"E donte medoemos shqiptare ,jo shumë të egër dhe jo të shëmtuar .Të gjitha kërkesat si e kërkonte priftëreshën e ardhsme ,njeriu që nuk u martua kurrë.."
Një letër e Nolit dërguar në vitin 1908 për shoqërinë "Bashkimi" hedh dritë për kërkesën e tij për bashkëshorte .
Citim
Pa priftëreshë ca më mirë për mua se as nër mënt s'e kam të martohem,por ca më keq për punën t'ime ,se meqënë i ri ,prapë armiqtë do të kenë të thonë :"Uh,po prifti është ay?Po ay rent pas grave !Unë pashë njëditëzaj....etj,....."
Citim
"Duhet shtuar se do mos jetë aq e mirë për mua,po të ma zgjidhni dhe shumë të egër se s'kam virtytnë të jem shtëpiakësor i egërsirave .aq sa të varfër sa të mos ketë navllat e saj,për n'Amerikë ,as aq të shëmtuar sa të mos bëjë efekt emetiku ,se jam pakëz si poet ,por megjith ato ,unë prapë do t'a marr se më lipset dhe juve s' kini përvec të më gjeni një ...se është nevojë e madhe .
Citim
"Ndihmën që ju kërkoj ,nuk jua kërkoj për veten time ,por për tërë Shqiptarët e Amerikës .Unë nga ana ime bëra dhe bëj atë therore që mund.Nëqoftëse nevoja ca më tutje për më shumë ,do mos e kem për nder të mbetem prapa .
Roland Qafoku
Që i madhi Fan Noli ,vdiq beqar ,kjo nuk është ndonjë histori e re .Por një nga eruditët më të mëdhenj që ka nxjerrë kombi shqiptar ,të jetë përpjekur fgjatë për të gjetur një nuse dhe këtë nuk mundi ta arrinte ,kjo përbën atë pjesë të panjohur të jetës private të këtij gjeniu .Faktet na kthejnë në kohë më parë kur Noli ishte 26 vjec dhe sapo themeloi Kish_sishëm,se tre të parat:martesën me një vajzë.Një letër e arkivuar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës,në Bukureshtt e Shqipëri,,e shkruar nga Noli me dorën e tij ,,na sjell pasazhe të kërkesës së tij për një bashkëshorte .Dhe për këtë iu drejtua Shoqërisë shqiptare "Bashkimi",në Bukuresht.Me një gjuhë elegante që vetëm ai diti ta përdorte në atë kohë ,Noli kërkon doemos një grua shqiptare për të qënë priftëresha e tij e ardhëshme .Po përse kërkonte nuse Noli?Në letër ai tregon se arësyeja e parë ishte që duke qënë beqar armiqtë e shqiptarëve do të nisnin nga shpifjet dhe intrigat për të diskredituar figurën e tij.Por e vecanta është se këtë grua Noli e kërkonte medoemos shqiptare .Nëse ajo do të ishte e huaj,mindësia më e madhe ishte të ishte ruse ,pasi pagëzimin do t'ia bënte Episkopi rus.E për të shmangur të gjitha këto keqkuptime ,Noli e gjeti zgjidhjen tek kërkesa drejtuar bashkëatdhetarëve në Bukuresht ....
Kushtet për nusen
Noli nëe fakt nuk ka shkrusr thjesht letër për të gjetur ca mbelsë përfktë dhe kaq .Me shumë talëent ai ka rënditur dhe arësyet për një hap të tillë .Interesante është njëra prej tyre -janë gojët e liga .dhe në një nga paragrafet ai shkruan :"....armiqtë do të kenë të thonë :"Uh,po prift është ay?Po ay rent pas grave !Unë e pashë njëditëzajqë...etj..."Por mes të tjerave Noli rëndit edhe kushtet si e kërkon nusen.Edhe në këtë moment shkrihet talenti i tij i madh."Do mos pyes se është e qytetëruar a e egertë ,e pasur a e varfër ,e bukur a e shëmtuar ,vec priftëreshë të doj të bëhet dhe të ketë kurajo që të cajmë Atlantikun",shkruan ai teksa radhit një nga një "kondiciet" sic e përdor ai fjalën "kushte" .
Megjikthatë edhe pse duket si pa shumë pretendime ,Noli nxjerr në pah edhe një nga cilësitë e tij ."Mos ma zgjidhni shumë të egër se s'kam virtytnë të jem shtëpiakësor e egërsirave ,madje as aq të shëmtuar ",duke e komentuar këtë se "jam pakëz poet"
Përshkrimi i vetvetes
Përshkrimi i vetvetes nuk ka vetëm vlerë për të mësuar tipin e të madhit Fan Noli .Mes potretit të tij,Noli nuk harron sërish të shkrijë cilësitë më figurat letrare aq sa gati të duket se jemi në një nga krimet e tij dhe jo në një letër të thjeshtë ."Nuses nga ana ime do t'i thoni se natyra nuk më bëri të bukur si Adamin ,por dua nga zotëria juaj ta bindni se jam i zoti t'ushqej një grua e ca më shumë një priftëreshë "shkruan ai mes të tjerave .
Përfundimi
Nuk dihet se ckanë bërë atdhetarët e Bukureshtit pas marrjes në dorë të kësaj letre .Nuk dihet gjithashtu se cilat vajza me kombësi shqiptare kanë qënë kanditaturat për të qënë në krah të Noli.Për këtë deri tani nuk ka fakte dhe letra të këtij lloji .Por vetëm një gjë është e sigurtë ,Noli nuk mindi të gjejë kurrë një nuse e të kalonte jetën me të.Si një beqar i betuar ,ai tërë jetën e shkriu veprën e tij në dobi të atdheut dhe kombit .Këtë e vërteton edhe fraza:"Ndihmën që ju kërkoj ,nuk jua kërkoj për veten time ,por për tërë Shqiptarët e Amerikës ",Dhe tërë historia e jetës së tij e vërtetoi më së miri.
Letra e Fan NoliT
I ndershmi Kryetar i Shoqërisë "Bashkimi",në Bukuresht
Pas shumë mejtimesh bashkë me direktor i "KOmbit",i dhamë fund , ze më e mira ushë për të bërë propagandë këtu është udha e fesë ,meqënëse një nga ndalimet e mëdha për cështjen t'onë është fanatizma që ka mbiellur priftëria dhe kjo fanatizmë sikundër është mbjellë prej priftërinjsh ,gjithashtu duhet të c'tirret e të c'rrënjoset prej priftërinjsh ,me ndryshim që këeta priftërinj duhet të jenë shqipëtarë ortodoksë .U mejtuam, pra të themelojmë këtu në Boston një Kishë Ortodokse shqip me prift shqiptar dhe me gjuhë meshimi shqipen.Kjo gjë në u bëftë ,përvec tërbimit të armiqve t'anë ,do të ket edhe një rëndësi të madhe për përparimin e punës sonë këtu në Amerikë .Jemi shigur që me anën e Kishës do t'i bëjmë tër ato që mund t'i bëjmë tani.
Sa për priftin nuk e mejtuam shumë se është ay që ka nderë t'ju shkruajë.Shkaku që na shtrëngoj të mos e bëjmë porsa mejtuam është priftëresha e para ,dhe e dyta që duhej ta mësoj Russshen dhe ashtu të më bëjë prift Episkopi rus i Nju Jorkut.Po do të më thoni :mundni të mësoni pak Russhe dhe bëhi prift pa priftëreshë?
E lë mënjanë që s'di asnjë gjuhë sllavishte që të më ndihë për Russhen dhe duhet kohë shumë dhe nge më rehat ,të cilat s'i kemi ,po dhe këto të muntnja t'i kapërzenjam,prapë ndalimi i priftëreshës do t'ishte mjaft që të më pengonte .Se priftëresha një her po të jetë e huaj ,shqiptarët armiq dhe grekomanë do të nisin të thërrasin e të shpifin :Ah njëherë vate na mori një grua të udhëve dhe na e bëri priftëreshë.
Pa priftëreshë ca më mirë për mua se as ner mënt s'e kam të martohem ,por caë keq për punën t' ime ,se me qënë se jam i ri ,prapë armiqtë do të kenë të thonë :"Uh ,po prift ështa ay ?Po ay rent pas grave .!Unë pashë njëditëzaj që......etj...."
Dhe kështu nevoja më shtrëngon të bëhem prift .....,me priftëreshë shqiptare .Fundi është që mentohem të vijë në Rumani ......dhe të bëhem prift aty.Tani mbetet një pik e errët ,të cilën ju lutem ta ndritni me një letër pasi të mejtohi tërë pleqërija dhe tërë komiteti të cilit i ka shkruar Sotir Peci.
1.A m,und të bëj prift mua një Episkop rumun?
2.A mund të më gjeni aty një priftëreshë shqiptare ?Këtu duhet të shtoj se Rumanishten kam kurajo ta mësoj gjer sa të vij aty po të më dërgoni një metodë freng-rumanisht ose rumun-frëngjisht ....Sa për priftëreshën ju jap ju lirinë të ma zgjidhni juve pa kondicie.Do më pyes se është e qytetëruar a e egertë ,e pasur a e varfër ,e bukur a e shëmtuar ,vec priftëreshë të doj të bëhet dhe të ket mjaft kurajë që të cajmë bashkë Atlantikun .Duhet shtuar se do mos jetë aq e mirë për mua po të ma zgjidhni dhe shumë të egër se s'kam virtytnë të jem shtëpiakësor e egërsirave ,aq sa të varfër sa të mos ketë navllat e saj për n'Amerikë ,as aq të shëmtuar sa të mos bëj efekt emetiku se jam pakëz si poet,por me gjithë ato unë prap do t'a marr se më lipset dhe juve s'kini përvec të më gjeni një.....
se është nevojë e madhe ....
Nuses nga ana ime do t' i thoni se natyra nuk më bëri të bukur si Adamin ,por dua nga zotëria juaj ta bindni se jam i zoti t'ushqej një grua dhe ca më shumë një priftëreshë .Më së fundi i thuaj se babai im s'është i varfër po të vijë gjer atje sëra .shumë ju lutem të përpiqi për këtë punë dhe po të më përgjigji për së shpejti se atdhetarëve këtu i kemi dhën fjalën që do të bëhet kjo dhe e presin me gojë hapët dhe nuk dimë si t'i vemmë fre flagës së tyre.Më duket se kondiciet s'janë dhe aq të rë nda dhe pandeh se do të bëni c'ju vjen dora që të siellim bashkë me dritë një nga ato punë ,të cilat e kanë rëndësinë me vete dhe s'duhet as poet orator që tu ngrerë vlerën.
Ndihmën që ju kërkoj ,nuk jua kërkoj për veten time ,por për tërë Shqiptarët e Amerikës.Unë nga ana ime bëra dhe bëj atë therore që mund.Nëqoftëse nevoja ca më tutje për më shumë ,do mos e kem për nder të mbeten prapa.
Mund të themi se kjo pune do mos ketë rëndësi të vecantë për Shqiptarët e Amerikës vetëm po për tërë Shqiptarët ...
Në e patsha fatnë të vij aty do i shkoqitim ca më mirë .
Pritni të falat e mia ,munt desh Perëndia dhe mua
I juaji për jet
Fan Noli
Dërguar për Fjala e Lirë nga
Raimonda Moisiu
Hartford CT USA.
No comments:
Post a Comment