Njeriu për të cilin
do të bëjmë
fjalë në këtë
artikull është një djalë
i thjeshtë , një nëpunës
i zakonshëm , një mësues
atdhetar , një
antikomunist i devotshëm
. Në trevën
e Elbasanit dhe në mbarë
Shqipërinë për mendimet
, që ai
shprehu , për
veprimet , që
ai kreu dhe
për qëndrimin e
tij kundër diktaturës
, ai është unikal
në gjirin e rinisë
shqiptare .
Ai
e deshi Shqipërinë si
atdhetar dhe i
erdhi keq për popullin
shqiptar . që do të vuante
nën diktaturën komuniste
Për tradhëtinë ndaj
Atdheut dhe për
vuajtjet , që
po kalonte populli
, ai mori
anën e disidencës
shqiptare që në ditët e
para , kur
filloi të vendosej
diktatura komuniste në
vendin tonë . Dhe
u tregua shumë
aktiv , tepër
dinamik dhe i
gjithëanshëm , duke
qenë i ndërgjegjshëm
për ato , që bëri
dhe për ato që pësoi
.
Veprimtaria e tij
qe dinamike e nga
kjo veprimtari e
tij diktatura u
alarmua ,u mobilizua
e mundi ta
sbulojë veprimtarine e
tij dhe e
arrestuan . Gjatë
kohës që e
pyetnin në Hetuesi
, u arratis
, e arrestuan
prap në fshatin
Mlizë e u
akuzua nga një
gjykatë ushtarake në një gjykim
farsë si kryetar
i Organizatës së
Veprimit Shqipnia e dënuan
me vdekje dhe
e pushkatuan në
moshën 24 vjecare në
orën tetë të mëngjezit në
11 nëntor të
vitit 1946 .
Unë
këtë artikull për
Apostol Gegën nuk
po e shkruaj
për ta vendosur
këtë njeri në
piedestalin e dëshmorëve
, sepse ky
njeri e ka vurë veten
e vet me kohë në atë vend
me veprimtarinë e
tij atdhetare për ta shpëtuar Shqipërinë
nga diktatura e egër kokumiste
Unë po
e shkruaj për
të fshirë pluhurin
e harresës mbi këtë dëshmorë
e për t’i
kujtuar ata , që e kanë këtë
detyrë , të
kujtohen për nderimin
e atij .
.
X
X X
Apostol
Gega lindi më
8 prill të
vitit 1922 në qytetin
e Elbasanit në një familjë
atdhefare . Babai i tij
, që
ishte mësues ,
quhej Thanas dhe
e ëma ,
shtëpijake , me
emrin Grigora . Arësimin
fillor e kreu në
qytetin e vendlindjes
, pastaj filloi studjimet
në shkollën Normale
të Elbasanit , një
vatër e zjarrtë
kjo që ndezi
në zemrat e
rinisë të kombit
shqiptar dashurinë për
Atdeun e përvuajtur
. Por u largua
shpejt prej andej
e u nis për në
Itali , ku
vazhdoi mësimet në Romë nga
viti 1938 deri në vitin
1939 në një
shkollë fetare të
reduktuar , tre vjecare
. të cilën
nuk e mbaroi
. Vitin e
fundit e la për arësye
ekonomike , u kthye
në Shqipëri , i vazhdoi e i
përfundoi studjimet në
Tiranë në vitin
shkollor 1940_1941 në një gjymnaz
italian dhe u
kthye në Elbasan
, ku u emërua nëpunës
në degën e Bangës
Kombëtare të Shqipërisë të
vendlindjes .
Zotëronte
gjuhët italiane e
frengë dhe latinisht .
Kishte
njohuri mbi kulturën
italiane dhe frenge
. Njihte Kantin
dhe Shopenhuaerin . Kur u
kthye në
Atdhe , studjoi
shkrimtarët shqiptarë Fishtën
, Lasgushin ,
Kollqin e Kutelin
dhe sidomos u
thellua në veprat
” Kosova , djepi i
shqiptarIzmit “ ,
e Hamit Kokalarit
, “ Lidhja
e Prizrenit ‘’ e
historianit elbasanas Xhaferr
Belegu , “ Shqipnia e vërtetë ‘ ‘ e
mësuesit Dr Besim
Qorri dhe në
veprën “ Raca shqiptare
“ e Dr
Jakov Milajt , që ndikuan
shumë në formimin e tij
atdhetar .
Nga
kultura që kishte
dhe nga ajo
, që përfitoi
nga studimi i veprave
të lartpërmendura ,
Apostol Gega u bë i
njohur në rrethet
kulturore të qytetit dhe sidomos
nga të riinjtë e
Elbasanit me pikëpamje
atdhetare dhe antikomunste
.
X
X X
Gjatë luftës
nuk bëri pjesë
në asnjë parti
politike , por ,
në fillim , për një
kohë të shkurtër
, ka drejtuar
rininë antifashiste të lagjes
së tij dhe
si antifashist ka
marrë pjesë në të gjitha
demostratat që u
zhvilluan atëherë në
qytetitn e Elbasanit
si nga Partia
Komuniste , ashtu
edhe nga Balli
Kombëtar.
Shtojmë
se në atë
kohë , nga
shoqëria me të
riun poliglot Nazmi
Fagu , ra në kontakt
me një grup të
rinjsh të Elbasanit
me pikëpamje antikomuniste
nga të cilët
po përmendim Ahmet
Kurtin , Virtyt Gjylbegun ,
Enver Karamanin i , Nafis
Shëmilin , Miser dhe
Ferit Voci , Ferit
Bahollin , Ferdinand
Papamihalin , Jorgj
Josifin e të
tjerë . Disa nga
këta kishin mbaruar
shkollën Normale dhe
disa , në vitet
e fundit . Ndër ato
kishte edhe studentë
të liceut të
Korcës . Të gjithë ishin
nxënës të përparuar
në mësime . Njihnin mirë gjuhën
italiane dhe frenge
dhe si rrjedhlm kishin
njohuri mbi letërsinë
e atyre vendeve
. Ndër ata ishin edhe
pak që kishin botuar ndonjë
shkrim , sigurisht të
lehtë për moshën
që kishin në
shtypin e asaj
kohe .
Të
rinjtë e këtij
grupi ishin të
shtresave shoqërore të
ndryshme . Ishin bij tregtarësh
, zejtarësh , pronarësh , nëpunësish
dhe punëtorësh . Të gjithë
ishin për luftën
kundër pushtuesit për
clirimin e vendit ,
por asnjëri nga këta nuk
bënte pjesë as në
Partinë Komuniste ,
as në Ballin
Kombëtar . Por midis
këtyre dy partive
simpatizonin Ballin Kombëtar
, përmendnin me
respekt udhëheqesit e
asaj organizate duke u bazuar
në të kaluarën
e tyre , dënonin ashpër
copëtimin e trojeve
të kombit shqiptar
në Konferencën e
Londrës në vitin
1913 dhe ishin
për një Shqipëri
etnike , pikësynim që
Balli Kombëtar në
prtogramin e tij
e ngrinte me të madhe
.
Këta
të rinj nuk
e shikonin me
sy të mirë Lëvizjren Nacional
_ Clirimtare . Ata
nuk shpresonin shumë
tek udhëheqja komuniste
dhe dënonin ashpër
terrorin që kishte
filluar të përdorte
ajo parti .
Ata
, herë mbas
here , takoheshin
me njëri tjetrin
si shokë , në shetitje
, në bibliotekën
e qytetit , në shtëpitë
e tyre në vizita
shoqërore dhe bisedonin për
ndonjë cështje letrare
, por në
qendër të bisedimeve
të tyre ishte
lufta kundër pushtuesit
për clirimin e
Atdheut , bashkimi
i të gjitha
trojeve shqiptare , përplasjet e
dy forcave politike
, që kishin filluar
të nxirrnin krye duke
ngjallur urrejtje midis
popullit shqiptar dhe
terrori që po përdorte Lëvizja
Nacional clirimtare kundëtr kundërshtarëve të
saj politikë .
Gjithashtu këta të
rinj bisedonin edhe
mbi lajmet , që dëgjonin
në radiostacionet e
huaja në gjuhën
italiane dhe frenge
mbi ngarjet në
vende të ndryshëm
të Evropës .
Dhe
bisedonin , komentoni
, analizonin ,
dhe dënonin e përkrahnin si
pas mendimit pa
ndonjë qëllim dhe
pa ndonjë formë
organizimi .
Me këtë grup , si
kemi thënë më
lart , nga
njohtja me Nazmi
Fagun ,u bashkua
edhe Apostol Gega
e mori pjesë
edhe ai në
ato biseda me aftësi dhe pjekuri
politike . Gjatë këtyre
bisedave ai ka shprehur
edhe kritika dhe
mosbesim ndaj udhëheqjes
komuniste për disa
veprime të asaj
dhe njoftoi se
ishte larguar nga
drejtimi i rinisë
së lagjes së
tij . Analizat
, mendimet dhe përfundimet
e atij gjatë atyre
bisedave ishin bindëse
dhe të pranueshme
nga të gjithë
, sepse ishin
më të anvancuara dhe më të përshtatëshme
për nevojat e kohës në
luftën për clirimin
e Shqipërisë dhe
si përfundim Apostol
Gega filloi të
dominje mbi ata të rinj .
X
X X
Mbas
lufte , kur
Apostol Gega ishte
nëpunës në bangë
, e thirrën
ushtar dhe e dërgojnë të
kryej shërbimin ushtarak
në Peqin .Me që
ishte i arësimuar
, e lirojnë
nga ushtria dhe
e emërojnë mësues
po në Peqin
, ku qëndroi
vetëm pak kohë
, ndoshta nga që mësojnë
qëndrimin e tij
politik .
E
transferojnë mësues në
fshatin malor Grabova
A të rrethit
të Gramshit
Në
shkollën e këtij
fshati përballet që ditën e parë me
idiotizmat e një mësuesi të
infektuar nga idelogjia
bolshevike .Ai kishte
vurë në ballë
të klasës yllin
me pesë cepa
, kishte detyruar
nxënësit të nderonin
me grusht dhe të këndonin
këngë sllave .
Apostol Gega hoqi
yllin dhe në
vend të tij
vendosi fotografinë e Skënderbeut
, i ndaloi
nxënësit të këndojnë
këngë sllave e në vend të tyre
u mësoi Hymnin
e Flamurit dhe këngën “ Për
mëmëdhenë “ . Shpesh shkonte
në shtëpitë e
fshatarëve dhe këndonte
tok me ata këngë shqiptare
, të cilat
i shoqëronte edhe
me fisarmonikën e tij
, që i
binte mirë .
Ja
se si është
shprehur më vonë
Medar Myftari ,
ish nxënësi i
Apostolit: “” Një ditë
erdhi në shtëpinë
tonë …..E mbaj
mend mirë atë
djalë , ishte
i pashëm ,
me flokë të
zeza . Mbante një
fisarmonikë të vogël
. Kjo vizitë
më vonë u bë edhe
shumë herë të tjera
, vecanërisht për të
diela . Në këto ditë
mbaj mend ,
se shtëpia e jonë merrte
një gjallëri të
vecantë . Mbasditja kalonte
me këngë dhe
biseda . Në
to përfshihej e
gjithë familja . Aty ishin
të rinjtë ,
pleqtë , gratë
e fëmijët . Kishte
raste që ,
pa marrë vesh ,
na gjente agimi
i së hënës
. Nga ajo
fisarmonikë familja e
ime mësoi këngë
jo të zakonshme
. Për herë të parë ne
u njohëm me këngët ‘’Për
mëmëdhenë ‘’ dhe
‘’Hymnin e flamurit ‘’ ….Ato ndryshonin
shumë nga ato këngë
, që mësoheshin
më parë në
shkollë , që zakonisht
ishin për Stalinin
, për Partinë
, për Ushtrinë
e Kuqe .’’
Kështu
veproi mësuesi i
Grabovës A , ai mësues me
emrin Apostol Gega . Mbi këtë veprimtari
dhe mbi këtë qëndrim u
mbushën raporte dhe
relacione kundër këtij
mësuesi atdhetar e
antikomunist dhe një ditë kërë mësues
e pushojnë nga
puna , se
nuk ishte i përshtatshëm për
edukimin e brezit
të ri .
x
x x
Kur
u kthye në
qytetin e Elbasanit
, ai vuri
re ndryshime të mëdhaja .
Ekonomia e vendit
, e varur
nga ajo jugosllave ,
kishte rënë për tokë
, tregu ishte
boshatisur dhe triskat
e ushqimit dhe të veshmbathjes
ishin vurë me
kohë ,
Lufta e
klasave ishte egërsuar
së tëpërmi , Shumë pasunareve
, me pretendimin
se shtëpijat i kishin
ndërtuar me fitimet
gjatë luftës në
mynyrë të padrejtë
, ua kishin
shtetëzuar dhe u
kishin dhënë për të jetuar
nga një haur ose
barakë , Shumë
familje të pasurish ,
tregtarësh , ish
oficerësh në mbledhjet
e popullit i
kishin shpallur armiq
të Pushtetit Popullor
, i kishin
përzënë nga mbledhjet e
popullit dhe nuk u
kishin dhënë triskat
e Frontit .
Lufta kundër kundërshtarëve ishte
egërsuar mjaft . Burgjet
ishin mbushur plot .
. Gjyqet jepnin
dënimë të habitëshme
dhe Krasta ,
ku pushkatoheshin të dënuarit me
vdekje , po mbushej
me varret e
tyre pa ndonjë
shenjë .
Në
vende të ndryshme
të Shqipërisë ishin
hapur kampe ,
ku izolonin familje
të kundërshtarëve politikë
në kondita jashtzakonisht të vështira . Shumë
të burgosur i
kishin dërguar nëpër
kampe ku punonin
për të tharë
këneta e për të hapur
kanale nën një
terror të egër
Programet dhe
tekstet e shkollave
të mesme ishin
zëvëndësuar me ato të lindjes
dhe gjuhët e
huaja perëndimore ishin
zëvëndësuar me serbishten
, Organiztat e rinisë
, që ishin
ngritur në shkollat
e mesme bënin
ligjin dhe dilnin
edhe mbi drejtorinë
e shkollës .
Shpsh ato pa lejen
e drejtorisë së
shkollës bënin mbledhje
të nxënësve e
demaskonin nxënës më përbërje politike
të keqe ,
madje kishte ndodhur
që të rrihnin
edhe nxëns të
tillë dhe t’i përjashtonin edhe
fare nga shkolla ,
pa vendimin e këshillit pedagigjik
të shkollës .
Administrata ishite
mbushur plot me
njerëz besnikë të
Partisë , pamvarësisht
se ishin edhe
gjysëm analfabetë ,
Politika
e jashtëme e
qeverrisë shqiptare ishte
nën mvarësinë e
asaj jugosllave .
Në
këtë kohë Shqipëria
po zhytej gjithënjë
e më shumë
në vorbullën e
Diktaturës .
Apostol Gega
ndiqte tani me
vemendje radiostsacionet e
huaja për të mësuar
qëndrimin e qeverrive
të Perëndimit me
Qeverrinë shqiptare , dhe nëpërmjet
shtypit mësonte veprimet
e Qeverrisë shqiptare me
Qeverrinë Jugosllave ,
I analizonte ato
dhe nxirrte përfundime
se si do të zhvilloheshin
ngjarjet në vendin
tonë . Herë
, herë gëzohej
, kur mësonte
ndonjë lajm të mirë
, por
vazhdimisht dëshpërohej shumë
, se mësonte gjithëmonë
lajme në dëm të interesave
kombëtare
Tani
bisedat e shokëve të
Apostolit u shtuan
, qëndrimet e
tyre u bënë më të
avancuar . Në
bisedat e atyre
u shpreh mendimi
se për të shpëtuar
nga kjo gjendje
, duhej një
organizim politik , por
asnjëri nga ata
nuk ishte në
gjendje për këtë
veprim . Vetëm
Nafis Shëmili një herë
cfaqi mendimin se
, për të shpëtuar
Shqipërinë nga ajo
gjendje duhej formuar
një parti socialdemokrate , por
ky mendim as
nuk u diskutua
nga ata .
. Këta të
rinj muk kishin
as kulturën e
duhur për këtë problem
dhe nuk njihnin
as përvojën se
si mund të
formohej një parti
politike . Këta
të rinj për të
ndryshuar gjendjen ,
mund të kishin
aderuar në degën
e ndonjë partije
politike që mund rë ishte
formuar në qytetin
e Elbasanit ,
por ndonjë degë
e tillë nuk
u krijua kurrë
atëherë . . Me
nismën e tij
Nazmi Fagu shkoi
në Tiranë dhe
u konsultua me
njerzit që njihte
atje se c’mund
të bëhej kundër
asaj gjendje , që ishte
krijuar , por pa përfundim dhe
njëri nga këta
bisedoi me dy
profesorë të Normales
po për këtë
ceshtje , por edhe
ata nuk dhanë
ndonjë mendim .
Këta
të rinj tani të shqetësuar
për gjendjen që
ishte krijuar shikonin
, dëgjonin , lexonin , mendoheshin
, analizoninn , gëzoheshin , dëshpëroheshin ,
urrenin , shanin
, shpresonin ,
por vetëm kaq .
Asnjë veprim më
shumë .
Edhe
Apostol Gega tani
filloi të mendohet
, se c’duhet
bërë për të shpëtuar Shqipërinë
nga vendosja e një diktature
të egër .
Madje ky edhe
kaloi në disa
veprime të avancara .
Në
këtë kohë ai
njihet me një
hixhë nga Elbasan
, që kishte
lidhje me anëtarët
e cetave nacionaliste
të arratisur nëpër
male dhe i
jep atij një
sasi parash në
ndihëm të atyre
dhe i kërkon
një armë .
Në
këtë kohë Apostol
Gega ishte njëzet
e katër vjec .
Pse
u lidh ai
djalë me të
arratisurit politikë , që para
ca kohe kishin
bërë edhe një
mbledhje në pyjet
e Dumresë për
një përplasje me
Qeverrinë ? Pse i
ndihmoi ai ata
njerës me ca
para qofshin edhe të pakta
? C’e deshi ai
djalë armën luftarake
nga njerëzit që
flinin me pushkë
te koka ? A
nuk e dinte
Apostoli , se
po ta mësonin
njerëzit e qeverrisë këtë lidhje
të atij me të arratisurit
, do ta arrestonin me një herë
? A nuk
e mendonte Apostoli
se po ta mësonte Drejtoria
e Mbrojtjes së
Popullit , se ai
u kishte dhënë
para njerëzve të
arratisur do ta dënonin si
armik ? A
nuk e dinte
ai egërsinë e
asaj diktature ,
se po ta nësonin
, se
ai u kishte kërkuar edhe
një armë lufte
, ai mund
të dënohej edhe
me vdekje ?
Ai
e dinte mirë
, se c’farë
mund të pësonte
.
Por
ishte dashuria për
Atdheun e një të riu
, që
e nxiti të bëjë atë
lidhje . Ishte dëshira
e një djaloshi
njëzet e katër
vjecar për ta shpëtuar popullin
nga ajo gjendje
e mjerueme ,
ku e kishte
katandisur udhëheqja e Partisë
Komuniste e Shqipërisë
. Ishte qëndrimi i një idealisti
për të realizuar
idealet e tij pamvarësisht nga
sakrificat e tij .
Ishte shpirti revolucionar
i atij revolucionari
të ri , që hidhet
në zjarr për të
arritur fitoren e
revolucionit .
Dhe
mori një vendim
. Vendosi të përballet
me Diktaturën
Me një
makinë shkrimi të
vjetër shkroi traktin
e tij ,
ku shprehu mendimet
e tij ,
idealin e tij
, shpresën e
atij . ëndërrën e
tij .
Me
atë trakt ai
i drejtohet rinisë
shqiptare , që
e quan aveniri
i vendit e
pranvera e Shqipërisë
, që si nji
forcë e organuzueme
dhe e disiplinueme , tue
pas për program
vetëm shpëtimin e
Atdheut dhe naltësimin
e Kombit t’i
prijë një përpjekje
vigane , qëllimi
i së cilës
do të ishte
shpëtimi i popullit
shqiptar nga sgjedha e
egër dhe e
padurueshme e diktaturës
komuniste .
Në
atë trakt Apostol
Gega konkludon se
populli shqiptar është i
lodhur dhe i
rraskapitur prej gjendjes
së mjerueshme që
asht dhe politikanët
i quan besnikë
e vegla qorre
të Stalinit dhe të Titos
.
Duke
parë gjendjen e
popullit shqiptar ,
ai kërkon një
bashkëpunim total të të gjtha
forcave kombëtare rreth
flamurit kuq e zi që
të shpëtohet Atdheu
nga një copëtim
i sigurtë total
.
Ky
është trakti i
tij i parë dhe
i fundit .
Trakti i parë
, se para
atij trakti nuk
kishte shkruar njeri
një trakt të
tillë dhe i
fundit se i kushtoi jetën Dhe i fshehur nga errësira
e asaj nate të gushtit
të vitit 1946
, me ato
trakte në gji kaloi
nëpër rrugët e qytetit
të vet duke
futur nën dyerët
e shtëpijave të
elbasanasve traktin e tij
, që bënte thirrje për të
shpëtuar Shqipërinë nga
diktatura . Kopjen
e fundit e
ngjiti në derën
kryesore të ndërtesës
të Komitetit Egzekutiv të
rrethit , me të cilin
sfidoi pushtetin e asaj diktature
.
Ja
trakti :
K U M B O N
A E K U S H T R I M I T
TË SHPËTOJMË
ATDHEUN NGA DIKTATORIJA E
PARTISË
KOMUNISTE
Djalëria shqiptare
duhet të ketë kuptue
gabimin dhe rrugën
e mbrapshtë që
ka pas ndjekun
dhe që ende
disa të tjerë
fatkeqësisht ndjekin dhe
duhet t’a kenë
kuptue veprën mashtruese
të drejtuesve të kështu
quejtuses Republikë Popullore
t’Shqipnis , aktiviteti
i të cilëve
deri më sot
nuk ka qënë
tjetër vec se në damin
e Atdheut dhe në mjerimin
e popullit Shqiptar
. Dhe me parimin
e tij djaloshar
it is nifertate
( kurrë nuk asht
vonë )dhe me
hovin e tij
guximtar duhet t’i
prijë kësaj përpjekje
vigane , qëllimi
i së cilës
asht shpëtimi i
Kombit dhe i
popullit shqiptar nga
pesha dhe sgjedha
e randë dhe
e padurueshme e
Diktatorisë komuniste . Në këto ditë
kaq të vështira “
Atdheu” i drejtohet Rinisë
Shqiptare dhe kërkon
prej kësaj nji bashkim
dhe bashkëpunim total
të të gjitha forcave
kombëtare rreth flamurit
Kuq e Zi
njashtu si më
1912 dhe në 1920 në Vlonën
Kreshnike që vetëm trupëzimi
dhe vllaznimi i të gjithë
Shqiptarëve shpëtunë Atdheun
nga një coptim
i sigurtë dhe
total .
Rini Shqiptare
!
Ju
që jeni aveniri
i vendit ,
ju që jeni Prandvera
e Shqipnisë e që keni
barrën e randë
të fateve t’Atdheut
, duhet që
ju t’i jepni
vendit impresionin e
nji force t’organizueme e të
disiplinueme , tue
pas për program
vetëm shpëtimin e
Atdheut dhe naltsimin
e Kombit
Duhet
që vendi dhe
populli Shqiptar të
kuptojë që tashma
ju do të ndërhyni me një mynyrë
vendimtare sa herë që fati
i Shqipnisë do të jetë në rrezik
Populli Shqiptar
i lodhun dhe
i rraskapitun prej
gjendjes së mjerueshme
që asht krijue
prej nji pakice
politikanxhijsh të gabuem
, shërbetorë besnikë
dhe vegla qorre të
Stalinit dhe të Titos
kërkon prej jush të mendoni
këtë të vërtetë
të tillë .
Ora e juej
po afrohet ., nesër do të tingëllojë
. Ne po mbërrijmë në
nji nga ato
momente , ku
simbas fjalës së
poetit të vjetër
“ fati ka
me i ndrrue
vetë kuajt “ Duhet
që ju të jeni gati me
shenjën e parë
të rastit t’i
hypni kalit dhe në qoftë
se do të
evokoni me shpirtin
e njerëzve të
pavleftë brutalitetin shtazarak
të aventurjerve .
Sbritni në
fushën e betejës
të pajisun me
nji shpirt për përpjekje të
forta me idealin
e Atdheut me në krye
“ Organizatën e
Veprimit Shqipnija “ dhe
hyni në luftë
si kur flota Athinase
, që shonte
në luftë gjithë
e mbulueme me
lule dhe plot tingëllim prej këngësh ,
por që flaka
e fortë e
nji vullneti të
pathyeshëm të shndrisi
në fytyrën tuej
. Pse inteligjencë
që ma tepër
se të tjerë
keni pasur rast të kultivoni
. SHkenca që ju kanë mësue
mësuesit e juej
janë pasunim që
nuk mund të
lihen improduktive . Janë depozita
që shoqnija ju
ka besue për të cilat
secili prej jush
detyrohet me dhanë hesap .
Bahuni gati me
marrun barrën e ardhëshme ,
asht
për ju që këto
pemë po piqen
por mos harroni
se nuk imponohet
nji popull me zjarr
e me hekur
por me shërbimet
që i bahen . Duhet të
dini se me
terror dhe me
vrasje nuk mund të sundohet
vendi dhe me
brutalitet nuk mund
të pushojë
Zani i Kundërshtimit
dhe i Opozitës
Shqiptare , ky asht
nji ligj fizik
dhe i pakundërshtueshëm .
Rini Shqiptare !
Përgjigju
Zanit mëllëngjyes t’ Atdheut
dhe të Popullit
Shqiptar dhe shpëtoje nga
sgjedha e pa durueshme
e Diktaturës komuniste
.
Rroftë Rinija
dhe populli Shqiptar
!
K U S H
T R I M
NGA ORGANIZATA
E VEPRIMIT SHQIPNIJA
Këndoje dhe shpërndaje
Ky është
trakti , që shkroi
dhe shpërndau djaloshi
njëzetekatër vjec në
gusht të vitit
1946
Duke
lexuar këtë trakt
kuptojmë atdhedashurinë e
Apostolit , urrejtjen
ndaj diktaturës komuniste
,demaskimin që i bën udhëheqjes
së Partisë Komuniste
dhe thirrjen që
i bën rinisë
shqiptare për t’u
ngritur në luftë
për shpëtimin e
Atdheut dhe të
popullit shqiptar nga
diktatura e egër
e asaj kohe
.
Duke
lexuar këtë trakt
, duke analizuar
ndjenjat dhe idetë
që shpreh autori
në ate , duke
menduar moshën e
autorit kur e
ka shkruar këtë
trakt dhe egërsinë
e diktaturës të
asaj kohe në
vendin tonë dhe
rrezikshmëninë po të
sbulohej ai si
autor i atij
trakti formojmë plotësisht
idenë mbi figurën
e këtij idealisti
.të këtij atdhetari
, të këtij
antikomunisti , të këtij revolucionari
. Cdo njeri
që lexon sot këtë trakt
të shkruar para tre
cerekë shekulli pa
tjetër , që
do ta vendosë Apostol
Gegën në piedestalin
e dëshmorëve të
kombit shqiptar .
Mbas
disa ditësh ndodhën ngjarje shumë
të dyshimta
Autoritetet e
Drejtorisë së Mbrojtjes
së Popullit ( që më vonë
u quajt Sigurimi
i Shtetit )
u njoftuan mbi
autorësinë e këtij trakti
dhe në 15
gusht të vitit
1946 Apostol Gega
arrestohet .
E
vendosin në një
dhomë të katit
të poshtëm të
Drejtorisë së Mbrojtjes
së Popullit , që
atëherë ishte në
shtëpinë e Hydit
, ngjitur me
lulishten e portokallave
të Elbasanit .
Tani
Apostol Gega nuk
ishte më njeri
i zakonshëm ,
si gjthë të
tjerët . Ai
ishte një armik
populli , ose
edhe kriminel , që kishte
ngritur dorën kundër diktaturës dhe
do të përballej
me torturat më të egra
të asaj diktature
të egër .
X
X X
Mbas
nëntë ditësh që
u arrestua Apotol
Gega , Elbasani
u drodh nga
tmerri dhe njerzit
u llahtarosën .
Forcat e egra të Drejtorisë
së Mbrojtjes së Popukllit
nën komandën e
oficerëve rrethuan shtepijat
e shokëve të
Apostolit dhe pa
trokitur fare nër
dyerët e shtëpijave
, hynë vrullshëm
në ato dhe
arrestuan Salim Cekën
Nazmi Fagun ,
Zija Dylgjerin ,
Muharrem Qafëzezin ,
Ahmet Kurtin ,
Tasim Ciften , Makensen
Bungon , Hasan
Gracenin dhe Hyqmet
Bumcin . TË prangsur ,
sikur ishin kriminelë
, të shqetësuar për
arrestimin e tyre
, të rrethuar
nga policë të
shumtë të armatosur
, i vendosën
nëpër biruca të
vecanta të shtatë
burgjeve , që kishte
atëherë Elbasani .
Në ato
biruca ata kaluan ditët
e netët më të llahtarëshme
të jetës së
tyre . Cdo ditë
e cdo natë
me radhë njëri
mbas tjetrit i
nxirrnin nga birucat
ku i kishin
vendosur dhe i dërgonin në
zyrat e Drejtorisë
së Mbrojtjes së
Popullit, ku i
pyesnin hetuesit ,
duke i torturuar
në mënyrë antinjerzore
e kriminale që të pranonin
akuzat e habitëshme
, që ngrinin
ata kundeër atyre
. Shpesh vinin
në moto edhe
makina , që të mos dëgjoheshin ulurimat
e tyre .
Mbi
të gjithë më
shumë dhe më egërsisht u
torturua Apostoli .
Ai
ishte i pari në qytetin
e Elbasanit që
Diktatura po shfrynin
urrejtjen ndaj një
djaloshi që kishte pasë guximin
, t.i bënte thirrje
rinisë për ta përmbysur
ate .
Unë
nuk do të përshkruaj torturat
me të cilat
u përball ai
djalë .Të tjerë
para meje i kanë
përshkruar ato me të arrestuar
të tjerë : ditët
pa bukë e
pa ujë ,
gaditjet fizike ,
lidhja me pranga
hekuri me duar e këmbë ,
përdorimi i koitentit
kundër atyre , varja
fiktive te rrapi
i Bobolles ,
pushkatimin fiktiv në
Krastë , ku
diktatura egzekutonte të dënuarit me
vdekje , Dhe këto vazhduan
disa ditë , herë në
dhomën e torturave
e herë në zyrën e
hetuesit .
X
X X
Në
një mbrëmje të vonë në zyrën e
hetuesit ndodhi ajo që nuk
ka ndodhur me
asnjë të arrestuar
tjetër .në qytetin e
Elbasanit :
Atë
mbrëmje hetuesi mbasi
e pyeti për
një kohë doli
nga zyra dhe
e la në dhomë Apostolin
vetëm . Ai ,
si doli jasht
hetuesi , hapi dritaren
e u hodh
jasht dhe u arratis . Nëpër errësirën
e mbrëmjes vrapoi
përmes qytetit ,
kaloi Shkumbinin dhe
shkoi në fshatin
Mlizë te miku
i tyre Met
Saliu , i cili
e priti mirë
dhe e strehoi
si mik ,
pamvarësisht se mund të përballej
me diktatrën , në se
do të mësohej
nga organet kompetente
.
Por
Apostoli nuk qëndroi
shumë kohë I lirë
. AI u
arrestua .
Ja se si më
ka njoftuar vëllai
i Apostolit ,
I ndjeri Miltiadh
Gega , mbi
arrestimin e vëllait
të tij , në fshatin
Mlizë , në shtëpinë e
Met Saliut : ‘’ Spiunët
e lagjes ranë në gjurmët
e Apostolit dhe së
bashku me forcat e Sigurimit rrethojnë
shtëpinë e Met
Saliut dhe e arrestojnë Apostolin . Kur i vunë prangat ,
ai shprehu urrejtjen
ndaj atyre njerëzve
duke u thënë
se , Edhe këtu erdhët
e më gjetët
, ore të
shitur për një
copë bukë te
Moska dhe te
Titoja ! “ Dhe
duarlidhur e burgosin
në Burgun e
Madh te Kalaja “
, si quhej
atëherë gjatë kohës
së Diktaturës ai
burgu më i vjetër i
Elbasanit , i ndërtuar me
kohë dhe ku
janë burgosur atdhetarët elbasanas
që nga koha
e Turqisë .
Në
atë burg e
burgosi diktatura Apostol
Gegën .
Por ,
jo ,nuk e
burgosi Diktatura atë
njeri në atë
burg , por
atë njeri Diktatura
në atë burg
e varrosi së
gjalli . Se nuk
e futën në
asnjë nga kaushët
e Burgut të
Madh të lagjes
Kala . Por
e futën në
birucën nën shkallët
e atij burgu
për të shkuar
në katin e dytë të
burgut , lshte
një birucë ajo nën ato
shkallë me një
sipërfaqe një metrë
katrore , e
larte pak mbi
një metë ,
ku nuk mund të rrije
në asnjë mynyrë
në këmbë , por
vetëm ulur .
Në
këtë birucë e futën Apostol
Gegën mbasi e
arrrestuan për së
dyti ., nga
urrejtja , se
pse kishte mundur
të arratisej .
Dhe e lanë aty pothuajse lakuriq me
duar të prangosura
herë me gjashte
gram bukë thatë
, duke e
nxjerrë një herë në ë ditë për të pirë
ujë në cesmen
e burgut dhe për të
kryer nevojat personale dhe
shumë herë pa
i dhënë bukë
fare dhe duke
mos e nxjerrë
nga ajo birucë
as për të
shuar etjen dhe
as për të
kryer nevojat personale
. .
Në
këtë birucë një i
burgosur , që u dënua
më vonë me një muaj
, që të
rrinte aty brenda
, kaloi në
epileptik .
X
X X
Mbas dy
muaj pyetjesh mes
torturave kriminale ,
si mbushën procesverbalet e dëshmive për
secilin të arrestuar,
ata i nxuarrën
në gjygj .
Ishte data 12
tetor e vitit
1946 .
Një
ditë përpara u lajmëruan familjarët
e tyre , që t’u
sillnin rroba të
pastra , se
do të dilnin
në gjygj dhe
nga mesnata duke
u gdhirë 12
tetori, sekretari i
gjykatës u dorëzoi
të gjithë të akuzuarëve
fletë akuzën me të cilën
prokuroria e gjykatës
ushtarake e rrethit
të Elbasanit i
akuzonte si themelues dhe
pjesëtarë të organizatës
kriminale ‘’ Organizata e Veprimit
Shqipënia ‘’.
Të
gjithë u habitën
dhe u tmerruan
sepse në hetuesi
nuk i kishin
akuzuar asnjë herë
si pjesëtarë të një organizate
, por vetëm
se kush i kishte
shpërndarë traktet , cfarë kishin
biseduar me njëri
tjetrin , sidomos
me Apostolin dhe
Nazmi Fagun , cilët
ishin shokët e
tyre dhe sidomos
se cfarë kishin
ndër mend të bënin kundër
Pushtetit Popullor .
Të
nesërmen në mëngjes të
dhjetë të arrestuarit
i grumbulluan në
Burgun e Madh
, i lidhën
me pranga dy e
nga dy dhe të rrethar
nga shumë policë
të armatosur , i nisën për në gjyq .
Kalonte
ky grup të
rinjsh të lidhur
me pranga dhe të rrethuar
nga shumë poilicë
të armatosur ,
sikur ishin kriminelë
, që kishin
vrarë dhe kishin
masakruar brra e
gra , pleq
e fëmijë .
Elbasani atë mëngjes
u drodh nga
dhimbja për ata
djem të rinj , të pafajshëm
, që Diktatura
po i drejtonte drejt
vdekjes
Gjyqii u
zhvillua në kinemanë
‘’Nacional ‘’ , sot ‘’Skampa
‘’
Kur
i futën brenda
në kinema , të gjthë
njerzit , që
kishin mbushur sallën
plot i mbuloi
heshtja . një heshtje
tronditëse , një heshtje
mortore . Në atë
kohë nga mezi
i platesë një
grup të rinjsh
komunistë filluan këngët
‘’ Hamarrje , rini
, dëshmori po thërret ‘’
dhe ‘’ Bijtë e
Stalinit jemi ne
, që derdhim
gjakun anë e mbanë
!’’ dhe filluan
të thirrnin me
sa fuqi që
kishin parulla të ndryshme ‘’Vdekje
! Vdekje ! ‘’ , ‘’Në
litar ! NË
litar ‘’,Rroftë Diktatura
e proletariatit ! ‘’ Ishin
këngë dhe parulla
tmerri , këngë
e thirrje për
gjak , për
vrasje , për krime
.
Të
arrestuarëve u hiqën
prangat , i ulën në një
anë pranë skenës
dhe të llahtarisur nga
ato këngë dhe
nga ato thirrje
shikuan rreth e
rrotul . Kudo ishin
vendosur flamuj të
vendit tonë e
bashkë me ato
, edhe flamuj
të Jugosllavisë dhe të Bashkimit
Sovjetik dhe parulla
të ndryshme .
Apostoli dëgjoi
këngët dhe thirrjet ,
pa flamujt dhe lexoi
parullat , ktheu
kokën mbrapa nga
shokët e tij
dhe u tha me ngadalë
:
_Do të ketë edhe dënime me
vdekje .
A djalë
me këto fjalë
shprehu frikën ,
apo deshi t’u
japë zemër shokëve
? Apostoli nuk
e njihte frikën
. A e
sfidoi frikën me
guximin e tij . Ai
me këto fjalë
deshi t’u japë
zemër shokëve të
tij . Aqë tronditëse ishin
ato këngë e
ato thirrje ! Aqë kuptimplote
ishin ato parulla
e ato flamuj të
Jugoslkavusë dhe të
Bashkimit Sovjetik !
Procesi
gjyqësor filloi me
protencën e prokurorit
. një pretencë e egër
kundër pjesëtarëve të një organizate
terroriste .
Ai njoftoi se
të pandehurit kishin
formuar një organizatë
armiqësore për përmbysjen e
Pushtetit Popullor dhe i akuzoi
ata për bashkëpunime me
organizata të tjera
në vendin tonë
, me të
arratisurit nëpër male e me
reaksionin e jashtëm
dhe analizoi veprimtarinë
armiqësore të secilit
.
Midis
të tjerave ai
tha :
‘’ Grupi terrorist
i të pandehurve
ka filluar veprimtarinë
e tij qysh në pragun
e Clirimit dhe nën drejtimin
e të pandehurve Salim Ceka ,
Apostol Gega dhe
Nazmi Fagu ,
me punë destruktive
dhe propogandë disfatiste
kundër pushtetit në
fuqi janë munduar
të sgjerojnë sferën
e kësaj organizate
tradhëtare duke axhituar
dhe grumbulluar elementë
të pakënaqun .
Të
gjithë të pandehurit të inspiruar
nga interesat e tyre tradhëtare
dhe meskine u
transferuan në vegla
të ndërgjegjëshme dhe
koshiente të reaksionit
, disa prej të cilëve
në lidhje të
ngushta me reaksionin
e jashtëm ,
armik i betuar
i demokracisë popullore
.
Të
gjithë të pandehurit
pa përjashtim kanë
ushtruar me profesion
të madh propogandistik në
favor të reaksionit duke
demaskuar veprën ndërtimtare
dhe krijonjëse të
masave popullore dhe të Qeverrisë
Demokratike.
Po
të shikoni më
thellë përtej bangës
së të akuzarëve
, do të
shihni në mes të tyre përfaqësues të
intelektit të degjeneruar
si Salim Ceka ,
Aostol Gega e
Nazmi Fagu ,
bastardë të rinisë
studenteske si Makensen
Bungo , Tasim
Ciftja , Ahmet
Kurti , renegatë
të klasës punëtore si
Zija Dylgjeri , të ciët
personifikojnë tradhëtinë tipike
të vendt tonë .
Të pandehurit në
bashkëpunim të ngushtë me njëri
tjetrin dhe në
lidhje direkte me
organizatat terroriste si
ato Social_demkrate të
Tranës dhe të
Bashkimit Shqiptar të Shkodrës
kanë kordinuar veprimet
e tyre tradhëtare
, duke vazhduar edhe
mbas likuidimit të
organizatave të lartpërmendura aktivtetin
e tyre kriminal
.
Organzata kriminale
e të pandehurve
prezent kishte në program
dhe deri diku
ia arriti të rimëkëmbi reaksionin
si forcë dhe të
atakojë me egërsi
Pushtetin Demokratik . Kështu kanë
organizuar mbledhje të herë pas
herëshme me karakter
klandestin , ku
diskutoheshin dhe
shtroheshin plane për
sabotime sistematike të
reformnave ekonomike dhe
sociale të Pushtetit
Popullor metingjevet ,
konferencavet dhe demostratavet
për të larguar
kështu masën nga
udha e drejtë
dhe revolucionare e
Frontit Demokratik . Tradhëtia
e tyre arrrin kulminacionin
kur nëpërmjet të
pandehurit Salim Ceka
hyjnë në relacione
dhe kërkojnë ndihmeën
e agjentëve të
spiunazhit të huaj për të përmbysur
Pushtetin Popullor .
Kanë
shtypur dhe shpërndarë
trakte me përmbajtje propogandistike në
qytetin e Ebasanit
, ku sulmojnë me
egërsi programin politik
dhe eknomik të Qeverrsë
Demkratike , ku
demaskojnë udhëheqësn e
Shqipërsë së re dhe
asht sinjifikativ fakti
ku trumbetojnë si shpëtimtarë të popullit
kriminelët e luftës
në arrati ,
shkaktarë të masakrave dhe të rrënimeve
të vendit tonë gjatë
okupacionit . Ja
ku arrinë tradhëtia
e të pandehurve !
Pas
shpërndarjes së trakteve
organizata terroriste e të
pandehurve kishte në
program të kryente
edhe një seri
atentatesh kundër autoriteteve
popullorë , kanë
demaskuar autortetet popullore
vecanërisht Gjykatat Ushtarake
dhe Seksionet e
Sigurimit duke i cilësuar ato
si kriminele .Kanë
rënë në marrëveshje
me kriminelët e luftës në
arrati dhe kanë
bashëpunuar me ata në mynyrë
reciproke . Kanë sabotuar të
gjthë manifestimet popullore
duke u munduar
të tërhekin elementë
nga turma , që manifestonte
.Të gjithë të
pandehurit të mbështetur
në një antagonizëm
ndërkombëtar si dhe
duke shpresuar në një shpërthim
të një lufte
të tretë Botërore
, kanë shfrytëzuar dhe
komentuar në krizën
kriminale debatet
diplomatike të Konferencës
Ndërkombëtare si për
mos marrjen pjesë
të Shqioërsë në Konferencën
e Paqes , në UNO
dhe rreth provokacioneve greke
. Me një
fjalë veprimtaria trathtare
e të pandehurve
determinonte në rrëzimin
me violencë të
pushtetit popullor dhe
kthimin e të
kaluarës së zezë .
‘’
. Ndërsa
prokurori paraqiste pretencën
e tij në të cilën
numuronte akuzat për të pandehurit ,
ata të dhjetë
habiteshin me akuzat
që numuronte prokurori që
gjoja i kishin kryer
ata . Sepse asnjëri
nga ata nuk
kishte kryer asnjërën
nga ato akuza
që numuronte prokurori
, me përjashtim
të traktit që
kishte shperndarë Apostol
Gega dhe të lidhjes së atij
me të arratisurit
. E gjithë pretenca
ishte ndërtuar në atë mënyrë
që ata të dënoheshin
, që
të tmerrohej populli
nga forca e
tmerrshëme e asaj
diktature të egër
.
Ndërsa prokurori fliste
, të rinjtë
komunstë përplasnin duarët
dhe shpërthenin në
ulurima për krime
.
.
X
X X
Mbas
pretencës trupI gjykues
filloi të pyesi
të akuzuarit .
i pari
u pyet Salim
Ceka , i
akuzuar si kryetar
i asaj organizate
.
Një njeri
i thjeshte , intelektual
i mirënjohur në ë gjithë
qytetitin , atdhetar ,
njeri i ndershëm
, i urtë ,
nxënës i Fullcit
dhe përkthyes i Shopenhauerit
Kur
e kishin arrestuar
, i kishin
gjetur dorëshkrimin e një vepre
me titull
‘’Mendime mbi
botën që na
rrethon ‘’ , ia
kishin sekuestruar dhe
e akuzuan në bazë të kësaj vepre
edhe si një
analist reaksionar .
Ai
i qetë dhe
i vendsur hodhi ,
poshtë të gjitha
akuzat ndaj tij
me një llogjikë
të fortë .
Kjo
qe seanca e
paraditës . Mbas
dite u pyet
Apostol Gega ..
Ai
u quajt intelektual
i degjeneruar dhe
u akuzua se
kishte shkruar dhe
shpërndarë trakte me të cilët
ftonte rininë të
ngrihej për të rrëzuar
qeverrinë me violencë
, se kshte
folur kundër miqëssë
me Jugosllavinë dhe Bashkimin
Sovjetik , duke e
lidhur me veprimtarinë
antikomuniste që kishte
zhvilluar në fshatin
Grabovë A të
Gramshit , se
kishte folur kundër
reformave ekonomike të Qeverrisë
Demokratike dhe i
kishte sabotuar ato ,
se kishte sharë
organet e Pushtetit
popullor , se
kishte krijuar lidhje
me të arratisurit
duke i ndihmuar
ata me të
holla , se
kishte ndër mend të bënte
atetate kundër personaliteteve të pushtetit
,
Si
kryetatari i gjygjit
ashtu edhe anëtarët
e pyetnin këtë
djalosh me një
urrejtje të egër
, sikur kishin
përpara një kriminel
. Ndërsa Apostoli
qetë , qetë
u pergjigjej atyre
me kurajo duke
i pranuar ato
veprime që kishte
kryer duke arësyetuar
, se i
kishte kryer për të mirën
e vendit dhe kundeërshtonte ato ,
që nuk
kishte bërë .
Duhet shënuar ,se
kur u pyet
se me cilet
shokë kishte bashkëpunuar , ai
nuk tregoi asnjë
nga shokët dhe
cdo gjeë e
mori vetë persipër
.
Pyetjet
e trupit gjykues
dhe përgjigjet e
Apostol Gegës nuk
ishin pjesë e një procesi
gjyqësor , por
pjesë e një
debati politik midis
tyre , ku
triumfues doli gjithëmonë
djaloshi 24 vjecar .
Të
nesërmën u pyet
Nazmi Fagu .
Kur
e akuzoi kryetari
i gjygjit ,
ai nuk pranoi
të flasë ,
por kërkoi të
laxohen shënimet e
tij që ai
kishte shkruar në
fund të proces
verbalit që ishte
hartuar në hetuesi
. Sepse Nazmi
Fagu e kishte
nënshkruar proces verbalin
, por nën
firmën e tij
kishte kundërshtuar me
shkrimin e tij të gjitha
akuzat kundër atij
, Hetuesi ,
mbasi kishte larguar
Nazmiun , atë
pjesë në fund
të proces verbalit
, ku Nazmi
Fagu kishte shkruar
kundërshtimet e tij
, e kishte
grisur . Kryetari
i gjygjit që
e dinte këtë
veprim , përplasi
grushtin në tavolinë
dhe i tha Nazmi
Fagut , se ai
kishte bërë edhe
mbledhje me të
rinj në shtëpinë
e Virtyt Gjylbegut
. Virtyt Gjylbegu
, që ishte
shoku i tij
, dhe ishte
në kinema , sa dëgjoi akuzën
e kryetarit ,
u ngrit dhe
e kundërshtoi kryetarin
duke thënë , se nuk
ishte e vëertetë
ajo akuzë . Kryetari
i gjygjit u
hutua . Por anëtari i
gjygjit që kishte
qenë hetuesi i
Nazmiut , urdhëroi
kapterin e skuadrës
të policëve që
ruanin të akuzuarit
, të arrestonte
Vullnet Gjylbegun .
Ai u
arrestua me një
hereë , gjygji
u pezullua dhe
Nazmi Fagu nuk
u pyet më .
Virtyt
Gjylbegu u gjykua
më vonë ,
u dënua me
burgim dhe me pun
ë të
detyrueshme , e dërguan në
kampin e Vlocishtit
për tharë Kënetën
e Maliqit ,
ku , nga
trajtimi i keq që
i bënë ,
i dha fund
jetës ..
X
X X
Pastaj
procesi gjyqësor vazhdoi
me të akuzuarit
e tjerë , Të
gjithë u akuzuan
si pjesëtarë të asaj
organizate kriminale , që
kishin për qëllim
përmbysjen e Pushtetit
Popullor me akte
terroriste , por të gjithë
i kundërshtuan akuzat
duke deklaruar , se proces verbalet i
kishin firmosur nga
torturat , që kishin
pësuar .
Pas
pyetjeve të të
akuzuarëve , procesi gjyqësor
vazhdoi me dëshmitarët
të përgatitur që më parë
, se cfarë
do të dëshmonin .Ishin anëtarë
partije , kandidatë
dhe të rinj
komunisrë .
Në
pretencën e tij të fundit
që mbajti prokurori
mbas dy ditësh , ai
përsëriti po ato
, që kishte
thënë në fillim
të procesit gjyqësor
, por tani
si të vërtetuara
dhe të dokumentuara
. Në fund
ai kërkoi që
tre nga dhjetë
të akuzuarit , Salim Ceka
, Apostol Gega dhe
Nazmi Fagu të dënoheshin
me vdekje.
Kur
prokurori shqiptoi emrin
e Salim Cekës
, djali i
madh i tij
u ngrit në
kambë dhe tha ,
se kërkesa e prokurorit
ishte e padrejtë
, ndërsa e motra e
Nazmi Fagut ,
Ikbal Fagu ,
sa dëgjoi kërkesën e
prokurorit për të vëllanë
, uluriti dhe
, duke qarë
, doli nga
kinemaja dhe u
drejtua nga Shkumbini
për t’i dhëne
fund jetës . Policia
e ndaloi dhe atë natë atë vajzë
të re e
mbajtën në ambjentet
e burgut dhe
e liruan të nesërmen .
Këresa
e prokurorit për
ato dënime tronditi
mbarë Elbasanin .
Gjykata
ushtarake vendimin e dha mbas
një dite
U dënuan
të gjithë të
akuzuarit . Pati
vetëm një ndryshim
nga kërkesa e
prokurorit : Nazmi Fagu
nuk u dënua
me vdekje ,
por me brgim
të oërjetshëm .
Vëllai
i Apostolit , që ndoqi
të gjithë zhvillimin
e gjygjit ,
më ka shkruar
se kur kryetari
i gjyqit njoftoi
se Nazmi Fagu
nuk u dënua
me vdekje, Apostoli e
kishte uruar ate :
‘’ Ai krenar në
mes të asaj
llahtarije, i sgjati
dorën Nazmiut dhe
i buzëqeshi ...’’
X
X X
Dy
të dënuarit me vdekje
, me duar të
lidhura me pranga
, rrinin në
heshtje në kaushin
e tretë të
Burgut të Madh
te Kalaja ,
duke pritur vendimin
e Gjykatës së
lartë , e
cila do të
vendoste përfundimisht mbi
jetën e tyre në bazë të dokumentave
që kishin nga
gjykata ushtarake e Elbasanit
.
Me
dokumentat e Apostolit
u muarën dy juristë
ushtarakë , njëri
me gradën major
dhe tjetri kapten
i parë .
Ata i studjuan
dhe përfundimisht miratuan dënimin
e tij me
vdekje .
Dënmin
me vdekje të
Apostolit e miratoi
edhe Enver Hoxha
, që atëherë
ishte edhe Ministër
i Mbrojtjes dhe kërkoi
që ta lajmëronin
për egzekutimin dhe
fjalën e fundit
të tij .
Ky miratim i shpejtë i
Enver Hoxhës dhe
porosia e tij që ta
lajmëronin sa më parë për
ekzekutimin e fjalën e
fundit të tij
, tregon kjartas
se sa shumë
e shqetësoi diktatorin
ky dëshmor idealist
në moshën 24
vjecare . j
Apostol
Gega u pushkatua
në datën 11 nëntor të
vitit 1946 në
kodrën Krastë të
Elbasanit , ku
Diktatura egzekutonte kundërshtarët
e saj .
Po
atë ditë Prokuroria
e Elbasanit lajmëroi
Tiranën ;
Prokurorisë te
Gjykatës së Lartë
Ushtarake
Tiranë
Përgjigje telit
Nr.o8 28 Res.
datë 11 . X1 . 1946
Sot
në orën 8
para dite u
egzekutua i dënuemi
me vdekje Apostol
Gega nga Elbasani ,
vullneti i tij i fundit
është ky ; Veprimtarinë time
e konsideroj ideale
dhe duhet të kemi
lirinë e mendimit
.
Duke
analizuar me vemendje
fjalët e fundit
të këtij idealisti
24 vjecar para
togës së pushkatimit
, arrijmë në përfundimin se
ai edhe në castin e
fundit të jetës
së tij ,
mbron me vendosmëri
veprimtarinë e tij
atdhetare për shpëtimin
e Shqipërisë nga
sgjedha tiranike e
Diktaturës komuniste dhe
shprehet për lirinë
e mendimit .
A
nuk është ky qëndrimi i një idealisti
hero ?
Të
nesërmen që u
pushkatua Apostoli , dy vëllëzërit e
tij , Miltiadhi
dhe Sokrati ,
shkuan në Burgun
e Madh të
Elbasanit për të
marrë teshat e të vëllait
, që ,
si më ka shkruar Miltiadhi
në letrën e
cituar , ‘’të
shuanim sadopak mallin
për këtë shpirt
. U mallëngjyem
nga disa shënime
që kishte lënë brenda
tyre . ‘’ Midis
të tjerave ai
kishte shkruar : ‘’ Nënë
, më fal
! Më fal
, se fjalën
tënde nuk e dëgjova , kur
më porosite ‘’
Kujdes , bir
! ‘’Por nuk
asht faji i
im . Idealet
më kishin mbërthyer
rëndë . Nënë ,
m’i bëj hallall
të gjitha sakrificat
, netët pa
gjumë , gjirin
që më ke dhënë …...Nanë
e babë më
falni që ju
shkaktova plagë të rënda
, por
jo unë ,
Diktatura komuniste që më
ndoqi këmba këmbës
për dy fjalë
që thashë ‘’Poshtë
komunizmi !’’
X
X X
Me
një herë tehu
i luftës së
klasave ra mbi
familjen Gega
Ajo
u quajt familje
armike dhe nuk
iu dhanë trikat
e Frontit .
Babai i Apostolit ,
Thanas Gega , punoi
për një kohë të gjatë
punëtor krahu .Nerzit
e asaj familje
që ishin në arësim ,
u pushuan nga
puna . Fëmijët e
atyre nuk u
lejuan për një
kohë të gjatë
që të vazhdonin
shkollën e mesme .Vëllai
i Apostolit , një rrobaqepës
shumë i zoti
, e detyruan
të punojë në
zona të largëta
të qarkut të
Elbasanit . Nëna
e Apostolit u
vesh me të
zeza dhe nuk
i hoqi nga
trupi kurrë ato
rroba . Ajo e
vajtojë gjithëmonë djalin
e saj që
ia vranë në atë moshë
dhe nuk e mësoi kurrë
varrin e të
birit , që të vinte
një lule e të ndizte
një qiri .
Ja
se si e përshkruan Ikbal
Shkodra ( Fagu
), e motra
e Nazmi Fagut
nënën e Apostolit
mbas disa vite
: ‘’ Më kujtohet
viti 1964_1965 , kur
isha mësuese në Cërrik e bënim regjistrimin
e fëmijëve për në
shkollë .Duke shkuar
nëpër shtëpitë e
tyre , në hyrje
të një pallati
, në katin e parë , takoj
një plakë të kërrusur nga
pesha e vuajtjeve
dhe e moshës
. Nuk kishte
fëmijë , për në shkollë .
Jetonte në një
varfëri të vërtetë .E
pyes në se
ishte nëna e
Apostolit ( mbante mbiemrin Gega
njëkohësisht dhe i shëmbëllente djalit
të saj të
vrarë ) Ajo heshti
. E kuptova
. Jam motra e
Nazmiut , i
thashë , shokut
të ngushtë të
Apostolit dhe e përqafova .Sytë
m’u mbushën me
lot , ndërsa
nënës së mjerë
i rodhën lotë
dhembje mbi faqe .
U ndava me
brengë në zemër
, duke menduar gjendjen
e mjeruar të
saj , frikën
, moshën e pleqërisë së stërmunduar të
saj dhe thashë
me vete ; ‘’
Si i katandisi komunizmi
njerzit e persekutuar
!
Dola
dhe vazhdova regjisttrimet
, por fytyra
e vuajtur e nënës së
Apostolit , skenat e
gjyqit , qëndrimi burrëror
i djalit të asaj nuk më hiqeshin
nga mendja , ndonëse kishin
kaluar shumë vjet
.’’
x
x x
Për
këtë dëshmor janë
dhënë disa vlerësime
nga njerëz të
ndryshëm qoftë dashamirës
, qoftë kundërshtarë
. Janë vlerësime , që ndihmojnë
në paraqitjen sa më të
plotë të portretit
të këtij dëshmori
.
Ja
se si shprehet
Medar Myftari , ish nxënës
i Apostol Gegës
;
‘’ Nga një
jetë e tërë
njeriu mund të
ruaj mjaft kujtime .
Disa prej ëtyre
zënë vend të
vecantë . Kur
i kujton ato , ke
emocione të vecanta
,sytë të mbushen
me lot .Të kësaj natyre
i kam dhe
i ruaj kujtimet
për mësuesin hero
Apostol Gega . …..Për
mendimin tim ,
vepra e jote
mbeti mësim për
mua , për
brezin tim . ‘’
Marrë
nga gazeta ‘’Fjala
e lirë ‘’, që
botohej
në Elbasan , numri 352,
datë 3 maj
1995
Ndërsa
zoti Kastriot Dervishi
, drejtor i
arshivës së Ministrusë
së Brendëshme e ka
cilësuar ‘’ idealist i madh
‘’ . :
‘’Pa
dyshim që Apostol
Gega , sipas
të dhënave arkivore
, ishte një
idealist i madh .
Antikomunist i pakompromis ai
ndoshta del më i
vecantë se sa
mendohej në Elbasan
.Është revolta e
njeriu të edukuar
në shkollën Normale
të Elbasanit me
dashurinë për Atdheun
dhe kombin . ‘’
Marrë nga
artikulli ‘’Dënimi i të rinjëve
elbasanas ‘’, botuar
në gazetën ‘’ 55 ‘’ datë 11
prill 2008
Ndërsa shkrimtari
Hyjni SALIM Ceka
e quan që
‘’... është i pari që
thërret për përpjekje
…..: ‘’
‘’ Duke parë
katrastrofën , ku
po rrokullisej vendi
, është i
pari që thërret për përpjekje ,
ndoshta dhe i vetëm në
aksionet individuale duke
hartuar pamflete e
duke i shpërndarë edhe
vetë . Ai nxit elbasanasit
të lëvizin ,
dënon ekspansionin serb
, dënon tmerret
që bëhen në Kosovë
, padit bandën
e Enver Hoxhës
, që ngelet
kolaboracionistja më e turpëshme e
pushtuesve sllavë . ‘’
Marrë
nga artikulli ‘’Apostol
Gega dhe disidenca
elbasanase ‘’botuar në
veprën ‘’Tempuj dhe
apostuj ‘’, faqe
71 .
Ndërsa
analisti Eugjen Merlikaj
e ka quajtur Apostol
Gegën ‘’ një
nga heronjtë e vërtetë ‘’ ;
‘’ Apostol
Gega është një mësues
i ri , që
kundërvepron ndaj prIrjes
së regjimit për të
vendosur diktaturën e për të mohuar
vlerat atdhetare të
mjedisit shqiptar . Është një
nga heronjtë e vërtetë , të cilëve
nuk u dhimbset
jeta , në
se ajo vihet
në rrezik ,
kur është fjala
për të shpalosur
e mbrojtur idealet
, një nga
ata që dinë të rrojnë
,por edhe të
vdesin me dinjitet
. ‘’
Marrë nga vepra
‘’Përsiatje ‘’ faqe 323,324
Motra
e Nazmi Fagut
, që e
njihte mirë Apostolin
, shprehet për idetë
e Apostolt :
‘’ Apostoli ishte
për një Shqipëri
të lirë ,
etnike , demokratike
. ‘’
Ikbale Shkodra ( Fagu )
Mësuese
Marrë nga një
letër drejtuar autorit
Ndërsa Miltiadhi
, i vëllai
, thotë së
Apostoli ‘’filloi të
bjerë ndesh me
luftën e klasave
. ‘’
Miltiadh Gega
Marrë nga një
letër drejtuar autorit
Ndërsa një
kapiten i asaj kohe
është shprehur për
Apostolin se ‘’
...ai është një
antikomunist i tërbuar
. :
‘’
Nuk e ndihmoj
dot …….Apostoli e
ka bërë hak ,
ai është një
antikomunist i tërbuar
.
Jani Naska
Ish drejtor i
Drejtorisë së Mbrojtjes
së Popullit
Nga një bisedë
e tij me një mikun
e vet ,
që ndërhyri
te ai që të mos e
dënonin shumë Apostolin.
X
X X
Ky është Apostol
Gega , një dëshmor i
rinisë shqiptare , që duhet
kujtuar një dëshmor i
harruar , që
duhet nderuar .
Ai
e kuptoi se
Diktatura po e vërviste Shqipërinë
në një greminë
të tmerrëshme dhe
e paralajmëroi popullin
me fjalën e
tij . Ai
e parashikoi se
sa shumë do të vuante
populli nga ajo
Diktaturë dhe i bëri thirrje
rinisë që të ngrihej
për ta shpëtuar
nga ajo fatkeqësi
. Ai i kuptoi qëllimet
grabitqare të sllavokomunistëve të
Beogradit dhe demaskoi
servilizmin e turpshëm
të klikës enveriane
ndaj titistëve .
Ai
e tha fjalën e
tij me guxim
dhe trimëri si
kur ishte i lirë ,
ashtu edhe kur
ishte i prangosur
me pranga hekuri
.
Ai
e sfidoi vdekjen
për lirinë . Për
ate më e mirë ishte
vdekja për liri
, se sa
jeta në robëri
.
Ai
ra për Atdheun
, për krenarinë
e tij ,
ai ra , për popullin
, për lumturinë
e tij .
Ai ra pë
mua , për
ty , për ne
, për ju
, për të
gjithë ne . Ai
ra për lirinë
tonë , për
lirinë e Shqipërisë
të shumëvuajtur , për Shqipërinë
e Skënderbeut , të
Ismail Qemalit , të Hasan
Prishtinës , të
Mujo Ulqinakut , të Camërisë
së përvëjuar ,
Edhe
kur ishte përpara
tytave të pushkëve ,
ai lirinë përmendi
dhe mendimin e lirë për
njerëz të lirë
kërkoi me fjalën
e tij të
fundit .
Diktatura
e vrau ,
por ai i me
veprimtarinë e tij
, me guximin
e tij ,
me sakrificën e
tij na nëson
ne dhe brezave
që do të
vijnë se si
duhet menduar ,
si duhet punuar
dhe si duhet
sakrifikuar për Shqipërinë
tonë ..
Për
të gjitha ato që bëri për ne
, ai duhej
të ishte kujtuar
dhe nderuar me kohë
. Fshati Grabovë
A i Gramshit
duhej ta kishte
pagëzuar shkollën me
emrin e tij
, Bashkia duhej
ta kishte sbukuruar
Ekbasanin me një
bust të tij në
mes të qytetit
dhe Presidenca duhej
ta kishte nderuar .
me ndonjë vlerësim
.
Me
gjithë ate nuk është vonë .
Një fjalë e urtë e
popullit tonë thotë
, më mirë
vonë , se
sa kurrë . Le të shpresojmë
.
MAKENSEN BUNGO
No comments:
Post a Comment