mira. Dhe të tillë mësues ka dhe janë gjithnjë të kërkuar, vecse dëshirat e prindërve nuk mund të plotësohen gjithnjë, sepse klasat sot janë me një numër nxënësish standard, mbështetur në parametrat e klasave moderne. Ndërkaq, drejtoritë e shkollave, kanë rastin që përvojat e mësuesve më të mirë, më të kërkuar, që janë mjeshtër të vërtetë të mësimdhënies, vecanërisht në klasat e para, t`i përgjithësojnë, që dijenitë e tyre të bëhen pjesë dhe praktika të suksesshme edhe nga mësuesit e tjerë.<b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;">Nisur nga këto realitete shoqëria, shteti, të gjithë, doemos duhet të respektojmë vlerat dhe dobinë e jashtëzakonshmetë të mësuesve. Respekti për mësuesen është dhe duhet të jetë gjithnjë i velerësueshëm,pasi roli dhe puna e tyre kanë ndikimin e tyre gjatë gjithë jetës. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 16pt;"> </span><span lang="SQ" style="font-family: "Bookman Old Style", serif; font-size: 14pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 10pt;">
<br /></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-65539242383755018542019-09-23T10:57:00.002-07:002019-09-23T10:57:17.653-07:00U gjend armiku i tërmeteve<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 12px; font-stretch: normal; line-height: normal; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
Ilir Levonja</div>
<div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 12px; font-stretch: normal; line-height: normal; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
<b>U gjend armiku i tërmeteve</b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 12px; font-stretch: normal; line-height: normal; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
Jam thellësisht i revoltuar, që një idiot apo disa syresh së bashku, përhapën një Fakenews kriminal për ardhjen e një tërmeti shkatërrues dhe kallën mbrëmë panikun në shpirtin e shumëkujt prej jush! Po njëkohësisht, jam thellësisht i keqardhur, që shumë prej jush, ranë pre e asaj ligësie të pashoqe, të prodhuar e shpërndarë me shpejtësi, nga marrëzia e kujt verbërisht kërkon sherr, rrëmujë, kaos mundësisht…</div>
<div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 12px; font-stretch: normal; line-height: normal; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
Teksti i mësipërm është shkëputur nga fb i kryeministrit. Eshtë një tekst me fjalor ordiner që nuk e di se sa për shtat i qëndron sharmit të qeveritarit të parë. Por edhe pjesë e një kulture të shfrenuar bajate në këto 30 vjet demokraci ku propaganda ka fundosur përfundimisht funksionin e shtetit ligjor. Nga njëra anë një shtetar që bën publike se si i gërthehet një prefekti për mos hapjen e stadiumit apo ndezjen e dritave, në mënyrë që qytetarët të mblidheshin aty dhe të mos rrinin rrugica në errësirë etj., nga ana tjetër gjuha vulgare karshi një webi një lajmi a dy a tri gazetarëve që kanë përhapur panik duke parashikuar një tërmet. Nga njëra anë nuk reshtin së postuari foto duke servirur supë nëpër çadra dhe mensa emergjente, nga ana tjetër japin konferenca me kërcënim për burgosje përhapësve të panikut. Nëse qytetarët vigjilent të vendit tim vërtetë ia kanë besuar lajmeve të një apo dy mediumeve kanë bërë mirë, pavarësisht naivitetit mbi parashikimet. Nëse një medium e paska forcën t'ju nxjerri në rrugë, do të thotë që keni filluar të kujdesi për kokën tuaj. Megjithëse në paragrafin e dytë e keni zhgënjyer kryeministrin që keni humbur vigjilencën dhe keni dalë në rrugë. Madje deri diku, ky shenjtori i juaj ju tall e ofendon ashtu siç bën me burimin e lajmit të rremë. E parë më thjeshtë e gjitha kjo quhet kaos social, por që krahas dramës suaj shpirtërore i shkon për shtat zotërinjëve të tipit Edi Rama. Ju horoheni kur ai kërcënon me gisht dy gazetarë. Kur çon njerëz në mesnatë dhe ngre nga karrikat e redaksive punonjësit e lajmit. Ju i bashkoheni dhe kënaqeni kur ai quan idiotër. Madje qeshni dhe i jepni përkrahje. Kënaqeni dhe i shtoni urimet apo uratat siç keni qejf të thoni dhe besoni se ai po punon drejtë. Nga ana tjetër kurrë nuk e kuptuat se ata punonjës të lajmit nuk janë asgjë tjetër por krijesa të një informaliteti shtetëror që është po aq fallco sa vet shteti. Megjithatë nuk i vutë kurrë faj ndërtuesve fallco të një shteti fallco, por vazhdoni të gozhdoni me frymën e urrejtjes tullat e sakatosura të shtëpisë suaj. Vetëm një shifër e raportuar pak orë më parë, ku 2.4% e shqiptarëve i kanë të siguruara banesat e tyre, është informaliteti më i madhe apo fallciteti më i madh ekzistencial i një fallciteti jete që ka ngritur dhe po ngrejnë shtetarët tanë. </div>
<div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 12px; font-stretch: normal; line-height: normal; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
Ku pa asnjë diskutim edhe ky që është tani në krye nuk bën përjashtim, madje po e dopio vulos këtë fallcitet. Ju dha ca çadra, ndau ca supë erionësh, gjeti fajtorin e fajk njuzit, nxorri policët në mesnatë, iku vet dhe ju u kënaqët. </div>
<div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 12px; font-stretch: normal; line-height: normal; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
Ndaj sot 99% i ankohen njëri-tjetrit për shtetin ndërkohë kur duhet t'i kërkojnë llogari atij. Një kulturë kjo tashmë që po kalon brez pas brezi aq sa edhe sot e kësaj dite shoqëria shqiptare nuk di asgjë mbi të drejtat e saj. Por është e gjitha një e tillë viktimë e propagandës.</div>
<br />
<div style="font-family: "Times New Roman"; font-size: 12px; font-stretch: normal; line-height: normal; margin-bottom: 10px; text-align: justify;">
E zbuluat armikun e klasës dënojeni tashmë publikisht..., megjithatë nuk u indinjuat aspak kur pak ditë më parë ky gur ''i çmuar'' nuk fliste fare kur një popull i tërë merrej dhe grindjen me çështjen Tahiri. Ishte produkt i tij, por edhe armiku i tij..., një lloj ripërtëritje e luftës për ekzistencë me armikun e kllasës dhe partisë. Tani që e gjetët armikun e klasës, kthejuni normalitetit, kafeneve se punë ka vetëm kryeministri. Puna për ju është shfaqe e huaj.</div>
<div>
<br /></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-69860093356828209902019-09-23T10:43:00.002-07:002019-09-23T10:43:24.939-07:00Në ajër <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Në ajër <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Nga Fatmir Terziu<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Nga ajri, ia dhamë njatjetën për herë të fundit, njëri-tjetrit. Dhe sikurse ndodh në ajri, e fundit shenjëz ndër sy ishte madhështia e Tij. I shndritshëm në kanapenë e bulëzave të ujsisë në gjatësinë dhe gjerësinë e vet, ndjesia e tij po ndukte atë që kapërcente shikimi nga lart. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Si nuk e kisha parë kështu më parë? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Ishte ndryshe, krejt ndryshe si në Hartën e tij të bukur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;"> Ishte krejt ndryshe. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">I veçantë! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;"> Nuk e di pse po e shihja ndryshe si më parë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Nuk e di vallë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Goja e tij ishte plot me qirinj të ndezur. Dhe dylli i nxehtë depërtonte nga dhëmbët e tij të mëdhenj, që shtriheshin gjeografikisht jouniformë. Gjuha e tij nuk kishte arsye tjetër dhe asgjë tjetër përveç bujës dhe zjarrit, që i sulej nga anët e tij të forta. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Ishte e tëra flakë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Flakë? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Dhe nuk di nëse bëhej ta gëlltiste atë flakë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Dhe mbytej në tym, derisa nxehtësia dilte si një mangall i prushtë dhe i jepte më shumë arsye të digjej në fytin e tij gati të tharë. Ose duhej ta pështynte tërë atë dyll.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Dhe pastaj shikoja gjithçka rreth tij, por ajo që ndodhte rreth meje ishte një djegmë më e padukshme, një ndjenjë mes fjalës dhe diskursit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Fshiva sytë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">I rifshiva. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Sapo kishim lënë të rrëndën metalike në zhurmën e fundit të rrotave në tokë. Isha tashmë me sytë hapur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">I gjithi, isha tashmë larg, krejt jashtë… fare jashtë diskursit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify; text-indent: 36pt;">
<span style="font-family: "Times New Roman", serif;">Isha sikur po ndodhte auto-kontrolli i impulsit. <o:p></o:p></span></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-30712663391209173852019-09-19T11:46:00.001-07:002019-09-19T11:46:29.257-07:00 Malli çan edhe gurin <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhAQrIVgMujB_Qq_xeOoFRxY53AqUsE_59VWRJ6CGzHtmiigY941FDHx8pLHL633JaRr8CrRGuJOtM09nfwPI7Ch_EHBnCn9BMltsciPSuY7to4AyhBmCt8qviXo6seVVNYEkGMa-fu598/s1600/Unknown.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="159" data-original-width="318" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhAQrIVgMujB_Qq_xeOoFRxY53AqUsE_59VWRJ6CGzHtmiigY941FDHx8pLHL633JaRr8CrRGuJOtM09nfwPI7Ch_EHBnCn9BMltsciPSuY7to4AyhBmCt8qviXo6seVVNYEkGMa-fu598/s1600/Unknown.jpeg" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">Resmi Osmani Tregim <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> </span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"><br /></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">Malli çan edhe gurin <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> </span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> </span><span lang="EN-US" style="font-size: 14pt; line-height: 21.466665267944336px;">Kujtimit të nënëdajës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Anadoll, Yzgat, fundmarsi 1934. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Nanëmadhe Xhevria, ndjeu të mardhur dhe një dhimbje që i theri në gjoks, i rëndoi kapakët e syve dhe i zbriti deri në majat e gishtave. Nuk mbushej dot me frymë. Përjashta dielli ishte ngritur.Tha ta nxirnin përjashta në shullë. E rrëgjuar, mbuluar nga bora e thinjave, fytyrën me tipare fisnike, brazduar nga prrenjtë e rrudhave. E katandisur një grusht, mezi hidhte këmbët. Çdo çap, plumb i rëndë.çdo çap një dhimbje që e përcillte me një ofshamë. Jehona e së keqes që e sfiliste së brendshmi. E mbante nga krahu e reja<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">[1]</span></span></span></a>. I shtroi një shilte mbi ulësen e drunjtë, në anën lindore të kasolles, ku dielli kish nisur të derdhte bujarisht ngrohtësinë, dhe e ndihu të ulej. I rregulloi shallin e leshtë mbi supet e krrusura, mandej e la vetëm në qetësinë dhe heshtjen e saj të dhimbshme. Kishte për të bërë punët e shtëpisë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Po bëhej viti që lëngata e pandarë, që s’dihej nga vinte, ishte rënduar dhe tinëzisht, ditë pas dite, me gjuhën e helmët i lëpinte eshtarat, i kafshonte zemrën, i moliste shpirtin. Në sytë e saj kishte dhimbje të heshtur.Tashmë ajo ishte bërë pjesa vuajtëse e trupit të drobitur. Kështu nga dita në ditë, keq e më keq. Djemtë, të tronditur tek e shihnin të mpakej e tukeqej, prunë një heqim<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">[2]</span></span></span></a>nga komuna, një armen mesoburrë, kaluar mbi një kalë dori. Pas një shqyrtimi të imtësishëm e të kujdesëshëm, ai u tha se nuk gjente ndonjë shkak të dukshëm. “Sëmundje pleqërie, e moshës, zemra është dobësuar – tha ai, pastaj si u mendua: - është sëmundje malli. Malli çan dhe gurin. Ky vend është i huaj për të”. I dha ca barëra dhe shurupe për fuqi e i tha si me shaka të bënte gajret, se ishte ende heret për të ikur nga dynjaja e rreme. Mori pagesën dhe u largua. Ajo nuk kuptoi asgjë nga ato që ai i tha. Përveç ane-nënë, nuk merrte vesh as një fjalë turqisht. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Hodhi shpatullat pas murit. Qielli ishte i kthiellët dhe drita të merrte sytë. Për çudi, në këtë vënd,verës retë ishin gjë e rrallë. I puliti qepallat dhe nisi të dremiste, por shkundi kryet dhe e zboi gjumin, se gjumi ishte një me vdekjen. Donte të ishte e gjallë. Shikimin e hodhi brënda vetes.E ç’mund të shohësh brenda vetes? Shumçka që ka qenë , që është apo s’është, pamje që kujtesa i ruan dhe i shfaq sa herë që t’i kërkosh, por jo atë që e mendon se do të jetë. Aty papra, digjej ajo flaka e qiririt të mallit, që po e shkrinte përditë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Po bëheshin pesë vjet që gjendeshin këtu, në zemër të Anadollit, në qarkun e Juzgatit, në Çekerik-koi. Në këtë vend i degdisi hyqymeti<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">[3]</span></span></span></a>, për vitet e provës, që ata duhet të rrëfenin, me sjellje të mirë, që ishin rob për së mbari, e musliman me besë, para se t’i njihte si shtetas turq. Pas kësaj mund të zgjidhnin e të shkonin për të jetuar ku të donin. Këtë do ta dëshmonte kryeplaku-myftar efendiu, plaku shtrigan, që nuk i donte muhaxhirët. Djemtë thoshin se s’kish të ngopur me ryshfete.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> U bë shkak djali i madh. Pas reformës agrare, vdekjes së të atit, burgosjes dhe rrahjeve nga astonomia<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">[4]</span></span></span></a>, iu ngrit mëndja. Tha se në Çamëri, nuk jetohej dot më nën grekun. Duhet ta linin vendin, të shkonin në Shqipëri apo Turqi. Kështu përditë. I ishte ngritur mendja.U bë gërnjar, i turrej së shoqes e fëmijëve kot nasi koti, pa shkak. S’e mbante vendi.Më anë tjetër, hoxha i fshatit, kur shkonin në Xhami që të falnin namazin, ua bëri mendjen ujem: “Ç’kërkoni në Shqipëri? Është vend fukara. Në Turqi, po, vend i madh, nga lind e perëndon. Turqia është xhenet, more, xhenet mbi dhe, që se keni parë as në ëndërr!” Këto fjalë e të tjera përditë. I bindi dhe të dy vllezërit. Ajo nuk deshi, as të kusherinjtë dhe njerzit e të njëjtit gjak. Këtu kishin hedhur rrënjë,denbabaden, kishin fis e gjiri, varret e të dashurve. Desh Zoti mall e gjë boll, vënë me punë e djersë, malli është i ngjitur me shpirtin si mund ta lësh e të ikësh?. Ata e morën me të mirë,që ti kthenin mendjen por tek e fundit s’ia vunë veshin dhe bënë si deshën. E vendosën. Shitën mall e gjë, shtëpi e katandi, lanë pas krahëve gjithë çishte dashuri e dhimbje e tyre, njerëz të gjallë e të vdekur, gurë e drurë, çanë det e stere dhe ja ku janë: në zëmër të Anadollit. Ikën të shpëtonin nga zgjedha e grekut, gjetën përbuzjen dhe mos kokëçarjen e turkut.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Medet or djalë ç’na bëre, na le pa vatan, pa njeri e në varfëri.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Tjetër vend, të tjerë njerëz, të tjera zakone, të tjera halle.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Rrafshnaltë e Andollit, stepa dhe hapsira pafund. Tokë shterpë, e kuqërremtë që mezi e çante plori, bënte ca grurë që mezi arrinte dy pëllëmbë. Fusha lakuriqe, pa një pemë, pillte veç ca gjëmbaçë me lule bojqielli dhe pelin të hidhur. Dimër i gjatë, i egër, i ftohtë me borë e ngrica, erëra të ftohta që zbrisnin nga malet. Të ftohtit të hynte në palcë. Dimërit ujqërit e uritur të Anadollit zbrisnin gjer në fshat dhe ulërimat e tyre ngjethëse, tmerronin fëmijët. Vendësit bënin zjarr me bajgat e thata të lopëve, që i thanin dhe i mblidhnin beharit! Po të mos blinin nga fshatarët thëngjill druri, që e sillnin që larg nga pyjet, sido që shtrenjt, s’do të kishin dalë gjall nga të ftohtit e acartë. Shpirtin e mbanin me bollgur, çorbë gruri që i hidhnin edhe pak pasterma, supë me thjerza, shoqëruar me qepë të kuqe që i bënte vendi.Vitet e para bënë si bënë, por kur ai pak kapital që kishin sjellë me vete, firoi, të tre djemtë u pajtuan argatë në çifligjet e agallarëve vendës. Lanë mallin ku ishin zot, dhe u bënë hysmeqarë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Pranverë e verë pa gëzime<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Pa një ditë të bukur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Pa një lajm të mirë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Nga lindja frynin stuhirat e rërës, erërat përvëluese të shkretëtirave, që të merrnin frymën, mbarsur me idhësirën e pelinit dhe barërave që i zharriste dielli. Ditën qielli pa re, i kthjellët e i kthiellët sa të merrte sytë. Dielli vinte saçin dhe digjte e përvëlonte. Natën yjet dukeshin të largët dhe hëna e zbetë si fytyrë meiti. Të çante murriela dhe luzma e mizave të nxirnin sytë. Toka, që edhe ajo vuante, digjej për një pikë shi që s’binte e s’binte. Vjeshta vinte me mjegulla e të ftohta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Ky ishte xheneti i premtuar!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Anadolli, humbëtira e syrgjinit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Anadoll’i sterrosur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Hodhi sytë nga perëndimi. Atje, larg, matanë detit ishte Çamëria, mall’i pashuar. Eh, Çamëria! Me ditë të bukura, ngjyer me dritë dielli, të stolisura me blerim, dimërat me shira të buta. Netëve, hëna herë si vetull e art</span><span lang="EN-US" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">ë e</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">herë e plotë, dhe yjet e ndritur, kullosnin në livadhet qiellorë. Dukeshin aq afër sa po të zgjasje dorën mund t’i cikje. Kur ishte e vogël ajo kishte një yll të sajin. Me të kuvendonte dhe i kërkonte t’i plotësonte dëshirat. Atje tani kishin lulëzuar bajamet, me bartdhësinë e bukur nën qiellin e rimtë, blegërinin dhentë dhe lodronin shqerrat në livashe. Ca më von do të lulzonin ullinjtë, limonat e portokallet. Puhiza që frynte nga deti kishte njelmësinë e valëve dhe amzën e pjalmin e luleve, trëndelinës borzilokut e manxuranës. Ca më pas, në qershor, gruri dhe elbi do të zverdhonin në ara, kuajve do t’u grahnin në lëmenjtë, do të mbusheshin hambarët, pa do të piqeshin pemët, fiqtë rrushi dhe shegët, që pikonin mjaltë. Pa do të vinte vjeshta, ullinjtë degëvarur nga kokrrat e zeza që ndrinin nga vaji, prisnin dorën e vjelësve. Pa do të nisnin dasmat, gëzimet, këngët dhe vallet, vashazt do të niseshin nuse dhe djelmtë dhëndurrë. ….<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Çamëri me halle.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Çamëri, nuse e stolisur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Çamëri, që ikëm e të lam e më s’të pam.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Kishte pulitur sytë. As fjetur as zgjuar. Vegimet s’i ndaheshin, i shfaqeshin si mirazhet në shkretëtirën e mallit. Vegime, të mjegullta, të largëta si të pezullta, të ëndërrta. Shtëpia e madhe me dy kate, që llapste e zbardhte nga gëlqerja. Bashoda shtruar me qilima, shilte e jastëkë të kadifejtë të qëndisur për të pritur miqtë. Avllia, porta me qemer, ovoroi me lule trëndafili, manxuran e borzilok, furra ku piqeshin mishi i qëngjit, birjani, gjyveçi, buka e mbrume që ermironte ajrin mëngjesor, dy portokallat nën ballkon, ngarkuar me kokrrat e arta, aq shumë sa i ndanin me gjitonët dhe ato s’mbaroheshin. U shfaq i ati i djemve i pështjellë nga një mjegull e tejdukshme. Me fustanellën e bardhë njëqind fletëshe, që ajo ja priste e qepte vetë me ind të blerë në Janinë, xhamadani me sumbulla sermaje, zostra<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;">[5]</span></span></span></a>, këpucët telatinë me xhufka, mbi krye festja e bardhë. Dukej i menduar, në pamje kishte një qortim., për braktisjen e shtëpisë dhe të dheut të të parëve. I qëndroi larg dhe ia bëri me dorë, si ta ftonte që ta ndiqte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> E nxori nga kjo përhumbje, e reja që i solli kafenë dhe shurupin për fuqi. I qëndroi mbi krye deri sa i piu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Pastaj. Përsëri vetëm, në mbretërinë e heshtjes, që s’ishte heshtje, sepse ajo çmallej e fliste me hijet e të vdekurve të saj. E ndjente, kishte ardhur koha që të shkonte pranë tyre. Por medet, varri i saj do të ishte larg nga të tyret, në vënd të huaj, vallë a do ta treste dheu?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Malli çan gurin , kishte thënë heqimi. Po a ka mall guri? Ku ta dish, mbase ka- mendoi ajo. Kur shkëputet nga mali, e venë përpara rrëketë dhe merr rokullimën tatëpjetë. Gur i rrokullisur, që s’dihet ku qëndron. I vetmuar, i djegur nga dielli, i mardhur nga akulli, i lagur nga shiu.E pse jo?Netëve me hënë atë e zinte malli për malin, për shkëmbin nga ishte shkeputur, deri sa çahej e thërrmohej. Gur i rrokullisur.A nuk ishin edhe ata si njw gur i rrokullisur?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Kaluan muajt. Zemra e saj nuk duroi dot më. U shua në një ditë shëndreu me stuhi bore, me emrin e Çamërisë në gojë. E varrosën në varrezën e xhamisë së fshatit. Vendësit nuk u afruan. Kishin boll hallet e tyre , nuk u lipseshin edhe ato të jabanxhive. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Si të ishte njeri pa njeri, e përcollën dhe ja dorzuan tokës së huaj, hoxha dhe tre djemtë e përlotur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Ajo do të ishte pengu i tyre i përjetshëm.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 16pt; line-height: 24.533334732055664px;"> Korrik 2019.<o:p></o:p></span></div>
<div>
<br clear="all" /><hr align="left" size="1" width="33%" />
<div id="ftn1">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 15.333332061767578px;">[1]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">Nusja e djalit.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn2">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 15.333332061767578px;">[2]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">Heqim tur. Mjek, doctor.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn3">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 15.333332061767578px;">[3]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"> Pushteti, turqisht.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn4">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftnref4" name="_ftn4" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 15.333332061767578px;">[4]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">Policia greke.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn5">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<a href="applewebdata://D43D1C05-D069-4878-9CCD-0407386A501F#_ftnref5" name="_ftn5" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 15.333332061767578px;">[5]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">Brezi I mesit që mbanin burrat çamë<o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-37026709534159939952019-09-15T14:19:00.002-07:002019-09-15T14:19:33.214-07:00ZONJA EMA<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span style="font-size: 14.666666984558105px;"><b>Minush Hoxha</b></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sikur edhe ditëve të tjera kur vete në punë , Z. Rremo kalojë pjesën e oborrit deri tek dera në një ecje të zakontë.Tashmë të bërë shprehi, shikonte në mos po e sheh Znj. Ema dhe duke e kërkuar me shikim, shihte sa rrugën sa derën kryesore të shtëpisë së saj. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E dinte se Ajo, në veçanti ditëve të verës-gjë që shihej se nuk kishte mure kufizues- dilte para deres së shtëpisë dhe ulej në karrigen kolovajzë sa për pushim e meditim. Kolovajza ngjyrëerrtë me bazën gjysemhark me tapaceri oker të butë, dhurratë ditëlindjeje nga burri, import nga një shtet tjetër, ishte vendosur që moti në tarracen e vogël në të majtë të daljes nga dera dhe hiqej nga aty vetëm muajve të dimërit. Ishte ajo një oazë pushimi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur ajo nuk ishte ulur aty, atëherë bënte punë të tjera: shihte nga dritarja për ndonjë minute ose ecte për një shetitje të shkurtër në oborr a për vaditje lulesh. Këte të fundit e bënte sipas marëveshjes me bashkëshortin në ndërrime dhe tashmë ishte këthyer në rregull shtëpie. Po dhe për relaksim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E z.Rremo-komshiu i pare-ashtu në vëzhgim- posa e zënte me shikim, ia jipte një përshëndetje gjentile me,, mirëmëngjes“ si zyrtarë dhe me pyetjen “Kini bër gjumë të mirë, Zonjë?” kurse ajo ia këthente në të njejtën mënyrë e herë-herë duke i shtuar:”Ju, përherë në shkëlqim. Kini shprehi familjare këte…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Posepo, po dhe ma detyron vendpuna. Një i siguracioneve i këtillë duhet të jetë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe, zakonisht takimi shkarrazi i mëngjesit i atyre të dyve që vetem në dukje ishte i tillë, ndonjëherë dhe me bashkëshortin e znj.Ema z. Dilo, përfundonte në pyetjepërgjigje të zakonshme si pjesë e mirësjelljes midis komshive. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po gjërat sipas natyres së vetë-ndryshonin… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Mëngjesi i dites së sotit i veres së vonshme ishte i vrëret.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Afroj deren dhe nisi të largohet nga shtëpia. Sapo bëri hapat e parë ashtu intiktivisht ngjiti syt nga qielli dhe pau se nga përendimi këtej bjeshkëve kishte re gri dhe e mendoj se deri në pasditën sipas një rregulli që kishin vënë re njerëzit e atij qyteti-do bubullonte e mund të binte dhe shi. “Sot! E përse sot? Ditë vere!”e tha dhe paksa ndjeu një ngarkesë në disponim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sa zbriti syt nga qielli, këqyri përsëri po tani më gjatë se ditëve të tjera nga shtëpia e znj. Ema dhe e kërkonte me sy. Nuk e pau. Përkundra se nuk e pau dhe ndjeu mungesë për te, nuk e mendoj mungesën e saj sa për të dal aty me ndonjë shkak serioz. Me vdekjen më se paku. E dinte se ajo ishte një fanatik i rregullit dhe nga kjo, e tha në vete: thjeshtë kishte ndaluar për shkak të ndonjë pune brënda në shtëpi ose të ketë dalur për ndonjë furnizim me ushqime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Me një elegancë të rutinuar zyrtari-më në fund kishte sa e sa vite që njësoj bënte të njejtat veprime- tërhoqë më ngadalë nga doreza derën e metalt të oborrit të ngjyer me bojë të zezë, të dekoruar me gjethe e fruta të metaltë hardhie e bimishte dekorative kacavjerrëse, të cilat që kur kishte dashur t’i vë, i kishte menduar si një pamje që do ia zbukuronin oborrin dhe sa për të kënaqë imazhin e vetë. Duhej të impononte shijen për të bukurën. E mendonte se i shkonte me dukjen e vendpunën. Po, i kishte dalë e kundërta nga detyrimi i kontrates! Pa një simetri të duhur, të çrregulluara prandaj pa bukurinë e paraparë dhe kurdoherë kalonte nga andej dhe i shihte, ndjente një neveri. ”Disajnerët ! Kinse me dendrolog diplomë…veç sa të zhvatin të thollat!” e tha në vete njësoj edhe në këte ditë dhe vazhdojë drejtimin e rrugës për zyrë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më parë se të niset nga shtëpia, sipas rregulles çdoditore, në përgatitje për të vajtur në punë, në banjon elegante e të bukur, të veshur me qeramika spanjole e italiane të kallme, ishte ruar dhe më pas ishte veshur tamam sikur e kërkonte puna e siguracioneve. Ishte një biznes në hov që siguronte paga të dalluara dhe nga kjo z. Rremos jetën e mire dhe prestigjin. Kjo shihej nga rrobat teget ose cilatdo që të janë që gadi përditëshmerisht ishin të reja- persosur të pastra, ashtu me rever mesatarisht të gjërë-sipas nevojes e modes, në të shumtën këmishë e bardhë dhe një kollare gri ose bordo me gjerësi normale që e jepnin veçanërisht elegantë. Po dhe të tjerat që dallonin nga ata të lagjes. I tillë, kurdoherë që dilte ose këthehej ashtu i imponushëm, nga respekti që kishte përfituar tek njerëzit po dhe shkaku i pritjeve që do ua bënte ndonjë të mirë a shërbim, e përshëndetnin me pijetet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sa kaloj një pjesë të rruges-sipas instiktit i ngacmuar nga shkronjat e mëdha të zeza ndalojë sa për të lexuar lajmin mortor të ngjitur në shtyllën elektrike mu aty pranë. Duke zvogluar distancën i shihte më mirë shkronjat dhe kur a afrua fare pranë, tek kaloj një vështrues po të këtij lajmi, lexoj lajmin për vdekjën e Komshiut të vetë. ” Komshiu…z. Dilo… paska vdekur?!” Kurse, ai të cilin tejkaloj, ia tha: “E kam njohur! Eee, e vrau vetmia!” dhe iku nga ai vend. Z. Rremo memzi ndaloj t’mos i thot se e përjetoj disi si fyrje. “Vetmia…!” e pëshpëriti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sapo hedhi pas mendimin e mëparë, i ardhi në befasi lajmi, nga kjo ndaloj. Spontanisht i iku dhe një ofshamë, një klithje ndofta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Po, z.Rremo ishte njeri i sproves dhe i tillë zotëronte vetën, ndaj-anise iu shfaqë një ndjenjë dhimbjeje- nuk reagoj më tepër se me një shqetësim të zakonshëm për lajmin ndonëse ai për te ishte më tepër se një komshi. Ashtu, rrethanat kishin bërë që të tejkaloj atë kornizë dhe të kishte një raport më kompleks midis tyre. Përmëtepër, ishte shndërruar në një raport thellësisht miqësor. Kur e kishte menduar mire-mirë se si eci kjo deri në atë pikë, në përgjigje për të kënaqë kërshërinë, duke patur parasyesh më shumë rrethana dhe duke u befasuar nga ato, dilte tek konklusioni se për këte raport më tepër se të komshillëkut, ishte i merituar vetë Komshi Dili. Ashtu…Ai, nga vetë natyra që kishte, duhet të ketë qenë dhe edukacioni familjar dhe provinienca në të vërtetë kodi i sjelljes i vendit, ishte dhënë pa një dyshim i çiltër e bemires dhe nga kjo dhe person që mund t’i besohej çkado. Ç’është e vërteta, ai ishte i tillë, jo vetëm ndaj z.Rremo, por dhe për kendo tjetër. Përveç që ishte gjentil, pa përtes dhe për kedo bënte një të mirë a një shërbim që ia mbante krahu. Duke respektuar me përpikëri parimin e mirësjelljes po ndjente nevojë të jetë i dashur e i respektuar, jipej me një përpjekje të jetë dhe i harreshëm në kontaktet me ta për tërë kohën sa dinin për te. “Si keni qenë z. Dili?” e pyetnin kurse Ai: “Po mërdhinjë nga acari!” përgjigjej duke qeshur. ”Nga acari?” pytnin në dyshime. ”Po,po. Ka të tillë që verën t’a bëjnë dimër!” Dhe njerëzit, mjedisi në komunikime me te, e kishin pranuar mu sikur kishte dëshiruar vetë përveç… përveç se nga një çast, me konstruktin e fjalisë së thenë dhe një pamjeje të fytyres zu të lë një dyshim se përse ishte i tillë…ashtu i mirë po dhe disi melankolik, disi i mendueshëm. Për atë anën tjetër pyetnin: ”Akoma ka të këtillë? Në këte kohë…të Zotit të quajtur interes? Eksikllëk!?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E përse z. Rremo reagoj ashtu siç’ reagojë: Sado që reagimi i tij ishte i tillë dhe sado që dukej maturi që dilte nga sprova e tij e jetes, nga respekt i kodit, në të vërtetë, më parë se ajo, ate ia detyronin më parë e më pas shumë ngjarje e shumë jetëra…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe në këto gjëndej ajo ora e nisjes, ai çasti i këtheses. Nis nga një pikë, shndërrohet në rrebesh dhe përfundon si një lum përmbytës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pale të mësohet si, përse ku, kurr nisi, …? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Dili, i frymëzuar nga figurë e z. Rremo-s, begatonte pa ndërprerje raportin me te dhe i tillë, s’kishte nga t’ia mbajë përveç të ndalojë sa të ketë tek ai një mikun të themi më të mirë. Tashmë kjo u bë e dijtur e heshtur ose e përfolur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po, se si pas kësaj, ashtu papritmas ndodhi një këthesë dhe -çuditërisht- pas një kohe ndryshojë. Në fillim, ata që e njihnin pyetnin: harroj ekosistemin e qytetit që u shndërrua në gjungel, shokun Jamenin, Lalën e tenisit…Tani dhe për kafe del më rrallë. Po e natyrshme kur trashi miqësinë me z.Rremo. Këtej nga z. Rremo ose andej nga ata! Kishte ai një fuqi tërheqëse enigmatike. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E vërenin: nuk kishte më atë gjallërinë, atë gjestikulacionin dinamik me të cilën ishin mësuar tashmë, at satiren pa të keq. Atë mendjen vëzhguese, atë vizllimen e syve! Jo si më parë, ecte rrugën tek shikonte tek këmbët, ashtu me një hap të lodhur të pavullnetshëm dhe këte e vërenin të gjithë dhe habiteshin. E mendonin në intimen e vetë: ka diç brënda që grryen si një prrockë dheun e shkriftë, me ngadalë ama e rrënon nga dita në ditë. E shihnin se nga një periudhë kohore në tjetren, fytyrën ia mbërthente një i zbehtë e huti, me gjysmëhënëza të zeza nën sy dhe më një zë që të bëhej sikur i çirrur nga inflamacion fyti. Syt e thelluar e lëvizjet disi të vështrirësuara-të themi- mekanike, e jepnin të molisur. Përse…?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po të këthejmë mendjen dhe nga një këndë tjetër ku mund të gjetët shkaku i asaj pamjeje…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Adili që shkurtë ia thonin Dili, ishte martuar me një gruan me të cilën në fillim kishte bërë lidhjen nga merak i kulluar, një dashuri e pazakontë pra. E më vonë, se si ecte koha- tek iu shpërfaqë personaliteti i saj më i plotë dhe dalloj vlera që e bënin të veçantë për të cilat nuk dinte në fillim, tejkaloj atë ndjenjë dhe zu dhe t’a adhuronte njësoj sikur në raste që përshkruheshin në histori dashurie të njohura. Ajo zonja të cilën e trajtonte historike për jetën e vetë dhe që tërë ngjarjet e jetes të tjera hidhte menjanë, quhej Ema. Mu nga ky emër i pazakontë që tek ai përçonte diç tjetërfare nga emërat e tjerë dhe dukja mahnitëse e saj, që në fillim të martesës ishte kërshëritarë të mësoj historinë e emërit e ngjizjen e një karakteri të tillë, dhe dilte tek pyetja: nga ky emër? Sjellja? Sa ndikoj emëri sjelljen, sa gjenetika sjelljen e emërin?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në fisin e vetë dhe më gjerë për kohen ishin në përdorim emëra të orientit të cilët akoma bënin jetën në shpirtërat e tyre, emëra gjithësesi shumë të bukur e domëthënes dhe tek mendonte përkujtonte ata me ”gjyl”, ”shah” etj. Gjyshe e Ema-s i kishte propozuar të birit: “Përse nuk e quan Hanemshah, hë,përse? Emër i bukur. Edhe zonjë edhe mbretëreshë e zotnillëkut!” Ai vetëm e kishte shikuar, kishte qeshur dhe me këte asaj dhe të tjerëve ua bëri të dijtur se asnjë nuk puqej me një vision të babait të saj. Ishte njeri i leçitjes dhe i tekit. Dhe tej kësaj, sikur donte të hapte depërtimin e një fryme tjetër. Po z.Dili nuk e dinte këte dhe pyetej: nëse ia kishin dhënë prindërit e vetë- më saktë babai- atëherë kishte arsye të mendohej se ishte inspirim i tij nga literaturë e lexuar-kishte një bibliotekë të tërë, nga një kulturë tjetër që kishte ai ose nga ndonjë rrethanë a gjezdisje e tij në mjedise më të largëta. Sado kishte një ngujim në kulturen orientale, ishte paksa e natyrshme të përfytyronte se i ati i saj-sipas emërit- kishte gjezdisur dhe gjetkë dhe tek kishte përceptuar dhe nga kultura tjetër, dhe duke mbërrijtur për kohën dhe një arsim jo të zakonshëm ishte ngritur në një person që dallon nga të tjerët.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në të parën ata nga qarku ku jetonin nuk e deshën këte emër, dhe pasi i kishte dhënë emërin e kishin thënë: “ Shihni mësonjësin e djallit! Ema! Ç’emër makabër që i dha vajzes!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai kishte hedhur pas krihesh denigrimet e marrosura dhe vendosmërisht e kishte thënë: “ S’më plas fare ç’mendojnë injorantët! Ema do jetë kjo dhe do mbetet Ema…Do më sjellë një frymë të re” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po dhe ajo, sa bëri pakez moshën-si nën një diktat nga ky fakt- jipej si një zonjë, si një person i veçantë në përputhje me emërin dhe tej kësaj dhe e çudiçme. Disi i shkonte me emërin. Bënte veprime e thonte mendimet nëpërmjet një zhargoni tjetër fjalesh, ashtu krejt të papritura përmes një retorike të pazakontë gjithnjë të thella duke i thënë drejtëpërdrejtë dhe duke i lidhur në fund çuditërisht mendimet e ngjarjët. Ç’parabolla që dinte të hedhte…! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në vitet e para të jetes me bashkëshortin ky tipar nuk u dallua dhe aqë. Ndofta ngaqë ajo përmbahej ose nuk ishte e nxitur sa t’a shpërfaqë. Por sa kaluan vitet, nxuar kokën sheshazi dhe bashkëshortit që kishte jetuar gjatëkohë n’atë amullinë provinciale nën rregulla konvencionale e të rrepta të sjelljes, i bëri një befasi jo dhe të mirëpritur. Në të vërtetë, e hutoj. Më vonë, tek i ardhi ai ndryshim me furi dhe e zu ate të tërin përfundi, u shndërrua në një obsesion e ngarkesë psiqike e pandërprerë . Bile herë-herë, mbërrinte deri dhe tek një zemrim i rëndë. Por, gjithnjë- ishin aty konsideratat dhe ai edukacioni që kishte marë nga provinienca, e në veçanti ndaj sajë, t’a themi- ndaj të adhurruares- por dhe nga dyshimi në mos nuk ia qëllon shkakut e dilte xheloz budalla, e zhvatte nëpër mendje me një reflex të frikës ta konfirmonte në vete se ishte ajo që kishte katranos jetën. E përse…? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në fillim, kur znj. Ema zu shtrirjen e mendimit në kufijtë e hapësires që z. Dili nuk i përmbledhte me mendje, disi fare natyrshëm e mbërtheu dyshimi për një lidhje me person të caktuar. ”Këte shpërfillje…mund ta shkaktoj vetëm lidhja me një tjetër person! S’ka tjetër…”e mendonte. Por, i rezervuar në konklusion nga natyra dhe kur në e para deshti që duke kërkuar shkakun t’a konkretizonte personin e nuk ia doli, e trajtoj veprim me rrezik. ”Do fyhet! Do ikë” e tha në vete. E vërteta ishte se ajo kishte një sjellje me një shfrenim të tepruar dhe kjo dukej ashiqare, ama cili është motivi. E mendonte se kishte shumë shkaqe. Nga kjo e trajtoj çështjen shumë të ngatërruar e konklusionin e prerë me rrezik, anise natë e për natë meditonte ashtu i vetëm dhe i vetmuar në gjysëmerrësi në dhomën e zbrazët të shtëpisë, nga frika dhe në mos po gabon, e futi vetën në një qark si i thonë vicioz dhe me vite sillej aty vërdallë! Pas të gjithave e tëra u përmblodh, i futi dhe i ndryri në një dyshim dhe e vendosi thellë në intimen e vetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por këte nevojë për t’a gjej shkakun e vërtetë dhe këte pamundësi të vetën e kishte gjithnjë si një barrë mbi krihesh. Nuk kishte forcë sa t’a hedhë në harresë. Dhe kjo ishte ajo që nxiti dyshimin tek mjedisi e dita-ditës dhe-pavërejtshëm iu shfaqë nëpërmjet një dukjeje melankolike dhe njëfarë ftohtësie për ate që ndodhte rrotull tij! Ndonjëherë, nga ndjenjë e mundimit dhe nga kjo nga një zemërim ndofta dhe hakmarje spontane, mendjelehtësisht e mendonte ndonëse e dinte se nuk ishte ashtu, se ajo i sillte dhe ndonjë pasojë të keqe shtesë dhe se ajo ishte ajo me ate sjelljen e vetë ekstravagante që ate e trazonte dhe nuk prante të jetë i shqetësuar. Përmetepër dhe vetminë që kishte kapluar si e mendonte ai-familjën, ia vente asaj në fajësi. Sjellja e saj-e thonte në vete- është shkaku që i kishte vënë një dry të madh shtëpisë tek e kishte shndërruar pothuaj në një ngrehinë të vdekur dhe nga kjo nuk u dukej sekush në derë. Një ndëshkim shtesë! Në kundërshtim me rregullat e traditën- e mendonte ai. Mjerim! Dhe kjo kishte ftohur paksa raportin midis tyre anise nga jasht dhe nuk dukej gjithaqë . Ky raport i ftohtë ishte shtrirë dhe më gjerë dhe ishte bërë shkak i cili kishte ndikuar dhe motrën e tij Dona-n. Ajo tashmë, sa për që kishte dëgjuar thashethëmet, sa që kishte soditur sjelljen e znj. Ema dhe rënien shkallë-shkallë të të vëllait, kishte mbërrijtur tek një rezervim ndaj saj. “ Ema! Ne jemi njerëz të sinqeritetit…dhe qyteti për të tillë na di. Ka 100 vite s’paku…” me një ton paksa të ngritur ia kishte vënë ajo në dijeni. ”Si budalla, përfundojmë jetën të virgjër” ia kishte bërë një allusion sapo kishte nuhatur çështjen dhe kishte ngrirë dyshimin për te. Znj. Ema , kjo goditje si e çekanit e kishte gjetur afërsisht në midisin e dhomës tek ishte nisur të ndërroj robat, e kishte shikuar më gjatë gjithnjë në mendime dhe në dy mendje nëse është e arsyeshme t’i përgjigjet. Pas një cope kohë tek i shpërthente mllefi, pa luajtur vendit e pa ndërruar pamjen e fytyres, ashtu e qëndrueshme, e matur dhe ftohtë ia kishte thënë: ” Janë jashtë orbites së mendimit tim marëzitë personale! Sos ti jeten si një dele livadheve të shkreta! Me atë 100 vjetshin e sinqeritetit të fiksuar në kokën e vogël! Gjum te rehatshëm në atë ënderr…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo, e tëra mllef nga kjo pafytyrsi, sa kishte nisur rrugën për banjo, kishte ndaluar mu tek hyrja dhe tek kalamendej dhe dukej sikur do binte për dysheme, përmblodhë aqë fuqi sa t’ia këthej përgjigjën ”Ka një dreqosje në tërë këte që nisi nga ai çasti ters dhe i druaj ogurit që moti bënë jetë në këte shtëpi. Zemra ma thot kështu. Ka, ka… Shpirti kumarxhi, ai djalli është kryeaktori në këte dramën …tashmë nisi të ngrijë dallgët”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Frikoheni Zonja Dona nga fantazmat e ditës! Apo u bëjnë kënaqësi!?”ia kishte këthye e sigurtë mu në hyrje znj.Ema, në dukje gjithnjë e qetë e nga brënda memzi duke frenuar dufin e vetë “Provë e një psike të rënë, të sëmuar”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Znj. Dona, nuk ia kishte folur konkretisht të vëllait për brengën që kishte shkaku i konsiderates dhe duke e e trajtuar përherë të brishtë anise nga koha e vajtjes së saj nga aty dhe mënyra, ia kishte bërë të kuptueshme se diç midis tyre ishte thyer keqas. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo pas atij dialogu të mundimshëm e nga droe mos ngritën tensionet, që nesër, kishte mbledhur plaçkat dhe që në mëngjesin e herëshem kishte ikur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek e pritte makina tek dera e shtëpisë, e Dona përgatitej të dale, në përcjellje i vëllai ia tha me keqardhje: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Kaqë herët…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po ti e di ate-aludonte në burrin-ashtu ma do, ashtu do bëjë:do këthehem”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në largim i vëllai ia kishte bërë dhe një pyetje: ”Me Ema-n, nuk do përshëndetesh…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E bëra këte mbrëmë vonë më se miri që dijta…” e kishte gënjyer ajo.</span><span lang="EN-US" style="font-size: 16pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po meqë ajo jetonte largë në qytet tjetër dhe kishte një burrë që shihte vetëm punët e veta duke i bërë asaj një qortim për përzierjen dhe cenimin e privacisë së znj. Ema, kishte futur në grusht një arsye të të forte të mos dukej aty dhe t’i ikën mynxyrave të shkaktuara nga znj.Ema.. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj në të shumtën çmallej përmes telefonit kurse, rrallë fare rrallë dukej aty, dhe ate për aq kohë sa nevojitej për një takim të shkurtër me të vëllain sa të mësoj për gjëndjen edhe jetën e tij- ndonjëherë dhe jashtë shtëpisë, sakaqë me znj. Ema komunikonte sa për kurtoazi shkurtë e me fare pak fjalë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po, nuk ndodhte kjo vetëm me znj.Dona. Ndodhte dhe me të tjerë. Edhe kur vinin-e vinin me dyshimet që i përflitnin pakashumë më andje personat rrotull dhe këte e bënin rrallë dhe duke shfaqur një sjellje të panatyrshme. Nisnin e përfundonin bisedat në pyetje e përgjigje triviale, ta pasinqerta e gjëkoti. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Kini një oborr magjik! Sa të bukur puseten me ato patat laramane. Ajo e bardha bënë kontrastin.” Do ia thoshte znj. Lejla, tellalli i rafinuar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” I kini vërejtur Ju…?” ia këthente znj. Ema me një sarkazem të fshehur dhe kinse ngrinte vetullat për habi. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Posi, posi. Të tilla ka vetëm në Përendim” ia kishte thenë dhe kishte shtuar <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Po vazot terrakote nga i morët…?” pyette kurse znj. Ema i ishte përgjigj <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Dini, atë poçarin…Xhemo. I njohur për poçarinë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas një pushimi i shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Dilni ju në tregti ndonjëherë znj. Lejla? Dini më shumë se të bëni një kaçamak? E po…ka një ofertë të begatë për këte lloj. Dilni, shihni…” sado ia kishte thënë si një humor dhe ndonëse nuk u vërejtën pasojat, znj. Lejla e kishte marë për qortim prapambetjeje dhe ishte gjetur e fyer. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sakaqë, komshinka e katërtë znj.Haska-autoriteti i familjes së vetë-i bashkëshortit që nuk mendonte pa e pyetur më parë se për çfarë të mendoj, që kishte shtëpinë në atë renditje shtëpiash, një person me arsimim të lartë, me po atë qëllim sikur znj. Lejla, ia thonte: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Znj. Ema, sa të shëndetshme që kini begonjat. Dhe krizantemat në koloritin e vetë duken bukur. Roze, blu, bardh! Mua se ç’mu dogjën! Me plehëra artificial i ushqeni…?” dhe me këto donte të mbuloj kohen sa rrinin aty dhe t’i ikën rrekjes në bisedë të dyshimit që përflitej koluareve. Dhe znj. Ema e dinte këte mirëfilli. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Si e that…?” bëri sikur nuk e dëgjoj. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E dini znj. Haska jam në preokupime pas leximit të librit “Tradita në kulture dhe nevojat imediate për thellimin e studimeve” dhe për faktin se si këtheu ajo kundra vetes dhe për shëndetin e begonjeve e krizantemave, duhet laureuar im burrë. Ai është bariu i tyre i përkushtuar! Është dhe profesion i tij” i kishte thenë ajo pakez me sërtllëk. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Me të drejtë…Po sikur më zu ngushtë çasti…e dini në respekt ndaj juve, nuk gjej frazën më të mire për t’ua thenë” e tha dhe më pas shtoj <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E dini në universitet kishim shtjelluar këte…nga një pike të kundërt me tuajën, ama, ndofta e zëmë me llaf ndonjëherë tjetër” dhe ashtu e zënë pisk kishte hikur nga aty në pëndime që kishte shkuar.<b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por, jo vetëm komshinkat e familjet e tyre, po gadi të gjithë e dinin se kjo shihej nga fytyr e bashkëshortit të saj se ai ka një vuajtje në zemër, por e trajtonin tepër privat këte intimitet që të hapnin bisedën. Ndaj heshtnin… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek jetonte përherë me këte në zemër, z.Dili, dukej se vëte si nëpër një koder pëmes së cilës kalon e vetmja rrugë dhe të cilën nuk ia hante mendja se mund t’a kaloj! Sa ngjitej një çik, këthente nga ku niste. Dhe, të tërat e këthenin tek pyetja që i bënte kallvarin shpirtëror e që ia shtronte vetes pa prajtur: nga doli një karakter i tillë ashtu i pazakonshëm dhe në gjurmim të shkakut që në çaste bëhej mynxyra vetë, si gjithnjë-nuk mbërrinte tek ajo përgjigje konfirmuese që kënaqte kërshërinë e tij për vërtetësinë e saj e mu nga ajo dridhej… Në një cast, si një rrugë qorre që e dinte se nuk do e shpie tek caku, por sëpaku do i dilte një shpiegim bile-ashtu për t’mos mbetet kjo rast fare i vetmuar, sa për ngushllim, se ç’ju përkujtua një gojëdhënë e një kohe pothuaj e lashtë dhe e kujtoj se kishte qenë një znj.Dije-një hanem me flokët gështenjë ari e të valvitura bukur sikur e thonin e një hundë të përkryer, e pazakontë dhe krenare që kishte karakterizuar kohën kur kishte jetuar me esktravagancën dhe bukurinë. Ishte porositur mu nga baba i saj një foto e saj ashtu fshehurazi tek një fotografist i kohës /duket Shkodër/ që kishte piqur zanatin në Itali, në të cilën jipej me një jelek ngjyra të kallme të së kuqes e skajeve ari dhe me një buzëkuq roze, një qafë gastare, me floket vizllues të këndëshme e të valvitur të ndarë me një vijë nga të dy anët e kokës e të mbërthyer në të majtë nga një karficë me figure luleje do të ketë qenë trëndafil që ishte shtrirë dhe në pikturë në madhësinë e një portreti dhe shpërndarë e vendosur nëpër dhoma mysafiresh si një simbol bukurie. Përmërtepër, frymëzuar nga dukje e sajë, ishte kompozuar dhe një këngë e bukur me nje tekst lirik pikërisht nga një bandill i dashuruar në te sapo e kishte parë tek një bashqe dhe ishte magjiosur me figuren e sajë, që më pas këndohej dhe tek qitej me armë, dalldiste në çdo aheng. Kur këte e kishte dëgjuar babai i saj, ashtu i gjallërishem e i paruar, e kishte thirrë tek tavolina e vetë, i kishte ofruar një raki dopio dhe ia kishte thenë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Duaje! Ajo është e bukur! Adhuroje! Vetë perendesha!” dhe-ashtu nga pasioni- tek mbante goten e rakisë përmbi kokë si e donte vallëzimi i llojit të tillë, e kishte detyruar t’ia këndoj këngën. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Djalosh ti e kupton kohën…Di ç’është bukuria!” ia kishte thënë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por kjo-sikur e imagjinonte z. Dilo- e kishte tejkaluar vërejtshëm, ngaqë, ajo kishte qenë simbol bukurie që frymëzonte një qark dhe të cilen e ëndërronte secili bandill sadopak erotik, kurse znj.Ema…e bukur dhe e mençur... Përkujtoj dhe kallximin e t’jatit Samiut që gojagojes ishte shtrirë ngado, sipas të cilit të ketë thënë babai i bukuroshes Dije, një pijanec boem i merakut ndaj bukurisë dhe i ahengjeve të pasionit tek mejhanet ku këndohej për këte deri në agim e në të cilën kishte lënë shumë e shumë dynym tokë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Të më bëhet e veçantë qika…Jo si këto kukuriqkat…” Dhe tek e kishte thenë këte që kur kishte nisur të zë shtatin e një goce, kishte bërë të tërat që të bijën ta futen në një histori inspiruese. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po ajo ështe një e përdalur” kishin aluduar tek znj. Dije <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Ajo që si një kanarinë s’pari josh bandillin me këngen për dashurinë e më pas tek kërcen gardhiqet njënganjë bënë takime mes shkureve të dendura të bashqes. Ndofta dhe diç tej kësaj…” ia kishin thenë t’jatit që nuk zhdehej kurrë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ajo e përdalur…?! Ajo…fryma e kohës së re…bukuri për të gjithë! Ulok mendjesh…Ajo po zhbënë hipokrizinë idiote-atë strofkën sekrete të krimit. Strofkën e kurëvrisë së fshehur. E kësaj njëtrajtësie monotone edhe dërmonjëse edhe vrastare! Trime…Zëri i një kohe të lavdishme! E ju…qorra? Ato që kini në shtëpi…zuskat tinzare ! S’ua vë veshin asnjë këndez i shëmtuar!” ishte gjegjë ai sall mllef…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po teksa znj. Ema me sjelljen e vetë e kishte vënë para një enigma të shoqin, që gjëndja të rëndohet dhe më, mu në atë kohë ters sikur e mendonte bashkëshorti i saj, se ç’ndërhyri i shtyrë nga ndonjë dashakeqi sherre - z. Rremo. Komshiu i parë ishte ai që i kishte dhënë frymë enigmas së tillë. Ishte gjetur papritmas tek një grackë e në te një cytje ngacmuese të kushtëzuar nga dukje e sjellje e znj..Ema e kjo tek një privilegj që ia kishte ofruar atij dhe pas kësaj, sekush mund t’a ndriçojë saktësisht- tashmë ishte e njohur i shoqi jo se jo (!)- se ç’kërkoj dhe ç’gjeti gruaja e z. Dili , tek ai. Ndofta sharrmin e veçantë-se e kishte, ndofta atë këqyrjen pushtuese, atë dukjen elegante, por mjaftë shlirëshëm vëte tek ata. Dhe ky ishte ai elementi që mozaikun e dyshimit të z. Dilo e bënte më të plotë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në brënda kohë, kur intimiteti i fshehur pas termit miqësi, kishte mbërrijtur tek një pikë më të vërejtshme, pas një kohe dhe në një periudhë kohore jo të gjatë, z. Rremo i ishte paraqitur me një foto nga Rozafa dhe nga Praga me tekstin : “Zonjes së veçantë me shumë emocion nga Rozafa, kurse tjetra: “Zonjës sublim i virtyteve, nga Praga mahnitëse , këtij vendi ku kulmon kulturë e sjelljes dhe histori e lavdishme, me emocion të veçantë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Këto z.Rremo, pak nga hile e zemres po dhe nga shlirësi e në komunikime që mbërrijten me kohën, ia kishte adresuar me një kaligrafi të rrallë, mu në vendpunën në bibliotekën e qytetit. Z. Ema, nuk i trajtoj të djallëzishme, i pranoj të zakonta sikur që ia bënë një mik mikut të vetë, sakaqë, ata që kishin parë shkrimin e autografin, kishin tundur kokën e dyshimit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Vetëm një fans i zjarrtë di t’a bëjë këte” e mendonin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe natyrisht, këto bënin që komshitë dhe të tjerët nga provinienca të rendin shpejtë me lajmin e pritur dhe duke përfolur veshe’m’vesh kudo që ishin, të tundin kokën për dyshimin sikur e thonin ”të arsyeshëm” për një afri të vërejtshme me z. Rremo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Si një koketë i sillet vërdallë!”e thonin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E meqë ajo komunikonte me ata nga një mendjelartësi për ata fyese- tek fundi ajo do shkelte konvencionalitetin guximshëm, me të dy këmbët- hakmireshin për sjelljen cinike të znj. Ema –teksa –anise në thellësi të intimes e adhurronin- e dhunonin vetën me mendim të vetëgjyqësisë dhe inatçorr-duke e trajtuar të përdalur e pa cipë-ndonëse nuk e thonin botërisht. E përse e mendonin të tillë…Ishin vetëm këto apo kishte dhe diç shtesë që thellonin dyshimin…?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po, kishte dhe këte e dinin të gjithë, nga që Z. Rremo-s ia bënte një pritje të veçantë që me sjelljen e vetë gjasonte në ato gejshat elegante japaneze. Pasi komodohej në fotele, duke hapur tema bisede pakashumë intime, për dizajnin intern të shtëpisë, duke i ofruar kafe me qumshtë me ndonjë embëlirë në shoqërim të punuar doravetë, herë-herë dhe alkohol nga të shtrenjtit /uiski, brendy, vodka extra etj./ në gotat e veçanta kristal sa për respektin ndaj ti, duke dëgjuar ndonjë kompozim a muzikë tjetër dhe duke iu drejtuar me një fjalor të zgjedhur gjentil a ndonjë gjest tjetër në shenjë respekti të posaçëm.. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Pëlqeni muzikën ”rok” e kishte pyetur në fillim z. Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Unë pëlqej ”tango”, po bënë dhe ”vals” sado që ”tango” ka një rritem më të gjallë” .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”E dini, unë dhe nuk jam një valltarë dhe as një shijehollë rritmesh. Folkmuzikën e dua më tepër. Në veçanti ate epike dhe të dashurisë. Ashtu që nga fëmijëria mbaj shijen e njejtë.” ia kishte thenë z. Rremo, kurse z. Ema vetëm kishte qeshur duke e trajtuar simpatik për shkak të naivitetit të tij muzikor. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Arsimim i lartë e shpirtë arkaik” e mendonte në vete.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Jeni martuar” e kishte pyetur në fillim të njohjes me shumë kujdes dhe pa ekuivoke të pyetjes sa për ta keqinterpretuar në lidhje me raportin midis tyre.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai kishte ulur kokën, ishte menduar për disa caste dhe me humor ishte përgjigjur: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Si në vegim shoh se nusja gatit takemin… dhe jam duke e pritur. Po si të jetë, është punë risku…”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Nuk desha të cenoj privacinë Tuaj. Spontanisht më ardhi pyetja. Më ndjeni…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po ai kishte regjistruar këte si një favor me vlerë dhe si një hapje të kujdesshme të rrugëkalimit deri tek ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Herë-herë-që t’mos ndodhin shkarje anash nën të cilat ndodhë ambisi-komentonte punën e tij ose ndonjë çështje nga jeta, politika a ndonjë art sado që për Z. Rremo ato të artit ishin të largëta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe nga syqeltësia, nga jasht kështu dukej dhe kështu ishte me vite. Ishte kjo vetëm një mirësjellje që davariste rrezikun apo aty në intimën një ndjenjë që rritej panatyrshëm shpejtë që sa ecte koha duke mare fuqi sa të kanoste me skandal e gjëndje të trishta…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> E tëra kjo bënte jetën si një gjysemmisteri që kishte preokupuar të gjithë e të cilin do e zbardhë znj.Ema përmes një befasie të paimagjinuar nga sekush….ashtu krejtësisht në mënyrën e vetë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo, në atë intermeco kohe tek i ecen nëpër mendje plotë mendime në të cilat preokupim kryesor ishte z.Ema në lidhje me të cilën ashtu sikur e mendonte ai-me shkas, ka kohë që kishte dhe një skenar intim, me graciozitet nxorri telefonin cellularë të shtrenjtë nga çanta e punës brune elegante dhe, si autoritet që ishte në firmën ku punonte, vetëm sa përcolli shkakun e mosshkuarjes në punë dhe ndërrojë drejtimin e rrugës. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Për daljet e financave do më raportoni nesër. Sot nuk përmbushen detyrimet fiskale. Mbyllni kasafortën! Më pret një punë e pashtyeshme…” .Pas pak, tek dëgjonte diç nga ana tjetër, shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Lë pasojat. Është urdhër” e tha në të mbyllur të cellularit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">I relaksuar si përherë-kësaj radhe dhe me një entuziazëm të brëndëshem bile, hyri me lehtësi në shtëpinë e z.Dilo që ishte bri të vetës. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pasi kaloj nëpër oborrin që tashti kishte mbetur pa kujdesin e duhur dhe shumë bimishte ose ishin tharë ose ishin vyshkë dhe ishin shumë-shumë largë planit si e quante autori që ia kishte bërë – dendrologjik-një inxhenieri kopshtarie, nëpër kubëzat e kuqe të limituara me akcesor pemesh jogjethërënes, vajti drejtë e në dhomën ku mendonte se mund të jetë kufoma. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Aty, në një krevat, që në të vërtetë ishte shtratë bashkëshortor, znj. Ema, do jetë me ndihmen e ndonjë fqinji, kishte ndejtur të shoqin . Me duar që ia mbanin mjekrën, e hikur thellë në mendime, shikonte trupin pa jetë të bashkëshortit mbuluar me një në çarçaf të bardhë mëndafshi me kokën mbi një jastek plish gri në anën ku bënte gjumin. Krevati me në sfond harkun metalik të punuar me shije arti, bënin vdekjen më të dinjitetshme e trishtimin më të plotë. Ashtu hollake sikur ishte po e rrumbullaktë me një rrip oker rreth belit që bënte të bukur kontrastin me fustanin e gjatë të zi,në dukje sikur të kishte ndaluar koha në një vit të largët, tek e soditte kufomën analitikisht, vërejti dhe i ardhi për të mirë që nuk kishte ndodhur ndryshim i madh nga vdekja në dukjen e bashkëshhortit që herëherë jipej në llahtar dhe as në vetën sa ka të bëjë me disponimin. E kishte menduar më parë ”Sikur t’a kishte shpërblyer Zoti me disponim të mire për sevdekuri”. ,, Dhe kjo…anise vdekje, pjesë e të qenëmit është” e mendonte. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo nga dukje jashtë jipej njësoj e çudiçme, e matur, e fortë nga karakteri dhe me po atë prirje për shpiegimin e situatave jetësore, kurse burri të cilin vdekja e kishte gjetur ulur në ballkonin e katit tek bënte në vete lutje për të përfunduar në anën e jetës ose të vdekjes, ashtu i paruar dhe i shkujdesur ndaj vetës, vetëm kishte lëvarur kokën nga anë e djathtë me duartë në gjunjë e cigaren të sosur tek këmbët, dhe kishte ikur në heshtje nga jeta. Vdekja e kishte gjetur me një si qeshje cinike të butë që kishte zënë që moti fytyren e tij /sikur t’ i pëvishej fatit të vetë dhe sikur t’a mendonte: i jipet kush s’e do-i mirët kush e do/, me faqe të thelluara në gropëza e mollëza të theksuara dhe gadi i zbetë sikur para vdekjës. Në çaste dukej si një minator i ulur sa për relaks që sapo kishte dalur nga gjatëqëndrimi në zgafellë. Në tavolinën e vogël përpara nën tavllën e duhanit kishte lënë një pusullë me një shkrim: ”me ndjejë për barren që të shkaktova! Djalli më priu nga prapësirat”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Posa e vërejti se hyri në dhomë, ajo me mirësjellje muar të çohet, por z. Rremo gjentil si përherë dhe në respekt të rastit, duke i treguar me dorë e më pasë duke rënduar butë mbi supën e sajë, ia tha me një zë të qetë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Mos luani nga vendi, ju lutem!” dhe u ul skaj sajë në një vend të gjysëm kaushit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> “Na paska lënë z. Dilo …? Ngushllime…ngushllime. Eee, se si vie hidhërimi…pa pritur” ia tha me patetikë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo e shikoi njëherë pak më gjatë por nuk i tha asnjë përgjegje thuajse e përgadiste ate dhe ashtu, vendosi në heshtje tek shikonin që të dy në drejtime të ndryshme. Të tillë, dukej sikur janë vetëm dy udhëtarë në një udhëtim që sapo u panë atypëraty në kupenë e trenit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por, z.Rremo e mendoj se ajo shtangje i ardhi znj. Ema nga dhimbja për burrin e sajë dhe-pakashumë e trajtoj normale, bile sëpaku një formalitet, si një aktrim rasti që është pjesë e qëndrimit në ceremonial dhe pritte se do shkrehët dhe në vajë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po, nuk i doli pritja e saktë. Përmëtepër, ajo, lëvizi kokën nga pozita që kishte më parë dhe dukej sikur për një çik edhe u relaksua dhe kjo sikur ia përforcoj paragjykimin që kishte për te. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po… ndodhi dhe kjo!” i tha pas nja disa çastesh sikur t’mos kishte kufomën para vetës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe përsëri u vendos një heshtje po tani e shkurtër midis tyre tek kaluronin nëpër mendime: z. Rremo duke u habitur për sjelljen e znj. Ema me një mllef të vërejtshëm dhe në përpelitjen për të gjetur mënyrën si të vazhdoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, ajo shtoj qetë dhe si i thënë muzikologet stakato. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ç’është… e vërteta… vajti më herët…kjo…veçsa… mbylli çështjën.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ngushllime” ndërhyri e ia tha për herë të dytë pa matur nëse duhej t’a bëjë, tek ia muar dorën me skofi në duart e veta dhe duke mos besuar në fjalën e vetë , vazhdoi <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”e kisha një komshi të çmuar”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më pas ndofta nga hutia, ndofta nga mosdijtja por hedhi një mendim të papërshtatshëm për çastin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Si ta them: përherë më mbajti nga krahu të mos bijë!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo regjistroj këte dhe njëherë ashtu në shpejtësi, ia mori si një frazë boshe të pabluar madje, një josinqeritet e më pas si një gaf bile ia pranoj paksa për të keq, por ishte edhe më tej ashtu e thelluar në mendime dhe gadi që nuk reagojë tek ia mbante dorën z.Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pasi e shikoj pak më gjatë dhe e mendoj në t’a tërheqë dorën nga e tija, ia drejtoj pyetjen sikur të kishte qenë large dikund dhe sapo u këthye:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -13.5pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">’’ Kishte fuqi për këte…? Juve…! E pabesueshme…! Një për të mbetur keq shënon ngadhnjimin? Ngadhnjimtarë! Gjeodilo-si e qauja herëherë unë, tek afron peshkaqen gjakatarë, kap nga krahu një notues virtuoz dhe… dhe lë pa viktimën peshkaqenin. Kjo është heroizëm z. Rremo!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo, dëgjoj mirëfilli pyetjen e meqë nuk i pëlqeu, nuk reagoj dhe për ta përhupur vazhdoj <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Mos pati sulm kardiak?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo vetëm e shikoj. I iku një qeshje gadi e pavërejtshme nga pytje e tij e pasinqert.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ashtu e thash … se kishte ankesa nga ana e majtë, mu përmbi zemer. Nga kalon aorta…” ia tha.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo dhe mëtej vazhdonte ta shikonte njësoj në një qeshje dhe, ndonëse ai ishte në pritje, nuk ia tha asnjë përgjigje. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Ndofta sistemi respirator ?” vazhdoj ai të mbulojë at vakumin e mundimshëm të bisedes, tek shihte tek ajo një mëni ndaj tij sikur ndaj fajtorit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Ka pirë duhanin gjatëkohë dhe ka arritur me mushkëri tek emfizmi” vazhdoj me meskinitet duke rrezikuar durimin e znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo-sado i vlonin mendimet në mendje- dukej si një mumie në heshtjen e saj dhe i shkaktonte atij një mundim.Tanimë e kuptoj se pyetjet që i jipte ishin pyetje rutinë që vinin nga një njeri idiferent dhe kjo i shkaktonte një neveri.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në një çast vendosi t’ ndërhyjë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ndofta z. Rremo, e respektonit se nuk eklipsonte visionin tuaj. Se i hapte rrugë shtrirjes së emocionit në vend t’a ndalojë ate…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po dhe Z. Rremo që kishte një instikt për të përceptuar gjërat dhe meqë mendimi i znj.Ema e therri si një gjilperë e hollë, edhe më tej vazhdonte sa për ta shkoncentruar. Tani e kuptoj me tamam se hap-pas hapi ajo bënte rrugen që akuza të mbërrijten tek ai, po nuk dinte si t’i iki rrjedhes. Orvatja e mëparë sa ta strehoj nga furria, e nxorri budalla në sytë e sajë. Por, për momentin nuk përkujtonte një rrugë tjetër</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">, </span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">dhe vazhdoj me pyetjet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Bënë se dëmtimet në traktin digestiv…ashtu kanceri malinjë. Vjellte shpesh … Zor të dihët apo jo?” duke e thënë vetëm sa për të thënë diç tek e shihte se gruaja e z. Dili, vetëm e këqyrte dhe zhvatte diç në mendje. Ndjente se ajo gaditte një furri sado rrethanat e pazakonta dhe se nuk kishte kend tjetër aty të qëlloj pos ate!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në një çast ajo tërhoqë dorën nga e tija, e shikoj si me një qortim të butë për pyetjet në vargë që i bëri dhe qetë pa hyrë në temën që nisi, duke e menduar se duhet pritur, ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Z. Rremo! Që të hiqni këte ngarkesë që ua shkakton enigma e vdekjes së tim shoq, sa për t’u qetësuar do u pyes: Përse nuk do pinit një cigare? Rast është që e do! Ndofta një kafe, pse jo dhe alkool? Para se të vijnë të tjerët? Si thoni …” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe kjo këthesë aqë e papritur, e befasojë se ishte fare e kundërta që ajo kishte paralajmëruar më turfullatjen bubulluese të më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Për momentin…” e mendoj t’i thot se kishte një prioritet tjetër por nuk ia tha dhe vazhdoj: ” Paj, si ta them… nuk më dukët se nuk kam nevojë për to.!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Aha… Skini nevojë…Ju… nuk kini nevojë, përkundra kësaj… që shihni! Përkundra dhimbjes!” përsëriti fjalinë ajo njësoj me ndërpreje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pasi uli kokën e më pas më ngadal e ngriti dhe e pyeti:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Ju e donit apo jo?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Heshti pakëz kohë e vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ju duket kjo e marëzishme? Në këte çast! Po, nuk mundem të mos e thëmë…tek e dij se kështu e keni thënë herash të pa numruara dhe ai ua pranonte këte sikur ia thonte një mik! Dhe unë kam një kujtesë të mire për këte! Ju…pa asnjë rezervim...e shpërfaqëshit. Çast sikur në rrëfime filmore për besnikërinë…Dy besabesë sa të vdesin bashkë. Romantike!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas ndonja disa çastesh shtoj me ironi:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”Nuk dij nëse gjeta fjalën e duhur për rastin…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“E mendoj se po. Në të vërtetë, pikërisht ashtu…!” ia këtheu ai dhe kuptoj thelbin e pyetjes së dytë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Unë nuk mund ta them… Unë nuk dij nëse duhej t’a dyshoja ate.” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E dini i nderuar Komshi z. Rremo, dhe Ju e dini se kini përvojen: në një çast se si njeriut gjërat i shpërfaqen në një dukje kurse në tjetrin çuditërisht fare ndryshe. Një metamorfozë e pakuptueshme. Ashtu fare të njësojta por me një shpërfaqje tjetërfare...Sa optikë e çuditshme!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Zonjë…” përpeliti t’i thot z. Rremo paksa i tensionuar nga atak i tëthortë i saj, por ajo vazhdoj pa i varë veshin:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Mendoni se tani kjo ka ndonjë dmth. për këte trup njeriu pa jetë të shtrirë këtu ? Këtij që kishte fiksime përrallash! Dokrra gjëkoti! E shihni se si duket: si një minator që ka dalë nga errësirë e galerisë pas qëndrimit të gjatë aty! Për këte që iu ka ngulitur aq vërejtshëm një ironi në këtë fytyr të vdekur. Jo, Z. Rremo! Pa numër herë jo! Po të gjallëve u takon të mendojnë…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Zonjë, i keni hyrë një teme të koklavitur. Jeta… shpirti, vdekja, shkaqet, nocione lodhëse që nuk mendohen në gjëndje dhimbjeje.. Dhe të ndjerin kemi para…Do respekt dhe një përcillje të devo</span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">me…!” provoj sërish ta ndërpres z. Rremo me një qortim në pasvij, pasi hetoj mire se nga shpiente rrëfimi i sajë. Po ajo nuk i vari veshin e vazhdojë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Ndofta jam në detyrim të mësoj ato shkaqet e vdekjes që i përmendet ju. Dhe…do e bëjë këte! E ju, tek i hapet një rrugë të thjeshtë, pragmatike gjurmimit!? Aferim! Si një mjek pagëvogël! E pakta si një student i mirë mjeksie- i that kuptueshëm. Karcinomi i traktit, ataku kardiak, kalbja e mushkërive. Të gjitha të mundshme!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Shikoj vetimthi fytyrën e bashkëshortit, bëri një lëvizje syri në tërë dhomën, regjistroj në pamje dhe parregullësinë dhe, pasi në brëndakohë u mendua vazhdoj: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Jo se një nga ato është shkak i vdekjes së tij. Dini se ç’më thot mendja tani, ja këtu: një autopsi nga mjekoligjori a kushdo kompetent që është apo një analizë neuropsikiatrike nga fundi i jetës së tij, do ma konfirmonte këte. Por, duke i përjashtuar ato, të më hap rrugën për ndonjë shkak tjetër…Se…të jini i sigurtë, ka një tjetër” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai vetëm e këqyrte dhe si një person i gjetur në qytet të huaj që s’di vendin ku do ndehet, e kishte të vështirë ta zë idenë që i endej asaj në mendje. Ajo ndjenja e fajit e bëri t’a trajtoj indikative fjalën ”mjekoligjori” që gjithnjë asocionte në fajin e krimin por e kapërdiu këte duke e trajtuar gaf i thënë jasht kontrollit në çastin e trishtë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Aqë kohë që kishte jetuar i heshtur. Për aqë kohë-si ta them, qëndrueshëm - gjentil tek përgjigjej me atë refrenin “ah po”-n ose ”ah jo”-n rezignante e neveritëse!. Si një kokoshkë e uritur që kokorris në qarkun e oborrit! Po tek tuk në disponimet e mira të rralla-dini z. Rremo kishte të tilla, në psikopatologji juridike i thonë lucida intervala”- si një filosof i regjur, ndonjëherë e thonte dhe ndonjë mendim të mençur. Disi spontanisht! Po, kurrë ate që e ndrydhte. Ç’vetëfrenim prometeik! Dhe unë e kisha të vështirë t’a kuptoj e iritohesha”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sikur të kishte sosur frymen, mori frymë fuqishem dhe vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Unë dua që këte që e thash më parë, t’ua dëshmoj me një dialog të asaj kohe…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E dini Z. Rremo, një dite vere, tek kaloja uren kryesore të lumit të qytetit, mu gjet-ta them-mu para këmbëve z. Jameni, një shoku i tim burrë i moshes së adoleshences. Shok i lagjes! Me te kishte bërë arsimin fillor. Ishte ai në fakt një zanatçiu këpucarie e më pas një tregtarë i suksesshëm me këpucët nga koha kurr mugullonin gjithandej fabrikat, por inteligjent dhe i ndritur nga leximet. Ashtu, lexonte sa për kënaqësi dhe t’mos jetë i privuar zhvillimit intelektual. Ndofta kishin me te raporte të mira që më herët. Ndonjë eveniment e kalonim bashkë me të shoqën Laurën.… Më ndaloj me të butë. Dukej si një psikolog i moshuar, skofiar, i kujdesshëm. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Znj.Ema-më luti me përulësi- do më kushtoni disa caste kohë? Pak fare…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Patjetër” ia thash tek ndalova kurse ai në brënda kohë më kishte shtrirë dorën për përshëndetje. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E dini…e kam të vështirë ta them: bashkëshorti juaj më takoj një dite, më ftoj për një kafe, këtu tej ures. Aty me vite kemi pirë kafenë të dielave në mëngjes. E natyrshme-shkova…nuk i them jo një shoku”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po unë uvertyren monotone të tij që dija se çfarë do qëllon, nuk e përballova dhe i thirra ”Z. Jamen, e them me keqardhje ama, aty ku doni të dilni, dilni menjëherë!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E dija se kjo hyrje kaqë e kujdesshme do shkarkonte tek mua përgjegjësinë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Të më kuptoni drejtë Zonjë…bashkëshorti juaj-sikur ia pashë të shkruar në raportin nga një mjek-pikërisht nga ai i njohuri dr.Skendo, vuan nga një gjëndje depresive psikoreaktive e karakterizuar me anksiozitet, në hapin e vetë të pare. E dini… kjo…? Besoj jam i kjartë…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj mu drejtua me një fjalor konfuz. ”E di-më tha tek pinim kafe- Ema është Afrodita ime dhe, më lejo që të budalleskem pak-bënë se tek ai gjen dhe ka prejardhjen.” ”Çfarë adhurimi” e mendova dhe e thash me vete: ja, kjo Afrodita mitike e tij, mund të ndërroj gjërat.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Unë ia kuptova hilenë dhe, ia thash preras: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”I nderuar z. Jamen, unë nuk mund të zhbëjë një gjen me një prirje dyshimi për ta bërë tjetrin me një prirje tjetër. Më merni për Zotin Ju?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Kërkoj të falur zonjë për këte cytje të rastësishme në privacinë tuaj, po për të mirë e kisha”. Citova Dilon dhe… aqë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Z. Jamen, me konsideratat e veçanta ndaj jush, qëndroni aty ku jeni ashtu, i sigurtë, i qetë dhe i dashuruar nga znj. Laura. Dhe… t’ua them…nuk jam e as që dua të jam Afrodita…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Përsëri ua them…më ndjeni!” m’a tha dhe tek ikte me ngutim nga vendi më la: ” Përshëndetni Dilon nga unë”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoBodyText" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 3pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dialogu m’a detyroj meditimin dhe ia thoja vetes:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ç’kishte ai njeri? Depresion! Ankth! Përse…? Nëse ishte i zemëruar me fatin e vetë, në prejardhjen e vetë a fëmijërinë, në vetën. Më në fund dhe në mua në veçanti! Në mua për shkak të dalldive që si një uragan kisha në shpirtë e nuk i zhbeja. Por, mos e gaboni shpirtin Tuaj z.Rremo. Nuk jipesha! Për shkak të mëvetësisë që ma detyronte midisi. Midisi me ato limitet e marra që të bluan për të të bërë një mbetje, më nxitnin guximin intelektual në komunikimet me të tjerët. Si një emanacion i njerëzishmërisë sime të fortë. Disi ecja para sikur të më ndiqte koha! Ec nga e ardhmja-sikur ma thonte! Nuk mund t’i ndryshoja! Përkundra kësaj, nuk dij përse por dij se ai morri një pamje të trishtë, të sëmuar. Donjëherë, tek pinte cigare pa shuar të përparëmen, e gjeja të vetmuar në dhomën e ndejes tek meditonte, kush ta dij se për çfarë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po, do ndalem këtu..do bëjë një ndërprerje… Sa të jap më të plotë etiologjinë e vdekjes së tij. Dhe ju lutem, sado nuk i shihet lidhja me ate që thash, e dij se ua mbanë juve sqepi intelektual ta gjëni dhe me parabollën që dini të bëni do e kuptoni…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Aty nga ora 7 e një mbrëmjeje të viteve të para të martesës, më thirri im shoq ”:Do vijsh në një tubim elektoral! Tubim kandidues!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”…dhe nga një jetë e qetë këtu, në këte shtëpi të rehatisë, të më hedhesh mu në vorbull uragani” iu përgjigja tek dilja nga banjo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Hipërboll është kjo znj. Ema! Mos bëjë merak: do shkoj kandidimi vaj. Më në fund vetem do zbatohet skenari” më tha tek vishej.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Do vij dhe do bindesh se është sikur e mendoj” iu përgjigja dhe nxitova për veshje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Vajtëm dhe në një sallë paksa të madhe dyrreshtash, u ulëm aty nga mesi sadoqë i thash të ulemi mu në radhën e parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Mbledhjen drejtoj një person sikur e thanë i merituar. Ai që kishte bërë një flijim sublim dhe trajtohej bashkëkrijues i historisë lokale të lavdishme, sikur e spikatën veçantë për mirëqenie e barazi të njerëzve, sikur e thonin ata të qytetarëve. E vërteta ishte se ai kishte një difekt në këmbë dhe i jipte pamjen e një martiri që ai dinte për bukuri t’a shfrytëzoj, duke e shpallur trofe lufte dhe asnjë nuk kishte guxuar-jo t’a demantoj-po as t’a komentoj vërtetërinë kurse, mua gjithnjë më bëhej se-ashtu sikur me frikë e flitnin në qarqe të frikësuara- e kishte nga një rrëzim gjatë vjedhjes. Ndaj, ndjejta një neveri të atypëratyshme nga ai, një ndotje memzi të përballueshme. Ai ishte e kundërta e asaj që e promovonte me një retorikë të ushtruar. ”Duhet zgjedhur të ndershmitë, lojalet ndaj shtetit e sistemit, me një kurikulum të pastër, që kanë pranuar përzemersisht idenë bazike e broçkulla të tjera. Një shitës i shkathtë i mjegulles!.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pra, z. Rremo, do shtoj këtu një sofizem, atëherë, nuk e dija se kishin diferencuar njerëzit nga qytetarët dhe se në këte kishte hile. Këte e bënin sa për të shlyer veçoritë e entiteteve dhe për të siguruar qëndrimin e pushtetit. E trajtonin arritje shëmbëllore në tërë kontinentin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Njerëzit” e thonin, është kuptim për qeniet nga stadi fillestar i ekzistencës së tyre (e unë me sarkazem asocioja homosapiensin) sakaqë qytetarët term më i avancuar që kupton speciet me shkallë të caktuar kulture thjeshtë me infrastrukturë që kupton një identitet, një vetëdijtje për vetën dhe ndaj vetës. Dhe sistemi ynë, pikërisht qëndron mbi këte”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Njëherë më bënë lavdërata sa për farsë! Dhe mu ai drejtuesi e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Jemi të nderuar që kemi këtu dhe këte Zonjën. Është intelektuale Zonja. Nga që punon Shefe e Bibliotekes, libri ka zënë një frekuencë të paparë. Kalamajt, të rriturit, pleqtë, të gjithë! Na duhen brezet e arsimuara!” e tha po drejtuesi. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur deshën të më kandidonin përveç im burrë dhe mua për një pozitë, unë ndjeka tekin e karakterit tim. Natyrën time, neverinë që më shkaktonin farsat e hipokrizitë! S’kisha tjetër. U ngrita në këmbë, gjezdisa me sy të pranishmit, dhash dhe një qeshje mashtruese dhe tek pritnin miradinë për lavdërimin që më bënë, ua thash me nonshalancë: të jam e drejtpërdrejtë. Dhe as që jam e as që mund të jam ndryshe dhe këte e thot dhe programi e norma politike: e pranoj kandidaturen…” dhe heshta, kurse të pranishmit mbeten duke pritur me një qeshje të ngrirë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po kam një kusht!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Kur e thash këte, ata u stepen një nga kërshëria se cili ishte kushti dhe dy se si me ardhi guximi të vë kushtin autoriteteve. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ta dëgjojmë, t’a dëgjojmë” e thanë njëherë njëri pastaj tjetri dhe me rradhë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po.. ky është… ky është, po e shlyet nga lista ate – ua thash duke drejtuar gishtin mu tek ai që drejtonte tubimin, se dhe nuk ia dija me tamam emërin. “Sipas programit poltik, është një antivlerë! Një rrënues i asaj që na bënë qytetar të devoçëm”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sa për një cast, tek shpërtheu bomba e papritur fare, tek ndodhi një termet, të gjithë këthyem syt nga unë të habitur nga një ndërhyrje aqë të pamatur e aqë të pa pritur. Nga një femër kursesi! U hutuan, i nderuar z. Rremo. Çfarë të thonë, çfarë të bëjnë! Shihnin njëri tjetrin, pastaj mua, pastaj drejtuesin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në një përpelitje të gjej një përgjigje sa më fyese dhe të shpërfaqë fuqinë e vetë e tha me zë të lartë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ju jeni një renegate e sistemit të hikur” tek vuri doren në kraharor mu tek zemra, mu drejtua me fjalorin e kohës për të më përbaltur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Një e përdalur që duhet varrosur të gjallë. Si në Mesopotami! Kaq meriton kjo” e tha drejtuesi tek dridhej i tëri i shoqëruar nga pinjollet e vetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Je një armik i egër!” shtoj pas pak dhe me autoriten që kishte, kërkoj t’i sillet ujë për pije tek nxorri një tabletë. Me gjasa nitroglicerin se vuante nga tkurrje e arterjeve të gjakut.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Do pësoj një homoragji në tru” e tha një shoqërues i tij që ishte ulur përkrah tij në platon të ngritur përmbi dysheme.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe tek vënin të pranishmit sa këtej andej, gadi si në rrëmujë m’a tha im burrë me frikësim<b></b>dhe i shastisur si në heshtje mu tek veshi nga guximi im tek donin të më nxjerrnin jashtë me dhunë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Të ikim nga këtu! Do na vrasin këta”! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Me rroku dhe nga dora dhe gadi në vrap, kaluam përbri rreshtave të të dy anëve të sallës dhe derisa im burrë ua tha me keqardhje ”më ndjeni ju lutem …” ikem nëpër oborr.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Di se ai mund të pësoj një hemoraxhi në tru” ma tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Po, nga ky shkak ia thash ate që ia thash”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Hiku pa këthim shansi i kandidimit!” më tha i revoltuar për një sjellje time të tillë, rrugës për në shtëpi. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” E fute në varr karierën time”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pastaj shtoj dhe një frazë që nuk ishte dhe aqë e kuptueshme. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ” Kjo është revolta e zogut kur që do të ikë nga kafazi. E ai është veç një zog i vogël!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më dukej alusion ndaj mua.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Im burrë e morri këte sëpaku sjellje të çuditshme. Ndaj tij bile fyese! Poshtruese. Egzaltim i papërmbajtur e publik i gruas para burrit. Një që nuk shkonte me atë parimin e pater familias-it që jetonte ashtu zvetnueshem akoma në kokat e njerëzve<b>. </b>Ekundërta me traditën. Po nuk e thonte…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur arritëm në shtëpi, ai i tensionuar e unë me ngarkesë keqardhjeje -jo që kisha reaguar ashtu, por për shkak të iritimit që ia kisha shkarkuar, pasi i bëra një kafe dhe ia lash me graciozitet, duke ia lehtësuar gjëndjen me ”Kjo të ndihmon” ia thash: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Drejtuesi i mbledhjes, është një horr. Politikisht dhe moralisht i komprometuar që të jap vlerësimin për punën që bëjë e karakterin që kam. Eshtë një mashtrues ordiner!” dhe tek ia thosha këto u ula bri tij dhe ia vura sa për t’a ledhatuar, dorën mbi supe.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Të më ndjeni z.Rremo për këte ndërhyrje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”O ju lutem, vazhdoni. Hapsira po zgjërohet! Gjërat po shpiegohen, rrëfimi po ecën nga e vërteta. Më gudulis mendjen të mësoj këte” ia këtheu ai. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Dini ç’ndodhi pas kësaj…” e pyeti ajo më tepër që t’i jap lejën e të premtoj durimin për ta dëgjuar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Vetëm ta imagjinoj…!Po ju lutem, vazhdoni”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Pas ndonjë dite, më thirrën zyrtarët kompetent, ata ”rojat e e paepur të sistemit”, tu jap një intervistë në lidhje me përgjegjësitë . E kuptoni sarkazmin apo jo?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” E marë nëpër mendje” iu përgjigj..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E dija këte, e tha im burrë. Janë ushujza dhe nuk shkapën dot”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”S’do shkoj” ia thash preras, çfarë ate nga frika, e iritoj, e bëra të mendoj dhe plotë një ore të plotë u endë nëpër dhomë nga nervozimi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Do të të persekutojnë …sikur Afërditën! S’i di ti ata” shtojë nga përvoja që dinte dhe ashtu me nerva iku nga dhoma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Që të mos i nënvlerësoj mendimin dhe më këte nuk më la rrugë tjetër dhe vajta nga më tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur u gjeta para ndërtesës shumëkatëshe me simbole e plakata të varura mu në hyrje tek hymnizonin sistemin e figurat e shtetit, një i moshuar paksa i përhumbur dhe duke bërë ndërprerje në të folur më dukej nga frika, u ngritë në këmbë me gisht më tregoj nga të shkojë dhe ma shpiegoj : <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Oficeri” m’a bëri të dijtur se po ju prêt që nga mengjesi. Futuni lirisht! Kini mendjen për atë që do thoni”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur unë më shikim e pyeta se ç’do thot ajo, ai ma këtheu : <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Dij rreziqet, por nuk dij t’ju them më shumë! Unë jam një kabinar, hiq tjetër!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, ai u këthye në vendin e mëparë, kurse unë zura liftin dhe pas nja disa sekondash u gjeta mu tek dera tek kati pesë, si e tha kabinari-”oficerit”.Dhe tek gaditesha të hyj mu soll nëpër mendje pyetja se përse e quanin ate ”Oficer” kur nuk ishte aty as policia e as ushtria. Duhet të ketë qenë nofka e tij e mbërrijtur tek kishte punuar në polici. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas heres së tretë të trokitjes, pa më dhënë lejën, hyra.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas përshëndetjes së zakonshme të cilën ai me lëvizje koke të dobtë ma këtheu, ju drejtova:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Jeni ju një ky zyrtari që më bëri ftesën për intervisten”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo e them me dije se i bëra pyetjen me një arrogancë që nuk ishte e çastit dhe në shenjë hakmarjeje për tre trokitje, derisa qëndroja përballë tij kurse ai në fotele me duar të mbështetura mbi tavolinën e punës- ashtu vetëm me këmishë të bardhë e kravatë të kuqe, ashtu indiferent sa për të ma bëjë me dije pushtetin që kishte, ma këtheu ftohtë po me arrogancë si mua e ndofta si një hakmarrje për guximin tim..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po ju, jeni një rebelja që fyen e përbaltë vlerat tona” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po qenë vlera soji i tillë, shpejtë do falimentoni… ”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Mbeta në pozitën në këmbë dhe zyrtari që tashmë ishte irituar nga shpërfaqja ime, rreshkiti nga mirësjellja zyrtare dhe nuk më ofroj të ulëm.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Vlen këtu ligj i gjungles apo sikur e thuani rregulla civilizimi. Sistemi më i mire në botë-hiq më pak! Ato të nënvizuara në retorikën e “vlerave”, atyre paçavurave që të bëjnë më fatkeq se vetë djalli” ia thash me ironi dhe pa pritë të ma thot u ula mu skaj tavolines së tij. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai u ngritë në këmbë. Ngrej kokën mbi tavolinë dhe nga aty më bëri kërcnim se do përgjigjëm edhe sipas dispozitave penale permëtepër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Do ju burgosim për këte e po vazhduat me këte avaz. Për kend keni marrë vetën…” me pyeti me tërbim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Një frustrake! Dijmë ne për ty, për burrin tendë! Dijmë për koketimet tuaja me persona konspirativ që kanë shitur bythën për para. Për hiqgjë! Shumë më tepër” dhe broçkulla të tjera që kishte mësuar në djerrakohësinë e vetë pa limit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dridhej i tëri aqë sa i iknin pikla pshtyme nga goja tek fytyra ime. Unë i fshija me faculetë letre që në shpejtësi e nxorra nga çanta dhe doja që ai të sheh marëzinë e vetë po ai njësoj vazhdonte. Më në fund duke e dijtur se tensioni i tij do mbërrij përmbi kulmin, pas mëdyshjes t’ia them ose jo, e vendosa t’ia them <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ju lutem nëse kini një çadër të më mbrojë nga pshtyma juaj e ndyrë…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj i fyer sa ska më, me shpejtësi kalojë anash tavolinës, mbërrijti tek unë dhe duke më treguar nga dera e daljës thrritte i çmendur ”Jashtë! E përdalur…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">U ngrita dhe nga inati fare qetë u nisa për dalje. Inatin tim e bënin më efektiv taket e mia që duke ecur në parketin e zyres shkaktonin një kërcitje neveritëse. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Nuk do përfundoj me kaq! Do e vuash ti !” më tha gadi në dalje, kurse unë këtheva kokën gadi tek mbyllja derën ia lash: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Assekujt nuk i lejoj të më cenoj lirinë time të mendimit e dinjitetin. As juve njeri i pshtymes” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Juve z. Rremo, do ua ngacmoj durimin pa një limit” iu këthye z.Rremo me keqardhje për shkak të rrëfimit të gjatë.” Po, e mendoj se jeni kurrioz për këte dhe do e pritni fundin. Po jo…atëherë , luani bastin tuaj dhe ikni…” ia tha ajo në vazhdim duke dashur të jetë e siguruar se ai do e dëgjoj deri në fund.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Jam kurrioz më tepër se q’e mendoni ju!.”dha një përgjigje si provë për kurreshtjen e vetë .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Po më pas… ju thirren për hetim. Bënë një procedurë ndaj jush?” e pyeti ai në vazhdim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Kisha një informacion se po mblidhet material ose si i thonë juristet, provat për një akuzë-sikur përflitej kuloareve- të parrezueshme. Të tillë që do qëndroj tek të gjitha instancat gjyqësore. Kishin intervistuar shumë të njohur, kishin mbledhur shumë dokumenta në lidhje me personin tim dhe në fund një prokuror që kishte mbërrijtur aty pikërisht në kundërshtim me ato vlera, kishte sajuar një akuzë broçkullash e qesharake. Jeta ime, edukacioni, orientimi politik dhe frymëzimi ideor, kultura në të cilën kishin gjetur tentativën për përmbysje pushteti që në të vërtetë-sikur thoshte aty- ishin veprime kundra vlerave e kundra rendit kushtetues.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por në një kontekst të gjërë, gjërat ndryshuan. Akuza mbeti vetëm një ngordhësirë nga e cila lavdia e prokurorit nuk jetoj edhe aqë gjatë. Ra tërë një kierarki dhe ai me ta. E gjetë i njejti fat sikur edhe akuzen e tij. Nuk dij përse… Ndofta pikërisht për arsye për të cilat donin të më akuzonin!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“E kuptoj ku është fjala…Ra rendi para se të hyj në fuqi akuza” u ndërlidhë z.Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ndofta edhe po… Ndofta hyri në politikë një liri e shprehjes dhe u zgjërua hapësirë e të menduarit-sikur e thonin-si parakusht për forcimin e sistemit përmes demokracisë. Po, kjo për rastin nuk heqë peshë. Po, jo z.Rremo! Nuk e desha unë këte dhe nuk trembesha. Doja që çështje te dal tek fundi tek kisha një vetëbesim të patundueshëm. Tua them se nuk urrej askend por dua të drejtën t’i them gjërat sikur i ndjejë po dhe si e thonin, të funksionoj sistemi. T’i thoja atij drejtuesi e atij zyrtari që në vërtetë kishin bastardhuar sistemin se, asnjë fuqi ngado që vie nuk më detyron të heq dorë nga vetja sado që ky i dyti të pshtyjë nga tërbimi”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ E kuptuat apo jo?” shtoj ajo pas ndonjë çasti kurse z.Rremo ia pohoj me lëvizje koke.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ju do thoni më vete se ç’lidhje ka kjo me Ju, me burrin tim që më duket sikur dëgjon e rrah qerpik? Çfarë… çfarë…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo bënte pytjen dhe jipte përgjigjën kurse z.Rremo tashmë ishte futur mjaft në thellësi të asaj që ajo rrëfente dhe në ndonjë çast sikur shkëputej nga personazhet e rrëfimit të saj, dhe me ndonjë pyetje kërkonte përsëritjen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Si në largësi e shoh lidhjen midis nesh, por druaj në mos vështrimi juaj… ashtu ka një ngjyrim acarues. Disi…” e tha ai, por nga drojtja nga ajo, nuk e përfundoj mendimin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” E po dhe nga ky shkak, nga kjo largësi-sikur e thoni ju- e të vërejturit të gjërave e lidhjeve mes tyre, unë ndjejë<b></b>se në këte storie, kini dhe ju hisen tuaj dhe ate si një personazh që takon në radhën e parë.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z.Rremo këqyrte sikur i magjiosur në përpjekje të gjejë vetën në tërë këte storie-sikur ia tha ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Dhe, edhe për shkak të kësaj, unë ndjej vetën borxhli ndaj tij: ta them të vërtetën për te…Nga se vdiq! Mos vrau vetën nga brënda në një çast dëshprimi, mos e vrava unë, ne. Dhe ndofta nuk e mësojmë kurr këte por një version, një storie pa u gjetur në një gjëndje të kapshme nga mendje njeriu- ashtu çfarë ekzistonte brënda tij, ka për këte. Në pafundësinë e trajtave si një mundësi sëpaku teorike ekziston”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Për z. Rremo, rrëfimi bëhej i mynxyrshem, jo që nuk kënaqte kërshërinë e tij, por znj. Ema hidhte parabolla të gjata, jipte koordinata të tilla sa ai nuk mund të imagjinonte pikën se ku shkrakohshin ato dhe të mos bie qesharak para saj, i përsëriti për të saten herë një kërkesë tani të zbetë fare:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Zonjë, të mos ma trajtoni si humbje durimi. Por, e mendova në mos në këte cast… ashtu, mos ma merni për ters dhe mos është e parëndomtë që në një rast mortor të shfaqet një ekzaltim si ky?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“O zotëri Rremo sa konsideratë fine kjo…E një njeriu që di rregullat dhe do që t’i bëjë homazh një miku të sinqertë!” e tha ajo me ironi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Po ju hedhët ca diagnoza për vdekjen e tij. Ishte kjo një përpelitje e motivuar …si ta gjej shkakun për ta shpieguar ate” shtoj ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Por do e them, shkapur nga mendim i mëparë: Ju vdiq një mik dhe nga një ndjenjë e thellë miqësie, donit të mësoni psehën. Përse duhej të ndodhte kjo! E kuptuat sikur unë se gjetja e një shkaku nga ata, mbyll çështjen e vdekjes së tij. Ta themi: vdiq nga emfizmi, ose karcinom lukthi, hemoragji në tru etj.Unë e mendoja paksa më ndryshe: Përjashtimi i atij shkaku, hapte rrugën që ju dhe unë të futemi në një kërkim sipas kërshërisë sonë në botën e tij dhe përse iku nga ajo. Përse humbi fuqinë rezistuese. Më në fund përse nuk donte t’i rezistoj? Çfarë i iku nga grushti dhe të dorëzohet aqë pa kushte, ta them me zhargon ushtarak ”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sa për tu qetësuar nga neveria në rritje ndaj z. Rremo, znj.Ema, u ngritë, hapi derën dhe hedhi një shikim nëpër oborr dhe nga kërshëria në mos po vie ndonjë njeri për vizitë a ngushllime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Ende nuk ka asnjëri. S’kanë dëgjuar për rastin. Nuk i dhash një publicitet të zakontë. Po dhe s’më duhet paradë hipokritesh” ia tha ftohtë z. Rremos që e përcolli me shikim tek lëvizi nga vendi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek mbante derën të hapur i shtoj: ” Në të hyrë kini vërejtur një oborr të çrregulluar. Ka një kohë më të gjatë që i tillë është! Dhe, im burrë vuante për këte…E dinte se gjërat çthurreshin”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Se si gjërat muaren ngjyrën gri. Si do dukej luleja ”njeriu i bukur” në ngjyrën gri. I trishtë patjetër” e thonte dhe unë s’ia dilja tamam me kuptimin.. ”E përse të mbjellë lule që kanë ambientin verdhuc, duke ngordhur.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Nga kjo kuptova se ai bënte jetën në një ankth të plotë…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z.Rremo ishte large për ta kuptuar se përse i foli për oborrin e çrregulluar. Tashmë e kishte kuptuar se ajo përmes parabolës do qëlloj ate. Por nuk i bëri pyetje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj mbylli derën dhe u këthye në vendin e më parë, jo shumë largë kufomës së bashkëshortit dhe para se të ulej, i ngriti pecin e bardhë nga fytyra e shikoj paksa më gjatë dhe iu drejtua:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Ej, z. Dilo Mësonjes gjeografie! Këtu jemi, yt mik dhe unë… në gjurmim…Do gjejmë të vërtetën edhe kur nuk do jesh ti! Jij i qetë o njeri…!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo bënte me kokë për mënyren e komunikimit dhe nuk dinte si të reagoj. Tek mendonte se përse ia tha mendimin e fundit dhe sa kishte të bënte me te, ajo ndërhyri:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Tek ndjekë gjurmën e shkakut se ç’më shpie mendja tek studimi i gjeografisë! Ndofta e merni për marëzi këte që do e them- po do e them të plotë. Po,po! Të gjeografisë! Sado fakt i margjines, i largët, të duket jasht funksionit të tërësisë dhe-po si- paradoksal për të tjerët por për te dhe fatin e tij personal, shumë domëthënes, apo jo! Dhe kjo e hedhë natyrshëm atë ”përse-n” famoze që shpie deri tek horizonte i fundit? Një djalosh thuaja bulevardi që donte të provohej intelektual e pastaj me një krenari për arritjet të qesendiste ata që e denigronin<b>-</b>ata ustaciniket që rëndonin mbi mendjen e tij- me sëpaku atë diplomën fatkeqe dhe dy se-tek kishte hequr dorë nga gjurmimi nëpër imagjinatën e vetë të së vërtetave-nëse lejohet ta them-fundamentare se të tilla as që ka-apo jo z.Rremo, ashtu nga dyshimi në zotësitë e veta-ishte detyruar të drejtohej tek një fushë që kërkon më shumë memorie. Sëpaku atëherë zotëronte ky opinion,”. ”Gjeografia e thonin studentët e shkencave të tjera-shkencë papagalli. Shpiejeni dhe ate në universitet dhe këthehet profesor” e thonin<b>. </b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo duke u gjetur gjithnjë e më shumë në habi nga elokvenca e sajë, e këqyrte me kërshëri të veçantë dhe orvatej t’i vë gjurmëve nga ecën ajo aqë vendosmërisht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe e mendonte: ajo e kishte të lehtë: kishte zotëruar me seriozitet mozaikun e jetes së vetë. E nxitur nga ajo, i endeshin nëpër mendje fjalët: vdekja, shkaku i vdekjes, gjeografia, zotësia, hipokrizia, memorja , harbutëria dhe vështronte mjeshtrinë e gjetjes së fijes që i lidhte ato.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Memorije…! Ç’memorije që kishte!” e tha ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ma tha në një rast një episod nga jeta tek kishte vajtur me të emën në një tjetër qytet dhe në lojë me fëmijët e aty, e kishin përgjakur nga hunda me grushtet. Kur kishte vetëm 6 vjet”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Dhe këtu ishte ajo drama e tij e brëndëshme”, shtojë ajo. ” Këtu nisi dhe katrahura e dyshimit! Këtu nisi dhe ai rrënimi i personit të tij!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në mundime për t’a ndjekur rrëfimin sërish i thirri:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Oo, Zonjë, po është filli në këte, atëherë nuk mund të nisë më vonë”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,E saktë, e tëra, po predispozita zu në thua më pas dhe…deshi të ndaloj ama…kishte të tjerë që i hapen rrugen…” iu përgjigj ajo në mënyrë inteligjente.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Duke i hikur acarrimit të mundshëm z. Rremo ia propozoj me një këmbëngulje të butë e më shumë kujdes tek e kishte vështirë për ta kuptuar:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, E vë para syve këte, por Zonjë,kini nisur një rrugë tepër të gjatë dhe nëpër mjegull! Druaj se nuk dal me mendjen tamam. Si e thoni t’a lëmë për një tjetër herë”. Pas një </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">asti shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Hë… si e thoni…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“E po… do ishte mirë. Përmëtepër kjo dërdelisje që të mençurit do e trajtojnë matufllëk, që konfirmon mungesën e shijes për sjellje të mirë. Pamaturi posepo! Mëniqarët nga mllefi, do i thonin sakrilegj! “ Burrin e vdekur para këmbëve, e rrëfen romanca të dështuara! E këta të lagjës, e këta të qytetit, skandal të të falimentuares nga mendja zonjes Ema. Po z. Rremo ju dini se ç’kupton dufi. Eshtë ai shpërthimi maroç i brëndëshem aqë gjatë i grumbulluar sa është më i fuqishëm se mallkimi i atyre që i përmenda. Arsyeja ime është e pafuqishme të frenoj ndaj, unë vë rruges time. Ju, tashmë më njihni apo jo i nderuar z.Rremo?!” ia tha me ironi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ E qëlluar” ndërhyri z.Rremo me një bindje se e mbërrijti atë që deshi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po, pa i lënë shumë kohë për ta piqur mendimin ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Ama po se thash tani, nuk e them kurrë më! Kurrë! E kuptoni. Do ikë mendimi sëbashku me te. Si tek frymëzimi poetik! E lexova tek një eseistikë të spikatur se po nuk regjistrove vargun, s’do e përkujtosh kurrë më”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z.Rremo ishte zënë pisk në orbiten e përsiatjeve të znj. Ema. I dukej sikur ishte mbërthyer nga një rrjet merimange gjigante, në përpelitje të kota të gjejë një hapje sa për të ikur që aty.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Shliroj paksa kravatën derisa në fytyr të ruar nën hund vëreheshin pika djerrse. Një çast i mynxyrshëm! Nuk mund të përkufizonte nëse kishte një shkak për të cilin ndjente fajësi për gjithë ate që i thoshte znj. Ema apo, ajo zotëronte në te deri tek finesa ta futte në grackën e fajit. Ndofta ishte shumë e thellë e sfiduese ajo që ajo ia thonte. Dhe përse ia thoshte! Në veçanti një femër! Ndofta dhe kishte një simpati të thellë bile diç edhe përtej saj që kishte nisur tek ai që në pamje të parë me te. Në një çast përfytyroj trupin e sajë dhe e pau në një simetri të përkryer. Pastaj fytyrën në veçanti syt vezullues të zi që përherë si një roje, si një hetues të gjurmon në thellësirat e mendjes çuditërisht duke të zbuluar ato të vërtetën që mbahen të ndryera në intimen e vetë. Se si frika e adhurimi ushqejnë njëra tjetrën dhe dorëzohesh aqë lehtë. Frika të ndrydhë rebelinë e i jep adhurimit hapsirë për fluturim të qëndrueshem!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Tani, z. Rremo, duke u përlutur të pranoni rrethanat që do ligjitimojnë mendimin Tuaj e timin, do ua rrëfej një takim nismetarë me im shoq si një digresion i lejuar për ta bërë rrëfimin të plotë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Tek u takuam me te në një takim ku diskutohej për zhvillimin e qytetit dhe sistemin ekoekonomik të cilin ai drejtonte si një kryekomisioner. E dini kjo kishte pasuar pas rrezikimit nga karburantët shtresën e ozonit që përflitej gjithandej e të ne kishte zënë modë, e unë e gjetur aty sa për aventurë por si një person që qarqet e trajtonin autoritet. Në të vërtetë, aty isha më tepër për të gjezdisur në kërkim të ndonjë trimi-e dini se çfarë dua të them-vazhdoj ajo tashmë rrëfimin . Në një moment tek kaluronte me syrin tek të pranishmit, ai më këqyri. Ndaloj tek unë dhe për një çast, u magjios nga figurë imja. Se ç’na u takuan shikimet… Si thonë elektricistet "’ një lidhje e shkurtër ndezëse” e tha dhe morri frymë më thellë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ndjejta se ajo intimja ime, ajo thellësia e shpirtit tim, ajo somatikja frojdiane dhe të gjitha këto sëbashku, do çonin raportin duke e majmëruar në vazhdim.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">’’ Veshur me një fustan të zi dhe një shall të hollë oker. <b> </b>Dallohesha nga të tjerat me elegancën, shijën dhe shlirësinë në sjellje. Fustanin që kisha veshur, nuk ishte me masë mbi këmbet që përkonte me modelet e kohës e bënin të të shihen të brëndshmet. Ato ravijzoheshin dhe mbi fustan dhe ndihmonin rritjen e ngacmimit deri tek një epsh memzi të përballueshëm. Tek një epsh që tek ai kishte pasojë një hapjen e vrrage të pashërruar- nisjen e të dashuruarit.E dija<b></b>këte<b>! </b>Nga kjo, jipesha serioze dhe shumë ngacmuese ndaj meshkujve. Ishte e vështirë të mësoja në më adhuronin apo diç tjetër- e nënkuptoni se përse është fjala…E mua më pëlqente adhurimi ngaqë me te matsha peshen e personit tim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">I hedha një shikim përpitës dhe një buzqeshje tërheqëse të përsëritur. Pasi përceptova atë që më duhej, i ofrova një karrem të parefuzueshëm. E përse…? C’ishte ajo që më pushtoj? Se pash tek ai butësinë? Jo! Ndofta dobësinë! Dhe njëherë e mendova: ky më duhet kështu paksa i kredhur e ta fus në logun tim si një lodër të lehtë, sikur nuk mund ta bëja këte me shumë të tjerë! Çfarë paragjykimi!? Kjo ndjenja marroçe për posesivitet! Për zotërim! E këte s’e kisha unë… e ai gjet tek mua atë egërshanen e rafinuar e të përmbajtur që do qetësoj atë nevojën e tij për vetëlëndimë për gafet që mendonte se kishte bërë, atë prijsen guximtare dhe atë karagjozkën që ai nuk e kishte e që mendonte se do e nxjerrë nga bataku shpirtëror në të cilin kishte rënë. Një pazar i drejtë apo jo!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo ishte vazhdimisht në shqetësime. Instikti ia tha se e tërë storja çuditërisht bukur e rrëfyer, pa një tjetër do përfundojë me një akuzë drejtuar atij. E mendonte-përse ia thot pra? Ndjehej ngusht dhe gjithnjë hetonte një arsye për të hikur nga aty ose sëpaku të ndërpritet kjo storje e mundimshme, ndonëse, nga një tjetra anë, ishte ngulmërisht kërshëritarë të dëgjoj epilogun. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më në fund, ai ishte autoriteti i pranuar në qarkun ku jetonte, ishte drejtues në sigurime e punonte dhe vetë mundësia të mendohet nga ajo fajtor, ishte fyese. Nga kjo mund të shtronte për bisedë dhe një detyrim angazhimi me zyrtarë të lartë, ama, znj. Ema ia dinte tekin, autoritetin dhe fuqinë dhe do ia trajtonte jo më pak se një gnjeshtër.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai, edhe ia tha: ”Znj. Ema, po nuk fyheni unë…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kurse ajo: ”Z. Rremo, vendimin merni ju por… nëpër këte derë-dhe bëri me gishtin tregues-ka vetëm një dalje. Hyrje nuk ka!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Përkundra se znj. Ema i dinte gjëndjen në të cilën u gjet z. Rremo, nga arsyet që kishte mbledhur me kohën, pranonte dhe një shpërdorim të çastit duka ia thënë fjalët më lartë e sigurtë se një manipulim i tillë, z.Rremon e mbante akoma më fuqishem në këthetra si një viktimë që nuk mund të ndryshoj fatin e vetë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pasi iu bë e kuptueshme se ai nuk kishte nga ia mbante ashtu sa të mos i shpërrthej mundimi që ndjente me ndonjë reagim të pamatur, iu drejtua me lutje: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Tani do pija një cigare…”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Pishman!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Jo, po…ashtu…ma do </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">asti” ia këtheu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Patjetër! Do ua zbut shqetësim! Se duhani është njëfarë narkotiku apo jo?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Po një raki…? Do ua davaris disponimin e keq. Ёshtë ajo u kulluara…42%. Ajo që më soll si dhurratë një vreshtarë-si prodhim familjar” i shtoj menjëherë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Hë pra, ashtu sa për një dehje të lehtë sa për ta zbutur dhimben për mikun” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -31.5pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Paj, ndofta për rastin …por…Zonjë…po bëhem monoton por… do na përgojojnë…do na trajtojnë se bëjmë blasfemi! Të maret !Bëjnë ahengun mu para kufomes! do thonë” ” ia këtheu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> “ Oo, po unë…? Përse jam unë këtu! Sa të mare mëkatet mbi supet e mia! A nuk jam një antikomformiste, një rebele e certifikuar e përjetëshme ndaj nderit hipokrit e cila për këte paguan dënimin me keste. Si një bankeje kriminele!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po do vazhdoj z. Rremo… nisa një kontaktin me te nëpërmjet të një ironie” ” Do bëni lule këte qytet kryekomisioner. Si një qytet përendimor! Si Gronau i Gjërmanisë! I bukur,i pastër dhe i qetë. U bëjë njohtim se Gronau është një qytezë mahnitëse e Gjermanisë z. Rremo”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E dini se ç’më këtheu: ”Zonjë, po na doli i bukur sikur ju, qyteti do jetë vërtetë i tillë” dhe më bëri një kompliment, duke qeshur çuditërisht në mënyrë të </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">iltër dhe inteligjente. Ai që, që nga pamja në fillim e fytyres jipej jo më shumë se një tutkun”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek ia tha këto, ngadalshem u ngritë, vajti tek komoda në fundin e dhomës të marë shishen dhe goten e rakisë. “Sikur dëshironte im burrë, do u shërbej me gota kristali. Nga </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">Ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">ekosllovakia i sollem nga një tour atje” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe ashtu, në të kaluar, kinse spontanisht i hedhi një shikim fotos në të cilin ishin ata të dy të fotografuar nergut në një festë-ndofta viti i ri, veshur solemn. Ishte një foto nga një aheng gallatë nga vitet e çmendurisë rinore që natyrshëm vinin rrjedhë e mirëqenies së përgjithëshme. Çuditërisht, aty fytyra nuk kishte as atë pamjen e tutkunit e as ate melankolinë që, kjo e dyta më vonë kishte lëshuar rrënjet pashkulshem.. Ndofta ishte kohë e disponimeve të mira, kohë paqjeje, ndofta që ishte i magjepsur nga znj. Ema e re, e gufuar në pjeset më ngacmuese të trupit. Ndofta nga ngjallja e papritur e shpresave që më pare nuk i kishte. E ndofta ishte fillimi i ngjizjes së dyshimit që mbulohej me atë pamje të gëzuar...<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pastaj ajo mbushi një gotë raki aty pranë përkundra se z.Rremo i tha ”mjaft, boll!” por ajo nuk e dëgjoj dhe ashtu goten të plotë, ia solli dhe ia la mbi tavolinen portabël mu para tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ç’e shikoni!” shtoj tek këthehej prapa. ”Foto e vjetër! Kujtim i zvetnuar! Tani liruar ndjesishë për te!” ia tha në të ulur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo e kuptoj se ku do dal e i përgjigji:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Se mendoj ashtu … Është prekëse! Bile dhe një mall kam për te. Një mall që të ngrej dolli me komshiun sikur aty”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Heshtje. Që të dy në analizen e kohes së hikur. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Deri në fund? Deri në fund!- më thonte” theu heshtjen z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Vërtetë!” ia këtheu ajo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Dehej saora dhe tek më përqafonte e puthte, nxjerrte nga vetja ato ndjenjat e pakta të gëzuara përmes një humori të këndëshem. Se njihja të tillë…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”Nuk e paskërkam ditur këte tipar boemi…shakaxhiu” i shtoj ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Posi… Më thonte butë ”të kam një mikun dhe ta them<b>-</b>dhe mendohej që ate që kishte për ta thënë ta thot sa më kuptueshëm-jo që jam i dejur e nuk e mendoj fjalën! Po kam një dyshim në vete dhe e them: në mundem të ngjitem më lartë! Lartë, lartë!” dhe tregonte me gisht majanë më të lartë bjeshkore. ”E kjo më duhet. Ju e kuptoni përse…rrethanat! Statusi im, që gjërat të dalin me fitime! Po-unë …sa e mendoj… ashtu veç për veten e ma thot arsyeja- dhe të mbetëm këtu rrënzë bjeshkes është gjë e mire. Aty tek livadhi pjellor rrethuar me manaferra e lajthi. Dhe e mendoj: po të isha në majë nuk do mendoja të hipi atje! Apo s’është kështu miku im. Po, të bëhet si e duan ato forcat që nuk dijmë se janë?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më thoshte tek më rrihte lehtë krahun. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Uli kokën me instikt dhe ndonëse e kuptoj thelbin e citatit të burrit të vetë, çoj mendimin tek një temë tjetër:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Dini z.Rremo, reagimet e të pafajshmëve jipen si një humor i këndëshem, spontan. Komiket profesionist janë vërtetë qesharak. Këta tonët bëhen qesharak me grimasa e zëra ulërues. Bile, tek i shoh dhe artistët më nam tek filmat, nuk qeshëm me humorin e tyre por me vetë ata. Përveç Çaplinit në pantomima…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Ishte komik në një mënyrë të veçantë. Fare origjinale. Dhe spirituoz bile…” ” e plotësoj ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Po,po! Ua marr të vërtetë” ia shtoj ajo dhe vazhdojë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Në këte kuptim më tha në një rast ashtu fare teatralisht: ”Do bëjmë një shtëpi…të vogël, ashtu sikur në përralla. Po, sikur jam vetë, more! Xhuxh! Se kam një sqep sa të laraskes. E tek ajo, në hyrje të shtëpisë mu tek cepi i hoborrit, një pusetë me qeramikë mavi e ujë kristal të pastër, me dy tre pata që notojnë aty dhe pëllumbat mbi kuvli që gugasin…”ma thoshte disi virgjër, si një kalama ëndërrallën e vetë të nates dhe unë vetëm e sodisja sa duke u habitur nga modestia, aqë nga vizioni i tij për familjën<b>. </b>Ç’ishte i lidhur për këte idilë! Ishte fatalisht i vërshelluar nga tradita e familjes dhe mbante në kujtesë pasurinë që kishin mu me këto salltanete.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> “Do shkapemi nga gari i babëzisë! Grykësit të janë të tillë! Dhe dua ta dijsh, do i ngulfas babzi e vetë! E di ate: Po të vie ditë e fundit or borgjez! E unë! S’e gëlltis këte pelin!” shtonte dhe tek qeshte pastaj vazhdonte<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Jemi socialist ne me draper e çekan, apo jo…? Rrofshin truret e kësaj ideje epokale ” thriste nuk dij nëse sinqerisht ose me sarkazem. Pastaj brofte në këmbë më shtrëngonte më të dy duart fort e fort dhe para se të më lëshoj e thoshte:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ E dij se ç’thuhet në raste të këtilla…” e më përqafonte fuqishëm.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Tek më folte kështu, më jipej ndryshe…Jo më një mësonjës gjeografie nëpër vite i varfër sikur e përceptonte provinienca studentore, i ftohtë pa imagjinatë që kishte në mendjen e vetë memorien të cilën kishte të lidhur për konfiguracionet fizike të Tokës e oqeanet pa fund si një preokupim kryesor të mendjes, por si një analist, si një… si ta them, vërojtues të asaj që na ishte tek dora. Plot emocione…”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek e tha këte ajo, z. Rremo e këqyri për ndonjë çast dhe duket e shtyrë nga ajo që e mendoj më parë, ashtu të lustruar dhe që e thot ate që nuk e mendon, i jipej si një kumarxhi i zoti e cinik i kundërt me imazhin e të shoqit nga vitet e para, i cili pushtonte hapësira- jo me mendjen që asaj i dukej një hapësirë nga brënda e varfër, po më dukjen, iu duk neverites deri në një reagim të pamatur dhe në një moment desh edhe ti ndërsyj, por arsyeja ia tha se ai do ikte pa dëgjuar akuzen që aqë gjatë e kishte sajuar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, disi vetvetiu, jasht kontrollit duket nga thellësi e vetë e pakontrolluar, i rrodhën lotet. E hidhëruar nga vetja nxitoj ti fshinte të mos ia shoh Z.Rremo, kurse në vete e mendoj: nëse e kishte dashur, nëse në një çast kishte ndjejtë nevojën për tipin e tillë për tu shndërruar pastaj ajo lidhje në një raport të pakëputshem që ushqente pa pushuar që të dy në të njejtën kohë. Nëse kishte gjetur njeriun me thjeshtësinë e butësinë e pëlqyer e vetë shfrynte dufin plot sarkazëm në sojin e z. Rremo se ai, ishte jasht kllase e vetë ajo pacenueshëm mbi te dhe mëninë ndaj hipokrizisë së tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E çuditshme-kishte menduar znj. Ema në të kaluarën: burri i saj kishte gjetur vetën në një ide sa për të stigmatizuar një kllasë, jo më tepër se duke u tërhiqur nga gari i babëzisë, kurse znj. Ema në idenë tek etika sa për të urrejtur po atë kllasën. Një puqje e tyre jasht shkakut. Këte ajo e kishte trajtuar madhështi të burrit të vetë të cilën mjedisi ia morri për limit intelektual, frikë nga gjërat e mëdha dhe hedonizëm të vogël të fshehtë. ”I do fshehurazi ai hipokriti, kënaqësitë e kësaj bote” thoshte ndonjë gojëkeq për te.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Ju Z. Rremo, kini një mendje të shëndoshë që ju shpie të ecni tokës. Pa ato lartësitë qiellore që të thyejnë kockën e kresë. Sa e çmuar kjo…Mençuri!” ia tha pasi i kaluan në shpejtësi këto mendime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai nga zori dhe i nxitur tashmë nga alkooli, ngriti dhe një gëllenjkë, rrudhi pak buzet dhe tek ngriti që më parë pakëz vetullat ia këtheu<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Ashtu ju duket…? Pa ide, pa imagjinatë apo duke i nënvlerësuar ato?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> “ Jo,jo! Nuk e mendova ashtu. Të ishte ashtu nuk do më ndiqnit në hap në këte kavallkadën gjungllore timen. Më shumë lodhem unë duke rrëfyer se ju duke më përcjellur”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Znj. Ema, kjo që t’u vë pas-si e thoni ”kavallkades” tuaj, zu të më bëhet obsesion anise i ngatrruar. I tillë, shkëputet nga kërshëria e zakonshme, të lë me nj’anë vetën dhe ecën vet e shtyrë nga kërëshëria tjetër e madhe për te.. E kuptoni? E pavarur…tashmë gjet vend në një fabule romani në të cilin kënaqesh tek e gjezdis.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas një pushimi të shkurtër derisa pritte vazhdimin Z. Rremo, ajo vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Ka diçka të tillë zotëri…?! Ju duket ky një rrëfim moralist i sofistikuar në të cilin ju nuk jeni protagonist! Një rrëfim me personazhe të imagjinuara. Një rrëfim i një zonje që gjet tek burri ate virgjërinë shpirtërore që i duhej e nuk kërkoj ate të domosdoshmën për të cilën kishte nevojë një femër. Atë pasionin e rrëmbyer! E dini se përse e kam fjalën…Në një gjuhë tjetër, kësaj do i thonin marrëzi, apo jo?”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo tashmë ishte i hutuar dhe tek avitej çasti t’ia thot znj. Ema ate nga e cila drohej, zu të shqetësohet dhe ia kërkoj dhe një gotë raki duke ia afruar goten. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ E paskërkna patur të nevojshme! Ju e dinit. Edhe një…ju lutem!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Ju z. Rremo kini një figurë të pëlqyer. Karrizmatike. Një që ndonjë shekull më pare në Francë quhej “dendy”. Nuk më shqitet nga mendja, që më aqë elegancë e përfektuizem baletani vallëzonit festave. Thoja me vete: Fred Asteri vetë! Ju kujtohet i nderuar, kur më ftuat për një vals tek z. Mezhdedini? Ju më afruat fytyrpërfytyr, gadi u puqem dhe bënit një vallëzim fërfërites. Si askush aty. Pastaj, Ai fjalori juaj i ushtruar aristokrat, ajo shprehje ”kënaqësia është imja Zonjë e nderuar.” Ose ” u vie aromë manushaqeje. Aromë parrajse” Me plotë nyanca erotike në atë ecjen e lehtë, gracioze” ia tha ajo pasi ia solli rakinë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Dhe nga këto e diplomë fakulteti, sipas inercionit në etablimin e byrokracisë, jeni sistemuar mirë në shtresat e kllasës. Dhe keni lidhjet tuaja gjithandej këtij shteti. Në bashki, në gjyqësi, në ministeriat, kudo. Bile dhe në diplomaci! Keni konsujt e ambasadorët! Si një piper-të më falni për krahasimin ! Ku është z. Rremo:-kudo! Kush mund të rregulloj këte punë-z.Rremo!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”Z. Rremo- e thonë- ai beqari sharmant sharmit magjik të të cilit nuk i bënë ballë asnjë zonjë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Zotëri, dij një virgjëreshë të betuar sikur ato të manastireve të pushtuar nga magji juaja më parë , që u gjet në shtratin tuaj të ndrydhur tek shqiptonte ato këlithmat e ndyera të “Oh-Oh-it” sa për të mbushur me oksigjen mushkëritë e lodhura nga rrokullisjet e tundimet e pasionit. Sa e brishtë që ishte e gjora! Di dhe më tepër Zotëri! Dij se kur iket ju si një </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">çast</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">i lumturisë, ajo u katandis nga trishtim i thellë dhe vdiq… helm”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Nga alkooli po dhe nga zapullia që ia shkaktoj znj.Ema, ai shliroj kollaren blu me pikla të bardha, shpërthekoj dhe dy tre pulla të këmishes dhe ia tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Bënë nxehtë këtu. Shumë… Ndofta po më duket…””<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Relaksohuni Zotëri. Për këte kini nevojë! Jeni në shtëpinë e kësaj kufome që e kishit një mik të sinqertë. Në këte odë që rëndon me errsirën” ia tha ajo tek drejtoj gishtin tek kufoma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ E për të nxehtit, e kuptoj </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">astin dhe, t’mos ishin rrethanat dhe veprimi në vijim, do vëja në punë ventilatorin” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Që të davaris biseden e filluar bile për ndonjë cast se e dinte se ishte e pa shpresë se do e ndërpres znj. Ema, ndërhyri z. Rremo<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Keni organizuar varrimin…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E shikoj me habi nga një pyetje naïve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Patjetër! Këte e bëra sëpari që vdiq në 3 të mëngjesit! Po ia shkelën të drejtën për një jetë të qetë, nuk mund t’ia shkelin të drejtën të prehet në një grop komode e të ftohtë”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Kini nevojë për të holla…?” e pyeti më tej sa ta ndaloj në mendimin mësynjës të saj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Jo zotëri! Jo!” ia këtheu preras disi me nerva.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">““Oo, ç’reagim”, shtoj pas kësaj. ”Të gjithë të kamurit njësoj: atë që nuk ua mbanë zemra ua mbanë xhepi sa për ta gënjyer zemren e vetë. Dhe i ofrojnë ato me gallatë. A ta çuaj gjest fisnik?! M’a lejoni këte…?” ia tha paksa me sarkazem. ”Jo zotëri! Jo…!” ia këtheu preras e pas pak vazhdojë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Para më shumë vitesh, kishte një kohë kur lulzonte ekonomia e shtetit. Brutoprodukti kishte mbërrijtur vlera të padëgjuara më parë. Politikanët kapardiseshin me një shifër të lartë! E unë pandehja se si në një kontekst konfliktesh të fjetura, mençurisht iu rrëmbye padronëve të botës një mirëqenie dhe jetë e qetë. Që të dy punonim: ai një gjeograf i përkushtuar, tek tuk dhe në ndonjë detyrë jasht kësaj, kurse unë një shefe biblioteke që në fakt, isha vetë drejtuesi po dhe komisionere në fondin e botimit. Ajo që prenë fatin e një krijimi! Disi shkonin krahpërkrah këto. Në flladin e bibliotekes, në vetmi meditoja e lexoja dhe se ç’më dukej se rafinova vetën nga llumi dhe arijta deri të kjo që jam sot. Të mos e kuptoni këte vetpëlqim që më çoj tek cinizmi e urrejtja.Tek malicioziteti i intelektualve të frustruar! Dhe, sikur ata, dhe ata që ishin poshtë e që përjetonin mynxyrat e cektines, ti mallkoja për këte. Jo! Doja vetëm një botë tjetër, të ngritur, një botë të lumtur! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pra, z. Rremo, ishte një kohë e mirëqenies dhe të gjithë jetonim në një begati…Përmëtepër dhe “gjeografi” im kishte mbërrijtur tek ndërtimi i shtëpisë me një kredi që do e shlyente deri në vdekje. Dhe, këto shiheshin nga disponimi…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Njëherë, ashtu si në vrap, si në hovë, u përgatitem dhe ngutimthi dolëm. E kjo theqafje…? pyeta në vete. Menjëherë e kuptova. Sikur dhe herave të tjera. “Përvjetori i marteses?” e thash.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe dolëm për të festuar evenimentin kryesor të jetës së tij: ditën e marteses në të cilën ai kishte futur në jeten e vetë idhullin e ëndërruar: znj. Ema. Diten e marteses të cilën ma kishte përkujtur disa muaj më parë me fjalët ,,të mos harrojmë Ema… di ti se për se kam fjalën…” Këte e kishte karficë xhevahiri që ia zbukuronte jetën. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Vajtem të entusiasmuar në restorantin më të mire të qytetit të emërtuar ”Tradita e Mikpritjes”, në tarracen që kishte një pamje të qytetit magjike, aty skaj lumit zhubravites, të mbushulluar lule dhe figura artistike në veçanti ato torzot e femrave të mjeshtrit të liceut të artit, ato torzot e bardha që përkujtonin artefakte helene. Dhe ai, duke drejtuar gishtin tek ato, bëri një këthesë sa për ta plotësuar ate që tha: ,, E di, kishim një lice po deshët i them shkollë, akademi, të dëgjuar large… një traditë…Kishte arritur këtu nga Parisi e Roma nëpërmjet një rruge të gjatë të një shteti”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Pra z. Rremo-vazhdoj ajo- ato torzot që atij i pëlqenin tejmase. Një ishte imitim i Afrodites helene. Ndofta i përfytyronte si figura të gurit që gjënden vërdallë masivit bjeshkor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ishim vetëm fare. Të disponuar e të veshur solemnisht ... Ai një xhaketë të kuqe me pantallona të zezë e nën te kishte vënë kravatën flutur e losion vizllues në flokët e lëpirë dhe më bëhej-ashtu i panatyrshëm- më tepër kllaun në një maskenball se një mësonjës provincial gjeografie. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Të dukem maskara kështu i veshur? më pyeti. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Jo! Më dukesh figurë e një korri diplomatik tek feston shlirimin e një vendi!” e gënjeva. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Më fyve tek me krahasove me diplomatët e pispillosur që kundërmojnë parfume për të ngulfat qelbësiren e shpirtit. Mirë, tani dukem i tillë, po nuk jam i tillë ” më tha si në shpoti anise e kishte përnjëmend. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">U ulëm mbi karrigat nga dru bungu, të gravuara gjeometrikisht dhe me shilte nga lëkurë brune dhie që asocionin në ambientin bjeshkor të qytetit sado që kishte dhe të moderuara, pra me atë dizajnin që i përgjigjeshin rastit. Ambienti ku ulëm nuk kishte një elegancë aristokrate, por një frymë romantike, për të cilën pikërisht kishim nevojë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ardhi kamarieri gjentil me këmishen e bardhë e kravatën flutur të zezë dhe me korrektësi kërkojë porosinë. E dini, qyteti kishte mbërrijtur një traditë hoteliere, turistike bile…përmendej me pietet gjithandej. Guidat kishin mbërrijtur dhe në qëndra të njohura turistike si atrakcion hotelier e turistik.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Shampanj zotëri, shampanj. Më të mirin! Francez burgonj. Sikur është dhe kjo Zonja!” dhe sa deshi të hiki nga aty nga distance ia tha: muzikë të qetë, fare të qetë. Të Shubert-it, Shopen-it, ose të Krajkut a Prodanit, Vath Cangut. Ama qetë!” në fund të porosisë, u ngrit në këmbë dhe tek lëvizte trupin e duart e tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ate tangon” Falmi Syt e Shkruar! E dini, kjo imja- Zana ime-bënte me dorë nga unë-nuk ka syt e shkruar, por vetë e tillë është” Si një ve Pashke. Ose …Mall i Dashurisë. Ah, ndofta kjo është për rastin. Ndofta ajo “Si Flutur.” Në secilen gjejë çastin. Ama qetë! I kini këta në disqet tuaja ” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ E dini” ndërpreu për një çast rrëfimin znj. Ema ”ishin këto këngët që këndoheshin vërdallë. Këngë që reflektonin një rehati shoqërore, një relaks pas shlirimit nga e kaluara, një qetësi të qëndrueshme pas qetësimit të prirjes së gjindosjes. Ishte inspiruese ajo me sy të shkruar e Cangut: djali i përlutej çikes për dashurinë, për syt e shkruar magjik” dhe pas kësaj vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe ai-kamarieri porsi një sorkadhe- iku duke na lënë:”sikur për të dashuruarit” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas pak çastesh, i këshilluar nga drejtuesi i sallës që kishte njohur tim burrë, ardhi sërish dhe gjithnjë i buzëqeshur e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E kuptoj momentin Tuaj. Propozoj të afroheni tek ajo hyrja “ bëri ai më dorë nga hyrje e gjerë në sallën solemne ” Ky është vend për boemët e Juve kini një eveniment solemn. Veç kësaj, aty kemi muzikë të gjallë të interpretuar nga një violinist e nga një pianist. Shumë të talentuar”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Njohin ata repertorin tonë..?” pyeti im burrë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Oh zotëri! Këta janë maestro që të dy: ish instrumentist të orkestrit filharmonik. Veçantë z. Llaslo! Më lehtë intepretojnë muzikën tonë a hungareze-çordashet në veçanti se që fërgojnë një qift vezësh. Ka më shumë se një vite që interpretojnë tek ne dhe asnjë nuk bëri ankesë as për cilësinë e interpretimit e as për repertorin. Njohin dhe muzikën tone. Ate “Një lule që m’ka qelë tash…” e të tjera. Do e shini dhe vetë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Lëvizëm nga vendi dhe u ulëm sipas këshillës së kamarierit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai fëtefët bëri sikur i kërkuam: vendosi shandanin skulpture të një djali e bronxët tek mbante i përkushtuar qirinjtë e kuq në midisin e tavolinës të mbuluar me çarçaf ngjyrë bordo…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E dini z. Rremo, kjo ngjyra bordo që gravitonte me shumë kujdes nga purpuri pa u tretur në te, më lartësonte emocionet, disi më bënte jetën më të kuptimt, më të lartësuar. Ndofta që ishte sublime e shumë ngjyrave, nocioneve…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe, të vazhdoj: vëri dhe orkide të kuqe në një vazo porculan oker, servijete me pikturë dilizhansë të stampuar në te dhe me dy të dashuruar në vegime aty që fluturonin qiellit dhe të tërat flitnin për lumturinë e të dashuruarëve…Romantike!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ornamentikes i dha një tonus akoma më të bukur drejtuesi i sallës i cili i buzqeshur ardhi me një buqet trëndafilash të kuq në dorë elegantë dhe pas përshëndetjes gjentile, m’u drejtua ”Për juve Zonjën magjike…”, kurse burrit tim i zgjati dorën. “ Urime, urime z. Dili! Kini një grua ëngjëll! Dhe shumë e shuuumë të tjera, kështu të lumtur” ia tha e më pas m’u drejtua sërish <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonjë, dhe Ju keni një burrë xhevahir. Dhe kjo është e pakta që mund ta them për këte zotëri” shtoj më në fund.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Sjellja Juaj është shumë e veçantë dhe gjentile” ia thash me zemër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Flm. Për pritjen dhe fjalët e bukura. Të një zotërie janë” duke pranuar buqetin ia thash sa për t’ia këthyer borxhin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> “ Në largim të mos harrojë atë që e mendova t’a them: ju magjike, ky xhevahir, uroj të gëzoheni me një trashigimtarë” nga çfarë bashkëshortit tim i vezulluan syt. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E dëgjove urimin…Të jetë ogur i mirë ky” ndërhyri në largim im burrë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pastaj, thirri kamarierin që të sjellë vazo dhe kur ai e soll, vëri buqetin mu përpara e iku.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, na përshëndeti për largimin duke na hapur mundësinë për deklarimin e ndonjë kërkese, la dhe dëshirën të kënaqemi me hajen e pijën dhe një cope kohë nga largimi, po ai kamarieri i vazo-s, solli një torte në trajtë katrore me një zemër në midis, që nuk kisha pa kurrë më parë. Një disenj, një dekor i begatë, me burdura me ngjyra të buta si një magji dhe në secilën nga një drandofilez i kuq dhe mbi te sall elegancë e shkruar me shume kujdesë: ”Urime të dashuruarve të lumtur”.”Dhurratë nga Drejtuesi…” e tha ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”O Përendi, sa e bukur!” këlitha sa nga gjesti aqë gjentil poaqë nga bukuria e tortes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Nga meny e pastiqerisë vieneze. Kemi këtu tek ne të punësuar kuzinieren hungareze znj. Magda” . ”Zonja Magda! Mos është…ashti sipas emërit… Hungareze!?” pyeti im shoq.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po, po. Hungareze… Ja ajo zonja topolake, ajo me atë përparcen e kuqe që ju sheh nga paradera e kuzines. Vetë mrrekullia”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek e tha këte e shikuam që të tre kurse ajo me një dukje babaxhani, me buzqeshje ngriti dorën dhe me ngritje gishtash, na përshëndeti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Im burrë dukej si një zog në sfond qiellor pa fund. Fluturonte në radiusin që ia përballonte fuqi krihesh, me një droe se do zvogloj fuqia e do bie. Në çaste memzi vërejtshëm po se si jipej depresiv. Ndofta që përnjëherë kishte shumë qiell e pak zotësi fluturimi. Ndofta nga ato filosofismat religjioze për kalueshmërinë si një xixkë të jetes. Ndofta… po nuk i njehsoj dot! Aqë! Nuk nxorri asnjë fjalë. Qeshte dhe dukej se qeshte nga të qenit i lumtur. Në të vërtetë, tek qeshte ashtu lehtë e njëtrajtshëm meditonte dhe në <b> </b>një cast sikur i shpëtoj: ”Sa e kundërt me vdekjen është e gjitha! Sa të parëndësishme e bënë ate! Të harrueshme! Para donjë kohe jetoja me droje se do më tundojnë dyshimet e do bie.” Në ia vlenë…?” e thoja. Katandia më rrinte si një shpatë mbi kokën! Marrëzi! E tani…” e tha pa e çuar deri në fund shpiegimin.<b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Je ti një mësimdhënes filosofia a gjeograf bjeshkesh” ia thash me humor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Nuk dij…ndofta vetëm një tragjist i lindur që provon t’i ikën kësaj ”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E po dëgjo muzikën, ritmin!Ritmi është refleks jete dhe kundëtrshton vdekjen! Dëgjo ” Solvejgon”, ”Sytë e Shkruar”, futu në magjinë e tingullit dhe do gjetesh larg asaj ideje vrastare”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më pas, tek u gjet në kujtime, vazhdova me një ngushllim sa për ta thënë e duke u shtirë se po i vë veshin gjëndjes së tillë: ”Ha dhe torte vieneze të znj. Magda. Mendoje veten si një prince Habsburgesh në pllajat jeshile të pallatin mbretëror të Shënbrunit perandorak.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po, dhe kisha përse. Përveç skofisë së personelit të restorantit, ishin dhe mysafirët që hynin dhe kur uleshin flitnin për ne e nga distancë ose na përshëndetnin me zemër ose na buzëqeshnin po ndonjë na ofronte dhe çorrasjen me ndonjë pije. ” Bukur, bukur dukeni! Si ëngjej! Përgëzimet tona çiftit të lumtur” na e tha duke qeshur dhe një qift i gëzuar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po im burrë nuk shqitej nga disponimi i vetë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në një cast, sikur i doli gjumi, ia mbuloj qeshja fytyren për mua pazakonshëm dhe tek u ngritë përgjysëm nga karrika, thirri z. Llaslo-n violinistin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Z. Llaslo, o z. Llaslo bënë ta interpretoni, se ju e dini, këngën” Një lule që m’ka qelë tash. Ju lutem” dhe qëndroj ashtu i ngrirë derisa mori po-n” nga z. Llaslo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Siurdhëroni” iu përgjigjë ai shumë gjentil, kurse atypëraty, i dha shënjen pianistit t’a shoqëroj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sapo nisi të jap tingujt e pare violina, ata tingujt e bukur përherë melankolik po dhe fuqidhënës të jetës, s’pari me ngadal sikur dhe janë notat në partiturën që z. Llaslo e kishte para në shtafellaj po nuk e këqyrte, burri im sall melankoli zu ta shoqëroj më zë atë pjesen ”amaaan përmbi të gjitha që bënë dritë” kurse z. Llaslo i ardhi mu përmbi kokë dhe zu ta përcjellë me tingujt e violines. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Çfarë atmosfere! Z. Rremo, nuk kisha pare kur Zotin, nuk mundsha as t’a imagjinoj. Dija vetëm për pushtetin që ka. Të tillë e ndieja vetën. Të tillë dhe më dukej se ai ma krijoj.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ëëh”, bëri znj. Ema duke ndjejtur nostalgji dhe tradhëtoj vetën nga qëndrimi i forte që kishte vazhdimisht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Im burrë, mbushi goten time dhe të vetën me shampanjë dhe, sikur në vegim më urdhëroj: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Të tëren. Të terën ose do e këndoj,” me teneqe bënë dasmën Zylfija!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe ngriten dollinë tek fundi e më pas, ma tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Nuk dij…nuk dij… s’jam poet, s’jam filosof. Jam një papagall gjeografie dhe nuk e përshkruaj bukurinë e çastit. Lumturinë!” dhe i ikën lotet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Llaslo njësoj vazhdonte interpretimin tashmë kishte mbrijturr tek notat 16-she, kurse të pranishmit u stepën se nuk ia dinin origjinën vajit. Unë, ia kapa dorën dhe ia mbajta më gjatë sa për ta qetësuar dhe ia thash: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Të keshë besim, të kesh besim. Kjo është ajo…!” Kurse ai nga obsesion i njejtë vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Si të mbërrij deri aty…s’e kapërcej dot atë rrugë të gjatë…” ma tha i pënduar pse hapi një temë të tillë në një rast që nuk ishte rast për te.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Më fal !Më ndjejë! , i hedha një hije gri çastit<b>.</b>S’duhej ta kisha lejuar…” ma tha i pënduar pse hapi një temë të tillë në një rast të tillë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas pak e që ta davaris zymtësinë e tij, i thirra.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zotëri, do më jepni një vallëzim? Jeni i sfiduar si një burrë! Si një kalores mesjete”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ky ishte një manover i llogarritur mirë që t’a nxjerrë nga ajo melankoli. Ç’është e vërteta, ndofta mendoja më tepër të ruaj disponimin tim…Disponimin e rrallë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Zgjata dorën tek ai dhe ndonëse me përtesë, por u ngrirë në këmbë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Zotëri muzikantë, muzikë adagjio. Të tillë që bënë të ecen gjaku nëpër vena qetë-qetë, si procka të buta zabeleve të gufueshme. Që të bënë të dashurosh me pasion të çmendur”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ata e kuptuan porosinë dhe e pohuan me tundje koke se do e bëjnë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ashtu të përqafuar, unë e disponuar mirë e ai pak si pa vullnet, ama e luajtem deri në fund një vals të qetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Një mbrëmje që vështirë përsëritet. Se q’më zbuti. Se ç’më kapi fuqishëm nga briret si një toreador i shkathtë briret e një demi korride. Ç’po ndodhë me mua? Jam kjo sonte unë? Përnjëherë pa e dijtur pse-hen, isha melankolike gadi tragjiste mu sikur im burrë. Nuk e kisha dijtur se në strukturën e personit tim, kam dhe një emocion të tillë. Shpërtheu pa lejën time…dhe u gjeta paksa e fyer. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E kjo ndërhyrje nga pusia…?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po, meqë më bëri një kënaqësi që nuk e kisha përjetuar kurr më pare, e hedha pas krihesh. E mendoja sa i dobtë që është njeriu!”… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Evenimentin e përfunduam paksa të dehur nga shampanja duke na interpretuar z. Llaslo me violinë tinguj melankolik mu pëmbi kokat tona dhe me një aplauz të të pranishmëve të cilët u ngritën në këmbë për të na përshëndetur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ju flm. Na e bëtë të hareshme atmosferën me këte idilën Tuaj” na e tha qifti që na qorrasi… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E z. Lasllo? Z. Llaslo që deshi që evenimenti të përfundoj më me bujë, më ngrohtësisht, nga afërsia e pianistit, me violinen nën mjekur dhe duke interpretuar dukej muzikë sentimentale hungareze, afrohej me një hap gadi sipas ritmit të kompozimit violinor dhe kur më mbërrijti, ndërpreu interpretimin, zgjati doren nga e imja dhe me një elegancë të paparë, ma puthi. “ Jeni një ëngjëll” ma tha dhe u smbraps. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sa zu vendin e mëparë, ftoj kamarierin dhe i pëshperiti diç në vesh. Ai menjëherë mori drejtimin nga ne dhe na përcolli ate që i kishte pëshpëritur z. Llaslo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Ju lutem, në nderim ndaj Jush, z. Llaslo ju fton të dëgjoni një kompozim që ka për zemër. Ama, po pranuat Ju”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”O zotëri, lë të urdhëroj. Lë të urdhëroj” i tha dhe im shoq.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">…dhe Z. Rremo nisi interpretimi. Një interpretim elegant e sall frymëzim! Atë kohë dëgjohej gjithandej kënga “Oçi Çarnaja”, një këngë ruse për syt e bukur të zi, shumë e bukur.Këngë që niste qetë e shkonte nga fundi me kreshendo. Ishte dhe konteksti politik që i hapi deren për dëgjim nga numër i madh adhuruesish. Dhe kush ishin orkestri? Një violinist dhe një pianist por kur interpretonin, harronte njeriu se ishin vetëm ata dy. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur përfundoj kënga, në të dy, mysafirë dhe i tërë personeli-përmëtepër znj. Magda edhe pas mbarimit vallzonte me duar të ngritura, brofem në këngë dhe përshëndetem interpretimin maestral. Gjatë, gjatë me “Bravo z. Llaslo, bravo z. Ishtvan!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo morri frymë më thellë dhe pasi i iku një ”Oh” zu të mendoj sikur të zgjidhte përgjigjen e më pas shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Pas kësaj zu të pyesja vetën: E doja…? Nëse jo atëherë ç’djallë doja. Kend?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Me pamje të turbullt në mendje, me dukej mençuri të mos nxitoja me përgjigje. Një “Një lule…” a një ”Oçi Çarrnaja…” dhe pa dashuri të ngritin pasionin. Përkundra kësaj kujdesie, nga e tëra unë dilte një gjallëri, një disponim që ma bënte atë atmosferë aqë të këndëshme. Dhe kjo sikur ma konfirmonte ate për të cilën dyshoja. Dhe ajo atmosferë u ngritë kur nisi Shuberti, ato kompozimet e tij të qeta që më jipnin njeriun fëmijëror, të virgjër e të frymëzuar. Njeriun fëmijëror në një vrap fluturues hapavegjël në fusha jeshile paskaj, të qetë tek mediton gadi si në ekstazë. E dini, ato fushat aqë të rrafshta- o aqë të rrafshta e aqë jeshile, të buta që ma jipnin vetën duke ecur rrethuar nga fluturat magjike në to të lirë”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo ishte koncentruar në mënyrë të magjiosur në rrëfimin e saj, dhe duke ia këqyrë dhe fytyrën që e jipte ate të fuqishme, pashpiegueshëm të bukur e të mençur, ndjente fuqinë tërheqëse të saj, e vetën ia nxjerrte të dobtë e trivial, në një çast kur ajo, ftohtë dhe me një mëni në rritje, e gjykonte për këte dhe pikërisht donte të kundërten.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek e këqyrte ashtu i hutuar figurën e saj me fustanin e zisë e me një grim fare diskret që bënte një harmoni me të zbetin e fytyres së saj, sa për ta dhënë korrekte ndaj të ndjerit dhe ngushlluesit që do vinin, në të vërtetë e pa idhullin të cilin kishte ëndërruar tërë jetën e nuk e kishte dijtur se kishte një dëshirë të tillë dhe aqë afër dhe i cili plotësonte atë zbrazëtiren neveritëse që kishte në vete. Në intimën e vetë preras e ashpërsisht e qortoj vetën për që në marrëdhëniet me te nuk kishte qenë as afërsisht spiritual sa mund të ishte ajo. E kishte trajtuar vetëm si një femër që i duhej për ndonjë çast…. ” Budallaq paskërkna qenë! Cytje kafshërie…jospirituale!” e tha në vete.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe kjo, që e ngriti deri tek një adhurim z. Rremo , bëri që të ndjejë një dridhje të fuqishme nga brënda vetes e fare pak të vërejtshme dhe gadi që i hiki jashtë duke aklamuar ate, po ja që-sapo ardhi në vete dhe pau ku ishte- në çastin e fundit u ndal, u përpi njëherë dy , pastaj ngrej dhe një gëllenjkë dhe, ashtu fijehumbur, mbërrijti t’ia thot: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Duket do vëjnë gjërat largë…“ dhe pas një pushimi shtoj: “Shumë largë bile…Ka një djallë i mirë që i prinë!” i shtoj paksa me humor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Znj. Ema ia kuptoj çastin dhe njëherë i ardhi në mendje të jetë e mirëkuptueshme, po ja se ai disponimi i ngjizur gjatë, ia ndaloj dhe vazhdojë: “Prapa nuk mund të këthehemi z. Rremo, apo jo!? Është ky ligj i jetës. Edhe nëse do na pres vdekja në një çast t’paparamendueshëm…E dini, nesra…s’i dihet”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Vdekja …” ia pësëriti z. Rremo fjalët dhe thua se i qëlloj dikush në kokë e më pas në vete ndjeu një frikësim që i ardhi mu pas atij çasti të më parë tek ndjente një lumturi të padijtur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” E nxituar përmëtepër, po nuk më takon ta gjykoj nëse është e drejtë kjo!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, sa për të marrë vetën për një çast sëpaku po dhe që kishte nevojë ia tha znj. Ema .<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Më duhet të shkoj në banjo. Ky alkooli…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> “Lë të bëjmë ate që duhet bërë…” ia dha ajo lejën. “ E dini, sa të dilni… në të djathtë”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“E dij këte…” ia këtheu. ”Dij mirë rradhitjen e kësaj shtëpie” shtoj z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Kur z. Rremo iku nga dhoma, ajo shfrytëzoj këte dhe me “Im burrë, të ta them këte…” nga një instikt iu drejtua kufomës dhe tek rrëshkiti për një çast nga mendja, ia zbuloj fytyrën, me dorë ia kaloj nëpër te me një përkëdhelje të lehtë dhe vazhdoj duke e pyetur:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Nuk dij nëse qeshesh i kënaqur apo denigron këte skenë, këte sjellje timen. Do e thoje skandal! Blasfemi! Ta shoh nga fytyra!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas pak vazdojë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ E po, nuk ia dolëm vizionit tonë! Faji, imi, yti …? Fati…? Duket mungoj fuqia... Ata anash na ndaluan…? Kishte të tillë… dhe ti i di…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pa sosur mendimin znj. Ema, z. Rremo u këthye dhe u ulë mu në vendin e mëparë. Fërkoj duart sa për qetësim dhe ngriti paksa kokën i frikësuar ta shikoj Z. Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Zonja Ema…tashmë jam aty ku më deshët…” ia tha sikur ta kishte përgatitur këte në WC..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Ashtu… E ku më qenka ai vend ku Ju doja unë…?” e pyeti ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Jo në vendin…por në kohën dhe aty është dhe vendi Zonja Ema” naivisht plotësoj mendimin ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E pra…ma afroni këte pamje sa t’a shoh më të plotë” ia kërkoj znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Në kohën ku do duhej ta kisha takuar personin që dua…!” iu përgjigj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po ju that së gjërat do shkojnë large!” ia këtheu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Pikërisht…” ia tha ai dhe shtoj, “por ka një pikë afër ku do ndaloj dhe nga do filloj jeten ëndërra”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” E unë Z. Rremo…si nuk e shihni e kaqë e dukshme është…që detyrimisht zhytur thellë në të kaluarën-se të ardhmën se meritova- dhe kjo do jetë jeta që nga sot. Kam një tek meskin të identifikoj ate …të jap një apologji që do më liroj nga mëkati E shihni pra: unë prapa e ju para!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe tek ngriti syt e shikoj në plafon disi instiktivisht, bëri një pushim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur mbarojë kjo, zgjati dhe dorën dhe –sikur i duhej ndonjë cast pushimi- instiktivisht morri e ndezi një cigare dhe pas një tymi të thellë, ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Për t’ju bërë shoqëri…Një mikut tonë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tani tek thithte tymin plotë elegancë, dukej një artiste inteligjente dhe e sprovuar e saloneve ku bëheshin debate për artin a të tjera, me sjellje të matur të mençur e cila, duke zotëruar debatin përcakton mënyrën e sjelljes së bashkëndejasve. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zotëri, u duhet një diagonale gjigante të gjeteni aty ku e that. Dhe, si një mik i tim burrë do ua them se, ka një rrezik se, tek i shkoni pas personit që imagjinoni, do gjeteni vetëm në një vend tretësire. Personi të cilit i jeni vënë pas, ishte tepër i paqetë të qëndroj aty. Është pelegrinist! Do bëni një punë Sizifi dhe në fund…gjësendi do këthehet nga u nis…”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Është e ngatrruar ajo, me persona të paqëndrueshëm e me mendje konfuze!” i shtoj në vazhdim<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po, jam i vendosur fare dhe po të jetë si e thoni! Ç’është një sakrificë për një idhull?! Ç’është një zhgënjim për një të jetuar! A s’është historia vetë kjo? Po, kam unë besimin , do e takoj unë ate… e po jo, do jam sëpaku i lumtur deri tek zhgënjimi” insistoj z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Hë, hë… dha një nënqeshje znj.Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Se si ngre kokë gjen kokëfortësie!”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, sa të dredhi nga biseda ende pa përfunduar cigarën tha: ”e ndyrë kjo flliqësirë e kënaqësive ” dhe e ndrydhi në tavllën që kishte tek tavolina e z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Çasti nuk bënë përjetësinë…” shtoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ E saktë zonjë, po dhe përjetësia përbëhet nga çastet dhe unë dua që të zë atë të lumturin. Apo s’e mendoni dhe ju kështu” iu përgjigj në shpejtësi z. Rremo sikur ta nxjerrte përgjigjën nga xhepi i shkapërthyer.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Ju-i shtoj pas pak- se ç’nxituat që një ndjenjë të fuqishme, ndofta një pasion, ta lidhni për një çast si ky. E kini thënë në vete ”e gjeta…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Po ju znj.Ema e that se gjërat shkojnë përpara kurse tani konfirmoni se do këtheni në të kaluarën dhe sikur e deklaroni, që të gjeni atë që doni, do ngujoheni përherë tek ajo. Si një murgeshë! Zonja Ema! Unë e shoh nfryshe këte. E vlerësoj se ju nuk kini kohë as për identifikime të personave në të shkuarën që nuk janë më e as për bërjen e llogarrive nëse huqi jetë e tyre. Ka një rrugë e gjatë me befasira, me surpriza para jush…ka. Midis një historie e një jete kjo e dyta është dhanti për Ju. e kini përpara…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Me mendjen se nuk e tha të tërën dhe kuptueshem, shtoj:” Pëse i vëni pas të kuptoni nëse dështoj të lumturuarit kur e lumtur mund të jeni?” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo reagojë me një qeshje paksa të gjatë dhe ia këtheu<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Më bëtë të qeshi. Vërtetë…Se si më trajtuat jasht realitetit! Çmenduri! Para meje ka një rrugë të gjatë që duhet të më ndalë gjezdisjen në të kaluarën. Unë të shikoj përpara e ju të më gjeni në trajtën që u duhem në ato vitet e bujshme beqarije të ikura a sapotëmartuarëve që sapo kanë hedhur fidanet e ardhmërisë! Ka një konfusion në këte… Zotëri, nuk e kuptoni se në një si ky vorbull, ndërthurë kohërat dhe është vështirë të dini cila është cila. E keni të pamundur të mësoni cila isha unë në të kaluarën dhe nëse do më gjeni aty, kur tani me kini këtu, pastaj cila është e tanishmja e më pak ajo që vie e në të cilën ju provoni të më shtyni”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Dhe, dua t’a dini- shtoj më pas- midis të vërtetes që na u përvodhë gjithë jetes martesore e lumturisë që paralajmëroni Ju, unë një këshëritare e sëmuar, do zgjedhë të paren. Në të mësuar gjëndet lumturi e njeriut”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pasi i nguliti një shikim të mprehtë, shtoj edhe këte: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Po, do ju përgjigjëm në vazhdim për këte…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek përgatitej të lidh rrëfimin me restorantin ku kishin drekuar në një vit të shkuar, pas një trokitjeje të kujdesshme dhe lejës “hyr” në derë u duk një zyrtar i ndërmarrjes së varrimeve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”Ngushllime zonjë!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Flm.! Urdhëroni” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Jam zyrtar i ndërmarjes së varrimeve. Me lejën tuaj” e tha ai, i veshur në të zeza dhe i qetë, dhe pyeti znj.Ema<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Doni një varrim komplet?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Ka varrim jokomplet. Të varroset vetem trupi, e koka më pas…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonjë, e kuptoj dhimbjen Tuaj…Komplet kupton salltanetet shtesë” ia këtheu me rutinë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Atëherë varrim me salltanete. Patjetër…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Doni ta fakturojmë tek fondi për bamirësi i bashkisë?.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Kini lojtur mendsh!-ia tha dhe brofi në këmbë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Një figure si im burrë të varroset nga fondet…?! ! Si një jetim. Varfanjak! Kursesi!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Është rutinë një kjo pyetje zonjë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Njeriu që terë jeten foli për kufinjtë e vërtetë e të shtrenjtë të Atëdheut! Njeriu që bëri njohtime akademike për resursin e tij dhe ngriti emocionin atëdhetar të brezave, të varroset si një varfanjak!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek rinte zyrtari në pritje, znj. Ema bëri një pushim sa të mare veten nga shqetësimi dhe pasi u ul, vazhdoj: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”I thoni rutinë! Këtij ofendimi ju i thoni rutinë?! Një njeri krenar të jipet nevojtar. Ç’marrosje”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Po ora e varrimit…?” e pyeti zyrtari sikur nuk dëgjoj fyerjen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ta kaloj dhe këte ditë në shtëpinë e vetë. Pra, në përfundim të ditës” iu përgjigjë ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Dmth. në 17,30 min.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Pikërisht”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sa morri përgjigjën dhe deshi të dal nga dhoma, zyrtari , sikur u përkujtua pyeti<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Doni dhe lule të frekta mbi arkivolin”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Plotepërplotë! Më shumë se tek një shtetari! Aqë sa i meritoj…!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Zambak, po gjetët. Shkojnë me mentalitetin e tij” i shtoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, tek la një mirëupafshim, zyrtari doli nga dhoma dhe vajti, vazhdoj me rrëfimin znj.Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Iku mbrëmja me shampanjën franceze e Shubertin, tangot e vallëzimi i valsit vienez me tortën me burdura të znj. Magda. Vitet rridhnin një pas tjetrit… Në një nga ato ndodhi mrrekullia. S’paku im burrë e merrte për të tillë! E dini, Ai kishte dëshirë të kishte më se paku një pasardhës që do ishte sikur kishte patur dëshirë të ishte vetë…e unë nuk ia lindja dot. Dhe ajo që kishte ai në zemër, nuk ishte vetëm një dëshirë. Dëshirë-po! Por kjo fjalë nuk mund ta përflas fuqinë adhuruese që kishte. Dij një rast kur ardhi tek ne Nailja, një grua e fisit të Dilos, një grua me shikim të gjallë, me tre kalamaj rreth vetes, me sa emocion e tha: ” Ema, Ema… i sheh! Sa të bukur, sa të këndëshem!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Unë ia pohova dhe i shtova : ”Vërtetë të bukur. Ndofta… do vie dhe ajo ditë…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Do e pres unë… ç’thua…” më pyeti sikur parandjente gjithë këte që po ndodhë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Mirëpo, përsa rridhnin vitet zvetnohej shpresa për një pasardhës të tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Eh, fati. Unë isha njëshi dhe do iku nga kjo botë njësh. Zoti ndonjëherë është i përçudtë. Ndofta i hutuar. i zemëruar… Ndofta nuk isha i përkushtuar sa duhej ndajë tij!” e thonte në dëshprim nga gjëndja e pashpresë, anise kurr më parë nuk ishte deklaruar për besimtarë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe, një nate paksa vonë, në ato çastet intime që ndodhin në jetën martesore…e dini z. Rremo tashmë kishin kaluar mjaftë vite-ndjeja ndryshime tek vetja. Tek tuk dhe këtheja, ndonjë shenjë asfiksie dhe, tek kisha lexuar për të vjellat si simptom, përfundova dyshimin me mbetjen shtatëzënë. Një ngjarje për tellall si i thonë. Kjo ishte ngjarje! Ky ishte lajm për fishekzjarrë! Që nesre e në vijim, i shoqëruar nga Ai, e Ai skofiar si asnjëherë më parë, vajta tek pavijonet e ndryshme të spitalit, ehot, laboratoriumet, rentgenet, dëgjimet me stetoskop. Pra, bëra të gjitha ekzaminimet sa për ta vërtetuar këte. Kur këte me buzagaz ma konfirmoj dhe Alberti- primagjinekolog në neonatalogji, e pranova plotësisht të vërtetë. E im shoq…sa nuk u bë histerik! Në atë ndërkohë e në ato rrethana, doli në ballkon dhe më një zë që dëgjohej në një radius të gjerë, thirri: ” Njerëz, prindër të mij, farefis: po bëhem baba. Do lindë Ema. Ia dëgjova të rrahurat e zemres! Rrahnin si një çekan kovaçi”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kurse gjinekologu që kishte hetuar drejtëpërsedrejti organet e lindjes, në larrgim nga ordinanca, jo pa shqetësim ma tha: “Por zonjë të bëni një kujdes të rrept se keni gjenitaliet që mund të abortoni fetusin.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Pasi paksa u qetësuam nga lajmi sensacional, iu këtheva vetes sepse, ç’është e vërteta, nuk dija të gëzohem për këte! Më gjet në befasi! As si një rrëfim, nuk e kisha patur në mendje. Dhe atëherë e mendova: tek dua të pushtoj-do pushtohem! Të bëhem nënë dhe kohën e çmuar që e kisha për kënaqësitë e mia, për teket e mia në përvetësimin e diturive, t’ja përkushtoja fëmijës. Kohën që kisha ndarë për lartësimin e personit tim? Duhej unë patjetër të isha ai përçuesi i të kaluares tek e ardhmja, ajo që lidhë brezat, që bënë kontinuitetin e jetës. Duhej unë të shëroja kompleksin e tim burrë…të pranoj teket e tradites… Në kisha zotësitë për këte dhe cila ishte kënaqësia e cili ndëshkimi po nuk isha ajo. Pyetje provokuese! Më erdhën fare papritmas pa asnjë siguri për përgjigje të saktë.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonja Ema –humbte durimin z.Rremo-, rrëfimi si një analizë e thellë është vërtetë atraktiv dhe e përcjellë me kërshëri…po nuk dij se nga shkon. Drejtimin e tij! Disi sikur renden anash e në shtrirje sa t’a bëjnë të papërceptueshem!” ndërhyri Z. Rremo tashmë i skuqur fare nga pija.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Z. Rremo!” e tha me një ton paksa të ngritur. ”Ju dij si njeri që nuk lë vetën të nxitoj… dhe më habitë kjo ndërhyrje. Të jini i sigurtë se di dhe kahen dhe cakun.!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Mirë, mirë…Por, ndofta rrethanat…por pasqyra juaj ikën nga esenca dhe gjërat nuk i jep të plota. Si një vegim Juaji” ia tha z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” E nga e kuptuat ju. Deri tani dhash vetëm një faqe dhe ju patë fytyren të plotë. Çprirje kjo juaja z. Rremo…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më pas, tek kërcnonte një mosmarëveshje dhe ikje e Z. Rremo,<b></b>ra një heshtje e shkurtër ngaqë znj. Ema-e frikësuar nga largimi i tij, kishte një dilemë nëse të vazhdoj me rrëfimin. Po, nuk do ishte ajo që ishte po nuk do rrezikoj përfundimin e rrëfimit. Njihte mirë nga literatura tekun e kumarit, të bastit. Gudulisjen e kërshërisë! Më në fund tek i hidhte pas të gjitha, e trajtonte se shpirti do i ishte më i rehatshem po të jap rrëfimin sikur e mendonte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Nga ana tjetër, z. Rremo i hutuar nga të thënat e znj. Ema ishte zënë pisk dhe pak nga ndjenjë e fajit të cilin nuk e dinte me tamam se përse e kishte po që çuditërisht e ndjente dhe e pranonte, njëfarë korrektësie të detyrueshme dhe hutie, po dhe që kishte varë shpresen tek ajo, dëgjonte ate që ia thonte znj. Ema. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Duhet të jetë çast i gëzuar” e thash në vete dhe zura të sillëm e tillë-vazhdoj ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Kurse im burrë-sikur ua thash- sa nuk shkallojë nga gëzimi. Ishte<b></b>z. Rremo<b></b>-<b></b>si i thonë- konservativ dhe, derisa në Përendim nataliteti kishte rënë në shkallë rrezikshmëriue të një shteti , ai s’e mendonte jetën pa pasardhës. Kisha pandehur se dilte nga një frikë e tij se me vdekjen do fiket i tëri. E ai, nëpërmjet të pasardhësit do jetoj pas vdekjes. Ishte kjo një ndjenjë e mynzyrshme që ishte ngulitur tek ai nga tradita. Një ndjenjë iskonike. Ju tashmë e dini, rrethi do trajtoj të dobtë. “Ai shterpa… ai i shkreti”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Do bëhemi familje e fortë. Tamam familje…” e thoshte tek më ulte bri vetës, dhe më përqafonte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Ndonjë dite më pas, duke përplasur derën e hyrjes sa gadi u rrëzua, hyri me një djep që nuk kisha parë më parë. Djep princor! Sallë salltanete! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Është djep sipas porosisë: i bukur i shtrenjtë, mbretëror. Suloja-ai mjeshtri i zotërinjëve të dikurshem, shkriu tërë artin në te” e tha dhe ma vëri përpara. ..Më pas, mori ca plaçka bëri si një bebje dhe zu t’i përkundi qetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Të dija ndonjë ninullë, do ia këndoja” e tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Unë vetëm qeshja pak nga kënaqësia në të cilën rrëmbyeshem me futte ai po dhe që më lindi asaj kohe…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Po gjërat ishin përsosmërisht bukur të ishin të qëndrueshme. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe pytja vetën: e ajo ana e errtë e jetës?! Na harroj…? Sa mund të qëndroj kjo e këtilla pa ate…? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Se ç’më gryente furishëm ky ogur!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ashtu pa dashje, përkujtoja rruzaren me syrin të kaltër në mbrojtje nga syri i keq dhe në e parë më dukej qesharake.<b></b>Dhe, ndonëse nuk shquhesha për një besim fetar të qëndrueshem, për bestytri jo se jo, mendoja se si frika të bënë ashtu vetvetiu të tillë. Mua…! Interpretuesen materialiste të botes! Përkujtoja ato frazat e bestytve në ballë të shtëpisë për jetën plotësisht sipas të Madhërishmit dhe gjeja vetën disi të limituar, të tkurrur dhe më dukej sikur kisha veshur një fustan shtoffortë e fare të ngushtë i cili më pëngonte lëvizjen. Dhe qeshja nga bestytëria tek shikoja se si, në një budallaqe që ka humbur adresën sikur unë, hynte në mua një tjetër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Kështu nisi, vajti e mbaroj ai oguri që e përfola” e tha ajo, pastaj u ngritë në këmbë, vajti tek fundi i dhomës, nga ajo distance shikoj z. Rremo disi indiferent, me një ndjenjë fare të ftoftë e pastaj vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Tani z. Rremo, një episod me kryepersonazhin Ju që ose u ka hikur mendjesh ose do bëheni sikur s’dini për te…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonje, përse do bëhesha sikur nuk e dij nëse ka ndodhur” ia këtheu z. Rremo paksa i fyer nga paragjykimi i sajë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E po ta them… dhe, më parë kërkoj ndjesë nëse paragjykoj…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai, paksa i qetësuar, me kokë i dha shënjen se pranon t’a falë dhe të vazhdoj. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ishte një natë dimëri me një rreshje bore të imtë. Një natë që, jo vetem ngjalli dyshimet por i konfirmoj të vërteta! Këte nuk mundem të mos ua përkujtoj! Shtrëngonte acari. Temperatura lëshonte në -20. I ftohtë polar! Ju kujtohet kjo z. Rremo. Sëpaku temperatura! Po, dale sa t’a them e do ju kujtohet:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Isha në muajin e gjashtë të shtatëzenësisë, ndofta në fillim të të shtatit. Brënda në shtëpi, në veçanti në dhomën kur rrinim, ishte ngroftë dhe kishte njëfarë idile tek na lumturonte.Ndofta nga kamini ku shihej gjuhë e flakes tek flakronte, e qetë, e prajtë sikur t’ishte kurdisur për shtimungun. Nuk e thonim këte po e ndjenim dhe e dinim për njëri tjetrin. Im burr doli me vrap-atyre ditëve ai nuk ecte-ai fluturonte pa përtesë fare, tek votra ku vendosnim drutë, dhe bëri një vonesë më të madhe tek kishte kontrolluar në mos ka ndonjë plasje gypash nga acarri” <b>.<o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Znj. Ema ndaloj paksa duke u menduar nëse ishte e mirë t’a rrëfej rastin. Mirëpo, ajo ngjarje kishte kaluar sa herash filtrin e mendjes dhe nuk i lejonte t’a këthej pas. Vazhdojë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Në brëndakohë, Ju erdhët, disi padëgjueshëm u futet brënda. Ardhët kur nuk ju pritnim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Në një kohë pa kohë! Sado që nga një anë kisha një dëshirë të ishit aty se treshi ngritte shtimungon, po më pas e mendova më thellë dhe atmosfera që mbretëronte se ç’ma tha ashtu me metaforë: “Atentat mbi idilen” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">I privilegjuar nga ne me “Z. Rremo mik i veçantë shtëpie i respektuar”, pallton kishit zhveshur që në të hyrë. Se si i kishit kuptuar gjërat dhe kjo më fyu! Në çaste më dukej mendjelehtësi. Ndofta kishit dhe një shtys të papërballueshëm. Dhe tek e mendonit se ua kërkon mosha e ua pranoj unë e that në vete: t’i shkoj asaj zonje…ma luajti syrin.<b></b>Më dërgoj isharete të qarta sa për të ndaloj. Ndofta kishit pranuar dashurinë në grup ose kini pare erotikë porrnografike dhe ju dukesha një nga ato… dini ju cilat! Po dhe burri i saj, një i mbetur për të keq, ska zemër të kundërshtoj”.<b> <o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur njësoj shlirëshem u ulët përbri meje, Ju pashë të skuqur nga fytyra nga i ftohti e unë e mendova; nga emocioni e ka. Ju jipte të bukur. Si një bastaxhi elegantë i ruletit. Disi romantikë . Nuk e mohoj se kjo më ngacmoj, se me të lindur kisha një prirje për të bukurën. Po dhe ajo ana tjetër! Më pushtoj! Harrova atë znj. Ema çfarë e dija. Dini zotëri sa përpelitje që kam bërë të zotëroj Estetiken? Dini se do zhbëhej jeta pa te?! Dhe kjo e bukura se si çuditërisht më lidhej me shtatëzënësinë, m’i jipte kuptim e fuqi jetes, po nuk e shpiegojë dot! Kush mund ta thot se si lidheshin fetusi në barkun tim dhe sharmi i juaj që çonin emocionin erotik deri tek shpërthimi. Trupi i njeriut është një marroç! Ka një kafshëri egërshane tek ay! Ndonjëherë detyron mendjen si ia do teku! Ju regjistruat këte dhe nuk kishit më pak tension emocional. Aqë sa më frikësoj. Ju, burri që mund t’ia bëhte në çdo çast, unë një grua e re e emocionuar. Një ogur me shumë rreziqe. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> Mu afruat aqë sa ndjeja aromën e kolonjës me aromë bari dhe mu duk vetja se gjëndesha në ndonjë pllajë. Në natë të acarrit polar! Duket instiktivisht i shtyrë nga emocioni, zgjatët dorën drejtë times dhe unë bëra njësoj. Në shtëpinë time! Me burrin aty, fare afër! Duke u shtrënguar zunë të lidhën! Tani, tek skuqem e mendoj të kundërten<b>:</b>sa servil dhe të robëruar e bënë shpirtin trupi i njeriut! Dhe në një çast si dy gaca ato vajtën tej një puqeje të rëndomtë. Vetimthi më kaluronin mendimet nëpër mendje: ç’po ndodhë? Ç’të bëjë? Si do përfundoj kjo? Burri, krenaria, bebja,të pëmbajturit, epshi!<b></b>Bebja që ishte një ny që njëherë lidhte e më pas duhej t’a bënte të pazgjidhëshme lidhjen tonë ! Të na mbante tok !<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur u këthye im burrë dhe na pau, në çast iu fik qeshja me të cilën doli. Njëherë u kalamend dhe sikur binte dhe dukej sikur përpelitej të këthehej prapa. Pastaj se do rrëzohet. Gadi që sponanisht nuk shkarrkojë dhe drutë që i mbante mbi krahun. Në një çast pas këtyre orvatjeve spontane, sikur cyti të reagonte dhe mërmëriti diçka shkurtë. Se si-si duket konsideratat ndaj jush, ndofta gjëndja ime e graviditetit se ai kishte një ndjeshmëri të veçantë për këte-u ndal, ndofta ajo shija e hollë e sjelljes prej një njeriu të lindur i edukuar dhe i dijtur se sjellja e pamatur do e komprometonte tek mjedisi po dhe ajo se po i dola dore, asnjë sjellje çfardo të ishte-as violente bile, nuk mund të më këthente pas. Ishte mahnitës të përmbajturit e tij! Sa sofistik! Më doli para me tërë madhështinë e tij dhe në çast hedha pas krihesh gjithë ato mendime që përflitnin pa shije limitin intelektual. Më shikoj, njëherë mua pak më gjatë. Sikur pritte përgjigjën për ate që pau. Pastaj juve dhe kur tërat i bluajti në vete, kur i foli ai parimi i tij i mirësjelljes, ajo konsiderata e thellë morale, skrupulla,<b></b>të kuptuarit drejtë e me arsye gjërat, këtheu në gjëndjen e më parë-ashtu sëpaku dukej-dhe muar drejtimin tek ju. Ua zgjati dorën disi përtacisht. Ju ia kapet dhe u përshëndetet. Vetëm në romanet e romantizmit mund të lexohet një moralizim i këtillë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në brëndakohën disi zvarazi, që të mos duket-kuptohet-tashmë me ndjenjen e thellë të keqardhjes,nisa të tërheqë dorën nga juaja. Pastaj, sa duke rrëshqitur u shkap nga juaja, sikur të shprehja pëndesën, shpejtë dhe e vëra në mbështetëse kaushi. Jo nga frika nga ai. Nga turpi! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Sapo erdha dhe përshëndeteshim me znj.Ema. Aqë” sikur u shpëtoj kjo fjalë, nga mirësjellja, nga frika a nga hatri ndajë meje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”O z. Rremo, flitni sikur nuk ju njoh. Pas sprovave unë dij nderin Tuaj. Mbylleni këte çështje”! e tha im burrë jo pa sarkazem dhe nëpërmjet një qeshje që i jipte forcë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kurse unë e tëra tension e pëshperitje në vete:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Jam një lavire e fshehtë.- gadi që e thash në zë sakaqë në shenjë ndëshkimi, kafshoja dhe buzën.Si një adoleshente e gufuar e pamendje iu dhash epshit.” e vazhdova dhe tek ndotesha nga vetja ndjehesha fatkeqe. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Z.Rremo, jo që u përjetësua ndjenjë epshore se-ju e dini- kjo nuk ndodhi. Se, të ndodhte kjo, ma thot mendjja, do ndodhte një akt tragjik. Ashtu, dikush në ndonjë mënyrë do e pësonte! Më lëndoj se mësova se isha e lig, se kisha çastet kur rrëshqitja nga idealja e karakterit tim dhe falimentoja shkaku i një zotëriu sharmant që kishte marë guximin që në një gjëndje fare-fare të parëndomtë, të sfidonte një person aqë të mëvetësishëm e aqë të përkushtuar”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> “ Vrava një njeri! Përmbysa lumturinë!” e mendoja tek shikoja im burrë ashtu të trishtuar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tashmë, me dorën të tërhequr rrëshqitazi nga juaja, ndjeva një mundim të papërjetuar më parë. Jo nga frika nga ai. Më kishte zënë turpi! “Jam një lavire e fshehtë-e përsëritja duke urrejtur veten. Një femër e dobtë!” e thash në vete dhe tek ndotesha ndjehesha fatkeqe. “ Vrava një njeri të ndershem! Vetën! Përmbysa lumturinë!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai u ul përballë jush e më pas ua dëshiroj mirëseardhjen jo me atë ngrohtësinë e lehtësinë karakteristike për te por me gjentilencë. Ua tha: <b> <o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -27pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E dini, mbylla ventilin e ujësjellësit. Bënë shumë ftohtë e do plasin! Dhe këte e bëra lehtë, po të pasionit nuk mundem! Komshi Rremo, duket është më i fortë se metali” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas donja disa çastesh, theu heshtjen dhe sikur u zgjua nga agoni shtojë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -13.5pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ka një si fantazmë…këtej rrotull.Ju e kuptoni këte se jeni i dijtur. Një fantazmë shkatrrimtare…Po ç’ju duhet rrëfimi për fantazmën rrënuese. Tani koha e përrallave ka hikur. Nuk ka ma as gjyshër e as nipër përrallash. Kohë mondene!Apo jo zotëri!?” ua tha ai një allusion të kjartë që në vete kishte tërë mllefin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Po ju…? Ju, nuk ndjetë asnjë keqardhje. Përmëtepër ia morret për të keq<b></b>Ua shihja këte nga sytë tuaj!.-në veçanti pjesën e dytë të mendimit dhe në vete i bëtë një mallkim tek ardhi në çastin tek duhej të fillonte idila. ”E ky i shpifuri nga na piku!E solli djalli vetë!- e mendonit në vete pa asnjë konsideratë! Kishit ardhur në besime në shtëpinë e tij si një mik e ai duhej të ishte i tepërt!! Një të kuptuar sëprapthi! Po nuk i dhatë fund me kaq. Në ,,tratativen” tuaj diplomatike të thellë gjetët se nuk më kishte merituar! Një bukuroshe e mençur dhe një gjeograf trap ! Ç’makabërllëk: ai të ketë një damë të tillë! Tashmë kishit sajuar vizionin në të cilin kafshëria e epshit do vete tek fundi. Ju më shihnit nën ju e unë… e unë…tashmë që iku momenti kritik e çpakur, e këthyer vetes- duke ju urrejtur. Atypëraty!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pastaj im burrë me mundim u foli për lindjen e fëmijës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”E dini, ky fëmij do mbroj këte familje. Do ndalë futjen e fantazmes brënda kufijve të pushtetit tone, të lirisë sonë”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më pas vazhdoj t’i flas për djepin që kishte blerë, për djepin me tërë ata salltanete, për djepin mbretëror më në fund,domëthënien për te e familjën lindja e fëmijës, problemet që mund të kisha unë gjatë shtatëzanisë e lindjes dhe shqetësimet e tij, shenjtërinë që mbanë familja si një institut që nga lashtësia, në veçanti për ne-një ligjërat e tërë, pastaj për rreziqet në lindjen e fëmijës, për ndofta nevojen e ndërhyrjes cezarike. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po juve iu printe një ndjenjë idiotike, dhe ate dhe ndofta dhe mua, na trajtonit kreatura të tretura në ilusione të mara në një kohë që gjërat kundroheshin ndryshe. Dhe e thonit vetënëvete ”Budallenjtë! Kujtojnë se jeta është roman!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Nuk dijë! Ndofta ishit ende në atë betejën që ua shkaktonte instikti kafshëror dhe në prag të mësymjes së marëzishme dhe ashtu i skuqur vetëm endnit kokën sa këtej andej dhe nuk ia varnit fare. E ai ” gjeografi trap” sikur e trajtonit ju, e dinte mirëfilli se ju nuk e dëgjonit, e tha me ironi znj.Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Për një cast, ju sikur erdhët nga një botë tjetër. Më shikuat mua disi habitshëm, pastaj im burrë pastaj… u stepët dhe dukej sikur nuk dinit çfarë mendonit. Im burrë kishte rrëzuar këqyrjen për toke, edhe ai i stepur, një qeshje edhe dëshpruese edhe ironike, i kishte zënë fytyren, kurse unë…unë” mori frymë znj.Ema ”sa nuk plasja. Ishte qitur mu në zemër të krenarisë sime! Tashmë kisha kaluruar nëpër mendjen time dhe dhash konklusionin për pasojat që vinin. Përkundra të gjithave, pasi që njëherë më ardhi në mendje tua them të ikni që aty, kjo mu duk një hipokrizi dhe pranim faji, vendosa të orvatem për të këthyer një disponim normal. Sëpaku të duket ashtu sa për të ulur dufin. ”Të dalim nga bunar i errtë i vetes! Të pijmë nga një çaj?” nxorra me vështirësi pytjen. Ju-që të dy thuajase në një çast, më shikuat dhe dukej se memzi kishit pritë këte shtegë anësor sa sikur edhe unë të dilni nga bunari i errtë, anise në të paren sikur e thonit: është kjo në vijën e mendjes? Në këte çast të vlimit… kjo ofron çaj”, im burrë dhe qeshi shkurtër po, më pas sikur bëtë një marëveshje në heshtje-ju ma pohuat me kokë, kurse im burrë me “patjetër” me gjase se-tek e bluajti në mendje- ju duk një zgjidhje e pranuar sa për t’i hikur një diçkaje që do ishte më së paku e pamirë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ndonjëherë Komshi Rremo njeriun somatikja e ngujon në vete dhe ate aqë fuqishëm, sa nuk ia kalon kufirin për të dale tek koshienca e pandikuar” ia that tim burrë duke justifikuar veprimin e më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ashtu, a…? Somatikja dhe koshienca e pandikuar dhe ju s’ia dolet të dilni tek e dyta. E mendoja se kjo e dyta është me e fuqishme dhe e kapërceni atë kufi. Se s’e kini këte bezdi…Gjepura…!” iu gjegj im burrë tashti nga pozita e një ngadhnjyesi, e një të dëmtuari që nuk është i vetëdijtur se është në atë positë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Ju lutem shumë” shtoj në vazhdim ”Mos u shqetësoni! Unë bëjë veprime sipas prioriteteve dhe ate që ju e pritnit nga unë në këte cast, nuk është nga prioritetet e para. Tek unë ajo somatikja të cilën e përfolet ju, tanipërtani, është nën frej të rrept të asaj të dytes” vazhdoj dhe më im burrë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në brëndakohë solla në një tabaka gracioze çajin, ua lash mbi tavolinën pranë dhe im burrë, për ta ruajtur balancin e bisedes që sapo nisa e tha me humor” Si t’ishe anadollake. I përgatitë dhe shërben përsosmërisht këta çajat” më bëri një kompliment dhe dukej paksa i relaksuar nga ai tensioni që kishte më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E ju z.Rremo! Ju, humbet paksa nga ai qëndrim stabil që ishte tipar juaji. Ishit i hutuar ose jipeshit i tillë sa për të justifikuar veprimin tuaj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Provuat të thoni diçka si nëpër dhëmbë dhe kjo u dilte konfuze dhe po mos t’ishte atmosferë tensioni, do dilnit qesharak. Nuk e dija nëse ishte kjo nga droe apo se kishit vrarë ndërgjegjën tuaj. Në këte të dyten nuk besoj…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Komshi Dilo, ju…ju… dini ndjenjen time. Në ate të fundit nuk e kisha për të keq, veçse a mund t’i vë mendja njeriut deri aty…për ta kuptuar!” e that në mundime dhe për të gjithë, besoj edhe për ju-pakuptueshëm. Marëzia mbërrijti kulmin kur e that: ”Jeta, ndonjëherë gabon e sa të gjej shtegun, ndërron rrugë! Epërmirëson ate...”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ky ishte një shfajësim brilant i mu nga një mbrojtës edhe më brilant! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Kur dëgjoj këte, im burrë si i therrur me gjilperë reagoj me nja disa ”ha-ha”-she. Iu duk qesharake… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe, duke e trajtuar ngjarjen korrektiv që e bënë jeta-mua,juve, konfirmuat harbutërinë tuaj ndaj tim burrë. E ai tashmë shtini në grusht një provë dydomethënëse: për dyshimin që kishte dhe për përkatësinë prej kllase të lartë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E im burrë që nuk u përcillte dhe aqë, iu përgjigj jo në ate që that po spontanisht në lidhje me ate: ” I nderuar z.Rremo! Çdo atak në vizionin tim, në këte…” u ngrirë në këmbë dhe ardhi tek unë për ta demonstruar ate që do e thoshte “që rri kaq rehatshëm në këte barkë” më preku nga barku, “…pra të këtij fetuesi që aq i vogël mba fuqishem të gjallë shpresën time-oo sa vështirë e kam t’a them: është zhargon i huaj për mua- më detyron t’a mbroj. I nderuar z.Rremo mos e merni për zemër! Fola për të drejtën që më takon e parimin.” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, burri im u këthye në vendin e mëparë paksa triumfal dhe me një mllef që nuk ia fshihte fytyra tërësisht, sakaqë ju pitë një çaj-dy, tani nuk dij saktë sa dhe kur dolet fare i tepërt bile i shqetësuar të qëndroni më gjatë e that: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Z. Dilo, znj.Ema, mirësjellja juaj ishte shëmbullore. Iku koha vonë dhe, e dini, nesër kam shumë detyrime pune të rendësishme. Ashtu… do takoj drejtorin central”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Im burr u ngritë, mori pallton tuaj, ua mbajti derisa e veshët, pastaj tek më tha : <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Është shumë ftohtë jasht” më ndaloj t’ju shoqëroj deri tek derë e oborrit dhe juve ju shpuri deri tek lagjja. Kur u këthye, afroj fotelën ball kaminit dhe para se t’a bëjë këte e tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Jeta është sall surpriza. Ndonjëherë dhe që nuk i meriton. Dhe kur t’a shohesh nga shumë anë, ndofta dhe z.Rremo kishte të drejtë. Por,pyetem: përse jipej një komshi e mik i sinqertë e nuk sheshonte emocionin!!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ishte e kjartë fare se rrotull më hidhte fajë mua dhe tani kishte në posedim dhe një provë se dyshimi i mëherëshem i tij, motres Donas dhe i të tjerëve, nuk kishte qenë vetëm mashtrim optik a punë instikti. As kapriç ziliqaresh, por diç që qëndronte mbi fakte…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Unë nuk kisha disponime për të komentuar këte. Ishte tepër komplekse dhe me dyshime nëse dilej tek e vërteta, nëse fare ekzistonte ajo! U ndala mu pas krihëve të tij me hezitim çfarë të veproj por të gjithën e përfundova me një urim për një ”natë të mire” dhe në përforcim të kësaj preka butë cepin e krahut të tij dhe e lash duke pirë cigare..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Të nesërmen ndofta një dite më parë, më doli gjumi nga ora 5,30. Tim burrë e gjeta po në atë positë sikur e lashë teksa zjarri në kamin ishte në të fikur. Kishte vetëm gaca që memzi shpërthenin tek drita nëpër hirin që i mbulonte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Para vetes në tavllën mbi tavolinën kishte një mullar bishtash cigareje dhe ca tableta “Bronles” për lehtësimin e frymëmarjes. Nga shqetësimi, nuk kishte fjetur fare…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur në mëngjes zbrita nga kati i dhomes ku kisha fjetur, as që i urova fillimin e mbarë të dites por vetëm me shikim i bëra pytjen. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sa për të hapur biseden ia thash ”Gjithë këto cigare i ke pirë?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Të dukën shumë? Më përfundoj kutia se do pija dhe më shumë, Dhe më bëjnë mire. Me therrjet e veta më gudulisin mushkërinjtë” dhe tek më përgjigjej e mbërtheu një kollë i sëmuar i thatë dhe, kur me faculetë letre fshiu gojën, mu duk sikur e zhleu ate me gjakë. E mendova në vete-nga ngërmimi ose nga fyt i qelbësuar e ka dhe nuk i kushtova një vëmendje më të madhe. Pas kësaj, që të dy ramë në heshtje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”<b>Nuk fjeta fare” më tha pas ndonjë çasti tek këtheu pak kokën nga unë.<o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Lërova mendjen time në thellësi e nga ajo gjërat që dua më dolën largë-largë. Të pambërrijtshme e jeta ime një ngjarje e trishtë fundi i së cilës do gëlltisë tërë shpresat”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Ç’pesimizëm i thellë…!” ia thash sa për ta ngre prapa kësaj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Im burrë, ndonjë instikt njeriu, depërton tej përbërjes së komplikuar të mendjes së njeriut dhe shpërfytyrohet si një akcident. Ashtu, instikt i ngacmuar, pastaj i pakënaqur dhe i rebeluar por i qëndrueshem vetëm sa për një çast!” ia thash si justifikim për rastin dhe nga dhimbja që më shkaktoj vuajtja e tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Zonja Ema, zonja krenare! Nuk trishtohem për triumfin e instiktit të rebeluar, por për timin që nuk dijti ta qetësoj ate. Dhe…kjo…mbetet e tëra brënda një enigme, nëse kishte mundësi të ndodhte qetësimi” u përgjigj ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më pas, tek bluaja përgjigjem që m’a tha, m’u këthye duke ngritur syt nga unë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Ti më flet për shkencën dhe bukur i interpreton gjërat. Ee…Biblioteka! Bindshëm! Po dij se nuk ma thua si një leksion filosofik por, sa për ngushllim? Ani, të falëm për konsideraten…Ndofta dhe është ashtu…por edhe kundrimi im është real. Tashmë shoh dhe një kortezh e një qivur dhe varreztarët që me fusin në te… Ty të duket fantazmagorik, po ja se e shoh!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonja Ema…” desh të ndërhyj z. Rremo. ”Të shpiegohem për mbrëmjen!”:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Kini ju një shpiegim për brëmjen që rrokullisi gjërat! Teposhtzes? Për të përfunduar këtu?! Natyrisht, një që ka përceptuar kohën, ka shumë përgjigje! Urëdhëroni, sado që apologjia personit tim, nuk do duhej t’a lejonte këte” iu përgjigj znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ju, kini përvetësuar shumë dituri nga puna në bibliotekë. Një zonje të pashme, asgjë, bile as një gardarobe e Kokoshanell, nuk do i rinte më bukur se dituritë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Z. Rremo, koha po ikën dhe do mbetet e papërfunduar pretenca!” ndërhyri ajo për t’i ndërprerë lajken me të cilën ai do justifikonte ngjarjen e vetë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Në fakt, ishte pikërisht sikur e thatë më parë” vazhdoj ai. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Instikt i furishem i çastit, i ngacmuar një kohë më të gjatë. Ashtu, shpërrtheu…pandalueshëm. Ju ekzagjeraut këte deri në përmasen e një epilogu dramatik. Po, shpërfaqja në atë mënyrë, ishte vetëm një akcident emocional. Hiq tjetër! Po, do ua them se e tërë një jetë qëndron mbi një zemër. Dhe ajo i jep kuptimin. I takon atij që ka zemër dhe atij që i jipet!” përfundoj sqarimin e ngjarjes ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”Po arsyeja z.Rremo.! Ajo frenuesja e çmendurisë, ajo ballancuesja e shpirtit të njeriut, e katandisjes së tij!” ndërhyri znj. Ema paksa me nerva e zemëruar se z.Rremo arsyetonte ngjarjen që kishte dhënë një drejtim tjetër për jeten e z. Dilit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Mirë! E vlerësoj thellësinë e mendimit, por…rezervohem për pranimin. Po do vazhdoj z. Rremo!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Dhe derisa unë, pas ngjarjes tërë natën e mendova dhe gjeta se një ndjenjë afrie e furishme më shpiente drejtë tij-për të parën here në jetë, ai i përlotur e i zhgënjyer ikte njësoj me furi nga unë. Se ç’ndërruam pozitat: më parë unë disi e shpërfillja e tërhiqesha e ai më ndiqte, tani ai largohet me furri e unë nuk mund të shpejtoja hapin ta zë. E ju… ju, pasi morët vetën nga dridhje e asaj nate, dhe, njësoj ftohtë e nga pozitat e një rëndomtësie jetësore, e mernit të gjithën për aventurë të të budallepsurëve, akcident emotiv sikur e thoni e ndofta dhe qeshnit në vete. Dhe ja kjo është ajo ndjenja, ai sarkazmi që e bëri të parëndësishme fare, në vdiq ai nga karcinomi apo ataku kardiak. Ajo ndjenja shkatraqe furioze që i ndiqte gjërat, tashmë po dihet se nga cila kahe”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z.Rremo ndjehej ngushtë sikur asnjëherë më parë, një: nga ai atak i përsosur që ia bënte znj.Ema dhe nga hezitimi si të veproj dhe dy: si të davaris atë qëndrim plotë durim e paqësor dhe ta kundërshtoj me një fjalor që nuk e kishte përdorë deri aty duke ia thenë troç se ishte ajo-ajo që ia kishte ofruar një shkas konkret dhe e kishte sfiduar paprapsueshëm, ose të pranoj se që nga fillimi ishte një tinzar po i tillë natyrshëm nga adhurimi ndaj saj meqë e dinte se ajo në fillim ishte për te vetëm një femër me dukje tejet ngacmuese që bënë romantikën vetëm për një natë të vetmisë së tij, se raporti ndaj saj evoluoj në ndërkohë deri tek një adhurim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Znj. Ema…” ndërpreu z. Rremo dhe nisi t’i flas por ndaloj. Pas ndonjë çasti tejkaloj dilemen dhe vazhdoj: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Nuk e kam të lehtë të gjejë piken nga do nisi shpiegimin. Pyetem: si do shkoj mëtej:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”Znj. Ema” e përsëriti i skuqur në fytyr e më sy që e jipnin në mundime. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Ka një mospuqje të mos e them ngatrresë midis jetes së vërtetë dhe ilusionit. Dhe ju, po më lejuat t’a them-bashkë me të ndjerin burrin tuaj, hymnizuat jetën tuaj kurse burri juaj e ngriri ate deri tek një bashkim qiellor. Po s’ishte romancë! Ishte një vegim që bëri një katrahurë e ngujuar brënda vetes! Dhe kjo, Zonjë e respektuar se ç’ju skajoj nga jeta, nga njerëzit, nga shija e mire e ngadhnjimeve dhe atyre disfatave të vogla jetësore. Ju e nderuar jetonit jashtë rrethanave reale të kësaj jete dhe, nuk jam unë ai që shpiva jetën tuaj tek një katrahurë, por ishte ilusioni i i cili ju bëri njerëz të dyshimit, cinik e të ftohtë. Më falni për këte…po kështu e mendoj” e tha dhe tani vetë mbushi dhe një gotë raki pasi ia tha znj. Ema ”Me lejën tuaj” dhe tashti paksa i dejur e më cinizem shtoj tek mendoj në rastin” do them dhe këte se nga një ceremonial të trishtë, do bëjmë një parodi në inat të një antikomforisteje” aludojë tek znj.Ema tek e kishte thenë ajo këte në fillim të bisedes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Oo, z. Rremo, po ndjeni vetën të pandehur-mbrohuni. Ju takon e drejta . Pini! Qetësoheni e thuajeni si t’a mendoni më se miri…” ia tha e habitur nga paraqitja e tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po, mua më detyrohet ta përfundoj paraqitjen e ,,spektaklit”…dhe ju…aniqë ju vërshllen një mospajtim e revoltë, shija për sjelljen e mirë, ua detyron ta dëgjoni? Nëse dëshironi. Zgjedhja ju takon juve.”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Unë ua thash që kur erdha se jam në kërkim të personit që do m’i jap kuptim jetës. Jetes së një zyrtari, asaj njëtrajtëshmërie që mpleks personin. Personit që do ma liroj nga trivialiteti, t’a bëjë me fisnike dhe nga kjo, ato zigzaket në ecje të atij personi do i përballoj me sukses…vrapin e ikjes përmëtepër. Po,po. Ka në te një force të vetëndryshimit!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Shihni, shihni si është ky z..Rremo-ja! Jeni vërtetë i sprovuar. Një ngulmëqarë energjik që ecën vijes së dashjes së vetë patundueshëm. Po, ecni, ecni…fantazmën që e krijuat vetë do e zëni kurdo e kudo dhe të tillë sikur e do shija juaj”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Fantazmëm…” e tha në qeshje të shpejtë me pyetje z. Rremo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Që nuk shihet! Diç si krreatyrë e imagjinuar…! E po, unë e mendoj ndryshe dhe ju-besoj-e dini këte…” shtoj, kurse znj. Ema që nuk i vëri veshin ta dëgjoj me vemendje , gjithnjë e drojtur se nuk do përfundoj rrëfimin e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Po do vazhdoj… Më pare se t’a bëjë e kam parasyesh mendimin tuaj. Është atraktiv! Përkundra dhe se skadon durim juaji”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Si të doni…tani kam të saktësuar qëllimin” u përgjigj z. Rremo, po ajo nuk u ndalë për përgjigje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Vajti dhe ndonjë dite dhe im burrë njësoj gjentil po tani shumë fjalëpak dhe përherë në mendime, mbyllej në dhomë dhe nga kati poshtë ia dëgjoja atë kollitjen e sëmuar dhe, kur hapte derën të dale nga dhoma, atë erën kundërmonjëse të duhanit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">U vendos një paravan midis nesh dhe secili bënte punën e vetë pa i kërkuar ndihmë tjetrit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">I preokupuar deri në ankth me ate që ndodhi asaj nate në mënyrë ta pazakontë, lamë shtëpinë pasdore dhe ngado zu të trashët shtresa e pluhurit dhe gjërat të hedhën shkujdesshëm gjithandej shtëpisë. Një pallto aty, një xhaket andej, një këmishë mbi kaushë, fundi im mbi kaushin tjetër, enët mbi komodë, shporret, kudo, të palara, tavllat me bishtat e cigareve të sosura e kafe të pirë turke tek-tuk, shkurtë një çrregulli për të cilën nuk kishim vullnetin ta hiqnim. Ai nga dyshimi gryrës e unë ngaqë ia merrsha për një diç të pavend. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Një dite ngordhi dhe ai patani i marakut të burrit tim. Kjo, tek kalamendej gjëndja nga t’ia mba, se ç’i dha atë ngjyrën gri trishtuese dhe secili në mënyrë të vetë por që të dy e trajtuam ogur të tragjikes…Po dhe ishim mësuar me ”ga-ga-në e tij” si me një alarm të bukur ore. Përse jo pata…e mu patani” pyetnim tek e lidhnim që të dy me ngjarjen që tani ecte furishem. Doja të mësoja dhe shkakun dhe gjeta sa për t’mos mbetur pa asnjë: e rrotullova nëpër mendje se s’mund të ishte tjetër veçse e helmuam me ushqim të skaduar. Ndofta me ndonjë ilaç të përzier me ushqim.”. Këte e tha im burrë. Duket se për ta nënkuptuar marëzinë e gjëndjes. Unë rrudha supet, anise në një mënyrë ndjehesha fajtor. Nuk dija ç’t’i theme atij… por e dija se i kisha hyrë një loje në të cilën roli aktrohet sipas një shijeje të hollë e nga kjo një këllëfi të ngushtë po deshe të jesh aktor kulmor ose do bësh një gaf e ta dreqosish të tëren. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Derisa flitte z. Ema dhe në këte i kaloj një kohë mjaft e gjatë, tashmë në pasdite ndjeu trokitjen e derës dhe ndaloj. Shikoj z. Rremo, ai këte, nëpër mendje e mendonte si t’ia bëjë për ta përfunduar rrëfimin duke e mbajtur z.Rremo aty, apo në mos ishte zgjidhje më e mire ta ndërpres…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Instiktivisht e tha sa për t’u dëgjuar:”Hyr!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Sa e tha këte, hyri Drejtuesi i institucionit ku punonte bashkëshorti i znj. Ema z. Akili, një zyrtar i lartë i veshur me të zeza tamam sikur për ngushllime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonjë ngushllime…ngushllime dhe në emër të institucionit dhe këtyre që janë këtu bashkë me mua”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Znj. Ema, tek ia dha dorën të cilën ai ia lëkundi disa herash, e falenderoj, kurse ai: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Më vie keq…të iken një personalitet sikur z. Dilo. Nuk kishte moshën…Dhe ishte tipare shëmbëllore! Njerëzore dhe nga profesioni, anise I ndryri në heshtjen e vetë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kurse znj. Ema ishte paksa e hutuar nga kjo dhe nga droe në mos do qëndrojnë aty dhe do e ndërprej dialogun.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Drejtuesi u këthye nga një shoqërues i tij, ia bëri me dorë të nxjerrë diç nga çanta, ai me shpejtësi e nxorri , ia dorëzoj kurse ky znj. Ema:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Një pranim nga institucioni për punën e dhënë” . <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Znj. Ema mbërrijti t’ia thot ,,sa gjest fisnik”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, ai nxorri dhe një pliko dhe me kujdes ia dorëzoj znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;"> ”Ju lutem znj. Ema, kjo i takon për punën” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Znj. Ema desh t’i rezistoj duke ia këthyer plikon, por drejtuesi këmbënguli: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”O jo, ju lutem. Mosni.! Do fyheshim…Këto janë të tij… i takojnë. ”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo-më shumë që të përfitoj në kohen e përfundimit të bisedes me z. Rremon, e falenderoj për kujdesin, për të hollat që i la tek tavolinë e vogël bri shtratit dhe bënte gjithë që mundej e lejohej t’i nxjerrë në oborr. Më në fund, dhoma ishte e ngushtë sa të zë ata dhe ndonjë tjetër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonjë kemi dhe dy kurrora nga ne. Një nga institucioni i shkollimit dhe një nga të nga ata që e vlerësonin. I vendosem tek ballkoni…!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Oo, shumë faleminderit. Jeni shumë mirënjohes!” ia tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Në fund, tek ndjeu dhe ai atë momentin me të cilin ishte e preokupuar znj. Ema ia tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonje deri në nisje, do tubohemi në oborr” dhe duke kërkuar të falur-doli.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Gjatë kësaj kohe, z. Rremo vetëm shikonte sakaqë i kaluronin nëpër mendje gjithëfarë mendimesh. Habitej me durimin që shfaqi ndaj akuzave të znj. Ema dhe konkludonte se kishte një arsye për këte…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” E shihni z. Rremo…Njerëzit fshehin sipas natyres së vetë madhështinë dhe në caste të caktuara, ua vënë në pah të tjerët…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po të vazhdoj. Kini edhe pak durim z. Rremo. Më në fund a nuk kishit një arsye madhore të dëgjoni këte. Të jini këtu me mua…si pikënisje për një vision… Vetë e that apo jo?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Sigurisht që po. Dhe nuk hiki pa dëgjuar epilogun e kësaj…tani e kam pjesë mbështetëse të vegimit tim” ia tha ai si i lodhur po pakez edhe nga alkoholi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Një mbrëmjeje, jo shumë large nga mbrëmja e famshme që u dukën konturat sa për tu pare dukja e instiktive dhe emocioneve, vendosa ta vë në vendin e vetë brëndinë e shtëpisë. Po dhe jashtë. Tani kaosi më jipte një ogur të cilin se përballoja më. Ma bënte me dije se gjërat po përmbysen… Nuk i fola burrit tim dhe fillova t’i vë gjërat në dollap, librat në rafte, orendit në vendin e vetë, enët. Hedha një kolonë bishtash cigareje, ato filxhanat me llumin e kafesë. Të gjitha…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ema” më tha im shoq tek më kalonte përskaj “ gjërat me peshë i lëvizë unë. E di ti se ç’mund të ndodhë…!” dhe vajti në dhomën e vetë.Aty mbyllej dhe lexonte çfardo që i vinte në dorë. Më tepër ndonjë leksikon gjeografie a enciklopedi, shkrime nga gjinekologjia, ndonjë studim për emocionet e pasionin, atykëtu dhe kaptina nga librat nga neuropsikatria apo ndonjë studim shkencor për të mësuar gjëndjen e vetë. Pra, shkrime që duhej t’i ndihmonin në sqarimin e gjëndjes së vetë dhe të rrethanave në të cilat jetonte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kaushi që kishte një moshë të shtyrë që dmth. se kishte një peshë të pazakontë për kohën, ishte i shtyrë largë kaminit kurse unë e doja afër për shkak të ngrohjes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dhe, derisa unë në rrënqethje nga frika për te, e ai me lindjen dhe jeten e pasardhësit, ecte koha e cila shkallë-shkallë nxjerrte në pah dyshimet e të dy anëve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Si pjesë e jetës të ne të dyve, ndodhi që një brëmjeje, ashtu në vesvese për të vëllain dhe këte ardhje vonë e kishte bërë shkaku im, të vie dhe Dona me ogur të keq në zemër e të mësoj se ç’po i ndodhë. Sa ardhi, ngjiti shkallët dhe vajti drejtë tek i vëllai në dhomën lartë dhe për herë të parë u takuam kur zbriti për t’i përgatitur një supë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Është shumë i sëmuar apo jo…Do duhej ta kishe dijtur si bashkëshorte që je…” ma tha tek kalonte bri meje për të vajtur lartë, duke më shkarkuar mbi mua fajin për këte. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Po…dëgjoj atë kollitjen. E tha se e kishte nga shkuja që e rrahte në dhomë për një kohë më të gjatë” iu përgjigja pa dëshirë komunikimi, ftohtë dhe duke ia bërë të dijtur se asaj s’dua t’ia dij. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ S’do e ketë të gjatë…Ti e di apo jo?” vazhdoj ajo njësoj duke aluduar në mua.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Dona, ti je një paragjykuese pa zemër. Hiq tjetër. Me atë mendjen e vockel, të vockël sa të një harabeli, gjëndja e tij të jipet si një përfundim tragjik. Dhe ta them: mos paragjyko emocionin tim dhe pusho alusionin që s’të hiqet as edhe njëherë nga goja dërdelisëse”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Këto, ia thash me një ton paksa të ngritur, shpejtë dhe me një dukje të acartë të fytyres. Të vazhdoj-e thash me vete. Dhe vazhdova në një tension të vërejtshëm:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Është tepër delikat raporti im me te t’a kapërdij yte mendje”, kurse ajo vetëm më tha <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Gjërat që duken s’duan rropatje mendimesh” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më këqyri për disa caste dhe iku nga aty.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Të nesërmen kishte hikur herët në mëngjes dhe dëgjova t’i ketë thenë të vëllait ”Gjërat nuk duken dhe aqë bukur. Si do thoshe të të preferoja të bësh një fotorentgen të thellë të mushkërive. E di…të davarisesh dyshimin. Të mësosh nga këto simptome…” dhe kishte ikur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Pasi u këthye im burrë, me keqardhje për atë mënyrë të largimit të saj ma tha gjithnjë duke kollitur: ” Ka një natyrë të egër por në zemër s’është e tillë. Pas pak shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Meraku ndaj meje ia dëmton gjykimin. Mos ia mer për ters! Jemi vetëm ne të dy”. Heshti e më pas u kollit më gjatë dhe shtoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,… Dhe, më kërkoj të vë në onkologji…Për një të ftohur, hë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj, kërkojë të falur për largimin dhe vajti në dhomë deri në kohën kur duhet të ikte për punë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur mbeta vetëm, njëherë e mendova të dale oborrit sikur dëshironte përmot ai dhe të bëjë shetinë e zakonshme, të vadis, të pastroj nga gjethet e rëna e ndonjë hedhje gjësendesh, të ulesha në kolovajzën në të cilën prehesha e me fluturonte mendimi i qetë gjithandej imagjinates, po tani-po që më mungonte vullneti- por kjo më dukej tragjikomike. Gjërat kishin marë një këthesë të padëshiruar, e unë rivendosja salltanete. Më në fund, të tërat flitnin se nuk mund t’ia rikëtheja shkëlqimin që kishte dikur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E vërshëllyer nga secila anë, u ula, pikërisht ku jam tani dhe i bëra një rishikim jetes sime. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -18pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kisha bërë një rrugëtim të duhur?- pyetesha sikur të përgjigjesha në pyetjet gjyqësore. Kisha lënduar dikend me dashjen time e për interesin tim? Kisha kuptuar drejtë njerëzit? Gjëndjet ! Jetën? Duhej të zbrisja në shkallën që ma detyronte të moskuptuarit të mua nga njerëzit, të sillesha ashtu sa t’i hiki mallkimit të tyre, pra thënë më shkurtë të pranoj atë proviniencën dhe në vend të të lirisë së idhulluar e diturisë, të shndërrohesha në një amvise që di sa të hedhë në një supë piper, krip, melmesa e mishëra që ajo të kënaqë vampirët e tradites, atë konservativizmin që mbante brënda në vete ata shpirtërat morbid të cilëve u kishte hikur largë-shumë largë koha. U gjeta para një zgjedhjeje të vështirë: parimi im ose jeta pa te. E mendova gjatë dhe dola tek përfundimi: po hedha me një anë parimin, ajo që pasonte s’ishte jetë. Zgjodha të parën dhe ja ku jam me këte trup e mendje që ju, edhe në këto caste tek deklaroheni me sarkazem se kam shëndërruar këte ceremonial varrimi në një parodi, ma shikoni me epsh e gjezdisni mendimeve për të thurrë një grackë dhe për të më futur mua në te sikur ato zuskat truthara. Bravuroze apo jo!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Po të vazhdoj me ato ditët që atij do i mbyllnin rrugen e të tjerëve do ua hapnin…aludoj ajo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ashtu e ulur e në meditime, do më zinte e nesërmja, në përgjigje të pyetjeve që më kishin hedhur që të gjithë. Kisha një ndjenjë të keqe ngaqë, përnjëherë gjithçka tundej, gjërat lëviznin nga vendi të shqetësuara të cilat i kisha vendosur më herët e sigurtë se aty duhet të janë dhe si në një vegim pandehja shkakun.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Si një hije, im burrë kishte dalur nga dhoma, më kishte soditur më gjatë thua donte të përcjellë mendimin tim, dhe në një çast, ashtu në vegime i trembur, nga lartësi e katit të dytë më thirri me një zë memzi të dëgjueshëm: ”Ema, Ema…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Unë brofa në këmbë u këtheva dhe e shikova më gjatë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Do zbritesh apo të vij atje” e pyeta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Jo, do vij aty” mu përgjigjë dhe nisi zbritjen shkallëve me shumë kujdes e mundime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Je mirë” më pyeti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Mirë jam” iu përgjigja josinqertë dhe ai e kuptoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Ka dy gjëra si e mendoj unë që të mundojnë…” ma tha me ndërprerje dhe duke u kollitur lehtas i ulur skaj meje dhe tek e shikoja në fytyr më jipej kufomë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Për një e dij… dhe ske përse të ma thuash. Fëmija ecën rruges së vetë. E dyta…” e lash pyetjen pa përgjigje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Kjo kollitje imja është nga anginë bajamesh. Infeksion i zakonshem. Dhe do kalojë. Po e para më shqetëson. Ashtu… tanimë e di ti…” e plotësoj mendimin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Heshtem për një cope kohe po që dy mendonim për të njejtën gjë: ai nëse e kisha dashur e në lidhje me këte, nëse ishte me vend dyshimi e poashtu unë që tanimë ndjeja se e doja në praninë time. Në këte dymendimësi, i jipte krah të parit dhe të drejtë vetes kur nuk e kishte pranuar të sigurtë dyshimin. Ndofta nga që ndjehesha e vetmuar. Ndofta që jetesa më te më ishte shndërruar në një përditëshmëri, në një nevojë, ndofta në te kisha gjetur përgjigjet për kërshërinë dhe pyetjet e mija. Nga kjo dhe dilte një shqetësim për gjëndjen shëndetësore të tij dhe, pas skadimit të heshtjes e pyeta:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Do të bëje një visitë tek doktori? Ashtu sa për kërshëri. Rutinore…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Dhe po të dilte ç’do dilte …? Kam një kollitje që mund të emërtohet mjeksisht gjithësesi: anginë bajamesh, bronkit spasmik, emfizemë, e në më të keqen karcinom e ku të dij termat tjerë. Përse do ishte kjo kryesore… Kryesore është të vazhdoj jeta…e kupton” më tha vendosmërisht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Jeta do vazhdoj gjithësesi, por do doja sëbashku. Ja kjo është…” ia thash dhe për herë të pare ia thoja atë ndjesinë të cilën e kishte kërkuar pa prajtur..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai qeshi lehtas mu duk sikur më ironi por të fshehur me mjeshtri..<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” E ç’do të duhej një që të bënë vonesa… që të ndalë ecjen…” e shtoj sërish duke qeshur e menjëherë duke u kollitur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E shikova gjatë gjatë duke e zhvatur ate që më tha dhe ardha të një përfundim të kundërt me ate që tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Jo zotëri. E kundërta! Këte nuk mund t’a bëjë ai që më begatoj kohën me përjetime që nuk do i kisha pa te…Më ece si një filosof përpara” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Duke e shikuar më gjatë, për sosa mendimin dhe i shtova:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Dhe më shëndetin fizik të tundur, fryma jote do më mësoj </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">’është njerëzore”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ti këte e thua për shkak të rrethanave…Nxiton…” shtoj ai gjithnjë në mundime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Dilo, im burrë! Personifikim i vegimit tim të mashkullit! Ti e di se jam e drejtëpërdrejtë dhe mos dysho në çiltërinë e emocionit tim” <o:p></o:p></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; line-height: 15.6pt; margin: 10pt 0cm 0.0001pt; text-align: justify; vertical-align: baseline;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">…Dhe, pas ngulmimit tim të vazhdueshëm, sikur e detryrova t’i shkoj për kontroll jo më pak se në onkologji tek një onkologu të njohur.</span><b><span lang="EN-US" style="color: #444444; font-family: Helvetica; font-size: 14pt;"></span></b><span lang="EN-US" style="color: #444444; font-family: Helvetica;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Z. Dilo…Ju…?” tek e njohu onkologu e pranoj me buzëqeshje. ”Ju ishit një natyralist dhe vështirë që ky repart do gjejë një të keqe. Tërë jeta u vajti në natyrë në aromen e johalorëve” shtoj ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Bëri rentgenin kurse doktori, pasi më pare na tha të skajohemi në një këndë ku nuk pëngonim frekuencën e pacientëve tjerë, u ulë bri monitorit, vëri fotogjirimin dhe përnjëherë u ndal tek nguliti vështrimin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Për t’mos vërejtur këte ne që e përcillnim me shumë kërshëri, vazhdoj sikur t’mos kishte ndodhur asgjë dhe kur e përfundoj dhe teksa hynë pas thirrjes dy-tre pacientë të tjerë, na luti që të pritnim në korridor. Dolëm. Pas nja 20 minutash, më thirri mua, ”jo ju profesor “ e tha se ”kjo është ajo që do përkujdeset për kollitjen tuaj”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Zonjë! Z. Dilo…më vie vështirë t’ua them, po prof. Dilo tani për tani vuan nga një emfizëm mushkrishë. E kuptoni…këte…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“Po gjaku…” e pyeta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E, për këte të bëni një eksaminim tek otorinolaringologu. Me gjase ka një qelbësim fyti. S’është ndonjë gjë e rëndë!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Po e para…?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”E para…? Do shohim t’a frenojmë në aventuren e vetë” e tha si me humor.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Ta frenojmë…?!” ndërhyra.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Pikërisht…!” u përgjigj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Dhe kjo dmth…” i shtova.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Po…ta frenomë! Jo më shumë” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, E dini, sëmuarja ka shkuar paksa largë…Bile do duheni t’a inhaloni parreshtur”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Po kjo…sa moshë ka kështu?” e pyeta anise ishte kundër dëshires së tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Duket që nga një infeksion i sistemit respirator që në fëmijëri, plus duhani..Janë dëmtuar valvulet pa riparim. Shihni fytyren e tij të murmë!” plotësoj ai shpiegimin edhe më.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Heshtem që të dy, ai nga keqardhja unë nga dëshprimi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pastaj thirri Dilon, me një mënyrë gadi përkëdhelëse ia tha ato që më tha mua dhe në fund shtoj sa për ngushllim:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -36pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Kjo është gjëndja e tanishme… e mëtej…? Shohim e bëjmë! Ama…nuk ka problem pa zgjidhje!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ndonëse nuk ma dramatizoj gjëndjen e tim burrë, më hapi pamjen se kishte hy në një rrugë që vështirë përfundomte në të mirë. Për një çast, m’u duk sikur zbarkoj mbi mua qielli. Ndjejsha se isha fare afër asfikësisë dhe mund të bija në çdo çast. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Doktori hetoj këte dhe m’u drejtua ”Zonja Ema, mbajeni vetën! Këto nuk janë </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">aste aqë të vështira sa për një shqetësim të tillë. Mos përkeqësoni gjëndjen. Vërtetë, Z. Dilo ka rënë ligshtë dhe nuk duhet t’a dij në veçanti jo ngaqë…” dhe shikoj barkun tim. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Unë e kuptova, sikur e kuptova se isha e brishtë në ato çaste dhe se kisha devijuar nga ai qëndrimi e parimet e mia të forta.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Mund të…?” e pyeta paksa e ardhur në vete. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Zonje, unë nuk jam profet! Por e thëmë se nga kjo gjëndje shëndetësore, nga emfizmi, po ndaloj ku është, nuk mund të vdes Ama...e merni me mendje… Varët nga fuqia rezistuese e organizmit të tij, ila</span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">rat. Smundem të përcaktoj datë të saktë të jeteses.,…ndofta shumë vite. Ndofta…por duhanin t’a ndërprerë që tani!” e tha doktori me rutinë mjeku.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Atëherë, fare e revoltuar nga gjëndja, do thoja e çakërdisur, iu drejtova me pyetje doktorit me dridhje, fare pa vend dhe paksa e humbur:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Do mujshit të ma thonit: ç’mallkim është ky? Ç’faj pata! Patem!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai u step nga habia. Në një çast e mori për zemër sikur të fajësuar, por më pas e kuptoj revolten se kujt i drejtohet dhe ma këtheu ftohtë e me keqardhje: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Jo Zonjë. Askush nuk është i mallkuar e as që ka fajë. Punë fati është kjo!E pakëndëshme por e natyrshme e jetes! Ajo nuk është një aheng i pasosur. Mos t’ju ha ndërgjegje për këte…!” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Në raport shkrova se ka një emfizëm. Ja këtu e kini listen e ilaçrave. Në rast krize ndërhyrni me oksigjen. Gjithnjë! Pale, pas kësaj…Po pati ndonjë ndryshim a ngulfatje, ta sillni këtu sa më parë” e tha. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Thirri pastaj tim burrë, e roku nga dora duke i thënë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Prof. Dilo, i fortë jeni ju. Gjen i qëndrueshem”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Duke u përshëndetur dyanshëm dhe tek na percolli nga respekti deri tek dera, dolem nga ordinanca…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">E shihni z.Rremo se në </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç’</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">rrugë eci fati jonë. Dilo! Komshiu i një sjelljeje prej zotëriu! Që ishte: ëngjëlli, tutkuni, hedonisti i fshehur, sarkastiku, mësuesi i respektuar i tërë atyre gjeneratave, adhuruesi dhe mbrojtësi i ozonit të këtij qyteti që deshi të mbaj në traditën por të ndryshuar-di</span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">nga orienti di</span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">nga oksidenti por t’a moderoj. Ate të paren për kënaqësinë e vetë të dyten i detyruar nga koha. Dhe epitete të tjera. Burri i një gruaje të quajtur Ema që duke kuptuar jeten, lirinë dhe të tërat në mënyren e vetë, deshi të jetë e devo</span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">me, e lirë dhe e lumtur. Ema që u rebelua në kundërshtim të ndrydhjes së ndjesive dhe krijimin e një fryme krijuese.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por, z. Rremo, koha e varrimit po afron. Po afron dhe </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">asti kur secili do bëjë ate që ia thot mendje e vetë, e Dilo sikur duam ne. Ky dhe përsëgjalli vepronte sikur donim ne apo jo! Për të keq ose për të mire Nëse ka në jetë një kategorizim të kulluar të këtillë. ..Tani, më ka mbetur aqë kohë dhe aqë hapësirë jete t’ë rrëfej fundin sa për t’mos e lënë cub rrëfimin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Znj. Ema u ngritë nga vendi dhe duke kërkuar të falur nga z.Rremo, veçsa hapi deren e dhomes pastaj pak fare të korridorit dhe nga aty, në oborr pau se ishin mbledhur shumë të ardhur në nderim të personit të Dilos.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Këtheu ku ishte më parë dhe gjetë z. Rremo po në atë pozitë por në kujtime.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Tashmë ishin mbledhur shumë përcjellës…” ia tha pasi u ul ku ishte më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Shoh z. Rremo-vazhdoj ajo- se jeni zhytur thellë në vete dhe e përfytyroj se ngreni gjëndje në të cilat do keni tjera kundrime. Tanimë nuk jeni ai që ishit. Do vlerësoni ndryshe njerëzit, gjërat, jeten. </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">Ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">ështje e mundësisë se njeriut kjo…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por, unë dhe për një kohë të shkurtër, do ju mbajë të lidhur për rrëfimin tim. Durim! Aty jemi: perdja sa s’ka rënë, kurse ju syhapur pritni se ç’do ndodhë me kryepersonazhet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Patjetër, patjetër” ia këtheu z. Rremo, tashmë i skuqur në fytyr dhe i mendueshem pikërisht sikur ia tha z. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Pas kësaj si i therrur u ngritë në këmbë, i trullosur për çastin, bëri një hap drejtë kufomes së Dilos, u këthye nga dera e hyrjes, u nis, sikur donte të dilte dhe u këthye ku ishte më parë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Jam i hutuar fare! Ato vërshëllimet e shumë gjëndjeve përnjëherë, e ato të kundërta midis vetes…” e tha pasi u ul.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Oo, z. Rremo. Tek ju kjo është ndjesi e çastit. Ia dilni ju. Po a nuk nxorret mësime nga siguracionet? Ju ecni stazave të sigurta!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Më trajtoni sikur nuk e mendova”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Po,po. Por jo me nënvlerësime!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por, do vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Sigurova paisjet për inhalim, ilaçrat. Sa ndodhte vështirsimi në frymëmarje, i ngjitja inhalimin. Ilaçrat. E ai më shikonte me aqë keqardhje si një figur e mekur. Kohëpaskohe më jipte shënjë me tundje koke se gjëndja po përkeqësohet.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Ema…ma thonte me sy të sharuar në gropza ,,një, dhe vetëm një është nyje që lidhë gjërat, po ti e di”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Tamam..Për këte dhe mendoj”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Shumë herë jam pyetur, nëse dyshimet tona bëjnë gjëndjet të vështira apo e kundërta” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek e vëreja në gjëndje të tillë dhe duke ia njohur teket në rregullin e shtëpisë, tashmë e pranova që këte detyrë t’a përmbaroj vetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Çilimat, ka kohë që nuk ishin pastruar dhe jipnin një pamje shkujdesie. Nuk e duronim as ai e as unë. Një dite vjeshte që çuditërisht kishte marë me diell të fortë, mora vendim që në banjon-ju e dini- është e madhe për një banjo, të laj çilimin e sallonit sikur i thonim me term monderne dhomes së ndejes. Ishte e lehtë të bartet nga salloni tek banjo dhe këte lehtësisht e bëra. Tek kaloja korridorit, mu në podestin e shkallëve të para, në një shkallë ishte ulur Dilo-shihej-shumë i brengosur dhe nga aty, ashtu paksa i tmerruar, me fytyren të paruar gri, ma tha: Ema, Ema! E përse…E përse…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Më duket se do e mujë punën” ia përgjigja në mënyrë sa për të besuar ai.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ai u ngritë, me vështirësi u mblodhë dhe kur zu të hip në kat për tek dhoma e vetë e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Ema, Ema. Eh, Ema. Ema dhe vetëm Ema”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Unë tërhoqa zvarrë çilimin e futa në banjo dhe e shtriva. Nisa t’a pastroj me furçen dhe shpëlaj më shumë herë me ujin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kur përfundova me larjen, desha ta vë në akcesor të ballkonit për t’u tharë. Eeeh. Ky ishte ai veprimi fatal që devijoj gjërat nga dëshira e parashikimi. Një vlerësim fatalisht i gabuar! Tërhoqa zvarrë çilimin tashmë të rënduar tej mundësive të mija dhe, në përpjekje ta vë mbi akcesor, ndodhi ajo…Abortova. Si një yll që shndëritë në qiell e humbët papritur në gjithësi, u fik ëmdërra, shpresa! Mortaja do shkaktone më pak pasoja. Përplasi për vdekje të ardhmën, dashurinë, ëndërrat, vetëbesimin. Gjithëçka.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ashtu e përgjakur, me forcën e fundit, që tragjiken t’a ndaj me te, memzi hipa shkallëve, u futa në dhomën e tij derisa ai qëndronte ulur dhe gadi përmbysur në krevat dhe sa eca një hapdy më pau:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, E dija që moti këte! Mori fund jeta! Gjithëçka” dhe tek e mbërtheu asfiksi, ra për dysheme. Mu duk se vdiq! Isha e hutuar! Ç’të bëjë më parë? Të mirem me fetusin e vdekur, me veten të shqetësuar deri në çmendi, me burrin që po vdes!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ky z. Rremo ishte kulmi i tërë atyre që ndodhen para kësaj. Se si, pavërejtshem, disi nën tokë, pa bubullimen shurdhonjëse që dinin të kishin ecnin gjërat, e ne reagonim vaktë, butë. Im burrë se ishte në natyren e tij, e unë nga mendjelartësia.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Më pas, gjërat sikur ranë në vendin e vetë. Unë mora veten në kuptimin fizik-shpirtëror me një plagë të rëndë, e im burrë, pasi njëherë, tek ishim vetem në dhomën ku tani përherëshem qëndronte, e tha me një ndjesi tragjike ,, tani përfundimisht hyri vdekja tek ne dhe s’ka kush e jeton jeten” dhe ra pothuajse në heshtje të përherëshme. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Me atë gjëndje shëndetësore, rrallëherë të ndryshuar dhe ate për ndonjë çast, nën përkujdesjen mjeksërore dhe timen, i thyer por me besim tek i Gjithëpushtetshmi, mbërrijti deri në mëngjesin e sotem…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,, Interesante! Shumë interesante! “ ndërhyri z. Rremo. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Tani shoh se si gjërat lidhen dhe kushtëzohen njëra nga tjetra kurse njeriu është vetëm një çip që i përçon ato. Edhe atëherë kur në vetbesim individualizon personin e vetë dhe e trajton të mëvetësishem” aludoj ai në vetëveten sa për shfajësim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kurse znj. Ema ia këtheu:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">,,Mos doni të thoni se njeriu është qenie idiotike? Nëse po atëherë të tëren që e rrëfeva është një humor pa shije. Një maskara kurse aktorët pa karakter! Shtiren të lënduar”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tek dialogonin kështu, z. Ema i sillej nëpër mendje e motra e Dilos dhe paksa habitej me vonesen e saj, anise ajo vinte nga qytet tjetër. Nuk ishte e sigurtë nëse Dona kishte mësuar për rastin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Por Dona, tashmë e kishte mësuar për vdekjen e të vëllait. Ç’është e vërteta, ajo e kishte ditur se kjo do ndodhte por, ndonjëherë, ngaqë kishte ate më të afërmin që kurr i kishin vdekur prindërit, dëshironte e lutej në vete t’a mbijetoj sëmuarjen dhe, disi </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">uditërisht besonte se do ndodhte kjo…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Lajmin kishte marë nga Jameni i cili ia kishte kumtuar me shumë keqardhje dhe me ate: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Dona… e di…Si t’a them…Adili..”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kurse Dona si në vajë ia kishte thënë ate që donte për t’ia thenë ai: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Z. Jamen… e mar nëpër mend…Dili im i dëshirit……u fik” pastaj kishte këqyrë bashkëshortin e shtangur, e nemitur, por pa lot. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Dona…ngushllime! Sëmuarje e tij ishte më e rëndë se fuqi e tij…” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo ishte tërhequr në dhomën e mysafirëve, ishte ulur në fotele, kishte vënë kokën mbi doren e djathtë dhe, se </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">farë mendonte…Bashkëshorti Luli i kishte shkuar pas, ia kishte vënë doren mbi supe-gjatë, por nuk i kishte folur. </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">Ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">’t’i thoshte?Kishte mbetur fikall vetëm! Në kohen kur pritte të mbijetoj sëpaku nëpërmjet trashigimtarit, ai mbeti dhe pa te. Kur i ardhi në mendje Ema, pa mundur të mbërthej personin e saj të plotë, u hamendësua paksa dhe përfundoj me mendimin për te: ,,Ajo…ishte vetem një fantazmë! Një fantazmë e adhuruar </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">mendurisht!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Tani mbërrijti tek shtëpia e të vëllait, pagoj taksinë dhe paksa me rrëmbim dhe e përlotur më bashkëshortin pas dhe një kalama të bukur 12-13 vjeç përdore, u futen në oborrin e shtëpisë, kurse turma zu të ndahet në dy anë sa për të kaluar ata.I doli përpara Drejtori i Arsimit dhe tek e përshëndeti butësisht ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">“ Humbje e madhe! Tragjike! Ngushllime znj. Dona. E dini… ndonjëherë vështirë shpiegohen gjërat… ashtu…Dili…nuk ishte i tillë sa të iku kështu po…” nuk përfundoj mendimin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Flm. Për fjalën e mire…” ia këtheu Dona dhe i rrodhen lotet aqë sa nuk mundi të vazhdoj. Drejtori e kuptoj, të tjerët që tashmë ishin në një numër më të madh e panë, nga distancë me fytyren e dhimbësur i shprehnin keqardhjen por nuk afronin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Dona nuk foli asgjë. Me lëvizje koke i përshëndeti e falenderoj dhe hyri me shpejtësi në dhomë ku ishte kufomë e të vëllait, ndaloj sa bëri një hap, këqyri Ema-n pastaj z.Rremo-n disi me neveri bëri një lëvizje koke në vend të përshëndetjes, e më pas, vajti ke trup i vdekur i të vëllait. I zbuloj fytyren dhe, pasi dhe njëherë këqyri ata të dy, zu t’i flas: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm -9pt 0.0001pt 0cm; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Loni, ky ishte Dajë yti e vëllai im! Mbetem pa te! Pa dashurinë e çiltër të tij! Ta përqafojmë…” dhe njëherë Dona pastaj i biri me lot i bënë një përqafim të butë, kurse Luli i kaloj me doren përmbi fytyr. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">I rrodhen dhe disa lot e vazhdoj më pas:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">” Eh Zoti? </span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">Ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">’deshi të thot që të mori? Ishte e drejtë kjo?! “ pyette tek shikonte kufomen e me doren e djathtë mbi ballin e tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”</span><span lang="EN-US" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">Ç</span><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">’është drejtësia?! Ka të tillë! Ndofta në ato ecjet sekrete të jetes, ishte kjo faza e padrejtësive, e diskriminimit! Po ti…ti….përse të jetosh në atë fazë!? Përse nuk të dha ate që deshe sëpaku?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Heshti por akoma këqyrte fytyren e tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Z. Rremo që tashmë ishte ngritur në këmbë nga respekti, ashtu i skuqur, me dy mendje nëse do i pranoj Dona t’i flas, më në fund vendosi e tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Zonja Dona. Kuptoj momentin Tuaj. Ju lutem të pranoni ngushllimet e mija!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo këtheu kokën, e shikoj më gjatë dhe mbërrijti t’ia thot:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Ngushllimet?! Për njeriun që e vranë moralismat që duhej t’a ruanin! Përse ky ters?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Kujt i solli një të mire? Kujt?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Znj. Ema vetem vëzhgonte dhe pritte nëse do e therrë Dona me ndonjë fjalë a alusion.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">”Dona…ngushllime” ashtu në këmbë si kur hyra Dona, ia tha me shumë maturi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-size: 11pt;">Ajo njësoj këtheu kokën e këqyri më gjatë sikur mendohej nëse t’ia thot: akuzen sikur herave tjera, apo faljen si shenjë se kishte ndërruar mendje tek kishte përthekuar storien të plotë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Flm. Kjo…dhe zu të dnesë…kjo…” dhe pa mundur të nxjerrë fjalet nga vaji, u skajua nga një anë, pastaj rrëmbimthi vajti tek kufoma e të vëllait i ra përmbi dhe zu të flas: ,,përse një hidhërim sa një jetë. Përse?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Në rrënkimin e saj, zunë të qajnë të gjithë, kurse Loni iu lidhë për trupi të ëmes dhe në vajë zu ta përqafoj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Ajo u këthye ku ishte më parë dhe vazhdoj:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Kjo, nuk është vdekje! Është tragjedi! U qëllua në zemer një shenjtëri. Një padrejtësi e pashpieguar!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Pas kësaj, ia behu dhe z. Jameni dhe ashtu thuaja i pakontroll i tëri në lot u duarpërduar me secilin dhe memzi arriti t’ua thot ,,ngushllime”. Kur i ardhi rradha z. Ema, zu aqë të qajë sa, memzi nxuarr nga goja: ,,Më la…Ema, më la Dilo. </span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">Ç</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">’shok…</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt;">ç</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">’shok që e kisha” dhe tek me vështirësi tha ,,më falni” doli nga dhoma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Sa doli ai dhe kur shikonin Dona-n, hyri zyrtari i varrimit dhe iu drejtua njësoj ftoftë sikur heren e parë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Zonja Ema. Ne jemi në gadishmëri. Do nisemi…si thoni”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Po zambakët…”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Të gjithat sikur i dashtet Ju”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, E makina…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Po, po. Ajo e zeza e gjata. Ka shumnë kurora…po ua kemi gjetur vendin”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Pasi u moren vesh për nisjen, zyrtari thirri zyrtarët e tjerë, sollën arkivolin të zbukuruar me gjethe ari dhe me shumë kujdes vendosen kufomen në te.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Mos e mbyllë!”: urdhëroj znj. Ema dhe iu drejtua njëherë kufomes e më pas të gjithëve prezent:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Shihe Dilo dhe njëherë dhomen ku relaksoheshim nga shqetësimet, kur përjetonim caste gëzimi, kur liroheshim nga gënjeshtrat dhe rikëthenim besimin! E unë …? Unë burri im, do jem me ty, do të shoh në tejjeten. Përherë! E një dite kur të të vij në atë jetë, do jetojmë në dashuri amshueshëm! Pa dyshime!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">E përqafoj dhe njëherë tek i rrodhen ca lot dhe pastaj ua tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Mbylleni.!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Ata e mbyllen pasi më parë e hapen deren e dhomës, katër nga ata e kapën për hallkat e qivurit dhe dolen.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Doli dhe Dona me bashkëshortin dhe të birin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Doli dhe z. Rremo kurse, sikur t’a përcjellte ate, dhe z. Ema pas tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Turma hapi rrugen nëpër të cilën kaluan sëpari Dona me familjen e vetë, pastaj Ema me z. Rremo dhe pas tyre turma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Nëpër derën e makines që e hapi zyrtari, s’pari hyri Dona me familjen e vetë, kurse mu para makines u ndal znj. Ema me z. Rremo.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Zoti Rremo. Ardhi ai çasti: unë në kërkim për të mësuar për personin nëpër të kaluaren e Ju në kërkim të personit në të ardhmën. Ka një teori që dy persona të dy kohërave që përjashtohen pa pishman njëra nga tjetra, të bashkohen? Ndofta, në fenomenin e siguracioneve-ashtu fare në thellësi, ka ndonjë formulë që pranon puçjen. Ndofta…?”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Zonja Ema. E kuptoj dhimbjen Tuaj dhe dua t’ju ngushlloj. Kuptoj dhe ndjesitë që shkaktoj rasti. Por, vënie anash të arsyes si një gjyq i drejtë, e kalon personin në vuajtje sketerrike. Dhe, mos pandehni se do kini dhe një jetë! Është një ilusion bestytesh ky!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Z. Rremo, unë adhuroj moralismat e të moralshmit, kurse ju, jeni i siguracioneve. Pragmatik! I kohes. Nga kjo, me këte makinë me kufomen e tim burrë brënda, po nisem të vuaj jeten time, kurse ju…ju…gëzojeni tuajen”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Z. Rremo mbetë i stepur nga vendosmëria e znj. Ema.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">Ajo i zgjati me ngadalë dorën, ky ia mbërtheu dhe pasi u përshëndeten, znj. Ema hyri në makinë dhe para se të mbylli deren ia tha:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,,Eeh, se si g jërat duken përnjëherë ndryshe nga i shihnim!” dhe, tek mbyllte makinen ia tha: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Lamtumirë Komshi Rremo”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">,, Mirëupafshim Ema” ia këtheu dhe ia lëvizte qetë gishtat. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: "Times New Roman", serif; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #141823; font-size: 11pt;">18.01.2016 <o:p></o:p></span></div>
<br /></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-17067107245672127052019-09-09T07:34:00.000-07:002019-09-09T07:34:21.660-07:00Pus i thellë ky “Bunari” i Fatmir Terziut! <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px;">Shkruan Viron Kona<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 16.866666793823242px; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px;">Pus i thellë ky “Bunari” i Fatmir Terziut!</span></b><i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px;"> -Roman për një epokë-</span></i><b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Lum ti, moj Shqipëri!” thashë,/Armët e tija kur i pashë,/Ndë Blevedere në Vjenë,/Sikur pashë Skënderbenë.” Naim Frashëri<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhli1y95HKP59Wf-nxCAowGzK4v8xwjIpKrvYhgi83AtcrqYDQClI8hzGuXilGXt3UORERg11-p7cqXRCviJV64AWHZl2e_-8N1fIcUVV04DTjDBGrleBKZacffqTMBxqQ6jSCsWb5Rkao/s1600/bunari.jpeg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="256" data-original-width="179" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhli1y95HKP59Wf-nxCAowGzK4v8xwjIpKrvYhgi83AtcrqYDQClI8hzGuXilGXt3UORERg11-p7cqXRCviJV64AWHZl2e_-8N1fIcUVV04DTjDBGrleBKZacffqTMBxqQ6jSCsWb5Rkao/s1600/bunari.jpeg" /></a></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span></i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i><o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Fillimisht më erdhi në mendje pusi ynë i shtëpisë. Prindërit na porositnin të tregoheshim të kujdesshëm, të mos hidhnim atje mbeturina, sepse atë uji e përdornim për të pirë, për t`u larë e për të vaditur, ai ndihmonte jetën e familjes sonë por edhe të gjësë së gjallë apo bimësinë që rrisnim në kopshtin tonë të vogël. Ai pus lidhte sipërfaqen me tokën e nëndheshme, me përrenjtë që buronin nën tokë, që ushqenin rrënjët e bimëve, por dhe vetë jetën. Por ai ishte dhe frigoriferi i kohës, atje ne hidhnim shalqinj, pjepra dhe përgjithësisht zarzavate për t`i mbajtur të freskëta...<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Janë me mijëra e miliarda përrenj nën tokë, me miliarda damarë të saj, ku rrjedh uji jetëdhënës, që ushqen fushat, pyjet, bimësinë e kodrave, faqet e maleve, luginat, gjithë jetën. Uji është gjithçka, rruzulli tokësor përmban 71 për qind uji dhe 29 për qind është tokë. Edhe trupi i njeriut është 70 për qind uji...Edhe kur kërkohet jeta në kozmos, synimi i parë është gjetja e ujit; edhe kur kërkohet vendi për të ngritur një fshat, një qendër banimi, pyetet: ujin, si do ta sigurojmë ujin, ku ka ujë? Edhe qytetërimet më të mëdha lindën buzë ujit, buzë lumenjve. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Në ato vende njerëzit gjenin kushte më të mira dhe më të përshtatëshme për të zhvilluar jetën e tyre. Kështu kanë vepruar egjiptianët, të cilët ngritën qytetërimin e tyre në brigjet e Nilit; semitët dhe babilonasit, në brigjet e lumenjve Tigër dhe Eufrat; indianët, në luginat e lumenjve Ind dhe Gand; kinezët në luginat e lumenjve Uanche dhe Jance. Kështu në çdo kohë sepse uji është gjithçka, </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pa ujë jeta do të ishte e pamundur.</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Vesë e hollë në tokën arbërore</span></b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">E takojmë vazhdimisht Fatmir Terziun në libra, në filma, në dokumentarë, në romane, tregime, vëllime poetike, në shkrime publicistike, artikuj, ese, studime, kritikë, në vlerësime dhe kushtime. E takojmë përditë edhe në Portalin “Fjala e lirë”, që ai drejton aq suksesshëm e ku kontribuojnë me dije, artikuj dhe krijime qindra njerëz të letrave. Krijimtaria e tij vetjake, tashmë është shndërruar në një bibliotekë,Terziu është njëherazi një “hidrocentral” shkrimor, i pandërprerë, që prodhon pareshtur dritë, kulturë, paqe, mirësi dhe dashuri, teksa përhap si erërat e pranverës, aromë dhe bukuri, ndjenja dhe fryëmëzim. Meriton të vlerësohet ky NJERI, cili, sikurse edhe të tjerë përfqësues të dijes, të mendjes dhe të penës, pa u thënë askush, na ofrojnë përditë frymën e tyre të pastër dhe të shëndetshme, mirësinë, dashurinë dhe ngrohtësinë, veçanërisht sot kur ne në Shqipëri kemi nevojë për më shumë vlera të munguara, nga ato që na bashkojnë dhe, jo nga ato që na ndajnë. Terziu e bënë këtë, e bënë me të gjithë fuqinë e shpirtit dhe të mendjes së tij krijuese e brilante, e bënë si një atdhetar i madh.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“Bunari” për të cilin po shkruaj, hedh dritë mbi një periudhë epokale të popullit shqiptar, të shoqëruar me rrëfime që kanë në qendër kështjellën e Sfetigradit, ujin dhe gjakun, dritën dhe erësirën, lirinë dhe skllavërinë, mbijetesën e një populli të tërë për t`i bërë ballë pushtimit të osmanëve, të cilët kërkonin edhe t`u “stamponin” dhunshëm shqiptarëve skllavërimin, por dhe mendjen dhe fytyrën e tyre. Gjithcka rrëfehet dhe analizohet artistikisht në dritën e dijeve dhe të kulturës së popullit, në atmosferën tunduese që krijon pasuria dhe larmia e legjendave dhe e krijimtarisë popullore në shekuj, ku spikat trimëria në sheshin e betejës, sakrifikimi i luftëtarëve, heronjve dhe dëshmorëve. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Përmasat dhe denduria e rrëfimeve vijnë e rriten, ashtu si përrenjtë e nëndheshëm të ujit, dalin në sipërfaqe në mënyrë të beftë dhe i bashkohen natyrshëm lumit të madh artistik që shtohet e vrullon pareshtur. Lexuesi përfshihet në “kurthin” artistik e mjeshtëror të shkrimtarit, tërhiqet pareshtur nga fjalët kyce: Sfetigrad, përkrenarja e Skënderbeut me brirët e dhisë, kodra e diellit, kodra e gjakut, toponime të panumurta që rrëfejnë se në këtë tokë, edhe një grimcë rëre, edhe një pëllëmbë toke, edhe një burim që rrjedh pikë-pikë... fsheh përbrenda histori të jashtëzakonshme që shpesh nisin me një fjalë të urtë, me një varg, me një tingëllimë kambane, me një </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çudi, me një tingull lahute, me një pikë vese...kurse, në vazhdim, fare natyrshëm rrëfimi artistik shoqërohet nga tempo ritmi dhe sfondi muzikor i këngës:<b><span style="color: #7030a0;"></span></b>“<i>Oh, rosa rosit vo Arbanoshka zemlja.</i>..” (Bie vesë e hollë në tokën Arbërore).<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Sfetigrad 1448<o:p></o:p></span></i></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Beteja e Sfetigradit zgjati nga 14 maj deri më 31 korrik 1448.</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kështjella kishte emrin Sfetigrad (qytet i shenjtë) sepse aty ndodheshin shumë vende kulti. Ishte kyci i Arbërisë nga ana e lindjes.</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ushtria osmane kishte rreth 80 mijë ushtarë, të armatosur me armët më moderne të kohës.</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Drejtohej nga Sulltan Murati i Dytë së bashku me të birin Sulltan Mehmetin e Dytë, i cili pas vdekjes së të atit do të merrte drejtimin e Perandorisë si një ndër Sulltanët më të famshëm, i mbiquajturi<i>Fahtiu, “Pushtuesi”.</i></span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">. </span><i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“Ai ishte më i egëri i sulltanëve. Ai ishte edhe më i armatosuri. Topat e tij të rrëndë bënin kërdinë. Topat dhe armët e zjarrit u përdorën prej tij për herën e parë në rrethimin e Sfetigradit. Pasi u ça një pjesë e mureve, Turqit bënë sulme të përgjithshme kundër fortesës, por u prapsën me humbje të mëdha...”</span></i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Luftimet për marrjen e kalasë ishin të përgjakshme. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kështjellën e mbronin rreth 2000 luftëtarë arbër, kryesisht dibranë, me kryekomandant mirditasin Pjetër Perlati. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Me qindra të vrarë nga të dy krahët.</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Mbrojtësit s`kishin ndërmend të dorëzoheshin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Skënderbeu sulmonte me stilin, me mjeshtërinë dhe taktikat e tij ushtrinë më të madhe dhe më të fuqishme të kohës, duke depërtuar shkatërrues dhe gjëmimtar deri edhe në qendër të saj. Pastaj tërhiqej po me aq shkathtësi. Se, tërheqja me organizim dhe pa humbje, ishte mjeshtëri dhe aftësi e gjeneralëve të mëdhenj. Edhe Bardhyli, një mbret tjetër ilir përpara tij, ishte nga ata mbretër luftëtar gjenial, që mbahet mend në artin luftarak për tërheqjen e ushtrisë nga beteja në mënyrë të organizuar dhe pa humbje. Dhe, të mos harrojmë se, kur përmendim mbretin ilir Bardhylin, bëjmë fjalë për beteja si ajo me Filipin e Dytë të Maqedonisë, babanë e Aleksandërit të Madh, kur ai ishte në kulmin e fuqisë me falangat e tij të famshme. Ushtria që tërhiqet në panik shkërmoqet, shkatërrohet tërësisht, është e humbur. Ata që ishin të zotë në tërheqje, kanë pasur mundësitë taktike të ndryshonin befasisht fatin e betejës, duke sulmuar përsëri armikun kur ai ishte i përfshirë në eufori dhe festimet e fitores. Edhe trojanët, persianët, osmanët, edhe Napoleoni, edhe shumë të tjerë e kanë pësuar dhe e kanë shkatërruar ushtrinë me tërheqjen e tyre nga një betejë apo luftë. Kurse me Skënderbeun ndodhte ndryshe. Ai tërheqjen e konsideronte pjesë të betejës, ajo ishte në planet e tij taktike, ai e kishte stil të luftimeve sepse ndryshe nuk kishte sesi t`i përballonte dhe t`i shpartallonte njërën pas tjetrës ushtritë gjigande osmane. Në </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çdo betejë, raporti i tij me armikun ishte si te historia e famshme biblike, e ndeshjes së Davidit me Goliatin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kur Sfetigradi ishte i rrethuar dhe sulmet pushtuese të Sulltanit pësonin dështime pas dështimesh, gjithka u përqendrua në gjetjen e burimit të ujit që ushqente pusin e kështjellës. Uji u shdërrua në kryefjalën që artikulohej pareshtur që nga vet Sulltani e deri tek ushtari i fundit i asaj ushtrie gjigante. Si e merrnin ujin ata atje lart, si shuanin etjen në ata shkëmbinjë të thepisur mbi të cilët ngriheshin muret e asaj kështjelle, që e mbronin me aq zjarr si shqiponja folenë? Gjetja dhe zbulimi i atij burimi uji përfytyrohej dhe ëndërrohej non stop 24 orë nga të gjithë, shfaqeshin hipoteza të panumurta për fshehtësinë e tij, për vendin ku ai mund të rridhte dhe mbushte me ujë pusin e kështjellës, por edhe ofroheshin florinj për atë që do të tregonte sekretin, vendndodhjen e burimit të fshehtë. Ndonëse emri “Sfetigrad” ka kuptimin i <i>shenjtë</i>, më i shenjtë akoma ishte uji që e mbante në këmbë atë kështjellë trimëreshë, ashtu si</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çmban uji i nëntokës një lis shekullor që rritet e rritet trimërisht drejt qiellit dhe diellit, por, që, nëse nuk do të kishte atë rrjedhë uji atje nën rrënjë, ai do të binte në tokë i pafuqishëm.</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ndonëse u mbrojt trimërisht Sfetigradi ra. Pavarësisht emrit të shenjtë ai ra. Ra sepse osmanët më në fund e zbuluan burimin e ujit, rrjedhën që furnizonte BUNARIN. Kush e tradhtoi Gjergj Kastriotin? Sigurisht që tradhtarët, keqbërësit, janë pjesë, rekuizitë e betejave. Tringëllimat e monedhave të floririt ishin tunduese. Ca pëshpërima dhe, pas tyre erdhi gjëma.</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"></span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Pas zbulimit të ujit, me marrëveshje garnizoni doli i lirë nga kalaja. konfiguracioni i zonës ndryshoi, gjith</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çka ndryshoi. Fshati Koxhaxhik aty pranë do të thotë: “Betejë e madhe”. Ajo betejë s`mund të harrohej ndaj dhe i mbeti ai emër. Kurse, po aty, “Kodra e diellit”, toponim i përhapur në trojet arbërore, por edhe në ditët e sotme, nga “Kodra e Diellit” u quajt “Kodra e Gjakut”!? <i>“Kodra e Diellit u bë shesh beteje. Aty dheu u skuq. E kuqja e saj të vriste më shumë. Të vriste. Dhe ashtu ajo mbeti “Kodra e Gjakut”. Aty pastaj ata vunë çadrat. Ndejtën gjatë. Aq gjatë sa u bë gjëma. Gjëma që na rivrau Bunarin, jetën, lumin, ujin, tokën, tërë këtë tokë që..., sot vuan atë mallkim shkatërrues, vuan tullacërrinë e moçme..”.</i></span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dy brirëshi</span></i></b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Një projektor drite lëviz në thellësi të erësirës që mbulon kohët e shkuara me qëllim që të zbulojë dhe të ndri</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çojë simbolikën:Brirët e dhisë, brirët e kaut, të demit, të dashit, të drerit... nuk janë vetëm thjesht shenja dalluese, ato janë edhe shenja të fuqisë, të forcës, luftuese e mbrojtëse. I ka pasur në përfytyrim shoqëria njerëzore përherë; ato gjithnjë kanë ngacmuar mendimin dhe përfytyrimin, i cili është ngritur edhe në hapësirën e thellë kozmike duke e pagëzuar deri edhe një yllësi me emrin e brirëve, <i>Yllësinë e Bricjapit.</i>Ishte i lumtur ai njeri, ditëlindja e të cilit, i përkiste asaj shenje zodiakore. Perandori i Romës August Oktaviani, në nderim të kësaj shenje preu një monedhë me figurën e dhisë së egër.</span><b><span lang="SQ" style="color: #c00000; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"></span></b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Teksa, lexuesve u shkon mendja edhe te paralele të tjera të brirëve: brirët e perëndisë Pan, brirët e “përbindëshit” të Kretës, brirët në përkrenaret e vikingëve, brirët te versioni etimologjik i fjalës <i>tragjedi,</i>që do të thotë “kënga e cjapit”. Brirë në përkrenare ka mbajtur edhe Pirroja i Epirit, edhe Filipi i V i Maqedonisë...<b></b><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kemi ditur edhe më parë për brirët e përkrenares së Heroit tonë Kombëtar. Historia rrëfen në mijëra e mijëra faqe për to, por Fatmir Terziu, duke i vënë në dukje këta brirë simbolikë, i ve</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çon dhe i ndriçon ata me projektorin e tij origjinal: Ai që e mbante përkrenaren me dy brirë atë kohë ishte Një dhe vetëm Një, ishte Ai, Gjergj Kastrioti, kryetrimi i mbiquajtur nga turqit Skënderbe (Aleksandër), gjenerali i pathyeshëm. Këtë fakt e kemi kaluar të gjithë ndërmend, por asnjëherë nuk e kemi ndriçuar si objekt dhe metaforë të veçantë. Mendja e shkrimtarit, po. Ai e ka bërë, ai e ka ngritur në piedestal dhe, duke hedhur më shumë dritë mbi të, na ka vënë në mendime të tjera, na ka krijuar vizione më të thella, më të qarta, na ka bërë të meditojmë më shumë për atë përkerenare dhe simbolikën metaforike të saj. <b><o:p></o:p></b></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Brirët e dhisë apo të cjapit gjithnjë kanë treguar shkathtësi, forcë, guxim. Dhitë kalojnë lehtësisht në mjedise të pashkelura, në mjedise dhe shtigje të rrezikshme. Dhitë kërcejnë “shkëmb më shkëmb”, nuhasin shpejt rrezikun, dinë të shmangen nëpër “shtigje” e të mbrohen, nuk janë si delet që bëhen tufë dhe hidhen bashkë në humnerë, dhitë e kapërcejnë humnerën. Ato kanë aftësinë ta ngatërrojnë kundërshtarin, duke e futur atë në shtigje dhe mjedise ku ai ndihet keq, sepse atje ato kanë domenet e tyre, atje ato janë zot, janë gjith</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çka, atje jetojnë dhe mbijetojnë, nuk përkulen; prej atyre thepisjeve, skarpateve, gërxheve dhe lartësive ato shohin dhe vigjëlojnë krenare mjedisin, ato i prezantohen jetës plotë shkathtësi, lehtësi, elegancë, qëndrim plot madhështi, krenari dhe bukuri nga majat e piedestaleve të tyre, shkëmbinjve natyrorë, teksa në popull nderohet kulti i tyre si simbol i zanave shqiptare. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Diku, edhe kulti i dhisë Amaltea, që ushqeu me qumështin e saj Zeusin kur ai ishte fëmijë. Kulte, pandehma, rrëfime fantazmagorike, s</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">humë gjëra mund të themi edhe ne sot për bukurinë, funksionin, forcën dhe fuqinë e brirëve sulmues e mbrojtës, duke e lidhur këtë edhe me dëshirën apo parapëlqimin e Gjergj Kastriotit Skënderbeut për të mbajtur në përkrenare pikërisht atë simbol. <i>“Kastriotët, midis lindjes dhe perëndimit, mbanin stemën e shqipes me dy kokë por e veçanta është se Skënderbeu mbajti veç saj, si personale, përkrenaren e famshme të tij. Çfarë do të thotë ai me ato dy brirët e cjapit? Kujt i drejtohej ai me ato simbole surrealiste dhe përse fisnikë të tjerë shqiptarë pas tij ose njëkohësisht me të nuk e mbanin atë simbol? Mos ndoshta duheshin merita të caktuara për të mbajtur një përkrenare me të tilla simbole? Përse kjo përkrenare u transportua brez pas brezi dhe u ruajt në muzeun e Vienës?”</i></span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Bunari” nis e trazohet, autori shpjegon, hulumton, ai futet thellë në mite e legjenda, kërkon në arkivat e mendjeve të personazheve të tij, në përfytyrime, e mbi të gjithë na adreson qartë dhe saktë se </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çelësi i enigmave dhe mistereve mund të gjendet nëse kërkojmë në kulturën e popullit, në dijet, në bisedat dhe fjalët e tij të mençura, në rrëfenjat, sentencat dhe batutat, në këngët popullore, në ligjërimet, vajet dhe rritet e një populli kur ai shpreh dhembjen, hidhërimin, kur ai shpreh ndjenjat e gëzimit, kur feston, kur me britma e pasthirma jep lajmin e rrezikut apo të shporrjes së armikut, lajmin e fitores....Shkrimtari e kërkon kudo këtë shpjegim, edhe në kulturën e lashtë pagane, edhe në dallgët kulturore, filozofike, folklorike, studimore:<b></b><i>“Simbolizmi i dhisë lidhet me Perëndinë Pan, ndërsa brirët e dhisë datojnë në kujtimet e hershme primitive...Babilonasit kishin vetë një simbol dhe simbolikë të tillë në jetën e tyre që lidhej me Bricjapin dhe duke u mbështetur në këtë simbol shkencëtarët dhe ndërtuesit ndërtuan tempullin e parë. Brirët e dhisë kishin simbolizuar thelbin e Tempullit. Por, përveç kësaj që brirët e dhive simbolizojnë ndërtimin e Tempujve apo shtëpive të perëndive, vetë dhitë njihen si përfaqësuese aktive të seksulitetit mashkullor, madje edhe si simbole të lidhura tek vetë pjelloria e natyrës...”</i>Edhe në popull, edhe te populli shqiptar, brirët kanë qenë dhe janë simbole të parapëlqyera, të kërkuara. Shenja të tyre i sheh edhe sot, majë çative, mbi dyer në hyrje të shtëpive, majë grazhdeve, në mjedise mbjelljeje dhe korrjesh, ku nis dhe zhvillohet jeta...Ato konsiderohen shanse fati, shëndeti dhe begatie për jetën dhe të ardhmen. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dy brirëshi i përkrenares së Skënderbeut përfaqësonte perëndimin<o:p></o:p></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 10pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Mendimet trazohen<i>:“Ai kishte fuqi Hyjnore, po, po duhet besuar. Kjo duhet besuar. Jo më kot ai ishte i përzgjedhur. Jo më kot ai mbajti dy brirët në kapelen e tij aty nis e fillon ftillimi i arsyes. Ai ishte i pari...”</i><b></b></span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Ndonëse ishte njeri real, nga bëmat Ai adhurohej dhe nderohej si njeri i rrallë, i veçantë, me një fuqi që i tejkalonte fuqitë e reales dhe të natyrshmes. Përgjithësisht në mesjetë njerëzit e nderonin një kalorës luftëtarë, e nderonin, e adhuronin apo dhe i frikësoheshin një mbreti apo udhëheqësi. Por Gjergj Kastrioti Skënderbeu ishte i një lloji tjetër, ai nuk ishte një “mbret” (Zot apo Princ) që qëndronte i ulur në poltron me skeptër në dorë e kurorë në kokë dhe prej andej drejtonte me urdhra popullin dhe ushtrinë. Jo, ai ishte një luftëtar i madh, që ndodhej çdo çast në krye të kalorësisë apo këmbësorisë së tij sulmuese dhe luftonte me shembullin e tij ashtu si dikur Akili, Hektori, Aleksandri, Cezari, Pirroja... Bashkëkohësit e tij, e, veçanërisht Barleti na sjellin shembuj të panumurtë të ndeshjeve dhe dueleve që ai kishte bërë në Pallatin Perandorak të Osmanëve ashtu dhe pas kthimit në Arbëri, kur dy ushtritë armike ndodheshin përballë njëra - tjetrës dhe ai i përgjigjej trimërisht dhe pa iu trembur syri sfidave të gjeneralëve dhe pashallarëve osmanë, që kërkonin lavdinë në ndeshje direkte me kryetrimin shqiptar. Ata shpesh herë edhe njiheshin, ishin rritur duke mësuar bashkë artin mjeshtëror të luftimit me armët luftarake të kohës, kishin mësuar bashkë artet marciale të luftimeve trup me trup në shkollën e jeniçerëve, kishin bashkëpunuar dhe hishin hedhur në beteja të përbashkëta dhe në bedenat e kalave duke u ndeshur me kundërshtarët për jetë a vdekje, ia njihnin aftësitë dhe zakonet njëri-tjetrit, emri i Tij ishte në elitën e kryeluftëtarëve dhe të gjeneralëve të Sulltan Muratit të Dytë, ndaj dhe ai e pagëzoi me emrin Skënderbe (Aleksandër). Skënderbeu, jo vetëm nuk u shmangej sfidave të dyluftimit, por ndodhte që edhe ai vet kur e shihte të nevojshme i sfidonte pashallarët turq në dyluftime, duke dalë përherë fitimtar. Bëmat e tij u përfshinë shpejt në gjirin e legjendave, morën përmasa mitike, ndaj emri i lakohej dhe përmendej që nga shtëpitë e thjeshta fshatare e qytetare të kohës e deri në sarajet e mbretërve më të famshëm të lindjes dhe të perëndimit. S`kishte luftëtarë atëherë, edhe të Arbërisë, edhe të Perandorisë Osmane që nuk e përmendte emrin e tij. Por, dhe shtetet dhe popujt nën sundimin e Perandorisë Osmane, edhe Europa që rrezikohej nga ato pushtime, i kishin kthyer sytë nga Skënderbeu. Ata e kërkonin atë luftëtar të madh që t`i udhëhiqte, që të mbronin Europën nga vërshimi osman. Atëherë, simboli i dy brirëve ishte bashkëkohorë, ai përfaqësonte një metaforë të besueshme dhe të dëshirueshme. Madje, a</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">so kohe, rrëfehej se në lashtësi, dashi me dy brirët e tij përfaqësonte Lindjen, Perandorinë e Persëve të vjetër, kurse Cjapi dy brirësh përfaqësonte Perëndimin, Aleksandrin e Madh të gjithëfuqishëm që shkatërroi Perandorinë Persiane. Besimi i europianëve te Skënderbeu, që identifikohej shpesh me fuqinë e Aleksandrit, rriste besimin tek Ai si një udhëheqës dhe gjeneral gjenial ushtarak. Koha tregoi se ai e kreu detyrën, ndonëse i vetëm me popullin shqiptar, ai e ndali vërshimin osman, u shndërrua në një mur të pathyeshëm dhe të pakapërcyeshëm duke e shpëtuar Europën, një kontribut real dhe monumental ky i Skënderbeut, i heroizmit dhe sakrificave sublime të popullit shqiptar. </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Duke u përballur me Perandorinë Osmane, Gjergj Kastrioti Skënderbeu tregoi me vepra se ishte fund e krye perëndimor. Miqtë e tij ishin perëndimorët, deri në fund të jetës. Qytetërimi i përkiste perëndimit dhe, Gjergj Kastrioti ishte elitë e atij qytetërimi. Historia e kryetrimit tonë dhe legjendat që krijoheshin natyrshëm rreth tij vazhduan edhe më pas, në dekada e shekuj e deri në ditët tona, teksa piedestali i tij lartësohet, emri bëhet më heroik dhe më i lavdishëm, ndërkohë që harmonizohet plotësisht edhe me “Shën Gjergjin” që konsiderohej atëherë perëndi mbrojtëse e Arbërisë. Ka kohë që ai është në legjendë dhe prej saj s`ka askush forcë që ta nxjerrë, sepse Ai dhe vepra e Tij janë vet legjenda.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i>Adhurim<o:p></o:p></i></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Pas 500 vjetëve, më në fund shqiptarët arritën të shihnin nga afër armët origjinale të kryeheroit shqiptar. Në 100 - vjetorin e Pavarësisë, ato i sollën nga Vjena (dy shpata, njëra prej të cilave ceremoniale), përkrenaren, një pikturë në vaj, gravura e përmasave të mëdha të kodeksit me të dhënat e jetës së Skënderbeut...Përkrenarja peshon 3000 gramë, ajo është në ngjyrë të bardhë me rrafshe të arta dhe ka sipër një kokë dhie të artë me dy brinjë. Njëra shpatë është me dorezë kadifeje në të cilën shënohet emri i Skënderbeut dhe peshon 1300 gramë. Shpata tjetër është me dorezë lëkure, e cila nga pesha e rëndë<span style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial;">dhe prej shenjave të gjakut që duken është e madhërishme, pesha e saj është 3.2 kilogramë.<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Nëse armët dhe përkrenarja origjinale do të vazhdonin të ekspozoheshin ende te Muzeu ynë Historik Kombëtar, atëherë qindra dhe mijëra shqiptarë të tjerë, por edhe nga bota do të vazhdonin të vërshonin drejt tyre si drejt një peligrinazhi të madh dhe të pandërprerë. Skënderbeu ishte për shqiptarët bashkëkohës sa real aq edhe hyjnor, por i tillë mbeti edhe për ata që erdhën më pas, dhe për ne që jemi sot, edhe për ata që do të vijnë. Jo se ne, si një popull i vogël, kemi nevojë dhe i “krijojmë” heronjët dhe shenjtorët, por sepse ne i kemi realisht ata. Ata janë shtylla të Historisë sonë Kombëtare. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Aleksandri i Madh është mbiquajtur Dybrirëshi, por Ai e konsideronte vetveten të shenjtë dhe, me këtë shenjtëri, por dhe me aftësitë e mëdha ushtarake, sigurisht, ai arriti fitore të atilla që s`i kishte arritur askush përpara tij. Me Skënderbeun ndryshonte puna. Ai as lindi dhe as u rrit me aureolën mbrojtëse të shenjtërisë, ai e fitoi atë në beteja luftarake të jashtëzakonshme, ai kreu vepra të mëdha, që detyrimisht harmonizoheshin edhe me shenja nderimi të kohës si</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ishte dhe mbajtja e asaj përkrenare me dybrirë. Ishin veprat e tij në shërbim të atdheut dhe të Europës që e bënë atë një udhëheqës legjendar. Hyjnizimi dhe adhurimi i emrit të tij në popull, përfshirja në mite e legjenda ishte rrjedhojë e bëmave heroike që ai me populliin kreu në dobi të atdheut. Fitoi kaq shumë qytetari mbajtja e dy brirëve në përkrenaren e Skënderbeut, saqë edhe sot është vështirë që të mendojmë një imazh ndryshe për heroin tonë, gjithnjë ai përfytyrohet me përkrenaren e tij, madje piktorët dhe skulptorët e paraqesin me atë përkrenare edhe në beteja (ajo peshon tre kilogram dhe doemos që do ta pengonte Skënderbeun në luftime). Aq më tepër që ai preferonte të ishte i lehtë në luftim, që t`i lejohej cdo lëvizje dhe shkathtësi, që të demonstronte lirshëm aftësitë dhe zhdërvjelltësinë e tij. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kuptohet, përkrenarja me kokën e dhisë ishte një simbolikë, një shenjë nderimi, e cila besojmë se përdorej nga heroi ynë në </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">aste zyrtare dhe ceremoniale. A e pati vet Skënderbeu idenë e vendosjes së kokës së dhisë në atë përkeranare apo ia dedikuan për nder të veprave të tij, kjo është një pyetje që ende s`ka një përgjigje shteruese, por ajo që është më se e sigurtë është se ai e meritonte plotësisht atë përkrenare, atë simbolikë që adhurohej. Sa për emërtimet: mbret, zot, princ, kur flitet për Gjergj Kastriotin Skëndebeun, ato janë dytësore, roli dhe vepra e Tij i përfshin ato. Ai ishte dhe është Gjergj Kastrioti Skënderbeu, Heroi Legjendar i Kombit Shqiptar. Edhe Cezari nuk u bë Perandor, por ai mbeti në histori si Jul Cezari, më shumë se </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ç</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">do Perandor i Romës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<b><i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Sikur bota të dinte më shumë për historinë dhe kulturën shqiptare</span></i></b><b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></b></div>
<div style="border-bottom-color: rgb(162, 169, 177); border-bottom-width: 1pt; border-style: none none solid; padding: 0cm;">
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Bunari” ka në qendër një personazh origjinal dhe interesant rreth të cilit autori vërtit e thur si rreth një boshti fabulën e romanit. Nuhi Karamuca, të cilit i kanë dalë dy brirë në ballë e që tashmë, pikërisht për ato brirë është bërë objekt studimi, eksplorimi nga shkencëtarë, mjekë të shumë vendeve të botës në spitalin Shën Gjergj të Britanisë. Aty vijnë dhe diskutojnë, studiojnë, pyesin, kërkojnë informacion, bëjnë shpjegime dhe interpretime. Edhe personazhi ynë Stefani, që është në rolin e studiuesit, bashkëbisedon dhe debaton, por edhe informon dhe hap shtigje të rrjedhave nga do të shkojë linja kryesore e romanit. Marrim vesh që, diku në atë zonë përqark kalasë, lindi dhe një fëmijë me brirë, që u zhduk pas disa ditësh... </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Libri që të intrigon është jetëgjatë, ka shumë vlerë dhe ndër vlerat e tij themelore është se të vë në mendime,të bënë që të mos e lëshosh nga dora, të bënë t`i kthehesh dhe t`i rikthehesh kësaj apo asaj faqeje, të meditosh për çfarë shkruhet, për idetë e guximshme që shkrimtari ynë i trajton thjesht dhe me bukuri tronditëse. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Duke lexuar, zhytesh në arsyetime, sa filozofike, artistike dhe historike, aq edhe nxitesh nga mendimi tundues e pyetës se sa mundësi kemi në shqiptarët për të plotësuar atë “boshllëk” atë “tullacëri” faktesh historikë, gjeografikë, kulturorë, gjuhësorë, arkeologjikë, etnografikë etj. Fijet janë, madje të shumta, por ato duhen tërhequr me kujdes, të shpleksen ngatërrimet e qëllimshme, të qartësohen situatat, të kërkohet në arkiva, të përqendrohemi me më shumë besim te dijet e thella të popullit deri te paganizmi i tij. Edhe sot, shmilasit e çermenikasit bëjnë be` apo betohen: “Për atë diell!”, “Për atë qiell!”, “Për atë hënë!”, “Për atë Dhe` që do të më tresë!”. Ata thonë Kyedheu, siçne sot themi kryetar komune, ne themi kryetar shteti, ne themi kryetar bashkie...Kurse arbreshët, ta zëmë ata të Italisë, e ruajnë edhe më të pastër <i>kohën e tyre</i>, sepse ata u larguan menjëherë pas pushtimit dhe nuk ranë nën ndikimin osman. Gjithsesi, vet trevatshqiptare janë jashtëzakonisht të pasura, ato fshehin brenda vetes pasur shpirtërore marramendëse, që shfaqet në histori dhe folklor, në mite dhe legjenda, në krijimtari gojore: rrëfime, vargje, tregime, nëpërmjet këngëve, valleve, nëpërmjet zbulimeve arkeologjike dhe etnografike, nëpërmjet veshjeve dhe<i><span style="color: #c00000;"></span></i>kostumeve, nëpërmjet punimeve artizanale të drurit, të baltës dhe të gurit... </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Duke zbatuar një urdhër të Senatit Romak, ushtria romake nën drejtimin e Konsullit romak Pal Emili, në vitin 168 p.e.s plaçkiti dhe shkatërroi krejt rreth 70 qytete të Epirit dhe të Ilirisë. Sulltan Mehemeti Fahtiu (“Pushtuesi”) pas vdekjes së babait të tij Sulltan Muratit, i cili nuk ia arriti ta pushtonte dot kalanë e Krujës, u betua se do ta zhdukte nga faqja e dheut Kombin Shqiptar, racën shqiptare, gjuhën shqipe. Hakmarrja ishte e madhe, e jashtëzakonshme. Nëse pas pushtimit të Kostandinopojës më 1453, Mehmeti i Dytë dha urdhër që tre ditë e tre netë ushtarët dhe ushtria e tij të hakmerreshin me Kostandinopojën, kur erdhi koha që, 10 vjet pas vdekjes së Skënderbeut, ai arriti ta pushtonte Arbërinë, urdhëri dhe betimi i tij ishte që Kombi Shqiptar të shfarrosej, të rrafshohej në gjithçka, në ekonomi e kulturë, në legjenda dhe gjuhë, asgjë të mos ekzistonte, që në këtë truall të mos lindnin më njerëz të racës shqiptare, të mos lindnin më Skënderbej... Por nuk ia arriti. Arbëria qëndroi dhe mbijetoi. Edhe populli, edhe kultura, edhe legjendat, edhe gjuha, edhe kështjellat.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Sot ato po rrezatojnë edhe për brezat e rinj, edhe për popujt e botës. Ndonëse të shkatërruara në shekuj luftërash, kështjellat shqiptare janë sot simbole, janë tërheqëse për këdo, edhe për brezin e sotëm të shqiptarëve, edhe për brezat e të huajve që mbeten të mahnitur përpara historisë dhe madhështisë së tyre të dikurshme... Shqiptarët po i ringjallin, po i rigjallërojnë, po u japin jetë... Ata shkojnë në Baba Tomor, si dikur grekët e lashtë në Olimp. Festat pagane janë gjallëruar si dikur: Dita e Verës, Dita e rrushit...Në qytetet e lashtë po luhen pjesë tatrale, zhvillohen koncerte artistike dhe muzikore, çelen eskpozita, zhvillohen parada veshjesh, konkurse bukurie... Pasuritë kulturore nuk gjenden vetëm në libra, ato gjenden te muret e kështjellave, te çdo gur i tyre, te skenat teatrale, tek mozaikët dhe pikturat murale, te gdhendjet në gurë e drurë dhe vizatimet në shpella... Kurse toponimet? Ato janë me mijëra. Dhe, pikërisht, me “Bunarin”, Fatmir Terziu na nxit, na vë në mendime dhe na ofron me këto vlera të jashtëzakonshme që historiografia jonë duhet t`i trajtojë, t`i pasqyrojë, por dhe t`i pasurojë më tej duke u dhënë fytyrën dhe pamjen e dikurshme, forcën dhe rrezatimin që kanë pasur dhe kanë pasqyruar. Për fat të keq kemi ende shumë boshllëk të pazbuluar, të pa kërkuar, të pa ndricuar. Kemi “boshllëk” që duhet ta plotësojmë. Dikur, Pisistrati (tiran i Athinës) vuri një brezë të tërë shkrimtarësh që sistemuan Iliadën dhe Odisenë. E lehtë s`ishte, por edhe e pamundur jo, përderisa ata me ato mjete të atyre kohëve e rikrijuan Iliadën dhe Odisenë. Ne duhet të nxjerrim nga rrënoja dhe të sistemojmë dhjetëra e qindra legjenda, fjalë të urta popullore, të kërkojmë dokumente të tjera të vjetra të shqipes së shkruar, të zbulojmë të tjerë vendbanime dhe qytete të lashtë, të pasurojmë më tej këta që janë zbuluar. “Grinden” mes tyre historianët grekë dhe shtatë qytete greke për origjinën dhe vendlindjen e Homerit; “Grindemi” mes vetes ne shqiptarët për vendlindjen e Skënderbeut, heroit tonë kombetar. Kjo grindje është e bukur, sepse të mirën dhe të mirin të gjithë e duam. Nuk është gjë e keqe pse grindemi, por në këtë grindje të arrijmë të hedhim më shumë dritë, të zbulojmë më shumë, edhe për Gjergjin tonë, edhe për shumë e shumë detyrime të tjera që i kemi historisë dhe kulturës sonë kombëtare. Për këtë, mendjet krijuese e projektuese si kjo e Fatmir Terziut na ndihmojnë, na nxitin, na e ndriçojnë fushë pamjen... <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Nëse atë nam të keq politik të politikanëve tanë do të zëvendësonim dot me namin e mirë të historisë dhe të kulturës sonë kombëtare, atëherë Shqipëria do të ishte ndër vendet më të përzgjedhur të botës për t`u vizituar. Sepse gjithnjë ka qenë mes më të fuqishmëve dhe ka mbijetuar trimërisht, madje shpesh, më në lashtësi, ka qenë një prej tyre. Ka qenë dhe është midis grekëve, romakëve, maqedonëve, ka qenë rrugë kalimi për udhëtarë nga e gjithë bota, ka qenë vend ku janë kryqëzuar rrugët e historisë, të betejave dhe të luftërave. Nga Jugu në Veri dhe nga Lindja në Perëndim të trojeve shqiptare gjen gjurmë të historive dhe njerëzve të jashtëzakonshëm. Por, bota, ka ende pak njohuri për historinë shqiptare, për kalatë: Rozafën, Krujën, Kaninën, Amantien, Lisin, Petrelën, Prezën, kalanë e Ali Pashës, Beratit, Gjirokastrës, Elbasanit, Tepelenës...</span><span lang="SQ" style="color: #363635; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"></span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Për qytetet e lashtë: Apolon, Butrint, Orikum, Bylys, Dyrrah, Scodër, Gajtan, Antipatrea, Antigone.... Por dhe sa heronj, objekte, qytete të nëndheshme, sa pasuri kulturore, arkeologjike, etnografike, folklorike etj.,janë të mbuluara nga balta e harresës dhe e pushtimeve? Ato janë me dhjetëra, me qindra, me mijëra. Duke u marrë ashtu siç duhet me to, ne do të ishim ndër vendet më të pasura të dheut, do të ishim vend peligrinazhesh, do të vizitoheshim nga miliona turistë, ashtu siç ndodh në Greqinë fqinje, ashtu sic ndodh në Romën përballë, ashtu siç ndodh në Stambollin aziatik dhe evropian. Sa herë shkojmë e vizitojmë këto shtete, ne shohim edhe shembëlltyrën tonë! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<b><i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Jeta nuk ka filluar kur kemi lindur ne<span style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial;"><o:p></o:p></span></span></i></b></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Libri “Bunari” është një kambanë, një thirrje për shkencat historike, arkeologjike, etnografike etj., që të zbulojnë atë që është mbuluar padrejtësisht nga hiri i kohës, që është mbuluar dhunshëm për të tjetërsuar historinë dhe identitetin e një populli të lashtë. Dhe </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çelësin e kemi në duar, mjafton ta vëmë në lëvizje, gjithçka e kërkuar gjendet te populli, te gjurmët e tij, gjendet te gojëdhënat, te toponimet, te këngët dhe folklori, te pasuria e madhe shpirtërore e popullit, burrat dhe gratë, e veçanërisht te gratë, sepse janë ato që u mësojnë fëmijëve që në djep gjuhën shqipe, me fjalë, me përkëdhelje, me këngët e djepit që në thelb janë pjesë legjendash, rrëfimesh historike të trashëguara ndër breza njerëzish. Gratë, përgjithësisht qëndronin në vend, burrat shkojnë në kurbet, shkonin atëherë, shkojnë dhe sot. Ata shkonin në luftime dhe s`ktheheshin, kurse gratë ishin aty, në atdhe, rrisnin fëmijët, mbanin vazhdimin e jetës ilire-arbërore-shqiptare në tokën mëmë. Me pak fjalë, me disa batuta, me disa shprehje e fjalë të urta, apo me fare pak vargje, ky popull rrëfen histori dhe kulturë disa qindra vjeçare. E tillë është kënga “Mbeçë more shokë”, një këngë nizamësh e kënduar nga këngëtari i shquar Demir Zyko nga fshati Gjerbës i Skraparit. Një këngë me vetëm 12 vargje, por me një përmbajtje të thellë unike, një këngë nga më të bukurat e këngëve të nizamëve. Teksti i saj përbëhet nga fjalët e një ushtari që po jep shpirt diku në rërat arabike, pranë Urës së Qabesë dhe që shpreh dëshirën për t`i çuar falë me shëndet nënës së tij që e pret atje larg, teksa i jep porosi që ta shesë kaun e zi, që të mbajë familjen, pasi ai nuk do të jetë më në gjendje t`i ndihmojë ekonomikisht: <i>Mbe</i>ç<i>, more shokë, mbe</i>ç<i>ë/Përtej Urës së Qabesë/Falë me shëndet nënësë,/Kaun e zi le ta shesë.</i>Më tej poeti popullor shpreh dhembjen e thellë dhe fjalët e birit për nënën, e cila po e pret t`i gëzohet, ta martojë dhe të trashëgojë jetën, por, djali:<i>Në pyestë nëna për mua</i>/<i>I thoni që u martua/Në pyestë se ç`grua mori/Tre plumba te kraharori.</i>Në këngë flitet për vdekjen por vdekja nuk përmendet:<i>Në pyestë se ç`kalë hypi/Atje tek hypën meiti/Në pyestë se ç`krushq i vanë/Sorrat e korbat e hanë.</i>Teksa shkrimtari ynëIsmail Kadare me të drejtë thotë: “Në qoftë se ndonjë ditë popujt që kanë vuajtur dikur nën sundimin otoman, do të binin në marrëveshje për të ngritur një monument të përbashkët në kujtim të miliona bijve të tyre të vdekur gjatë shërbimit ushtarak në ushtrinë shumëkombëshe osmane, vështirë se mund të gjendet një tekst më universal për t`u gdhendur mbi këtë monument se kënga shqiptare e Urës së Qabesë.” <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kurse populli i Labërisë së Vlorës, nëpërmjet këngëtarit kallaratas Zeqo Hoxha, përcjellë këngën: </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“Ç`u këput një këmbë mali”, e cila është njëherazi vajtim dhe mallkim kundër pushtuesve osmanë, që i kishin shkaktuar aq të zeza popullit: <i>Ç`u këput një këmbë mali,/O Stamboll, të djegtë zjarri./Djemtë tanë, hajmedet,/djepi that` e vatra shkretë.”<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Fatmiri studion dhe kërkon, në arkivat britanike, dhe, atje, ai është një fill i artë e i rëndësishëm i Ariadnës, sepse edhe atje mund të gjenden gjurmë të kulturës dhe të historisë sonë. Ishte arkeologu i madh, anglezi Evans, që erdhi e kërkoi në veri të Shqipërisë dhe kreu zbulime arkeologjike dhe më pas ai zbuloi Kretën. Ishte Eduart Liri, që fiksoi bukuritë dhe lashtësitë e kështjellave, portretet dhe veshjet kombëtare shqiptare me penelin tij; ishte Bajroni që u frymëzua aq shumë sa tek “Cajlld Haroldi” vargjet më të bukur, me siguri janë ato për shqiptarët dhe Shqipërinë, por besoj edhe kostumi më i bukur popullor që ai ka veshur, është ai shqiptar; ishte Edit Durham, që eksploroi pasuritë shpirtërore dhe etnografike të popullit shqiptar, që zbuloi aq shumë veshje etnografike, aq shumë cilësi dhe virtyte shqiptare, ishte ajo që vuri në dukje se <strong><i><span style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial;">“Kudo në Rumeli njerëzit përgjigjen: jam ortodoks apo katolik, ndërsa në Shqipëri edhe bariu më i thjesht me krenari thotë: unë jam shqiptar…” </span></i></strong>Shqiptar, më shumë se një fe, më shumë se një besim, një komb i shkëlqyer.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<b><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i>“Bunari” një kanistër me bukuri vlerash artistike<o:p></o:p></i></span></b></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Gjithnjë kam menduar se është i suksesshëm ai shkrimtar që njeh me themel objektin dhe subjektin për të cilët shkruan e, si rrjedhojë bëhet bindës dhe tërheqës për lexuesin, e bënë atë të ndjejë kënaqësinë e rrëfimit, e emocionon dhe e mban fort të lidhur pas faqeve të librit, ndërkohë që i sjellë si pa kuptuar dije dhe informacione të dobishme që e bëjnë të krahasojë përvojat e veta, teksa entuziazmohet kur ndjen forcës e krijuesit origjinal që di të bëjë art të vërtetë, ashtu si</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ç,Fatmir Terziu, penën e hollë e rrëshqet butësisht dhe lirshëm, herë e lakon si një balerinë reshtave dhe paragrafeve, herë ngre me të buçimën dhe jehonën e zhurmave të luftës, trokun e kuajve, vringëllimat e shpatave, gjëmimin e topave, krisjen e mureve, thirrmat dhe sokollimat e luftëtarëve që përleshen për jetë a vdekje.... Te “Bunari” ndjen deri dhe erërat dhe flladet që fryjnë, vërshimin dhe përleshjen e reve në qiell, shkrepëtimat e rrufeve, ngrohtësinë e rezeve të diellit, rrjedhjen e lumit dhe të përrenjve, zërat e njerëzve, të moshuar dhe të rinj; ndjen gurët e mullirit të blojes, këngët e vajzave, të qeshurat, të qarat, lodrat e fëmijëve, blegërimat dhe këmborët e bagëtive. Janë tërheqëse dhe realiste përshkrimet që autori i bënë dy Dibrave, duke veçuar karaktersitikat e tyre, përshkrimi i relievit, i luginave, maleve, kodrave, përshkrimet e skenave plot kolor të jetës me të gjitha shfaqjet që nga lindja e deri në vdekje. Ai e tërheq mjeshtërisht lexuesin drejt përmbajtjeve të rrëfenjave, legjendave, episodeve dhe ndodhive të çuditshme; portretizon tipa dhe karaktere origjinalë, përshkruan me delikatesë dhe ndjeshmëri bukurinë femërore, siçështë përshembull përshkrimi plotë hijeshi dhe delikatesë i vajzës 15 vjeçare Ançës me <i>“fustan basmaje të qepur andej nga matanë majave të larta. Nuk dihej se ku, por ishte i qendisur bukur. Lule i tëri në kraharor. Ançes pesëmbëdhjetëvjeçare i shkonte shumë. Aq shumë sa edhe më laiku i ngulte sytë tek ajo vajzë. Gjoksdalë. E bukur nga tërë konstrukti. Këmbëgjatë, belhollë, flokëmjaltë, syqiell, bojaneshë e tëra. Eh, si ishte ajo.” </i>Lexuesi entuziazmohet dhe emocionohet nga bukuria dhe përshkrimet realiste e idilike aty te “Bunari” dhe vargjet zjarr të djaloshit të dashuruar: <i>“Dil moj cucë te bunari,/ se për ty m'ka marr malli,/ malli yt o nuk po më hiqet,/ zemra ime flak po m’digjet./</i><i>Hajde cucë hajde bre,/ faqet kuq si molla i ke,/ faqe kuqe sytë e zi,/ mos më le moj në vetmi</i>./ faqe kuqe sytë e zi,/ <i>mos më le moj në vetmi...</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ijep vlerë origjinale librit përdorimi me vend i toponimeve dhe i emrave të mjediseve të zonës, emra që krijojnë efekt te lexuesi, bëjnë përshtypje dhe e bëjnë atë të përqendrojë më shumë vëmendjen: “Lugina e Prerë me Shpatë”, “Karrigja e Skënderbeut”, “Arra Budallaqe”, “Shtegu i dhive”, “Shkëmbi i Xhemos”, “Tre Lisat e Damllosur”..., ndërkohë që lexuesit i lind kureshtja për të ditur më shumë rreth tyre, teksa autori me bukuri dhe elegancë ia plotëson shpejt këtë dëshirë duke shpjeguar përmbajtjet e tyre.<i><o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Frymëzimi dhe logjika artistike e ka </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çuar shkrimtarin edhe tek traditat popullore, te respektimi i tyre në doket dhe zakonet e jetës familjare dhe shoqërore, respekti dhe nderimi i mikut, folklori dhe veshja, mënyrat e ushqyerjes dhe e gatimit e deri dhe te përdorimi i bimëve medicinale me efekte pozitive mjekësore, i hithrave, qershive, rrushit... me aq shumë vlerë për popullësinë e zonës, por dhe për të rritur rezistencën e ushtrisë së Skënderbeut. I tillë ishte dhe përdorimi i bulgurit dhe receta e gatimit, e cila u mor dhe u përdor gjerësisht edhe nga vet Sulltani si një ushqim bazë për ushtrinë e tij gjigande. Teksa respektojmë këto vlera dhe prurje, sa artistike aq edhe shkencore, që shkrimtari përcjellë te lexuesi, sjellim ndërmend faktin mbase unikal ku një bimë mjekësore shqiptare ka emër mbreti: është bima me fuqi çudibërëse, që mban emrin botanik <i>“Gentiana lutea”,</i>bima e mbretit ilir Genti me aromë nga Malësia e Shqipërisë? <span style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial;">Ilirët ishin të parët që e përdorën këtë bimë për të ulur temperaturën dhe për të shëruar sëmundje të zemrës, ajo është e lakmuar dhe kërkohet edhe sot me emrin <i>Gentiana</i>në tregjet botërore. </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Sa më shumë e lexon librin, aq më shumë nxitesh të njohësh lashtësinë dhe historinë e popullit tonë, por po aq herë të shkon mendja te shumë e shumë gjëra që përqasen, që harmonizohen dhe të ngacmojnë mendimin të shprehesh, të thuash edhe ti di</span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çka si lexues.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<b><i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Sot e gjithë bota është një libër i hapur <o:p></o:p></span></i></b></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Sot e gjithë bota është shndërruar në një libër të hapur, ku mësohet </span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çdo gjë “sa hap e mbyllë sytë” e deri në detaje. E kemi këtë mundësi më shumë se në dekadat dhe shekujt e mëparshëm, për t`ia prezantuar tërë botës Kombin dhe Qytetërimin tonë të lashtë. Mendoj se, jo vetëm libri në fjalë, por edhe vet personaliteti i Fatmir Terziut, vet vepra e tij e gjerë dhe e shumanshme, e bënë mrekullisht këtë. Ta bëjmë edhe ne, të gjithë. Jeta, nuk ka filluar kur kemi lindur ne, por breza të tërë para nesh kanë punuar e kanë luftuar, janë përpjekur e kanë sakrifikuar për ta ndritur këtë vend dhe këtë Dhe`, për të shtruar rrugët për brezat e ardhshëm. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Të parët tanë kanë bërë për ne, atë që ne të gjithë bëjmë kur punojmë, sakrifikojmë dhe luftojmë aq shumë për fëmijët tanë, për të ardhmen e mbesave dhe të nipërve tanë, që ata të ndihen sa më mirë dhe krenarë me atdheun e tyre, të ecin të sigurtë në jetë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="border: none; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 3pt; padding: 0cm; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Faleminderit Fatmir Terziu për këtë vlerë artistike që na ke ofruar, për shërbimin e madh që i bënë historisë dhe kulturës sonë kombëtare edhe me këtë “Bunar’” që rrjedh uji të freskët e jetëdhënës. <o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-56154200030594312022019-09-08T09:13:00.000-07:002019-09-08T09:13:01.212-07:00“Balada e murimit në Urën e Artës” …vijim… <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“Balada e murimit në Urën e Artës”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">…vijim…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Nga Timo Mërkuri<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgu8lQOG2yfrWJtvSnEdxDgsy70oEeon5wZ5OY5K9yH_-hNLOZBApbXUSN40NrOtEGz4I7DY6Yy_eG3KDIal4lFiKNVe634CdQGPOrNz0W8rT0nQSWn0r-O_CEnwXIbKnTQekbA795-AWY/s1600/ura.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="322" data-original-width="468" height="220" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgu8lQOG2yfrWJtvSnEdxDgsy70oEeon5wZ5OY5K9yH_-hNLOZBApbXUSN40NrOtEGz4I7DY6Yy_eG3KDIal4lFiKNVe634CdQGPOrNz0W8rT0nQSWn0r-O_CEnwXIbKnTQekbA795-AWY/s320/ura.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">Në një krahasim mes variantit grek dhe variantit shqiptar</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[1]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">të kësaj balade, konstatojmë nivele të ndryshme të pasqyrimit dhe trajtimit të elementëve të saj thelbësorë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> a)- Te variant shqiptar ndërtimi i urës bëhet nga tre vëllezër…<i>Tre vëllezer kaha Lluri: /ki Panua, ki Mihal Guri,/Kiçua i vogël si nuri…</i> gjë që flet për një kohë të herëshme, kur nuk ishin krijuar institucionet dhe organizmat shoqërore dhe njeriu e bazonte jetën te familja. Madje këta vëllezër identifikohen që janë …<i>kaha Lluri</i>…, fshat afër Artës. Ndryshe nga kjo, në variantin grek ndërtimi i urës bëhet nga…<i>Dyzet e pesë ustallarë dhe gjashtëdhjetë çirakë</i>… gjë që flet për një sistem të organizuar shoqëror. Një kryemjeshtër që drejton dyzetë e pesë ustallarë dhe gjashtëdhjetë çirakë është një organizim shoqëror më i lartë nga familja. Kemi të bëjmë me një bashkim profesionistësh në një njësi të organizuar, gjë që është karakteristikë e mesjetës. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Pra, balada në variantin shqip cilëson një periudhë më të herëshme kohore të ndërtimit të urës në rraport me kohën që cilëson variant grek. Mbi bazën e kësaj konkludohet në mënyrë empirike, që edhe datlindja e variantit shqiptar është më e herëshme se datlindja e variantit grek. …Por ka edhe një këndvështrim tjetër, më të thelluar<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> </span><span lang="EN-US"> a.1)-Balada “Ura e Artës” e lindur dhe e kënduar në të dy anët e kufirit të dy kombeve, është në fakt një “urë” shpirtërore që të dy popujt kanë ndërtuar mbi “lumin” e ndasive mes tyre, duke synuar një kontakt dhe shkëmbim idesh e kulturash si dhe një bashkpunim mes tyre ndaj armiqve të përbashkët si dhe progresit eko-social. E parë në thellësinë botkuptimore dhe historike, këto dy balada nuk janë kopjim i njëra tjetrës, pavarësisht elementëve të njëjtë që ato bartin. Egzistenca e kësaj balade në shumë popuj të ndryshëm, madje dhe pa kontakte kufitare midis tyre, si dhe në shumë variante, e mbështet këtë tezë. Kjo baladë duhet parë si qëllim i njëjtë i ndërtimit të një “ure” shpirtërore nga të dy kombet, secili në “bregun” e tij. Dallimet duhen parë si ndryshime të elementëve ndërtimorë, psh njeri punon me matërial guri gëlqeror dhe tjetri me material guri graniti. Por ama të dy kanë idenë e ndërtimit të të njëjtës urë për komunikim, shkëmbim e bashkëpunim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Krahasimet për hershmërinë dhe përparësinë duhet parë nga një këndvështrim më i thelluar. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Jashtë çdo dyshimi, themi që të dyja variantet, varianti grek dhe ai shqiptar, nuk kanë lindur në periudhën e ndërtimit të urës së Artës në vitet 1602-1613 për arsyen e thjeshtë se, në këtë periudhë, jo vetëm që nuk praktikohej flijimi, por ishin krijuar edhe strukturat shtetërore dhe administrative. Vërtet që këto struktura ishin ndërtuar nga pushtuesi, por ishin ndërtuar prej tij pasi kishte shpërbërë strukturat shtetërore dhe administrative të vendasve, ose i kishte kthyer ato në shërbimin e tij. Gjithsesi pushtuesit nuk i interesonte, që nën autoritetin e tij, të kryheshin rite pagane nga vendasit si psh flijime (murosje), rite të cilat mbartnin një domethënie të dyshimtë për atë si pushtues. Gjithashtu shoqëria greke dhe shqiptare kishte ecur në rrugën e civilizimit dhe ndodheshin shumë larg epokave të flijimeve të njerëzve. Flijimi ishte praktikë e epokave shumë të herëshme të jetës së tyre. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Duke studiuar elementët e baladës shqiptare (motërzimi çam), konstatojmë mungesën <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">absolute të babait si personazh apo si autoritet, madje edhe si kujtim</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[2]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">, pra nuk cilësohet periudha e patriarkati si periudhë e cilësuar për zhvillimin e ngjarjeve. Drejtimi i shtëpisë nga nëna, mënyrë e urdhërimit të saj mbi nuset e djemve cilëson fundin e periudhës së matriarkatit. Po ashtu mungesa e autoritetit të nënës mbi djemtë dhe sidomos murimi i nuses së vogël, cilëson përfundimin e periudhës së matriarkatit dhe fillimin e periudhës së patriarkatit. Është pikerisht kjo periudhë që solli lindjen e fenomenit të “besës” te shqiptarët. Interesant është fakti se kjo <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">periudhë ka “prodhimtari të lartë “baladash. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Mungesa e institucioneve në baladë na flet për organizimin e jetës në familjare dhe kjo e fundit na dëshmon shkëputjen nga jeta nomade, duke na cilësuar indirekt periudhën e lindjes së <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">baladës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Pra elementët e baladës cilësojnë epokën e fundit të matriarkatit dhe fillimit të patriarkatit. Balada realisht mund të ketë lindur për urën e herëshme të Artës, për atë që ndërtoi Pirrua i Epirit në Artë ose edhe për ndonjë urë tjetër më të herëshme. Edhe po qe se balada ka lindur në kohën e Urës së Artës së ndërtuar nga Pirro i Epirit, elementët paganë të baladës janë thirur nga hershmëria e jetës epirotase dhe jo nga aktualiteti. Hipotezoj se balada (ose elementët e saj) ka/në datlindje një kohe para Pirros së Epirit, jo vetëm për mungesën e strukturave shtetërore në baladë, struktura që në federatën Epirote Pirrua i kishte tepër të konsoliduara, edhe për një faktor tjetër. Pikërisht për vendin dhe pozitën e gruas në shtetin federative të Epirit, vend dhe pozitë që ishin tepër të avancuara në rraport me pozitën dhe vendin e grave te kjo baladë. Studiuesi Pier Kaban ka nënviuar</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[3]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">se…<i>sipas mbishkrimeve të Butrintit e Dodonës gruaja (epirote) gëzonte një pozitë të ndryshme nga ajo e gruas athinjote ….Gruaja (epiropte) vepronte pa tutor dhe vendoste vetë për pronën e saj…ajo mund të ushtronte rolin e kryetarit të familjes...<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Në kushtet e një pozite të tillë të gruas epirote (ilire dhe greke) në shoqëri, do ishte shumë e vështirë të mendohej flijimi i saj, për çfardo arsye. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Theksuam më sipër se kjo baladë ka një datlindje shumë të herëshme, madje edhe para<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> epirote</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[4]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">. Në kohët e mëpasme, për arsye që sot nuk i analizojmë dot, kjo baladë ka rënë në <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">“gjumë” dhe u rizgjua në kohën e ndërtimit të Urës së Artës të viteve 1602-1612.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Mendoj se edhe zgjimi i kësaj balade në një epokë robërie turke, ka patur synim të rizgjojë te shqiptarët kujtimin e epokave të mëparëshme, të cilat lindën e ritën virtute si “besa”, për tu frymëzuar për një luftë çlirimtare. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Pikërisht në atë kohë robërie me ëndra lirie, balada e rizgjuar filloi të bëlbëzojë (flasë) shqip e greqisht. Ndoshta duhet të kujtojmë se banorët e të dy anëve të lumit të Artës i flisnin të dy gjuhët lehtësisht. Duke qënë se shqiptarët i kishin të gjalla dhe i praktikonin ende në jetën e tyre fenomenet dhe konceptet thelbësore të baladës si besën, kodin zakonor të familjes, rolin dhe pozitën e gruas në familje etj., madje këto i kishin pothuajse në formatin e periudhës menjëherë pas lindjes së baladës, kjo e fundit u rizgjua bashkë me këto elementë ose i rithiri në skenën e baladës përsëri, duke i dhënë asaj atë kolorit që admiro jmë sot. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Ndërkohë shoqëria greke kishte kaluar nëpër një periudhë të hovëshme civilizimi dhe më pas ishte traumatizuar për shumë shkaqe e faktorë historikë. Kështu që shumë element arkaikë të jetës së saj të herëshme ishin shuar dhe haruar dhe ato që kujtoheshin, kryesisht nga leximet e autorëve antikë, nuk thirreshin për t’u aktivizuar në jetën aktuale greke por soditeshin si kurio-zitete të së kaluarës. Prandaj nuk i gjejmë disa element arkaikë te varianti grek, por përkundrazi gjejmë element “modern” (për epokën e baladës) që na “vrasin” syrin e veshin gjatë leximit a dëgjimit të baladës. Psh, shoqëria greke nuk funksionontë në bazë të kodeve zakonore arkaike. Madje as kodet zakonore të qytet-shteteve të saj të famëshme, që i treguan rrugën e civilizimit edhe Europës, nuk u thirën në rizgjimin e kësaj balade. Ajo kishte ndërtuar struktura të reja shtetërore dhe funksiononte në bazë të ligjeve civile, të shkruara. Ajo kishte përjetuar koalicione ushtarake të qytet-shteteve, ngritjen dhe rrëzimin e mbretërive, ndërtimet madhështore, madje edhe për kohën moderne dhe nuk mund të ngelej te ndërtimet që bënin …tre vëllezër. Po kështu “besën” psh e gjejmë vetëm te varianti çam, pasi shoqëria greke nuk funksiononte me …”besë burrash”…pasi e kishte tejkaluar atë fazë të zhvillimit shoqëror që e lindi këtë “fenomen ” te fqinjët shqiptarë... <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Prandaj, më saktë do ishte të thoshnim se variant shqiptar i kësaj balade është më arkaik si <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">strukturë, si psikologji madje edhe si jetë, dhe për pasojë ka më shumë kolorit historik dhe <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">cilëson një kohë më të herëshme historike.. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Gjithsesi kjo baladë, që është në dy gjuhë të dy kombeve fqinjë, synonte bashkim, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">shkëmbim dhe bashkëpunim dhe kjo ide e saj duhet cilësuar edhe sot. Stolitë artistike që dikush <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">ka humbur nëpër kohë, nuk e kanë ndryshuar qëllimin e tyre.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> b)-Te variant grek lind pyetja e thjeshtë se cili është mesazhi që mbart kjo baladë, çfarë kumti sjell, çfarë nevojë e kohës e lindi dhe e nisi drejt epokës sonë. Po të justifikohemi për dhimbjen e kryemjeshtrit për murrosjen e gruas së tij, gratë kanë qënë objekt flijimi qysh në fillimet e patriarkatit, pa përmëndur epokën e primitivitetit. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Ndërsa te variant shqiptar bie në sy një element rreth të cilit vërtitet gjithë subjekti, element që e cilëson plaku që tregoi sekretin e urës… <i>Në kloft’ se plakun dëgjoni,/nuseve mos u rrëftoni, /t’a bëni me besa-besë…</i> dhe më tejë balada jep portretin e të tre vëllezërve… <i>/Kiçua i vogël ish me besë,/Panua e Mihua të pabesë….</i> portret i cili indirekt na pregatit për gjëmën që vjen. Dhe gjëma nuk është gjë tjetër veçse…<i>.pabesia</i>…. Flijimi i gruas së re është pasojë e pabesisë së dy vëllezërve të mëdhenj ndaj vëllait më të vogël, bashkëshortit të gruas së flijuar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Pikërisht elementi “besë”, që është gjithashtu një pasaportë identiteti kombëtar shqiptar, është shtylla vertebrore e baladës. Dhe besa gjëndet vetëm te varianti shqiptar, sepse është vetëm fenomen shqiptar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> c)-Te variant shqiptar flijohet nusja e vogël, nusja e vëllait më të vogël ndër tre vëllezërit, ndërsa në variantin grek flijohet gruaja e kryemjeshtrit (protomastora). Po pse pikërisht nusja e vëllait më të vogël? Arsyeja është shumë e thjeshtë, dhimbja për nusen e re është më e madhe te vëllai i vogël dhe kjo dhimbje bëhet therrëse kur ai mer vesh që vëllezërit e kanë tradhëtuar. Ky vëlla që e provoi dhimbjen është i denjë t’i prijë familjes nëpër kohë dhe akte dhimbjesh. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Po të shohim përrallat dhe legjendat shqiptare, në të gjitha ato, është vëllai më i vogël njeriu më i drejtë, më naive, më i sinqeri, më i miri, më humani por edhe më vizionari dhe më trimi e nismëtari. Mjafton të kujtojmë baladën e Kostandinit, ku Kostandini është më i vogli ndër nëntë vëllezërit. Përgjithësisht shumë popuj e kanë fenomenin e pozitivitetit të vëllait më të vogël, por shqiptarët e kanë si domosdoshmëri, e kanë ligj të pashkruar në balada e përralla. Kjo në pamje të parë të krijon idenë e ndonjë teze teorike të “frymës së vegjëlisë” soc- realiste. Por duke patur parasysh se balada është krijim i epokave “pa teza teorike”, vetvetiu përjashtohet ky mendim. Realisht, ky fakt ka të bëjë thjeshtë me traditën shqiptare. Në shumë vende të zhvilluara, fëmijët ndahen nga prindërit porsa arijnë një moshë të caktuar dhe krijojnë jetën e tyre të pavarur, ndërsa te shqiptarët, ndarja e fëmijëve meshkuj më të mëdhenj bëhet, jo vetëm pasi krijojnë familjen e tyre te shtëpia e prindërve, arijnë aty një nivel të caktuar ekonomik si dhe pasi vëllai pasardhës të jetë martuar. Gjithsesi, në asnjë rast vëllai i vogël, vëllai i fundit, nuk ndahet nga prindërit, pavarësisht nivelit ekonomik të krijuar dhe faktit që është martuar apo jo. Ai quhet djali i pleqërisë, ai mban deri në fund të jetës prindërit pleq. Prandaj ai shikohet si shpresa e prindërve, shikohet si e ardhmja e sigurtë e tyre, si pleqëri e garantuar. Prandaj portreti i tij paraqitet gjithmon me idealizëm. Është besimi i prindërve te fëmija i tyre i pleqërimit që i jep ngjyra idealizmi këtij portreti. Të mos harojmë edhe faktin se djali më i vogël gjithmon lind kur prindërit janë në një moshë më të rritur, pikërisht atëherë kur e kuptojnë se çdo të thotë të keshë një djalë që do t’i pleqërojë. Instiktivisht këtë djalë e mbulojnë qysh në fillim me përkëdhelje e dashuri tepër të dukëshme, madje duke xhelozuar shpesh edhe vëllezërit e tjerë më të mëdhenj, të cilët nuk i kanë patur me kaqë tepri përkëdheljet. Prindërit kujdesen që fëmija të rritet shpejt e të bëhet i zoti i vetes, prandaj përvojën e tyre jetësore e profesionale ja trasmetojnë edhe në formë këshille gojore, në një kohë që djemve më të rritur jua trasmentonte në formë përvoje praktike. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Privilegjimi i djalit më të vogël erdhi gjer në kohët moderne në traditën e familjeve patriarkale që të dërgonin nëpër shkolla gjithmon djalin më të vogël për t’u arsimuar e specializuar. Kjo e riti edhe figurën e vëllait më të vogël, si një njeri më i ditur dhe më vizionar, jo vetëm për veten e tij, por për gjithë familjen, fisin, krahinën e vendin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Ndërtimi i urave, sidomos të urave në kufijtë e popujve dhe shteteve ( më von), realisht ka qënë nevojë jetike e tyre për t’u lidhur me tjetrin, për të shkëmbyer me njeri tjetrin jo vetëm produkte por edhe ide e kulturë, prej të cilëve të krijonin një jetë më të mirë dhe të ecnin përpara, duke mësuar dhe marë nga njeri tjetri etj. Kujtojmë se kjo bëhej gjithmon duke dhënë diçka nga tradita e vetë e mëparëshme, e nga kodet e veta zakonore, duke hequr nga vetja një normë a një stil jetese, një mënyrë mendimi e veprimi, për t’i hapur vend në jetë normës a stilit të ri, mënyrës së re të mendimit a veprimit. Kjo gjithnjë bëhej me dhimbje. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Te shumë popuj kjo bëhej me dekrete mbretërore a më futjen e të resë në jetën e shtresave të larta dhe drejtuese, prej nga zbriste në jetën e popullit të thjeshtë. Në këtë mënyrë, dhe sakrifica e heqjes dorë nga norma, stili a mënyra e mendimit dhe veprimit dhe zvëndësimi i tyre me të renë, lindte si detyrë dhe sakrificë e shtresave të larta. Prandaj te disa popuj, në baladat dhe përrallat e tyrë, sakrifica bëhet nga vëllai i madh apo nga mbreti a fisniku.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Te shqiptarët ndryshimi gjithmon ka qënë mendim, nismë dhe veprim, për pasojë edhe sakrificë e “fëmijëve të vegjël”, të arsimuar apo jo, pavarësisht se nga cila shtresë e popullsisë e kishin origjinën. Prandaj edhe në përralla dhe balada personazhi pozitiv, vizionari, nismëtari, guximtari është gjiithmon vëllai i vogël, ndërsa negativi, penguesi, ngatërestari është gjithmon vëllai i madh. Vëllai i madh përfaqson të djeshmen, të kaluarën, normat kanunore të ngurta dhe mënyrën e jetesës arkaike, ndërsa vëllai i vogël gjithmon përfaqson të ardhmen në progres.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ç)- Te variant grek muroset gruaja e kryemjeshtrit (protomastoras), sipas fjalëve që u tha <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">një “zog” puntorëve dhe kryemjeshtrit. “<i>Po nuk murrosët një njeri, ura nuk qëndron, /Dhe mos murrosni ndonjë jetim , të huaj, a kalimtar, /Por vetëm gruan e bukur të kryemjeshtërit</i>… Më së shumti kjo ngjason me një kurth konkurentësh, ziliqarësh apo vartësish që komplotojnë një hakmarje ndaj kryemjeshtërit, se sa me një kumt ardhur për së larti, nga zoti a nga fati. Kjo ngjason edhe si një plan i studiuar deri në detaje i konkurentëve të kryemjeshtrit, për ta dëmtuar atë moralisht, me qëllim që t’i zënë vendin e punës për përfitime apo për lavdi. Nënkuptohet fenomeni i luftës për karierë, lavdi e përfitime nga posti</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[5]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">, kur shpesh fitonte jo aftësia profesionale por dinakëria.</span><i><span lang="EN-US"></span></i><span lang="EN-US">Me sa duket, shoqëria greke e pranoi flijimin e gruas, por e ka quajtur të tepëruar flijimin e nuses së re me fëmijë në gji, ndaj e ka zvëndësuar atë me gruan e kryemjeshtrit, duke aktualizuar baladën me temën e konkurencës</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn6" name="_ftnref6" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[6]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">. Dhe zogu, i bërë dallëndyshe, ndërsa e paska sjellë të saktë kumtin, e dëgjon gabim porosinë e kryemjeshtrit për të shoqen, që të vonohej sa të mundtte më shumë… <i>Por dallëndyshja e dëgjoi gabim dhe ndryshe ja çoi lajmin…</i>.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> <i> </i>Pra, vdekja e gruas së kryemjeshtrit, te varianti grek është vendosur dhe pritet vetëm ekzekutimi i saj, i cili nuk vonon të kryhet. As mister, as emocion se kujt i bie shorti i zi i flijimit, vetëm një pritje për ekzekutimin e një dënimi, që dihet se do bëhet. Një skenë rrënqethëse krijon rapsodi te mashtrimi me një unazë, që gjasme i paska rrënë bashkëshortit nga dora në themele dhe që nusja nxiton ta gjejë, duke shfrytëzuar kështu mjeshtërisht në funksion të <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">kryerjes së ekzekutimit, dobësinë e njohur të femrave për simbolin e martesës dhe duke ngritur <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">në këtë mënyrë tensionin e dramës...<i><o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ç.1)-Është interesant fakti i sjellur në vajtimin e gruas së kryemjeshtërit në momentin e murosjes kur thotë se…“<i>/Tre motra ishim, dhe të tre fatëzeza. /Njëra ndërtoi Danubin, tjetra ndërtoi Eufratin, /Dhe unë më e vogla urën e Artës…</i>Po të kemi parasysh se Danubi është një lumë që buron nga “Pylli i zi” në Gjermani dhe përshkon dhjetë shtete</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn7" name="_ftnref7" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[7]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">europiane, ndërsa Eufrati është lumi më i gjatë i Azisë Jugperëndimore që shtrihet ndërmjet </span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #1d2129;">Turqisë, Sirisë dhe Irakut, të lind vetiu mendimi se kjo gjeografi lumenjsh, është në të vërtetë gjeografia e vendeve ku gjallon legjenda e murimit</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn8" name="_ftnref8" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #1d2129; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[8]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">. Dhe vërtet, në folklorin e këtyre vendeve njihen balada të flijimit, pavarësisht mënyrës së flijimit. Kjo e dhënë jipet së pari vetëm në variantin grek të baladës së murrimit në urë. Ndoshta ka të bëjë pikërisht me periudhën e hovit të madh të ndërtimit të urave në ballkan dhe në zonat e tjera të pushtuara nga turqit, hov ndërtimesh që e inicioi sulltan Sulejmani (i madhërishëm) që sundoi nga shtatori 1520 deri në 7 shtator 1566 dhe e vazhduan edhe sulltanët pasardhës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ç.2)- Letërsia greke ka një skenë madhështore të qëndrimit të femrës gjatë flijimit të saj për një motiv madhor, skenë të dhënë nga Euripidi te tragjedia “Ifigjenia në Aulidë”. Ushtria greke e grumbulluar në Aulidë ishte bllokuar në port, pasi deti ishte me furtunë dhe aniet nuk mund të nisnin lundrimin. Pas kumtit të falltarit Kalkant se duhej sakrifikuar Ifigjenia, e bija e Agamnemonit me qëllim që të zbutej zemërimi i Artemidës ndaj kryekomandantit të ushtrisë, i cili në një gjueti paskësh vrarë drenushën e dashur të perëndeshës, ftohet Ifigjenia në Aulidë me preteksin që të njihej me Akilin, me të cilin do martohej. Por në vend të altarit të martesës e çuan drejt altarit të flijimit dhe Agamnemoni, si kryekomandant i ushtrisë kishte fuqi të plota për luftën, por nuk kishte fuqi të kundërshtonte falltarin dhe shpëtonte të bijën nga vdekja.. Vetkuptohet që fillimisht vajza e gjorë nisi të vajtojë e të lutet, por kur i bëhet i ditur fakti që sakrifikimi i saj është kusht i perëndive për mbarëvajtjen e fushatës së drejtuar nga i ati, ajo jo vetëm që pranon të flijohet , por bind dhe prindërit që ta mirëprisnin dhe të krenoheshin me këtë flijim</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn9" name="_ftnref9" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[9]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ç.2.a)- Shkrimtarët antikë japin një tjetër version për flijimin e Ifigjenisë në Aulidë. Ushtria ishte mbledhur, por kryekomandanti nuk ishte zgjedhur. Pretendonte Agamnemoni por edhe Akili, Ajaksi dhe Odisea (Menelau ja dha votën e tij vëllait) ishin pretedentë. Po niseshin drejt një lufte, e cila do mirte shumë jetë djemsh e burrash. Këta djem dhe burra duhej t’i udhëhiqte nëpër beteja plot gjak e dhimbje një burrë që kishte provuar më parë një dhimbje të madhe dhe kishte triumfuar mbi ‘të. Për këtë arsye Agamnemoni korruptoi falltarin Kalkant, që të shpallte kumtin e rremë të flijimit të Ifigjenisë, për të shlyer fajin e (pakryer) të Agamnemonit, që (gjasme) paskësh vrarë drenushën e Artemidës si kusht për urtësimin e detit. Ifigjenia e mashtruar nga i ati erdhi në Aulidë dhe u ngjit në altarin e flijimit. Të gjithë e panë skenën e flijimit, ndonëse askush nuk e dalloi dot që u flijua një drenushë dhe jo vajza. As vetë Agamnemoni nuk e kuptoi. Ai e vuajti shpirtërisht flijimin e Ifigjenisë, por njëkohësisht fitoi vendin e kryekomandantit të ushtrisë më të madhe të të gjithë kohërave. Kostua që pagoi më von, pas kthimit nga Troja, është temë më vete.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ç.3)- Por ne e kishim fjalën te Ifigjenia dhe flijimi i saj në Aulidë. Me një përvojë të tillë pararendëse, balada në variantin grek duhej të paraqitej në një nivel shumë të lartë artistik dhe psikologjik. Por le ta shohim konkretisht realizimin në baladë. Në momentin e parë gruaja e kryemjeshtrit nis e mallëkon gjithë njerëzit… <i>Siç dridhet karafilli, ashtu të dridhet edhe ura, /Dhe si bien fletat e pemëve , kështu të bien kalimtarët</i>… Karafili dridhet nga era dhe gjethet e pemëve bien në mënyrën më të natyrëshme, atëherë ku qëndron misteri i mallëkimit të saj? Dhe ca më tejë ndryshimi i këtij mallëkimi për arsye se mund të zinte edhe vëllain e saj të vetëm, i cili mund të rastiste të kalonte mbi këtë urë është jo cilësor…“<i>Bijë, fjalët ndryshoi dhe mallkim tjetër jep, /Se ke vëlla të vetëm, mos rastis dhe ai kalon”/Dhe ajo fjalët ndryshoi dhe një tjetër mallkim jep: /“"Nëse malet e egra dridhen, të dridhet edhe ura,/ dhe po bien zogjtë e egër, dhe kalimtarët të bien,/se kam vëlla në mërgim, mos rastis dhe kalon ”. </i>Dallohet nëpër vargje psikologjia e një gruaje të shtresës së lartë, të rritur me gjithë të mirat materiale e me shërbëtorë në shtëpi.<i> </i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US"> </span></i><span lang="EN-US">Ndonëse i ndryshuar, mallëkimi ka dy pjesë, të zakonëshmen…<i>“Nëse malet e egra dridhen, <o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US">të dridhet edhe ura”…, </span></i><span lang="EN-US">sepse malet dridhen gjithmon nga tërmetët dhe urat gjithmon kanë <i><o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">dridhje të brendëshme. Dhe pjesa jo e zakonëshme, që mund të quhet opoturne që përbëhet nga vargjet …<i>dhe po bien zogjtë e egër, dhe kalimtarët të bien…</i>sepse zogjtë e egër nuk bien kollaj nga fluturimi. Pra ndonëse mallëkon, e rrrethon këtë mallëkim me pamundësi realizimi, <i>për hatër të vëllait të vetëm, se mund të rastisë të kalojë mbi urë dhe ta godasë mallëkimi</i>. Shumë larg Ifigjenisë në Aulidë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ç.4)- Por ështe larg edhe nga varianti shqiptar (çam). Tre vëllezërit çamë janë në ankth se <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">cila nuse do tu sjellë bukën. Vërtet që dy vëllezërit më të mëdhenj e shkelën besën, duke u treguar grave të tyre, por prapë ata e kishin ankthin sepse s’dihej qëndrimi i nënës</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn10" name="_ftnref10" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[10]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">, kë nuse do dërgonte ajo. Po sikur nëna të këmbngulte për ndonjë arsye të papritur, që bukën vëllezërve t’ua shpinte nusja e madhe ose nusja e mesme, atëherë shkelja e besës prej tyre paskësh qënë pabesi pa rezultat. Nuset e mëdha, të informuara nga bashkëshortët e tyre për vendimin e marrë, bënë çmos që të mos shkonin te ura, ndërsa nusja e vogël, me sinqeritet nëne të re, shpreh shqetësimin për fëmijën, shqetësim që ja fashitin kunatat dinakërisht.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> </span><i><span lang="EN-US"> </span></i><span lang="EN-US">Le të shohim momentin e fillimit të murrosjes së nuses së vogël..<i>./Nusa u thotë: «Pse, o burrë/ përsiper me hidhni gurë,/pa u bënë sumurë kurrë,/pa thertur as këmbë, as dorë,/pa thertur as këmbë, as kokë,/më vë të gjallë në botë?... - More burr’, a i ziu burrë,/po më bën direk në urë…</i>Një qëndrim dinjitoz dhe një qortim i zakonshëm për bashkëshortin , qortim që, siç do ta shohim në vijim ka lidhje me fatin e fëmijës. Asnjë mallëkim për kunetërit apo ndonjë tjetër. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Dhe “mallëkimi” i saj për urën është më tepër një informacion fin se sa mallëkim, pa asnjë <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">pasojë tek njerëzit, kalimtarë apo jo…<i>O moj urë, e zeza urë/ /të dridhesh si dridhem unë</i></span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn11" name="_ftnref11" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><i><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><b><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[11]</span></b></span></span></i></span></a><i><span lang="EN-US">, </span></i><span lang="EN-US">duke <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">u çfaqur në këtë mënyrë shumë më lart artistikisht se varianti grek. Në qoftë se te variant grek <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">dridhja e urës vjen si pasojë e dridhjes së maleve (lëvizje sizmike), te variant shqiptar dridhja e urës shkaktohet nga dridhjet e trupit të gruas në gulçet e fundit të jetës, nga agonia e saj. Pra kalon nga njeriu te ura, si një gulç, si një përpëlitje e urës e bartur nga gulçet dhe përpëlitjet e gruas. Kaqë shumë vuan gruaja, sa që vuajtja e saj i kalon urës së gurtë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> ç.5)- Në disa motërzime të kësaj balade lidhja e gruas me urën është deri në kufijtë e njësi- <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">mit me njera tjetrën. Një motërzim lab</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn12" name="_ftnref12" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[12]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">i kësaj balade fillon me vargjet…<i>Urë moj e zeza urë/Sa <o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US">vjet ke që flë pa burë…</span></i><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> d)- Vdekja e gruas në variantin shqiptar tingëllon më tepër si një hymn për jetën se sa si mort. Kjo për faktin se ajo sakrifikon veten në emër të mbajtjes së fjalës së dhënë (besës) nga i shoqi për tu murosur ajo grua që do t’u sillte ushqimin… </span><i><span lang="EN-US">kush t’e sjellë bukën nestër,/ne themeli ta mbëloni,..</span></i><span lang="EN-US">Ajo gjithashtu sakrifikon jetën për të ardhmen e djalit të saj, të cilin jua lë amanet burit dhe kunetërve …</span><i><span lang="EN-US">Burrë, do të them një fjalë : / jamanet të zinë djalë, /kutu nek do vihem <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US">unë, /do bijë një fik i bardhë, /kur të bijë kokrrën e parë, /t’ia ipni djalit t’e hajë… <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> d.1)- Në vijim të traditës shqiptare, gruaja ju lë amanetet e fundit burit dhe kunetërve edhe mënyrën e murimit, mënyrë që synonte, jo ti lehtësonte çastet e fundit të jetës nuses së re, por ti mundësonte asaj të kryente detyrën si nënë ndaj të birit, ta ushqente që të rritej … <i>/Jamanet dhe ju kunetë, /gjoksin të m’e lini jashtë. /Gjoksin jashtë ja kanë lënë, /rrodhi një krua i ergjëndë ,/ djalin e rritte e madhonte,/të sumurët i shëronte…</i>duke shprehur të njëjtin qëndrim si te balada e Urës së Fshajt apo dhe te balada e Rozafës. Pra, djali u rrit me qumështin e nënës dhe me ujët e kroit të argjëndtë, por më e rëndësishme është se ky ujë i argjëndttë i kroit…<i>të sëmurët i shëronte </i>…. Pra në ndryshim me variantin grek të baladës ku, me murosjen e gruas së kryemjeshtrit (protomastoras) mbyllet çdo prespektivë jete (për kryemjeshtrin), te variant shqiptar jo vetëm që rritet djali jetim i nuses së murosur, por ca më tepër edhe të sëmurët e tjerë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">shëroheshin</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn13" name="_ftnref13" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[13]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">porsa pinin ujin nga kroi i urës së Artës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> Por legjenda e nuses së murosur te Ura e Artës gjallon edhe sot e kësaj dite. Sa herë që lumi<i><span style="background-color: white;">Árakhthos</span></i>fryhet e vërshon me gjëmime, gjë që ndodh rrëndom në vjeshtë e pranverë, banorët e zonave rreth urës së Artës flasin e thonë se mes zhaurimës së vërshimit të ujrave, dëgjojnë edhe rrënkimet e nuses së murosur</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn14" name="_ftnref14" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[14]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">, duke dëshmuar në këtë mënyrë lidhjen e pashkëputëshme me ritet dhe botën pagane.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> d.2)- Ky qëndrim i njëjtë në dy ura dhe një kala</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn15" name="_ftnref15" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[15]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">që ndodhen në trekëndëshin Artë-Shkodër-Fshaj (Gjakovë) dëshmon për një unitet identiteti të tre autorëve, që në fakt është vetëm një autor, rapsodi shqiptar</span><a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftn16" name="_ftnref16" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[16]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US"> f)-Në zonën e Artës varianti shqip i baladës së murimit në urë ka shumë motërzime, nga të cilat ne zgjodhëm për krahasim vetëm dy variante, në dialektin çam marë nga zona e Artës dhe periferia e saj, të botuara te “Mbledhës të folklorit. Këngë Popullore nga Çamëria” Tiranë 1983 <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US">…vijon…<o:p></o:p></span></div>
<div>
<br clear="all" /><hr align="left" size="1" width="33%" />
<div id="ftn1">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[1]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në këtë analizë, për lehtësi kuptimore, kemi shfrytëzuar variantin </span><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">“Urën e Artës ndërtojmë” i <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> cili është më afër shqipes standarte.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn2">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[2]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Nqse kishte vdekur<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn3">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[3]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">“Pier Kaban “Vendi i gruas në Epir” ILIRIA nr 2 1986, fq 194<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn4">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref4" name="_ftn4" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[4]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Nënkuptojmë para federatës epirote të Pirros së Epirit.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn5">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref5" name="_ftn5" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[5]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Edhe në federatën epirote greqishtfolësit synonin sferën administrative të jetës, në një kohë që <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> shqipfolësit synonin kryesisht jetën ushtarake. Por shqipfolësit (Mollosët, Thesprotët , Kaonët etj) <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> duke qënë shumicë, kishin edhe privilegjet e postet drejtuese në jetën civile e ushtarake, duke u bërë <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> shpesh objekt sulmesh e kurthesh, pavarësisht se postet i fitonin me aftësi . Psh thesprotët ishin edhe <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> mjeshtra të ndërtimit dhe kjo duket edhe te ndërtimet private e civile të vendbainemve të tyre, si <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> shtëpitë, rrugët, urat etj <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn6">
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref6" name="_ftn6" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[6]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Interesant është fakti se edhe te balada shqiptare “Një kala Prevezës i ndërtojmë” me burim te <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Mbledhës të folklorit. “Këngë popullore nga Çamëria” fq 396 ka një subjekt konkurence për <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> lavdi mes dy mjeshtrave të ndërtimit, duke përjashtuar nga balada disa pjesë karakteristike <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> shqiptare. Shih …”Kalaja e Prevezës ”.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn7">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref7" name="_ftn7" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 20px;">[7]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"></span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #222222; font-family: Arial, sans-serif; font-size: 10.5pt;"> </span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Gjermaninë, Austrinë, Sllovakinë, Hungarinë, Kroacinë, Serbinë, Rumaninë, Bullgarinë, Moldavinë <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> dhe Ukrainën.</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn8">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref8" name="_ftn8" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 20px;">[8]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"></span><span lang="RO" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Në variantin e ishullit Zaqintho,gruaja e kryemjeshtrit duke vajtuar tregon, se një motër e saj ka <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="RO" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> qenë flijuar në themelet e një kishe, e dyta në muret e një manastiri dhe kjo e treta, në Urën e <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="RO" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Artës.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn9">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref9" name="_ftn9" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 20px;">[9]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në momentin që thika do i mirte jetën, vetë Artemida e hoqi vajzën nga altari, duke e çuar priftëreshë <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> në Tauridë dhe në vend të saj vendosi një drenushë që u flijua. <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn10">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref10" name="_ftn10" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[10]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në disa motërzime te Ura e Fshajt cituam se nëna është vënë në dijeni për marveshjen, por nuk <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> ndërhyn në fatin e nuseve për të favorizuar ndonjerën, ndonëse mes rreshtave lexohet afiniteti me <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> nusen e vogël.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn11">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref11" name="_ftn11" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[11]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në një variant tjetër është….ashtu si dridhem un’ në mur/ashtu u dridhtë dhe kjo urë….<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn12">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref12" name="_ftn12" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[12]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Publikuar në fb nga poeti Petrit Ruka<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn13">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref13" name="_ftn13" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[13]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Do sugjeroja qe lexuesi ta lexonte bashke me analizën e “Urës së Fshajt”, për vetë faktin e <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> ngjashmërisë së madhe që kanë të dy variantet.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn14">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref14" name="_ftn14" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[14]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Banorët e zonës së Artës, që besojnë flijimin e demit bashkë me nusen e re thonë se dëgjojnë edhe <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> bulurimën e demit të flijuar.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn15">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref15" name="_ftn15" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[15]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në fakt balada e murimit egziston edhe për ura dhe kala të tjera në vendin tonë, veç atyre për të cilat <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> flasim në këtë shkrim.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn16">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://B0B44082-2D52-46E6-B9F1-2F5D118A66A0#_ftnref16" name="_ftn16" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[16]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Themi “rapsodi” si emërtim dhe jo i njëjti rapsod.<o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
<br /></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-46352096405717097552019-09-04T14:52:00.002-07:002019-09-04T14:52:33.264-07:00Balada e murimit<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Balada e murimit</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">…fragment studimi…</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Nga Timo Mërkuri</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ura e Artës</span><a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftn1" name="_ftnref1" style="color: purple; text-decoration: underline;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><b><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><b><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[1]</span></b></span></span></span></b></span></a><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">, <i>(greqisht:Γεφύρι της Άρτας )</i> është një urë guri (quhet dhe Ura e Gurtë e Artës) rreth një kilometër në perëndim<span> </span>të qytetit të Artës në Greqi dhe<span> </span>lidh dy brigjet e lumit <i>Άραχθος / Árakhthos)</i> </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Është ura më e famëshme në Epir, si për stilin e ndërtimit ashtu dhe për legjendën që mbart.<span> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Me </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">gjatësinë aktuale 142 m, me gjerësi<span> </span>4 m, ka katër kamare dhe pesë këmbë mbështetëse <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">në ujë. Përbëhet<span> </span>nga katër harqe të mëdhenj dhe tre më të vegjël.<span> </span>Katër harqet gjysmërrethore nuk kanë simetri midis tyre. Mbështetëset (piedestalet) janë ndërtuar me gurë të mëdhenj në bazament, duke imituar ndërtimet helene<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftn2" name="_ftnref2" style="color: purple; text-decoration: underline;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[2]</span></span></span></span></a>. Ka arkitekturë osmane,<span> </span>dhe është ndërtuar me mate<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">rial guri. Ndërtimi ka përfunduar<span> </span>në vitin 1612.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Hipotezohet se ura e Artës së pari, u ndërtua në kohën e Pirros së Epirit dhe së dyti, në </span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">kohën e<span> </span>Despotatit të Epirit, kur Arta ishte kryeqyteti i shtetit nën Mihail II Duka (1230-1271), <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">por nuk dihet asgjë për fatin e këtyre<span> </span>ndërtimeve. E dokumentuar është<span> </span>ndërtimi i urës aktuale <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">të Artës<span> </span>në vitet 1602-1606 apo 1613. Në këtë periudhë<span> </span>sulltanët<span> </span>e Stambollit {Sulltan Mehmeti III (1595-1603) dhe Sulltan Ahmeti I (1603-1617)}<span> </span>i kushtuan rrëndësi zgjerimit të infrastrukturës rrugore në teritoret<span> </span>ballkanike të perandorisë, sigurisht për qëllime ushtarake.<span> </span></span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Por Serafimi, Kryepeshkopi i Artës, ka shkruar se ura është financuar,<span> </span>nga një tregëtar Artinos i quajtur<span> </span><span style="color: black;">Jani Dhjakojani, i cili ushtronte tregëti me vise të ndryshme dhe ishte i interesuar për ndërtimin e një ure në këtë vend.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span><span> </span>Në strukturën e ndërtimit të saj është i dukshëm<span> </span>harku i madh, i cili<span> </span>ka<span> </span>krijuar probleme si gjatë<span> </span>ndërtimit ashtu dhe më von për shkak të lartësisë dhe të gjërësisë së tij si dhe të vrullit të lumit në këtë vend, apo edhe lëvizjeve sizmike dhe<span> </span>ka<span> </span>pësuar rrënie disa herë, ç’ka ka lindur edhe<span> </span>legjendën e murrimit gjatë procesit të rindërtimit. Sipas burimeve greke, rindërtimi i këtij harku sipas stilit osman, për herë të fundit është bërë në<span> </span>vitin 1612 deri në vitin 1615.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Sipas baladën popullore për ndërtimin e kësaj ure ishin mobilizuar 45 muratorë dhe 60 çirakë<span> </span>nën drejtimin e një kryemjeshtri. Ata punonin ditën por gjatë natës themelet e urës shëmbeshin. Një ditë aty pranë<span> </span>fluturoi një zog i cili, duke folur me zë njeriu, i thotë<span> </span>kryemjeshtrit (protomastora) se ura do qëndronte pa u rrëzuar e do ngrihej vetëm në qoftë se në themelet e saj do murosej gruaja e tij…Dhe kështu ndodhi murimi i gruas së kryemjeshtrit (protomastoras). Ajo në fillim lutet, pastaj nis e mallëkon urën dhe kalimtarët që do ecnin mbi ‘të, por më pas e ndry-shon mallëkimin. Në këtë mënyrë ura e mori flijimin që kërkohej, gruan e kryemjeshtrit dhe u ndërtua normalisht. Kur banorët e Artës kalojnë mbi urë edhe sot, në shënjë resspekti për sakrificën e gruas së kryemjeshtrit, i<span> </span>mbajnë sytë ulur dhe flasin me zë të ulët.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Mirpo historia greke e tregon ndryshe ngjarjen.. Kur u planifikua pushtimi<span> </span>i krahinës së Artës dhe zonat përreth, nga turqit<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftn3" name="_ftnref3" style="color: purple; text-decoration: underline;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[3]</span></span></span></span></span></a><span> </span>u pa e domosdoshme ndërtimi i një ure që do lidhte dy brigjet e lumit të rrëmbyeshëm për të<span> </span>kaluar ushtria. U dërguan së pari disa dervishë të ftonin popullsinë vendase të kontribuonte për të ndërtuar një urë. Banorët fillimisht treguan gatishmërinë të bashkpunonin në ndërtim, të joshur nga shpërblimi. Por kur kuptuan qëllimin e vërtetë të ndërtimit të saj që synonte në pushtimin e Artës dhe zonave përeth, menduan ti shmangen angazhimit ose së paku të vonojnë<span> </span>kohën e ndërtimit të urës. Filluan të prishnin natën atë që ndërtonin ditën. Turqit u shqetësuan nga dëmtimi i natës dhe pyetën pse ndodh kjo. Banorët i sqaruan se vendi ku ndërtohej ura mbartte një mallëkim, dhe<span> </span>ata që do kalonin përmbi urë nuk dihej a do ktheheshin përsëri. Për të hequr këtë mallëkim, duhej sakrifikuar në themelet e saj një person i dashur, vdekja e të cilit të shkaktonte shumë dhimbje. Me siguri banorët aludonin për ndonjë ushtarak të lartë turk, por komandanti turk urdhëroi murosjen e gruas së kryemjeshtrit . Dhe i dhanë jetë legjendës së një zogu që i sjell kryemjeshtrit lajmin …<span> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Edhe variantet rozë nuk mungojnë për këtë urë. Thuhet se gruaja e kryemjeshtrit paskësh rënë në dashuri me again e vendit dhe me qëllim që ta zgjaste kohën e romancës, dërgonte netëve njerëz që të prishnin atë ç’ka ndërtonte i shoqëi ditën. Por ç’do tradhëti e ka ditën e zbuli-mit dhe kryemjeshtri e kuptoi tradhëtinë e së shoqes. Me qëllim që ta ndëshkonte<span> </span>gruan, sajoi legjendën e rrëzimit natën të ndërtimit të ditës, vizitën e zogut udhëzues dhe vuajtjen (kinse) e tij për murimin e së shoqes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Në fakt kjo urë, veçse ka ndihmuar banorët në lëvizjet e tyre, ka qënë edhe burim dhimbjesh të mëdha. Nëpër këtë urë kalonin ushtritë turke për reprezalje ndaj popullsisë në raste kryengritjesh, këtu kalonin<span> </span>fëmijët që mereshin nizam për turqinë si dhe taksat në natyrë që i mireshin popullatës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Në bregun lindor të lumit (Arachthos), pranë fillimit të urës, ende ndodhet një<span> </span>pemë e ma-dhe<span> </span>qysh nga koha e Ali Pashës. Thuhet se Ali Pasha qëndronte i ulur<span> </span>në hijen e kësaj peme dhe sodiste ekzekutimin me varje në degët e saj, të<span> </span>të dënuarve të tij me vdekje. Egziston një këngë popullore për këtë pemë<span> </span>që thotë: "<i>Ç’mallëkim<span> </span>ke marrë që qëndron<span> </span>e tharë me rrënjët në ujë? /Ali pasha erdhi dhe ujë nuk<span> </span>piu as vetë</i><a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftn4" name="_ftnref4" style="color: purple; text-decoration: underline;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[4]</span></span></span></span></span></a>….<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span></span><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Gjer në<span> </span>vitin 1881, kur Arta u çlirua nga turqit<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftn5" name="_ftnref5" style="color: purple; text-decoration: underline;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: black; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[5]</span></span></span></span></a>, ura shënonte kufirin e<span> </span>Greqisë me Perandorinë Osmane ( pjesë e së cilës ishte dhe Shqipëria e okupuar) dhe postblloku turk<span> </span>ndodhej në një godinë të ndërtuar në vitin 1864. Kjo godinë sot shërben si Muzeu Folklorik i Artës.<span> </span><span style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial;">Më 23 shtator 1944 gjermanët në ikje, tentuan ta hidhnin në erë urën, por përmasat e krimit dhe jehona e tij i stepën.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Është e natyrëshme që<span> </span>legjenda e Urës së Artës të ketë<span> </span>frymëzuar<span> </span>shumë shkrimtarë grekë, të cilët e kanë përjetësuar artistikisht flijimin e gruas së kryemjeshtrit nëpër romane, novela dhe tragjedi si:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">-<span> </span>“Tri urat e Artës” dhe “Ura me tri harqe” nga Babis Dermitzakis<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- “Ura e Artës” Revista NOMAS 1905 nga Elias Vouterides<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>“Ura e madhe” tragjedi e shkruar në 1909, nga<span> </span>Niko Kazanzaqis, vënë në skenë 1919<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>“Sakrifica në Artë” nga Stelio Seferiadhis dhe<span> </span>“Këmba e urës” 1927 nga Panajotis Fotiadhis<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>“Te këmbët e urës” 1930 nga Theodhoros Regulidhis dhe “Ura e Artës” 1942 nga G. Theotakas<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>“Gruaja e mjeshtrit” 1950 nga Philonos Ktenidhis,<span> </span>dhe “Ura e Artës” 1960 nga Yani Andritsos <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Është interesant fakti se, në portalet greke, hipotezohet që edhe shkrimtari Ismail Kadare temën e romanit “Ura me tri harqe” (1989) e ka marrë<span> </span>nga kjo urë, ndonëse ngjarja zhvillohet në treva të tjera shqiptare.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="margin-left: 36.0pt; mso-list: l0 level1 lfo1; text-indent: -18.0pt;">
<!--[if !supportLists]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman",serif; font-size: 12.0pt; mso-fareast-font-family: "Times New Roman";"><span style="mso-list: Ignore;">1.<span style="font: 7.0pt "Times New Roman";"> </span></span></span><!--[endif]--><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Varianti grek i këngës<span> </span>së Urës së Artës, i përshtatur në shqip<span> </span>është:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">URA E ARTËS KUR ISHTE BËNË<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ju t’e dini, mre, shokë e sahi,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ura e Artës mre, kur ishtë bënë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">tre vëllezër kaha Lluri klenë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Të tre emrat na i kanë pasë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Mihë Guri të madhit ia thoshin, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">dhe të mesmit Pani mre, ia thoshin, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">dhe i vogli Kiçi e kish ëmrin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Tre, vëllezrit atje që penojnë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dizet djema pënëtore i kanë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Punë natë bëjnë e punë ditë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">puna fare nuk u del për dritë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Atje shkon një plak edhe u thotë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">«Ustallarë, ju mre ustallarë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">kurrë puna s’do t’u vejë mbarë! <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Si mundet puna mre t’u vejë mbarë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">si mundet ura juve t’u qëndrojë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pa u bënë një njeri kurban, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pa një dem që ta keni bëluar, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pa një dash që ta keni bëluar,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">nënë këmbët e Urës së Artës?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kështu puna do t’ju vejë mbarë <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ura e Artës kështu do ndërtohet».<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Si t’ia binin mre e çish t’ia binin?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kollaj kle mre për demin e dashin. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Berri i shkretë edhe theret me zor,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">po çish njeriu mre ati të sellin?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Tre vëllezënit na janë mëjtuar:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Më saba bukën - thanë - kush t’e sellë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">çil kunatë këtu të vijë e para, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">në themel të gjallë do t’e vënë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Edhe një dem atje do t’e vënë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">edhe një dash atje do t’e vënë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">kushtu ura do rrijë më këmbë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Po i pari s’na kle gënjeshtiar,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">s’na gënjente mre i pari inë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">se «vëllai ta xerr sirin më thellë».<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Pani e Miha, të pabesë klenë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">grave tire ata u treguan. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Fushës Artës, mre kur ura sabahu,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">nusa e Kiços mre, nek ura shkon,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">gosur torvat mre me bukë e gjellë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Mbarë u vaftë, o ju ustallarë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">-Mbarë paç, o moj kunata jonë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Thanë Pani dhe ai Mihë Guri.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kiçit vogël, po i thotë e shoqa:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Çish ke, o ti imzot, që po klan?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Në themele sa më ra ognaza,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">më ra thellë e do ma marrë lumi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Atë ognazë imzot - do t’a xerr unë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kur ka zdrikur nusa atje poshtë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">bët e bët ata, i huadh gurë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- O ti burrë, mre i ziu burrë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pse me botë gjallë me bëlon?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Nonjë fal në jetë s’bëra kurrë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Edhe ti e zezë Urë e Artës,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">të më dridhesh kùshtù si dhe unë;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">gjithë njerzit të dridhen bi urë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">hoj shëndoshë, mre hoj të sumurë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dëgjo burrë edhe ju kunetë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">do t’u lë mre sot-o një amanet,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">një amanet të rëndë gur mulliri, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">djalin tim ju amanet t’e kini:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Do të mbijë kutù një fik i bardhë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">kur të pjekë aj kokrrën e parë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ju t’ia ipni djalit tim t’e hajë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">edhe gjoksin jashta të m’e lini!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Gjoksin jashta mre, ia kanë lenë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">rrodhi ati një krua i ergjëndë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">vij e pij mre, djali e madhohej,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">vij e pij i sumuri e shërohej.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ura e Artës mre, qëndron dhe sot.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dhe nga njerzit bi të kur kalojnë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">po dëgjohet demi që pëllet,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">po dëgjohet dashi që bërtet, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">zeri i nuses që thotë «oh, medet!»<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Mazrek — Margëlliç, Vlorë 1954.<span> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">URËN E ARTËS NDËRTOJMË<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Tre vëllezer kaha Lluri: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ki Panua, ki Mihal Guri,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kiçua i vogël si nuri, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Të tre vëllezer që jemi,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">5-dizet pëntorë i kemi ,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">urën e Artës ndërtojmë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">natë e ditë nuk pëshojmë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">dot në këmbë s’e qëndrojmë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Urë, moj urë e mallkuar,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">10-ç’fal të kemi, ja na thuaj?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ati shkon një plak e u thotë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Pënofshi sot edhe mot,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">po ura s’u qëndron dot,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pa vënë një shpirt në botë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">15-e një dem të zi t’e vini,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">e një dash të zi t’e vini,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">atje nek bëni themelin,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kushtu ndreqetë kjo urë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">të shkojnë gjithë në urë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">20-ujt’ e lumit - mos t’i njumë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">të shendosh’ e të sumurë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Në kloft’ se plakun dëgjoni,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">nuseve mos u rrëftoni, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">t’a bëni me besa-besë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">25-kush t’e sellë bukën nestër,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ne themeli ta mbëloni,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">edhe demin t’e mbëloni,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">edhe dashin t’e mbëloni <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kiçua i vogël ish me besë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">30-Panua e Mihua të pabesë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Thotë vjehrra nuses madhe:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Ngreu ti, oj nusa e madhe, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">shperu bukën ustallarve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Vjehrrë, o vjehrrë, ku ma gjete,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">35-le ta shperë nusa e mesme,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">se e kam djalin me ethe. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Thotë vjehrra nuses mesme:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Ngreu ti, oj nusa e mesme,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">shperu bukën ustallarëve,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">40-Dale, nanë, se kam pak punë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">se kam duartë me brumë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">I thotë vjehrra nuses vogël:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Ngrehu ti, oj nusa e vogël,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">shperu bukën ustallarëve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">45- Dale nanë, se kam pak punë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">sa të vë djalin në gjumë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Ikë ti, se e vë unë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Mirë nane, vete unë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">U nis nusa për në urë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">50-Puna e mbarë, o ustallarë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Mbarë paç kunata jonë, -<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">i tha Panua me Mihalë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Thotë Kiçua i vogëli:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">-Grua, kur të paçë me si,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">55-i tërë dheu m’u nxi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kemi tre vjet që pënojnë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">e dot urën s’e mbarojmë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">gjithë ditënë pënojmë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">gjithë natën n’e rrëzojmë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">60-Sh’ke, imzot, që klan me lot, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pse vëzhdrin ashtu në gropë?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Më ra ognaza në gropë <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">më ra ognaza në lumë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- Atë ognazë ta marrte unë!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">65-«Po nusa sa ishte ulë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">nisin që t’i hedhin gurë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Nusa u thotë: «Pse, o burrë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">përsiper me hidhni gurë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pa u bënë sumurë kurrë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">70-pa thertur as këmbë, as dorë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">pa thertur as këmbë, as kokë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">më vë të gjallë në botë? <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Po ata të këmba n’urë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">po e bëlojnë me gurë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">75- More burr’, a i ziu burrë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">po më bën direk në urë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">O moj urë, e zeza urë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">kur të shkojnë të semurë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">të dridhesh si dridhem unë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">80-Burrë, do të them një fjalë: <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">jamanet të zinë djalë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">kutu nek do vihem unë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">do bijë një fik i bardhë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">kur të bijë kokrrën e parë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">85-t’ia ipni djalit t’e hajë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Jamanet dhe ju kunetë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">gjoksin të m’e lini jashtë. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Gjoksin jashtë ja kanë lënë, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">rrodhi një krua i ergjëndë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">90-djalin e rritte e madhonte,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">të sumurët i shëronte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Rokë - Llur (Filipjadhë), Fier 1954.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">2- Kjo baladë, në zonën e Artës egziston në gjuhën shqipe, madje në disa motërzime. Po<span> </span>paraqesim<span> </span>dy nga motërzimet e shumta të variantit shqiptar të kësaj balade dhe pikërisht dy nga variantet çame, njera<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftn6" name="_ftnref6" style="color: purple; text-decoration: underline;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[6]</span></span></span></span></span></a>prej të cilave është më afër shqipes standarte,<span> </span>me titull “Urën e Artës ndërtojmë”<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftn7" name="_ftnref7" style="color: purple; text-decoration: underline;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[7]</span></span></span></span></span></a>dhe që janë si vijon:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span>Në një krahasim mes<span> </span>variantit grek dhe variantit shqiptar<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftn8" name="_ftnref8" style="color: purple; text-decoration: underline;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[8]</span></span></span></span></span></a>të kësaj<span> </span>balade, konstatojmë nivele të ndryshme të pasqyrimit dhe<span> </span>trajtimit të elementëve të saj thelbësorë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span> </span><span> </span>…vijon….<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="-webkit-text-size-adjust: auto; -webkit-text-stroke-width: 0px; caret-color: rgb(0, 0, 0); color: black; font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; font-style: normal; font-variant-caps: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; orphans: auto; text-align: justify; text-decoration: none; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px;">
<br /></div>
<style class="WebKit-mso-list-quirks-style">
<!--
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
line-height:150%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
p.MsoFootnoteText, li.MsoFootnoteText, div.MsoFootnoteText
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-link:"Footnote Text Char";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
span.MsoFootnoteReference
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
vertical-align:super;}
a:link, span.MsoHyperlink
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
color:blue;
text-decoration:underline;
text-underline:single;}
a:visited, span.MsoHyperlinkFollowed
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
color:purple;
mso-themecolor:followedhyperlink;
text-decoration:underline;
text-underline:single;}
p.MsoNoSpacing, li.MsoNoSpacing, div.MsoNoSpacing
{mso-style-priority:1;
mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
span.FootnoteTextChar
{mso-style-name:"Footnote Text Char";
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-unhide:no;
mso-style-locked:yes;
mso-style-link:"Footnote Text";
mso-ansi-font-size:10.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;}
span.tlid-translation
{mso-style-name:tlid-translation;
mso-style-unhide:no;}
.MsoChpDefault
{mso-style-type:export-only;
mso-default-props:yes;
font-size:11.0pt;
mso-ansi-font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
.MsoPapDefault
{mso-style-type:export-only;
text-align:justify;
line-height:150%;}
/* Page Definitions */
@page
{mso-footnote-separator:url("/Users/fatmirterziu/Library/Group Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_header.htm") fs;
mso-footnote-continuation-separator:url("/Users/fatmirterziu/Library/Group Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_header.htm") fcs;
mso-endnote-separator:url("/Users/fatmirterziu/Library/Group Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_header.htm") es;
mso-endnote-continuation-separator:url("/Users/fatmirterziu/Library/Group Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_header.htm") ecs;}
@page WordSection1
{size:612.0pt 792.0pt;
margin:72.0pt 72.0pt 72.0pt 72.0pt;
mso-header-margin:36.0pt;
mso-footer-margin:36.0pt;
mso-paper-source:0;}
div.WordSection1
{page:WordSection1;}
/* List Definitions */
@list l0
{mso-list-id:360593194;
mso-list-type:hybrid;
mso-list-template-ids:1413518224 134807567 134807577 134807579 134807567 134807577 134807579 134807567 134807577 134807579;}
@list l0:level1
{mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level2
{mso-level-number-format:alpha-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level3
{mso-level-number-format:roman-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:right;
text-indent:-9.0pt;}
@list l0:level4
{mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level5
{mso-level-number-format:alpha-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level6
{mso-level-number-format:roman-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:right;
text-indent:-9.0pt;}
@list l0:level7
{mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level8
{mso-level-number-format:alpha-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;}
@list l0:level9
{mso-level-number-format:roman-lower;
mso-level-tab-stop:none;
mso-level-number-position:right;
text-indent:-9.0pt;}
-->
</style><br />
<div>
<br clear="all" /><hr align="left" size="1" width="33%" />
<div id="ftn1">
<div class="MsoNormal" style="line-height: 22px;">
<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[1]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;">.</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"></span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif;">Qyteti i Artës është ndërtuar në të njëjtin vend që në kohët e lashta ka ekzistuar një nga qytetet më të rëndësishme në këtë zonë, Ambrakia.</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif;">Ambrakia e lashtë, e mori emrin e vet nga Ambrakio, bir i Thesprotikut, një hero i Thesprotisë, i biri i Lykaon) Etimologjikisht fjala Ambraki rrjedhin nga bashkimi i Abi + Rakita = breg shkëmbor, dhe do të thotë bregdet shkëmbor. Në kohën e Pirros ishte kryeqyteti i Epirit. Në vitin 168 p.es. u shkatërua nga Konsulli romak Marcus Fulvil Noviliorus, i cili rrëmbeu dhe çoi në Romë rreth njëmijë statuja të grabitura në këtë qytet. (</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;">Për të dhënat te “Ura e Artës” dhe “Kalaja e Prevezës” kemi shfrytëzuar burimet greke, ballafaquar me burimet e pakta shqiptare).<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText">
<br /></div>
</div>
<div id="ftn2">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[2]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Është vërtetuar një ndërtim i urës në kohën e Pirros së Epirit.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn3">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 20px;">[3]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në fakt Arta dhe krahina ju dorëzua osmanëve më 10 mars të vitit 1449 me marveshje, ndërsa ura është ndërtuar në 1602-1613, pra me një distancë të madhe kohore. Periudha e ndërtimit të urës nuk ka lidhje me ndonjë luftë pushtuese por me forcimin e pushtetit turk në zonat e pushtuara..</span><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn4">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftnref4" name="_ftn4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[4]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><i>«Τι έχεις καημένε πλάτανε και στέκεις μαραμένος με τις ριζούλες στο νερό/ Αλή πασάς επέρασε και δεν μπορώ να πιώ».</i><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn5">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftnref5" name="_ftn5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 20px;">[5]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Arta u muar në dorzim nga turqit në 10 mars të vitit 1449 dhe uçlirua nga turqit në në 24.06.1881, duke u bashkuar me Greqinë, që e kishte fituar pavarësinë nga Turqia në 03 shkurt 1830. Janina u bashkua me Greqinë në 21 shkurt 1913, pas betejës së Bezhanit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText">
<br /></div>
</div>
<div id="ftn6">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftnref6" name="_ftn6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[6]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> Marrë nga Mbledhës të folklorit. “Këngë Popullore nga Çamëria” Tiranë 1983 fq 401 por ndodhen <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> edhe te vvikipedia në linkun.. </span><span lang="EN-US"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ura_e_Nart%C3%ABs"><span style="color: windowtext; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">https://sq.ëikipedia.org/ëiki/Ura_e_Nart%C3%ABs</span></a></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn7">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftnref7" name="_ftn7" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[7]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në disa botime kjo baladë ka titullin “Urën e Nartës ndërtojmë” sepse Arta quhet Narta. Ne ju <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> referuam emrit zyrtar që përdor shteti grek, në teritorin e të cilit ndodhet, por edhe shqiptimit <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> popullor. I paraqesim të dy variantet për efekt studimi apo krahasimi nga lexuesi i interesuar.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn8">
<div class="MsoFootnoteText">
<a href="applewebdata://D7A30204-0790-4342-A01A-F4D98A2E5FE7#_ftnref8" name="_ftn8" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[8]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në këtë analizë, për lehtësi kuptimore, kemi shfrytëzuar variantin </span><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">“Urën e Artës ndërtojmë” i <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText">
<span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> cili është më afër shqipes standarte.<o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-78173515949311162082019-08-31T13:22:00.002-07:002019-09-05T10:57:53.428-07:00“Ura e Fshajt” ose “Ura e Shenjtë”<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiNmzFUwr2b3cPWnknwS00KhN3vZc-kZ7q9vj6vuv696fizxfmC7xTE5w6FcfWgNZjDH2tMCgol8eD5VAglTio8ML2l8vqbP-tAIMBuaOR2Owz1X9QXvgTmk8F38uQzoovMntsCVWi7Wkc/s1600/Untitled-1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="351" data-original-width="468" height="240" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiNmzFUwr2b3cPWnknwS00KhN3vZc-kZ7q9vj6vuv696fizxfmC7xTE5w6FcfWgNZjDH2tMCgol8eD5VAglTio8ML2l8vqbP-tAIMBuaOR2Owz1X9QXvgTmk8F38uQzoovMntsCVWi7Wkc/s320/Untitled-1.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDUTlyfEwohQ00mcpoNGGn78Y2rzpql-l5KjpaTwFJBQ70-wZr7ybfpqlAvRDlrEAllimV0RbbINwOq6FOLE4EjuHCb_NBF7XIKvawmvSvbqVPcGUxSMXgc-74u-Z9litSWj1q9jsS-Go/s1600/ura.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="322" data-original-width="468" height="220" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjDUTlyfEwohQ00mcpoNGGn78Y2rzpql-l5KjpaTwFJBQ70-wZr7ybfpqlAvRDlrEAllimV0RbbINwOq6FOLE4EjuHCb_NBF7XIKvawmvSvbqVPcGUxSMXgc-74u-Z9litSWj1q9jsS-Go/s320/ura.jpg" width="320" /></a></div>
<br />
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Balada e murimit</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">…fragment studimi…</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Nga Timo Mërkuri</span><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ura e Artës</span><a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn1" name="_ftnref1" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><b><span lang="EN-US" style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><b><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[1]</span></b></span></span></b></span></a><span lang="EN-US" style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">, <i>(greqisht:Γεφύρι της Άρτας )</i> është një urë guri (quhet dhe Ura e Gurtë e Artës) rreth një kilometër në perëndim të qytetit të Artës në Greqi dhe lidh dy brigjet e lumit <i>Άραχθος / Árakhthos)</i> </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Është ura më e famëshme në Epir, si për stilin e ndërtimit ashtu dhe për legjendën që mbart. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Me </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">gjatësinë aktuale 142 m, me gjerësi 4 m, ka katër kamare dhe pesë këmbë mbështetëse <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">në ujë. Përbëhet nga katër harqe të mëdhenj dhe tre më të vegjël. Katër harqet gjysmërrethore nuk kanë simetri midis tyre. Mbështetëset (piedestalet) janë ndërtuar me gurë të mëdhenj në bazament, duke imituar ndërtimet helene<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn2" name="_ftnref2" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[2]</span></span></span></a>. Ka arkitekturë osmane, dhe është ndërtuar me mate<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">rial guri. Ndërtimi ka përfunduar në vitin 1612.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Hipotezohet se ura e Artës së pari, u ndërtua në kohën e Pirros së Epirit dhe së dyti, në </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">kohën e Despotatit të Epirit, kur Arta ishte kryeqyteti i shtetit nën Mihail II Duka (1230-1271), <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">por nuk dihet asgjë për fatin e këtyre ndërtimeve. E dokumentuar është ndërtimi i urës aktuale <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">të Artës në vitet 1602-1606 apo 1613. Në këtë periudhë sulltanët e Stambollit {Sulltan Mehmeti III (1595-1603) dhe Sulltan Ahmeti I (1603-1617)} i kushtuan rrëndësi zgjerimit të infrastrukturës rrugore në teritoret ballkanike të perandorisë, sigurisht për qëllime ushtarake. </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Por Serafimi, Kryepeshkopi i Artës, ka shkruar se ura është financuar, nga një tregëtar Artinos i quajtur Jani Dhjakojani, i cili ushtronte tregëti me vise të ndryshme dhe ishte i interesuar për ndërtimin e një ure në këtë vend.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Në strukturën e ndërtimit të saj është i dukshëm harku i madh, i cili ka krijuar probleme si gjatë ndërtimit ashtu dhe më von për shkak të lartësisë dhe të gjërësisë së tij si dhe të vrullit të lumit në këtë vend, apo edhe lëvizjeve sizmike dhe ka pësuar rrënie disa herë, ç’ka ka lindur edhe legjendën e murrimit gjatë procesit të rindërtimit. Sipas burimeve greke, rindërtimi i këtij harku sipas stilit osman, për herë të fundit është bërë në vitin 1612 deri në vitin 1615.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Sipas baladën popullore për ndërtimin e kësaj ure ishin mobilizuar 45 muratorë dhe 60 çirakë nën drejtimin e një kryemjeshtri. Ata punonin ditën por gjatë natës themelet e urës shëmbeshin. Një ditë aty pranë fluturoi një zog i cili, duke folur me zë njeriu, i thotë kryemjeshtrit (protomastora) se ura do qëndronte pa u rrëzuar e do ngrihej vetëm në qoftë se në themelet e saj do murosej gruaja e tij…Dhe kështu ndodhi murimi i gruas së kryemjeshtrit (protomastoras). Ajo në fillim lutet, pastaj nis e mallëkon urën dhe kalimtarët që do ecnin mbi ‘të, por më pas e ndry-shon mallëkimin. Në këtë mënyrë ura e mori flijimin që kërkohej, gruan e kryemjeshtrit dhe u ndërtua normalisht. Kur banorët e Artës kalojnë mbi urë edhe sot, në shënjë resspekti për sakrificën e gruas së kryemjeshtrit, i mbajnë sytë ulur dhe flasin me zë të ulët.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Mirpo historia greke e tregon ndryshe ngjarjen.. Kur u planifikua pushtimi i krahinës së Artës dhe zonat përreth, nga turqit<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn3" name="_ftnref3" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[3]</span></span></span></span></a> u pa e domosdoshme ndërtimi i një ure që do lidhte dy brigjet e lumit të rrëmbyeshëm për të kaluar ushtria. U dërguan së pari disa dervishë të ftonin popullsinë vendase të kontribuonte për të ndërtuar një urë. Banorët fillimisht treguan gatishmërinë të bashkpunonin në ndërtim, të joshur nga shpërblimi. Por kur kuptuan qëllimin e vërtetë të ndërtimit të saj që synonte në pushtimin e Artës dhe zonave përeth, menduan ti shmangen angazhimit ose së paku të vonojnë kohën e ndërtimit të urës. Filluan të prishnin natën atë që ndërtonin ditën. Turqit u shqetësuan nga dëmtimi i natës dhe pyetën pse ndodh kjo. Banorët i sqaruan se vendi ku ndërtohej ura mbartte një mallëkim, dhe ata që do kalonin përmbi urë nuk dihej a do ktheheshin përsëri. Për të hequr këtë mallëkim, duhej sakrifikuar në themelet e saj një person i dashur, vdekja e të cilit të shkaktonte shumë dhimbje. Me siguri banorët aludonin për ndonjë ushtarak të lartë turk, por komandanti turk urdhëroi murosjen e gruas së kryemjeshtrit . Dhe i dhanë jetë legjendës së një zogu që i sjell kryemjeshtrit lajmin … <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Edhe variantet rozë nuk mungojnë për këtë urë. Thuhet se gruaja e kryemjeshtrit paskësh rënë në dashuri me again e vendit dhe me qëllim që ta zgjaste kohën e romancës, dërgonte netëve njerëz që të prishnin atë ç’ka ndërtonte i shoqëi ditën. Por ç’do tradhëti e ka ditën e zbuli-mit dhe kryemjeshtri e kuptoi tradhëtinë e së shoqes. Me qëllim që ta ndëshkonte gruan, sajoi legjendën e rrëzimit natën të ndërtimit të ditës, vizitën e zogut udhëzues dhe vuajtjen (kinse) e tij për murimin e së shoqes.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Në fakt kjo urë, veçse ka ndihmuar banorët në lëvizjet e tyre, ka qënë edhe burim dhimbjesh të mëdha. Nëpër këtë urë kalonin ushtritë turke për reprezalje ndaj popullsisë në raste kryengritjesh, këtu kalonin fëmijët që mereshin nizam për turqinë si dhe taksat në natyrë që i mireshin popullatës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Në bregun lindor të lumit (Arachthos), pranë fillimit të urës, ende ndodhet një pemë e ma-dhe qysh nga koha e Ali Pashës. Thuhet se Ali Pasha qëndronte i ulur në hijen e kësaj peme dhe sodiste ekzekutimin me varje në degët e saj, të të dënuarve të tij me vdekje. Egziston një këngë popullore për këtë pemë që thotë: "<i>Ç’mallëkim ke marrë që qëndron e tharë me rrënjët në ujë? <o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">/Ali pasha erdhi dhe ujë nuk piu as vetë</span></i><a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn4" name="_ftnref4" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[4]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">….<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Gjer në vitin 1881, kur Arta u çlirua nga turqit<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn5" name="_ftnref5" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[5]</span></span></span></a>, ura shënonte kufirin e Greqisë me Perandorinë Osmane ( pjesë e së cilës ishte dhe Shqipëria e okupuar) dhe postblloku turk ndodhej në një godinë të ndërtuar në vitin 1864. Kjo godinë sot shërben si Muzeu Folklorik i Artës. <span style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial;">Më 23 shtator 1944 gjermanët në ikje, tentuan ta hidhnin në erë urën, por përmasat e krimit dhe jehona e tij i stepën.</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Është e natyrëshme që legjenda e Urës së Artës të ketë frymëzuar shumë shkrimtarë grekë, të cilët e kanë përjetësuar artistikisht flijimin e gruas së kryemjeshtrit nëpër romane, novela dhe tragjedi si:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- “Tri urat e Artës” dhe “Ura me tri harqe” nga Babis Dermitzakis<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- “Ura e Artës” Revista NOMAS 1905 nga Elias Vouterides<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Ura e madhe” tragjedi e shkruar në 1909, nga Niko Kazanzaqis, vënë në skenë 1919<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Sakrifica në Artë” nga Stelio Seferiadhis dhe “Këmba e urës” 1927 nga Panajotis Fotiadhis<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Te këmbët e urës” 1930 nga Theodhoros Regulidhis dhe “Ura e Artës” 1942 nga G. Theotakas<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Gruaja e mjeshtrit” 1950 nga Philonos Ktenidhis, dhe “Ura e Artës” 1960 nga Yani Andritsos <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Është interesant fakti se, në portalet greke, hipotezohet që edhe shkrimtari Ismail Kadare temën e romanit “Ura me tri harqe” (1989) e ka marrë nga kjo urë, ndonëse ngjarja zhvillohet në treva të tjera shqiptare.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> 1- Varianti grek i këngës së Urës së Artës është:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<table align="left" border="0" cellpadding="0" cellspacing="0" class="MsoTableGrid" style="border-collapse: collapse; border: none; color: black; font-family: -webkit-standard; margin-left: 6.75pt; margin-right: 6.75pt; width: 710px;"><tbody>
<tr style="height: 396pt;"><td style="height: 396pt; padding: 0cm 5.4pt; width: 270pt;" valign="top" width="360"><div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">ΤΟ ΓΕΦΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn6" name="_ftnref6" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: black; font-size: 12pt; line-height: 24px;">[6]</span></span></span></a><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Σαράντα πέντε μάστοροι κι εξήντα μαθητάδες</span></i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">γιοφύρι εθεμέλιωναν στης Άρτας το ποτάμι.<br />Ολημερίς το χτίζανε, το βράδυ εγκρεμιζόταν.<br />Μοιριολογούν οι μάστοροι και κλαιν οι μαθητάδες:<br />"Αλοίμονο στούς κόπους μας, κρίμα στις δούλεψές μας,<br />ολημερίς να χτίζουμε το βράδυ να γκρεμιέται."<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><br />Πουλάκι εδιάβη κι έκατσε αντίκρυ στό ποτάμι,<br />δεν εκελάηδε σαν πουλί, μηδέ σαν χηλιδόνι,<br />παρά εκελάηδε κι έλεγε ανθρωπινή λαλίτσα:<br />"Αν δε στοιχειώσετε άνθρωπο, γιοφύρι δε στεριώνει,<br />και μη στοιχειώσετε ορφανό, μη ξένο, μη διαβάτη,<br />παρά του πρωτομάστορα την όμορφη γυναίκα,<br />που έρχεται αργά τ' αποταχύ και πάρωρα το γιόμα."<br /><br />Τ' άκουσ' ο πρωτομάστορας και του θανάτου πέφτει.<br />Πιάνει, μηνάει της λυγερής με το πουλί τ' αηδόνι:<br />Αργά ντυθεί, αργά αλλαχτεί, αργά να πάει το γιόμα,<br />αργά να πάει και να διαβεί της Άρτας το γιοφύρι.<br />Και το πουλι παράκουσε κι αλλιώς επήγε κι είπε:<br />"Γοργά ντύσου, γοργά άλλαξε, γοργά να πας το γιόμα,<br />γοργά να πας και να διαβείς της Άρτας το γιοφύρι."<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Να τηνε κι εξαναφανεν από την άσπρην στράτα.<br /><br /><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Την είδ' ο πρωτομάστορας, ραγίζεται η καρδιά του.<br />Από μακριά τους χαιρετά κι από κοντά τους λέει:<br />"Γειά σας, χαρά σας, μάστοροι και σεις οι μαθητάδες,<br />μα τι έχει ο πρωτομάστορας και είναι βαργιομισμένος;<br />"Το δαχτυλίδι το 'πεσε στην πρώτη την καμάρα,<br />και ποιος να μπει, και ποιος να βγει, το δαχτυλίδι νά 'βρει;"<br />"Μάστορα, μην πικραίνεσαι κι εγώ να πά σ' το φέρω,<br />εγώ να μπω, κι εγώ να βγω, το δαχτυλίδι νά 'βρω."<br />Μηδέ καλά εκατέβηκε, μηδέ στη μέση επήγε,<br />"Τράβα, καλέ μ' τον άλυσο, τράβα την αλυσίδα<br />τι όλον τον κόσμο ανάγειρα και τίποτες δεν ήβρα."<br /><br />Ένας πηχάει με το μυστρί κι άλλος με τον ασβέστη,<br />παίρνει κι ο πρωτομάστορας και ρίχνει μέγα λίθο.<br />"Αλίμονο στη μοίρα μας, κρίμα στο ριζικό μας!<br />Τρεις αδελφάδες ήμαστε, κι οι τρεις κακογραμμένες,<br />η μια 'χτισε το Δούναβη, κι η άλλη τον Αφράτη<br />κι εγώ η πλιό στερνότερη της Άρτας το γιοφύρι.<br />Ως τρέμει το καρυόφυλλο, να τρέμει το γιοφύρι,<br />κι ως πέφτουν τα δεντρόφυλλα, να πέφτουν οι διαβάτες."<br /><br />"Κόρη, το λόγον άλλαξε κι άλλη κατάρα δώσε,<br />πο 'χεις μονάκριβο αδελφό, μη λάχει και περάσει."<br />Κι αυτή το λόγον άλλαζε κι άλλη κατάρα δίνει:<br />"Αν τρέμουν τ' άγρια βουνά, να τρέμει το γιοφύρι,<br />κι αν πέφτουν τ' άγρια πουλιά, να πέφτουν οι διαβάτες,<br />τί έχω αδελφό στην ξενιτιά, μη λάχει και περάσει.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Kjo baladë greke e përshtatur në gjuhën shqipe është si vijon:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ura e Artës<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span></i><i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dyzet e pesë ustallarë dhe gjashtëdhjetë cirakë, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Një urë po ndërtonin tek lumi i Artës, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Tërë ditën ndërtonin, natën ai shëmbej. <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Vajtojnë ustallarët dhe qajnë çirakët. <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“I kotë mundimi ynë, gjynah për punën tonë, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Tërë ditën të ndërtojmë dhe natën të na shëmbet” <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Një zog kaloi dhe qëndroi përballë lumit, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Nuk cicëronte si zog, e as si dallëndyshe, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Por nisi të fliste me zë njeriu, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“Po nuk murrosët një njeri, ura nuk qëndron, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dhe mos murrosni ndonjë jetim, të huaj, a kalimtar, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Por vetëm gruan e bukur të kryemjeshtërit ” <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">E dëgjoi kryemjeshtëri dhe i bie vilani, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Fillon edhe vajton dhe po i thotë dallëndyshes, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“Ngadalë të vishet, ngadalë të ndërohet,<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> dhe ngadalë të vijë në mbrëmje”,<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Por dallëndyshja e dëgjoi gabim dhe ndryshe ja çoilajmin, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“Shpejtë vishu e ndërohu, e shpejtë të shkosh në mbrëmje <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Shpejtë të shkosh dhe të kalosh urën e Artës”, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dhe të shkosh edhe të vish nga sokaku i bardhë,<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> E pa kryemjeshtri dhe i ngriu gjaku, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Nga largë ata i përshëndet dhe nga afër u thotë,<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Ditë të mbarë ju ustallarë dhe ju çirakë të rinj,<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Por çfarë ka kyemjeshtri që është i trishtuar?” <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Unaza i ra tek harku i parë, dhe kush do të hyjë,<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> dhe kush do të shkojë, unazën që të gjejë? <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">" Usta mos u hidhëro se unë po zbres ta mar, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Unë do zbres e unë do ngjitem, unazën do të gjejë, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">As deri në fund nuk zbriti, e as deri në mesë nuk shkoi, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“Tërhiqe litarin terhiqe edhe zinxhirin, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Të gjitha po i kthej përmbys dhe asgjë nuk po gjej” <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Njëri po fillon me lopatën dhe tjetri me gëlqeren, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Vjen edhe kryemjeshtri dhe hedh një shkëmb të madh.<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> “Mjerë për fatin tonë, turp në rrënjët tonë!, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Tre motra ishim, dhe të tre fatëzeza. <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Njëra ndërtoi Danubin, tjetra ndërtoi Eufratin, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dhe unë më e vogla urën e Artës, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Siç dridhet karafilli, ashtu të dridhet edhe ura, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dhe si bien fletat e pemëve, kështu të bien kalimtarët” <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“Bijë, fjalët ndryshoi dhe mallkim tjetër jep, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Se ke vëlla të vetëm, mos rastis dhe ai kalon” <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dhe ajo fjalët ndryshoi dhe një tjetër mallkim jep: <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">“"Nëse malet e egra dridhen, të dridhet edhe ura,<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> dhe po bien zogjtë e egër, dhe kalimtarët të bien, <o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">se kam vëlla në mërgim, mos rastis dhe kalon..<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</td><td style="height: 396pt; padding: 0cm 5.4pt; width: 262.15pt;" valign="top" width="350"><div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> 2- Kjo baladë, në zonën e Artës egziston në gjuhën shqipe, madje në disa motërzime. Po paraqesim dy nga motërzimet e shumta të variantit shqiptar të kësaj balade dhe pikërisht dy nga variantet çame, njera<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn7" name="_ftnref7" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[7]</span></span></span></span></a>prej të cilave është më afër shqipes standarte, me titull “Urën e Artës ndërtojmë”<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn8" name="_ftnref8" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[8]</span></span></span></span></a>dhe që janë si vijon:<o:p></o:p></span></div>
<table border="0" cellpadding="0" class="MsoNormalTable" style="background-color: white; color: black; font-family: -webkit-standard;"><tbody>
<tr><td style="padding: 0.75pt; width: 211.5pt;" width="282"><div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">.</span></i><i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></i></div>
</td><td style="padding: 0.75pt; width: 204.75pt;" width="273"><div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">URËN E ARTËS NDËRTOJMË<br /><br />Tre vëllezer kaha Lluri:<br />ki Panua, ki Mihal Guri,<br />Kiçua i vogël si nuri,<br />- Të tre vëllezer që jemi,<br />5-dizet pëntorë i kemi</span></i><a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn9" name="_ftnref9" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><i><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><b><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[9]</span></b></span></span></i></span></a><i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">,<br />urën e Artës ndërtojmë,<br />natë e ditë nuk pëshojmë,<br />dot në këmbë s’e qëndrojmë.<br />Urë, moj urë e mallkuar,<br />10-ç’fal të kemi, ja na thuaj?<br />Ati shkon një plak e u thotë:<br />- Pënofshi sot edhe mot,<br />po ura s’u qëndron dot,<br />pa vënë një shpirt në botë,<br />15-e një dem të zi t’e vini,<br />e një dash të zi t’e vini,<br />atje nek bëni themelin,<br />Kushtu ndreqetë kjo urë,<br />të shkojnë gjithë në urë,<br />20-ujt’ e lumit - mos t’i njumë<br />të shendosh’ e të sumurë.<br />Në kloft’ se plakun dëgjoni,<br />nuseve mos u rrëftoni,<br />t’a bëni me besa-besë,<br />25-kush t’e sellë bukën nestër,<br />ne themeli ta mbëloni,<br />edhe demin t’e mbëloni,<br />edhe dashin t’e mbëloni<br />Kiçua i vogël ish me besë,<br />30-Panua e Mihua të pabesë.<br />Thotë vjehrra nuses madhe:<br />- Ngreu ti, oj nusa e madhe,<br />shperu bukën ustallarve.<br />- Vjehrrë, o vjehrrë, ku ma gjete,<br />35-le ta shperë nusa e mesme,<br />se e kam djalin me ethe.<br />Thotë vjehrra nuses mesme:<br />- Ngreu ti, oj nusa e mesme,<br />shperu bukën ustallarëve,<br />40-Dale, nanë, se kam pak punë,<br />se kam duartë me brumë.<br />I thotë vjehrra nuses vogël:<br />- Ngrehu ti, oj nusa e vogël,<br />shperu bukën ustallarëve.<br />45- Dale nanë, se kam pak punë,<br />sa të vë djalin në gjumë.<br />- Ikë ti, se e vë unë.<br />- Mirë nane, vete unë.<br />U nis nusa për në urë:<br />50-Puna e mbarë, o ustallarë!<br />- Mbarë paç kunata jonë, -<br />i tha Panua me Mihalë.<br />Thotë Kiçua i vogëli:<br />-Grua, kur të paçë me si,<br />55-i tërë dheu m’u nxi.<br />Kemi tre vjet që pënojnë,<br />e dot urën s’e mbarojmë:<br />gjithë ditënë pënojmë,<br />gjithë natën n’e rrëzojmë.<br />60-Sh’ke, imzot, që klan me lot,<br />pse vëzhdrin ashtu në gropë?<br />- Më ra ognaza në gropë</span></i><a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn10" name="_ftnref10" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><i><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><b><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[10]</span></b></span></span></i></span></a><i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><br />më ra ognaza në lumë.<br />- Atë ognazë ta marrte unë!<br />65-«Po nusa sa ishte ulë<br />nisin që t’i hedhin gurë.<br />Nusa u thotë: «Pse, o burrë<br />përsiper me hidhni gurë,<br />pa u bënë sumurë kurrë,<br />70-pa thertur as këmbë, as dorë,<br />pa thertur as këmbë, as kokë,<br />më vë të gjallë në botë?<br />Po ata të këmba n’urë<br />po e bëlojnë me gurë.<br />75- More burr’, a i ziu burrë,<br />po më bën direk në urë.<br />O moj urë, e zeza urë,<br />kur të shkojnë të semurë,<br />të dridhesh si dridhem unë.<br />80-Burrë, do të them një fjalë:<br />jamanet të zinë djalë,<br />kutu nek do vihem unë,<br />do bijë një fik i bardhë,<br />kur të bijë kokrrën e parë,<br />85-t’ia ipni djalit t’e hajë.<br />Jamanet dhe ju kunetë,<br />gjoksin të m’e lini jashtë.<br />Gjoksin jashtë ja kanë lënë,<br />rrodhi një krua i ergjëndë,<br />90-djalin e rritte e madhonte,<br />të sumurët i shëronte.<br /><br />Rokë - Llur (Filipjadhë), Fier 1954.</span></i><i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><o:p></o:p></span></i></div>
</td></tr>
</tbody></table>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Ndërsa variant tjetër është si vijon:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">URA E ARTËS KUR ISHTE BËNË<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"><br />Ju t’e dini, mre, shokë e sahi,<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Ura e Artës mre, kur ishtë bënë,<br />tre vëllezër kaha Lluri klenë.<br />Të tre emrat na i kanë pasë.<br />Mihë Guri të madhit ia thoshin,<br />dhe të mesmit Pani mre, ia thoshin,<br />dhe i vogli Kiçi e kish ëmrin.<br />Tre, vëllezrit atje që penojnë.<br />Dizet djema pënëtore i kanë.<br />Punë natë bëjnë e punë ditë,<br />puna fare nuk u del për dritë.<br />Atje shkon një plak edhe u thotë:<br />«Ustallarë, ju mre ustallarë,<br />kurrë puna s’do t’u vejë mbarë!<br />Si mundet puna mre t’u vejë mbarë,<br />si mundet ura juve t’u qëndrojë,<br />pa u bënë një njeri kurban,<br />pa një dem që ta keni bëluar,<br />pa një dash që ta keni bëluar,<br />nënë këmbët e Urës së Artës?<br />Kështu puna do t’ju vejë mbarë<br />Ura e Artës kështu do ndërtohet».<br />Si t’ia binin mre e çish t’ia binin?<br />Kollaj kle mre për demin e dashin.<br />Berri i shkretë edhe theret me zor,<br />po çish njeriu mre ati të sellin?<br />Tre vëllezënit na janë mëjtuar:<br />- Më saba bukën - thanë - kush t’e sellë,<br />çil kunatë këtu të vijë e para,<br />në themel të gjallë do t’e vënë.<br />Edhe një dem atje do t’e vënë,<br />edhe një dash atje do t’e vënë,<br />kushtu ura do rrijë më këmbë.<br />Po i pari s’na kle gënjeshtiar,<br />s’na gënjente mre i pari inë:<br />se «vëllai ta xerr sirin më thellë».<br />Pani e Miha, të pabesë klenë,<br />grave tire ata u treguan.<br />Fushës Artës, mre kur ura sabahu,<br />nusa e Kiços mre, nek ura shkon,<br />gosur torvat mre me bukë e gjellë:<br />- Mbarë u vaftë, o ju ustallarë!<br />-Mbarë paç, o moj kunata jonë!<br />Thanë Pani dhe ai Mihë Guri.<br />Kiçit vogël, po i thotë e shoqa:<br />- Çish ke, o ti imzot, që po klan?<br />- Në themele sa më ra ognaza,<br />më ra thellë e do ma marrë lumi.<br />- Atë ognazë imzot - do t’a xerr unë.<br />Kur ka zdrikur nusa atje poshtë,<br />bët e bët ata, i huadh gurë.<br />- O ti burrë, mre i ziu burrë,<br />pse me botë gjallë me bëlon?<br />Nonjë fal në jetë s’bëra kurrë:<br />Edhe ti e zezë Urë e Artës,<br />të më dridhesh kùshtù si dhe unë;<br />gjithë njerzit të dridhen bi urë,<br />hoj shëndoshë, mre hoj të sumurë!<br />Dëgjo burrë edhe ju kunetë,<br />do t’u lë mre sot-o një amanet,<br />një amanet të rëndë gur mulliri,<br />djalin tim ju amanet t’e kini:<br />Do të mbijë kutù një fik i bardhë,<br />kur të pjekë aj kokrrën e parë,<br />ju t’ia ipni djalit tim t’e hajë,<br />edhe gjoksin jashta të m’e lini!<br />Gjoksin jashta mre, ia kanë lenë,<br />rrodhi ati një krua i ergjëndë,<br />vij e pij mre, djali e madhohej,<br />vij e pij i sumuri e shërohej.<br />Ura e Artës mre, qëndron dhe sot.<br />Dhe nga njerzit bi të kur kalojnë:<br />po dëgjohet demi që pëllet,<br />po dëgjohet dashi që bërtet,<br />zeri i nuses që thotë «oh, medet!»<br /><br />Mazrek — Margëlliç, Vlorë 1954<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Në një krahasim mes variantit grek dhe variantit shqiptar<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftn11" name="_ftnref11" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span style="color: #222222;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[11]</span></span></span></span></a>të kësaj balade, konstatojmë nivele të ndryshme të pasqyrimit dhe trajtimit të elementëve të saj thelbësorë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> …vijon….<o:p></o:p></span></div>
<div style="font-family: -webkit-standard; text-align: start;">
<br clear="all" /><hr align="left" size="1" width="33%" />
<div id="ftn1">
<div class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: 22px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref1" name="_ftn1" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[1]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;">.</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"></span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif;">Qyteti i Artës është ndërtuar në të njëjtin vend që në kohët e lashta ka ekzistuar një nga qytetet më të rëndësishme në këtë zonë, Ambrakia.</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif;">Ambrakia e lashtë, e mori emrin e vet nga Ambrakio, bir i Thesprotikut, një hero i Thesprotisë, i biri i Lykaon) Etimologjikisht fjala Ambraki rrjedhin nga bashkimi i Abi + Rakita = breg shkëmbor, dhe do të thotë bregdet shkëmbor. Në kohën e Pirros ishte kryeqyteti i Epirit. Në vitin 168 p.es. u shkatërua nga Konsulli romak Marcus Fulvil Noviliorus, i cili rrëmbeu dhe çoi në Romë rreth njëmijë statuja të grabitura në këtë qytet. (</span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;">Për të dhënat te “Ura e Artës” dhe “Kalaja e Prevezës” kemi shfrytëzuar burimet greke, ballafaquar me burimet e pakta shqiptare).<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
<div id="ftn2">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref2" name="_ftn2" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[2]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Është vërtetuar një ndërtim i urës në kohën e Pirros së Epirit.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn3">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref3" name="_ftn3" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 20px;">[3]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në fakt Arta dhe krahina ju dorëzua osmanëve më 10 mars të vitit 1449 me marveshje, ndërsa ura është ndërtuar në 1602-1613, pra me një distancë të madhe kohore. Periudha e ndërtimit të urës nuk ka lidhje me ndonjë luftë pushtuese por me forcimin e pushtetit turk në zonat e pushtuara..</span><span lang="EN-US"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn4">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref4" name="_ftn4" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[4]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><i>«Τι έχεις καημένε πλάτανε και στέκεις μαραμένος με τις ριζούλες στο νερό/ Αλή πασάς επέρασε και δεν μπορώ να πιώ».</i><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn5">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref5" name="_ftn5" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 20px;">[5]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Arta u muar në dorzim nga turqit në 10 mars të vitit 1449 dhe uçlirua nga turqit në në 24.06.1881, duke u bashkuar me Greqinë, që e kishte fituar pavarësinë nga Turqia në 03 shkurt 1830. Janina u bashkua me Greqinë në 21 shkurt 1913, pas betejës së Bezhanit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
<div id="ftn6">
<div style="background-color: white; background-position: initial initial; background-repeat: initial initial; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref6" name="_ftn6" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="color: black;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 12pt; line-height: 24px;">[6]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US">Αποκτήστετο από ... el.vvikipedia.org / vviki / Γέφυρα Άρτας</span><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-size: 11pt;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn7">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref7" name="_ftn7" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[7]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> Marrë nga Mbledhës të folklorit. “Këngë Popullore nga Çamëria” Tiranë 1983 fq 401 por ndodhen <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> edhe te vvikipedia në linkun.. </span><span lang="EN-US"><a href="https://sq.wikipedia.org/wiki/Ura_e_Nart%C3%ABs" style="color: purple;"><span style="color: windowtext; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt; text-decoration: none;">https://sq.ëikipedia.org/ëiki/Ura_e_Nart%C3%ABs</span></a></span><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn8">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref8" name="_ftn8" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[8]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në disa botime kjo baladë ka titullin “Urën e Nartës ndërtojmë” sepse Arta quhet Narta. Ne ju <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> referuam emrit zyrtar që përdor shteti grek, në teritorin e të cilit ndodhet, por edhe shqiptimit <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> popullor. I paraqesim të dy variantet për efekt studimi apo krahasimi nga lexuesi i interesuar.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div id="ftn9">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref9" name="_ftn9" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[9]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Ky varg është i mbartuar (huazuar) nga variant grek i baladës pasi në të gjitha variantet e baladës së <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> murimit në gjuhën shqipe, ndërtimi i urës apo kështjellës bëhet vetëm nga tre vëllezër, me <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> përjashtim të variantit të Gradec në Gostivar<b>, </b>ku balada quhet “Kënga e tridhjetë ustallarëve”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
<div id="ftn10">
<div align="left" class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref10" name="_ftn10" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[10]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"> Motivin e humbjes së unazës te themelet e urës, motiv me të cilën gënjehet nusja e re për të zbritur <o:p></o:p></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"> te themelet, ku do bëhet murimi është një motiv që gjëndet gati në gjithë variantet e Shqipërisë së <o:p></o:p></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"> Mesme dhe të Jugut. Por ky motiv është kryesisht i vetmi i përhapur në variantet greke, bullgare apo <o:p></o:p></span></div>
<div align="left" class="MsoNormal" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 11pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif;"> aromune.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
<div id="ftn11">
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7AD7035D-D30D-4444-AA70-BBA86DF2B443#_ftnref11" name="_ftn11" style="color: purple;" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align: super;"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[11]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">Në këtë analizë, për lehtësi kuptimore, kemi shfrytëzuar variantin </span><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;">“Urën e Artës ndërtojmë” i <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoFootnoteText" style="font-family: Calibri, sans-serif; font-size: 10pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 11pt;"> cili është më afër shqipes standarte.<o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
</div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-86933269436408424752019-07-25T14:00:00.002-07:002019-07-25T14:00:53.643-07:00A E NJIHTE DHE SI E RESPEKTONTE SKËNDERBEU “LIGJIN E LUFTËS?!!”<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div class="MsoBodyText3" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 14pt; font-weight: bold; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: center; text-decoration: underline;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">A E NJIHTE DHE SI E RESPEKTONTE SKËNDERBEU “LIGJIN E LUFTËS?!!”<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Le të provojmë të sqarojmë problemin se ç’ është “Lufta” si nocion, por edhe si e konceptonte Skënderbeu atë dhe kërkesat kryesore të “Ligjit të Luftës”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Për nocionin “Luftë” si fenomen shoqëror ka mjaft përcaktime të ndryshme në formë, dhe po kaqë të larmishme në pikëpamje të forcës emocionale që ngërthejnë. E megjithatë ato së bashku kanë si emërues të përbashkët atë çka shpreh thelbin e këtij nocioni: ndeshjen midis dy grupimeve të armatosura. Pra, lufta është një konflikt ndërmjet masave njerëzore të organizuara mirë, të cilat bashkëveprojnë në mënyrë të arësyeshme, i nënështrohen një vullneti të vetëm, si dhe kanë para vehtes së tyre një qëllim të caktuar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Por deri sa ngjarjet të precipitojnë në këtë thelb apo situatë, ka mjaft momente e zhvillime, të cilat nuk mund të mos mbahen parasysh nga çdo njeri, i cili merr përsipër të studjojë fenomenin shoqëror, pra luftën.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i>Së pari, e mbi të gjitha, del në pah momenti politik</i>, me ndërmjetësinë ose jo të palëve të treta. Ka disa zhvillime debatesh, ka një duel idesh e pikpamjesh, pra janë disa seanca ballafaqimesh me sens politik midis përfaqësuesve të dy grupimeve, të cilët më vonë do të ndeshen edhe me armë. Pra, janë interesat e individëve, të grupeve apo edhe të grupimeve shoqërore, por edhe të një kombi të tërë, që i bëjnë njerëzit të hyjnë në konfrontim të armatosur edhe pse e dinë shumë mirë, se përmes këtij veprimi, jeta zhvlerësohet tmerrësisht, ndoshta në një send krejt pa vlerë, ndjenja e humanizmit zëvëndësohet nga e kundërta e tij, nga kanibalizmi ekstrem; në vend të ndjenjave njerëzore fillojnë e veprojnë instiktet e origjinës së njeriut. Publicisti ynë i njohur e i spikatur Fan S. Noli, midis të tjerash pohon<i>: “Qysh prej kohës së shyshstërgjyshit tonë Kainit, lufta s’ ka qënë gjë tjetër veçse plaçkitje e grabitje, dhe në ditët e bukura të kohëve të lashta njerëzit ishin të sinqertë dhe e shikonin plaçkitjen si një anë të ligjëshme të luftës...”.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Pra, atyre u thuhej se, që të kishin pasuri duhet të merrnin diku, pra të rrëmbenin atë dhe gjithçka, që nuk u përkiste në asnjë mënyrë, dhe, që të merrnin, pra që të grabitnin, duhet të luftonin me çdo mjet e të fitonin, qoftë edhe me fqinjët. Pra, interesat e tyre konkretizoheshin, merrnin jetë, dhe si të shprehemi, merrnin edhe bazë morale: ato bëheshin të dëshiruara, deri të lakmuara marrëzisht nga njerëzit, ashtu si rrugët për t’i realizuar ato gjendeshin dhe përcaktoheshin të shumta në formë e veprim konkret, përfshi edhe luftën me çdo mjet dhe me egërsinë më të madhe.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i>Së dyti, është evident momenti ideologjik</i>, pra harku i domosdoshëm kohor përgjatë të cilit baza njerëzore e grupimeve shoqërore do të përgatitet psikologjikisht për t’u bërë e gatëshme të përfshihet në përleshje, të zbresë në fushën e betejës, të bëhet e arësyeshme dhe e përgjegjshme, që me vullnet të plotë, t’u nënështrohet ligjeve “të egra” të përleshjes, të ushtrimit të dhunës mbi kudërshtarin me të gjitha mjetet e forcës dhe në mënyrën më të ashpër dhe intensitetin më të lartë të mundshëm. Këto masa bëhen të gatëshme të veprojnë në këtë mënyrë, sespe me këtë logjikë atyre u serviren mundësitë për të arritur interesat themelore. Pra, si mund të shprehemi, klasa e politikanëve dhe e qeveritarëve në të gjitha nivelet e administrimit, i mësonin ata në atë mënyrë, që të bëheshin të përgjegjshëm dhe plotësisht të gatëshëm, të pranojnë çdo sakrificë, përfshi edhe atë sublimen, të vinin edhe jetën në tehun midis jetës dhe vdekjes, mjafton që ato të ndërgjegjësohen dhe të binden, se me këtë mënyrë veprimi interesat e tyre marrin jetë e gjak, pra konkretizohen qëllimet e tyre.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Pra shkaqet e luftës duhen kërkuar edhe tek mentaliteti i personazheve të caktuar historikë, të predispozuar për të bërë emër dhe lënë gjurmë në histori, qoftë edhe përmes hedhjes së popujve në kasaphanën e luftës, në kraterin jetëmarrës të vullkanit luftë. Kështu, a nuk është i njohur fakti që, shkaqet e Luftës së Dytë Botërore, ashtu si edhe të luftrave të mëparshme, duhen kërkuar edhe në mentalitetin histerik të Hitlerit dhe pasuesve të tij; të Musolinit dhe të pasuesve të tij, apo edhe të ndonjë tjetri në Azi?!! Apo tragjedia në Gjirin Persik në vitin 1991, por edhe në vitin 2003, si dhe ajo në ish-Jugosllavi midis republikave që e përbënin atë në vitet 1992-1995, si dhe konflikti midis ish-Bashkimit Sovjetik me Çeçeninë në vitin 1995, i cili vijoi edhe më vonë, zhvillimet gjakderdhëse në Afganistan, në Irak, në Siri, në Jemen, në Libi, në Ukrahinë, në Venezuelë, dhe në mjaft vende të tjera, duhet kërkuar tek personazhë konkretë historikë me prirje drejt regresit dhe gjakderdhjes sikurse kanë qënë : Sadam Huseini, Sllobodan Millosheviçi e Radovan Karaxhiçi, Dudajev, Kadaf, Assad, Hugo Sanches etj. etj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Nga sa më sipër gjithkujt i le gjurmë në kujtesë edhe një përfundim i arritur nga përvoja në përgjithësi, i cili evidenton faktin që, lufta është një masakër, e cila masakron njerëz, që nuk njihen, për interesa të njerëzve që njihen, por që gjithësesi nuk masakrohen, sepse gjakderdhja bije mbi shumicën e popujve, pra të atyre që nuk njihen. A nuk dihet që në ish-Jugosllavi humbën jetën fatalisht jo më pak se 260 mijë njerëz në Bosnjë-Hercegovinë dhe 15 mijë të tjerë në Kosovë? Në Afganistan dhe Irak janë viktimizuar respektivisht jo më pak se 150 mijë dhe 195 mijë, shumica e të cilëve janë civilë të pambrojtur. Në Siri artikulohet shifra e frikëshme e mëse 320 mijë viktimave, në Libi dhe në Jemen janë shkaktuar jo më pak se 33 mijë dhe 10 mijë viktima të pafajshme etj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i>Së treti, është domosdoshmëri dhe evident edhe momenti i përgatitjes ushtarake</i>me masa të shumta për të garantuar një farë “koefiçienti sigurie” për të dalë fitimtar në përleshje. Këtij momenti i përkasin aftësimi luftarak sipas një mënyre veprimi të hedhur më parë në letër; sigurimi i një baze materialo-teknike të domosdoshme i të gjithë komponentëve që do të marrin pjesë në duel, në ndeshje apo në përleshjen e armatosur, etj. etj. Në betejë veprojnë dy resurse të domosdoshme: ajo njerëzore, pra forca e gjallë, dhe ajo logjistike, për të siguruar mbështetjen e duhur me armatim, municion, aparatura, ushqim, veshmbathje, shërbim shëndetsor etj. etj. Njerëzit në fushëbetejë luftojnë jo vetëm me armë por edhe me shpirt, me moral, sepse dihet që forca shpirtërore (morale) është tre herë më e fuqishme dhe efektive se sa forca e armëve. Me njerëz, që nuk janë të gatshëm të sakrifikohen në fushëbetejë, nuk mund të arrihet suksesi në luftim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i>Së katërti, momenti më i prekëshëm dhe më i ndjeshëm</i>, më i ngarkuar me strese, por edhe i bashkëshoqëruar me humbje dhe shfarosje jetësh njerëzore dhe shpërdorim të vlerave materiale e kulturore të krijuar ndër brezni njerëzish, <i>është zhvillimi i ndeshjes midis grupimeve që marrin pjesë në këtë dyluftim</i>. Lufta është fenomen jo i arsyeshëm, prandaj edhe jo i natyrshëm, as më shumë e as më pak ajo është, vijimi i politikës me mjete të tjera, pra me mjetet e dhunës. Pra. dueli, ndeshja, dyluftimi apo përleshja e armatosur, është vijimi me mjetet e dhunës i të gjithë atij dueli apo debati të zgjatur politik, i cili nuk ka dhënë rezultate pozitive, sepse në bosht dhe në bazë të aksidentit, të përleshjes, pra të fenomenit jo të natyrshëm, sikurse e quajnë disa analistë, qëndron pikërisht interesi apo interesat e kundërta midis grupeve shoqërore. Meqënëse interesat kanë në përmbajtje faktorin ekonomik, prej të cilit gjallërohen faktorët ideologjikë dhe psikologjikë, ato më shumë kanë patur prirje të mos gjejnë zgjidhje me gjuhën e arësyes së ftohët dhe të logjikës së hekurt, por të mendësive dhe prirjeve antihumane “të kokave të nxehta” të politikanëve dhe shtetarëve, pra duke i përplasur njerëzit përmes konfrontimit të dhunëshëm. Por dihet që konfrontimi vjen duke u acaruar dhe ashpërsuar, sa që errësohet logjika, shpërfytyrohet arësyeja, dhe në plan të parë marrin rrugë e shprehen instiktet shtazore: njerëzit nuk tërhiqen as përballë pellgjeve të gjakut dhe shpërfytyrimeve të egërsuara, ata fillojnë të mësohen me gjakun e derdhur, familjarizohen me skenat e dhunës, i gjejnë dhe konsiderojnë ato si domosdoshmëri, si dhe gjejnë kurajon të krenohen dhe trimërohen harbutërisht, se kush mundi të derdhë më shumë gjak. Gjaku njerëzor që shkon rrëke në tokë, i lumturon shpirtërisht dhe i hedh në veprime barbare të pakapshme nga arsyeja njerëzore. Hitleri dikur shprehej, se nuk mund të përmbahej dhe as të ndihej i keqardhur, para asnjë skene mizore kundër popujve jo gjermanë, të cilët shtohen si minjtë, ndërkohë që në fushën e betejës kishte hedhur lulen e rinisë gjermane. Të frymëzuar nga kjo çmenduri, vartësit dhe pasuesit më të afërt të tij, pohonin se ndiheshin krenarë për çdo viktimë të shkaktuar nga revolveri i tyre, dhe se midis gëzimit të jetës dhe arsyes njerëzore, pranonin skena makabre dhe veprime kanibaleske. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Së pesti, momenti që çliron nga makthi i luftës masën e grupimeve shoqërore, por që prek sferën e drejtuesve, është ai i diskutimit dhe arritjeve të marrëveshjeve pas përfundimit të akteve të dhunëshme.</span></i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Hitoria e njerëzimit na ofron faktin, se pas çdo debati politik dhe vijimit të tij me mjetet e dhunës, pra pas përfundimit të çdo përleshjeje të armatosur, vijon një pauzë midis gjuhës së armëve, e pasuar nga një moment debati “të pabarabartësh”. Në fakt ky është vijimi i mosmarrëveshjeve të mëparshme, por gjithësesi, tashmë me mjete politike, ku gjithësesi debati politik zhvillohet midis dy palëve, tashmë jo të barabarta, sepse njëra është humbësja dhe tjetra fituesja, njëra është e mposhtura, tjetra triumfatorja. Debati ka si objekt themelor se sa do të jetë detyrimi i palës humbëse ndaj asaj fituese. Mandej politikanët dhe shtetarët “merren vesh” njëri me tjetrin për të ndarë “pjesën e luanit” për veten e tyre, dhe thërrimet nga sofra e pasur, i delegohen grupimit shoqëror, si lëmoshë për gjakun e derdhur. Dhe pas kësaj ekspozeje teorike, le të futemi në thelbin e problemit, që do të diskutojmë.<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: center;">
<i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Si e konceptonte Skënderbeu luftën? Ç’ mendime e vlerësime bënte ai për atë?<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Populli ynë, që në lashtësinë e tij të formimit si komb më vete, më tej në periudhën e konsolidimit si komb e shtet i njohur, mandej gjatë gjithë rrugës së përshkuar në historinë e tij përkrah fqinjëve, është karakterizuar në vijëpërpjetë nga ndjenja e të jetuarit në liri, nga motivimi i qartë dhe i ndjeshëm për t’iu ndodhur Atdheut kur Ai ka qënë i kërcënuar dhe në nevojë. Këtë cilësi e ka evidentuar dhe shprehur qartë, midis shumë të tjerëve, edhe historiani i lashtësisë greke, një nga më të shquarit në fushën e historiografisë, një nga më kompetentët në këtë lëmë, Demosteni, kur midis të tjerash nënvizon edhe faktin<i>: “Përsa u përket ilirëve për ta është më e kënaqëshme të jenë të pavarur e të lirë, sesa të nënështruar...”.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Skënderbeu, si pjellë e këtij populli, medoemos që ka formimin psikologjik e moral të popullit të vet. Për luftën, në mënyrë të përmbledhur ai afërsisht shprehet se, ajo ka qënë dhe është një akt i dhunëshëm, në luftë veprohet me gjuhën e armëve dhe jo të arsyes apo logjikës, në të ka mundës dhe fitues, por që gjithësesi qëllimi i çdo pale është fitorja, një rezultat i dëshiruar dhe i pritëshëm edhe nga bashkëkombasit. Mendimi i përbashkët i analistëve dhe strategëve ushtarakë më famozë është se, pasojat e luftës më mirë se kushdo i di i munduri, pra pala e mposhtur. Kjo sepse, përveç humbjeve në jetë njerëzish dhe dëmtimeve të vlerave materiale, përfundimi i luftës bashkëshoqërohet edhe nga një stres psikologjik, të cilin e mbart vetë akti i humbjes, mendësia e të qënurit i mundur apo i mposhtur në fushën e përleshjes si, dhe detyrimit që ka i mposhturi për të përballuar si palë humbëse apo e mundur, kundrejt palës fituese. Shoku psikologjik bëhet kështu pjesë e jetës së përditëshme të komunitetit të mposhtur, ata ndihen të fyer, pa autoritet dhe dinjitet, të turpëruar përpara njëri-tjetrit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Këtë nocion e sqaron me argumente bindëse, përmes disa pasazhesh të zgjedhura me kujdes dhe të vëna në gojën e Skënderbeut, historishkruesi i parë shqiptar mjaft autoritar dhe bindës i shekullit XV, Marin Barleti, i cili shprehet edhe sa më poshtë: <i>“Sillni ndërmend zgjedhën armike, talljet e mundësit dhe pamjen tërë mburrje të tij; sillni ndërmend dhe ç’ mizëri njerëzish të ndryshëm na përcollën, kur u nisëm e u larguam nga sytë e tanëve, se me ç’ dëshira në zemër e lot në sy i lamë të gjithë, se si na presin gratë, prindët dhe fëmijët...”.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Këto dhe të tjera momente, sa prekëse aqë edhe grishëse, të cilat nxitin motivimin pozitiv tek bashkatdhetarët, i kap me kujdes dhe ua kujton Kryekomandanti – Skënderbeu - luftëtarëve përpara fillimit të veprimeve luftarake. Është e kuptueshme që kjo bëhet për të nxitur komponentin e forcës morale në veprimet përleshëse, e cila shumëfishon forcën fizike. Në veprën madhore “Historia e Skënderbeut” e autorit të mirënjohur Marin Barleti, gjen pasqyrim fakti që për nocionin “Luftë”, për përmbajtjen e “Ligjit të Luftës”, kanë kuptim të gjërë e të plotë kapedanët, oficerët dhe gjeneralët e Skënderbeut. Por për kuptimin e këtij nocioni nga luftëtarët e thjeshtë, punohet me përgjegjësi nga drejtuesit dhe komanduesit e të gjitha niveleve. Është i nipi, Hamza Kastrioti, ai, që pas një dështimi të përkohëshëm në sulmin kundër trupave venedikase në Drisht shprehet: <i>“S’paska turp më të madh, o Perëndi të bekuara, se sa kur u mundka njeriu; sepse në një anë të presin sarkazmat e armikut kryelartë, dhe m’anë tjetër fytyrat e mërzitura të njerëzve të tu...”.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> </span></i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Brezi ynë jeton në fundshekullin XX dhe fillimshekullin XXI, e megjithatë ne kemi përjetuar përmes filmave edhe emisione televizive të drejtpërdrejta skena makabre: njerëz të moshave të ndryshme, të sekseve të ndryshme, të gjëndjes shëndetsore po të ndryshme, humbasin jetën nën zhurmën e thatë të breshërisë së automatikëve; kemi asistuar skena ku njerëz të pafajshëm, pleq e fëmijë, bjenë viktimë “e kokave të nxehta”; kemi parë mijëra njerëz që për t’u larguar nga vatrat e nxehta të luftës, emigrojnë me mjete nga më primitivet, dhe shumë prej tyre përfundojnë në fund të deteve; kemi asistuar në vrasje masive të njerëzve me fjalët e lutjes në gojë në institucionet fetare; na janë ofruar skena të dhembshme ku vihen në shënjestrën vrastare mësues e nxënës... Kemi parë punonjës të mirëfilltë të sferës së humanizmit por edhe të medias: sanitarë, infermierë, mjekë, bamirës, gazetarë, fotoreporterë, politikanë, sociologë, e të tjerë, që edhe pse në shërbim të misionit të tyre, për të nxitur opinionin kundër luftës dhe pasojave të saj, duke treguar (ekspozuar) masakrat, tmerret dhe makabritetet e saj, që lenë jetën e tyre në fushëbetejë, edhe pse në duar nuk mbajnë armë dhe as që mbjellin vdekje. Ne kemi përjetuar mllefin, keqardhjen, por edhe mallkimin që shpalosin vorreza masive, të cilat mbajnë për ditë-vdekje një të vetme; fëmijë të përlotur me faqe të mavijosura dhe sy të fryrë, të shtrirë mbi trupin pajetë të prindërve të tyre, dhe që lypin mëshirë nga njerëzit dhe nga Zoti; motra, që edhe pse të reja dhe të bukura, shëmtohen nën peshën e lotëve të hidhur për humbjen e vëllait apo të një njeriu të dashur; gra të reja me fëmijë në dorë apo në gji, që më së shumti shikojnë nga qielli, por edhe me shikim të tretur diku larg në front, që kërkojnë mëshirë dhe vetëm mëshirë për bashkëshortët e rrëmbyer përdhunëshëm nga flakët e luftës; nëna të moshuara që shtojnë rrudhat në fytyrë dhe vragat në faqe dhe, që luten për paqe e qetësi për fëmijët dhe nipërit e humbur në betejë apo edhe në rrugë krejtësisht të pafajshëm; njerëz të mirë apo politikanë të spikatur, që luten apo protestojnë për jetët e humbura, dhe mandej ndaj atyre që nxitin shuarjen e jetës....<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Pra, ka edhe tmerre të tjera që i mbart lufta, të cilën e përgatitin dhe e zhvillojnë njerëzit, që më së shumti u është zbehur arësyeja, që e rritin dhe e nxitin njerëz që u ka humbur arësyeja dhe, që mundohen të eleminojnë plagët e saj, njerëz të cilët kanë akoma arësye.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Është kjo arësyeja që, opinioni përparimtar, ata që inspirojnë dhe dëshirojnë progresin, ata që janë njerëz në shpirt, kanë menduar e punuar për të shmangur luftën, për të zgjidhur konfliktet me mjete të arësyeshme, për të komanduar në dialogjet e tensionuara dhe konfliktet e ashpra e të ndezura, logjika e ftohët dhe, në asnjë mënyrë e për asnjë rast, mendësia “e shtyrjes së urave të zjarrit”, “e hedhjes benzinë zjarrit” dhe “e fryrjes së zjarrit”. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Ne e gjykojmë progresist veprimin e këtyre njerëzve edhe në përpjekjet që ata bëjnë gjatë konflikteve të ndryshme zonale e rajonale për të ulur tensionin e veprimeve luftarake, për të krijuar një mjedis në përgjithësi ku të ligjërojë fjala e jo pushka, për të mundësuar praninë e periudhave të qeta qoftë edhe përkohësisht, për t’u dhënë kështu mundësi mendjeve të çartura dhe logjikës së nxehtë, që të qetësohen, të kthjellohen dhe të hyjnë në trasenë e veprimit të arësyes, në komunikimin përmes fjalës. Tek këta intelektualë me përgjegjshmëri humane e qytetare, tek këta Burra Shteti me përgjegjësi mbarëqytetare dhe mbarëpopullore, në përgjithësi zë vend mendimi se, lufta, edhe pse është e paarësyeshme, ajo mund të jetë një rrugë e arësyeshme, në se dështon çdo përpjekje tjetër në fushën politike dhe diplomatike. Njëherësh ata janë të bindur plotësisht, se liria dhe paqja meritojnë shërbim më të palodhur dhe të përpiktë, por edhe më të plotë dhe të gjerë, se sa tirania dhe lufta.<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: center;">
<i><span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Dhe, pas kësaj ekspozeje, ja disa parime të “Ligjit të Luftës” dhe sa e si i respektonte ato Skënderbeu?<o:p></o:p></span></i></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Tashmë ka marrë përmasat e një aksiome fakti që, lufta si fenomen shoqëror e ka bashkëshoqëruar historinë e njerëzimit që nga lashtësia deri në ditët e sotme. Pa dëshiruar të bije në fatalizëm, vetëm duke iu referuar përvojës së derisotme, mund të nënvizojmë faktin që, ajo do të jetë e pranishme edhe për mjaft kohë, edhe pse në shumë drejtime e pikpamje ajo ka evoluar jo vetëm si konceptim teorik por edhe si mënyrë veprimi. (Në muajin prill 2004, në Irak vetëm gjatë një jave, gjithësesi pas një viti kur ishte përmbysur regjimi gjakatar i Sadam Hyseinit, në qytetin Fullexha u ndërprenë 600 jetë njerëzore. Në ditët e sotme në Irak, Afganistan, Siri e gjetiu, të cilat kanë qenë vatra lufte për mjaft vite, zbulohen varre masive. Në disa vende të botës lëvizjet për më shumë liri dhe prosperitet kundër regjimeve shtypëse, po shoqërohen me mjaft viktima të pafajshme etj.) . Besoj se do të ishin të mjaftueshme këto fakte për sa nënvizuam më lart.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Kërkesat e “Ligjit të Luftës” nga studjues, analistë, psikologë e sociologë, janë kualifikuar në dymbëdhjetë të tilla. Përmbajtja e shkurtër do të ishte si vijon:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- ji ushtar i disiplinuar. Mosbindja ndaj “Ligjit të Luftës” të shndërron ty dhe ushtrinë tënde në të pandershëm si dhe shkakton vuajtje të panevojëshme. Ti kështu, në vend që të dobësosh dëshirën e armikut për të luftuar, në këtë mënyrë ja forcon atë;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- lufto vetëm luftëtarët e armikut dhe sulmo vetëm objektivat ushtarake;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- shkatërro jo më tepër se ç’ kërkon misioni që të është ngarkuar;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- mos lufto armiq të cilët janë “jashtë luftimit” ose të papërfshirë në të. Çarmatosi ata dhe dorëzoi tek eprori yt;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- grumbullo e trego kujdes për të plagosurit dhe të sëmurët, qofshin ata të forcave të tua apo të armikut;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- trajto me humanizëm të gjithë civilët dhe njerëzit e armikut që i ke nën pushtetin tënd;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- robërit e luftës duhen trajtuar në mënyrë humane, ata janë të detyruar të japin informacion vetëm rreth identitetit të tyre. Nuk lejohet asnjë torturë fizike e mendore ndaj robërve të luftës. Ata janë internuar për arësye sigurie dhe nuk janë burgosur për t’i dënuar;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- mos merr pengje;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- përmbahu nga të gjithë aktet e hakmarrjes;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- respekto të gjithë personelin dhe objektet që mbajnë emblemat e Kryqit të Kuq, Gjysëmhënës së Kuqe, Flamurin e Bardhë të armëpushimit, ose emblema që saktësojnë e përcaktojnë pasuri kulturore;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- respekto pasurinë e popullit tjetër. Grabitja është e ndaluar;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- përpiqu të parandalosh çdo shkelje të rregullave të mësipërme. Çdo mosrespektim raportoje tek eprori. Çdo shkelje e “Ligjit të Luftës” është e dënueshme;<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">- trajtimi mjekësor të jetë bazuar në prioritetin e nevojës mjekësore dhe jo në pozitën e funksionit apo të gradës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Ja këto pra janë disa prej kërkesave të “Ligjit të Luftës”. Ushtaraku ose çdo punonjës i strukturave me karakter ushtarak, por edhe shërbimet shëndetsore apo të medias, duhet t’i zotërojnë shumë mirë përmbajtjen e secilës kërkesë, dhe të kenë bindjen e palëkundur se në fund të fundit, konflikti i armatosur edhe pse është masakrues, në përmbajtjen e tij ka edhe mjaft elementë humanë, të cilët gjejnë pasqyrim tek “Ligji i Luftës”, kërkesat e të cilit i cituam më sipër. Është edhe kjo arësyeja që ushtarakët, por edhe policët apo gardistët, domosdoshmërisht duhet të mësohen dhe edukohen me disa aspekte të “Ligjit të Luftës”, me synim që ata të premtojnë moralisht garantimin e respektimit të kërkesave të “Ligjit të Luftës”.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Nuk mund të lemë pa nënvizuar faktin që kërkesat e “Ligjit të Luftës” janë të herëshme, ato kanë vit-lindje luftërat e para, ashtu sikurse janë pasuruar me elementë të rinj në rrjedhën e historisë së njerëzimit dhe të luftrave, që e kanë bashkëshoqëruar atë. Pas çdo lufte bëhet analiza e hollësishme si dhe nxirren përgjegjësitë në shkelje të kërkesave të “Ligjit të Luftës”. Në ditët e sotme ka një gjykatë ndërkombëtare që heton, gjykon e mban qëndrim ndaj atyre që shkaktojnë krime lufte. Edhe këtë moment e nënvizon Marin Barleti tek “Historia e Skënderbeut”. Ai thekson se gjatë fushatës në Itali, Skënderbeu është veshur me epitete të ndryshme duke synuar errësimin e figurës së tij, ashtu sikurse janë organizuar edhe plot kurthe për kapjen gjallë apo për asgjësimin e tij. Ka patur plane dinake si dhe provokime të ndryshme duke e akuzuar si gjaksor, si kriminel dhe, që nuk ka respektuar kërkesat e “Ligjit të Luftës”. Piaçenini, kapedani i galëve, quke parë që beteja po merrte fund në favor të Epirotit, i propozon pushim të betejës, të cilin Skënderbeu, i karakterizuar nga humanizmi i gjërë, e pranoi pa shumë lutje. Ky armëpushim do të shoqërohej me shfaqjen e dinakërisë së Piaçeninit. Është momenti që Moisiu dhe Gjurini, dy gjeneralët më në zë për trimëri e urtësi të Skënderbeut, po sillnin disa robër të kapur në fushë-betejë. Dinaku Piaçenin i thotë Epirotit <i>: “Prandaj unë kërkoj prej teje, o Skënderbe, princ shumë bujar, që këto rradhë të ushtarëve të mij, të cilët kapedanët dhe komandantët e tu po i sjellin këtu tek ti si robër kundër disiplinës së shenjtë të luftës, t’i lirosh pa i dënuar dhe pa i cënuar dhe të m’i këthesh prapë të armatosur...”.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Është një prej kërkesave të “Ligjit të Luftës” <i>që ushtarakët të përgatiten moralisht dhe profesionalisht për të kryer luftimin: pra, secili duhet ta ketë të qartë se do të përfshihet në veprime luftarake dhe se duhet të përballojë të gjitha kërkesat dhe problemet që përmban dhe lind lufta.</i>Këtë përgatitje psikologjike dhe morale Skënderbeu e realizon mjeshtërisht, duke shpalosur qartë përpara princërve, por edhe përpara bashkëluftëtarëve arësyen se, përse duhet marrë pjesë në luftë, qëndrimin aprovues ndaj saj, pjesëmarrjen dinamike në të, motivet që duhet të udhëheqin luftëtarët, sjelljen ndaj kundërshtarëve të mposhtur, ndihmën ndaj njëri-tjetrit, dhe mjaft të tjera si këto. Rezulton mjeshtërore mënyra se si në Kuvendin e Lezhës (2 mars 1444, S.R), Epiroti i bind dhe i grish arbërit për luftë kundër turqve. <i>Së pari</i>ai thekson se, luftërat më së shumti bëhen me kokë dhe me mend, se sa me armë, prandaj komanduesit dhe drejtuesit duhet të jenë mirë të orientuar dhe të veprojnë me dije dhe jo ç’t’u dalë përpara. <i>Së dyti</i>, kujton se motivimi është i shenjtë dhe i shtrenjtë: edhe pse paqja është joshëse, ajo duhet të jetë dinjitoze, prandaj nuk mund të tolerohet lufta në kushtet kur Arbëria është e sunduar, lufta për liri dhe nder mbetet e shenjtë. <i>Së treti</i>, lufta presupozon humbje, por mbi të gjitha ajo i shërben lirisë, dhe rënia në detyrë është nder dhe përjetësi. <i>Së katërti</i>, ideali i Kryekomandantit nuk ishte mbrojtja e pronave të babait të vet, sepse ai grada dhe ofiqe kishte me shumicë, me pasuri dhe nder ishte edhe në Turqi, por kërkon që princët dhe bashkëluftëtarët shqiptarë të marrin hakun, të mbrojnë me lavdinë më të madhe gratë, fëmijët dhe viset e tyre, duke u sjellë atyre qetësinë dhe lirinë e vërtetë. <i>Së pesti</i>, ai i grish ata duke i prekur në cilësinë e shenjtë të shqiptarit : besën, trimërinë, respektin për të kaluarën heroike, dhe të tjera duke u thënë<i>: “... zgjoni nga gjumi trimërinë e dikurshme, frymëzohuni nga ndjenjat fisnike..., natyra e njeriut s’ia ka falur atij asnjë shkas më të fortë për fitore se sa vetëdijen e plotë të trimërisë...”.</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Pra, sikurse mund të gjykohet lehtë, Kryekomandanti shqiptar di të grishë, të mobilizojë, të prekë në sedër dhe të mobilizojë luftëtarët, të forcojë pasionin për pjesëmarrje aktive në luftë, të rritë përgjegjësinë individuale dhe kolektive në veprimet luftarake. Ai u kujton bashkëluftëtarëve se, gjatë zhvillimit të Betejës së Sfetigradit ushtarët turq detyroheshin të vijonin luftimin duke u shtyrë me fjalë dhe me kërcënime nga kapedanët dhe purpuratët e mbretit, dhe në rast se dikush <i>“... ja përtonte sulmit, e detyronin me kamçik...”.</i>Këtë mënyrë veprimi Kapedani shqiptar e dënon, sepse e di mirë, që ajo e lodh luftëtarin, ia mpin veprimin, e shtyn drejt një vdekjeje të palavdi duke dhënë shpirt me pikëllim. Ai e ka plotësisht të qartë se luftëtari nuk hidhet në sulm duke u shtyrë apo duke i bërtitur, por duke u komanduar shpirtërisht dhe jo nga forca e spaletave apo autoriteti i funksionit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i>Çdo luftëtar në ndeshje duhet të hyjë me mendimin se, duhet medoemos të fitojë</i><i>.</i>Dhe si argument le të përdorim drejtpërsëdrejti mendimin që ka Barleti, historishkruesi më autoritar i heroit tonë Kombëtar – Skënderbeut - , kur ai shpjegohet afërsisht si më poshtë. Skënderbeu, në bazë të marrëveshjes me Ferdinandin, mbretin e Napolit, i shkon atij në ndihmë duke kaluar detin. Mbreti Ferdinand kërcënohej në atë kohë nga galët, të cilët kishin pretendime territoriale në Itali. Ishin këto rrethana e zhvillime konkrete, që i japin shkas Skënderbeut, t’i kujtojë midis të tjerash kapedanit gal, Piaçeninit, se në luftë veprojnë ligje të përcaktuara, dhe se duke qënë të tilla, pra me cilësinë që imponon një ligj, ato duhet të respektohen me korrektësi nga palët ndërluftuese. Mënyra se si shprehet autori është mjaft e gjetur dhe e goditur më së miri, kur ai ve në gojën e Skënderbeut edhe fjalët se, në luftë <i>“... s’ jemi tregëtarë, por luftëtarë, që bëjmë luftë me hekur, jo me ar...”.</i>Pra në luftë veprojnë ligjet e saj dhe jo të tregëtisë, sepse ndërsa e para, - lufta - parakupton veprimet ballazi, e dyta – tregëtia - më së shumti përmban djallëzinë, dhelpërinë, tendencën për të fituar kundër të tjerëve me veprime dhe mjete jo të ndershme, pra jo përmes ballafaqimit të drejtpërdrejtë, por përmes mjeteve mashtruese dhe të rafinuara. Më tutje Epiroti e shtjellon mendimin duke i kujtuar kapedanit të galëve se<i>: “... po ndeshemi për jetë për të mbretëruar ju apo unë, si të jetë thënë...”.</i>Pra në luftë vepron ligji i forcës ndërsa në tregëti ligji i mashtrimit; tek e para kush është më i fortë në të gjitha pikpamjet fiton, tek e dyta kush është më i aftë të mashtrojë, po ashtu fiton. Po në këtë dialog, sa prej diplomati aqë edhe prej ushtaraku strateg, Skënderbeu i kujton Piaçeninit se, përfundimet<i>: “... Në çdo rast, cilido fat që të kemi, të tregohemi burra...”.</i>Pra, Skënderbeu, me cilësinë e një komandanti ushtarak të kompletuar, me ç’ka i duhet një të tilli, me këtë akt kuptimplotë na kujton se, çdo ushtarak duhet ta dijë shumë mirë se konflikti i armatosur, edhe pse në pamje është shumë masakrues, tek e fundit ka mjaft elementë humanë të përcaktuar përmes “Ligjit të Luftës”, të cilët veprojnë me më shumë apo me më pak autoritet. Pikërisht, përmbajtja humane e konfliktit të armatosur duhet njohur mirë dhe të zejë vend në koshiencën e çdo ushtaraku si një “Kod Moral” por edhe si një “Kod Juridik”, i cili duhet të respektohet e të zbatohet pavarësisht nga intensiteti i luftimeve dhe shkalla e egërsisë apo e gjakderdhjes. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Por, edhe në këtë rast, lind një problem psikologjik: gati çdo ushtarak, pothuajse natyrëshëm e bren stresi, në se kundërshtari është i gatëshëm të respektojë kërkesat humane që përmban “Ligji i Luftës” gjatë zhvillimit të veprimeve luftarake. Është edhe ky shkaku që në mjaft raste ushtarakët distancohen nga përmbajtja humane e veprimit luftarak, duke kryer deri edhe veprime shumë të ashpra dhune e terrori, duke kryer veprime të skajshme dhe të pamotivuara dhune. Ngarkesa psikologjike dhe tmerret e luftës, i bëjnë shpesh herë luftëtarët që “të shkelin” mbi parimet e Ligjit të Luftës. Ata mezi presin që “tmerri pa fund” i luftës të shndërrohet në një “fund të tmerrshëm”, që ata t’i japin fund masakrës gjakësore dhe të kthehen në shinat e jetës së përditëshme, që të mbyllin armët e municionet në depo dhe të kthehen pranë vatrave familjare. Dhe kjo merr karakter të natyrshëm dhe të pranueshëm në situatat e një “tmerri pa fund”. Duke studjuar me kujdes “Historinë e Skënderbeut” të M. Barletit, edhe pse autori ka qënë i gatëshëm dhe i predispozuar që të ekspozojë shqiptarët si palë luftuese humane, në raste delirante apo “inati ballkanik” të papërmbajtur, ai vë në gojën e Skënderbeut edhe shprehje që grishin për veprime të dhunëshme e të egra. Disa herë Kryetrimi u bën thirrje bashkëluftëtarëve që të shkatërrojnë kampet e kundërshtarit, të rrëmbejnë gjithëçka, duke u përkëdhelur luftëtarëve armën e njohur e të preferuar se, vetë lufta do të shërbejë si burim dhe si mjet fitimi e pasurimi. Pra, po t’i referohemi Marin Barletit përmes veprës së tij madhore, në të cilën jep shifra, fakte e të dhëna për të gjitha betejat që ideoi, përgatiti, udhëhoqi dhe komandoi Skënderbeu, gati në prag të çdo fillimbeteje, por edhe në momente të veçanta specifike të zhvillimit të luftimit, bëhej thirrje për përdorim me efektivitet të armëve, të cilat shqiptarët i përdornin <i>“... me të djathtën e pamposhtur...”,</i>sikurse shprehet autori; bëhej thirrje për koka të pera, për robër të zënë, për shkretime e grabitje të territoreve dhe banorëve kundërshtarë, e mjaft të tjera si këto, elementë që nuk kanë të bëjnë me përmbajtjen humane të luftës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Mirëpo, duhet pranuar që këto thirrje e grishje, kur bëhen nga komandantët dhe kapedanët me influencë, lenë gjurmë duke ngjallur strese psikologjike, të cilat mpijnë gjykimin dhe arësyetimin, duke çuar kështu në mjaft raste edhe në errësimin apo humbjen e atyre. Është kjo arësyeja që ushtarakët domosdoshmërisht duhet të mësohen dhe të edukohen me nevojën e njohjes dhe të zbatimit të kërkesave të “Ligjit të Luftës”, me synimin që të dy palët në konflikt të garantojnë dhe të respektojnë këto kërkesa. Kjo sepse kërkesat janë të detyrueshme në rrafshin juridik e moral për të gjithë ushtarakët pjesëmarrës në luftim. Ja, pra për këtë domosdoshmëri duhet të jetë i ndërgjegjëshëm çdo ushtarak si dhe të jetë i gatshëm t’i respektojë kudo dhe kurdoherë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Shkalla e detyrimit dhe e respektimit, por edhe e përgjegjësisë është e ndryshme. Gjithësesi ajo kushtëzohet nga vendi që zenë dhe roli që luajnë ushtarakët në hierarkinë e mekanizmit ushtarak gjatë plotësimit të misionit të tyre. Do të ishte e natyrëshme dhe e pranueshme pa rezerva prej gjithëkujt, që ushtarakët me gradë e përgjegjësi më të lartë, do të kenë edhe detyrimin e përgjegjësinë juridike e morale më të madhe, sepse në përgjithësi janë ata, që komandojnë dhe drejtojnë veprimet luftarake, si dhe përcaktojnë të gjitha qëndrimet deri në hollësira, që duhen mbajtur në situata të ndryshme.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Modelin e një lidershipi ushtarak me përmasa ndër-rajonale, të një strategu ushtarak të mirëfilltë, e ndeshim në përshkrimin që i bën, përmes të tjerash, edhe cilësisë së humanizmit të figurës së Skënderbeut, historishkruesi më i besueshëm i tij, Marin Barleti. Në përfundim të betejës me venedikasit në qytetin e Danjës, zotërim që i përkiste Lekë Zaharisë, ai urdhëron<i>: “... Robërit merrini me vehte të dorëzuar, por mos i përlyeni duartë tuaja fitimtare për shkak të shfrimit të luftës dhe të valës së zemërimit, me gjakun e tyre, pasi të jenë dorëzuar, pasi nuk e kemi punën me barbarë apo me njerëz të egër, por me të krishterë, kundër të cilëve ne luftojmë me të drejtë për të sprapsur dhunën e për të jetuar në paqe...”. </i>Pra komandanti shqiptar sugjeron dhe urdhëron që kundërshtari duhet respektuar si luftëtar dhe jo si politikan e shtetar, sepse ata janë të urdhëruar nga politika, në këtë kuptim misioni dhe qëndrimi i tyre është i ligjshëm, i motivuar dhe i arsyeshëm. Përgjegjësia për gjithçka që bën, apo ndodhitë e zhvillimet jashtë caqeve apo në tejkalim të parimeve të Ligjit të Luftë, i takon politikës dhe shtetit dhe jo luftëtarëve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Gjithashtu cilësinë humane të karakterit të Kryetrimit shqiptar, Barleti e evidenton disa herë. Kështu, përveç të tjerash, ai i përgjigjet sa si ushtarak aqë edhe si diplomat, kapedanit të galëve, Piaçeninit, të cilin e kemi cituar edhe më lart, të ardhur si pushtues në Itali, duke i kujtuar se Pirrua i Epirit, të dërguarve të Romës, të cilët u shprehën se donin të blinin lirimin e robërve me të holla, ai u dha përgjigje si më poshtë<i>: “... Robërve nuk u merret jeta, as liria, ata lirohen... S’kërkoj ar, as kini për të më paguar ndonjë çmim... Atyre, që fati i luftës u ka respektuar trimërinë, s’ ka dyshim se unë Pirrua do t’u respektoj lirinë...”.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Dhe nga pasazhet e mësipërme që suallëm në vemëndjen e lexuesit, ne na prezantohet kreu i kapedanëve shqiptarë më se i plotë, me ato cilësi e virtyte, që i ka të domosdoshme një prijës ushtarak, për më tepër një strateg. Pra tek ai shpalosen dukshëm humanizmi, parimësia në udhëheqje për veprim, respektimi i rregullave dhe i normave ndërkombëtare, respektimi i luftëtarëve të thjeshtë, të cilët edhe bëjnë luftën dhe vendosin në fatet e saj, etj. etj. Natyrshëm ne mund të krenohemi me këtë mendësi e këtë qëndrim të Kryetrimit shqiptar, sepse pas gati pesë shekujve në dokumente ndërkombëtare, sikurse është edhe “Protokolli Shtesë i vitit 1977” të “Konventës së Gjenevës të vitit 1949”, nënvizohet shprehimisht :<i>“ Robërit e luftës duhet të trajtohen njerëzisht duke mbajtur parasysh se ata janë të internuar për arësye sigurie dhe nuk janë burgosur për t’u dënuar...”.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Një nga kërkesat e “Ligjit të Luftës”, i quajtur ndryshe edhe “E Drejta Humanitare Ndërkombëtare”, është <i>“Përmbahu nga të gjitha aktet e hakmarrjes”.</i>Këtë kërkesë Barleti e formulon me fjalët : “<i>Mospërbuzje e kundërshtarit</i>”, duke e konsideruar këtë si një moment të taktikës krahas të tjerëve, të cilët janë jo më pak të rëndësishëm. Për të nxjerrë në pah rëndësinë e këtij formulimi po u referohemi disa elementëve të tjerë të taktikës si, goditja në befasi, shpejtësia në luftë, të vepruarit sipas situatave konkrete dhe të çastit, qënia gjithmonë i përgatitur në çdo situatë, konfrontimi me kundërshtarin kur ai është i angazhuar apo i dërrmuar, njohja me imtësi e vendit dhe shfrytëzimi i kohës etj. etj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Por ajo që bije në sy dukshëm është mendimi që formulon Barleti në gojën e Skënderbeut, kur nënvizon që me armikun<i>, “... kur të bije në dorë, duhet trajtuar në një mënyrë që të mos tregohesh më i mëshirëshëm se sa është e drejtë e t’ia kalosh gjithë të drejtën e mëshirës atij, pasi ta kesh humbur vetë...”.</i>Këtij mendimi më tutje ai bën kujdes t’i verë edhe bazë juridike e morale duke thënë se, <i>“... Asnjeri nuk do të mund të ankohet kundër nesh, në rast se ushtrojmë të drejtën e luftës, askush nuk i quan gjaksorë ata, kundër të cilëve lufton po me aqë urrejtje për jetën e vet...”, </i>përfundon autori. Aspekti “mëshirë” në cilësitë e luftëtarit duhet kuptuar e zbatuar brënda caqeve të realizimit të detyrës apo përmbushjes së misionit. Kundërshtari respektohet si luftëtar i një vendi tjetër, por nuk duhet mëshiruar për humbjen që pëson dhe as për gjendjen e rënduar psikologjike që e pason atë. Ky detyrim i përket dhe është pjesë e politikës dhe shtetarëve, komanduesve dhe drejtuesve të vendit, në emër të interesave të të cilave luftëtari është rekrutuar dhe vepron.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i> </i>Kjo mendësi, e ashpër si në përmbajtje ashtu edhe në formë, për Kryekomandantin shqiptar mund të ketë si zanafillë urrejtjen që ai akumuloi pas një akti zemërgjërësie të pamotivuar, që ekspozoi në betejën e parë në Berat. Është i njohur fakti historik, që për një kohë të shkurtër veprimesh luftarake, ai pothuajse çarmatosi e nxorri jashtë luftimit kundërshtarët turq, por njëherësh ra preh e dinakërisë dhe pabesisë turke, duke iu dhënë pesëmbëdhjetë ditë armëpushim, kohë e mjaftueshme kjo për t’u shfrytëzuar me efektivitet për t’u organizuar nga ana e kundërshtarëve, kohë të cilën forcat e Skënderbeut e kaluan të shkujdesura, deri në shthurje të plotë organizative, duke u dhënë mundësi forcave turke t’u shkaktonin humbjen e parë, por edhe mjaft të rëndë, të cilën Skënderbeu do ta kujtonte me dhembje deri në momentin e fundit të jetës së tij, më së shumti edhe si një autokritikë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Është kërkesë e “Ligjit të Luftës” edhe artikulimi<i>: “ Mos lufto armiq të cilët janë “jashtë luftimit” ose të papërfshirë në të. Çarmatosi ata dhe dorëzohi tek eprori yt...”.</i>Por kjo kërkesë, edhe pse e formuluar në shekullin XX, mrekullisht vlerësohet dhe respektohet me korrektësi prej Skënderbeut pesë shekuj më parë. Historia thotë se, gjatë betejës së Modenës, Skënderbeu u plagos, por në sajë të besnikërisë, të përkushtimit dhe të profesionalizmit të gjeneralëve dhe luftëtarëve të tij, posaçërisht edhe të Gardës Pretoriane, ai shpëtoi mrekullisht vetë, ashtu si edhe në këtë betejë arbërorët dualën triumfatorë. Gjatë zhvillimit të veprimeve luftarake një luftëtar kundërshtar i ndërpret vrullin e sulmit duke i deklaruar se, mund të gjykohet lavdi, edhe kur mund të mundesh njëherë. I pëlqeu ky mendim logjik Skënderbeut, prandaj edhe urdhëroi që, ky luftëtar i zgjuar të respektohej si robërit e tjerë, por edhe më shumë, për fjalën e mënçur që gjeti dhe deklaroi. Me këtë rast Arbërori në mënyrë patetike dhe me elokuencën e një oratori të mirëfilltë, shprehet edhe midis të tjerash: <i>”... Me të vërtetë, ç’ka më të bukur e më të lavdishme, për Perëndinë e Pavdekëshme, se sa të duash t’ia dish për armikun e dërrmuar e të shpartalluar dhe të kesh dhembje për të, kur është i zhytur në fatkeqësi e mjerim...”.</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> Të tilla qëndrime humane Skënderbeu dhe gjeneralët e tij më në zë mbajtën shumë herë, duke treguar se, aqë sa të rreptë ishin në luftim, po aqë fisnikë ishin për ata që lypnin fisnikëri dhe humanizëm.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;"> <i>Si përfundim mund të shprehemi se, Skënderbeu dhe gjeneralët e kapedanët e tij e njihnin fenomenin “Luftë” në imtësi, por me interes për problemin që po trajtojmë është të nënvizojmë se, ata i njihnin dhe i respektonin kërkesat e “Ligjit të Luftës”, një ligj universal për të gjitha kohët dhe palët ndërluftuese, por që, duhet pranuar se e plotëson vetvehten sidomos në aspektin e humanizmit.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: justify;">
<br /></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: center;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Safet N. Ramolli<o:p></o:p></span></div>
<div align="center" class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt; text-align: center;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Tel. 2 434 381; Cel. 067 63 56 284<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNormal" style="font-family: Arial, sans-serif; font-size: 14pt; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt;">Qershor, 2019<o:p></o:p></span></div>
<br /></div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-56711198513787968102019-07-25T11:22:00.003-07:002019-07-25T11:22:28.732-07:00Cikël me poezi: “Hënët e Korrikut”<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<div dir="ltr" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
<div style="color: black; font-family: Calibri, Helvetica, sans-serif;">
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">GRIGOR JOVANI</span></b></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiixsG0az65I_exfpjT5nVWIBKioNpcO-mEOdaaAnQyi-ejXcKVgctmsRVKgPaZ1xQVd2j7tASvWtM2ZXRrD5PjmVuETrkxYtm_yHR8IdbNCx8FWo2QciONVnfL6q_5IUBdDYVzI1P0UPE/s1600/0.jpeg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="918" data-original-width="1240" height="147" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiixsG0az65I_exfpjT5nVWIBKioNpcO-mEOdaaAnQyi-ejXcKVgctmsRVKgPaZ1xQVd2j7tASvWtM2ZXRrD5PjmVuETrkxYtm_yHR8IdbNCx8FWo2QciONVnfL6q_5IUBdDYVzI1P0UPE/s200/0.jpeg" width="200" /></a></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><u><span lang="SQ" style="font-size: 14pt;"> </span></u></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 14pt;">Cikël me poezi:</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><i><span lang="SQ" style="font-size: 14pt;">“Hënët e Korrikut”</span></i></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">DESHMI</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">U</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">në jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">që Letrat e dëshmojnë:</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">dikur kam ekzistuar!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">qëakoma shumë besojnë:</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">endej frymoj, s’jam shuar!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">që i gjori, ju besoi:</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">gjoja më kishit ftuar!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">i djeshmi i rinovuar,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">përjetësisht i zbuar!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">mes po-së edhe jo-së,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">njeriun që ndjek hija!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">përherë i revoltuari,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">makar pse-në ta dija!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">i liri si zgalem,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">skllavi i vetes sime!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">i shfaquri në agim,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">i zhdukuri pa kthime!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">i gjenduri çdo çast,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">askush s’u gjend për mua!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">i hidhni kocka “cast”,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ua kthen mbrapsht: Nuk dua!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë jam ai,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">që ka veç një dëshirë</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">- më ndjej o Zot i mirë! -</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">qysh nesër, që pa gdhirë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">t’u thotë një “Lamtumirë!”</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">FRAGMENTE BIOGRAFIE</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">Q</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ysh herët u mora me fjalët,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">preferoja ato më të errtat.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">M’u bënë bashkëshoqëruese,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">si dimrat dhe pranverat.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Si pa e kuptuar, përdorja shpesh</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">fjalën “vdekje”.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Më ngjante më e vërtetë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">se gjithë të tjerat.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ERA</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">... </span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ngaqë donte t’i kthente</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">në tela kitare,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">për të kënduar ariet e veta,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">i theu,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">degët e shkreta.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">TE DREJTAT E ZOGJVE</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">K</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ëta dy zogj, që u zgjuan mëngjesit herët</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">në shtetin fqinj, siç duket</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">u dashuruan.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Kështu shpjegohet, që kaluan kufirin,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ndërmjet dy shtetesh, drejt nesh,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">për muajin e tyre të mjaltit.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Gjithë paradites, eksploruan cep më cep</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">këtë fshat bregdetar, ku mendonin</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">të ngrinin folenë.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Unë, që supozohet, se kam dy pare mend</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">më tepër se zogjtë, nesër</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">do të vras gjithë ditës kohën nëpër zyra.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Nuk është e sigurtë se do të më jepet vizë</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">për në shtetin fqinj, këtej dhe andej,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">nga të dyja palët.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Nuk kemi fituar akoma të drejtat e zogjve,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ç’i do fjalët.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">NJE MAGAZINE PLOT MERIMANGA</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">D</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">itët përsipër ditëve,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ai arka të stivosura</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">në një magazinë plot merimanga,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">periferive, diku...</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Poshtë fare, jep shpirt e shtypur,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">një jetë e harxhuar</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">kuturu.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">HENA E KORRIKUT</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">H</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ëna në korrik është një ngushëllim.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Poshtë në autostradë makina vërshojnë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">prozhektorët verbojnë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">zhurmat të shurdhojnë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">kurse lart në qiell hëna është ngushëllim.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Këmbëngul çdo natë në veprën e saj:</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">hapvonuar,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">e menduar,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">çapitet si murgeshë e vetmuar,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">drejt një manastiri të harruar.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Kur mes reve humb,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">qielli hesht.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Ngrejnë kokën lart të dashuruarit.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Kur shfaqet,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">toka ka shpresë.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Dalin në ballkone të trishtuarit.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">QIPARISAT</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">B</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ëjnë dallim nga pemët e tjera.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Vetëm ato kanë etje për qiell,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">vetëm ato përpiqen të shpëtojnë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">prej rrobërisë së dheut.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Prandaj i mbjellin në varreza.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Të gjejnë shteg shpirtrat e nëndheut.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">DY CARACAT NE CEP TE OBORRIT</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">E</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">kzistojnë akoma caracat e larta,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ato dy caracat në cep të oborrit</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">dhe kako Patra, gjyshja ime them,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">që psherëtinte duke tjerrur lesh,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">t’i thurrte rroba dimri të shoqit,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">që s’do t’i kthehej për t’i veshur kurrë:</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">“Ah, t’ju prisja nga rrënjët,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">gjatoshë budallenj,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">se më hëngri shpirtin hija juaj,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">kur ia kam harruar të ziut burrë!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Oiii, oiii, nuk do të kthehet në të gjallë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">kam frikë!”,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">apo ka kaluar autostrada mbi të gjitha këto</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">dhe transferuan caracat</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">tek Muzeu i Kujtesës,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">si në katedralen San Marko kuajt ekzotikë?</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">AUTOBUZET E LINJAVE</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">T</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ë bindur, si ushtarë veteranë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">shkojnë dhe vijnë të ngarkuar</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">me pasagjerë.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Kaq kohë, as edhe një prej tyre,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">nuk ka dezertuar</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">asnjë herë.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">KLINIKA E VDEKJES</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">N</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">uk di si u gjenda në këtë klinikë.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Larg nga çdo gjë që ëndërroja.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Larg prej asaj që tani së fundi kërkoja.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Larg... brenda një burgu pesëkatësh betoni!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Ditët rrjedhin trishtueshëm këtu.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Netët...</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">oh, netët më mirë mos m’i kujtoni!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Sa për mëngjeset... nuk ndodh asnjë herë agim,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ka vetëm arrësirë, ku këndon</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Këngën e Përshpirtjes,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">gjoni.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">KETEJ E TUTJE</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">J</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">am mësuar tashmë të rroj pa ty.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Pres në kafene lajmet e fundit.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Në një cep,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">të mos bie në sy.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Fsheh nën tavolinë shishet e verës.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Bëj shamatë:</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">“I ke ngatërruar, mor vëlla!”</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Jashtë, makinat larëse të Bashkisë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">fshijnë çdo gjë me fshesat e mëdha.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">DETE TE PAQETE</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">G</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">jithë natën,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">deti përdridhet në shtratin e tij,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">në një kohë kur njerëzit</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">shikojnë ëndrra.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Cila vjershë mund të përzgjedhë</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">në këtë orë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">fjalët më të përshtatshme,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">që do zemra?</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">PLASARITJE</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">T</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">eksa qëndroj, para se të rruhem,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">përballë pasqyrës sime të vjetër,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">gjithë rrudha dhe plasaritje,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">si një plakë e urtë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">që e ka munduar koha,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">shtang i habitur:</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Tjetër njeri shikoja përpara!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Heroi që prisja nuk qe shfaqur.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Idoli im nuk ekzistonte.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Thua më shmangej qëllimisht.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Si të mos donte të pohonte,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">gjërat që prej tij kërkoja...</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Vetëm nëqoftëse... - oh, nuk dua</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">as ta mendoj! - Njeriu përpara</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">... isha unë!</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Dhe s’doja ta besoja.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">MOSHE E TRETE</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">M</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">e kohë,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ëndrrat e dikurshme largohen.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Hëna në qiell,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ngjan e ftohtë, si thikë.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Ca gra, që në dritë të saj</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">një jetë zbukurohen,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">tani të hapin dritaret</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">kanë frikë.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">NJEREZIT E LUMTUR BEJNE DASHURI</span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="font-size: 16pt;">E</span></b><span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"> quajnë Drane. Nuk mbaroi bujqësoren.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">I vunë duvakun, kur moshën s’e kishte.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Më vonë u trash ca. Gjizë, qepë, dhallë.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Plot nja dy çdo vakt bukët misërnishte.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Kur kthehet nga fusha shoqëron përroin,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">në ca këngë dyzenësh. Lehtazi, nën zë. </span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Bie të flejë vonë, ngaqë pret të shoqin.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Kundërmon raki. Bëjnë seks. S’ndjen gjë...</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">E quajnë Ndoj. Nuk mbaroi gjimnazin.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">I gjetën me mik një punë karrocjer.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Mbrëmjeve raki pi tek Dodë Shalëgjati.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Ç’punë i prish! Ka qejf edhe pare nxjerr.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Kthehet vonë në kullë. Është ca i dehur.</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Uri s’ka. Por vetëm... don të bëjë dashni...</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">Mik i shkolluar, që lexon këto vargje,</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">më thuaj, sa kohë</span></div>
<div style="font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: 18.399999618530273px; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;">ke pa bërë dhe ti?</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">FAMILJE PREJ ENDRRE</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"><br /></span><b><span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 16pt;">T</span></b><span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">ani në shtëpi jemi ashtu si më parë.</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">Babai, si zakonisht, grindet me duhanin</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">dhe thotë: “Rakia e sivjetme duket ca e thartuar!”</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">Mamaja vë dru në sobë dhe thur një triko të leshtë.</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">Ç’dreqin, ka kaq kohë dhe nuk e ka përfunduar!</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="SQ" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"><br /></span><span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">Tani në shtëpi jemi ashtu si më parë.</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">Problemi është kur kam për t’u zgjuar...</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">MONUMENT MIRENJOHJEJE</span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 16pt;"><br /></span></b></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<b><span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 16pt;">D</span></b><span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">ua t’u ngre</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">një monument mirënjohjeje,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">atyre që më deshën.</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">Por ca më tepër,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">atyre që më qeshën,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">atyre që më zhveshën,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">që më hidhëruan,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">që më poshtëruan,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">që më tradhtuan,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">që më coptuan,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">që akoma vazhdojnë</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">gjer sot e kësaj dite...</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;"><br /></span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
<span lang="ES" style="color: #1c1e21; font-size: 12pt;">Vuajtje! Të falenderoj,</span></div>
<div style="background-color: white; font-family: "Times New Roman", serif; font-size: 12pt; line-height: normal; margin: 0cm 0cm 0.0001pt;">
</div>
</div>
</div>
<div class="iX" style="caret-color: rgb(34, 34, 34); color: #222222; font-family: Arial, Helvetica, sans-serif;">
...<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTx6kfBjZmA3WpRc8SKwJtJJ7pzq0U6LDV2m0WHdWEvxOsO0WF7UVGQRKxv3Dfvud7zCMH5POkw5gWn5YgIfeh8ikhGhiDh_XA6MqgVgzWH-AS1Pz0jtJJ6iIpID01So4SGVjVHg6G2bU/s1600/0.jpeg" imageanchor="1"><img border="0" height="236" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTx6kfBjZmA3WpRc8SKwJtJJ7pzq0U6LDV2m0WHdWEvxOsO0WF7UVGQRKxv3Dfvud7zCMH5POkw5gWn5YgIfeh8ikhGhiDh_XA6MqgVgzWH-AS1Pz0jtJJ6iIpID01So4SGVjVHg6G2bU/s320/0.jpeg" width="320" /></a></div>
</div>
Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-28810488514934066032019-07-22T10:00:00.000-07:002019-07-22T10:25:50.914-07:00 “Kalaja e Prevezës”<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<style class="WebKit-mso-list-quirks-style">
<!--
/* Style Definitions */
p.MsoNormal, li.MsoNormal, div.MsoNormal
{mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
line-height:150%;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
p.MsoFootnoteText, li.MsoFootnoteText, div.MsoFootnoteText
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-link:"Footnote Text Char";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:10.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
span.MsoFootnoteReference
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
vertical-align:super;}
a:link, span.MsoHyperlink
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
color:blue;
text-decoration:underline;
text-underline:single;}
a:visited, span.MsoHyperlinkFollowed
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
color:purple;
mso-themecolor:followedhyperlink;
text-decoration:underline;
text-underline:single;}
p.MsoAcetate, li.MsoAcetate, div.MsoAcetate
{mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-link:"Balloon Text Char";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:8.0pt;
font-family:"Tahoma",sans-serif;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
p.MsoNoSpacing, li.MsoNoSpacing, div.MsoNoSpacing
{mso-style-priority:1;
mso-style-unhide:no;
mso-style-qformat:yes;
mso-style-parent:"";
margin:0cm;
margin-bottom:.0001pt;
text-align:justify;
mso-pagination:widow-orphan;
font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
span.BalloonTextChar
{mso-style-name:"Balloon Text Char";
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-unhide:no;
mso-style-locked:yes;
mso-style-link:"Balloon Text";
mso-ansi-font-size:8.0pt;
mso-bidi-font-size:8.0pt;
font-family:"Tahoma",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Tahoma;
mso-hansi-font-family:Tahoma;
mso-bidi-font-family:Tahoma;}
span.tlid-translation
{mso-style-name:tlid-translation;
mso-style-unhide:no;}
span.FootnoteTextChar
{mso-style-name:"Footnote Text Char";
mso-style-noshow:yes;
mso-style-priority:99;
mso-style-unhide:no;
mso-style-locked:yes;
mso-style-link:"Footnote Text";
mso-ansi-font-size:10.0pt;
mso-bidi-font-size:10.0pt;}
.MsoChpDefault
{mso-style-type:export-only;
mso-default-props:yes;
font-size:11.0pt;
mso-ansi-font-size:11.0pt;
mso-bidi-font-size:11.0pt;
font-family:"Calibri",sans-serif;
mso-ascii-font-family:Calibri;
mso-ascii-theme-font:minor-latin;
mso-fareast-font-family:Calibri;
mso-fareast-theme-font:minor-latin;
mso-hansi-font-family:Calibri;
mso-hansi-theme-font:minor-latin;
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";
mso-bidi-theme-font:minor-bidi;
mso-ansi-language:EN-US;
mso-fareast-language:EN-US;}
.MsoPapDefault
{mso-style-type:export-only;
text-align:justify;
line-height:150%;}
/* Page Definitions */
@page
{mso-footnote-separator:url("/Users/fatmirterziu/Library/Group Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_header.htm") fs;
mso-footnote-continuation-separator:url("/Users/fatmirterziu/Library/Group Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_header.htm") fcs;
mso-endnote-separator:url("/Users/fatmirterziu/Library/Group Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_header.htm") es;
mso-endnote-continuation-separator:url("/Users/fatmirterziu/Library/Group Containers/UBF8T346G9.Office/TemporaryItems/msohtmlclip/clip_header.htm") ecs;}
@page WordSection1
{size:612.0pt 792.0pt;
margin:72.0pt 72.0pt 72.0pt 72.0pt;
mso-header-margin:36.0pt;
mso-footer-margin:36.0pt;
mso-paper-source:0;}
div.WordSection1
{page:WordSection1;}
/* List Definitions */
@list l0
{mso-list-id:100956305;
mso-list-template-ids:1353463582;}
@list l0:level1
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:;
mso-level-tab-stop:36.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:Symbol;}
@list l0:level2
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:o;
mso-level-tab-stop:72.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:"Courier New";
mso-bidi-font-family:"Times New Roman";}
@list l0:level3
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:;
mso-level-tab-stop:108.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:Wingdings;}
@list l0:level4
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:;
mso-level-tab-stop:144.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:Wingdings;}
@list l0:level5
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:;
mso-level-tab-stop:180.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:Wingdings;}
@list l0:level6
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:;
mso-level-tab-stop:216.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:Wingdings;}
@list l0:level7
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:;
mso-level-tab-stop:252.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:Wingdings;}
@list l0:level8
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:;
mso-level-tab-stop:288.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:Wingdings;}
@list l0:level9
{mso-level-number-format:bullet;
mso-level-text:;
mso-level-tab-stop:324.0pt;
mso-level-number-position:left;
text-indent:-18.0pt;
mso-ansi-font-size:10.0pt;
font-family:Wingdings;}
</style>
</div>
--><div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> “Kalaja e Prevezës”<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<i><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> Fragment studimi<o:p></o:p></span></i></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Nga Timo Mërkuri<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> Preveza dhe krahina rreth saj, sidomos vija bregdetare gjer ne Pargë është vend e kala. Në gjithë </span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> bregdetin epirot të Prevezës, janë ndërtuar dhe rindërtuar së paku dhjetë kala, pa për-fshirë egzistencën e kalave antike gati në çdo ishull jonian e çdo qëndër të banuar, pavarësisht gjëndjes së tyre. Arsyeja është tepër e dukëshme, bregdeti dhe ishujt jonian, për vetë pozicionin e tyre strategjik kanë qënë objekt sulmesh nga agresorë të ndryshëm qysh në antikitetin e hershëm. Më von, ishujt Jonianë, pas rënies së Republikës së Venedikut në 1797, pushtoheshin vazhdi-misht nga Franca, Rusia dhe Britania. Këto fuqi pushtonin ishujt për të ruajtur rrugët detare dhe jo se ju interesonin territoret kontinentale. Por ishujt u interesonin edhe turqve, për mbrojtjen e kufijve të perandorisë së tyre, por edhe Ali Pashës për dalje në det dhe këto rrugë mund ti ruanin vetëm me kalatë bregdetare. Kështu shpjegohet që vetëm në Prevezë dhe në zonën përreth turqit, venedikasit dhe Ali Pasha ndërtuan dhe rindërtuan një numër jo të vogël kalash, shpesh mbi rënojat e kalave antike ose më të herëshme, duke zgjuar kështu mite e legjenda apo këngë e histori trimërie. </span></span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Por le të shohim kalatë<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftn1" name="_ftnref1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[1]</span></span></span></a>, të cilat janë:<o:p></o:p></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidYimspdzd6tqF52fqb8bebw_4hwyU-qUuLWmNuC1wFrRpwfXc3AO50_RXxnXc_xE8CAy4EhwSOqN3KoXrndFijhTrzOKi7xUiDfMVioV28hDiFkrZ3jmhv3p9tHqITKw7A0vjHnhKMOc/s1600/FOTO+1.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="187" data-original-width="470" height="127" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEidYimspdzd6tqF52fqb8bebw_4hwyU-qUuLWmNuC1wFrRpwfXc3AO50_RXxnXc_xE8CAy4EhwSOqN3KoXrndFijhTrzOKi7xUiDfMVioV28hDiFkrZ3jmhv3p9tHqITKw7A0vjHnhKMOc/s320/FOTO+1.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> a-Kalaja Laskaras (<span style="background-color: #f1f1f1; color: #444444;">Φρούριο Λασκάρας)</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> ndodhet në majë të kodrës Laskar.</span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Është <span class="tlid-translation">ndërtuar para luftës së 1897 si një vendvrojtimi i vogël por që shkaktoi atë që quhet “Lufta aksi-dentale” e vitit 1897. Aty ishte vendosur një top gjerman Krupp 0.8 cm i cili shtimjen e tij të parë e ka bërë mbi një anie pasagjerësh “Maqedonia” që udhëtonte nga Gjiri i Ambrakisë drejt Aktion . Anija u përfshi nga flakët porsa ariti në breg. <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhc6W1_23zos4Tly3YYAi6DWGiye6f2A9Gof-RVH4DC1B2M0MV3QnmlCjCNJvIRRaLbCSOvJVkjEAbJa_f7_rouFQqzGdvoLVQlMq9hjTUbffafGfX9peZCQD9wzj4sFbBNd-8fy1WXONA/s1600/pente_pigadia7.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="344" data-original-width="516" height="133" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhc6W1_23zos4Tly3YYAi6DWGiye6f2A9Gof-RVH4DC1B2M0MV3QnmlCjCNJvIRRaLbCSOvJVkjEAbJa_f7_rouFQqzGdvoLVQlMq9hjTUbffafGfX9peZCQD9wzj4sFbBNd-8fy1WXONA/s200/pente_pigadia7.jpg" width="200" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><span class="tlid-translation"><br /></span></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">b-</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Kastro Pesë Pigadia ( greqisht... Καστρο Πέντε Πηγάδια...Pesë Puset) ndodhet në zonën Kli-sura të Prevezës<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Është ndërtuar në fillim të shekullit 19 dhe është e përmëndur për dy beteja të zhvilluara rreth<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">saj. Në tetor 1821 forcat e Makrijanis dolën fitimtare kundër Hurshit Pashës dhe beteja tjetër në <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">tetor 1912.<o:p></o:p></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2O2z2qIYtB47rPdKIvxiOwN2JevBMUY9ZbI8PW57JfihlmTMmsNUEHsx8fuWlfqMiIJk5_DdMlsAAcQKwoBzKbgz4KOtkiXbPg4s8JoY_pG-HRfOvs98-HGk7Y5KhfTavQacS_zxQwdw/s1600/250px-Kefalonia_Fae364.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="188" data-original-width="250" height="150" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh2O2z2qIYtB47rPdKIvxiOwN2JevBMUY9ZbI8PW57JfihlmTMmsNUEHsx8fuWlfqMiIJk5_DdMlsAAcQKwoBzKbgz4KOtkiXbPg4s8JoY_pG-HRfOvs98-HGk7Y5KhfTavQacS_zxQwdw/s200/250px-Kefalonia_Fae364.jpg" width="200" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQD7me4Rvn6SwH1XECQP7HGOrwduJKKVdh3UhGSBhZRP14h4GoTVyybY2O8QTrpenfX7Xr-vDUqyhUaCoYqNxEJhcea5IfHntkJZeG6NWoyHMLO4gAofm93FwV7Jqy6hmb9cubUKIJ2NA/s1600/FOTO2+.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="187" data-original-width="470" height="79" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhQD7me4Rvn6SwH1XECQP7HGOrwduJKKVdh3UhGSBhZRP14h4GoTVyybY2O8QTrpenfX7Xr-vDUqyhUaCoYqNxEJhcea5IfHntkJZeG6NWoyHMLO4gAofm93FwV7Jqy6hmb9cubUKIJ2NA/s200/FOTO2+.jpg" width="200" /></a><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">c-</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Kalaja e Shën Jorgjit (greqisht<i>… </i></span><i><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "times new roman" , serif;">Κάστρο Αγίου Γεωργίου</span></i><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "times new roman" , serif;">) e ndërtuar në vitin 1807 sipas projektit të </span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">inxhinierit francez Frédéric François Guillaume de Vaudoncourt, ndodhet në pjesën perëndimore të Prevezës dhe përballë detit Jon. Emrin e shën Jorgjit e mori në vitin 1912. Preveza </span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> (<span class="tlid-translation">kalaja e Bouka), u pushtua nga Venedikasit nën komandën e Françesco Morosinit në shtator 1684 duke e mbajtur Prevezën dhe kalanë për rreth 15 vjet, gjersa në 1699 , në zbatim të Traktatit të Karlovi Varit ua dorzuan përsëri turqve. Përsëri, der sa në v itin 1718 me Traktatin e Passarovit e rimarin qytetin dhe rriparojnë kalanë e Shën Andreas. Në vitin 1798 Ali Pasha pushton qytetin dhe rindërton kalanë egzistuese duke ndërtuar edhe një kala tjetërnë majën jugore të qytetit të vjetër të Prevezës. Kjo quhet Geni-Kala (Neë Castle), Kalaja e Re..</span><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEginIc0xQvkvAYVBO3TnriRWHNXNtubPF6mFwx7riFoaJyva1x-RYscarMzLJj2TnRpuY9ojslCXR661aiP7fHkht7qXzmkubH_n2AHiTZfTB8v30HzvjuB08Mp9pODHHFduJ5RkDvMVTk/s1600/FOTO+3.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="160" data-original-width="470" height="108" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEginIc0xQvkvAYVBO3TnriRWHNXNtubPF6mFwx7riFoaJyva1x-RYscarMzLJj2TnRpuY9ojslCXR661aiP7fHkht7qXzmkubH_n2AHiTZfTB8v30HzvjuB08Mp9pODHHFduJ5RkDvMVTk/s320/FOTO+3.jpg" width="320" /></a><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> ç)-</span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Kalaja e Shën Andrea (greqisht<i>... </i></span></span><i><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "times new roman" , serif;">Κάστρο Αγίου Ανδρέα</span></i><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">) është brenda Gjirit dhe përbëhet nga një grup i thjeshtë drejtkëndorësh i mureve. Kështjella ishte përfunduar në vitin 1702, filli-misht nga venecianet deri në 1701 dhe në vitin vijues nga turqit.</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Në pushtimin e dytë venecian të Prevezës (1718-1797), kalaja është përmirësuar. Një Xhami që kishin ndërtuar turqit <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">në qëndër të kështjellës , u shndërrua në një kishë katolike me emrin e Shën Andreas, për nder</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">të admiralit venecian Andrea Pisani (1662-1718), i cili drejtoi marjen e Prevezës nga turqit në vitin 1717 dhe vdiq një vit më von.</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjjwTMWFQRea6t6qhnA19PC63LrDq7vJJHT7i4w4HDe5N1GpC0_dChtf-wHy3qqSgCsAHTWYlzcKQd071NTMiJDR37r8ex2SqKep7VffoR_e7EahdoUE3OLQPaRkasVKXdTMfxSGAMJJzg/s1600/FOTO+4.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="470" height="115" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjjwTMWFQRea6t6qhnA19PC63LrDq7vJJHT7i4w4HDe5N1GpC0_dChtf-wHy3qqSgCsAHTWYlzcKQd071NTMiJDR37r8ex2SqKep7VffoR_e7EahdoUE3OLQPaRkasVKXdTMfxSGAMJJzg/s200/FOTO+4.jpg" width="200" /></a></span></div>
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">f)-Kalaja Pantokratoras (greqisht…</span><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "times new roman" , serif;"><i>Κάστρο Παντοκράτορα</i></span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">) </span><span class="tlid-translation"><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span></span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> ndodhet rreth 400 m larg daljes së tunelit nënujor Preveza-Aktio. Kalaja mori emrin e një kishe të vogël që ndodhej brenda territorit të saj.. Evropianët e quajnë “Kështjellë "Venetike" ose "Veneciane", turqit e quajtën “Uç Kala. Kalaja Pantokratoras u ndërtua në fillim të shekullit XIX nga Ali Pasha, në</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> <span class="tlid-translation">bazë të një plani të hartuar nga inxhinieri francez Vaudoncourt. Kontrollon plotësisht vijën detare në hyrje të Gjirit të Ambrakikos.</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxaCkdfvZ-WS88vWWeUuDmQ9OZ1W_ijk945qQWrhyTWFQn0UKBYF5gDvph9G5p1bhi5EDiZIVDo3ymjc9k_aYY4Rb_iH_WpfCTxs05dc1YSeeGlpXcPwIVwG-IVQXlnpnMle5704GqqJs/s1600/FOTO+5.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="470" height="185" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjxaCkdfvZ-WS88vWWeUuDmQ9OZ1W_ijk945qQWrhyTWFQn0UKBYF5gDvph9G5p1bhi5EDiZIVDo3ymjc9k_aYY4Rb_iH_WpfCTxs05dc1YSeeGlpXcPwIVwG-IVQXlnpnMle5704GqqJs/s320/FOTO+5.jpg" width="320" /></a></span></div>
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> g)-</span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">“<span class="tlid-translation">Kalaja e Rogos” (greqisht ...</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Κάστρο Ρωγών ) mori emrin e fshatit ku është ngritur. <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Ndodhet në një kodër të ulët midis Nea Kerasounta dhe Petra në krahinën e Filipiada të Preve-<o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br />
<div style="text-align: justify;">
<span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">zës.</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Mendohet të jetë ndërtuar në shekullin 13 ose fillimin e shekullit 14.<span class="tlid-translation">. Kalaja kishte pamje nga lumi, duke kontrolluar në këtë mënyrë lundrimin nëpër lumin Louros. U quajt "Rogoi ose Arogoi" për shkak të ndihmës që i dha popullatës bregdetare gjat sulmeve bastisëse të sllavëve dhe bullgarëve në mesjetë..</span></span></div>
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><div style="text-align: justify;">
Fillimisht është ndërtuar në <span class="tlid-translation"> rrënojat e kolonisë antike Helenike në shekullin e 5 p.e.s. shekull, kur filluan konflikte midis kolonistëve grekë dhe Kassopaia e Epirit.</span></div>
<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFGDaHKVhU2qjwKZ9K_su9aBsfruWWNU-HAr4-h9HvuWQS9Yuau9I1dsvT0382G-NurOohrZzQ_TWMKYyopb0afNxX23bfLOLOIxPrIvaTtJaOVpGjGSWAPLDtVFAZrKJceFkBZuNYlUI/s1600/FOTO+6.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="470" height="185" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhFGDaHKVhU2qjwKZ9K_su9aBsfruWWNU-HAr4-h9HvuWQS9Yuau9I1dsvT0382G-NurOohrZzQ_TWMKYyopb0afNxX23bfLOLOIxPrIvaTtJaOVpGjGSWAPLDtVFAZrKJceFkBZuNYlUI/s320/FOTO+6.jpg" width="320" /></a></span></div>
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">gj)- <span class="tlid-translation">Kalaja e Rinissa ( greqisht...</span></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span class="tlid-translation"><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Κάστρο Ρινιάσας) quhet edhe Thomakastro me emrin e themeluesit të saj Thomait, despot i Epirit. <o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br />
<div style="text-align: justify;">
<span style="font-family: "times new roman", serif;"> Ndaj thirret edhe Kalaja e Despotit (κάστρο της Δέσπως). Koha e ndërtimit të saj nuk dihet por , nisur nga emri, supozohet të jetë ndërtuar në kohën e Despotit të Epirit, Thomai I (1296-1318).</span></div>
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> <div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh-TV0GKCyRlqcA9v6OvIkoLmCZUjT3I__vHnkiFqERnxJHKtTuyF9lfZb6lHEgy_zbzUChTkHNKHU1YqlwWXLpJbieHswbq74FrCXd4dpDt44t6hKlukKwWkiYdqei1NFslX92PCAa1sg/s1600/FOTO+7.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="470" height="185" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh-TV0GKCyRlqcA9v6OvIkoLmCZUjT3I__vHnkiFqERnxJHKtTuyF9lfZb6lHEgy_zbzUChTkHNKHU1YqlwWXLpJbieHswbq74FrCXd4dpDt44t6hKlukKwWkiYdqei1NFslX92PCAa1sg/s320/FOTO+7.jpg" width="320" /></a></div>
e)- </span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Kalaja e Anthousës (greqisht...</span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Καστρο Ανθούσας) është ndërtuar mbi fshatin Anthousa. Është ndërtuar nga Ali Pasha në vitin 1814 për të kontrolluar Pargën.</span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Ali Pasha ndërtonte kala të vogla rreth qytetevë që donte të pushtonte siç kishte bërë në Sul, në Lefkadha</span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">(me kështjellat Griva dhe Plagia), por edhe në Paramithia dhe Margariti...</span></div>
</span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"> </span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"><br /></span></div>
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhbbPLt83YPz_200DHeLF1_Xe8L_NGYbfES0IiH0v2sXQfMq5JomK4w2LrZ4DFuM4KhEwIvJOb__T8mXiR0YQmb8wKAgsqDhk49NBLSomv6IgLH-rHx2Ep4cothsr4qpViH0d8lygWogzA/s1600/FOTO+8.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="470" height="185" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhbbPLt83YPz_200DHeLF1_Xe8L_NGYbfES0IiH0v2sXQfMq5JomK4w2LrZ4DFuM4KhEwIvJOb__T8mXiR0YQmb8wKAgsqDhk49NBLSomv6IgLH-rHx2Ep4cothsr4qpViH0d8lygWogzA/s320/FOTO+8.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">ë)-Kalaja e Pargës (greqisht...</span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;"></span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Κάστρο Πάργας). Banorët e Pargës gjatë gjithë egzistencës së tyre ishin përpjekur të fortifikonin qytetin, madje edhe duke përfituar ndihmë nga normadët. Në vitin 1452 ndërtohet kalaja e Haxhi Beut, të cilën e ristrukuturojnë banorët në vitin 1454 por që e shkatëroi Hajredin Barbarossa bashkë me qytetin në vitin 1537</span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">. Në vitin 1792 venedikasit e ndërtojnë kalanë e cila mbeti e pathyeshme deri në 1819 kur e mer Ali Pasha</span></div>
</span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;">
<a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgYEVNnvmfxAc_ACE9LyCTEgKydpUmkttXVVpB0QtkrVC3_iPnKOQSvUU8mFVHogVy4mfaMXXpUMsAe5FImBp7joNdIsgiK_dFiT4hHI8ZUNA-HXrqC6F-WpX_23WZ0bPbWnf8pE_CV98/s1600/PREVEZA.jpg" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" data-original-height="273" data-original-width="470" height="185" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjgYEVNnvmfxAc_ACE9LyCTEgKydpUmkttXVVpB0QtkrVC3_iPnKOQSvUU8mFVHogVy4mfaMXXpUMsAe5FImBp7joNdIsgiK_dFiT4hHI8ZUNA-HXrqC6F-WpX_23WZ0bPbWnf8pE_CV98/s320/PREVEZA.jpg" width="320" /></a></div>
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">ç)-</span><span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Kalaja që na intereson në temën tonë mendoj se është kalaja e Bouka (greqisht: Κάστρο της Μπούκας), nga fjala italiane bocca- gojë). Kjo kala ishte fortifika e parë e madhe osmane e Prevezës. Ajo u ndërtua nga osmanët në vitin 1478 për të kontrolluar ngushticën e Gjirit të Ambrakisë. Në vitin 1701, Venedikasit e hodhën në erë kalanë përpara se t'ia dorëzonin Prevezën turqve, sipas kushteve të Traktatit të Karloëitzit... <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="SQ" style="font-family: "times new roman" , serif;">Kalaja e Bouka ndodhej në vendin që sot quhet "Paliosaraga" (Παλιοσάραγα,). Sot, ka shumë pak rrënoja të kështjellës së Bouka. Egziston vetëm një shtëpi që ndërtoi Ali Pasha. Në këtë kala mendojmë se është rizgjuar balada “Një kala Prevezës i ndërtojmë” me përmbajtje si më poshtë vijon:<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Një kala Prevezës i ndërtojnë<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftn2" name="_ftnref2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><b><span class="MsoFootnoteReference"><b><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[2]</span></b></span></b></span></a><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Di ustallarë e dizet punëtorë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">një kala Prevezës i ndërtojnë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Tre vjet kanë që pënojnë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Tërë ditën ata po pënojnë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">5-tërë natën kalaja rrëzohet<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">mu në Prevezë na u paska zdrikur<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftn3" name="_ftnref3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[3]</span></span></span></a><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">nek po bijin kalan’ ustallarët.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Ati gjeti të di ustallarët<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">me të dizetë punëtorët ati pranë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">10-Ustallarëve rëpara u ka dalë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">u ka dalë rëpara e u thotë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">-Puna mbarë juve mos u kloftë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">se e kotë ishte puna juaj<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Puna juaj nuku bën rëpjetë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">15-as për sot as për njëqint vjetë.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Urdhëri ka i madhi zot ju thotë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">“Puna mbarë juve mos ju kloftë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">pa i vënë një njeri në botë<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftn4" name="_ftnref4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[4]</span></span></span></a><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">në themel ta vini ju kurban.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">20-Dhe një dem t’e bëni ju kurban<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Dhe një dash ta bëni ju kurban.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Pa i bënë ju këta kurbenë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">nuku ngrihet dot kaha ju kalaja”<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Ndaj si thotë zoti ju e nisni<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">25-dhe si thotë zoti e mbaroni.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Dhe kështu kalaja kurmin d’e rrit<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">dhe Prevezën do t’e llamburitë.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Kaq tha zogu edhe fluturoi<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">kaha mali i Kladhit ai shkoi.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">30-Njëri usta na u patagos<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">edhe tjetri na u buxarros<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Po të di e bënë besa besë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">se ç’ish grua të sillte bukë nestër<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">se ajo që do te sill e para<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">35-në themele ata do ta vijnë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">asaj gurë sipër do t’hidhnin.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Ku u gdhi dhe ata të di panë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">se në radhë viheshin di gra.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Dhe kur erdhi gruaja e parë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">40-Puna mbarë, u tha, o ustallarë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">-Mbarë paç, ata të di i thanë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">-Mori grua, i thotë buri i saj<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">se më ra ognaza nej aj guri<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">hjisu pak e merma e ma sill.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">45-Si urdhëron o burrë, i tha e shoqja<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Dhe sapo në themel nusja hiri<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">që të marë të shkretën ognazë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">atë, kur ognazën ish duke gjuar<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">ustallarët me gurë e mbëluan.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">50-Dhe nusja himën dikue rëkuar<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">shpirti i nuses ne zoti na shkoi.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">E kalaja kështu riti kurmin<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">dhe Prevezën ajo llamburiti.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Ustallarët u gëzuan shumë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">55-edhe lart në bedenë ata shkuan.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Po një sojesh na rij i mejtuar<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">i plagosur me shokun e tij<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">dhe ta hante doj me dhelpëri<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">tani që kalaja ishte bënë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">60-se mbi portën e asaj kalaje<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">te një pllakë atje do skalitnin<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">emrat e atyre q’e ndërtuan.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Po ki vetë ish një ileqar<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">emri i shokut nuk doj që të vihej<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">65-që të njihej vetëm emri i tij,<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">t’e mir vesh kushtu i gjithë dheu<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">se ki vetëm e kish bërë kalanë.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Edhe shokut duart i ka vënë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">te rrëzonte ka mala e kalasë.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">70-Po ai shoku i tij s’u rrëzua<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">se për mesi duart ja ka hedhë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">fort për mesi shokun ka mbërthyer<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">dhe me vete i ka rrëmbier hjimën.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Kështu bashkë duke u rotulluar<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">75-të di bashkë dikue u grrënjasur<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">në hallarmë plasën të di bashkë.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Në hallarmë mbiu garrufale<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">pranë saj na mbiu dhe një ferrë.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Garrufalja kle shoku i pafal<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">80-dhe ferra kle shoku falëtuar.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Po të dive emri u ka humbë.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Dhe kalanë s’dihet kush e bëri.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Po njerëzia në kala kur venë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">garrufalen vetëm e mirisin<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">85-garrufalen gjithë e lëvdojnë<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">ferrën shtrigë gjithë e mallëkojnë.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Arpicë- Margëllëç<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Vlorë 1954<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Le të shohim karakteristikat e veçanta të kësaj balade me baladat e njohura të “Ndërtimit të Shkodrës” ,</span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">“Urës së Artës” apo “Urës së Fshajt”</span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> a)-Që në fillim kjo baladë na prezantohet krejt ndryshe nga balada e Shkodrës apo varianti shqiptar i “Urës së Artës” dhe “Urës së Fshajt”, ku si ndërtues prezantohen tre vëllezër. Këtu na prezantohen si ndërtues…</span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"><i>Di ustallarë e dizet punëtorë… </i>Madje këta …<i>di ustallarë...</i>as nuk janë vëllezër me njeri tjetrin dhe as kanë ndonjë lidhje gjaku mes tyre. Këta janë dy mjeshtra, që kanë një brigatë ndërtimi me…<i>dizetë puntorë</i>… dhe kanë marë me akord (apo “me tender” do shpreheshim në gjuhën e sotme)… <i>një kala Prevezës (t)i ndërtojnë…<o:p></o:p></i></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> Këta …<i>di ustallarë</i>…, që kanë ngritur një brigatë me …<i>dizetë punëtorë</i>…dhe kanë marë me “akord” të ndërtojnë një kala, i përkasin një kohe më të vonëshme se sa koha që tre vëllezër duan të ndërtojnë kalanë e Shkodrës, Urën e Artës apo Urën e Fshajt, sepse këtu kemi të bëjmë me një nivel organizimi shoqëror tip bashkim profesionistësh, që i përket fillimit të kohës së mesjetës. Ndërsa tre vëllezërit i përkasin një epoke të herëshme të zhvillimit shoqëror ku nuk ndiheshin gjurmët e egzistencës së shtetit apo organizmave të tjera civile. Prandaj ky variant, ndonëse ka element të baladës së Rozafës, është i mëvonshëm dhe është më i afërt me variantin grek të bala-dës së Urës së Artës.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> b)- Po të shohim në vetvete shprehjen …(ata) ..<i>Një kala Prevezës i ndërtojnë’’…</i>kjo tregon një distancim<i></i>të ustallarëve dhe punëtorëve me objektin që ndërtojnë. Ata nuk e ndërtojnë për veten e tyre, por ja ndërtojnë dikujt tjetër <i>(Prevezës</i>”). Pra kemi një ndryshim të ndjeshëm me kalanë e Shkodrës, ku tre vëllezër e ndërtojnë për vete kalanë. Kështu që mes ustallarëve dhe puntorëve nga njëra anë dhe kalasë nga ana tjetër mungon ajo lidhje shpirtërore, e cila e shndron ndërtimin e kalasë në një domosdoshmëri, të tillë që justifikon edhe flijimin. Humbja më e ma-dhe që mund të pësojnë këta…<i>di ustallarë dhe</i><i>dizetë punëtorë…</i>është mosmarja e fitimit fina-nciar të ndërtimit. Ndërsa vëllezërit që ndërtojnë Shkodrën janë gati për sakrificën më të madhe, pasi mos ndërtimi i kalasë së Shkodrës do të thotë mos përballim i sfidave të kohës dhe për pasojë, zhdukja e tyre si “familje”. <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> c)-. Sekreti i qëndrimit të kalasë nëpërmjet murimit të një femrë në themele (në botë-baltë) të kalasë, te kjo baladë vjen në formën e një urdhëri nga zoti… <i>Urdhëri ka i madhi zot ju thotë/ Puna mbarë juve mos ju kloftë/</i><i>pa i vënë një njeri në botë… </i>ndërsa te kalaja e Shkodrës, plaku i pyetur nga tre vëllezërit në se e dinte sekretin e qëndrimit të mureve përgjigjet<i>…-Unë e di por kam gjynah… </i>Në pamje të parë duket sikur midis dy varianteve ka barazvlefshmëri. Por ndryshimi qëndron se, sekreti i plakut në Shkodër hap themelet e “besës”, sjell kumtin e “besës” te tre vëllezërit , kur u thotë… <i>-N’daçi drejt ju me punue/në konak mos bisedoni/vashave mos u kallzoni./Nesër nadje, t’zbardhmen drita/cila vashe t’ju bjerë bukën/at’ muronje n’mur t’kalasë … </i>dhe ky kumt nuk vjen nga perëndia, por nga shpirti i popullit dhe duhet parë si përvojë jetësore. Gjithsesi shprehja e plakut në Shkodër është tepër njerëzore, madje në mënyrën si është formuluar, është edhe bindëse.<i><o:p></o:p></i></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> ç)- Te ura e Prevezës ka një kërkesë për kurban kafshësh… <i>Dhe një dem t’e bëni ju kurban/ Dhe një dash ta bëni ju kurban…</i>. identik me kërkesën te balada came e Urës së Artës…</span><i><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "times new roman" , serif;">po ura s’u qëndron dot,/pa vënë një shpirt në botë (baltë),/e një dem të zi t’e vini,/e një dash të zi t’e vini,/ atje nek bëni themelin,…</span></i><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-family: "times new roman" , serif;">Pra kemi flijimin e gruas me kafshët bashkë. Kjo na sjell ndërmënd “kinse” flijimin e Ifigjenisë në Aulidë, për të cilën folëm te “Ura e Artës”, pikërisht momentin kur thika prek qafën e vajzës së re për ta flijuar, në këtë moment perëndesha Artemidë, e cila vetë e kishte kërkuar flijimin e Ifigjenisë, e heq vajzën nga altari i flijimit duke e zvëndësuar me një drenushë. Me të drejtë mund të themi se Ifigjenia është vajza (femra) e “fundit që flijohet<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftn5" name="_ftnref5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="color: #222222; font-size: 11pt; line-height: 22px;">[5]</span></span></span></a>”. Pas saj fillon epoka e flijimit të kafshëve.. Këtë kohë cilësojnë vargjet e mësipërme të baladës, kohën e ndërmjetëme të kalimit nga flijimi i njerëzve te flijimi i kafshëve, kohë kur sigurisht ka patur raste të flijimit të përbashkët njerëz e kafshë.. Kështu pra, kemi një datë epokale (periudhë) të përfundimit të flijimit të njerëzve dhe kalimit në epokën e flijimit të kafshëve, duke patur indirekt edhe një datë që cilëson kjo balade.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> d)- <i>Po të di e bënë besa besë/se ç’ish grua të sillte bukë nester/se ajo që do te sill e para/në themele ata do ta vijnë…</i>Këtu balada nis e frymon shqip, nga vargu 32 duke vazhduar deri te vargu 50-51 që thotë… <i>Dhe nusja himën dikue rëkuar/shpirti i nuses ne zoti na shkoi…</i>Por , ndryshe nga baladat e tjera shqiptare të murimit, ku nusja e re lë amanetin për mënyrën e murimit, me qëllim që të mundësojë rritjen e fëmijës , te ky variant nuk thuhet asnjë gjë në këtë drejtim. Në se te balada shqiptare e “Urës së Artës” apo dhe e Shkodrës, flijimi i nuses së re mer gjithsesi ngjyrat festive dhe tonet e një triumfi të jetës, kjo baladë mer një drejtim tjetër, sa të papritur aq dhe të debatueshëm. Në kulmin e festës së inagurimit të kalasë… <i>edhe lart në bedenë ata shkuan</i>. Por…<i>Po një sojesh na rij i mejtuar/i plagosur me shokun e tij/dhe ta hante doj me dhelpëri…</i>Këtu nuk sqarohet se cili ishte njeri nga mjeshtërat që rinte i mërzitur me shokun e tij, por sqaron arsyen e mërzisë…<i>se mbi portën e asaj kalaje/te një pllakë atje do skali-tnin /emrat e atyre q’e ndërtuan…emri i shokut nuk doj që të vihej/që të njihej vetëm emri i tij </i>…Nga zhvillimi kuptojmë se ziliqari na qënka mjeshtri, gruaja e të cilit nuk pësoi gjë. Duke qënë se mjeshtri tjetyër kishte sakrifikuar gruan për kalanë, ishte normale që ai do gëzonte simpatinë më të madhe dhe për pasojë edhe shpërblimin më të madh. Prandaj shoku ziliqar…<i>Edhe shokut duart i ka vënë/te rrëzonte ka mala e kalasë……Po ai shoku i tij s’u rrëzua/fort për mesi shokun ka mbërthyer/Kështu bashkë duke u rotulluar</i><i>/në hallarmë plasën të di bashkë…</i><o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> Rrjedha dhe përfundimi i baladës është i pakuptim për ne, por edhe kjo e ka një shpjegim. Te pika “ç” e trajtimit të baladës së “Urës së Artës” kemi shpjeguar se është pikërisht konkurenca dhe zilia, forca që vë në lëvizje baladën duke e çuar atë drejt murosjes së gruas së kryemjeshtë-rit. Të njëjtët element të baladës greke të “Urës së Artës” gjejmë edhe te ky variant i baladës çame. Gruaja që muroset është bashkëshorte e njerit nga dy mjeshtërat, gruaja nuk ka fëmijë, lajmin e sjell një zog, dinakëria për futjen e gruas te themelet është e njëjtë, rrënia e unazës së mjeshtërit etj, etj. Pra variant çam i baladës së murimit në kala te balada “Një kala Prevezës i ndërtojmë” ka ndikime të theksuara nga balada greke e “Urës së Artës”, deri në atë stad sa që ajo nuk ka një fizionomi të plotë shqiptare tradicionale. Shpjegimi për këtë është shumë i thjeshtë. Në federatën Epirote, bashkëjetesa e komuniteteve greqishtfolëse-shqipfolëse ishte evidente. Por siç shpjeguam te “Ura e Artës”, shqipfolësit (Thesprotët, mollosët etj) ishin shumica dhe për pasojë edhe shumë poste drejtuese të sferës së jetës ushtarake dhe civile i kishin ata. Kjo u jipte lehtësira dhe privilegje, por i bënte edhe objekt sulmesh ziliqare e kurthesh konkurence.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> Thesprotët ishin mjeshtra ndërtimi dhe shfrytëzimi të materialeve të vendit. Psh ata gëlqeren e linin të shuhej për pesë vjet rresht, para se ta përdornin për llaç. Po në llaç hidhnin në doza të caktuara të bardhë veze dhe fije lesh dhie për ti dhënë llaçit fortësi në lidhshmërine e gurëve. Kjo përvojë dhe fakti që ishin puntorë të palodhur u jipte gjithmon pozicionin primar në ndërtime. Por ndërkohë grekët kishin përvojën e ndërtimeve antike dhe ishin konkurentë të fortë me thesprotët për mjeshtërinë e ndërtimit. Bashkimi i dy mjeshtërive jipte rendiment të lartë në cilësinë dhe kohën e ndërtimeve, por prodhonte edhe konkurencë. Një konkurencë të tillë kemi te kjo baladë, e cila “del nga rruga e baladave shqiptare”.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> Me siguri që edhe komuniteti i ndërtuesve greqisht folës ka patur një baladë për Kalanë e Prevezës, me element të cituar te “Ura e Artës’’ ku dalloheshin dy mjeshtrat dhe dyzet puntorët, gruaja pa fëmijë e një mjeshtëri, e cila muroset, zilia e mjeshtrit tjetër ndaj të parit dhe përpjekja fatale për vrasjen e njërit mjeshtër nga tjetri, tentativë që çoi në vdekjen e të dyve etj, etj. <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Në ambientet e përbashkëta këndoheshin të dy baladat, por kjo tingëllonte më shumë si debat se sa si këngë në festë. Atëherë këngëtarë të njohur dhe prestigjiozë për kohën dhe vendin, kanë marrë nga varianti grek filiza vargjesh, që mbartnin problematikën e atij komuniteti dhe janë shartuar mbi variantin shqiptar. Po të shohësh baladën e mësipërme, është tepër e dukëshme që pjesa e dytë është e shtuar te varianti shqiptar, madje pasi janë bërë edhe disa retushime pjesore. Në kohën e ndryshimeve kjo nuk ka rrënë në sy, për vetë mardhëniet më se normale të dy komuniteteve<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> Ky shartim është bërë me qëllim përmirësimi, përsosjeje, përshtatjeje, afrimi me ambientin ku këndohej<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftn6" name="_ftnref6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[6]</span></span></span></a>. Kjo baladë e shartuar është kënduar pastaj në ambientet greko-shqiptar, ku shqiptarët kanë heshtur në mënyrë opoturne për shartimin, sepse për ta kishte rëndësi vetëm <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">kalaja dhe jo kush u gremis nga bedenat e saj, ndërsa grekët e kanë aprovuar si të përsosur. <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNoSpacing">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> Mund të ketë ndodhur dhe e kundërtë – mund të thotë dikusht. Patjetër që mund të ketë ndodhur dhe anasjelltas, që pjesë të variantit shqiptar të jenë shartuar mbi variantin grek. Por kjo mund të ketë ndodhur në një tjetër variant të baladës së murimit, jo te balada ‘Një kala Prevezës i ndërtojmë” për shkak se trungu i baladës (në këtë variant) është shqiptare dhe degët janë greke. Dhe shartohen degët (filizat) te trungu dhe jo anasjelltas. Baladat greke të murimit mbartin problematikën e shoqërisë greke në kohën e krijimit, problematikë që ishte e ndryshme nga shoqëria shqiptare. Ato kanë bukurinë e tyre të padiskutueshme, finesën dhe melodiozitetin e veçantë, janë më “moderne” si në subjekt ashtu dhe në veshje. Janë vërtet të bukura t’i dëgjosh. Ndërsa baladat shqiptare na vijnë nga hershmëria, me pamjen e gjysheve tona, me shami të ulura, duke mbuluar rrudhat e ballit dhe me fustane të zeza gjer në fund të këmbëve. Por nëpër xhepa mbajnë gjithmon një karamele a një llokume për ne fëmijët, që mblidhemi rreth tyre ti dëgjojmë. Prandaj janë të dashura për ne.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div>
<div style="text-align: justify;">
<br clear="all" /></div>
<hr size="1" style="text-align: left;" width="33%" />
<div id="ftn1">
<div class="MsoFootnoteText">
<div style="text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftnref1" name="_ftn1" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[1]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;">Të dhënat janë marrë nga burimet greke…<o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
<div id="ftn2">
<div class="MsoFootnoteText">
<div style="text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftnref2" name="_ftn2" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[2]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;">Mbledhës të folklorit. Këngë popullore nga Çamëria fq 396<o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
<div id="ftn3">
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: left;">
<div style="text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftnref3" name="_ftn3" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[3]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;">Këtu mungon një varg që bën present ardhjen e një zogu.,,</span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"><i>Një zog kaloi dhe qëndroi përballë lumit</i>… si <o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoNormal" style="line-height: normal; text-align: left;">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif;"> te balada greke e” Urës së Artës”.<o:p></o:p></span></div>
</div>
<div class="MsoFootnoteText">
<div style="text-align: justify;">
<br /></div>
</div>
</div>
<div id="ftn4">
<div class="MsoFootnoteText">
<div style="text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftnref4" name="_ftn4" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[4]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;">Në baltë, në tokë…<o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
<div id="ftn5">
<div class="MsoFootnoteText">
<div style="text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftnref5" name="_ftn5" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 11pt; line-height: 22px;">[5]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;"> Troja bie në <span style="background-color: #fcfcfc; color: #363635;">1 qershor 1184 pes – kjo datë sipas përllogaritjeve nga Eratosthenes kështu që flijimi në <o:p></o:p></span></span></div>
</div>
<div class="MsoFootnoteText">
<div style="text-align: justify;">
<span lang="EN-US" style="background-color: #fcfcfc; color: #363635; font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;"> Aulidë i bie të jetë bërë në maj-qershor 1194 (p.e.s)</span><em><span lang="EN-US" style="background-color: white; color: #555555; font-size: 11pt; font-style: normal;">.</span></em><i><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;"><o:p></o:p></span></i></div>
</div>
</div>
<div id="ftn6">
<div class="MsoFootnoteText">
<div style="text-align: justify;">
<a href="applewebdata://7A31C630-21F7-4A2D-AB61-77F8623062A5#_ftnref6" name="_ftn6" title=""><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US"><span class="MsoFootnoteReference"><span lang="EN-US" style="font-size: 10pt; line-height: 20px;">[6]</span></span></span></span></a><span lang="EN-US"></span><span lang="EN-US" style="font-family: "times new roman" , serif; font-size: 11pt;">..që rastësisht mund të ketë qëlluar me shumicë greqishtfolëse.<o:p></o:p></span></div>
</div>
</div>
</div>
<br />Unknownnoreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-9030612752649196437.post-73948889980409871982019-07-15T01:07:00.002-07:002019-07-15T01:07:40.668-07:00 MAGJEPSJE E MENJËHERSHME MBI NJË SFOND TË ERRËT<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">
<br />
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">FEDERIKO GARCIA LORKA<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>( Federico Garcia Lorca )<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Poezi <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Poema<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e këngës hondo<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Romancë cigane<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Poeti në Nju
Jork<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Vajtim për Injacio Sançes
Mehijas<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Përktheu :
Faslli Haliti<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="color: maroon; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">TIRANË
2005<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Xhovani Marioti<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>( Giovanni Mariotti )<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="color: blue; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>MAGJEPSJE E
MENJËHERSHME MBI NJË SFOND TË ERRËT<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">1. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kush lexon një poezi të
Federiko Garcia Lorkës ka përshtypjen se po gjendet përballë diçkaje të qartë,
të themi edhe të lehtë - dhe vetëm në një sekondë kohë,kur përpiqet të ngulitë<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>imazhet e veçanta<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dhe të përcaktojë<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>domethënien e fjalëve dhe të frazave,kujtohet
se ka të bëjë me një tekst të errët dhe me pjesë të padepërtueshme.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Lorka ishte i vetëdijshëm për këtë efekt.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Një ditë takoi në një bar një kamerier që kishte lexuar <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Romancën e tij</i> <i style="mso-bidi-font-style: normal;">cigane</i> ( u bë menjëherë popullore). Kamerieri recitoi disa vargje,
dhe poeti e pyeti nëse e kuptonte se ç'kuptim kishin. Duke u skuqur, kamerieri
iu përgjigj : ”S'e di „.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Shumë lexues do të mund të
përgjigjeshin në të njëjtën mënyrë, nëse do t'u kërkohej që të ”shpjegonin„
vargjet që ata duan më shumë. Meqë kjo është vula e poezisë lorkiane :
magjepsje e menjëhershme<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>mbi një sfond
të errët.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">2.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>”Magjepsje e menjëhershme„<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Formula, para se të aplikohet te poeti, u aplikua te njeriu.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Të gjithë ata që patën privilegjin ta njohin kanë nënvizuar magjinë
mbështjellëse që rrezatonte personi i tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ka shkruar Horge<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Gilen : «Simpatia e
Frederiko Garcia Lorkës!„ Ishte forca e ti qendrore, mjeti i ti i komunikimit
me të ardhmen, afërsia e tij me sendet, gjenia e tij: gjenia e një magneti i
tërhequr nga gjithçka.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dhe si nuk do të
na të mos na magjepste një shkallë e tillë gjallërie, nëse asgjë s'është më
joshëse se sa vetë qartësia e jetës?»<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Shpesh, prapa gjallërisë së një poeti fshihet një egocentrizëm i
shfrenuar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>që të magjeps për një çast,
por të le të lodhur dhe të boshatisur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Nuk ishte rasti i Lorkës. Thuhet se një ditë paska thirrur
çiltërsisht:<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>« Sa e bukur është
fisnikëria! » - dhe sigurisht e kishte fjalën, jo për një mënyrë sjelljeje që
ndonjëherë është vetëm formale, por për idealin kalorësiak të një vëmendjeje
drejt të tjerëve, një fisnikëri të ndjenjës pa mllefe e zili. Veç kësaj,
«fisnikërisë», në kuptimin që fjala kishte në origjinë, në botën tonë
neolatine.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Kush lexon epistolarin e Lorkës
goditet nga miqësia dhe nga devotshmëria<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>që shpërndante rreth vetes - si dhe nga mungesa e atyre djallëzive që
shpesh rivaliteti u frymëzon poetëve, akoma më shumë se kategorive të njerëzve
të tjerë.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">3.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Rreth viteve 1920, që janë ata
në të cilët<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Frederiku»- shpejt të
gjithë do ta quanin kështu - u manifestua në Madrid në mjediset që rëndojnë
rreth «Rezit», ose Rezidencës së Studenteve, ngjau sikur gjuha dhe
qytetërimi<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>i Spanjës të njihnin një shpërthim
pranveror<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dhe Lorka mori pjesë në atë
çast magjik me gjithë entuziazmin e tij; do të dëshironim të thoshim: me gjithë
pejzat e trupit të tij.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Pedro Salinas<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Horge Gilen, Gerardo
Diego, Damaso Alonso, Vicente Aleksandër, Rafael Alberti: të gjithë pak a shumë
bashkëkohës; të gjithë gati prisnin rastin të bashkoheshin - dhe strumbullari,
pikëmbështetja ishte «Federiku».<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nuk bëhej fjalë për një brez
rebelësh; nuk kishte tiparet e «avangardave» kështu siç u shfaqën në ato vite
në vende të tjera të Evropës. Ndaj brezit të mëparshëm - atij të Himenesit,
Maçados, Unamunos - këta poetë të rinj nuk ushqenin veçse respekt e admirim.
Ishin të vetëdijshëm se jetonin një epokë zgjimi - një çast të lavdishëm,
dritës së të cilit i ndihmonin dhe, secili në mënyrën e tij, ishin personazhe
të moshave dhe kompetencave të larme si filozofi Ortega dhe Gaset, publicisti
Gometh i Sernas, romancieri Valje Inklan, eruditi Menendeth Pidal.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ndofta «rebelët» e vërtetë, të
projektuar tashmë drejt horizonteve të - drejt një arti «armik të kujtimeve,
armik të lotëve, / armik të gjithçkaje që dua ende», për ta thënë me Apolinerin
- ishin dy personazhe që në një farë pike do të radhiteshin me këtë grup:
Salvator Dalia, i destinuar të bëhej për atë kohë miku më i preferuar i Garcia
Lorkës dhe Luis Bunjeli.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">4.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Në qershor të vitit 1921 Lorka
botoi në Madrid atë që ishte përcaktuar të mbetej përmbledhja e tij me poetike
më e dendur si dhe më pak e njohura: <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Libri
i poemave.<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ishte një fillim, por edhe një lamtumirë. Duke e botuar, Lorka shkëputej
nga një stinë e jetës së tij ( është ajo që do të ndodhë më vonë : Lorkës i
pëlqente t'u lexonte njerëzve vargjet e tij sa herë që i paraqitej rasti : dhe
vetëm kur një cikël mund të quhej i mbyllur ndahej prej tij duke e botuar.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Shkroi në shënimin e shkurtër fillestar: « Me gjithë gabimet e tij dhe
kufizimet e qarta, ky libër do të ketë virtytin, midis të tjerave që unë
lajmëroj, të kujtoj çdo çast fëmininë time të pasionuar që vraponte lakuriq
nëpër livadhet e një fushe me një mal në sfond» ( <i style="mso-bidi-font-style: normal;">«mi enfancia apasionada correteando desnuda por las praderas de una
vega sobre un fondo de serranía» </i>)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ky është në të vërtetë <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Libri i pemëve</i>, ditari lirik i një
adoleshenti jashtëzakonisht i talentuar që zbulon në të njëjtën kohë një
peizazh ( atë të Andaluzisë ku Lorka kishte lindur nga një familje pronare
tokash ) dhe universin e gjithanshëm dhe me arabeska të librave. Kuptohet që
Lorka ka lexuar Himenesin<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ose edhe
Meterlikun ( autori të cilit i duhej një mjet stilistik i destinuar për të
ngulmuar në prodhimin pasues: përdorimi kundrapuntistik të parantezave ) ;që ka
lexuar rinovuesin e madh të lirikës së gjuhës spanjolle, nikaraguensin Ruben
Dario ( dhe nëpërmjet Darios duke u hedhur te Bodleri, Malarme ose Rembo, ndjeshmëria
e tij hidhet përsëri te Viktor Hygo dhe me një fjalë në zemër të Tetëqindshit )
; që ushqehet me muzikë dhe folklor.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Libri i poemave</i> është një vepër efuzive që bie erë tetëqindshi dhe
fëminie katolike; një përmbledhje në të cilën sundon Uni<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>me shqetësimet e tij që janë kryesisht
erotike. Por gjesti me të cilin Lorka shkëputet prej tij tregon se është duke
ndjekur një rrugë tjetër - se shqetësimi i tij themelor nuk është më
efuzion<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«ndjenjash komunikative», por
forma.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">5. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Nga një anë përkrahësit e
një poezie të errët ( «tenebrosistas » ), nga ana tjetër pasuesit e një poezie
të qartë (« lanistas » )…nga një anë poetët e «kulturuar» ose «oborrtarë», nga
ana tjetër «popullorët»…nga një anë kush shikonte jashtë Spanjës, drejt
Provancës së trubadurëve ose Italisë së Rilindjes,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>nga ana tjetër kush huazonte nga folklori…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Akoma: nga një anë, lëvruesit e vargut të gjatë ( njëmbëdhjetërrokësh ose
Aleksandrinë ) … në anën tjetër, ata të vargut të shkurtër ( veçanërisht ata të
tetërrokëshit të «romancës» )…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Duke përkujtuar katërqind
vjetorin e Luis de Gongoras, poetit të madh të Andaluzisë, Lorka iu tregoi
këtyre dyzuesve ose kundërvënësve që kishin shoqëruar gjithë historinë e
lirikës spanjolle. Dyzime dhe kundërvënie që në çast u transformuan në luftëra
të vërteta…<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Por flitej, sipas Lorkës për luftëra iluzore.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Gjithçka i dukej e përzierë dhe ndërthurur. Nuk ekzistonte një poezi e
«errët» dhe e paarritshme dhe një poezi «e njëtrajtshme, një poezi « e
kulturuar» dhe një poezi «popullore», por një trung i vetën kumbues, një pemë
gumëzhitëse e pasur me degë dhe gjethe në secilën prej tyre manifestohej e
njëjta energji. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">«Gjuha përbëhet nga imazhet<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dhe me
imazhe populli ynë është i pajisur mrekullisht» ( « el lenguaje está becho de
imágenes, y nuestro pueblo tiene una riqueza magnifica de ellas» ). <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Dhe Lorka jepte disa
shembuj, midis të cilave këtë: në Andaluzi u quajt «buey de agua» ( ka prej uji
) një lumë që rrjedh lehtë dhe i plotë përmes fushës - «ka prej uji»për të
treguar me të volumin dhe forcën. Është fjala për një shprehje popullore - dhe
megjithatë, thotë Lorka, «përkon me një mënyrë të pari mjaft të afërt» me
metaforat të një poeti si Luis de Gongora<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>që me latinishten e tij dhe me mitologjinë e tij, kishte famën e hipër
të kulturuari ( «culterano) dhe të errëtit.<span style="mso-spacerun: yes;">
</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">6.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Marrim tani përmbledhjen e
madhe postume të Lorkës, <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Poeti në Nju
Jork</i> dhe lexojmë këta vargje :<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Cantaba la lombriz el terror de la rueda<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Y el murinero degollado<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Cantaba al oso de agua que lo habia de estrechar… <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">[ Këndonte krimbi i tokës terrorin e rrotës<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">dhe marinari me kokë të prerë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">këndonte ariun e ujit që do ta shtrëngonte…] <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Poeti në Nju Jork</span></i><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"> është ndikuar fort nga
surealizmi dhe, pra ,lexuesi është i prirur të besojë se «ariu prej uji » është
një trillim i pastër surrealist si «<i style="mso-bidi-font-style: normal;">revolveri
me flokë të thinjur»</i> i Bretonit; por pa të drejtë: është e qartë që ky ari
i përket së njëjtës zoologji të «buey» - shkurt, që bëhet fjalë për një imazh
që vjen në mënyrë shumë të drejtpërdrejtë<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>nga një shprehje popullor andaluze.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ky është Lorka: një kryqëzim i avangardës dhe traditës,i kulturës dhe
instinktit, për të cilin shpesh herë është e vështirë të thuash ku fillon njeri
e ku mbaron tjetri.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">I merr imazhet e tij aty ku i gjen<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>dhe<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>s' le asgjë që të josh pa
provuar.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">7.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Le <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Canciones</i>( Këngët<i style="mso-bidi-font-style: normal;">),</i> il <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Romancero gitano</i>, ( Romancë cigane il ) <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Poema del cante jondo</i> ( Poema e këngës
honda ) il <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Llanto por Ignacio Sánchez
Mejías<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></i>( Vajtim për Injathio Sançes
Mehias ) :<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> </i>së bashku me<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Libro
de poemas</i>, ( Libri i poemave ) të cituara tashmë, këto vepra ezaurohen, së
paku përsa i përket poezisë, listën e veprave të botuara gjatë jetës nga
Federik<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Garcia Lorka ( teprica është
diçka ). <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Sundon në të gjitha vargu i
shkurtër ( tetërrokëshi narrativ te Romancero ); dhe të gjitha, në kujtesën e
ngjeshur të lexuesit, vendosen nën shenjën e «popullores» dhe të «folklorit» -
me pak fjalë janë ngjyrosur me Andaluzi.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Sigurisht ajo «ngjyrë» është kudo - por të insistosh në mënyrë ekskluzive
mbi andaluzizmin mund t'i japi hakun<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>stilizimit skajshëm ndaj të cilit<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Garcia Lorka i nënshtron materialet e tija. Marrim një shembull midis të
shumtëve : <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">El magnifico sauce<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">De la lluvia, caía.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Oh! Luna redonda<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Sobre<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>blancos ramos !<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">[ Shelgu madhështor<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>i shiut binte.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Oh hënë<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e rrumbullakët<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Mbi degët e bardha ! ]<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Çfarë na kujton kjo poezi e zvogëluar në një nocion minimal, esencial, e
gjitha në të tashme ? Është e thjeshtë : na kujton haikun japonez.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Në<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>gjithë librin e <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Canciones</i> (Këngët ) Lorka ndjek<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>një Formë të tijën që është një kryqëzim
mjaft i çuditshëm «muzike» andaluze dhe japoneze<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>(thelbit të poezisë japoneze) dhe gjëra të
tjera.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">8.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Që në fillim Lorka<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ka një talent të mrekullueshëm për metaforën
( e përdor këtë fjalë në kuptimin më të gjërë ) ;dhe në konferencën mbi
Gongoran citon një frazë të famshme të Prustit : « Vetëm metafora i jep stilit
një lloj përjetësie».<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Por poezia nuk është vetëm
metaforë . ( Do të doja të citoja, në lidhje me këtë, një vëzhgim që e mbaj
mend ta kem dëgjuar nga goja e Borhesit:<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>«Nëse poezia do të ishte vetëm metaforë,një varg si ai i këngës së
Paolos dhe Françeskës: « buzën më puthi duke u dridhur i tëri »”, do të ishte e
shëmtuar ose e pakuptimtë, pasi nuk përmban kurrfarë metafore. Përkundrazi nuk
është kështu ».)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Si gjithë poetët e vërtetë,
metaforisti Lorka di t'i nënshtrohet edhe metaforës, kur është çasti.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Është një poezi e C<i style="mso-bidi-font-style: normal;">anciones </i>(
Këngët<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> )</i> e titulluar <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Congedo </i>( Lamtumirë). Për ta shkruar
Lorka u frymëzua, siç e sheh Horhe Huljen, ka një temë popullore.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>« O shok,nëse vdes/do të
jetë shtëpinë e të çmendurve/destinimi yt», thotë një këngë andaluze; dhe midis
« seguiryas» ciganet ka që fillojnë me këtë fjalë: « Kur unë do të vdes / shih
që të ngarkoj …»<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">por lexojmë Lorkën:<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">si muero,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">dejad el balcon abierto.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">El nino come naranjas.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">(Desde mi balkon lo siento.)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Si muero,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Dejad el balcon abierto.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">[ Nëse vdes, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">lëreni të hapur ballkonin tim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Fëmija ha portokall.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">( Nga ballkoni im e shoh.)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Korrësi korr grurin.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">( Nga ballkoni im e ndiqej.)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Po të vdes <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Lëreni ballkonin tim hapur! ]<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Ja një poezi esenciale,e
përkryer, shumë prekëse<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>- dhe as edhe me
një metaforë. Dhe s'është e vetmja në <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Canciones</i>
( Këngët ): ka edhe të tjera, edhe ndërmjet më të famshmeve.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Lulëzimi bujar i metaforave
bashkëjeton nga ana tjetër te Lorka me një seri treguesish muzikorë - me
«lëvizje» elementare,të menjëhershme. Marrim si shembull katër pjesët e Llanto
për Ignathio Sançez Mehías<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>të famshëm
dhe njëkohësisht tepër të bukur.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«Në orën pesë të mbrëmjes», <i style="mso-bidi-font-style: normal;">«Nuk dua ta shoh!»,<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«sepse ti je i vdekur përgjithmonë», </i>këta
vargje të përsëritur - këto refrene » si çekanë, absolutisht kaq të thjeshtë
dhe të shtruar<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>- bëjnë aq sa lexuesi të
mos humbas në pyllin<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e imazheve dhe të
metaforave. Funksionojnë, në një farë mënyre, nga didaktika.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Edhe nga ky ekuilibër varet besoj, suksesi « popullor» i Lorkës, në Spanjë
dhe gjetkë.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">9.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<i style="mso-bidi-font-style: normal;"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Poeti në Nju Jork</span></i><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"> është sigurisht vepra e
Garcia Lorkës që ka ushtruar ndikimin më të madh mbi poetët pasues dhe është
mbajtur nga kritika si kryevepra e tij. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Nuk e di nëse është vërtet kështu. Dyshoj që kjo bindje i nënshtrohet
ndikimit të dy paragjykimeve, një i tipit që thekson përmbajtjen<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dhe tjetri i tipit që thekson formën. <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Në të gjitha epokat ekzistojnë
hierarki temash që nuk deklarohen në mënyrë të hapur, por që nuk janë, për
këtë, më pak aktive dhe me ndikim të madh. Lorka i <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Poeta en Nueva York</i> ( Poeti në Nju Jork )<i style="mso-bidi-font-style: normal;"> </i><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>i ktheu shpinën provincës
dhe fshatit për t'u matur me temën e metropolit: qëllim që shumë priren ta
konsiderojnë të denjë në vetvete dhe me merita te një poet modern.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ky është paragjykimi që jepet pas përmbajtjes. Paragjykimi tjetër qëndron
në të besuarit se ajo që është pa formë ose relativisht pa formë është medoemos
më e pasur dhe stimuluese se ajo që është e pastër, e mbyllur përsosur.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Te Poeti në <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Njueva York</i> vargjet e shkurtër të <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Canciones ose të Romanceros</i> u hapin
rrugën vargjeve të gjatë<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>dhe të
parregullt; edhe kompozimet hapen dhe synojnë të të bëhen me thek dhe të
thyhen; triumfon imazhi surrealist.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Gjithë pjesa tjetër e veprës poetike të Lorkës mund të konsiderohet si një
spirale që niset nga shfrimi dhe nga autobiografia dhe priret nga konstruktet e
rrepta formale në një farë mënyre të depersonalizuara; dhe pjesa e dytë<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>( ajo postume )skicon një lëvizje të të
njëjtit lloj një rreth tjetër dhe simetrik spiraleje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Lorka vetë, gjatë leximeve
publike që i bëri veprës së vet «në panaire» prirej të paraqiste veprën <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Poeti në Nju Jork</i> si një<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>«<i style="mso-bidi-font-style: normal;">diario</i>»
(ditar) të vërtetë të eksperiencës së tij amerikane. Nëse <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Libri i poemave</i><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>është një
adoleshent që hap sytë mbi realitetin që e rrethon ( dhe që është realiteti
fshatar, «campesina» i Andaluzisë),<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>Poeta en Nueva York ( Poeti në Nju Jork) na tregon autori që në një stad
tjetër <span style="mso-spacerun: yes;"> </span>zbulon një botë të re - Botën e
Re.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Po<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>megjithatë edhe këtë herë vepron
tek ai një tension drejt Formës - tension që është dokumentuar te «gazelet» ( <i style="mso-bidi-font-style: normal;">gacelas </i>) dhe te «<i style="mso-bidi-font-style: normal;">kasidet</i>» (<i style="mso-bidi-font-style: normal;">casidas</i> ) te <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Divan del Tamár</i><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>( <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Divani
i Tamarit</i> ) («gazelet» dhe («caside» janë forma të lashta të poezisë arabe
që Lorka nuk i njeh mjaft që të tentojë t'u japë një ekuivalent, por<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>megjithatë kërkon mbrojtjen e tyre siç
kërkohet mbrojtja e një hajmalie kundër rreziqeve të një udhëtimi<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>« nëpër magmë» )dhe të <i style="mso-bidi-font-style: normal;">Sonetos del amor obscuro</i> ( nga Sonetet e dashurisë së errët ).<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Një spirale e re nisi, e destinuar megjithatë të mbetet pa përfundim.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">10.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span>Lorka e donte tokën e vet,
familjen e tij, miqtë e tij; por ai donte mbi të gjitha poezinë ( « poesia vieha
» ( poezinë plakë ), thoshte Dalí ). Si shumë homoseksualë, zotërohej nga një
ndjenjë e fortë përkatësie dhe së bashku me margjinalitetin - ndjenjë që e
shtyni t'u këndojë ciganëve, të emargjinuarëve të Andaluzisë dhe zezakëve, të
emargjinarve të Amerikës. Dhe besonte që gjithçka të mund të pajtohej - për
shembull, në brendësi të poezisë së tij, tradita dhe avangarda. Tregon një
dëshmitar që kur e çuan për të vdekur, « lloraba como un nińo» ( qante si një
fëmijë). Papritur bota që ai e kishte mbytur me «fisnikërinë» e tij do t'i jetë
dukur e papajtueshme. Ai që s'ishte ndarë kurrë nga asgjë, shtrëngohej , me
dhunë, të ndahej nga jeta.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="color: black; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Përktheu:
Faslli Haliti<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">BALADA E VOGEL E TRI LUMENJVE<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;">
</span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Salvator Kuinteros</i><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Lumi Guadalkivir<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">rrjedh mes portokajsh dhe ullinjsh<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Dy lumenjtë e Granadës<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">zbresin nga dëbora në grunja.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah ,dashuria<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">që iku pa kthim!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Lumi Guadalkivir<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">mjekrën e ka si shegë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Dy lumenjtë e Granadës,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Njëri vajtim dhe tjetri gjak.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah, dashuria<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">që iku, mori qiellin!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Për barkat me vela<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Sivilia ka një rrugë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Mbi ujin e Granadës,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">vozisnin vetëm psherëtimat <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah, dashuria<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">që iku pa kthim!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Guadalkivir, kullë e lartë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">dhe erë nëpër portokaj.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Dauro e Genil, <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">kullëza të vdekura mbi pellgje.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah , dashuria<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">që iku, mori<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>qiellin !<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Kush do të thoshte që uji sjellka<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">një zjarr britmash prej varri ?<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah ,dashuria<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">që iku pa kthim!<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Sill lule portokalli, Andaluzi <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">sill ullinj, deteve të tua.<span style="color: green;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah ,dashuria<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">që iku, mori qiellin !<span style="color: green;"><o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">POEMA E SIGURIYA CIGANËS <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><span style="mso-spacerun: yes;"> </span><i style="mso-bidi-font-style: normal;">Karlo Morla Vikunjas<o:p></o:p></i></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="color: black; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">PEIZAZH<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Fusha <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">e<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>ullinjve<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">hapet dhe mbyllet<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">si një erashkë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Mbi ullishtë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">ka një qiell të zymtë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">dhe një shi të zi yjesh<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">të ftohtë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Dridhen xunkthat dhe gjysmerrësira<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">mbi breg të lumit.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Kreshpërohet era gri,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">ullinjtë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">janë ngarkuar<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">me britma.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Një tufë zogjsh të burgosur<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">që tundin <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">bishtat<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>e gjatë<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">në errësirë.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="color: black; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">BRITMA<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Elipsi i një britme<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">bredh nga mali<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">në mal.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Nga ullinjtë,<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">do të dalë një ylber i zi<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="color: black; font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">mbi</span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"> natën e kaltër.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah !<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Si një hark violine<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">britma <o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">vibroi telat e gjatë të erës.<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah !<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">(Njerëzit e shpellave<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">nxjerrin kandilat.)<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Ah !<o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span class="apple-style-span"><b style="mso-bidi-font-weight: normal;"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">GRUAJA E
PABESË<o:p></o:p></span></b></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span class="apple-style-span"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Dhe unë e çova në lumë</span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><br />
<span class="apple-style-span">duke e kujtuar vajzë,</span><br />
por ajo <span class="apple-style-span">kishte burrë.</span><br />
<span class="apple-style-span">Ish nata e Santiagos</span><br />
<span class="apple-style-span">dhe ish si detyrë, pothuaj.</span><br />
u shuan fenerët<br />
<span class="apple-style-span">dhe<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>u
ndezën bulkthit.</span><br />
<span class="apple-style-span">qosheve<span style="mso-spacerun: yes;">
</span>më<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>të humbura</span><br />
<span class="apple-style-span">preka gjinjtë e saj të fjetur,</span><br />
<span class="apple-style-span">dhe befas m’u hapën</span><br />
<span class="apple-style-span">si degë zymbyli.</span><br />
Amidoni i fustanit të<span class="apple-style-span"> saj</span><br />
kumbonte<span class="apple-style-span"> në veshët e mi,</span><br />
<span class="apple-style-span">si një copë mëndafshi</span><br />
e <span class="apple-style-span">shqyer nga dhjetëra thika.</span><br />
<span class="apple-style-span">Pa dritë të argjendtë në maja</span><br />
<span class="apple-style-span">pemët janë rritur,</span><br />
<span class="apple-style-span">dhe një horizont prej qensh</span><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span class="apple-style-span"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">leh lumit larg, leh tutje,
përtej<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><br style="mso-special-character: line-break;" />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br style="mso-special-character: line-break;" />
<!--[endif]--><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span class="apple-style-span"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Me të përshkuar ferrat,</span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><br />
xungthet<span class="apple-style-span"> dhe gjembat,</span><br />
<span class="apple-style-span">nën kaçubet e flokëve të saj</span><br />
bëra unë<span class="apple-style-span"> një vrimë në baltë.</span><br />
H<span class="apple-style-span">oqa kravatën time.</span><br />
<span class="apple-style-span">Ajo hoqi fustanin e saj.</span><br />
<span class="apple-style-span">Unë hoqa rripin dhe revolen.</span><br />
<span class="apple-style-span">Ajo katër jelekët e saj.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><br />
<span class="apple-style-span">As<span style="mso-spacerun: yes;"> </span>livandat
as guaskat<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span class="apple-style-span"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">S’kanë lëkurë aq të lëmuar.</span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><br />
As<span class="apple-style-span"> kristalet në dritën e hënës</span><br />
nuk <span class="apple-style-span">shkëlqejnë me kaq dritë.</span><br />
K<span class="apple-style-span">ofshët e saj më rrëshqisnin</span><br />
<span class="apple-style-span">si peshq të beftë,</span><br />
<span class="apple-style-span">gjysma plot prush,</span><br />
<span class="apple-style-span">gjysma plot me të ftohtë.<span style="mso-spacerun: yes;"> </span></span><br />
Kalërova atë <span class="apple-style-span">natë</span><br />
shtegun më <span class="apple-style-span">të mirë,</span><br />
mbi një mëze me <span class="apple-style-span">margaritarë</span><br />
<span class="apple-style-span">pa frena e pa yzengji.</span><br />
Si burrë <span class="apple-style-span">nuk dua të them atot<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span class="apple-style-span"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">që më tha ajo.</span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><br />
<span class="apple-style-span">Drita e arsyes</span><br />
<span class="apple-style-span">më bën tepër prudent.</span><br />
I ndotur me <span class="apple-style-span">puthje dhe rërë,</span><br />
<span class="apple-style-span">e mora larg lumit tutje, përtej.</span><br />
Ndesheshin m<span class="apple-style-span">e erën,</span><br />
<span class="apple-style-span">shpatat e lilakët.</span><br style="mso-special-character: line-break;" />
<!--[if !supportLineBreakNewLine]--><br style="mso-special-character: line-break;" />
<!--[endif]--><o:p></o:p></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span class="apple-style-span"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Veprova siç jam,</span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"><br />
Si <span class="apple-style-span">cigan i vërtetë.</span><br />
<span class="apple-style-span">I dhurova një shportë sateni<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span class="apple-style-span"><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">të madhe</span></span><span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;"> ngjyrë kashte<br />
<span class="apple-style-span">dhe s’desha të dashurohem me të,</span><br />
<span class="apple-style-span">duke pasur burrin e saj </span><br />
ajo <span class="apple-style-span">më tha se ishte vajzë</span><br />
kur unë <span class="apple-style-span">po e çoja në lumë ndërkaq.<o:p></o:p></span></span></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<br /></div>
<div class="MsoNoSpacing">
<span lang="SQ" style="font-size: 12.0pt; mso-ansi-language: SQ;">Përktheu: Faslli Haliti<o:p></o:p></span></div>
<br /></div>
Unknownnoreply@blogger.com0