Petraq Risto
(Parathënie e autorit për librin e ri “Hallelulja”)
Fjala e re Hallelulja është thjesht një bashkim i dy fjalëve të njohura shqipe, njëra e vrazhdë: halle dhe tjetra e brishtë: lule. Bashkimi i vrazhdësisë me brishtësinë është një domosdoshmëri shqiptare, aq më tepër kur ky bashkim përafron me thirrjen kristiane Aleluja! Vendi im që, siç them në poemën “Engjëlli me virus H5N1”, “ka formën e vrimës së çelësit,ë ku gjithkush me çelësa kopilë në xhep ë hyn e del sipas qejfit”, ndodhet në një udhëkryq “ku veç kryqit s’ka mbetur asnjë udhë”... Hallelulja!
Poeti, duke mos patur imunitet diplomatik, ka detyrën e atij qytetari të thjeshtë që e vë dhembjen në buzë si një plagë nga kafshimi i mbiqendresës...Pra, poeti është plagë... Poeti dhemb. Poeti kullon gjak. Poeti këlthet...Poeti kupton që sistemet shoqërore, duke qenë naivitet i rracës së tij dhe, mbase, vetëm fenomen tokësor, bëjnë pjesë në gënjeshtrën e manipuluar mijëra vjeçare; por duke qenë një lule mbi prehërin e plehut të gënjeshtrës, poeti shpallet si zhgënjim vetëm me fytyrë nga qielli, sepse, instiktivisht, ai kupton se vetëm qielli mund t’i japë imunitet të përjetshëm (këtu jo thjesht në kuptimin e zotit, por në kuptimin e qytetërimeve në galaktikat pa sisteme). Hallelulja!
Poetit i lejohet të luajë, madje t’i përdorë metaforat si armë, por jo si një artileri që godet papushim në një shkretërirë, ku nuk ka asnjë të plagosur nga dhembja dhe dashuria. Loja e poetit parashikon që floriri në të ardhmen do të shërbejë vetëm për protezat e dhëmbëve, se paraja do të jetë thjeshtë një kuriozitet si pullat postare për filatelistët, se luftërat do të jenë e kaluara primitive e gjakësore e të parëve të pagdhendur, që në disa mijëra vjeçarë luftonin se donin të vidhnin tokë e plaçkë, apo naftë e gaz, dhe si shkak për këto luftra kanë përdorur ose femrat, ose diktatorët...dhe gjithnjë ia kanë arritur qëllimit të dytë, që natyrisht ka qenë dhe i vërteti. Hallelulja!
I bindur nga urdhërat e rastësive, duke qenë mbret i çastit, por edhe okult i të ardhmes, poeti shpesh arrin të kap thelbin, qoftë edhe kur ky vërtitet në ajër si shenjë, si klimë revolte, si zhgënjim apo frikë kolektive. I ndodhur mes pulseve të dy sistemeve, poeti kupton të vërtetat lakuriqe, kupton se pulsi i tij ka rrahje tjetër, përpiqet të bashkojë me naivitet ritmet e dy sistemeve, apo të krijojë një sistem të tretë apo të katërt, ta krijojë vetëm në mënyrë paqësore, pa luftë, pa gjak të kuq, por vetëm me gjakun blu, apo të blertë, apo të bardhë të metaforave. Duke qenë kështu një mbret utopik, poeti do shkruaj:
Ti Njerëzim i barabartë si vrimat në një fyell: i barabartë
gishtërinjtë që luajnë muzikën nuk janë të barabartë.
Dhe njerëzimi qesh, qesh me veten si palaçoja
me planetin Tokë - hundë prej llastiku
kur thërret me gisht drejt mbretit: armiku, armiku!
Polarizimi i pasurive, eksplorimi i poleve, shkrirja e akujve polarë, sikur parathonë apokalips të ri. Hallelulja!
Për poetin shpejtësia e dritës është e tejkaluar nga shpejtësia e mendimit, por fatkeqsisht sot mendimi intelektual shqiptar është pa humus dhe pemët - pa klorofil, drita është pa vlerë, veçanërisht në një vend ku mungon edhe drita si vlerë ndriçimi.Fatkeqësisht mendimi letrar shqiptar është i mjerë, secili merr një tambure në qafë dhe i bie vetëm për vete, (ç’provinc-hale-izëm!), apo edhe kur e dëgjojnë pakëz të tjerë, ose mbyllin veshët, ose qeshin, ngaqë s’kanë guxim të qajnë.
Hierarkia, Hijerakia, Hijearkia, Hijearkët (hije në arkë) Hijerkarët.
Mashtrimi dhe gënjeshtra janë ngritur në sistem, mjerimi i poezisë nuk arrin të kthehet në plagë, ndaj askush nga të plagosurit s’ rënkon.
“Ulisi qau kur dëgjoi rapsodin të këndonte për Kalin e drunjtë...”
Hallelulja!
“Lotët janë të barabartë, dashuria ime, por avullojnë shumë shpejt
si gjithë të barabartët...”
Hallelulja!
I kapur rob nga poezia, i burgosur në një dhomë të fshehtë me frëngji vargjesh, përpiqem të vras veten çdo ditë nga pak, duke joshur me naivitet dritën e një ylli të vdekur, me shpresën se duke arritur deri tek unë, drita e atij ylli do të kthehet në një planet pa halle, ose thjeshtë në një lule.
Hallelulja!
Ne purgatorasit kemi një zakon të mirë, i mbajmë pranë dhe hallet dhe lulet, hamë atë salmon menjëherë pasi i kemi kënduar zakonit të tij marramendës: kthehet nga oqeani të lind vezët në një lumë të zakonshëm majë malit dhe të vdesë në vendlindje, “Jam rryma e ndezur nga shpirtra salmoni”; ne purgatorasit që na deh “një sup i njomë në kabare”, jemi prindër apo pinjoj të atyre që vrasin magjinë me emrin Grua..., jemi ata që falim, por edhe ata që vjedhim, jemi ata që dikur revolucionet i quanim shkallë zhvillimi e që tani shkallët, gjithnjë anonime, kërkojmë ti transformojmë në shtigje mali; jemi ata që, në fund të fundit, kemi forcën torturuese që hallin ta kthejmë në lule dhe lulen në hall.
Hallelulja!
(Parathënie e autorit për librin e ri “Hallelulja”)
Fjala e re Hallelulja është thjesht një bashkim i dy fjalëve të njohura shqipe, njëra e vrazhdë: halle dhe tjetra e brishtë: lule. Bashkimi i vrazhdësisë me brishtësinë është një domosdoshmëri shqiptare, aq më tepër kur ky bashkim përafron me thirrjen kristiane Aleluja! Vendi im që, siç them në poemën “Engjëlli me virus H5N1”, “ka formën e vrimës së çelësit,ë ku gjithkush me çelësa kopilë në xhep ë hyn e del sipas qejfit”, ndodhet në një udhëkryq “ku veç kryqit s’ka mbetur asnjë udhë”... Hallelulja!
Poeti, duke mos patur imunitet diplomatik, ka detyrën e atij qytetari të thjeshtë që e vë dhembjen në buzë si një plagë nga kafshimi i mbiqendresës...Pra, poeti është plagë... Poeti dhemb. Poeti kullon gjak. Poeti këlthet...Poeti kupton që sistemet shoqërore, duke qenë naivitet i rracës së tij dhe, mbase, vetëm fenomen tokësor, bëjnë pjesë në gënjeshtrën e manipuluar mijëra vjeçare; por duke qenë një lule mbi prehërin e plehut të gënjeshtrës, poeti shpallet si zhgënjim vetëm me fytyrë nga qielli, sepse, instiktivisht, ai kupton se vetëm qielli mund t’i japë imunitet të përjetshëm (këtu jo thjesht në kuptimin e zotit, por në kuptimin e qytetërimeve në galaktikat pa sisteme). Hallelulja!
Poetit i lejohet të luajë, madje t’i përdorë metaforat si armë, por jo si një artileri që godet papushim në një shkretërirë, ku nuk ka asnjë të plagosur nga dhembja dhe dashuria. Loja e poetit parashikon që floriri në të ardhmen do të shërbejë vetëm për protezat e dhëmbëve, se paraja do të jetë thjeshtë një kuriozitet si pullat postare për filatelistët, se luftërat do të jenë e kaluara primitive e gjakësore e të parëve të pagdhendur, që në disa mijëra vjeçarë luftonin se donin të vidhnin tokë e plaçkë, apo naftë e gaz, dhe si shkak për këto luftra kanë përdorur ose femrat, ose diktatorët...dhe gjithnjë ia kanë arritur qëllimit të dytë, që natyrisht ka qenë dhe i vërteti. Hallelulja!
I bindur nga urdhërat e rastësive, duke qenë mbret i çastit, por edhe okult i të ardhmes, poeti shpesh arrin të kap thelbin, qoftë edhe kur ky vërtitet në ajër si shenjë, si klimë revolte, si zhgënjim apo frikë kolektive. I ndodhur mes pulseve të dy sistemeve, poeti kupton të vërtetat lakuriqe, kupton se pulsi i tij ka rrahje tjetër, përpiqet të bashkojë me naivitet ritmet e dy sistemeve, apo të krijojë një sistem të tretë apo të katërt, ta krijojë vetëm në mënyrë paqësore, pa luftë, pa gjak të kuq, por vetëm me gjakun blu, apo të blertë, apo të bardhë të metaforave. Duke qenë kështu një mbret utopik, poeti do shkruaj:
Ti Njerëzim i barabartë si vrimat në një fyell: i barabartë
gishtërinjtë që luajnë muzikën nuk janë të barabartë.
Dhe njerëzimi qesh, qesh me veten si palaçoja
me planetin Tokë - hundë prej llastiku
kur thërret me gisht drejt mbretit: armiku, armiku!
Polarizimi i pasurive, eksplorimi i poleve, shkrirja e akujve polarë, sikur parathonë apokalips të ri. Hallelulja!
Për poetin shpejtësia e dritës është e tejkaluar nga shpejtësia e mendimit, por fatkeqsisht sot mendimi intelektual shqiptar është pa humus dhe pemët - pa klorofil, drita është pa vlerë, veçanërisht në një vend ku mungon edhe drita si vlerë ndriçimi.Fatkeqësisht mendimi letrar shqiptar është i mjerë, secili merr një tambure në qafë dhe i bie vetëm për vete, (ç’provinc-hale-izëm!), apo edhe kur e dëgjojnë pakëz të tjerë, ose mbyllin veshët, ose qeshin, ngaqë s’kanë guxim të qajnë.
Hierarkia, Hijerakia, Hijearkia, Hijearkët (hije në arkë) Hijerkarët.
Mashtrimi dhe gënjeshtra janë ngritur në sistem, mjerimi i poezisë nuk arrin të kthehet në plagë, ndaj askush nga të plagosurit s’ rënkon.
“Ulisi qau kur dëgjoi rapsodin të këndonte për Kalin e drunjtë...”
Hallelulja!
“Lotët janë të barabartë, dashuria ime, por avullojnë shumë shpejt
si gjithë të barabartët...”
Hallelulja!
I kapur rob nga poezia, i burgosur në një dhomë të fshehtë me frëngji vargjesh, përpiqem të vras veten çdo ditë nga pak, duke joshur me naivitet dritën e një ylli të vdekur, me shpresën se duke arritur deri tek unë, drita e atij ylli do të kthehet në një planet pa halle, ose thjeshtë në një lule.
Hallelulja!
Ne purgatorasit kemi një zakon të mirë, i mbajmë pranë dhe hallet dhe lulet, hamë atë salmon menjëherë pasi i kemi kënduar zakonit të tij marramendës: kthehet nga oqeani të lind vezët në një lumë të zakonshëm majë malit dhe të vdesë në vendlindje, “Jam rryma e ndezur nga shpirtra salmoni”; ne purgatorasit që na deh “një sup i njomë në kabare”, jemi prindër apo pinjoj të atyre që vrasin magjinë me emrin Grua..., jemi ata që falim, por edhe ata që vjedhim, jemi ata që dikur revolucionet i quanim shkallë zhvillimi e që tani shkallët, gjithnjë anonime, kërkojmë ti transformojmë në shtigje mali; jemi ata që, në fund të fundit, kemi forcën torturuese që hallin ta kthejmë në lule dhe lulen në hall.
Hallelulja!
No comments:
Post a Comment