Adem Zaplluzha
POEMË
Në Tivar
Me mallëngjim po
dënes një varr
Dy shtatë
shtatëdhjetë mijë dhembje
Si delet e bardha
Kullosin mbi plagët e
një kohe
Në Tivar pamë varre
të mbjellë mbi varr
Vetëm një dorë mizore
Me shpirt bishe
Mund të gjuajë batare
plumbash
Në njerëz duarlidhur
Me prangat pafajësisë
Ne Tivar
Atë ditë
fshikullonte mortja
Ishte
viti 1945 mos u ktheftë më
Vetëm ky
qytet i vdekjeve
I njeh trishtimet e asaj dite
Të vrarë
me thikat e urrejtjes
2.
Në një
qytet plagësh
Në
prehrin e Adriatikut
Qante
gjaku i kuq mbi varr
Era
dëneste në rrënjët e fikut
Një kryq
i ngulur në shpirtin e qytetit
Thërret
ndërgjegjen e njerëzimit
Në Tivar
Ra në
provim raca njerëzore
Ishte
nata e trishtë
Ajo e
lugetërve
Me bisht
Era
lëpinte lëkurën e frikës
Nga
majat e thikave të topitura
Pikonte
gjaku i gjelbër
Mbi
njomësinë e barit
Llamburitnin
velat e trishtuara të historisë
Nën
çatitë e përlotura mpiksej truri
Si
foshnjat dënesnin lagjet e gjakosura
Një
pulëbardhë mbi një varr
I
shkulte pendlat atë ditë në Tivar
3.
Thonë se si një kalama
Jetim
Atë ditë ka
dënesur
Ka dënesur me
ngashërim bunaca
Thika e ndryshkur
e tradhtisë
Fundosej deri në
grykë
Fundosej hajnisht
Në gjakun e njomë
të ushtarëve të lirisë
Mbi një degë të
palmës së egër
Ende vajton një
nënë
As vajet e
pulëbardhave
Nuk ndalen në
lagunë
Adriatiku si
nënat tona
I shkulte flokët
e shprishura të ditës
I shkulte por
vështirë
Se mund të
shkulej tradhtia
4.
Çatitë e
mrrolura qëndronin stepur
Oxhaqet
me mendje të ngrirë
Në
shenjë proteste
I ndalën
ato pak vrizma të tejdukshme
Të tymit
dredharak
Nëpër
lagjet shqiptare
Ndihej
aroma e rënd e gjakut
I tërë
qyteti
Ishte
veshur me veladon të bardhë
Si fantazmat
e së kaluarës
Vraponin
lukunitë e kuqe
Të
ujqërve të egër
Asnjë nënë nëpër mëhallët e Tivarit
Nuk
pashë
Pa
shamia të bardha mbi kokë
Të
bardha ishin shpresat e gjakosura
Një
pulëbardhë e plagosur
E mbante
gjallë shpirtin
Me vezët
e saja të thyera
5.
Po më
djegin si prush tangari
Po më
përvëlojnë
Thinjat
e këputura të flokëve
Djajtë
me kryqe të thyera
I
shkulnin rrapet
Binin në
tokë me qindra plepa të prerë
Një
mjegull e zezë katran
Si
mortja rëndohej mbi supet e atdheut
Mbaju
moj nënë
Me dhembjen
e cilës grua
Sonte do
i dëgjoj këngët e tua vajtimore
Nisja
njëherë moj loke
Nisja si
dikur
Le të
qajnë tok me ty drurët dhe gurët
Nëno moj
krijesë shelgje e lotuar
Kurrë
nuk t’u shëruan plagët e dhembjeve
Nëpër
ledhat e trishtuara të historisë
Vajtove
kur e linde motrën time
Nuk t’u
ndalë vaji
As kur e
pushkatuan bacën në Tivar
6
Nëpër
kryeqytete
Festonin
fantazmat e dehura
Me gjak
njeriu
Nënat
tona flokëthinjura
Pa
shamia në kokë vraponin xhadeve
Vaji
ishte i vetmi shërim i shpirtit të vrarë
Për ta
mposhtur vdekjen
Mbanim
nëpër trasta nga një gur varri
U dolëm
në bejleg gjakpirësve
Çdo ditë
nga pak rritej orteku i urrejtjes
Rritej
si oshtimë deti uturima e dhembjes
Sërish
nëpër fushat e mëllenjave
Filluan
të dëgjohen ulërimat e bishave
Nuk
dinin të ndalen
As
krakëllimat e zeza të korbave
Si
shtatë shpirtra të vrarë ulërinte nata
Era e
mbështetur për trungun e rrapit
I mbante
në kujtesë plagët e një kohe
Dhe sa
krenare
Po aq
edhe madhështore
I
mëkonte zanat e malit
Për një
betejë përfundimtare
7.
Çdoherë
nëpër fushat e Tivarit
Rikthehen
pulëbardhat
Rikthehen
si zogjtë krahthyer
Për ta
lënë peng amanetin
E gjakut
të derdhur
Nga i
cili akoma
Nuk ka
pushuar dhembja e nënave
Mbrëmë në
Tivar
Dëgjova
se si dëneste një varr
Qante
edhe një nënë e moshuar
Nga
zgavrat e saja të verbëta
Pikonte
një lloj malli i pashëruar
Dy pemë
të njoma
Sapo
kishin filluar rritën
U
kafshuan deri në asht
Nga dy
bisha
Por
kafshimet më nuk kullojnë gjak
Por
s’kanë takat as urrejtje të kullojnë
8.
Mbi një
varr të vithisur
Diku në
brigjet e Adriatikut
Atje
poshtë në Tivar
Nuk
gjeta fjalë për të qarë
Thellë
nga thellësia
E fushës
së mëllenjave
Si një
ogur i zi
Pandërprerë
vjen një jehonë
Ndoshta
është koha
Ta
shfletojmë
Për së
mbari ose për së mbrapshti
Sërish
historinë tonë
9.
Deshëm
që nën gërmadhat
E
harresës
Ta
gjejmë atë pergamenë
Të
lashtësisë së fshehur
Nga një
dardan
Të
ruajtur në parzmën e kësaj toke
Një
diademë
Nëpër
fushat dhe malet e thepisura
Asnjëherë
nuk humbin drurët
Përkundrazi
gjethet lëshojnë lastarë
Që i
mbërrijnë fundet e deteve
Një ditë
Do të
mbërrijnë edhe në Tivar
Do
bisedojnë me dhembjet fosforeshente
Eshtrat
e bijve tanë
Do bëjnë
dritë mbi çdo varr
Do çelin
një ditë këtu
Lulet më
të bukura të botës në Tivar
10.
Po
qe se një ditë dal nga mendja
E të
marr me vete atdheun tim
Do i
kalojmë shumë dete
Me
dallgë dhe trishtim
Ti
për mua do të jesh
Përherë
vetëm një pikëllim
Askund
në botë s’ka gjelbërim
Si
këtu në Tivar
Bozhuret
rriten dhe lëshojnë lastarë
Të
njomur me gjak mbi çdo varr
Si
mund të të lë kështu plaga ime e pashëruar
Unë
kam dhembje
Me
ndjenja të dërrmuara eci rrugëve
Kudo
që shkoj dhe takoj një varr
Parasysh
më paraqitesh ti
Qyteti i varreve o Tivar
11.
Kudo që
të jem në këtë moshë të shtyrë
Ti nuk
je asnjëherë larg meje
Pak vite
pas lindjes sime
U
ngjizëm me një dhembje të përbashkët
Unë u
rrita në një varr
E ti
rrethuar me varre në Tivar
Atdheu
im i djegur në zjarr
Nëpër
çdo skutë
Mbjellë
kanë nga një varr
Si t’i
shëroj këto plagë të hapura
Si t’i
mbylli kujtimet e plagëve
S’jam në
varr e as në Tivar
Një ditë
mora udhë të gjatë
Ika nga
prehri yt
Por kudo
që më shkeli këmba nga pak
Ti
përherë dhe kudo ishe hija ime
Atdheu
im i kallur flakë
Nuk më
lënë rehat as në mërgim
I
dërguan veladonët e zinj
Në
shtatë palë qiell i përzien yjet
Të
gjitha dritat m’i patën shqim
Por ty
përherë atdhe të mbaja në gji
12.
Të
përgjërohem varri im
Më
beso
Unë
i ndiej thellë në shpirt
Klithmat
e tua apokaliptike
Ndiej
përpëlitjen tënde në Tivar
Po
digjen do zjarre të mëdha
Po
duket një flakë e prushtë në varr
Mbase
eshtrat janë çuar peshë
Dhembja
me pikëllimin
Përfundimisht
një ditë do me u ndesh
Nëse nuk
mund të të ofroj asgjë
Merre këtë copë të ashtit
të thyer
Vendose
diku në ndonjë varr
Merre
hisen tënde
Le ta
ndiej veten si në Tivar
Prishtinë, 9
prill 2015
13.
Thonë se
prilli ishte i gjallë
Por nga
gjaku
Asnjë
lloj luleje nuk mbiu at vit
Nëpër
fushat e dhembjes
Lulëzuan
vetëm do lule bozhuri
Nga një
pikëllim i pa përshkruar
Harabelat
e manaferrave
Si nëpër
baladat e lashta ilire
I ngjyen
krahët me gjak njeriu
I ngjyen
dhe fluturuan hapësirave
Vetëm
atë ditë kur i prenë plepat
Nuk u
dëgjuan cicërimat e drurëve
Gjethet
me sy të përlotura
Në
heshtje mortore
Fluturuan
nëpër fshatrat e Dukagjinit
Një
harabel krahthyer
I
këputur nga lodhja e gjatë
U ndalë
në prehrin e akullt të një nëne
Duke u
shndërruar në peng përjetësie
Lëshoi
dy vrizma lotësh të kristaltë
14.
Me vjet
të tëra s’pushojnë vajet e zogjve
S’mejnë
as nënat syshterur
Nuset na
u moshuan
Kurse
djemtë që mbetën pa baba
U rrëfejnë
fëmijëve të tyre
Një
histori të gjallë fantazmagorike
Nuk
është ky rrëfim
I pjellë
nga mendja e sëmurë e njeriut
Por një
e vërtet që ngjau në Tivar
Një natë
të vonë
Ose në
mëngjes herët
Ku si
deti i gjerë u hapë një varr
Por dheu
mëmë qëndroi krenar
Nuk i
përpiu thirrjet njerëzore
Ende sot
dëgjohen britmat e thikave
Nga
majat e të cilave
Pikon
një lloj amaneti
Një
thirrmë të mprehtë lëshojnë rrënjët
15.
Në
mendjet e shthurura njerëzore
Veç po
duken dhe dëgjohen
Ato
këlthitje të lashta
Të një
mëngjesi
Por
ishin vetëm këlthitje të kota
Sërish i
përjetuam netët e thikave
I pamë
trenat e çmendur
Dhe i
dëgjuam në shpirtrat e zbrazur
Zërat e
trishtuara të binarëve
Udhëtimi
ishte i gjatë deri te vdekje
Kur
mbërrimë në fushën e përlotur
Andej kufirit
na priti shiu i vakët i atdheut
Mbi
qiellin e mjegulluar
Përjetuam
fluturimet e zogjve të shpresës
Si në
ëndërr i dëgjuam krakëllimat
Metalike
të motorëve
Mbi
fushat e mëllenjave
Për herë
të parë mbiu një ditë e bardhë
16.
Më duket
se nëpër dhiare
Ecëm
edhe njëqind vjet
Rruga
zgjatej si tërkuzë samari
Shkelëm
mbi eshtra
Dhe
kafka të ndrydhura
Udhët
shndërroheshin në varre
Kurse
varret
Në duna
të vithisura të kujtesës
Mbase
s’do të ndalemi asnjëherë
Do
depërtojmë
Do
shkojmë edhe përtej diellit
E vetmja
rrugë e pashkelur që na ka mbetur
Është
ajo udhë e gjatë e lirisë
Në
çastin kur mbërrimë
S’do të
ecim asnjë hap më tutje
Neve na
mjafton kjo tokë e grabitur
Dhe e
gllabëruar nga të huajt
Na
mjaftojnë dhimbjet tona
Tok me
eshtrat dhe varret e mbjella
S’do
të shkelim kurrë nëpër ato të huaja
S’do të
shkelim asnjëherë se jemi njerëz
17.
Ishte
një ditë e thyer e javës
Cilado
qoftë ajo ditë
Mbolli
në shpirtra urrejtjen
Por
kurrë nuk mundi
Me
shkulë dashurinë e një nëne për atdhe
Çdo
lindje e re përcillej me nga një krismë
Nënat
shqiptare bekoheshin me dashuri
Aq ishin
të bukura
Sa që u
përngjanin zanave
Mbillnin
e i rritnin lisat nëpër male
Kështu
dukeshin nënat tona
Zana me
shtatë flatra
Po u
dogj njëra
Edhe
shtatë të tjera si nëpër përralla
Mbinin
nga shpirtrat e tyre të virgjëra
Nënat
tona të bukura
Nënat e
mëdha shqiptare
Si
njomëzakët në djepin e shpresës
Përkundnin
atdheun duke shëruar
Të
shtatë plagët e hidhura të Gjergjit
18
Miku im
Përparimi i ngjanë rrapit
Ose
lisit të moshuar
Një ditë
është si shelgu i pikëlluar
Kurse
ditën tjetër i ngjan lotit
Një herë
rri pranë djallit
Kurse
herën tjetër afër Zotit
Kështu e
ka ky njeri i mirë
Sot i
përngjanë violinës së thyer
Kurse të
nesërmen
Si
dashurinë i skalit në dritë
Tingujt
e kënduara
Dhe
këngët më të bukura për atdheun
Ky burrë
i qetë e zemër vullkan
Rrugëve
të Tiranës
Parakalon
si një kardinal
Në
shpirtin e tij bujar valon gjaku Dardan
Rritë e
mëkuar me dashurinë e nënës
Skeptrin
e mirësisë në zemër e mban
19.
Mbrëmë në ballë
të atdheut
Pashë disa pika
gjaku
Dhe diku në tepe
të kresë
Një fushë e
konvertuar në varre
Kjo tokë e bekuar
nuk i njeh lotët
Kudo nëpër udhë
hi e zjarr
Nga tufanet dot
s’pikëllohet
Kurrë s’pati kohë
për të qarë
Andaj sot kalon
nëpër këta bedena
Ecën kokëlartë
dhe po aq krenar
Sa që turpërohen
armiqtë atje ku janë
Për plagët e
hapura në Tivar
20.
Ecëm dhe nuk u ndalëm
Na priste diku një
luftë e madhe
Lisat me qindra
gozhda në trup
Merrnin frymë si
njerëz të plagosur
Mbi fijet e fishkura
të barit
Pamë një kryq prej
gjaku
Qante kryqi dëneste
deti
Tok me gurët nëpër
lagjet e Tivarit
Ne sërish nuk u
ndalëm
S’deshëm të matemi me
gjatësitë e rrugëve
As t’i numërojmë
varret
Atdheu na priste te
plepat e bardhë
Ju thashë s’do të
ndalemi
Do ecim edhe nëse
duhet të dalim fare
Për të mbërri ta
përqafojmë atdheun
Na duhen shumë e
shumë varre
21.
Çdo ditë
thoshte im atë
Përsëriste
në çdo kohë
Ndjesë
pastë
Përherë
pohonte me krenari
Se ne
nuk jemi fëmijët e qyqeve
Për të
ecur ballëhapur dhe krenarë
Përtej
çdo pamundësie
Duhet
domosdo të injorohet vdekja
Se
përndryshe vetëm të gjallët
Mund të
mbërrin në cak
Andaj
për t’i tejkaluar
Lumenjtë
e çmendur
S’duhet
shkelur mbi dërrasa
Që
kundërmojnë kalbësirë
Se vetëm
kështu
Mund t’i
mbërrijmë lisat
Që na
presin diku në fund të udhës
22
Një
mijë herë kam thënë
Se
s’do të këndoj për Tivarin
Por
më falni
Ja
që kurrsesi s’munda
No comments:
Post a Comment