Kakiat

Fatmir Terziu

Tregim

Isha vetëm 13 vjeç. Ishte kohë tjetër. Kohë që komshiun e shihje shqeto. Oborret dukeshin sheshe. Pa gardhe, pa tela, pa mure, pa pemë, pa mbjellje, pa hije. Se të gjitha këto ishin transferuar me ligj aty ku thuhej kufi. Aty ishin të gjitha që mungonin mes komshinjve. Por edhe kur kishte gardhe, tela, mure apo pemë, komshiu të shihte njësoj si pa to. Dhomat ishin njësoj, me perde pa perde. Herë të arnuara e herë të qëndisura, ata ishin thuajse jashtë funksionit të tyre. Komshiu të shihte si në dritë të diellit, gjithashtu. Kishte të drejtë të zgjaste kokën, t’i afrohej xhamave me avull, ku flije, të shihte se çfarë dëgjon në radio, dhe vonë edhe se çfarë shikon në televizion. Fundja e kishte detyrë. Po, po detyrë. Detyrë e detyrim. Në mëngjes ngrihej ai dhe të thoshte. “Hë si tu duk kaçamaku mbrëmë? Taranaja e mëngjesit u hëngër me pastërma, ë? Ju keni plan të bleni…?” Të thoshte komshiu, që e dinte më mirë se ai, tjetri i shtëpisë. Tjetri, ishte babai dhe nëna. Dhe ti në një farë mënyrë s’kishe pse të habiteshe. S’kishe pse të mendoje ndryshe. Komshiu ishte çdo gjë. Se çdo gjë e kishte bërë detyra e tij në shërbim të më të shtrenjtës.

Një ditë, ah ajo ditë! Kisha provimet e lirimit të klasës së tetë. Në fakt ishte provimi i parë. Kishim hartim atë ditë. “Po dole me nota të mira, do të të blejë pantallona të reja,”- më pati thënë gjyshi im. Gjyshi. Eh, gjyshi ishte shtylla. Ai mbante qesen. Ai na blinte, ai na mbathte, na vishte e na blinte karamele, nga ato që i fusje në gojë në mëngjes e shkriheshin kur ktheheshe për gjumë. Ta provoje t’i thyeje me dhëmbë! Babai dhe nëna iknin në mëngjes dhe ktheheshin në darkë nga Ndërmarrja Bujqësore. Dhe ashtu u bë. Pantallonat u blenë. U blenë në fakt se ato të tjerat kishin shqetësuar edhe komshijen. “Eh, më tha një ditë, do të vejë çarkun, se po të del miu e po bën zullum”. Komshija ishte ndryshe. Ajo ishte aq popullore, sa edhe sekretarit të Partisë ia thoshte troç. “Dëgjo, i thoshte atij, ky kaçuli, gjithmonë për djalin e saj tetëvjeçar, i ka sytë e tu. Të ka këputur fare. Sekretar i Parë do të bëhet!” Por më halli pantallonat e mia i kishte zënë edhe me atë bajamkën e kthesës së parë, aty ku kakiat në pemë kishin gjysmat farëzeza e gjysmat çobanka, të bardha, që të tharmonin gjuhën nën dhëmbë. Ajo ishte dreq, çupëlinkë. Se ç’mi ngulte ata dy sy si qershia. Më bëhej gati ta shkelmoja, por kurrë nuk kisha zemër. Gjithë ditën mbaja atë çantën me basma mbas shpine. Kishte rripat e gjatë dhe më mbulonte paksa nga prapa. Ndërsa përpara kisha një arnë, në fakt e kisha sajuar vetë, se aq kisha mësuar në orët e punëve të dorës se si të arnoja. “Duhet të arnohemi,- na thoshte mësuesi i Punës së Dorës, dhe na tregonte historitë kur kishte qenë partizan në mal, në moshën katërmbëdhjetë vjeçare. Arnoheshim vetë, - na thoshte ai”. Kështu unë edhe pse dija të arnoja, ajo fija që përdorja ishte e përdorur disa herë, se gjyshi na blinte rrotull peri njëherë në muaj, dhe ajo ishte prodhim Korçe, e mbarohej shpejtë. Kur e blinte rrotullën ai, gjyshi im, i turreshim rrotullës dhe shpeshherë grindeshim. Gjyshi na thoshte me zë të lartë, ej, ej, kujdes se po e shpërdoroni perin. Duhet kursim! Dhe ne kursenim. Kur përdornim një fije, dhe pastaj duhej ta hiqnim e shqepnim me kujdes dhe e përdornim disaherë atë fije. Kështu ishte edhe me fijen tek pantallonat e mia të vjetra. Fija kishte kryer misionin e saj. Ishte këputur aty ku s’duhej. Unë isha në dërrasë të zezë dhe po flisja në orën e fundit të Ekonomisë Bujqësore për rolin e kakiave. Ajo çupëlinka kishte ngulur sytë e saj mbi mua dhe qeshte. Unë e shihja dhe qeshja. Kujtoja ato kakiat e saj, që ia vidhnim me kanaçe në majë të një shkopi të gjatë. Dhe ashtu vazhdova të flasë për kakiat. Kur dola në rrugë, pas mësimit, ajo ende vazhdonte të qeshte. “E, më tha, ti tashti ia di vlerën kakiave. Çudi, sa shpejt e sa mirë i kishe mësuar?” Unë ika me vrap. Ika se ajo komshija ishte gati mbi kryet tona. Ditës tjetër, ende pa u ngritur nga gjumi, komshija ishte në prag të derës. “Akoma po flini?”- foli ajo.
“Jo, jo ata kanë ikur në punë, ja edhe ne po ngrihemi”,- foli gjyshi nga krevati. Ai e kishte fjalën për tim atë e time amë që iknin që me natë, ora pesë duhej ti zinte në mes të ullishtes. Pastaj dola unë. I fola dhe e përshëndeta me mirësjedhjen e mësuar në orët e Edukatës Morale dhe Qytetare, ku na thuhej se duhet të përshëndesim të mëdhenjtë dhe të kemi respekt për ta. Ajo më pa dhe qeshi. Se si mu duk ajo e qeshura e saj. Ishte tipike. Ndryshe nga të qeshurat e saj.
“Na u shtuan hallet, na u shtuan. Fëmija po rritet, po rriten si …” -, foli ajo dhe pyeti si me ton tjetër: “A po më dëgjon kush?”

“Po, po tha gjyshi”, - po të dëgjoj, dhe në çast u dëgjua ajo zhurma që të gricte veshët e asaj derës së banjës kur ai mbylli derën.

“Epo, mirësenaerdhe! Mirëmëngjez! Hajde ulu”!- foli më tej gjyshi. Ajo rrinte në derë, as hynte dhe as dilte. Rrinte dhe më shihte mua që gati kisha ngrirë përpara syve të saj.

“Jo, jo do të iki. Do të shkoj se kemi mbledhjen e Organizatës pasdite dhe duhet…”- shtoi ajo.

“Hajde, ulu, ulu, se ti i ke në kokë të gjitha”, - ia ktheu gjyshi.
“E, në kokë, në kokë, thua ti, po ç’e do që ca që i kishim në kokë tani nuk na vlejnë më. A e di ti se duhet të përgatitesh për fejesa, martesa, e dasma… e di?!”- vazhdoi ajo.
“Epo ashtu qoftë, le të na rriten nipër e mbesa dhe …”

“Dhe çfarë?” – ndërhyri ajo. “Do të presësh të bëhen kakiat për mejdan?”- shtoi si me vrull.
“Nuk po të kuptoj?”- pyeti gjyshi.

Pastaj ajo iu afrua në vesh dhe shikimin e mbante nga unë. I foli gati pesë minuta dhe të pesë minutat nuk mi ndau sytë…

Ajo piu kafenë e mëngjesit me gjyshin dhe ne po bëheshim gati për në shkollë. Nuk e pamë atë komshijen tonë kur iku. Madje nuk e ndjemë fare largimin e saj. Unë kisha veshur pantallonat e reja dhe dy vëllezërit e mi e tre motrat më shihnin e s’mi ndanin sytë. Dukesha aq i lehtë sa të fluturoja. Dhe sa bëra gati çantën, fap në derë u duk gjyshi.
“Po ti këto pantallonat e reja i ke veshur?” – më foli ai, me atë gjuhën e tij të vrazhdë, që kurë s’e ndërronte me ne.

“Po, po sot kam provimin e parë, kam hartimin…”- u përgjigja unë.
“Ah, po, ke hartimin, se mos shkruash për kakiat atje, se tani kakiat i kemi mangët, kakiat duan kakia, djalë, thirri mendjes…, Hajde hiqi ata pantallona! Hiqi! Nuk të ka ardhur koha për kakia akoma!...”

Unë nuk dëgjova më asnjë fjalë. Kur u përmenda ishte ora katër pasdite. Në sallën e spitalit kishin ardhur drejtori i shkollës, mësuesja e gjuhës shqipe dhe letërsisë dhe tre a katër të tjerë. Hapa sytë mirë dhe i fshiva me kujdes. Bëra të flasë, por drejtori më ndërpreu: “Provimin do ta bësh kur të dalësh nga spitali, kështu na thanë ata të Seksionit të Arsimit, tani rri i qetë…”