GJYSËMSYTH

Nga Fatmir Terziu

- "Çudi me njeriun! Vërtet çudi! Se si mund t’i përballet një temperature trupore që fërgon edhe vezën në ballin e tij."
Ashtu mendoja aty, nga ajo dritare, ndërsa njërën dorë e mbaja në bordurën e dritares ku shikimi im glinconte natyrën dhe tjetrën mbi dorën e tim Ati, që thithte serumin. Në atë dorë ku garonin vetëm ngjyrat me njëra-tjetrën. Herë fitonte pushtetësinë e mavijosura në gri, herë e verdha në të bardhë dhe herë e zeza në një kombinim që edhe piktori më i mirë i krijimit të ngjyrave do të habitej. Dhe herë asgjë. Në këtë asgjë vinte e bardha, e bardha e frikshme. Në këtë bardhësi spontane Ai fliste përçart, por në fakt edhe kuptohej. Më mirë nga të gjithë e kuptoja unë. Dhe jo s’e të tjerët nuk e kuptonin gjuhën tonë në atë spital tepër të huaj.

***

“…Aty në ndenjësen e pasme të karrocerisë flinte një foshnjë. Në fakt ishte e vetmja gjallesë në atë ngjeshje të llahtarshme që gëzonte pakëz liri dhe hapësirë më shumë. Një ngjeshje me frymëmarrës dhe trungje të trashë pylli. E tërë ngarkesa me dru dukej sikur e shkulte atë karroceri në të cilën peshonin edhe gati 25 trupa njërëzish, burra, gra e fëmijë, veç atyre trupave që ajo karroceri e gërryer nga ndryshku, kishte për detyrë ti çonte në dhëmbë të sharave të Kombinatit të Drurit në Elbasan. Rita ishte në cepin e majtë të kabinës, pas saj me rradhë gjithë mësueset e asaj zone të thellë malore, që gati çdo të shtunë kishin nga një fat të tillë. Vetëm sytë e mi gjenin pak hapësirë të depërtonin për të parë atë kaltërsi që edhe qiellit i mungonte në atë anë dhe që më dukej se natyra ia kishte dhuruar syve të Ritës. Pastaj ktheja kokën nga të gjithë. Në fakt të gjithë ishin mësuese. Ishin nga qyteti. Në atë zonë vetëm makina trupash kalonin. Ah, se desh harrova aty kalonin edhe tre a katër makina të vogla që quheshin “BÇ’ dhe që u përkisnin tre kryetarëve të kooperativave dhe sekretarit të Byrosë së Partisë. Herë pas here vinte edhe ndonjë makinë furnizimi nga Ndërnarrja Tregtare e Konsumit dhe ndonjë makinë ushtarake që vizitonte dy pikat kufitare në atë zonë të thellë malore. Edhe pse shoferët e dinin rrezikun që vinte nga ajo rrugë që zbriste e ngjitej si nëpër monopate dhish të egra dhe mes shkrepave që ngriheshin si dhëmbë çakenjsh dhe nguleshin si prapanica gomaricash në grykësupet e përrenjve dhe grykëgërryerjeve të krijuara prej erozioneve të herëpashershme…”

Dhe pastaj dihati thellë. Një ofshamë ia përpiu gjithë atë pështymë që i kishte mbetur shuk nën buzë e ndër gjuhë.
Kjo në fakt ishte fjalia e fundit që tha dhe gati si i përhumbur totalisht ra në një koma të frikshme. Aparatura e montuar në dhomën tjetër që përçonte oksigjenin tek ato tuba të hollë e të tejdukshëm, kontrollohej nga dy infermiere në atë çast. Njëra prej tyre brofi në këmbë. Pastaj mori telefonin. Zemrat filluan të na rrihnin më fort. Një kujë e panisur gjëmonte në qetësi mes ndjesive tona për babain, njeriun më të dashur, që na kishte rritur mes odisesë së asaj jete. Nuk e di në fakt pastaj pse udhëtova disa vite më pas…

***

Kishte fillur të binte një shi i imët, kur ca zogj pasuan Krastën dhe u qetësuan në të tyren e zakonsme aty mbi telat e elektrikut. Putheshin e zhgryheshin në të vetën. Unë kisha përhumbur duke i shikuar. Në çast një dorë në shpatull, pastaj një ledhatim dhe fap më doli nga para.
-“Je rritur biri im, je bërë burrë tani! Je bërë burrë, biri im. I sheh ata zogj? Ata janë mbretër. Ata janë …, ata janë të lirë biri im. Kanë lirinë që duhet ta kenë edhe njërëzit. Por njërëzit kurrë nuk duan të shohin njërëzit të ecin para, të fluturojnë si zogj kur ata kanë krahë të fluturojnë, por edhe kur kanë, po njërëzit ua presin krahët atyre. Edhe unë or bir isha gati të fluturoja si ata zogj, por më prenë krahët. Më cilësuan armik, dhe më sollën dëshmitar një memec, që me shenja u thoshte se ai do të arratisej e do të tradhëtonte Atdheun, do të arratisej, … Unë gjoja kisha folur me të… ah more bir. Por babës mos ia shih lotët ndër sy, lexoja xixëllimën e tyre. Në atë shkëlqim s’ka rastësi, s’ka shtirje. Aty ka dritë dhe realitet. Aty mblidhen rrezet e dukshme e të padukshme të viteve…
Nga pas tik-taku i një ore, që lavjersin kishte ngrehur deri në tavan dhe një ujëzbrazje në tualitetin karshi dhomës, më diktuan një ndalesë. Një ndalesë që në fakt më tjetërsoi mendimin.

***

Aty ishte një pistë. Ishte një pistë e vogël. Anash pistës kishte tavolina dhe karrige. Mes tyre vetëm portokaj. Drurë të vegjël të gjelbër. Drurë të qetë, por ama vëzhgues të heshtur, të keqpërdorur. Aty ishte gjithmonë një portokall gjysëmsyth. Aty preferoja të ulesha unë. Aty shkonin të shtunave dhe pasditeve të të djelave çifte. Të martuar zakonisht dhe rradhë shumë rradhë të fejuar ose të dashuruar. Por jo gjithmonë. Nëse shkonin një të shtunë, u binte të shkonin pas tre të djelave të shijonin birrën e freskët të Korçës, që vinte me fuçia, ose birrën me shishe nga Tirana, që sillte ajo makina e vetme e NTUS-it. Ashtu edhe unë me tët ëmë. Ishe ende në ëndërrat tona. Ishe ende basti ynë i paramenduar.
Atë ditë ne lamë mësimin herët. Ishte festë në atë zonë. Udhëtuam gjysmën e rrugës në këmbë. Në të hyrë të Librazhdit ndaloi një makinë. Ishte një makinë e madhe. Ishte një makinë ndryshe. Hymë në kabinën e saj dhe natyrshëm fjalën e parë, ‘Faleminderit!’, pastaj pamë njëri-tjetrin në sy. Pamë prapë njëri-tjetrin. Nuk u besonim syve. Jot ëmë mblodhi supet. Unë vetëm rrudhja ballin. Shoferi dukej ndryshe. Kabina nuk ishte si ato që kishim udhëtuar herë të tjera. Kabina nuk kishte rroba pune, kaçavida, dado, kavo tërheqëse, rrotulla, komardare e bateri nën këmbët e pasagjerit. Ajo kabinë vinte erë parfum. Madje brenda ishte si një kabinë plazhi. Shoferi buzëqeshi, pastaj na zgjati një paketë.
- “Merrni, merrni”,- na tha me një shqipe të ngjashme me të folurën e Veriut.
- “Ah, jo, faleminderit,” – ne nuk e pijmë duhanin.
- “Më falni, por nuk ashtë cigor, asht’ guma, guma za zhvakanje”, - përfundoi ai, duke shtuar me një buzëqeshje disi më të ëmbël “edhe ju zonjë nuk…”.
- “Ne,…po …”,- në fakt nuk dinim ç’të bënim.

Kur sa të hapësh e të mbyllësh sytë e gjitha u duk se ishte një ëndërr. Makina ndaloi menjëherë. Katër makina me targa të Tiranës dhe dy me targa të Librazhdit kishin bllokuar rrugën.
- “Dokumentat!”, - foli një polic me mustaqe.
- “Po ju?, kush jeni?”
- “Ne, ne jemi mësues…”
- “a mësues jeni a?”
- “Po, …”

Mirë vazhdoni rrugën. Ikni.
Ne ecnim dhe na dukej se një hije na priste rrugën. Kokat kurë nuk guxuam t’i kthenim pas…, veç kur arritëm në të dalë të kthesës unë ktheva kokën. Atëherë pashë makinën. Në mushamanë e saj të verdhë lëxohej “Prizrentrans”.

***
Atë natë nuk fjetëm gjumë. Gjumë nuk kishte as edhe natës e madje as ditës tjetër, por fjala ishte dhënë dhe ne duhet të ishim tek “Lulishtja e Portokallave”, atë të dielë ku do të festonim dashurinë e dy të sapomartuarve, dy kolegëve tanë mësues. Dhe ashtu ndodhi. Ishte një festë e bukur, një takim shokësh. Ishte hera e parë në fakt që gjendeshim në një shoqëri të atillë. Dhe ndërsa gjithshka shkonte për mrekulli, dhe pista gati po merrte flak nga vallëzimet tona, orkestra ndaloi si me sustë. Katër policë ia behën tavolinës sonë. Dhe drejt e përpara meje.
- “Në emër të Popullit je arrestuar”, kaq tha njëri prej tyre.

Të tjerrët vetëm kthyen kokat. Jot ëmë po shkulte flokët. Pastaj pashë vetëm tavolinën që u boshatis, pashë nënën tënde që qante me dënesë dhe ndjeja ata duar që më shtynin e më shtynin andej nga dera e daljes së “Lulishtes së Portokallave”, andej ku më dukej se dilte një afsh përvëlues lave që mbytej në një grykënajë sterrë të zezë. Andej po dërgohesha unë, ashtu nën duar njërëzish, nën duar misteriozë…

***
Atë pasdite doktori ia ndërpreu serumin. Në darkë i dhanë të pinte glicerinë për të pastruar stomakun. Dita tjetër erdhi shpejt. Në korridor teksa e shpinin dy infermiere për në sallën e operacionit, ai tundi dorën dhe pastaj ktheu shikimin nga dritarja. Pastaj bëri me shenjë. Dhe vetëm kaq.
Ne prisnim dhe numëronim minutat. Doktori doli dy herë, dhe asnjëherë nuk foli me ne. pastaj doli një infermiere dhe duke qeshur tha: “Baballarët kanë merakun e vajzave. Për të bijën pyet. A erdhi nga shkolla?” dhe na zgjati një tip tabakaje. Mbi të ishte një objekt i zi. Dukej si një tub llastiku i prerë nga të dy anët… Ne nuk pyetëm më. Nuk pyetëm as për atë objekt të zi. Nëna na tha që të mos shihnim më mbi atë të zezë. “Tani atë e ka flakur edhe nga trupi”,- na tha ajo dhe nisi të qeshej në trup e në fytyrë.
Ne festuam gjatë atë natë. Im atë ia kishte hedhur. Doktorët ia pastruan tubin që i kishte lënë Spaçi në trup, tubin e zi që binte e binte mbi trupa të pafajshëm që nuk realizonin normën e mineralit…, atje ku e zeza kthehej në kuçedër dhe hante fate njërëzish.