/objektet shoqërore, hane, mulli të vjetër, çezme, bunar/
Në këtë studim do të kujtojë lexuesin e nderuar dhe do të
ceku disa objekte shoqërore, hane, objekte Mullinjësh të Vjetër, Çezme
dhe bunar, me rëndësi të posaçme shoqërore,me peshë të madhe, për
zhvillimin politik, administrativ, ekonomik, kulturor, historik,
arkitektonik, të kulturës së banimit, fetar, hoteliero-turistik të të
Rajonit të Bujanocit, si komunë dhe rreth.
1.Objektet shoqërore
1.1.Objekti i komunës
Objekti i komunës së Bujanocit në koordinatat me gjërësi gjeografike:
4227592, me gjatësi gjeografike: 2146033, në lartësi mbidetare: 350 m.
1.2.Objekti i ndërtesës kishtare në Bujanoc
Objekti i ndërtesës kishtare në Bujanoc, i cili më herët ishte
ndërtesë burgu, pastaj objekt i shkollës fetare serbe. Më vonë është
renovua dhe përdoret objekt kishtar shkollor. Ai gjendet në qendër të
Bujanocit dhe në koordinatat me gjërësi gjeografike: 4227641, me gjatësi
gjeografike: 2146127, në lartesi mbidetare: 352 m.
1.3.Objektet e shkollës së vjetër në Tërnoc
Shkolla e vjetër fillore dhe ndërtesa ku zhviloi mësim edhe Gjimnazi i Preshevës, paralelet në Tërnoc.
Objekti gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 4228481, me gjatësi gjeografike: 2144512, në lartësi mbidetare: 365 m.
1.4.Objekti i ri i shkollës tetëvjeçare në Tërnoc
Shkolla e re fillore : „Muharrem Kadriu“ në Mëhallën e Strukarëve, e cila gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0561249, me gjatësi gjeografike: 4704063, në lartësi mbidetare: 438 m.
1.5.Vendbanimi i Xeherores në Tërnoc
Vendbanimi i Xeherores me infrastrukturë në Tërnoc, në të majtë të
rrugës Tërnoc-Breznicë, në trekëndshin Tërnoc- Maltërnoc-Breznicë, i
cili është ndërtuar në vendin e pazarit/tregut/ të dikurshëm të
kafshëve. Mulliri i Kallëve, Kisha e Kallëve dhe vendbanimi i Xeherores
gjenden në Gradinë të Tërnocit, të cilën banorët e Tërnocit e quajnë
edhe Gardhishtë.
1.6.Mejtepi në Zarbincë
Mejtepi i Zarbincës në Malësinë e Bujanocit u ndërtua më 1904, mësimi
zhvillohet me shkronja në gjuhën arabe. Mejtepi i përmendur përgatiste
kuadro për Medresen e Prishtinës dhe Shkupit.
Në vitet 1945/46 filloi të punoje shkollë shqipe dhe deri më vitin 1981 shërbeu shkollë qendrore e Malësisë së Bujanocit.
Objekti i Mejtepit shërbeu edhe për veprimtari të tjera arsimore,
kulturore, shoqërore dhe nuk është në mbrojtje ligjore të shtetit.
1.7.Mejtepi në Samolicë
Mejtepi i vjetër turk në të njëjtat koordinata gjeografike sikur bunari dhe gërmadhat e xhamisë së vjetër.
1.8.Objekti i shkollës turke në Samolicë
Vendi i shkollës së vjetër turke në Samolicë në koordinatat me
gjërësi gjeografike: 422336.2, me gjatësi gjeografike: 214435.3, në
lartësi mbidetare: 430 m.
1.9.Objekti i shkollës së vjetër shqipe në Samolicë
Objekti i Shkollës së vjetër shqipe në Samolicë dhe gjendet në
koordinatat me gjërësi gjeografike: 422331.9, me gjatësi gjeografike:
214438, në lartësi mbidetare: 445 m.
1.10.Dogana e vjetër në Davidoc
Objekti kufitar Serbi-Turqi i vendosur më 1878, pas Kongresit të
Berlinit. Kjo ndërtesë shërbente edhe Doganë. Objekti gjendet në
Davidoc, në koordinatat me gjërësi gjeografike: 422822.2, me gjatësi
gjeografike: 214936.3, në lartësi mbidetare: 343 m.
1.11.Ura e Çartme në Lluçan
Ura e Çartë është urë e kohës antike, e cila ka lidh vendbanimin e
vjetër Sejac me lokalitetin Tasllak në shek IV, Mbretëria e Konstatinit.
Është urë e rrallë, vetëm kjo dhe një tjetër në Serbi, të tjera nuk ka
thotë Rexhep Kadriu.Objekt i rrallë publik që meriton mbrojtjen ligjore
shtetërore.
Ajo gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 42276.8, me gjatësi gjeografike 214222.5, në lartësi mbidetare: 356 m.
2.Hanet e Vjetër
Han në persishte do te thotë shtëpi, ndërsa në turqishte bujtinë, pra
është fjala për ndërtesë pranë udhës ose në qytete, që shërbente si
bujtinë për udhëtarët e që kishte edhe vende për kafshët e tyre, sipas
Fjalor fjalësh e shprehjesh të huaja të Mikel Ndreca, botuar në
Prishtinë, 1986, f. 284.
Hanet ishin ndërtesa arkitektonike që ndërtoheshin përskaj rrugëve të
rëndësishme, aty ku nevoja e kërkonte që udhëtarët të vendoseshin,
sigurisht ndonjëherë edhe kafshët e tyre. Por hanet, poashtu shërbenin
edhe për ahengje, gazmende dhe për ushqim dhe për të pirë.
Kështu në Rajonin e Bujanocit me rrethinë, hanet u ndërtuan më së
shumti përgjatë Xhadesë së Vjetër Vranjë-Bujanoc-Preshevë-Kumanovë-Shkup
dhe në qytetin e Bujanocit, Bilaç e Samolicë.
Xhadeja e Vjetër apo Xhadeja e Mithat Pashës u ndërtua më 1863-1985
dhe kjo rrugë lidhte shumë qendra të atëhershme tregtare veri-jug dhe
jug-veri-Vranjë-Bujanoc-Preshevë-Kumanovë-Shkup.
Me ndërtimin e Hekurudhës Preshevë-Kumanovë-Shkup më 1888, Xhadesë së
Vjetër i humb rëndësia e parë, po me këtë humbin rëndësinë e tyre edhe
hanet, sepse primatin e marrin Stacionet hekurudhorë në këtë trevë: ai i
Zhbevcit, i Bujanocit, i Bukurocit dhe ai i Preshevës. Edhe sot
udhëtohet nëpër Xhadenë e Vjetër, e cila është e asfaltuar, edhepse
është ndërtuar Autostrada.
Hanet më të njohur ishin: Hani i Zahir Çaushit në Bujanoc, Hani i
Agush Beut te Ura e Jerebicës (Thëllënzës) mbi lumin Moravicë, Hani i
Pajazitit në Samolicë, Hani i Bilaçit dhe Hani i Rexhep Agës në Çukarkë
të Preshevës.
2.1.Hani i Bilaçit
Vendi ku ishte Hani i Bilaçit, ne koordinatat me gjërësi
gjeografike:422154.5, me gjatësi gjeografike: 214346.8, në lartësi
mbidetare: 410 m.
Ndërtesë e vjetër në Bilaç, nga koha e Hanit të Bilaçit
Hani i Bilaçit ishte më i njohuri dhe më në ze në kazanë e Preshevës.
Pronari i Hanit të Bilaçt nuk ishte i njohur, nuk ka shënime, të dhëna
se kur është ndërtuar dhe kush e ka ndërtuar, por mban emrin Hani i
Bilaçit që le të nënkuptohet se e ka marrë emrin nga vendbanimi ose nga
pronari që ka qenë i Bilaçit.
Hanin e Bilaçit e përmend edhe Bora Stankoviqi, në dramën e tij
“Koshtana”. Thuhet se kryeprotagonisti Mitke nga Vranja kishte shkuar në
Hanin e Bilaçit, për t’u dëfryar me muzikën e çallgixhinjëve aty.
‘Nga ndërtimi arkitektural, ishte; “si një vajzë e bukur” (kao ubava
devojka). Nga ana lindore e hanit 3-4 km, në lugshtajë shtrihej katunti i
madhë-Bilaçi. Dhe se duke udhëtuar nga Vraja për në Shkup nga 26-29
tetor më 1886. Stojan Novakoviqi më 26 tetor 1886 ka kthyer në Hanin e
Bilaçit që të pushonte dhe drekonte me suitën e tij. Dhe shumë
gjallërisht i përshkruan deri në detale veçoritë e hanit.
Ndërsa për Hanin e Bilaçit thotë se është: “Si njëri ndër hanet më të
mëdhenjë të kohës, në shënimet e Novakoviqit thuhet se oborri i hanit
ka qenë në formë katrore me një sipërfaqe për rreth 3.000 metra katrore i
rrethuar me murë të lartë 2-3 metra. Dhe se në han hyej nga dyert e
mëdha dhe të forta, rreth rrugës jo shum larg hanit gjendej çeshmja me
koritën e madhe e punuar nga druri i bungut e cila shërbente për të pirë
ujë kafshët tërheqëse të arabaxhinjëve që e bartnin mallin nga Shkupi e
Kumanova dhe nga Selaniku i largët për në magazet e Hanit të Hasan
Haxhiut që gjendej në Morave, posht Masuricës Plakë, ku mandej me
arabaxhinjë tjerë distribuhohej nëpër tërë Toplicën e Sanxhakut të
Nishit nëpër rrugën tjetër që quhej rruga e deveve (kamilarski drum).
Në mbrendinë e oborrit nga këndi i tij verior, ishte kuzhina në formë
të shkronjës shqipe L, edhe nga ana përëndimore gjendej dhoma me të
njejtën forme si edhe kuzhina e tij me votër dhe oxhak.Mënjëher pranë
kuzhinës gjendej dhoma tjetër më e madhe me dritare të kthyera nga jugu
me stufën e saj prej metali dhe se mbi tër sipërfaqen e kësaj dhome të
fjetjes, shtrihej krevati i madh. Sipas shënimeve të Stojan Novakoviqit,
krevati e përfshinte një të tretën e sipërfaqes së dhomës së fjetjes.Ai
kishte qenë i mbuluar me hasra (rogoze), para dhomës dhe kuzhinës
gjendej streha e mbuluar për gjatë, kjo mbulesë mbahej në shtylla (të
punuara me shija nga dora e ndonjë mjeshtri shqiptar të profesionin
përkatës sigurisht nga ndogjëra nga puntorit e artizanateve që ishin të
shumta atëbotë në Bilaç-vër.aut.).
Në oborrin e madh dhe mjaft ipozant të hanit, udhëtarët dhe tregtarët
i futnin qerret e tyre të ngarkuara me mall, ndërsa kafshët i vendosnin
nëpër stallat e hanit dhe se mbrenda përmbrenda mureve të larta të
hanit, ishin më të sigurt ata vet dhe malli i tyre që e bartnin. Nga
rradhitja arqitekurale e hapsirës së ndërtesës e cila shërbente si han
shihet se kuzhina e tij ka shërbyer edhe për përgaditjen e gjellërave të
ndryshme.
Lëkurat e deshve (ogiçëve) të cilat tereshin të mbërthyera për muret e
mbrendshme të oborrit, dëshmojnë se në han janë therrur edhe desh dhe
kështu për mysafirët e hanit janë përgaditur shujta me mish. Dhoma e
madhe ka shërbyer për të fjetur, ndërsa mbi zjarrin e votrës në verig
rrite varrur kusia e bakrit me ujë nga e cila mbusheshin xhavzet për
zierjen tash në botë e njohur si kafeja Turke.
Hani i Bilaçit nuk ka qënë vetëm se si vend, ku kanë mundur udhëtarët
dhe tregtarët e lodhur, ta kalonin një natë. Por, aty gjithmon kishte
qenë një gjallëri e vaçantë, për arsye se i njejti gjendej në periferi
(margjinë) të fshatit, ai gjithashtu ishte vend i dëfrimit dhe i sefasë.
Të rijtë e Bilaçit për të parën herë i kanë shijuar, pikat e para të
alkoholit dehës dhe ashtu duke u fshehur nga njerëzit, netëve të vona
janë kthyer të dehur nëpër shtëpitë e ty
Aty gjithmon mësohej diçka e re nga ndonjë udhëtar i rrallë nga viset
e largëta, si për shembull ndonjë këngë e re dëgjohej dhe mësohej, apo
edhe ndonjë anegdotë e pa dëgjuar deri atëher nga njerzit e Kazasë së
Bilaçit. Duke lakuar në han udhëtarët e largët kanë sjellë dhe
njëkosisht kanë shpjerrë më tutje informata të randësishme, mbi ngjarjet
në Stamboll dhe për mbretërinë e madhe të Perandorisë Osmane. Sipas
shënimeve të Stojan Novakoviqit, Hani i Bilaçit ka qenë shumë i vjetër,
por i ruajtur shumë mire.Ai gjithashtu hanin e quante edhe si:
“Përmendore të jetës mesjetare, vetëm se Turqit konzervator të cilët
ishin të prirur për një jetë të tillë kanë mundur ta ruanin hanin e
bukur të Bilaçit” përfundon Novakoviqi. Rreth Hanit të Bilaçit gjer më
tani, ka pasur fjalë dhe shënime, mandej edhe për hanin e ri të Bilaçit
në vetë qytezën mesjetare të Bilaçit ka shënime por jo edhe aq të thukta
historike dhe bindëse si për hanin në Xhaden e Madhe të Mithat Pashait.
Ndërtesa tjetër që sherbente si han atëbotë gjendet nga ana e majtë e
rrugës, kur nga çeshmja që gjendet në qendër të katundit, ku rruga
mandej të shpie në drejtim të xhamijës, në lagjen e çitakëve të Bilaçit.
Ndërtesa shpesh herë e ka ndryshuar përdorimin i tij, duke iu
përshtatur nevojave të kohës. Sipas kujtimit dhe rrëfimit, kjo ndërtesë
është njëra ndër ndërtesat më të vjetra të Bilaçit, kjo një kohë ka
shërbyer si kafene, më pastaj në të mësuesi i pa harruar Ali efendiu, në
katin e sajë të dytë, ua mësonte bilaçasve të rinjë shkronjat e para të
alfabetit arab (elifin), dova nga Kur’ani dhe matematikë”, shkruan
Reshat Abdiu në punimin e tij: “ Kujtimet për hanet bri rrugës në
„Xhaden e Madhe“ të Mitat Pashait-në anën e Preshevës dhe Bujanocit,
Pashtriku, 2011
Hani i Bilaçit gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike:
422154.5, me gjatësi gjeografike: 214346.8, në lartësi mbidetare: 410 m.
2.2.Hani i Zahir Çaushit
Hani i Zahir Çaushit gjendej në qendër të Bujanocit,afër godinës së
komunës, karshi shkollës së mesme serbe, në rrugën kryesore të
Bujanocit.Pra kishte një pozitë të mirë, me pamje të bukur dhe Hani
kishte marrë emrin sipas pronarit, Zahir Çaushit.
Prej haneve që u ngritën gjatë kësaj kohe vëmendje të posaçme
tërhiqte Hani i Zahir-Çaushit në Bujanoc, i cili dallohej për pozitën e
tij të rëndësishme, pamjen e bukur dhe cilësinë e shërbimeve.Hani emrin e
kishte marrë sipas emrit të pronarit të vet.
Përballë hanit shtrihej tregu i kafshëve, ku të hënën, bëhej treg i
madh dhe vinin njerëz nga të gjitha anët. Hani kishte dyer të mëdha të
drurit dhe oborrin e rrethuar, kështu që brenda mureve të hanit më të
sigurt ishin udhëtarët, për vete dhe për mallin e tyre. Në hanë kishte,
gjithashtu, edhe vende për fjetje diku me një kapacitet prej 50
shtretërve. Po ashtu në Hanin e Zahir Çaushit, mund të sigurohej edhe
ushqimi për kafshët si dhe në afërsi të tij gjendeshin edhe mbathtorët
“nallbanhonet” e usta Aliut dhe Bejzad Agës, ku njerëzit mund t’i
mbathnin kafshët e tyre transportuese.
Mysafirët të përhershëm në hanin e Zahir Çaushit, ishin, zakonisht tregtarë që vinin nga Kosova, Maqedonia dhe Greqia.
Sipas fjalëve të Naxhije Zahirit nga Bujanoci, hani punoi diku prej
vitit 1907 e gjer në mbarim të gushtit të vitit 1944. Pastaj në Bujanoc
erdhën (brigadat partizano-çetnike komuniste dhe e rrënuan hanin me
themel, siç e kishin djegur komunën e Bilaçit. Në vendin e hanit të
dikurshëm, sot, gjenden dy shtëpi sebe mes zyres së avokatit Millutin
Kovaçeviq dhe ndërtesës së Kuvendit Komunal, në vendin e mbathëtoreve
“nallbanhoneve” gjendet Kuvendi Komunal, kurse në vendin e tregut të
dikurshëm sot gjendet shkolla ekonomike “Sveti Sava.”, shkruan Reshat
Abdiu ne punimin e tij: “ Kujtimet për hanet bri rrugës në „Xhaden e
Madhe“ të Mitat Pashait-në anën e Preshevës dhe Bujanocit, Pashtriku,
2011
Hani I Zaim Agës gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike:
422759.2, me gjatësi gjeografike: 214603.3, në lartësi mbidetare: 350 m.
2.3.Hani I Samolicës
Hani i Saomolicës gjendej 10 km në largësi nga kufiri serbo-turk dhe nga Bujanoci.
3.Mullinjtë e Vjetër
Në Fjalorin e Gjuhës së sotme shqipe, në botim të Rilindjes, 1981, në
f. 1180 shkruan : Mulli, nën “1. Makinë e thjeshtë për të bluar
drithë, që përbëhet nga pajisje të ndryshme, si edhe nga dy gurë të
mëdhenj, të sheshtë, e të rrumbullakët, të vënë njëri mbi tjetrin, nga
të cilëti sipërmi lëviz me anë të fuqisë së ujit, të erës a me motor;
ndërtesa me një makinë të tillë ku bluhet drithi. Mulli drithi. Mulli me
ujë(me erë, me motor). Disha(mokra, çakallja, gryka, panda) e mullirit.
Koshi i mullirit. Gurët e mullirit. Gurët (mokra) e mullirit.”
Gjatë historisë ka pasur katër /4/ lloje mullinjësh dhe ata janë
dalluar sipas forcës që ka lëvizur gurët e Mullirit : 1.Mulli me ujë,
2.Mulli me kuajë, 3.Mulli me erë dhe 4.Mulli dore.
Mullinjtë ishin pronë e individit, e familjes, e Mëhallës dhe pronë e
fshatit. Shpesh ndodhte që hisetarë /pronarë/ të jenë një numër i madh i
tyre. Ata sipas një rregulli apo rendi merrnin ujemin /miell ose drithë
që merr mullisi për blojën/. Pronarët shpesh kryenin edhe rolin e
mullisit, por në raste të shumta atë mjeshtri e ushtronin mullisit e
paguar.Për këtë mjeshtri nuk kishte nevojë ndonjë mësim dhe mjeshtria e
mullisit bartej prej gjenerate në gjeneratë.
Uji për Mullinj është sjellë nëpër jaze uji /vijë e vogël që shpie
ujin në mulli/, për t’i vuar në lëvizje gurët e Mullirit. Një jaz ka
shërbyer për disa mulli.
Mullinjtë janë ndërtuar në ata lumenjë që kanë pasur rrjedhë të shpejtë të ujit, ramje të shpejtë të ujit.
Ndërtesat e Mullinjve ishin të vogla dhe përbëheshin prej disa
pjesëve: pjesa ku bluhej,dhoma e fjetjes së atyre që mbeteshin apo ishin
larg mullirit dhe ndonjë mulli më i njohur kishte edhe ahurin e
kafsheve /shtallen/.
Në rajonin e Bujanocit hasëm vetëm në mullinjë të ujit, me një dhe dy
gur, ndërsa mullinjë të tjerë gjatë ekspeditës tonë nuk evidentuam.
Me sa mësuam nga të gjithë mullinjtë që i regjistruam në Rajonin e
Bujanocit vetëm Mulliri i Ismajlit në Breznicë punon dhe bluan për
banorët e kësaj ane.
3.1.Mullinjtë në Breznicë
Mulliri i Ismajlit në Breznicë të Epërme është ndërtuar 200 vjet më
parë, më vonë është renovua nga fshatarët më 1980. Mulli me dy gure, të
cilin kanë bluar 6 mëhallë për rreth.
Ai gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0559513, me gjatësi gjeografike: 4710159, në lartësi mbidetare: 604 m.
Mulliri i Spahilllarëve në Breznicë të Poshtme, i cili gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0558762, me gjatësi gjeografike: 4708613, në lartësi mbidetare: 563 m.
Mulliri i Durakit në Breznicë të Poshtme, i cili gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0558690, me gjatësi gjeografike: 4708029, në lartësi mbidetare: 567 m.
Mulliri i Sadikit të Breznicës së Poshtme, i cili gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0558267, me gjatësi gjeografike: 4707129, në lartësi mbidetare: 583 m.
3.2.Mullinjtë në Zarbincë
Mulliri i Mahmut Sherifit në Zarbincë, i cili gjendet në koordinatat
me gjërësi gjeografike: 0565753, me gjatësi gjeografike: 4720034, në
lartësi mbidetare: 1016 m.
Mulli që gjendetn gërmadhat në lumin e Zarbincës, shumë i vjetër,
moti kohë ka pushuar së punari na thotë Fetah Mahmuti nga Zarbinca.
Mulliri i Sefedin Xhemail Mahmutit nga Zarbinca, i cili gjendet në
lumin e Zarbincës në të djathtë të rrugës Zarbincë-Novosellë,në
koordinatat me gjërësi gjeografike:05665788, me gjatësi gjeografike:
4719971, në lartësi mbidetare 1.044 m.
Mulliri i Nesretit të Dautit në Zarbincë, i cili gjendet në
koordinatat me gjërësi gjeografike: 0565770,me gjatësi gjeografike:
4719893, në lartësi mbidetare: 989m.
Mulliri në Zarbincë në koordinatat me gjërësi gjeografike; 0564900,
me gjatësi gjeografike: 4717149, në lartësi mbidetare: 755 m.
3.3.Mulli në Muhoc
Mulliri i Mëhallës së Xhalletëve në Muhoc, i cili ka vjetërsi më shumë se 50 vjet, me një gur.
Milliri gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0561719, me gjatësi gjeografike: 4713312, në lartësi mbidetare: 648 m.
3.4.Mulli në Ramabuçë
Mulliri i vjetër në Ramabuçë, të cilin e kanë quajtur Mulli i Grave,
për motivë të ndryshme këtë mulli e kanë vizituar gratë e vendbanimeve
për rreth Ramabuçës apo të këtij rajoni.
Ai gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0562572, me gjatësi gjeografike: 4715007, në lartësi mbodetare: 697 m.
3.5.Mulli në Dobrosin
Mulliri i Eminit në Dobrosin, i cili gjendet në koordinatat me
gjërësi gjeografike: 0552917, me gjatësi gjeografike: 4701394, në
lartësi gjeografike; 583 m.
3.6.Mulli në Nasalcë
Mulliri i Veliut në Nasalcë, i cili gjendet në koordinatat me gjërësi
gjeografike: 0558542, me gjatësi gjeografike: 4695750, në lartësi
mbidetare: 437 m.
3.7.Mullinjtë në Tërnoc
Mulliri i Muharremit në Mëhallën e Strukarëve në Tërnoc gjednet në
koordinatat me gjërësi gjeografike:0560081, me gjatësi gjeografike:
4703718, në lartësi mbidetare: 441 m.
Mulliri i Sali Suharnës në Tërnoc, i cili gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0558272, me gjatësi gjeografike: 4707114, në lartësi mbidetare: 575 m.
Mulliri i Zadit të Kallëve në Tërnoc, i cili gjendet në koordinatat
me gjërësi gjeografike: 0558440, me gjatësi gjeografike: 4706946, në
lartësi mbidetare: 573 m.
Mulliri i Bajramit të Dilës në Tërnoc, i cili gjendet në koordinatat
me gjërësi gjeografike: 0558674, me gjatësi gjeografike: 4706780, në
lartësi mbidetare: 558 m.
Mulliri i Durakit të Sulës në Tërnoc, përmbi të cilit ka qenë një lokalitet antik dhe varreza të vjetra. Këto të dhëna na i dha Isa Ademi. Mulliri gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0559105, me gjatësi gjeografike: 4706470, në lartësi mbidetare: 502 m.
Mulliri i Sylejman Adilit në Tërnoc, i cili gjendet në koordinatat me
gjërësi gjeografike: 0559149, me gjatësi gjeografike: 4706091, në
lartësi mbidetare: 499 m.
Mulliri i Hysenidrizëve në Tërnoc dhe gjendet në koordinatat me
gjërësi gjeografike: 0559267, me gjatësi gjeografike: 4705889, në
lartësi mbidetare: 506 m.
Mulliri i Lekajve në Tërnoc, i cili gjendet në koordinatat me gjërësi
gjeografike: 0559415, me gjatësi gjeografike: 4705649, në lartësi
mbidetare: 490 m.
Mulliri i Shabanit të Haqifëve në Tërnoc, i cili gjendet në
koordinatat me gjërësi gjeografike: 0559440, me gjatësi gjeografike:
4705550, në lartësi mbidetare: 505 m.
Mulliri i Kallëve, Kallajve në Tërnoc, i cili gjendet në koordinatat
me gjërësi gjeografike: 0559696, me gjatësi gjeografike: 4705504, në
lartësi mbidetare: 470 m.
Mulliri i Shehut në Tërnoc, i cili gjendet në korodinatat me gjërësi
gjeografike: 0559652, me gjatësi gjeografike: 4705155, në lartësi
mbidetare: 459 m
Mulliri i Dacit në Tërnoc në koordinatat me gjërësi gjeografike; 0559554, me gjatësi gjeografike: 4704762, në lartësi mbidetare: 480 m.
Mulliri i Ramës në Tërnoc në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0559552, me gjatësi gjeografike; 4704760, në lartësi mbidetare: 475 m.
3.8.Mulli në Bilaç
Mulliri i Nallbanëve në Bilaç në koordinatat me gjërësi gjeografike:
42219.9, me gjatësi gjeografike: 214539.9, në lartësi mbidetare: 476 m.
3.9.Mullinjtë në Lluçan
Mulliri i Agës Beqir Ahmetit në Lluçan i vjetër mbi 120 vjet.Për mullinjtë e Lluçanit na folën Tasim dhe Agim Hasani.
Mulliri gjednet ne koordinatat me gjërësi gjeografike: 422630.2, me
gjatësi gjeografike: 21425.3 dhe në lartësi mbidetare: 392 m.
Mulliri Binak i Sabedin Demirit, Hasan Ramadanit dhe RahimAjetit në
Lluçan. Ka qenë millu me dy gurë, në koordinatat me gjërësi gjeografike:
422632.1, me gjatësi gjeografike: 21428.8, në lartësi mbidetare 380 m.
Mulliri i Daut Fejzullahut në Lluçan, më një gur. Ai gjendet në
koordinatat me gjërësi gjeografike:422634.6, me gjatësi gjeografike:
214212.6, në lartësi mbidetare: 384 m.
4.Çezmet e vjetra
Çezma e Hanit të Bilaçit apo si e quanin Bilaçlinjtë në turqishte
„Han Çesasi“ gjendet përskaj rrugës rajonale
Vranjë-Bujanoc-Preshevë-Kumanovë, në të majtë apo si quhej më herët
Xhadeja e Vjetër.
Çezma e Hanit të Bilaçit gjendet në koordinatat me gjërësi
gjeografike: 422154.5, me gjatësi gjeografike: 214346.8, në lartësi
mbidetare: 410 m.
Çezma e Zaim Agës në koordinatat me gjërësi gjeografike:4225729, me gjatësi gjeografike: 2144709, në lartësi mbidetare: 353 m.
Çezma e Hysendrizëve në Tërnoc, në rrugën Tërnoc-Breznicë, në të
djathtë. Çezma është e vjetër mbi 100 vjet dhe gjendet në koordinatat me
gjërësi gjeografike: 0559290, me gjatësi gjeografike: 4705981, në
lartësi mbidetare: 507 m.
Çezma e Haxhi Ademit në Mëhallën e Strakarëve në Tërnoc, e cila gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0561897, me gjatësi gjeografike: 4704056, në lartësi mbidetare: 427 m.
Çezma e Haxhi Qamilit në Samolicë dhe ekipi hulumtues me disa banorë
të Samolicës. Ajo gjendet në kordinatat me gjërësi gjeorafike: 422336.4,
me gjatësi gjeografike: 214436.9, në lartësi mbidetare: 425 m.
Vjetërsia e Çezmës është më shumë se 100 vjet.
5.Bunarët /puset/ e vjetër
Bunari i Kishës te Prroni i Kumbullës në Mëhallën Luran të Konçulit, i
cili i sherbente për ujë pije personelit të kishës, por edhe vendbanime
mëtë vjetra aty përreth.
Ai gjendet ne koordinatat me gjerësi gjeografike: 422754.7, me gjatësi gjeografike: 21407.4, në lartësi mbidetare: 481 m.
Bunari i Hasanit të Demës Mëhallës së Strukarëve është ndërtuar më 1932, sipas të dhënavë që i dha Shërif Ademi.
Ai gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 0562104, me gjatësi gjeografike: 4704768, në lartësi mbidetare: 458 m.
Bunar afër Xhamisë së vjetër në Samolicë dhe gjendet në koordinatat me gjërësi gjeografike: 422320.9, me gjatësi gjeografike: 214432.1, në lartësi mbidetare: 433 m.
Bunari te Kisha sllave e Klinocit në koordinatat me gjërësi
gjeografike: 422511, me gjatësi gjeografike: 215159.2, në lartësi
gjeografike: 412 m.
Bunar në Drezhnicë, i cili gjendet në koordinatat me gjërësi
gjeografike: 42248.5, me gjatësi gjeografike: 215312.3, në lartësi
mbidetare: 429 m.
REFERENCAT
1.Fjalor i Gjuhës së sotme shqipe A-ZH, Prishtinë, Rilindja, 1985
2. Jusufi, Mehmet, Vështrim gjeografik i Preshevës me rrethinë, “Përparimi”, nr.7-8, Prishtinë, 1965, f.484
3. Stojanovski, Aleksandar, Vranjski kadiluk u XVI veku, Vranje 1985, f. 126
4. Hadzivasilevic, Jovan, Juzna Stara Srbija, Presevska oblast, knj. II, Beograd, 1913,
5. Kostic, Mihajlo, Presevska kotlina, drustvena-geografska studija, Vranjski glasnik, knj V, Vranje, 1969
6. Novakovic, Stojan, S Morave na Vardar 1886, Putne beleske Stojana Novakovica, U Beogradu, 1892
7. Ndrecaj, Mikel, Fjalor fjalësh e shprehjesh të huaja, Prishtinë, 1986
8. Avdiu, Reshat, Kujtimet për hanet bri rrugës në „Xhaden e Madhe“
të Mitat Pashait-në anën e Preshevës dhe Bujanocit, pashtriku, 2011
9.Kadriu, Rexhep/Rexha i Lluçanit/, arkeolog amator, anëtar i Shoqatës së Numizmatikëve të Serbisë
10.Projekti i Shoqatës për Trashëgimi dhe Krijimtari Kulturore i
Luginës së Preshevës, me seli në Preshevë: “Trashëgimia e Bujanocit
është edhe e jona” realizuar në vitin 2013/2014
Shkruan : Xhemaledin SALIHU
Preshevë, më 24 korrik 2014
No comments:
Post a Comment