Grigor Jovani
Djaloshi që pi fredo kapuçinon e tij para meje e ka përhumbur vështrimin diku në det, përtej xhameve të lokalit. Prej syve të perënduar dhe ndryshimeve të pakontrolluara të mimikës, duket se mendimet që bën janë shumë më të thellë se bluja e ujërave që ka përpara. Njerëzit udhëtojnë brenda vetes, thotë një frëng i ditur. Nëse ndodh kështu edhe me Bledin, habitesh: kaq i ri për derte të tilla?! Për udhëtime kaq të largëta...
E luta të bënim një udhëtim tjetër. Të shëtisnim për pak anës detit. Kisha qëllimin tim. Të shkruaja një artikull për gazetën ku punoja. Tema të tilla si ajo e tij i kërkoje me qiri. Sensacione, siç i quajmë në gjuhën gazetareske.
E kisha njohur tek shtëpia e sime motre, Ritës. Ishte vëllai i nuses së tyre të re, Brunës. Më kishte ndezur fantazinë historia e tij. Pasi më kishte prekur më parë. Ç'duheshe tjetër për të lindur një shkrim? Të tjerat ishin puna ime.
“Bledi, jam gazetar, punoj në një gazetë. Në Athinë. Sikur të shkruaja diçka për ty?”
“Për mua?!”
Nuk ia kishte marrë mendja kurrë, se mund të bëhej hero i një shkrimi gazete, duke e bërë publik fatin e tij. Nuk ia kisha thënë më parë këtë mundësi. Për të gjer atëhere isha një njeri, me të cilin e lidhte krushqia e sapobërë. Më kishte dajkone dhëndrrit të vetëm, që e donte si vëlla. Motrën ama e kishte dobësi.Më të madhen në botë. Si të ma prishte! Mjaft që i tregohesha miqësor. I pëlqente shoqëria ime. Prandaj dhe kishim dalur së bashku atë mëngjes të pinim kafe në bregdet. Për moshën që kisha, nuk isha tip i ngjitur. Aq më shumë që, siç i thosha, isha i një bote tjetër, të letrave, ku e ku larg prej të tijës.
“Mirë, - thas pak pak. - Ku di unë! Ti e di...”
E ndjeva. E kishte kaluar ngurimin e parë.
“Faleminderit, Bledi!”
“Çdo të mësosh? - u interesua. - Pak a shumë, i ke marrë vesh të gjitha për mua”.
“Thjesht të bisedojmë, - u mundova unë t’i hiqja edhe atë ngurim që i kishte mbetur. - Më fol për veten...”
Porsa kishte mbushur të 22-tat, Bledi G. hapi një dyqan shitjeje zarzavatesh dhe frutash. Përballë KTEL-it të vjetër të Prevezës, stacionit prej nga niseshin autobuzat për Selanik dhe Janinë. Vend i mirë për tregti, m’u në zemër të pazarit turistik. Aq më shumë verës, kur qytetin e përmbysnin turistët. Veprim jo i zakonshëm. Duheshin shumë para për këtë punë. Qeratë aty nuk ishte të lira. I rritnin, vit pas viti.
Familja kishte vënë camënjanë. Të atit, “qir Miços”dhe të ëmës, “qira Vasiliqisë”, siç u thërrisnin këtu me emrat e rinj, të cilat i përvetësuan pa pëgëzim me të mbërritur, u kishte shkuar puna mbarë. Jetonin në Neohori, fshati më i afërt, nja dy kilometra jashtë qytetit.Merreshin mebiznesin e kultivimit të fruta-perimeve. Kishin një sistem bashkëkohor serash. Gjithfarë zarzavatesh gjeje aty. Domatet shkonin më shumë. Frutat ishin bela, kërkonin më shumë mund dhe harxhime, kur kishin porosira i siguronin nga të tjerët. Punën e njihnin qysh në Fier, nga kishin ardhur. Edhe atje, në serat e fermës punonin. Por këtu ishin zotër ata. Afendikonj, siç u thoshin vendasit pronarëve. Nga një e fillimit, që ua kishte dhënë ta punonin kumbari i moshuar, gruaja e të cilit u kishte pagëzuar dhe martuar vajzën, serat ishin shtuar. Ishin bërë pesë e më shumë. Tani kishin në punësim, përveç bashkëatdhetarëve, edhe vendalinj. Kontratat i lidhninme tregun grek dhe të huaj. Doemos, fitonin. Por jepnindhebukë në sa e sa familje. Kishin përshtatur jetën e tyre të re, sipas asaj që kishin gjetur. Gjithshka si vendasit.
“Jo siç dije, nuse. Siç gjete...”i pëlqente të thoshte “qira Vasiliqija”, kur
habiteshin të tjerët, sidomos farefisi që vinte nga Fieri për t'i vizituar, me ato që kishin arritur.
I urtë e punëtor, i pangatërruar kurrë në sherre dhe mërira, aq të zakonshme në shoqërinë e mbyllur provinciale ku jetonin, “qir Miçoja” kishte fituar në mos admirimin e vendasve, të paktën të drejtën ta pranonin me ofiqin e ri. Të afendikoit.
Ishin bërë pothuajse si ata. Por të shkonte kaq larg, të hapte i biri dyqan fruta-perimesh m’u në mes të tregut turistik në qytet, tek stacioni i autobuzave, në vendin më të mirë për tregti, kjo e kapërcente “zemërgjerësinë” e vandasve.
Bledi G. i kishte të gjitha premisat të shkonte mbarë me punën e re. Të paktën, kështu mendonte. Kishte guximin e pakundërshtueshëm të moshës. Dëshirën për punë. Ndihmën e familjes. Ishte dhe i zgjuar. I dashur me të tjerët. Nuk prishte qejf me asnjë. Tregtar i lindur. Atëhere, ç’e pengonte?
“Asgjë!” thoshte mendja e Bledit.
“E ke veten në dorë!” i thoshin ata të familjes, për t’i dhënë kurajo.
Por nuk qe krejtësisht ashtu.I ri dhe i papjekur, i bëntellogaritëpa hanxhinë. Nuk ishte vetëm e shtrenjtë qeraja e dyqaynit të ri, që duhej të paguanin. Por dhe e rrezikshme. Jo ajo me para. Ato i nxirrte Bledi. Edhe i tepronin. Vinte dhe e motra dhe e ndihmonte ku e ku në dyqan, kur s’gjente kliente t’u rregullonte flokët ose t’u bënte manakyr duarsh dhe këmbësh, pasi kishte mbaruar një kurs dyvjeçar për këtë punë. Kur kishte kohë gjendeshe në dyqan edhe i ati, sillte dhe prodhimet e freskëta nga serat. “Prure kopshtin e fshatit tënd në qendër të qytetit, qir Miço”,bënin shaka dashamirëse klientët e njohur, kur e gjenin në dyqan, të ndihmonte të birin. Por ishte mirësi që kafshonte... Prapa shpinës së tregtarëve të rinj, që kujtuan se porsa zbuluan Mekën. Këtu fillonte qeraja e dytë, që duhet të paguanin.
Ziente opinioni përreth.
“Pa shiko shqiptarët! Dje erdhën, sot u bënë zotërinj! U gdhinë... afendikonj... Hajde, kajmeni Elladhica! Tus ksenus, vasiladhes. Tus dhikusu tus kremas sta tartara...*1)”.
Kushedi ç’meraqe brezash shprehnin me këtë rast. Pastaj, ç’dreq race ishin dhe këta, shqiptarët! Futeshin kudo. Tërnuk u bënte syri. Kur do ta mësonin, se nuk është kaq e lehtë të bësh prokopi në vend të huaj!
Kjo risia e fundit i ra për pjesë edhe të birit të Miço shqiptarit, Bledi G. Falë edhe një loje të hidhur të fatit. Thonë që është e kotë, po s’e pate fatinme vete. Por thonë, gjithashtu, që ai dreq fatiështë dhe qorr. Të shmanget ose të godet, kur s’e pret.
Në kasetat me DVD që kishte në shtëpi ishte rasti të njiheshe me një hero. Të moshës së tij. Me detarin ëndërrimtar Edmond Dantes. Qysh në fillim, kur mora vesh historinë e Bledit, m'u kujtua heroi i Dymasë. Konti misterioz i Monte Kristos. Fatet e tyre kishinshumë ngjashmëri.
S'di si më erdhi ta pyesja:
“Bledi, e njeh Dymanë?”
Menjëherë e kuptova se bëra gafë.
M’i nguli sytë me habi, si të më pyeste: Ç’është ai?!
Kishte të drejtë. Mund të njihnimtë dy të njejtët njerëz, kur sapo ishim njohur bashkë?!
Ia bëra më të hollë, duke shpresuar se do i vinin në ndihmë kasetat me filma.
“Konti i Monte Kristos... Edmond Dantes... Mercedes...”
Tundi kokën. Mohueshëm. Nga emrat që i përmenda njihte vetëm “Mercedes-in”. Por pyetje ishte kjo! Kush nuk e dinte superfirmën gjermane të makinave?!
Bëri menjëherë lidhjen:
“Ata dy të parët ç’janë, pilotë pistash të shpejta, si Mihael Shumaher?”
“Jo, Bledi, ata që të thashë janë personazhe të një romani, që është bërë edhe film”.
“Nuk e kam parë!” ma preu shkurt, por unë e kuptova menjëherë ç’farë mendonte: ç’ia fut me top dhe ti, mbahen mend të gjitha filma! Sa për librat... më mirë të ndërronim temë, nëse doja të na shkonte mirë shëtitja e mëngjesit.
Pëlqente filma me heronj të ashpër. Rambon, bie fjala. Do të donte t’i kishte një portret. Të zëvendësonte Xhejms Dinin, që ia kishte varur në dhomën e tij e motra. Amerikani i heshtur i pëlqente dikur. Kur Bledi ishte pak mëi ri. Nga një film që kishte parë. Sentimental. Tragjik. Tani e kishte tejkaluar. Donte një hero më të gjallë. Çmendej për Rambon. Nuk kishte si ai. Guximtar. I fuqishëm. Dilte gjithmonë fitimtar.
Ndodhi diçka në Prevezë, që preokupoi për ditë të tëra opinionin dhe median vendase. Në kafenetë, në llaiqitë e të premteve - pazaret e fruta-perimeve me prodhime të fshatarëve përreth, në bisedat e nikoqireve dritare më dritare rrugicave të ngushta, e njëjta histori:
“To akusate?*2) Zunë djalin e qir Miços, nga Neohori. Shqiptarët mo, meserat. Ata që kanë dyqanin efruta-perimeve, në KTEL”.
“Pse?”
“Ti dhen katalavenis!*3) Pse do t’i zënë shqiptarët? O për vjedhje, o për drogë, o për kurvëri”.
“Po ai ngjante djalë i mirë! Kace pos ton lene*4)... Nuk kishte emër nga tonat. Hë, Bledi...”
“Oli kali fenunte*4). Prandaj i bëjmë zotërinj. Pastaj shfaqen, siç janë. Ujku qimet ndërron...”
Policia mburrej nga të gjithë. Prej shtypit. Nga opinioni. E kishte bërë detyrën e saj. Më në fund, ishte zgjuar. Operacioni policor kishte patur sukses të plotë. Me një goditje, teza, në burg një rrjet i tërë trafikantësh të prostitucionit. Të sarkës së bardhë, si i thonë në lajme. Me heronj - kë tjetër? - pesë shqiptarë. Ugjendën edhe me drogë dhe armë. Të rrezikshëm shumë. Prapë mirë, të gjithë në pranga. Drejtësia vonon, por nuk harron.
“Kushedi ç'do të bënin tjetër, po të mos hypnin sytë këta tanët!- nduknin faqet nikoqiret, në sofitat e rrugicave të ngushta të qytetit. - Mazepste ta takna sas!*5) Nuk të fal e keqja! Kanë kaluar raca të ndryshme këtej nga ne. Si ata, shqiptarët, asnjë!”
“Mirë të gjitha, po ai djali i Miços, nga Neohori, mos aman! Atë kishin kapo, thonë. Kush do ta besonte! Ngjante si ëngjëll! Me fjalën e mirë në gojë! Zot, na ruaj! Të vjen nga s’e pret!”
“Bledi, e di ku u vra Kariotaqi?”
“Ç’është prapë ky? Të thashë, nuk shikoj shumë filma”.
E kuptova se bëra budallallëkun e dytë.Ku ta njihte ai djalosh, që porsa kishte kaluar të njëzetat, Kariotaqin! Poetin tragjik të gati një shekulli më parë.Ndonëse ishte simboli i qytetit ku jetonte qysh i vogël... Por e kishim sqaruar, nuk i interesonin, mor vëlla!
“E njihje?” u interesua, kur ia shpjegova se për kë bëhej fjalë.
“Njëfarsoj, - i thashë. -Ka qenë poet. Shumë i njohur. Por ka jetuar para shumë kohësh. Ehu! Një shekull më parë...”
“Ëhë! Shkruante libra...”
Bledi G. nuk i kishte punët mirë me librat.I ka marrë inat qysh nga shkolla. Shkronjat nuk i pëlqenin. Veglat dhe makineritë po. Ta zbërthente makinën sa të pije ti një kafe. Dhe e bënte prapë të kutisë. Lumturohej kur hapte kaponë e një makineje. Çdo gjë atje brenda, edhe mekanizmi mëi vogël, ia bënte me sy: hë, do lozim? Kur merrej me motorrin e një makineje, i ngjante vetja si ai fëmija që i falin një lodër të shtrenjtë. Për Bledin, lojrat më të dashura ato ishin, miniaturat e makinave.
“Diku këtu në bregdet duhet të jetë një bust i tij! E kam parë në lajme...”, i them.
“Bust? Njeri në mermer?” interesohet ai.
“Ëhë! Në moshë të re. I menduar...”.
“E di ku është, - më thotë. - Ke qejf të shkojmë?”
Librat mund të mos i dojë, por Bledi budalla nuk është. Gjersa ai njeri është kthyer në bust, duhet të ketë bërë gjëra të rëndësishme. Libra me vlerë. Nëse dajkua i dhëndrrit të tij, që gjithashtu merrej me libra dhe gazeta, dëshironte ta takonte atë njeri-bust, ishte nderi i tij ta shoqëronte. Prandaj i shkëlqenin sytë mikut tim të ri. Ishte ai që dëshironte të shkonim bashkë pranë poetit tim. Të më kënaqte.
“Shkojmë”, i thashë.
Kisha qëlluar në shenjë. Kishim gjetur një pikë të përbashkët referimi, qoftë edhe me “plumb rikoshetë”, siç thoshte miku im më i vjetër, Cubi.
Qir Miçoja, i ati i djaloshit të porsa vënë në pranga, e kishte mbajtur frymën në polici. Nuk ia kishin varur shumë. Qëndroi nja dy orë në koridorin e gjatë, me shpresën se mos takonte njeri, ndonjë nga oficerët e njohur të policisë. Evizitonin në sera shpesh herë dhe ai u mbushte makinat me fruta dhe perime, se kushedi, mbase i nevojiteshin ndonjë ditë.
Ugjend më në fund dikush nga ata, që e tërhoqi mënjanë dhe e sqaroi:
“Ka bërë punë të liga yt bir. Dhen ton ihame ja tetion.Emiaze kalo pedhi... *6)”
“Ç'ka bërë?” kishte pyetur i trembur shqiptari, ngaqë atë djalë kishte dhe e donte si sytë.
“Pulaje tis kopeles tu dunja, qir Miço!*7) I jepte me qera! Sikur ishin të tijat. 14 vjeç, 15-të. Aguridhe, domate të pabëra. Të thuash që nuk i dilnin paratë, që nxirrtenë dyqan... Të gjithë e ndihmonim. Prej teje...”
Qir Miçoja vuante nga tensioni i lartë. Iu morën mendtë. U mbajt pas murit, por këmbët nuk iu bindën. U plandos përdhe. Iu erdhi keq edhe policëve. Fundja, ç’faj kishte ai! Moshë e kaluar, prind. Kaq kohë e njihnin, s’i kishte bërë keq njeriu. Por si i thonë, nga gjembi çel një trëndafil. Dhe anasjelltas. Sa e sa raste të tilla u kishin parë sytë. Sidomos me shqiptarët.
“Trava sto spiti su, qir Miço!*8)Kot rri këtu. Do marrë kohë kjo punë. Gjeji djalit një avokat të mirë. Ehete vuno mbrosta sas...*9)”
Ishte gjendur aty edhe një gazetar i lokales “Fakti”. Kishte fotografuarfaktinnë vend. Qir Miçon që po i merreshin mendtë. Por edhe policët, duke e mbajtur nga krahët, që të mos binte dhe pësonte ndonjë gjë më të madhe. Do të kishin edhe hallin e plakut pastaj.
“O kajmenos!*10) - do të ketë thënë të nesërmen, duke parë fotografinë në gazetë, ndonjë shpirtmirë. - Ti ton vriqe!*11) Ç’të bën fëmija, s’ta bën as perëndia!”
“I mbajmë edhe nga krahët, që të mos bien, pale! Kurse ata na nxjerrin sytë!- do ketështuar ndonjë tjetër, më realist se i pari. - Nuk i lëmë... na pane sto dhiavolo!*12) Të gjithë! Skatofara!*13)”.
Gazetari i lokales “Fakti”,duke shtjelluar reportazhin e tij, para se t’ia dorëzonteshefit për miratim,zbuloi diçka të çuditshmenë atë histori. Një fakt që vërtetonte katërcipërisht atë që thonë në gjuhën e ligjit: “Edhe alibija më e thjeshtë si arsyetim, e bën të pandehurin të pafajshëm. Gjersa të vërtetohet e kundërta...”
U mendua shumë, pastaj ia tha kryeredaktorit.
“Kati dhen mu pai s’aftin tin istoria. Dhen kollai...*14)”
Eprori ia kundërshtoi menjëherë.
“Ise sta kala su!*15) Ç'janë këto që mendon? Dikujt i tregojnë një ka që lëron me parmendë, ai pyet nëse i tundet bishti. Për këto të dërgova atje?! Ke qejf të vijnë e të na linçojnë në gazetë? Jashtë opinioni zjen. T’i shkojmë kundër, thua ti?”
Gazetari u tërhoq. Vendosi të mos e përmendte në shkrim alibinë që mendoi. Në fund të fundit, ç’ishte ai, dedektiv? Hollësitë e çështjes nuk ishin punë e tij. Hetuesia ishte plot me specialistë. Si gazetar, thjesht shkruante, të shiste gazeta. Sa më shumë, aq më mirë. Kjo ishte puna e tij.
Fakti i harruar, ose arsyetimi që nuk u gjend i arsyeshëm për t’u bërë ato çaste, ishte ky: Bledi G. nuk e kishin arrestuar. Kishte shkuar vetë në polici. Për një sqarim. Cili cjap, po ta njhihte fatin e tij, do të dorëzohej vullnetarisht në kasaphanë?
Është vetëm 24 vjeç. Ka ikur qysh i vogël nga Atdheu. As që e mban mend. E ka zëvendësuar me këtë vend këtu. Nja dy herë që ka qenë me prindërit në Fier, në vdekjet e njerëzve të afërt të familjes, është ndjerë i huaj. Edhe shqipen e flet si arvanitasit, që ka babai në punë.
Në Atdheun e ri ka përvetësuar pasione të tjera. Të moshës. Ka qejf makinat e shpejta. Në shtëpi ka një raft të tërë me kasetanga garat në pista. I ndjek me orë edhe në televizion. Në mur ka ngjitur një fotografi të madhe të ArturSenës. Pilotit legjendar të “Formula 1”. Njeh përmendësh të gjitha pistat ku ka triumfuar braziliani fluturues. Di të gjitha kalkulimet që u janë bërë makinave të tij, për t’i shndërruar në raketa. Ajo po, është bota e tij.
Ka qejf edhe celularët. Ndërroi disa, por s’gjen karar. Ndryshojnë vazhdimisht. Njeri më i mirë se tjetri. Akoma nuk ka gjetur tipin që i përshtatet. Celularët janë si vajzat. Duhet të të ngjitin qysh në fillim.
“Shqip shkruani në gazetën tuaj, atje në Athinë?” se si i vjen pastaj të më pyesë, ngaqë nuk e ka harruar propozimin tim për shkrimin që do t’i kushtohet atij.
“Po, - i them, - është për shqiptarët që rrojnë dhe punojnë në Greqi. “Fjala e Emigrantit”.
“Po unë nuk di ta lexoj, nuk kam bërë shkollë në shqip!”
“Po të ishte greqisht, që di, do ta lexoje?”
Skuqet i tëri. Nuk mund të fshihet. As që do të merrte mundimin, edhe pse do të flitej për historinë e tij. Mund t’i hidhte një sy fotografisë, nga kureshtja si dukej në një gazetë. Nga ana tjetër, e kishte të qartë edhe qëllimin tim. Do të bëja shkrim fatin e tij, duke e pasur mendjen në rradhë të parë tek lexuesit e mi. Ata doja të prekja.
Kishte marrë vesh urdhër-arrestin në emrin e vet. Ia kishte thënë një polic, gati moshatar, i cili herë pas here blinte zarzavate në dyqan. Ngaqë Bledi ia zgjidhte gjithmonë frutat dhe perimet, e ndjeupër detyrim ta njoftonte. Mos të gjendej i papërgatitur. Pastaj le t’i dilte vetes për zot.
Shqiptari qe habitur. Pse, ç’kishte bërë?! Sigurisht, do ta kishin ngatërruar me ndonjë tjetër. Do ta sqaronte menjëherë. Ja, sa të mbyllte dyqanin.Frymën në polici do ta mbante.
Nuk e mbante vendi. U paraqit në polici. Pa e menduar gjatë, por edhe ngaqë nuk ndjente asnjë frikë, sepse nuk kishte bërë ndonjë gjë të keqe, me sa mbante mend. Po të përjashtoje atë fanarin e kuq, që kishte kaluar pa e kuptuar dy ditë më parë në mëngjes, se ishte bërë vonë për të hapur dyqanin. Ç’dreqin, kishin vënë ndonjë kamerë të fshehtë? Po ç’mundt’i bënin për një fanar të kuq! Shumë-shumë të paguante ndonjë gjobë të mirë. E kishte hallall! Të vinte mend! Harrohej edhe herë të tjera.
Kishte ikur pa e mbyllur dyqanin. I kishte bërtitur qir Pandit, kafexhiut pranë, t’ia kishte kujdes, sa të hidhej gjer në polici. Tjetri kujtoi se do të shpinte ndonjë porosi dhe e qetësoi me një lëvizje të kokës. Edhe celularin e ri, që nuk e ndante së fundi nga dora, e harroi mbi makinën llogaritëse. Sikur e ngacmonte me hosten një forcë e padukshëm, të paraqitej sa më shpejt përpara ligjit.
Gabim fatal! Në nxitim e sipër, më shumë i habitur se i tronditur, nuk mendoi se në polici duhej të shkonte me një avokat. Edhe Edmond Dantesi kishte bërë dikur të njejtin gabim. Të dyve nuk u kishte shkuar në mend kjo hollësi kaq e domosdoshme. Cilit moshatar të tyre do t’i shkonte! Dhe e kishin shkelur.
Bledi hyri në godinën dykatëshe të policisë me erën e një njeriu që i kishte shkelur sa herë ato shkallë. Kushedi sa herë i kishin telefonuar oficerët e ligjit t’ua shpinte psonjat nëpër zyra. Bënin edhe ndonjë shaka. Kurse tani, në fund të përshëndetjes së tij dashamirëse: “Kalimera! Irtha ja mia enimerosi...”*16),e kishin plasur me forcë në një karrige. Njeri prej policëve, pas shenjës me kokë të shefit në drejtim të vendit ku rrinte djaloshi i hutuar, kishte nxjerrë byzylykët e shndritshëm, gati t’ia kalonte në duar.
“Përse?!” ishte habitur djaloshi.
Qe kujtuar për kundërvajtjen që kishte bërë dy ditë më parë, në mëngjes. Patjetër do ta kishte rregjistruar ndonjë kamera e qarkullimit aty pranë. I fshehnin poshtë degëve të pemëve.
Kishte shtuar:
“Për një fanar të kuq?!”
“Vëjini prangat!” kishte ulëritur prokurori, që sapo kishte hyrë dhe kishte dëgjuar vetëm pyetjen e fundit të djaloshit.
Ngaqë kujtoi se shqiptari e kishte fjalën për “fanarët e kuq”të prostitucionit, e lidhi këtë pyetje me akuzën. Pale, gjente kohën të bënte edhe shaka alegorike spurdhjaku! I dukej gjë e vogël një fanar i kuq! As që e çante fare për shpirtrat fatkeqë të vajzave që zveniteshin nga drita e tij. Prokurorit i hypi gjaku në kokë. Po ku ta gjenin cipën, cipëplasurit!
Urdhëroita flaknin në birucë. Poshtë në bodrum. Le të kalbej ca kohë aty. Të stazhionohej me ambjentin. Më vonë do të merrej me të.
“Kam lënë dyqanin hapur”, kishte kundërshtuar Bledi, kur po e ngrinte me forcë një polic nga karrigia për ta ulur poshtë, në ferr.
“Në birucë!” kishte ulëriturme inat prokurori.
Ç’racë ishin këta shqiptarët! Nuk u bënte përshtypje asgjë. Do të kalbej në burg, kush e di sa vjet, kurse ky debil donte të mbyllte dyqanin. Sikur do ta hapte të nesërmen prapë.Atje poshtë, në birucë!
Ishte e shtunë atë ditë. Të hënën do të merreshin me të.
Arritëm tek busti i Kariotaqit. Një vijë të drejtë anës bregut bëmë. Ishte shumë pranë detit. Valëzat përkëdhelnin kalldrëmin përreth. Tani që ishin të qeta. Kur egërsoheshin mbase i shkonin më pranë poetit. Duke e ditur, megjithatë, se nuk barazoheshin me ato që ai kishte në shpirt. Nuk di pse më ngjasonte gjithmonë ky poet me Migjenin tonë. Mbase nga fatet e ngjashëm. Tragjikë të dy. Greku u kishte dhënë fund vullnetarisht dyzimeve të tij, si të donte ta përcaktonte ai fundin që i takonte, kurse shqiptari kishte lënë jetën vetë ta bënte këtë, pa reaguar. Rezymeja ishte e njejtë. Kishin përfunduar në buste, tepër të rinj, duke injoruar ligjet fizike të plakjes njerëzore. Ngaqë për poetët si ata rëndësi kishte vetëm shpirti.
Bledi zbriti nga makina e tij dhe qëndroi përpara bustit të poetit. Në një kohë që unë prisja të më bënte ndonjë pyetje rreth tij, më befasoi:
“Ky Edmondi është ai që u njoh në burg me një murg?”
“Cili Edmond, Bledi! Ky është Kariotaqi, poeti...”
“E di këtë, e lexoj... këtu poshtë. Për tjetrin e kam fjalën... atë të filmit, që më the pak më parë...”
Ah, e kishte fjalën për Edmond Dantesin. Shiko këtu! E kishte rregjistruar në murin e kujtesës. Paçka se dukej sikur nuk i interesonin ato që i thoja. I kishte ardhur një flesh i papritur. I qe kujtuar. E kishte parë atë film. Nuk mbante mend dhe shumë. Gjer në mes e kishte çuar. I qe mërzitur. Nuk i pëlqenin njerëzit që hakmerreshin.
“Po, Bledi! Atje, në burgun d’If mbi shkëmbinj, diku në mes të detit, Dantesi u njoh me abatin Faria! T'u kujtua? E ke parë?”
“Gjysmën. Gjer atje kur e hedhin me thas, në det. Në vend të priftit të vdekur...”
“Nuk të pëlqeu, prandaj s’e pe të gjithë?”
“U mërzita. M'u kujtuan të miat. Dhe e lashë”.
“Ku ishe të premten?”
“Në punë”.
“Pasdite? Pasi mbylle dyqanin...”
“Të premten nuk mbyllim pasdite. Punojmë gjer në mbrëmje. Pa ndalim. Mbyllim më 9 të darkës”.
“Mirë, atë mbrëmje. Ç’bëre në atë orë, pasi mbylle dyqanin?”
“Shkova në shtëpi”.
“Me çfarë?”
“Si me çfarë? Kam makinë...”
“Eci? Ja thimisu kalitera!*17).”
Hetuesi kishte të drejtë. Nuk kishte shkuar me makinë në shtëpi. Kishte pritur mbi gjysmë ore në stacion urbanin që kalonte përpara shtëpisë së tij, për të bërë pastaj unazën e disa fshatrave të tjerë, para se të kthehej në qytet. Mbërdhinte, ashtu i lodhur siç qe. Gjithë ditën në këmbë, në lëvizje. Shante nëpër dhëmbë Kolin, atë idiot që ia kishte marrë makinën në drekë për një punë, por nuk ia kishte kthyer në mbrëmje. Siç e kishin fjalën. Me Kolin luantendonjëherë bilardo, në liman. Te dyqani i basteve. Rrallë, ndonjë pasdite, kur nuk hapte dyqanin. Koli pinte zakonisht uiski. Me akull. Nganjëherë, kur e tejkalonte, e porosisteme coca-cola. Më keq akoma, të zinte më shumë. Pinte vazhdimisht. Njerën gotë pas tjetrës. Gjersa në fund i trashej goja dhe bënte me stekë goditje kalamanjsh.
Donte të qeraste ndonjëherë edhe Bledin.
“Hë, mo, lalucqumështor! E preve gjirin e satëme? Do pish ndonjë gjë të hajrit, si burrë? Apo do vazhdosh të lëpish qumësht, si viç?”
Bledi nuk pinte alkool. Asgjë. I pëlqenin pijet freskuese në verë dhe kapuçinoja-ja e ëmbël dimrit. Kishte provuar uiskinjë herë dhe i kishte ardhur të nxirte zorrët. Nuk donte të rritej, në ishte të burrërohej me pijet e Kolit. Tani së fundi Koli e kishte marë inat. Pasi ia rrefuzonte vazhdimisht qerasjet me uiski. E tallte përpara të gjithëve. Bledit i vinte t’ia veshte me një grusht surratit, sa t’i ndizte sytë. E hante kur të donte, tjetrit i merreshin këmbët nga ato që pinte. Por i ati e kishte paralajmëruar rreptë Bledin. Zënkat në qytet, me ata bastardët që rrinte kafeneve, për të cilët nuk i kishin folur aspak mirë, e kthenin përfundimisht në fshat. Tek serat. Ta harronte qytetin dhe dyqanin tek KTEL-i. Prandaj, t’i vinte gishtin kokës. Një dhe një bëjnë dy...
Bledit i pëlqente puna e re. I shkontetë shiste në dyqan. I përshtatej. Kishte qejf të merrte dhe të jepte me njerëzit. Lumturohej kur rregullonte vitrinat. Kur mbushte tendat me fruta dhe perime. Njësoj sikur montonte një motorr të ri.
Edhe të shtunën në mëngjes, me autobuz kishte ardhur në punë. Ishte ngritur më herët se zakonisht, të mos vonohej. Babait nuk i kishte thënë gjë. E kishte gjetur dhe e kishte lënë në gjumë. Lodhej shumë tani së fundi tek serat. Ishte penduar që i kishte hapur djalit dyqan në qytet. E donte krahë. Ajo i duhej Bledit tani. T’i thoshte se ua jepte “aro”-n e re shokëve. Kurse ai vetë shkonte dhe vinte me autobuz. Nuk dinte se ç’kishte bërë Koli me “aro”-n atënatëdhe nuk ia kishte kthyer... Mbase ia kishte parkuar para dyqanit dhe i kishte lënë çelsat në kafene. Kështu duhet të kishte bërë. Patjetër do të kishte kthyerme eks ndonjë gotë konjak “Metaksa”,tek qir Pandi. Me tre yje, të lirin, që mbante ai. Për të thënë ato të tijat: “Pse, konjak është ky? Konjak kemi ne... “Skënderbeg”. Pesëyjësh. Si “Panathinaikosi” në basket... Pesë kupa Evrope!”
Do t’ia paguante Koli. Nuk kishte për ta vënë më bythën tek makina e tij. Vetëm t’ia kishte lënë.
“Harrova! Makinën ia kam dhënë dikujt atë mbrëmje”, i tha Bledi hetuesit.
“Eci, bravo!Tora ise endaksi! Ja to kalo su!*18)”
“Erdhi një shoku im të premten në drekë në dyqan. Shqiptar. Koli i thonë për shkurt, Sokol. Më kërkoi makinën për një punë të tijën. Nuk më sqaroi se çfarë konkretisht. Nuk e pieta as unë, kasha punë. Më tha se do të ma kthente në mbrëmje. Para se të mbyllja. Akoma s’ma ka kthyer. U detyrova të marr autobuz në mëngjes”.
“Ashtu?! Kaq lehtë e jep makinën ti? E ke dhe të kutisë. Sa herë e ke bërë këtë punë?”
Bledit iu kujtua. Ia kishte dhënë edhe një herë tjetër. Jo, dy herë të tjera. Para një jave. Dhe pak kohë më parë. Një muaj, aty. Herën e fundit, të premten, ishte mërzitur, që tjetri po ia kërkonte përsëri. Do bëhej udhë kjo punë? Por tjetri nuk i shqitej. I fliste edhe shqip, me zë të lartë, në një kohë që dyqani ishte plot me klientë. Tha ta hiqte qafe. Hera e fundit.
“Ç’e donte ai Koli makinën tënde? Kaq herë... -ngulmoi hetuesi. - Kur kishte nevojë, pse nuk merrte taksi?”
“Nuk e di. Nuk e pyeta. E kamshok. Ma merrte në drekëose pasdite dhe ma sillte në mbrëmje. Kur do të mbyllja. Në ato orë mua nuk më duhej. I thosha vetëm ta kishte kujdes. Është makinë e re. E shtrenjtë”.
Hetuesi shikoi orën. Kishte filluarvonë. Duhej të kalonte edhe të tjerë. Ç’do bënte, do të thyhej një ditë, ky kalama i llastuar. Do t’i villte një çast të gjitha. Ta mbanin dhe pak në fresk. Nuk ishte nga ata, që durojnë shumë. Është dhe budalla! Nuk e pyesja,thotë. Sikur i jepte tjetrit një paketë cigareje, jo atë makinë të shtrenjtë. Hajde baba, të të tregoj arat. Sa kishte parë si ai spurdhjak në atë punë!
“Kthejeni në birucë!” urdhëroi policin, që kishte hyrë pas lajmërimit të tij.
Bledi G. e lodh ky rrëfim. Është kaq i ri. Më të lehtë e ka të bëjë udhëtime jashtë tij, se sa brenda vetes. Porsa është kthyer nga një udhëtim i tillë, i brendshëm. Nuk e thinji, por e lodhi tmerrsisht.Tani i kanë mbetur vetëm kujtimet nga ai vend i largët dhe i tmerrshëm, ku kishte qenë. Si të ishte transferuar nëpërmjet një ëndrre pas portave të ferrit. Për çudi, këto kujtime nuk i ndezin asnjë dëshirë për hakmarrje. Një Edmond Dantes dhe të mos kërkojë shpagim?! E panatyrshme! Të paktën, të llogaritej me ligjin, nëse nuk donte të lante hesapet me njerëzit. Por kishte ndryshuar natyra e ballafaqimit ligj-viktimë nga koha e Aleksandër Dyma Plakut, që i rrëfeu botës historinë e Edmond Dantesit. Nëse ligji kishte mbetur po ai, ndryshuan në kohët e mëvonshme viktimat e tij. Ishin zbutur. Mjaftonte udhëtimi që kishin bërë brenda vetes, gjatë kohës kur i kishte detyruar për këtë aventurë të çmendur e shpirtdrobitëse ligji. Shpagimet qenë tepër të rralla dhe nuk të nxirrnin kund. Ishte si t’i bije murit me kokë.
“Është gjë e mirë për mua ky shkrim, që do të bësh?” më pyet Bledi.
“Besoj se po! - i them. - Është mirë të publikohen padrejtësitë, që të mos përsëriten”.
Në fakt nuk isha dhe kaq i sigurtë.
M’u kujtua një cikli im shkrimesh të mëparshme. Në gazetën ku punoja. Kishte bërë bujë. Për atë djaloshin cung, Arsen M., që një kohë u bë temë e njohur e kanaleve televizive. I kishte mbetur në dorë Policisë së Atikisë, në godinën e saj madhore të Leoforës “Aleksandra”. As mund ta dënonin, as mund ta zbonin. Nuk e pranonte kush. Publiciteti vetëm sa shtoi shitjet e gazetave. Edhe tonës. Evgjenia, botuesja, fluturonte nga gëzimi. Brenda një muaji e nxorrëm tre herë si temë të parë. Me kryeartikull. Firmosur natyrisht prej meje, kryeredaktorit. Përfundimi: pas një muaji Arseni i vogël u gjend përsëri “në krye të detyrës”, në vendin e tij të punës, duke lypur tek llaiqija e Gazit. Askujt nuk i binte në mend, se kjo qenie fatkeqe, që kundërmonte këtu e atje nga papastërtia, ishte dikur ylli sensacional i emisioneve të superstarëve të medias televizive.
Bledi më tregon gazetën lokale, ku e kishin bërë hero përsëri. Ato ditë. Fotografia e tij shquhej në faqen e parë. Tani, kur dilte në qytet, e ndiqnin nga pas me sy.
Përshpërisnin:
“Ky është ai... E nxorrën.... Kushedi sa ka paguar qir Miçoja... Drejtësi, të thonë pastaj...”
E bezdiste shumë. Përse nuk e linin të qetë? Ç'i duhej tani një shkrim tjetër? Biles në një gazetë të atij qytetit të stërmadh, Athinës. E kishin trembur rrugët e saj. Njerëzit mizëri e pafundme. Përshpërima të tjera pas shpine, shumë e shumë më tepër. Të çmëndeshe.
Hetuesia kishte zgjatur gati dy muaj. Nuk doli gjë. Ndërsa të tjerët pranuan fajësinë e tyre, ushtronin tregtinë e sarkës së bardhë me bashkëpatriote të mitura, të sjellura nga Shqipëria, të cilat kërkoheshin në treg më shumë se domatet e Bledi G., ky i fundit nuk pranonte kurrsesi se ishte i mpleksur në këtë histori. Ishte i prerë. Nuk kishte të bënte dhe pikë.Shikonte gjithmonë punën e vet. Thjesht kishin shfrytëzuar të tjerët idiotësinë e tij. U kishte dhënë nja dy herë makinën, pa ditur gjë se do të bënin me të fëlliqësitë. Ku t’ia nxente mendja, që ata merreshin me punë të tilla!
Të arrestuarit e tjerë mbanin vijën e tyre. Donin ta mpleksin, medoemos. Të ndanin me të ndëshkimin e ligjit, duke lehtësuar veten. Koli kishte lënë të kuptohej në hetuesi, që Bledi jo vetëm kishte dijeni, por merrte pjesën e vet. Rregullisht. Me qerasje, dhurata e të tjera si këto. Kot do të mpleksej nëatopunë? Ç’ishte, budalla?
Hetuesit vazhdonin t’i bënin presion. Ku do të shkonte, do të zbrazej një ditë edhe tregtari i ri, që tani bënte të virgjërin... Askush nuk duronte kaq gjatë. I villnin të gjitha. Në temperaturën e përshtatshme, pasi i zieninmë parë guzhinierët specialistë, me spaletat e rendit mbi supe.
Dikur evendosën. Pa dëshmi nga i pandehuri. Ishte fajtor. Ligji shikon përtej dëshmive dhe bën gjithmonë detyrën. Siç e kishte bërë edhe meEdmond Dantesin e Dymasë. Para disa shekujsh. E thamë, ligji nuk ndryshon natyrë. Vetëm se u përshtatet kohëve.
Në pritje të gjyqit, e dërguan në burgun e Nafplios. Nuk mund ta mbanin më gjatë në bodrumet e policisë së Prevezës. Gjeti skëterrë të vërtetë. Të tijët e vizitonin shpesh. I ati ishte thinjur brenda disa muajsh. E ëma nuk e shikonte dot në sy. Qante menjëherë. E motra e kishte marrë inat, nuk vinte ta takonte. I ishte pakësuar klientela e manekyrit, gratë nuk preferonin shërbime nga e motra e kontrabandistit të sarkës së tyre. Kjo e bënte Bledin të vuante më shumë. U betohej se nuk kishte gisht. Ata vetë, me kalimin e kohës, pavarësisht ç’u thoshte ai, ngjante se ia kishin besuar fajësinë. Ia kishin pranuar. S’ka gjë, do kalonte! Nuk ishte as i pari, as i fundit... Rëndësi kishte çdo të bënin tani. Ta nxirrnin nga ai ferr.
Dy muaj aty. Në Nafplo. 18 muaj të tjerë në burgun e Kordhalosë, në Athinë. Më i famshmi në vend. I sigurisë së lartë. Atje i bënë “një nder”të veçantë. E “ngritën në prestigj”.Ngaqë nuk kishte vënde të lira në stallën e përgjithshmetë kafshëve njerëz, e sistemuan në zonën D. Tek “VIP”-at. Atje ku vuhej dënimi i përjetshëm. Këtu ishte kapërcyer Dymaja. Edmond Dantesi i tij ishte syrgjynosur në burgun Sando d’If, mbi shkëmbinjtë e thepisur të një ishulli, në mes të asgjësë, ku i bënte shoqëri abati plak Faria. Kurse Bledi G., djaloshi shqiptar, nga dyqani i fruta-perimeve tek KTEL-i i Prevezës ishte transferuar në qelitë e të dënuarve të rrezikshmërisë së lartë të Kordhalosë. Bashkë me të kundraligjshmit më të famshëm të shtetit. Ata të “17 nëntorit”.Jotopullos, Kufondinos, vëllezërit Ksiro e të tjerë. Superstarët e terrorizmit.
Atje njohu anën tjetër të medaljes. Katër veta flinin në një qeli, ku edhe vetëm dy do të ndjeheshin ngushtë. Thuajse njeri mbi tjetrin. Kishte harruar kënaqësinë e një dushi të ngrohtë, shijen e një gjelle për të qënë. Bënte shoqëri me një 14 vjeçar nga Shqipëria, që ishte dënuar 8 vjet, sepse kishte vrarë... një qen. E akuzuan se kishte shënuar me armë një njeri. Pronarin e tij. Ngaqë nuk e paguante. Pori kishte vrarë qenin. Ligji dënonte synimin, përveç aktit. Prokurori kishte deklaruar: “... mund të ishte shumë i ri dhe nuk dinte shënjë! Por e kishte paguar qeni. Herën e dytë ama, po ta linin të lirë, qen të pazgjidhur, nuk do të gabonte!” Ligji parandalon krimin, kur është e mundur. Prandaj e kishin përplasur atje. Pas hekurave. Pas afro dhjetë vjetësh, kush rron, kush vdes. Mbase nuk do të ishte në gjendje të merrte shenjë, pas kaq dozëve narkotikësh që do ta potisnin atje.
“S’ka se si! - e kundërshtoj unë Bledin, kur më tregon historinë e mikut të tij. - Kjo nuk ndodh as në filma!”
“Filmat, përpara burgut, janë lojra kalamanjsh! - më sqaron ai. - Shumica atje nuk dinë përse janë dënuar. Janë kaq të rinj, sa vështirësohen të kuptojnë, se përse u janë dhënë dënime të tilla. Në fillim e marrin si lojë. Mburren, u ngjajnë vitet e dënimit me grada. Pastaj, kur koha kalon dhe gradave, ashtu si pordhave, u del era, fillojnë e analizojnë ç’u ka ndodhur. Andej e tutje fillon zori”.
“Duhet ta kapim fillin atje ku e lamë, - më kishte thënë Evgjenia një ditë në zyrë, para se të diskutoja planin e numrit të ri me kolegët, në mbledhjen e redaksisë. - Për ne tema nuk është konsumuar”.
“Ç’thua! - u habita unë. - Ka kohë që edhe kanalet nuk e përmendin më. Iku ajo temë, u harrua”.
“Pse e lanë ata, duhet ta vazhdojmë ne, - këmbënguli botuesja. - Mbase atyre nuk u intereson përfundimi i çështjes. Neve, ama, na bën. Ana tjetër e medaljes. Ja viktimat e dhunës policore. Ja si shprehet indiferenca e shoqërisë ndaj emigrantëve. Fjalë dhe asgjë tjetër. Kupton?”
S’e kishte dhe keq. Gati një muaj pasi e nxorrën nga birrucat e drejtorisë së Policisë së Atikisë tek “Aleksandra”, vogëlushi shqiptar Arsen M. vazhdonte të bënte jetën e mëparshme. Një bashkëpunëtor i gazetës e kishte parë duke lypur tek pazari i fruta-perimeve. Asgjë nuk kishte ndryshuar. Një pamje tragjike. Fëmija i gjymtuar, përgjunjur në mes të rrugës, me një kapele republike përpara tij, ngaqë nuk mund të zgjaste duart për të lypur. Nuk i kishte. Ç’ishte bërë gjithë ajo zhurmë mediatike rreth fatit të tij, kur mbaheshe si i ndaluari më i vogël i policisë, në të gjithë teritorin e vendit? Ishte shfryrë, si kamardare e shpuar. Pordhë në erë, asgjë tjetër. Fjalë. Premtime kot. Ndjeshmëri artificiale e një shoqërie që nuk të dhimbte. “Një botë që nuk të mëshiron!”, thoshte një këngë e njohur e Marinelës. Pikërisht ashtu.
Të nesërmen që ishte e shtunë dhe kishte llaiqi në Gazi kisha shkuar atje, me shpresë se do ta shikoja. Nuk rrashë jashtë. E pashë. Në pozën e tij klasike.
Iu afrova dhe u përgjunja përpara tij.
Më ndjeu.
“Dhose kati, qirje! O ti thelis! Ime anapiros!” *19).
“Arsen, jam shqiptar, si ti... Sikur të bisedonim pak...”, i flas shqip.
Nuk e ngre kokën. Nuk di ç’të bëjë, të më përgjigjet shqip apo greqisht.
Më në fund vendos:
“Fije, qirje! Fovame! Dhe me afini o pateras mu na milao alvanika, me agnostus!”*20).
“Pu ine o patera su?”*21).
“Edho, trijiro...”*22).
Shikoj përreth. Kot. Nuk do ta njihja edhe po ta shikoja. Atë shtazë me fytyrë njeriu. Kishte adoptuar një fëmijë të gjymtuar nga një familje fatkeqësh në Shqipëri, vetëm dhe vetëm për ta shfrytëzuar këtu në Greqi. Ngaqë të vegjlit e tillë mund të ngjallnin tek njerëzit mëshirë. Ishin lypësit më të mirë... Me efikasitet të lartë.
Nuk doja t’i bëja dëm të voglit. Isha bindur tashmë edhe për përfundimin e çështjes së tij, që kishte tronditur para pak kohësh opinionin e kameleonëve. Dritat e studiove televizive ishin fikur, gazetarët shoumanë ishin tërhequr në baret e natës, ku tymosnin erëra të ndaluara dhe shikonin striptiz, ndërsa lotët e tyre prej krokodilësh profesionistë ishin tharrë.
Hodha një kartëmonedhë në kapelen që kishte vendosur përpara gjunjëve djaloshi.
E pa. Nuk e ngriti kokën.
Kur u ktheva të ikja e dëgjoj nga pas, të më thoshte shqip, me zë të ulët:
“Faleminderit, zotëri!”
Pas një jave “Fjala e emigrantit” doli me kryeratikullin “Kjo botë, vallë, ka turp?” Kisha arritur edhe ta fotografoja, në pozën e tij klasike, duke lypur.
Të pasnesërmen e daljes së gazetës, më telefonoi botuesja në zyrë:
“Ju lumtë! Zumë shitje rekord! U shit e gjithë gazeta, qysh ditën e parë. Kudo. Bisedova me shtypshkronjën të bëjmë një përsëritje të botimit. Ra dakort edhe agjencia e shpërndarrjes”.
Fluturonte Evgjenia. Aty e kishte hallin, tek fitimi.
Vërtet, kjo botë nuk kishte turp!
Bledi G. bërrtiste përditë se ishte i pafajshëm. Shokët e tij të qelisë i thoshin se pas ca vitesh do ta braktiste këtë zakon të kotë. Do t’i bëhej i panevojshëm. Nuk kishte për ta dëgjuarnjeri. Siç ndodhi edhe me Edmond Dantesin, kur iu mërzit një ditë pasioni i të rënurit të mureve me grushta. Le që nuk e dëgjonin, por edhe nuk shëmbeshin për qiamet.
Usëmur rëndë. Muaj me rradhë u izolua në spitalin e burgut. Me bronkoplemoni. Surume, kurtizon. Erdhi dhe përfundoi një grusht. Doktorët ndezën dritën e alarmit.
Pikërisht atëhere kishte vizituar spitalin e burgut një përfaqësi parlamentarësh nga Shqipëria. Ishin edhe disa zonja të reja delikate. Erotike, të veshura në fije, kundërmonin aromëza romantike. Stononin frikshëm me ambjentin. Gazetare dhe avokate, që shoqëronin politikanët. Shefat u silleshin gjithë kortezi. Sikur bënin bashkë një kruazierë turistike. Ato as dorën nuk uzgjatën të burgosurve. Kishin ndot. Nuk u afroheshin. Mbase kishin dhe frikë. I ruanin policët grekë. Djem të rinj. U llastoheshin edhe ata. Ishte bërë deti kos...
“Po t’ju ngacmojnë, afta ta gurunja*23), na e tregoni! Dimë ne t’i falenderojmë, në emrin tuaj!”
“Mos keni frikë, - u kishin thënë vajzave, nga ana e tyre, të burgosurit. - Këtu jemi shumica shqiptarë. Një familje. Ju jeni motrat tona. Prej nesh do t’ju mbrojnë policët grekë?!”
Bledi u bëri përshtypje. Ndonëse i drobitur nga sëmundja, ngjante shumë i ri dhe i pashëm. I turpshëm. Nuk i shikonte nga këmbët dhe në gjoks, si të tjerët. Mundohej t’i fshihte sytë. U interesuan për rastin e tij dhe diçka shënuan nëpër blloqe.
Njëra i dha edhe telefonin e saj.
“Jam avokate, - i tha. - Më telefono!”
Pikërisht atëhere, kur Bledi dhe familjarët e tij kishin humbur çdo shpresë, ndodhi magjia. Kthesa. I trokiti fati në portë. Njësoj si Edmond Dantesit, kur vdiq abati Faria. Në burgun e Kordhalosë nuk vdiq njeri, që të shpëtonte Bledi. Thjesht, ligji hapi papritmas njërin sy. Si një arushë e plakur, kur zgjohet nga letargjia e saj e zakonshme. Pastaj tjetrin. Atëhere kuptoi ç’kishte bërë.
Gjykata e Janinës, ku ishte depozitur çështja, me vonesë 18 muajshe, shpalli njëzëri pafajësinë e Bledi G. 7 me 0. Rezultat i pastër. Asnjë mëdyshje. Ngaqë asnjë fakt kundër tij nuk u vërtetua. Ishin po ato. Qysh në fillim. Në dritë të diellit. Thjesht nuk donin t’i shikonin. Edhe pse ai bërtiste. Kaq e kaq muaj. Që të hapnin sytë dhe mos ta merrnin në qafë. Ishte i pafajshëm! Por ligji, përveç syve, kishte mbyllur edhe veshët. Të gjitha shqisat, xhanëm. Pikërisht atëhere zgalemët e uritur qëndruan përsipër detit të tyre. Nuhatën gjah të majmë. Avokatët kërkuan nga familja e Bledit para të tjera. Ku e ku më shumë. Dinin ata. U ishin çakërdisur nervat të gjithëve. Një rreze shprese kërkonin. Të kapeshin prej saj me çdo kusht. Ua dhanë. Cili i verbër nuk do ta pranonte!
Ishin gjetur, më në fund, personat ligjorë që donin t’i dëgjonin. Ata mund të bënin gjithshka. Veç duheshin para që të grasoheshin guzhinetat e ndryshkura të ligjit. Të niste rrotullimi i çështjes së bllokuar. Para? Kush i llogariste! Të ishin mirë serat e Neohorit. Qir Miçoja ishte gati të shiste të gjitha, po të nevojitej. Vetëm i biri të dilte në dritë.
Nuk u kërkuan sakrifica të tilla. Mjaftonin paratë e mbledhura me kaq mund e djersë. Llogari të pastra. Prindërit e Bledit kishin menduar të ndërtonin me to një shtëpi të tyren në fshat. Për birin e vetëm, kur do të martohej. Por ç’e donin shtëpinë, pa të zotin brenda! Po të ishin mirë dhe të gjithë bashkë, do t’i mblidhnin përsëri.
Ndodhi më në fund. Muri, para të cilit bërrtiste dikur pa pikë shprese Edmond Dantesi shqiptar i epokës sonë, befas kishte hapur veshët. Si në atë përrallën, kur i thuhet malit “Hapu!”Dhe ai, çuditërisht, hapet...
Një ditë u gjend nga ana e jashtme e Burgut të Kordhalosë. I lirë. Rrobat që i sollën i rrinin shumë të gjera. I kishin sjellur edhe “aro”-n e re, për ta gëzuar. Të fluturonte qysh atë ditë drejt një jete të re.
“Nuk mundem, - u tha. - Nuk e ngas dot. S’më mbajnë këmbët”.
“Më mirë vonë se kurrë?, e pyes unë.
“Ku di unë! Këtej e tutje ç’bëhet…”
“Ç’ke frikë, Bledi?”
“Kam frikë të dal jashtë. Nuk jam mësuar akoma me lirinë. Nuk më bëhet të shkoj gjëkundi. Edhe pse jam shpallur i pafajshëm”.
“Nga njerëzit? Të bezdisin hijet e dyshimit për pafajësinë tënde?”
“Për atë s’bëj dot gjë. Nuk mund t’u mbush mendjen të gjithëve... Por kam edhe një frikë tjetër”.
“Çfarë?”
“Më ngjan se diçka tjetër e keqe do të më ndodhë. Nga çasti në çast. Kjo më paralizon”.
“Po dyqani?Pse nuk vazhdon të merresh me të. Të harrohesh...”.
“Mbaroi dyqani. E mbylli babai. Nuk na duhet qyteti, tha. Jemi më mirë në fshat. Nuk na bie në qafë njeri”.
Bledi G. i kthen shpinën Kariotaqit. Drejtohet nga makina. Kishte hallet e tij tani. Pak përpara i kishte kthyer shpinën edhe Edmond Dantesit. Nuk donte ta shoqëronte në jetën e pasburgut. Nuk i pëlqente të ndëshkonte njeri. Edmond Dantes dhe të mos merrte hak?! Si shumë kishte ndryshuar psikologjia e viktimave të padrejtësirave të ligjit. Edhe Arsen M., në llaiqinë e Gazit, nuk donte të kthehej mbrapsht. Vetëm ëndërronte që kapelja e tij e republikës t’i mbushej plot me monedha. Nga njerëzit që e mëshironin. Diçka mund t’i mbetej edhe atij... Qoftë edhe për të blerë një kulaç të ngrohtë ditëve të dimrit.
Mora nga partsbridge*24) i makinës së Bleditlokalen “Fakti”, që e kishte bërë hero të saj për herë të dytë. Me kryeartikull, që vazhdonte në faqen e brendshme. Me fotografi. Tani në të kundërtën.
Lexova:
“E vetmja gjë që kërkon djaloshi i pafajshëm shqiptar është të heqë sa më parë “recinën” nga vetja. Do ta ndihmojë shoqëria? Efkeria na kseplini tin ndropitis...*25)”.
Domethënë, gazeta pyeste shoqërinë, nëse do ta ndihmonte djaloshin shqiptar tëpastronte njollat e murrme nga fytyra. Ato që ajo vetë ia kishte shkaktuar, padrejtësisht.
Këtë thoshte gazeta...
“Njollat e fytyrës t’i fshin koha. Ato në shpirt, blanat e frikshme, që të mbajnë frymën... si pastrohen?!!
Kjo pyetje ulërinte nga e gjithë qenia e Bledi G.
Provincialja “Fakti”nuk e sqaronte këtë të fundit. Nuk mund të thuhen të gjitha në një reportazh. Pastaj, një gazetë nuk mund të jetë kurrë libër psikologjie. Të tjera janë funksionet e saj.
____________________________________________
*1). gr. Hajde, Elladhicë e mjerrë! Të huajt, mbretër. Të tutë i var nëpër direkë! (shprehje)
*2). gr. E dëgjuat?
*3). gr. Çfarë nuk kupton?
*4). gr. Të gjithë të mirë duken.
*5). gr. Mblidhni pjellat tuaj!
*6). gr. Nuk e merr për të tillë.
*7). gr. Shiste vajzat e dynjasë, qir Miço!
*8). gr. Shko në shtëpinë tënde, qir Miço!
*9). gr. Keni mal përpara... (shprehje)
*10). gr. I shkreti!
*11). gr. Ç’e gjeti!
*12). gr. Shkofshin në djall!
*13). gr. Farë e mutit!
*14). gr. Diçka nuk më shkon tek kjo histori! Nuk ngjit...
*15). gr. Je në vete?
*16). gr. Mirdita! Erdha për një sqarim!
*17). gr. Kështu? Pa mendohu më mirë!
*18). gr. Kështu, bravo! Tani je në rregull! Për të mirën tënde!
*19). gr. Jep diçka, zotëri! Çfarë të duash! Jam invalid!
*20). Ik, zotëri! Kam frikë! Nuk më lë babai im të flas me të panjohur!
*21). gr. Ku është yt atë?
*22). gr. Këtu përreth...
*23). këta derrat.
*24). ang. pjesa e përparme e kabinës së makinës (term teknik).
*25). gr. Rast të shpëlajë turpin e saj.
No comments:
Post a Comment